ELMA BAHÇELERİNDE ZEMİNİN ÖRTÜLÜ BULUNMA ZAMANLARININ VERİM VE GELİR ÜZERİNE ETKİSİ

Transkript

1 ELMA BAHÇELERİNDE ZEMİNİN ÖRTÜLÜ BULUNMA ZAMANLARININ VERİM VE GELİR ÜZERİNE ETKİSİ Meltem EMRE A. Nilgün ATAY Seçkin GARGIN Ersin ATAY Meyvecilik Araştırma Enstitüsü, Eğirdir/ISPARTA ÖZET Sık dikim elma bahçelerinde yabancı otlarla mücadelede maliyetlerin büyük bir kısmını, sıra üzeri yapılan yabancı ot kontrolü oluşturmaktadır. Bu çalışma ile sık dikim elma bahçelerindeki yabancı otların farklı biçim zamanlarının verim ve gelir üzerine etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışma yıllarında Eğirdir/Isparta da bulunan Meyvecilik Araştırma Enstitüsü nde yürütülmüştür. Bitkisel materyal olarak M.9 anacına aşılı tam verim çağındaki Golden Delicious elma çeşidi kullanılmıştır. Çalışmada, sıra üzeri yabancı ot biçme zamanlarına göre 8 farklı uygulama yer almıştır. Sonuç olarak tüm sezon boyunca (Nisan- Ekim) birer ay aralıklarla biçme yapılan uygulamasının en yüksek verim (62.65 ton/ha) ve brüt kara (32.44 TL/ha) sahip olduğu belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Elma, golden delicious, bahçe zemin yönetimi, brüt kar EFFECTS OF MOWING REGIMES IN TREE ROWS ON YIELD AND INCOME IN APPLE ORCHARDS ABSTRACT Weed control, especially in tree rows, is costly in intensive apple orchards. In this study, the effects of different mowing regimes on yield and income were determined in an intensive apple orchard. The study was conducted at Fruit Research Institute in Eğirdir/Isparta over two subsequent years (2012 and 2013). Experiments were carried out on the adult trees of Golden Delicious /M.9. Eight different mowing regimes in tree rows were tested. Consequently, the mowing regime in which mowing was done during the whole vegetation period (April through October) at 1 month intervals, had greatest yield (62.65 t/ha) and gross margin (32.44 TL/ha) in the study. Keywords: Apple, golden delicious, orchard floor management, gross margin 1779

2 1. GİRİŞ Tarım alanlarında yabancı otlar, ürün azalmasının yanında kültürel işlemlerin zamanında ve istenilen etkinlikte yapılmasını engellemekte, bitki hastalık ve zararlılarına da konukçuluk yapmaktadırlar. Yabancı otlar kültür bitkileriyle su, ışık ve mineral maddeler yönünden rekabete girmekte ve bunun sonucunda kültür bitkisinin veriminde önemli azalmalar meydana gelebilmektedir (Küçükyumuk ve Kelen, 2006). Tarımsal üretimde yabancı ot kontrolü amacıyla birçok yöntem geliştirilmiş ve bunlar değişik biçimlerde ve bazen tek başına bazen de birbirini tamamlayacak şekilde uygulanmıştır. Bu yöntemler temel olarak; kültürel yabancı ot kontrol yöntemleri (mekanik mücadele, malç uygulama ve biçme gibi) ve kimyasal savaş olmak üzere iki temel bölümden oluşmaktadır (Anonim, 2000; Curan et al.,1996; Akbolat ve ark., 2006). Örtülü zemin yönetiminde, bahçenin örtülü bulunma zamanı, verim ve kaliteyi önemli derecede etkilemektedir. Ağaçlarla su ve besin elementi konusunda rekabet eden yabancı otların baskı altına alınması, meyve kalitesini ve hasat sonrası depo ömrünü artırabilmektedir (Lind et al., 2003; Atay ve ark., 2011). Bu çalışma ile Isparta-Eğirdir koşullarında sık dikim elma bahçelerindeki yabancı otların farklı biçim zamanlarının brüt kar üzerine etkileri belirlenmeye çalışılmıştır. 2. MATERYAL VE METOT Çalışma Eğirdir-Isparta da bulunan Meyvecilik Araştırma Enstitüsü nde yürütülmüştür. Bitkisel materyal olarak Golden Delicious /M.9 kombinasyonu kullanılmış olup bahçe 2005 ilkbaharında 3.5x1.5 m aralılarla tesis edilmiştir. Çalışmada kontrol uygulamasıyla beraber 8 farklı uygulama yer almıştır (Çizelge 1). Uygulama Kontrol - Çizelge 1. Uygulamalara göre sıra üzeri yabancı ot biçme zamanları Biçme zamanı 1 1. ay + 2. ay 2 2. ay + 3. ay 3 1. ay + 2. ay + 3. ay 4 1. ay + 2. ay + hasat sonrası 5 2. ay + 3. ay + hasat sonrası 6 1. ay + 2. ay + 3. ay + hasat sonrası 7 Sezon boyu (1.-6. ay + hasat sonrası) 1. ay: Çiçeklenme başlangıcı 2. ay: Çiçeklenme başlangıcından 1 ay sonra 3. ay: Çiçeklenme başlangıcından 2 ay sonra 6. ay: Çiçeklenme başlangıcından 6 ay sonra Hasat sonrası: Ağaç yapraklarının henüz dökülmediği dönem (Ekim ayı) Bahçede sıra araları tüm uygulamalarda, traktöre monte edilmiş bir makinayla düzenli olarak (yılda 3-4 kez) biçilmiştir. Çalışmada sıra üzeri yabancı ot kontrolüne odaklanılmış ve burada bulunan yabancı otların baskılanmasında biçme tekniği kullanılmıştır. Sıra üzerinde 1780

