Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi

Transkript

1 Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi The Journal of International Social Research Cilt: 7 Sayı: 33 Volume: 7 Issue: 33 Issn: ERZURUM DAK UYUTURUCU TCARETNN ANALZ; SUÇ ÜPHELLER, SUÇ YAPILARI VE SUÇ OLAYLARI ANALYSIS OF DRUG DEALING IN ERZURUM: CRIMINAL SUSPECTS, CRIMINAL STRUCTURES, AND CRIMINAL CASES Musa KARAKAYA Öz Uyuturucu içerikli faaliyetler esas itibarı ile dört temel faaliyeti bünyesinde barındırmaktadır. Bunlar; uyuturucu madde üretimi, uyuturucu madde nakli, uyuturucu madde daıtımı ve satıı ve uyuturucu madde kullanımıdır. Bu çalıma Erzurum da yılları arasında soruturma yürütülmü uyuturucu madde sokak satıı yapan 19 suç yapısını içermektedir. Yapılan çalımada incelemeye tabi tutulmu olan yapılar çounluu esrar maddesi ve bir kısmı ecstasy maddesi ticareti yapan suç oluumlarıdır. Çalımada kullanılan bilgiler soruturma belgelerinin incelenmesi suretiyle elde edilmitir. Soruturma belgeleri üç ana balık altında incelemeye tabi tutulmutur; suç üphelileri, suç yapıları ve suç olayları. Soruturma sonucunda; Erzurum da uyuturucu madde ticaretinin çounlukla Yakutiye ilçesinde gerçekletirildii, uyuturucunun çounlukla Bingöl ilinden temin edildii ve göçün Erzurum da gerçekletirilen uyuturucu madde ticareti için bir etken olmadıı görülmütür. Anahtar Kelimeler: Uyuturucu Madde, Sokak Satıcıları, Uyuturucu Madde Ticareti. Abstract Drug related activities include four basic types of criminal cases. Those are; drug production, drug smuggling, drug dealing and drug use. This study includes investigative works carried out in Erzurum between years regarding 19 different drug dealing structures. Most of the structures in this study engaged in cannabis trafficking and some of them were ecstasy sellers. The information in this study obtained from the examination of documents related to the investigations. The investigation documents were analyzed under three main headings; characteristics of criminal suspects, criminal structures and criminal cases. As a result, it was found that drug dealing in Erzurum mostly committed in Yakutiye district, Bingöl is the basic source of cannabis for the drug dealers, and migration is not a factor for drug dealing in Erzurum. Keywords: Illicit Drug, Drug Dealers, Drug Dealing. Giri Uyuturucu kaynaklı faaliyetler günümüzün en önemli sorunları arasındadır, çünkü uyuturucu pek çok yönü (sosyal, kamusal, hukuki, idari, iktisadi ve salık) olan bir olgudur ve birbirinden farklı fakat iç içe olan yönleri ile bireyleri ve dolayısı ile de toplumları etkileyebilmektedir. Uyuturucu madde kullanıcıları, kullandıkları maddenin etkisi ile veya uyuturucu madde temini maksadı ile suça karıabilmekte ve/veya toplumsal huzursuzluk oluturabilmektedir. Bunun yanında uyuturucu madde ticaretinin terörün veya yasadıı faaliyetlerin finansmanını oluturduu günümüzde kabul gören bir gerçek haline gelmitir. Dr., Güvenlik ve Stratejileri Yönetimi Uzmanı, Emniyet Genel Müdürlüü

