Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi

Transkript

1 Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi

2 Duruş (postür) : vücudun, başın, gövdenin, kol ve bacak üyelerinin boşluktaki konfigürasyonu, hizalanması olarak tanımlanmaktadır. Çalışma duruşu : vücudun, başın, gövdenin, kol ve bacakların yapılan işe ve işin özelliklerine göre hizalanması şeklinde tanımlanmaktadır

3 Avrupa Birliği iş sağlığı (OSHA) departmanı tarafından üye ülkelerdeki çalışma sağlığı profilini yansıtmayı amaçlayan pilot bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada örneklem grubu üzerinde çalışma ortamından kaynaklanan maruziyetler konusunda görüşmeler yapılmış ve örnek bir profil çıkarılmıştır. Buna göre çalışanların maruziyet ifade ettikleri indikatörler şunlardır: % 28 gürültü, % 24 titreşim, % 20 yüksek sıcaklık, % 23 düşük sıcaklık, % 34 ağır kaldırma, % 58 tekrarlayan hareketler,% 45 postür bozuklukları, % 54 yüksek hızlı stresli çalışma, % 14 kimyasallar, % 4 fiziksel şiddet, % 45 monoton iş ortamı.

4 İyi Duruş Head level Shoulders relaxed Elbows at sides Wrists straight Low back supported Feet supported Ayakta nötr duruş Oturarak nötr duruş

5 Eller veya dirsekler omuz seviyesinin üstünde Günde 2 saatten fazla

6 Boyun 30 fazla eğilmiş Günde 2 saatten fazla

7 Bel 30 fazla eğilmiş Günde 2 saatten fazla

8 Çömelme Günde 2 saatten fazla

9 Diz çökme Günde 2 saatten fazla

10 Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıkları

11 Nerelerde karşılaşıyoruz? Üretim Ev yaşamında Hizmet Office

12 Kas-İskelet Sistemi Rahatsızlıkları KİSR, kaslarda, sinirlerde, tendonlarda, kıkırdakta, bağlarda, birleşme noktalarında ve disklerde (omurga) meydana gelen rahatsızlıklardır. İskelet ve kas sistemi sendromları eğilme, doğrulma, tutma, kavrama, bükme ve uzanma gibi sıradan vücut hareketlerinden meydana gelir.

13 Bu hareketler günlük yaşamda zararlı hareketler değildirler. Bu hareketleri zararlı yapan, iş yaşamındaki sürekli tekrarlar, güç gerektiren davranışlar ve hızlı hareketlerdir. İskelet ve kas sistemi sendromları anında gelişen bir rahatsızlık değil derece derece, yavaş yavaş gelişen travmalardır

14 Endüstride en sık görülen KISR`ları bel ve sırt agrıları (Miyofasyal ağrı sendromu, kas kuvveti dengesizlikleri, ligamentteki stres gibi özellikle lumbar bölgede karşılaşılan sorunlar), tendinitis, tenosinovitis, karpal tünel sendromu, gergin boyun sendromu dur.

15 İskelet ve kas sistemi sendromlarına Sabit duruşlar Sürekli ve tekrarlı hareketler İşin süresi ve sıklığı Uygun harekete izin vermeyen işler Titreşim

16 Tekrarlama sıklığı açısından işler Sınıf Çevrim Çevrim zamanının yüzdesi Düşük > 30 saniye < 50 % Yüksek < 30 saniye > 50 %

17 Uygulanan kuvvet açısından işler % maksimum statik kuvvet Maksimum dayanma süresi saniye saniye 50 1 dakika dakika 15 > 4 dakika

18 Neden çalışma duruşları bu kadar önemli? İyi Duruş Azalan maliyetler

19 Rekabetçi üretim ortamında hedef, çevrim zamanlarını azaltarak üretim maliyetlerini azaltmak, fire ve boş zamanları minimize etmektir. Bu da ürüne değer katmayan aktivitelerin üretim sürecinden çıkarılmasıyla mümkündür. Üretim sürecindeki en kritik faktör olan insanın işe ve iş çevresine uyumunu sağlamadan, bu hedeflere ulaşmak mümkün değildir. Duruş, stres ve iş sırasında duyulan rahatsızlığın minimize edilmesi ve sağlıklı çalışmayı sağlamak, işin performansı (verimlilik, kalite vb.) kadar önemlidir.

20 Volvo otomobil fabrikasındaki montaj bantlarından birinde yapılan çalışmada, parça ve ekipmanlara uzanma mesafesinin azaltılması sonucu hem çalışanların kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları hem de uzanma için gerekli olan süre azaltılmıştır. Çalışmanın başlangıç noktası ergonomik iyileştirme olmasına rağmen 0.5 saniye/parçalık uzanma süresinin elemine edilmesiyle, süreden de tasarruf sağlanmıştır. Bu tasarruf süresinin istasyonda yılda üretilen parça sayısı olan ile çarpılması sonucu, yılda saniye/yıl (20.8 saat) lik bir kazanç sağlamıştır. Sürecin iyileştirilmesi sonucunda işçi maliyetinde $541 lık (20.8 saat X $26(işçinin saatlik ücreti)) yıllık bir tasarruf sağlanmıştır. İstasyon başına yapılan ergonomik düzenleme, $150 lık bir yatırım gerektirmiştir. Bu yatırımın dönüş süresi ise $ 150 / $ 541 = yıl ( 14.4 hafta ) gibi kısa bir süre olmuştur.

