ARAÞTIRMA MAKALESÝ ÇUKUR TUZAKLAR ÝLE ZEMÝN ÖRÜMCEKLERÝNDE (Araneae) MEVSÝMSEL AKTÝVÝTENÝN TESBÝTÝ

Transkript

1 ARAÞTIRMA MAKALESÝ ÇUKUR TUZAKLAR ÝLE ZEMÝN ÖRÜMCEKLERÝNDE (Araneae) MEVSÝMSEL AKTÝVÝTENÝN TESBÝTÝ Cilt: 10 Sayý: 38 (2001), 3 8 Doç. Dr. Abdullah BAYRAM Kýrýkkale Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, KIRIKKALE Ar. Gör. M. Ýsmail VAROL Yüzüncü Yýl Üniversitesi, Fen Edebiyat Fakültesi, Biyoloji Bölümü, VAN ÖZET Van'da, korunga, yonca ve buðday tarlalarý arasýnda yer alan bir otlakta, kapak veya tel örgü ile kapatýlmýþ, etilen glikol içeren çukur tuzaklar ile zemin örümceklerinin mevsimsel aktiviteleri araþtýrýldý Þubat sonlarýndan Temmuz baþlarýna kadar süren araþtýrmada toplam 1610 adet örümcek yakalandý. 13 familyaya mensup 33 cinsin varlýðý tesbit edildi. Örümceklerin yaklaþýk % 56'sýný kurt örümcekler (Lycosidae), % 26'sýný ise düzkarýnlý yer örümcekleri (Gnaphosidae) oluþturdu. Diðer örümcek familyalarý sýrasýyla þunlardýr: Salticidae, Thomisidae, Araneidae, Linyphiidae, Philodromidae, Theridiidae, Agelenidae, Tetragnathidae, Clubionidae, Anyphaenidae, Zodariidae. Örümceklerin aktivitelerinde Mart'tan Temmuz'a doðru önemli bir artýþ kayýt edildi. Bu çalýþmada ayrýca ergin erkek, ergin diþi, yavru örümcek populasyonlarýnda mevsime baðlý olarak aktivite deðiþimleri analiz edildi. Anahtar Kelimeler: Örümcek, Araneae, mevsimsel aktivite, çukur tuzak. DETERMINATION OF THE SEASONAL ACTIVITY BY PITFALL TRAPS IN GROUNDLIVING SPIDERS (Araneae) ABSTRACT Seasonal activity of the groundliving spiders were studied in a grassland located among trefoil, clover and wheat fields in Van. Pitfall traps covered with board or wire mesh and containing ethylene glycol were used. The study started at the end of February, and ended at the beginning of July, in A total of 1610 specimens were collected, 33 genera belonging to 13 spider families were established. About 56 percent of the spiders were licosids (Lycosidae) while 26 percent were gnaphosids (Gnaphosidae). The other families were as follow, respectively: Salticidae, Thomisidae, Araneidae, Linyphiidae, Philodromidae, Theridiidae, Agelenidae, Tetragnathidae, Clubionidae, Anyphaenidae, Zodariidae. A remarkable seasonal change (increasing in catch numbers) was recorded in the activity of the spiders from March to July. In addition, seasonal activity changes of the adult of male, female and immature populations were analysed. Keywords: Spider, Araneae, seasonal activity, pitfall trap. GÝRÝÞ Tarla ve tarlalar arasýnda yer alan otlaklar örümceklerin yoðun bulunduklarý habitatlardýr. Bu gibi tarýmsal alanlarda gerçekleþtirilen faunistik araþtýrmalarda kurt örümcekleri (Lycosidae) ve düzkarýnlý yer örümcekleri (Gnaphosidae) genellikle liste baþlarýnda yer almýþlardýr (1, 2, 3, 4). Günümüz ekologlarý örümcekleri, özellikle tarýmsal ekosistemlerin korunmasýnýn bir göstergesi, diðer yandan tahrip olunmamýþ bir ortamýn belirteci olarak görmektedirler (5, 6). Ayrýca örümceklerin tarýmsal ekosistemlerde böcek ve diðer artropodlarýn önemli predatörleri olduðu, zararlý böcek türlerinin kontrolünde ajan olarak kullanýlabilecekleri, ekolojik araþtýrmalardan anlaþýlmaktadýr (7, 8, 9). Karasal ekosistemlerin zemin zonu örümcekleri üzerine birçok ekolojik araþtýrmalar yapýlmýþtýr. Bu baðlamda zemin örümceklerinin habitat tercihleri (4,7,10,11), mevcudiyet, bolluk, frekans, av avcý iliþkileri, hayat çevrimleri ve üremeleri (12, 13, 14) konusunda çalýþmalar gerçekleþtirilmiþtir. Ekonomisi özellikle tarýma dayalý ülkelerde bu alanlardaki araþtýrmalar yoðun bir þekilde devam etmektedir. Faunistik araþtýrmalarda, tarýmsal ekosistemlerin zemin zonu artropodlarýný toplamak amacýyla çukur tuzaklar kullanýlmýþtýr. Yurdumuzda bu tuzaklarýn kullanýmýna, ilk olarak Önder (15) iþaret etmiþtir. Önder (15), içine etilen glikol dökülen ve sac kapakla kapatýlýp taþlarla kamufle edilen tuzaklarýn, özellikle kýnkanatlý toplamada etkili olduðunu kaydetmiþtir. Avrupa ülkelerinde çukur tuzak ve vakumlu sýrt aletleri ile örümcek toplama üzerine Curtis (16), Merrett (17), Merrett ve Snazell (18) ve Topping ve Luff (19)'ýn çalýþmalarý mevcuttur. Curtis (16), çalýþmasýnda farklý tip çukur tuzaklarý kullanmýþ, ideal tipin, içinde deterjan ve formalin (%4) solüsyonu bulunan, dudaklý, sert plastik kaplarýn (6 cm aðýz açýklýðýnda 8 cm derinliðinde) olduðunu kaydetmiþtir. Aktivite tesbit çalýþmalarýnda, zaman ayarlý çukur tuzaklarýn kullanýmýna Bayram (20, 21, 22) iþaret etmiþtir. Bu araþtýrmanýn amacý, tarýmsal alanlarda yaþayan zemin zonu örümceklerinin yakalanma sayýlarýndaki 3

2 Ekoloji Tablo 1. Araþtýrma bölgesindeki haftalýk toprak yüzey sýcaklýðý ve hava sýcaklýðý ortalamalarý (±Standart Sapma). Toplama Tarih / Toprak Yüzey Haftalýk Hava No Hafta Sýcaklýðý ( C) Sýcaklýðý ( C) ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ± ±2.28 mevsimsel deðiþimi tesbit etmek ve çukur tuzaklarýn etkinliðini incelemektir. MATERYAL VE METOD Yer örümceklerinin aktivitesi araþtýrýlan alan, Yüzüncü Yýl Üniversitesi Kampüsü'nün ''Fidanlýk'' mevkiinde yer alan, 600 m² büyüklüðünde bir otlaktýr. Otlakta Agripiron intermidium (mavi ayrýk), Bromus inermis (kýlçýksýz brom), Lolium prenne (Ýngiliz çimi) ve Festuca rubra (kýzýl yumak) gibi otsu bitkiler dikkati çekmektedir. Nadir olarak da Poa sp. ve Agrostis sp. kümeleri görülmektedir. Mayýs'ta ot yüksekliði yaklaþýk 40 cm olarak ölçülen bu alanda biçim yapýlmamakta ve hayvan otlamamaktadýr. Otlak 1990 yýlýndan beri ekolojik araþtýrmalar için kullanýlmaktadýr. Etrafýnda yonca (Medicago sp.), korunga (Onobrychis sp.) ve buðday (Triticum sp.) tarlalarý bulunmakta, bir kenarýndan ise küçük bir su arký geçmektedir. Araþtýrma sahasýnýn m kadar uzaðýnda Üniversiteye ait bir meteoroloji istasyonu mevcuttur Kasým'ýnda bu otlaða 5 m aralýklarla ve iki sýraya dizili toplam 10 