3 bulunan yabancı otların biçilmesinde motorlu tırpan kullanılmıştır. Sıra üzeri biçme uygulamalarına, ağaçların fenolojik olarak ilk çiçeklenme aşamasına girdikleri zamanda başlanmıştır. Biçme uygulamaları 2010 yılında başlatılmış ve 4 yıl süre ile aynı ağaçlar üzerinde uygulanmıştır. Verim ve meyve kalite değerlendirmeleri için meyveler çeşide uygun hasat döneminde toplanmıştır. Ağaç başı verim değerlerinin, bir dekarda bulunan ağaç sayısıyla çarpılması sonucunda dekara verim elde edilmiştir. Çalışmanın ekonomik başarı düzeyinin değerlendirilebilmesi için birim alana elma üretiminin karlılık düzeyleri ortaya konulmuştur. İklimden kaynaklı riskleri minimize etmek adına son iki yılın (2011 ve 2012 ortalaması) verim değerleriyle çalışılmıştır. Ürün miktarı, elma ticaretinde kullanılmakta olan sınıflandırma metoduna göre sınıflandırılmış, her kalite sınıfındaki meyve miktarı, bölgedeki cari piyasa fiyatları ile çarpılarak brüt üretim değeri elde edilmiştir. Cari piyasa fiyatları bölgedeki çiftlik avlusu fiyatları baz alınarak elde edilmiştir. Sabit ve değişken masraf unsurları belirlenerek üretim maliyetleri hesaplanmıştır. Birim ürün maliyeti ve brüt kar hesaplanarak uygulamalar arasında karşılaştırma yapılmıştır. Brüt kar hesaplanmasında; Brüt kar = gayrisafi (brüt) üretim değeri değişken masraflar, Net kar = gayrisafi (brüt) üretim değeri üretim masrafları ve Nispi kar = gayrisafi (brüt) üretim değeri / üretim masrafları formülleri kullanılmıştır (Erkuş ve ark., 1995; Demircan ve ark., 2005). Elma ticaretinde pratikte kullanılmakta olan sınıflama sistemi ve cari piyasa fiyatları Çizelge 2 de verilmiştir. Çizelge 2. Kalite sınıflarına göre elma fiyatları (TL) Sınıf Meyve Çapı (mm) Satış Fiyatı (kg/tl)* Ekstra >72 0,90 1.Sınıf ,80 2.Sınıf ,70 Iskarta <65 0,15 *2013 yılı meyve çapına göre elma fiyatları 3. ARAŞTIRMA BULGULARI Çalışmada verim miktarı en yüksek 7. Uygulama, 5. Uygulama ve 2. Uygulamalarından (sırasıyla 62.25; ve ton/ha) ve en düşük ise 3. Uygulama, 6. Uygulama ve 4. Uygulamalarından (sırasıyla 30.45; ve ton/ha) elde edilmiştir (Şekil 1). 1781

4 70 60 Verim (ton/ha) Ekstra 1. Sınıf 2. Sınıf Iskarta 0 Kontrol 1. Uyg. 2. Uyg. 3. Uyg. 4. Uyg. 5. Uyg. 6. Uyg. 7. Uyg. Uygulamalar Şekil 1. Uygulamaların kalite sınıflarına göre verim miktarları (ton/ha) Elma üretiminde gelir, meyve kalitesi ile doğrudan ilişkilidir. Uygulamalardan 2012 ve 2013 yılında elde edilen meyveler, pratikte kullanılan sınıflandırma metoduna göre sınıflandırılmış, her uygulama için kalite sınıflarına göre meyvelerin dağılımı % olarak hesaplanmıştır. Buna göre çalışmada ekstra ve 1. sınıf meyve oranı en yüksek uygulamalar; 5. Uygulama (%97.38), 2. Uygulama (%89.88) ve 7. Uygulama (%89.15) olarak bulunmuştur (Şekil 2). 100 Meyve dağılımı (%) Ekstra 1. Sınıf 2. Sınıf Iskarta 0 Kontrol 1. Uyg. 2. Uyg. 3. Uyg. 4. Uyg. 5. Uyg. 6. Uyg. 7. Uyg. Uygulamalar Şekil 2. Kalite sınıflarına göre meyvelerin dağılımı (%) Uygulamaların başarı düzeyinin değerlendirilebilmesi için birim alandaki karlılık düzeyi hesaplanmıştır. Brüt kar, işletmede mevcut sınırlı üretim kaynaklarının kullanımı bakımından 1782