2 2012 Dünya Uyuturucu Raporuna göre dünya nüfusunun %5 i (yaklaık 230 milyon kii) 2010 yılı içerisinde herhangi bir uyuturucu madde türünü en az bir kez kullanmıtır ve yine aynı rapora göre uyuturucu kullanımı tüm dünyada düzenli bir ekilde artı göstermektedir. Raporda, her yıl tüm dünyada yaklaık kii uyuturucudan doyalı hayatını kaybettii ifade edilmitir. Avrupa Uyuturucu ve Uyuturucu Baımlılıı zleme Merkezi (EMCDDA) tarafından hazırlanan 2012 Uyuturucu Raporu nda 16 Avrupa ülkesinde esrar kullanımına ilikin bilgilere yer verilmitir. Raporda, pek çok Avrupa ülkesinde esrar kullanımının genel nüfus ve okul aratırmalarında artıının gözlemlendii ifade edilmitir. Rapora göre Avrupa da ya arası yaam boyu esrar kullanıcısı oranı %23.7 (80,5 milyon) ve son yıl içerisinde esrar kullanıcı oranı %6.8 (23 milyon) dir. Bu oranların ya arasında çok daha yüksek olduu görülmektedir. Uyuturucu tüm dünyü ülkeleri için sorun oluturması ile birlikte aynı zamanda ülkemiz için de ortak ve en önemli bir sorunu haline gelmektedir. Türkiye Uyuturucu ve Uyuturucu Baımlılıı zleme Merkezi (TUBM) tarafından hazırlanan 2012 Türkiye Uyuturucu Raporu nun ilgili bölümünde 2011 yılı itibariyle madde balantılı suçlardan cezaevinde bulunan ahısların cezaevlerinde bulunan tüm ahısların %18,38 (23.638) ini oluturduu ve bu kapsamda da ilk sırada yer alan suç türü olduu ifade edilmitir (Ünlü ve Görücü, 2012). Aynı raporda Türkiye de uyuturucu madde kullanım yaygınlıının ortaya konması amacıyla gerçekletirilmi çalımaya ilikin bilgilere de yer verilmitir. Çalıma 20 farklı ili ve 8045 kiiyi kapsamaktadır. Çalımaya göre Türkiye de ya grubu bireylerde herhangi bir yasa dıı uyuturucu maddenin en az bir kere kullanım oranı %2,7(erkeklerde %3,1, kadınlarda %2,2) dir. Madde kullanımının ya grubu yetikinlerde, ya grubuna göre daha yaygın olduu (%3,0) görülmektedir (Tunçolu, 2012). Uyuturucu maddenin oluturduu zararların önlenmesi amacıyla yürütülen önleyici faaliyetlerin yanı sıra kolluk tarafından yürütülmü suç soruturmaları da uyuturucu ile mücadelede önemli bir unsurdur ve bu çalımanın konusunu oluturmaktadır. Türkiye de kolluun yürütmü olduu soruturmalar genel olarak incelendiinde uyuturucu madde ticareti yapan bireylerin ticaretini yaptıkları uyuturucu maddeye ve ticaret ekillerine göre farklılık gösterdii gözlemlenmektedir. Ticareti yapılan uyuturucu maddeler genel olarak afyon türevleri, kenevir türevleri, koka türevleri ve sentetik maddeler olarak sınıflanırken (Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Bakanlıı 2012 Yılı Faaliyet Raporu) maddelerin temin edilebilme güçlüü ve fiyat farkı bu farklılıktaki temel unsurlardan bazılarıdır. Uyuturucu madde kavramı esas itibarı ile dört temel faaliyeti ve buna balı olarak da dört temel grubu bünyesinde barındırmaktadır. Bunlar; uyuturucu madde üretimi ve üreticileri, uyuturucu madde nakli ve kuryeler, uyuturucu madde satıcısı ve sokak satıcıları ve uyuturucu madde kullanımı ve kullanıcılarıdır. Faaliyetler ve gruplar iç içedir ve bir ahıs aynı zamanda her dört grubun da üyesi olabilmektedir (Gökçegöz ve Usta, 2012). Bu çalıma 2010 ve 2012 yılları arasında Erzurum il merkezinde meydana gelen uyuturucu madde ticaretine ilikin verileri içermektedir. Çalımada analize tabi tutulan bilgiler yılları arasında Erzurum da kolluk tarafından uyuturucu madde ticareti yapan yapılara yönelik olarak yürütülmü soruturmaların tamamından elde edilen verilere dayanmaktadır. Bu çalımada ele alınacak soruturmalar, uyuturucu ticaretini büyük oranda perakende satı yaparak gerçekletiren ve kenevir türevi olan esrar maddesi ve sentetik madde türü ecstasy maddesinin ticaretini yapan birey veya gruplardır. Bu ekilde suç faaliyeti gösteren bireyler halk ve kolluk arasında sokak satıcısı veya torbacı olarak da tanımlanmaktadır. Yapılmı olan bu çalıma üç ana balık altındaki incelemeleri içermektedir; Suç üphelilerinin genel özellikleri, Suç yapılarının genel özellikleri, Suç faaliyetlerinin genel özellikleri. 