adet çukur tuzak döþenmiþ, 1995 Mart'ýna kadar haftada bir deðiþtirilmiþtir*. Yer artropodlarýnýn toplanmasýnda kullanýlan çukur tuzak, 7 cm aðýz geniþliðinde, 11 cm derinliðinde, sert, þeffaf plastikten mamül, dudaklý kaptan ibarettir. Kaplar, bir toprak delici ile açýlmýþ çukurlara, kabýn dudak kýsmý A. BAYRAM M. ÝSMAÝL VAROL Tablo 2. Otlakta varlýðý tesbit edilen örümcek familya ve cinslerinin yakalanma miktarý ve yüzde oranlarýna göre sýralanýþý. Yakalanan Yakalanan Birey Örümcek Familya Cinsi Sayýsý Yüzdesi (%) Pardosa 280 Alopecosa 40 Arctosa 12 Lycosidae Trochosa Pirata 1 Yavru 550 Toplam 893 Zelotes 286 Micaria 66 Gnaphosidae Drassodes Gnaphosa 24 Scotophaeus 9 Toplam 416 Phlegra 53 Marpissa 48 Sitticus 4 Myrmarachn e 3 Salticus 3 Salticidae Ballus Neon 1 Bionor 1 Hyctia 1 Evarcha 1 Toplam 117 Thomisidae Xysticus Lepthyphantes 16 Linyphiidae Diplocephala Yavru 19 Toplam 42 Hypsosinga 38 Araneidae Zygiella Toplam 40 Philodromus 19 Philodromidae Thanatus Tibellus 1 Toplam 24 Theridiidae Steatoda Agelena 2 Agelenidae Tegeneria Toplam 5 Tetragnathidae Pachygnatha Clubionidae Phrurolithus Anyphaenidae Yavru 1 0. Zodariidae Yavru Genel Toplam

3 ÇUKUR TUZAKLAR ÝLE ZEMÝN ÖRÜMCEKLERÝNDE (Areneae) MEVSÝMSEL AKTÝVÝTENÝN TESBÝTÝ Ekoloji Tablo 3. Otlaktan çukur tuzaklar ile elde edilen kurt ve düzkarýnlý yer örümcek cinslerinde erkek, diþi, kokonlu diþi ve yavru sayýlarý. Kokonlu Toplam Toplam Cins Erkek Diþi Diþi Ergin Yavru Örümcek Pardosa Alopecosa Arctosa Trochosa Pirata Yavrucuk Toplam (%22) = =893 Zelotes Micaria Drassodes Gnaphosa Scotophaeus Toplam ile toprak yüzeyi ayný seviyeye gelecek þekilde gömülmüþtür. Ýçlerine öldürme koruma solüsyonu olarak 3 cm derinliðinde %50 seyreltik etilen glikol (antifiriz) doldurulmuþtur. Tuzaklarýn yaðmur suyundan etkilenmemesi için üzerleri Nisan sonlarýna kadar 25x25 cm ebatýnda, 6 mm kalýnlýðýnda suntalam kapak ile örtülmüþtür. Kapaklar, 12'lik çiviler ile köþelerinden yere çakýlýp yerden 3 cm kadar yüksekte tutulmuþtur (Þekil 1). Nisan sonlarýndan Haziran sonlarýna kadar ise küçük memelilerin ve yaprak gibi cisimlerin tuzaða düþüp bloke etmemeleri için tuzak yüzeyleri 20x20 cm ebatýndaki geniþ gözenekli (15x15 mm) tel örgü parçalarý ile kapatýlýp ters ''L'' þeklindeki iki adet tel çivi ile yere tesbit edilmiþtir (Þekil 2). Tuzak deðiþim saatlerinde solüsyon içinde toplanan artropodlar, süzgeç ve pens yardýmýyla içinde %70'lik etil alkol bulunan etiketli kaplara aktarýlarak laboratuvara taþýnmýþtýr. Laboratuvarda örümcek haricindeki artropodlar ayýklanmýþ, örümcekler, Olympus marka bir stereo mikroskop altýnda teþhis edilmiþtir. BULGULAR VE TARTIÞMA Araþtýrma periyodunda 18 toplama yapýlmýþ ve çukur tuzaklar ile toplam 1610 adet örümcek yakalanmýþtýr. Periyoda ait haftalýk toprak yüzey sýcaklýðý ve hava sýcaklýðý ortalamalarý Tablo 1'de verilmiþtir. Araþtýrmada elde edilen örümceklerden 13 familyaya mensup 33 cinsin varlýðý tesbit edilmiþtir. Bu familya ve cinslerin yakalanma miktarýna göre diziliþleri Tablo 2'de verilmiþtir. Araþtýrmada en fazla yakalanan Þekil 1. Zemin örümceklerinin yakalanmasýnda kullanýlan kapaklý bir çukur tuzak. Þekil 2. Yaðýþsýz ve sýcak günlerde kullanýlan tel örgülü bir çukur tuzak. 5

