MAKİNE HALISI ÜRETİMİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

Transkript

1 T.C. ÇALIŞMA VE SOSYAL GÜVENLİK BAKANLIĞI İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ MAKİNE HALISI ÜRETİMİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ Uluslararası İş Sağlığı ve Güvenliği Kongresi Emirhan GÜNAYDIN İSG Uzmanı Aralık 2017, İSTANBUL

2 1. Giriş ve Amaç 2. Genel Bilgiler 3. Gereç ve Yöntemler 4. Bulgular 5. Sonuç

3 İnsanların ihtiyaçlarının artması ve teknolojinin de ilerlemesiyle sürekli gelişen ve genişleyen bir sektör olan tekstil sektöründe halı üretimi önemli bir yere sahiptir. Halı üretiminde makineleşmenin artması üretimin ve istihdamın artmasının yanında iş kazalarının ve çeşitli meslek hastalıklarının yaşanmasına da neden olmuştur

4 Bu çalışma ile günlük yaşantımızda önemli bir yere sahip olan halıların üretimleri esnasında çalışanların güvenliğini ve sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek faktörler belirlenmeye çalışılmıştır. Ayrıca çalışanların iş sağlığı ve güvenliği farkındalıkları ile kişisel koruyucu donanım kullanımlarını belirlemeye ve çalışanları çalışma ortamlarında rahatsız eden faktörlerin neler olduğunu tespit etmeye yönelik anket çalışması uygulanmıştır.

5 Makine halısı üretimindeki prosesler temel olarak 5 kısma ayrılır: Çözgü hazırlama Halı dokuma Apre uygulama Konfeksiyon Sevkiyat Şekil 1. Makine halısı üretim prosesi

6 6% 37% 35% Maden İnşaat Metal Tekstil Taşımacılık 2% 13% 3% 4% Gıda Diğer Şekil 2. Ülkemizdeki makine halısı üreten işletmelerin illere göre dağılımı Şekil 3. Ülkemizde 2016 yılında meydana gelen ölümlü iş kazaları

7 Şekil 4. Tehlike analizleri için girdiler, çıktılar ve kaynaklar Şekil 5. Temel PHL süreci Tablo 2. Ön tehlike listesi analizi uygulama adımları Şekil 6. PHL yönteminin avantaj ve dezavantajları

8 Anketin ilk bölümünde iş kazası, ramak kala olay ve meslek hastalığına uğrama durumlarının tespiti 2. bölümde çalışanların İSG hakkındaki farkındalıkları 3. bölümde çalışanların işyerinde kaza olma olasılığının yüksek olduğunu düşündükleri işler, yaptıkları işin neden olduğu sürekli rahatsızlıklar ve çalışırken rahatsız oldukları fiziksel etmenlerin neler olduğunu 4. bölümde çalışanların KKD ler hakkında genel bilgi seviyelerinin tespiti Tablo 4. Örneklem büyüklüğü hesaplamasında kullanılan değerler

9 Tablo 5. İşletmelerde meydana gelen kaza türleri ve sonuçları Şekil 7. İşletmelerde yılları arasında meydana gelen iş kazaları Şekil 8. İşletmelerde iş kazalarının bölümlere göre dağılımı

10 Gaziantep, Kayseri ve Niğde illerinde toplam dokuz işyerinde risk envanteri oluşturmak amacıyla Ön Tehlike Listesi metodu uygulanmıştır ve yapılan incelemeler neticesinde ortak bulunan üretim adımları belirlenerek makine halısı üretimi beş ana prosese/sisteme ayrılmıştır. Şekil 9. Makine halısı üretim proses bilgileri

11 Tablo 6. Çözgü bölümünde tespit edilen tehlikeler ve riskler İşletmelerin çoğunda ayrı bir hammadde alanı bulunmaması ve çözgü leventlerinin sabitlenmesi amacıyla önlerine takoz konulmaması tehlike oluşturmaktadır.

12 Makine halısı üretiminde, ölümlü iş kazalarının en sık yaşandığı alan çözgü cağlıklarıdır. Cağlıklarda korkuluk bulunmaması çalışanlar için tehlike arz etmektedir.

13 Tablo 7. Dokuma bölümünde tespit edilen tehlikeler ve riskler Dokuma bölümünde; Makinelerin yüksek gürültü ile çalışması Lif tozları Makinelerde tarak sensörü bulunmaması Halı taşıma arabaları tekerleklerine lif toplanması başlıca tehlikelerdendir.