5 üretim faaliyetlerinin rekabet güçlerinin belirlenmesinde önemli bir başarı ölçüsüdür (Erkuş ve ark., 1995). Uygulamaların brüt karları karşılaştırıldığında sırasıyla, 7. Uygulama ve 5. Uygulama daha karlı görülmektedir (Şekil 3). Bu durum bu uygulamalarda, verim ve kalitenin daha yüksek gerçekleşmesinden kaynaklanmıştır. Uygulamalar arasında üretim maliyetleri arasındaki farklılıkların, verim ve girdi kullanımındaki (hasat işçiliği, misinalı ile yabancı ot biçme masrafı, misinalı yakıt masrafı) değişikliklerden kaynaklandığı söylenebilir (Çizelge 3) Brüt Kar (TL/ha) Kontrol 1. Uyg. 2. Uyg. 3. Uyg. 4. Uyg. 5. Uyg. 6. Uyg. 7. Uyg. Uygulamalar Şekil 3. Uygulamalara göre brüt kar değerleri (TL/ha) Çizelge 3. Uygulamaların üretim maliyetleri ve karlılık durumları Birim Kontrol 1. Uyg. 2. Uyg. 3. Uyg. 4. Uyg. 5. Uyg. 6. Uyg. 7. Uyg. Gelirler TL/ha 35,172 37,629 39,222 25,032 31,250 45,566 29,821 52,570 Verim Kg/ha 44,382 44,870 47,222 30,447 40,251 52,318 38,004 62,655 Sabit Masraflar TL/ha 11,989 12,044 12,048 12,041 12,062 12,086 12,083 12,214 Değişken Masraflar TL/ha 17,996 18,288 18,430 17,418 18,127 18,930 18,060 20,128 Toplam Masraflar TL/ha 29,985 30,332 30,478 29,459 30,189 31,016 30,143 32,342 Brüt Kar TL/ha 17,175 19,341 20,792 7,614 13,123 26,636 11,761 32,443 Maliyet TL/kg

6 4. SONUÇLAR Brüt kar, işletmede mevcut sınırlı üretim kaynaklarının kullanımı bakımından üretim faaliyetlerinin rekabet güçlerinin belirlenmesinde önemli bir başarı ölçüsüdür (Erkuş ve ark., 1995). Uygulamaların brüt karları en yüksekten en düşüğe sırasıyla 7., 5., 2., 1. Uygulama, Kontrol, 6. ve 3. Uygulama şeklinde gerçekleşmiştir (Şekil 3, Çizelge 3). Yabancı otlar devamlı baskı altına alınabilirse, meyve ağaçlarıyla olan rekabet minimum seviyeye inebilir (Atay ve ark., 2011). Çalışmada, meyve kalitesi ve verim açısından en iyi sonuç, Isparta Eğirdir Bölgesi nde tüm sezon boyunca, birer ay aralıklarla (Nisan-Ekim) biçme yapılan (1.-6. ay + hasat sonrası) 7. Uygulamadan elde edilmiştir. 7. Uygulamanın verim değerleri ve kaliteli meyve miktarlarının yüksek olmasına bağlı olarak ekonomik anlamda en iyi sonuçların alındığı uygulama olduğu tespit edilmiştir. KAYNAKLAR Akbolat, D., Alğın, B., Ekinci, K., Yılmaz, Ş Isparta İlindeki Elma Bahçelerinde Mekanik Yabancı Ot Savaş Yönteminin Kullanılma Durumunun Belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10-1, Anonim, Integrated Pest Management for Apples and Pears, University of California. Publication No: ISBN Atay, E., Atay, A. N Kültür Tarihi ve Taksonomi. Akgül, H., Kaçal, E., Öztürk, F.P., Özongun, Ş., Atasay, A., Öztürk, G. (Ed.). Elma Kültürü. Eğirdir Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü Yayın No: 37, Isparta, 1-8 s. ISBN: Curan, W. S., Lingenfelter, D. D., and Garling, L Weed Management in Conservation TillageT. Conservation Tillage Fact Sheet Series, Penn State College of Agric. Sci., Univ. Park, PA. Demircan, V., Yılmaz, H., Binici, T Isparta İlinde Elma Üretim Maliyeti ve Gelirinin Belirlenmesi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 11(2): Erkuş, A., Bülbül M., Kıral, T., Açıl, A. F., Demirci, R Tarım Ekonomisi. A.Ü. Ziraat Fakültesi Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Yayınları: 5, Ankara. Küçükyumuk, C., Kelen, M Organik Tarımda Malç Kullanımı. III. Organik Tarım Sempozyumu, Kasım 2006, Yalova, s Lind, K., Lafer, G., Schloffer, K., Innerhofer, G., Meister, H Organic Fruit Growing. CABI Publishing, Wallingford, UK, 281 pp. 1784