4 Ekoloji A. BAYRAM M. ÝSMAÝL VAROL Tablo 4. Yakalanan kurt ve düzkarýnlý yer örümcek ergin ve yavrularýnýn aylara göre daðýlýmý. Ay Erkek Diþi Kokonlu Diþi Ergin Yavru Toplam Örümcek Lycosidae Mart Nisan Mayýs Haziran Toplam Gnaphosidae Mart Nisan Mayýs Haziran Toplam örümcek grubu kurt örümcekleri (Lycosidae) oldu. Bunlar, diðer gruplardan daha yüksek orandadýr (%55.5). Bunlarý düzkarýnlý yer örümcekleri (Gnaphosidae) izlemiþtir (%25.8). Yakalanma miktarýna göre yapýlan sýralamada, sýrasýyla sýçrayýcý örümcekler (Salticidae), yengeç örümcekler (Thomisidae), bodur örümcekler (Linyphiidae) ve tekerlekað örümcekleri (Araneidae) yer almýþlardýr. Diðer familya mensuplarý nisbeten az oranlarda yakalanmýþlardýr (< %1.5). Örümcekler arasýnda en çok yakalananlar Zelotes (%17.8) ve Pardosa (%17.4) cinsleridir. Bunlarý daha düþük oranlarda Micaria, Xysticus, Phlegra, Marpissa, Alopecosa izlemektedir (Tablo 2). Pardosa, Alopecosa, Arctosa, Trochosa, Pirata cinslerinden, bu otlakta kayýt edilen türler þunlardýr: Pardosa amentata (Clerck), P. proxima (C.L.Koch), P. nigriceps (Thorell), P. lugubris (Walckenaer), P. ferruginea (L.Koch), P. palulicola (Clerck), P. monticola (Clerck), P. hortensis (Thorell), P. agrestis (Westring), Alopecosa accentuata (Latreille), A. fabrilis (Clerck), A. cuneata (Clerck), Arctosa fulvolineata (Lucas), A. leopardus (Sundevall), A. cinera (Fabricius), Trochosa ruricola (Degeer). Zelotes, Micaria, Gnaphosa, Drassodes cinslerinden ise Zelotes latreillei (Simon), Z. lutetianus (L.Koch), Z. longipes (L.Koch), Micaria romana L.Koch, Gnaphosa lucifuga (Walckenaer) Drassodes lapidosus (Walckenaer) ve D. pubescens (Thorell) türleri tespit edilmiþtir. Tablo 3 kurt örümcekleri ve düzkarýnlý yer örümceklerinde çukur tuzaklar ile yakalanan erkek, diþi ve yavru sayýlarýný göstermektedir. Tabloda yer alan yavrular erginaltý sayýlabilen örümceklerdir. Buna göre kurt örümceklerinde erginaltý veya ona yakýn geliþme devresinde örümcek oraný %7.1, düzkarýnlý yer örümceklerinde ise %33.7 bulunmuþtur. Bunlara ilaveten kurt örümceklerinde 1., 2., 3. geliþme devrelerinde bulunan ve cins düzeyinde teþhisleri mümkün olmayan 550 adet yavrucuk yakalanmýþtýr. Þubat sonundan Haziran sonuna kadarki periyotta, kurt örümceklerde ergin yavru oraný 1/0.2 örümcek, erkek diþi oraný 1/0.5 örümcektir. Kurt örümceklerinin %81.6'ü ergin bulunmuþtur. Düzkarýnlý yer örümceklerinde ise ergin yavru oraný 1/0.5 örümcek, erkek diþi oraný 1/0.74 örümcek, ergin oraný %66.3 bulunmuþtur. Kurt ve düzkarýnlý yer örümceklerinin aylara göre yakalanma sayýlarý Tablo 4'te, yakalanma sayýlarýndaki mevsimsel