1. Literatür Taraması Uyuturucu madde içerikli olarak daha önce yapılmı olan çalımalarda ulaılmaya çalıılan ve üzerinde analizlerde bulunulan hedef kitleler genel olarak uyuturucu madde

3 kullanıcıları ve satıcıları olmak üzere iki gruptur. Çalımaların pek çou ise uyuturucu madde kullanıcıları üzerinedir ve uyuturucu madde satıcılarına yönelik olan çalımalar dier gruba kıyasla oldukça kısıtlıdır. Bu çalımanın da konusu olan uyuturucu madde ticareti ve uyuturucu madde ticareti yapan ahıslara yönelik yapılan çalımalarda uyuturucu madde ticaretinin ortaya çıkardıı birey profili üzerinde durulurken (Atkyns ve Hanneman, 1974; Tewksbury ve Mustaine, 1998; Sales ve Murphy, 2007; Ünlü ve Evcin, 2011; Karakaya, 2013), suçun ileni biçimi (Coomber ve Maher, 2006; Jacinto, Duterte, Seals, ve Murphy, 2008; Sales ve Murphy, 2007; Ünlü ve Evcin, 2011; Karakaya, 2013) ilenen suç algısı (Atkyns ve Hanneman, 1974; Sales ve Murphy, 2007; Jacinto vd., 2008) ve uyuturucu madde ticareti ile dier suçlar arasındaki iliki dier bir kısım aratırma konuları arasındadır (Fagan, 1989; Blumstein, 1995; Denton ve O Malley; 2001; Coomber ve Maher, 2006). Atkyns ve Hanneman (1974) uyuturucu madde ticareti ve uyuturucu madde ticareti yapan ahıslar üzerine ABD de yaptıı aratırmada, uyuturucu madde ticareti yapan ahısların özelliklerine öylece ortaya koymutur; uyuturucu madde ticareti yapan bireyler büyük oranda (%80) ya aralıında, %82 si kolej eitimi almı veya almakta, % 58 i isiz, % 47 si yalarında uyuturucu madde ile tanımı, % 31 i baka bir suçtan ceza almı kiilerdir. Aynı çalımaya göre ahısların % 50 sinin uyuturucu madde satıındaki birincil motivasyonları kendileri için ücretsiz uyuturucu madde temin edebiliyor olmalarıdır. Çalımada yer alan uyuturucu madde satıcılarının % 24 ü kendilerinin uyuturucu madde satıcısı olduunun hemen kabullenirken çounluk için (% 58) bu kabullenme süresi 1 yılı bulabilmektedir ve kimi ahıslar ise bu suçlamaya hiçbir ekilde kabul etmemektedir. Yapılan çalımada uyuturucu madde satıcısı olan ahısların uyuturucu madde ile tanımasında büyük oranda (% 84) arkadalarının etkili olduu görülmektedir. Tewksbury ve Mustaine (1998) nin çalıması ise ABD de uyuturucu madde ticareti yapan kolej örencileri üzerinedir. 8 eyaletten 1531 örenci üzerinde yapılan çalımada uyuturucu madde ticareti yaptıını belirten bir alt grup bulunmaktadır. Çalımaya göre; Uyuturucu madde satan bireylerin erkek olması ve bir bakası ile birlikte yaaması daha muhtemeldir Uyuturucu madde kullanan bireylerin uyuturucu madde ticareti yapma ihtimali daha yüksektir Uyuturucu madde satıcılarının dier suçları ileme oranları dier örencilere kıyasla daha yüksektir Uyuturucu madde satıcılarının bir bakasını silahla tehdit etme veya silahla tehdit edilme oranı daha yüksektir Uyuturucu satan kolej örencileri orta sınıf kiilerdir ve kenar mahallerde oturmamaktadır. Sales ve Murphy (2007) nin çalıması ecstasy satıı yapan bireylerin iledikleri suça yaklaımları ve suçun ileni biçimi