21 Çalışma duruşunu önemli kılan bir diğer faktörde kalite seviyesindeki azalmadır. Axelsson, yanlış duruşta çalışmada işin kalitesizliğinin, aynı işi doğru duruşta yapmaya göre 10 kat daha fazla olduğunu yapmış olduğu çalışmada göstermiştir. Çünkü çalışanın zorlanmaya maruz kalmadan yapacağı bir iş ile, zorlanmaya maruz kaldığı durumdaki işin kalitesi arasında belirgin farklılıklar oluşmaktadır.

22 Baş ve Boyun Nötr Fleksiyon Ekstansiyon Yana dönük

23 Gövde ve Bel Bel Nötr Fleksiyon Ekstansiyon

24 Dirsekler Nötr Dirsek fleksiyon Dirsek ekstansiyon <90 >110

25 El ve Bilekler Nötr Ekstansiyon Fleksiyon RADIAL DEVIATION ULNAR DEVIATION

26 REBA

27 GÖVDE Hareket Skor Skor Değişimi Dik duruş fleksiyon 0-20 ekstansiyon fleksiyom >20 ekstansiyon 2 3 Eğer yana doğru dönme hareketi de varsa skora +1 ekle >60 fleksiyon 4 BOYUN Hareket Skor Skor Değişimi 0-20 fleksiyon veya ekstansiyon > 20 fleksiyon veya ekstansiyon 1 2 Eğer yana doğru dönme hareketi de varsa skora +1 ekle

28 BACAKLAR Hareket Skor Skor Değişimi Bacaklar Bilateral 1 Bacaklar Biletarel değil 2 Eğer dizlerde arası fleksiyon varsa skora +1 Eğer >60 fleksiyon varsa skora +2 ekle ÜST KOLLAR Hareket Skor Skor Değişimi 20 kadar olan ekstansiyon veya fleksiyon >20 ekstansiyon arası fleksiyon arası fleksiyon > 90 fleksiyon 4 Eğer kol abdüksiyon veya rotasyonda ise +1 ekle

29 ALT KOL Hareket Skor fleksiyon 1 <60 fleksiyon >100 fleksiyon 2 BİLEK Hareket Skor 0-15 arası ekstansiyon veya fleksiyon 1 > 15 fleksiyon veya ekstansiyon 2 +1 ekle,bükülme var ise

30 Tablo 1 G Ö V D E BOYUN BACAKLAR BACAKLAR BACAKLAR

31 Tablo 2 ÜST KOL ALT KOL 1 2 BİLEK BİLEK

32 Yük/Güç 0* < 5 kg 5-10 kg > 10 kg Ani veya hızla artan güç kullanımı gerektiğinde Kuvvet / Yük İlişkisi Kavrama

33 Gövde Tablo 1 Tablo 2 Üst Kol Boyun Alt Kol Bacak + + Bilek Yük/Güç Kavrama Puan A Puan B Tablo 3 Puan C + Aktivite Puanı Toplam Duruşsal Puan

34 Tablo 3: Puan C P U A N - A P U A N B *

35 AKTİVİTE SKORU Bir veya daha fazla vücut bölgesi sabitse Tekrarlı küçük alan çalışmaları varsa Hareket, duruşta hızlı ve büyük değişiklere yol açıyorsa

36 Gövde Tablo 1 Tablo 2 Üst Kol Boyun Alt Kol Bacak + + Bilek Yük/Güç Kavrama Puan A Puan B Tablo 3 Puan C + Aktivite Puanı Toplam Duruşsal Puan

37 Tehlike Seviyesi Toplam Duruşsal Puan

38 Örnek: Gövde 4+1 Tablo 1 Tablo 2 Üst Kol 3 Boyun Alt Kol 2 Duruşu Gösteriniz. Bacak Bilek 1 Yük/Güç Kavrama Puan A 8 5 Puan B Tehlike Seviyesi Toplam Duruşsal Puan Puan C Aktivite Puanı Toplam Duruşsal Puan Tablo

39 Örnek 1: Bir içecek firmasında şişelerin geri dönüşümü süreci 1. operasyon: Paletlerdeki boş şişe kutularının konveyöre yüklenmesi Tehlikeler Kaldırma Vücut hareketi Paketleri kavrama sırasında bileklerin bükülmesi Çözüm: Yüksekliği ayarlanabilir palet kullanımı

40 2.operasyon: Kutulardaki şişelerin yıkanıp yeniden kullanılması işlemi Tehlikeler Tekrarlı hareket Süreklilik (15 dakika boyunca) Fırlatma sırasında güç kullanımı

41 Örnek 2: Mutfak dolabı üretimi 1. Operasyon: Kesme ve Biçimlendirme Tehlikeler Yüksek sıklıkta, güç kullanımı, titreşime maruz kalma Uzun süre ayakta kalma Çözüm Daha fazla bacak için açıklık Oturma ve ayakta çalışmaya uygunluk Titreşim için eldiven

42 2. Operasyon Zımparalama Çalışan bir eliyle aleti tutarken diğer eliyle de ağaç parçasını sabit kalması için tutmaktadır. Eller omuz seviyesinin üstünde, Ellerde bükülme Titreşim Aşırı güç kullanımı

43

44 Uygun olmayan duruşlar

45 Uygun olmayan duruşlar ve çözümleri

46 Uygun olmayan duruşlar ve çözümleri

47 Dirsek masa hizasında olacak şekilde sandalye yüksekliğinin ayarlanabilir olması gereklidir. Ayakta çalışma var ise, ayaklık vücut pozisyonunun ve ağırlık dağılımının bir ayaktan diğerine geçmesini sağlar.

48 Kullanılan takım ağır ve sürekli kullanım gerektiriyorsa, el aletinin ağırlığının yaratacağı etkiyi ortadan kaldırmak için el aleti sabitlenebilir.

49

50 Beldeki S şeklini koruyunuz

51

52 Elle taşıma Kötü teknik X X X

53

54