aktivite deðiþimi ise Þekil 3 ve 4'de gösterilmiþtir. Daha ilk haftadan itibaren ergin ve yavru örümcekler yakalanmýþtýr. Ancak yavrulardan erginaltý veya ona yakýn olanlarda, Mart sonlarýna doðru yakalanma sayýlarýnda gittikçe bir artýþ kayýt edilmiþtir. Bu artýþ, sýcaklýðýn giderek artmasý, yaþam þartlarýnýn normale dönmesi, tarýmsal alanlarda ot formasyonun geliþmesi, böceklerin günlük ve mevsimsel aktivitelerindeki artýþ gibi klimatik ve biyotik faktörlere dayalý olarak geliþmektedir. Mart ortalarýndan itibaren erginleþmeye yakýn yavru sayýlarýnda bir azalma görülürken, yakalanan ergin birey sayýsýnda bir artýþ tesbit edilmiþtir (Þekil 3 4). Ancak Mayýs sonlarýndan baþlayarak yavrucuk örümcek sayýsýnda hýzlý bir artýþ kayýt edilmiþtir. Bunlar Nisan Mayýs döneminde eþleþmiþ örümceklere ait birinci döl yavrulardýr. Kurt örümceklerin erginleri arasýnda eþey oranlarý analiz edildiðinde þu kayýt dikkati çeker: Daha ilk haftalardan itibaren yakalanan erkek sayýsý diþilerininkinden fazladýr (Þekil 3, Tablo 4). Ancak 1 6

5 ÇUKUR TUZAKLAR ÝLE ZEMÝN ÖRÜMCEKLERÝNDE (Areneae) MEVSÝMSEL AKTÝVÝTENÝN TESBÝTÝ Ekoloji Haziran'dan itibaren durum tersine dönmüþtür. Yani erkek populasyonunda bir azalma kayýt edilirken, diþilerinkinde bir artýþ olmuþtur. Erkek populasyonu aktivitesindeki artýþ, Nisan ve Mayýs aylarýnda erkeklerin eþleþmek için diþileri aramasý ve bu arayýþýn aktiviteyi arttýrmasýndan kaynaklanmaktadýr (4, 14). Nitekim kopulasyon periyodundan sonra erkek birey aktivitesinde bir azalmanýn meydana geldiði gözlenmiþtir. Diðer yandan Haziran'dan itibaren kokon taþýyan diþilerin gözükmesi ve bunlarýn yakalanma Þekil 3. Mart baþlarýndan Temmuz baþlarýna kadarki süre içinde mevkiden elde edilen kurt örümceklerinin haftalara göre daðýlým grafiði (yavrucuklar 10-1 oranlarýyla gösterilmiþtir). sayýlarýnýn giderek artmasý kopulasyon periyodunun yaþandýðýnýn kanýtý olmalýdýr (14) (Þekil 3). Ayrýca diþilerin kokon taþýma periyodu ile birlikte yavrucuklar (kokondan yeni çýkmýþ, 1. veya 2. geliþme devresinde bulunan yavrular) gözükmeye, yakalanmaya baþlamýþ ve yakalanma sayýlarý giderek artmýþtýr. Kurt örümceklerde olduðu gibi düzkarýnlý yer örümceklerinde de ilk haftalarda ve hatta Mayýs ortalarýna kadar erkekler diþilerden daha fazla sayýlarda yakalanmýþlardýr. Bu grup örümceklerde kokonlu diþi ve yavrucuklara rastlanmamýþtýr. Ancak ergin ve yavrular arasýndaki iliþki kurt örümceklerininkine benzerdir (Tablo 4, Þekil 4). Bu araþtýrmada örümceklerden baþka arthropodlar da yakalanmýþtýr. Bunlar içerisinde en fazla yakalanan grup Hymenoptera olmuþtur (223 birey). Bunu Coleoptera (n=185), Saltatoria (n=127), Heteroptera (n=103) izlemiþtir. Çukur tuzaklardan, az sayýda Diptera (n=21), Mantodea (n=9), Lepidoptera (n=2) ve böcek larvasý (n=19) örnekleri elde edilmiþtir. Böceklerin dýþýnda ise sadece tesbih böceði (Isoptera, n=98) yakalanmýþtýr. Avrupa, Kuzey Amerika ve Türkiye'de