14

15 Tablo 8. Apre bölümünde tespit edilen tehlikeler ve riskler Apre bölümünde; Sırt temizleme esnasında toz çıkması Makine koruyucularının olmaması Bıçak, cımbız vb. aletlerin cepte taşınması başlıca tehlikelerdendir.

16 Tablo 9. Konfeksiyon bölümünde tespit edilen tehlikeler ve riskler Konfeksiyon bölümünde; Etiket makinelerinde çift el tertibatı/sensör olmaması Bıçak vb. kesici aletlerin kullanılması başlıca tehlikelerdendir.

17 Tablo 10. Halı depolama bölümünde tespit edilen tehlikeler ve riskler Depo bölümünde; Halıların elle taşınması Uygun olmayan istifleme başlıca tehlikelerdendir.

18 Şekil 9. Araştırma sonucunda belirlenen tehlikelerin bölümlere göre dağılımı Şekil 10. Çalışanların proseslere göre dağılımları Şekil 11. İş kazası, ramak kala olay yaşayan ve meslek hastalığına yakalandığını belirten çalışanların sayısı

19 Şekil 12. Çalışanlara göre kaza olma olasılığı en yüksek işler ve ekipmanlar Şekil 13. Çalışanların yaptıkları işe bağlı olarak yaşadıkları rahatsızlıklar Şekil 14. Çalışanları rahatsız eden işyerinin fizikî koşulları Çalışanlara göre; dokuma makineleri, halı taşıma arabaları ve forkliftler en riskli ekipmanlardır. Çalışanlar en fazla bel ağrısı yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Çalışanlar işletmede en çok gürültü ve tozdan rahatsız olduklarını ifade etmişlerdir.

20 Tablo 6. İSG Eğitimi Alma-İSG Kanunu Farkındalığı çapraz tablosu Tablo 7. İSG Eğitimi Alma-KKD Kullanımı çapraz tablosu Tablo 8. İSG Eğitimi Alma-İSG Tedbirleri Alma çapraz tablosu Tablo 9. İSG Eğitimi Alma-Meslek Hastalığı Farkındalığı çapraz tablosu Yukarıdaki sonuçlara göre İSG eğitimleri çalışanların İSG kanunu, işe başlamadan önce İSG tedbirlerini alma, meslek hastalığı ve KKD kullanımı farkındalıklarını artırdığı söylenebilir.

21 Tablo 10. Çalışılan Bölüm-İşitme Problemi çapraz tablosu Tablo 11. Çalışılan Bölüm-Nefes Darlığı Rahatsızlığı Görülme çapraz tablosu Tablo 12. Çalışılan Bölüm-Stres/Depresyon çapraz tablosu Tablo 13. Çalışılan Bölüm-Bel/Sırt Rahatsızlığı çapraz tablosu Üretim bölümlerinin çalışan sağlığı üzerindeki etkisi incelendiğinde; dokuma bölümünde çalışanların işitme problemi yaşadığı, nefes darlığı yaşadığı söylenebilir. Ayrıca bu bölümdeki çalışanların stresli oldukları ve kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları yaşadıkları görülmektedir.

22 Tablo 14. KKD Kullanımı- KKD seçiminde görüş alma çapraz tablosu Tablo 15. KKD eğitimi- KKD kılavuzunu okuma çapraz tablosu Tablo 16. KKD eğitimi- CE işaretinin anlamı çapraz tablosu Çalışanların KKD kullanımları değerlendirildiğinde; KKD seçiminde görüşü alınan çalışanlar, KKD leri kullanmakta daha uyumlu oldukları ifade edilebilir.

23 Sektörde özellikle cağlıklardan düşme ve halı taşıma arabalarının devrilmesi sonucu ölümlü kazalar yaşanmaktadır. Dokuma makinelerinin yüksek ses ile çalışması ve hammadde olarak kullanılan ipliklerin tozları çalışanların sağlığı için risk oluşturmaktadır. Apre ve konfeksiyon bölümleri diğer bölümlere nazaran daha az riskli görünse de bu bölümlerde kullanılan kimyasallar ve el aletleri çalışanlar için risk taşımaktadır. Konfeksiyon bölümünden depo alanına halıların taşınması çalışanlarda kasiskelet sistemi rahatsızlıklarına neden olmaktadır. İşletmelerde görev yapan iş sağlığı ve güvenliği profesyonelleri gerek risk değerlendirme çalışmalarında gerekse KKD seçiminde çalışanların görüşlerini dikkate almaları önem arz etmektedir.

24 TEŞEKKÜRLER Emirhan GÜNAYDIN /