tarýmsal ekosistemlerin zemin zonunda yapýlan faunistik araþtýrmalarda, kurt örümcekleri ve düzkarýnlý yer örümcekleri hemen hep ilk sýralarda yer almýþlardýr. Bu duruma, beslenme ekolojisi ve biyo kontrol çalýþan araþtýrmacýlarýn da iþaret etmesi (2, 5, 7, 9), bu grup örümceklerin yer artropodlarý arasýnda besin zinciri açýsýndan önemli rol oynadýklarýna iþaret etmektedir. Kurt örümceklerinde yavru, ergin ve eþey oranlarý, eþleþme ve kokon taþýma periyodlarý Hollander (14) ve Bayram'ýn (11, 20, 21, 22) bulgularýyla da uyuþmaktadýr. Bu araþtýrmada, erginlerde, son iki haftada bir azalma, keza diþi populasyonunda yine son iki haftada ani bir düþüþ ilginç bulunmuþtur. Aktivitedeki bu azalma kokon taþýmadan veya üreme periyodunda aktivitedeki azalmadan kaynaklanmýþ olabilir. Ayrýca, daha Mart baþlarýndan itibaren hem yavru, hem ergin örümcekler yakalanmaya baþlanmýþtýr. Van iklim þartlarýnda, erken ilkbaharda (Martýn ilk haftasý için hava sýcaklýk ortalamasý = 0.7±0.45 C) ergin veya yavru örümceklerin otlaklarda aktif olmalarý da tarafýmýzdan ilginç bulunmuþtur. Aralýk, Ocak ve Þubat dönemini kapsayan, bu alana yakýn baþka bir mevkide ve yine çukur tuzaklar ile yapýlan diðer bir araþtýrmada Gnaphosidae, Þekil 4. Araþtýrma süresince mevkiden elde edilen düzkarýnlý yer örümceklerinde haftalara göre daðýlým grafiði. 7

6 Ekoloji Lycosidae, Linyphiidae familyalarýna mensup ergin ve yavru örümceklere rastlanmýþtýr. Bu bulgular, bu örümceklerden bazý türlerin kýþý aktif olarak geçirdikleri kanaatini oluþturmaktadýr (23). Bu araþtýrmada, zemin zonu örümcekleri ve diðer eklembacaklýlarýn mevsimsel aktivite veya faunalarýnýn tesbitinde, hatta kýþý aktif geçiren örümceklerin tesbitinde çukur tuzaklarýn kullanýmý tarafýmýzdan etkili A. BAYRAM M. ÝSMAÝL VAROL bulunmuþtur. Ancak zemin artropodlarýný toplamada en etkili tuzak tipinin tesbiti için, etilen glikol ile formol solüsyonlarýnýn farklý karýþým veya dereceleri, ayrýca tel örgü açýklýðý veya kapak tipinin karþýlaþtýrmalý olarak test edilmesi gerekmektedir. *Bu araþtýrma Yer Örümceklerinde Hayat Çevrimi, Günlük ve Mevsimsel Aktivitenin Tesbiti baþlýklý bir projenin bir parçasýný oluþturmaktadýr ve sadece periyodunu içermektedir. KAYNAKLAR 1. Sunderland, K.D., Spiders and cereal aphids in Europe, International Organization for Biological Control, West Palearctic Regional Section Bulletin 1985/X/1, , Jones, M.G., The arthropod fauna of a winter wheat field, Journal of Applied Ecology, 13, 61-85, Yeargan, K.V., Dondale, C.D., The spider fauna of alfalfa fields in northern California, Annals of Entomological Society of America, 67, , Bayram, A., Ecological studies on wolf spiders (Lycosidae, Araneae) in a mixed agricultural situation, Doctoral Thesis, Universty of Newcastle upon Tyne, England, U.K., Riechert, S.E., Lockley, T., Spiders as biological control agents, Annual Review of Entomology 29, , Clausen, I.H.S., The use of spiders (Araneae) as ecological indicators, Bull. Brit. Arachnol. Soc., 7, 83-86, Nyffeler, M., Field studies on the ecological role of the spiders as insect predators in agroecosystems, Doctoral Thesis, Swiss Federal Institute of Technology, Oraze, M.J., Grigarick, A.A., Biological control of aster leafhopper (Homoptera: Cicadellidae) and midges (Diptera: Chiironomidae) by Pardosa ramulosa (Araneae: Lycosidae) in California rice fields, Journal of Economic Entomology, 82, , Nyffeler, M., Benz, G., Spiders as predators of agriculturally harmful aphids, Anzeiger für Schadlingskunde Pflanzen und Umweltschutz, 55, , Bayram, A., Luff, M.L., Winter abundance and diversty of lycosids (Lycosidae, Araneae) and other spiders in grass tussocks in a field margin, Pedobiologia, 37, , Bayram, A., Pardosa amentata (Clerck) ve P. pullata (Clerck)'nýn (Araneae, Lycosidae) habitat tercihleri ve hayat çevrimleri, XII. Biyoloji Kongresi, 6 Temmuz 1994, Edirne, XII. Biyoloji Kongresi Bildirileri, Edirne, 83-90, Bayram, A., Tarýmsal ekosistemlerde örümcekler, Ekoloji, 8, 32, 3-6, Edgar, W.D., Prey and predators of wolf spiders Lycosa lugubris (Walckenaer), Journal of Zoology, 159, , Hollander, J.Den., Life histories of species in the Pardosa pullata group, a study of ten population in the Netherlands (Araneae, Lycosidae), Tijdschrift voor Entomol., 114, , Önder, F., Toprak arthropoda faunasýný saptamada kullanýlan yeni bir toplama yöntemi: Etilen glikollü (Ethanediol) çukur tuzak, Bitki Koruma Bülteni, 19, 2, , Curtis, D., Pitfalls in spider community studies (Arachnia, Araneae), J. Arachnol., 8, , Merrett, P., Spiders collected by pitfall trapping and vacuum sampling in four stands of Dorset heathland representing different growth phases of heather, Bull. Brit. Arachnol. Soc., 6, 1, 14-22, Merrett, P., Snazell, R., A comparison of pitfall trapping and vacuum sampling for assessing spider faunas on heathland at Ashdown Forest, south-east England, Bull. Brit. Arachnol. Soc., 6, 1, 1-13, Topping, C.J., Luff, M.L., Three factors affecting the pitfall trap catch of linyphiid spiders (Araneae: Linyphiidae), Bull. Brit. Arachnol. Soc., 10, 1, 35-38, Bayram, A., Nocturnal activity of Trochosa ruricola (Degeer) and T. terricola (Thorell) (Lycosidae, Araneae) sampled by the time-sorting pitfall trap, Communications, Series C, Faculty of Sciences, University of Ankara, 13, 1-11, Bayram, A., Diurnal activity of Alopecosa pulverulenta (Clerck 1757) (Lycosidae, Araneae), Communications, Series C, Faculty of Sciences, University of Ankara, 13, 13-20, Bayram, A., A Study on the diel activity of Pardosa spiders (Araneae, Lycosidae) sampled by the time-sorting pitfall trap in different habitats, Turkish Journal of Zoology, 20, , Bayram, A., Varol, M.I., Kýþýn aktif yer örümcekleri (Araneae), I. Spil Fen Bilimleri Kongresi, 4 Eylül 1995, Manisa, I. Spil Fen Bilimleri Kongresi Bildirileri, Manisa, 50-59,