üzerine olan bir aratırmadır. Aratırmada Ulusal Uyuturucu Enstitüsü (National Institute of Drug Abuse) un verileri çerçevesinde 120 uyuturucu madde satıcısı ile mülakatlar yapılmıtır. Çalımaya katılan bireylerin; % 76 sının bay, % 23 ü bayan ve % 1 i ecinsel olduu, ya aralıında oldukları ve ya ortalamalarının 27 olduu, % 79,2 si bekar, % 15,8 inin evli veya kız arkadaı ile yaadıı ve % 5 inin boanmı olduu, Eitim durumlarının yüksek olduu ve % 93,3 ünün en az lise eitimi aldıı, Lise eitimi almı bireylerin % 43,8 inin kolej eitimi, % 8,9 unun yüksek okul eitimi, % 27,7 sinin üniversite eitimi ve % 6,3 ünün lisansüstü eitim aldıı, % 77,5 inin bir ite çalıtıı ve aylık gelirlerinin 60 $ ve $ arasında deitii (ortalama olarak 2100 $),

4 % 34,2 sinin çocukken ve % 45 inin ise yetikinken tutuklandıı tespit edilmitir. Sales ve Murhpy (2007) nin çalımasındaki bulguları ise u ekildedir: Satıcıların beyan ettikleri uyuturucu madde ticaretinden elde ettikleri gelir 10 $-8500 $ aralıındadır ve % 41,7 si 1000 $ ve üzerinden gelir elde ettiini beyan etmitir. Bireylerin % 53,3 ü birden fazla tür uyuturucu madde satmıtır ve katılımcılara uyuturucu maddeyi genel olarak kime sattıkları sorulduunda % 55,8 i arkadalarına, 27,5 i daimi müterilerine, % 9,2 si yaıtlarına, % 5,8 i yabancılara ve % 0,16 ise ailesi veya sevgilisine sattıını ifade etmitir. Satıcıların kendilerini uyuturucu madde satıı konusunda nasıl gördükleri sorulduunda ise % 54,2 si kendisini düük seviye, % 28,3 ü orta seviye, % 4,2 ü yüksek seviye satıcı olarak görmektedir ve % 13,3 ise kendini uyuturucu satıcısı olarak görmemektedir. Jacinto vd. (2008) çalıması ise uyuturucu madde satıcılarının faaliyet biçimine yönelik olarak yapılan bir çalımadır ve aratırmacılar çalımalarında ecstasy hapların satıcılarını incelemilerdir. Uyuturucu madde satıcıları ile yapılan mülakatları içeren çalımaya 80 uyuturucu madde satıcısı katılmı ve yapılan çalımada uyuturucu madde satıcılarının % 93 ünün sattıı uyuturucu maddeyi daha önce kullandıı görülmütür. Mülakatlardan elde edilen sonuçlara göre çalımada uyuturucu madde satıına üç temel ekilde baladıı tespit edilmitir; a) Arkadalarına temin ederken peyderpey satmaya balama (% 38), b) Zaten uyuturucu madde satarken, ecstasy hapları yeni bir ürün olarak satmaya balama (% 28), c) Uyuturucuyu (ecstasy) beendii için ve kar elde edebilecei düüncesi ile satmaya balama (%34). Yine Jacinto vd. (2008) nin çalımasında uyuturucu satıcılarına kendilerini uyuturucu madde satıcısı olarak görüp görmedikleri sorulmu ve % 76 sı kendisini uyuturucu madde satıcısı olarak görmediini ifade etmitir. Coomber ve Maher (2006) tarafından yapılan çalıma Avustralya Sydney de uyuturucu madde ticareti yapan ve iki farklı bölgede faaliyet gösteren 32 eroin ve/veya kokain satıcısını içermektedir. Çalımaya katılan satıcıların % 22 si bayandır. Satıcıların yaları aralıındadır ve ya ortalaması 29 dur. Satıcılar ortalama olarak 7 yıldır uyuturucu madde satıcılıı yapan bireylerdir ve yine ortalama olarak 15 yaında okuldan ayrılmılardır. Uyuturucu madde kullanımı ve suç ilikisini aratıran çalımalarda, iki deiken arasında anlamlı ilikiler olduu sonucuna varan çalımalar mevcuttur (Jarvis ve Parker,1989; Hunt, 1990; Huizinga, Loeber ve Thornberry, 1993; Alliaskarov, Bakiev ve Kaplan, 2010; Payne ve Gaffney, 2012;. Gately, Fleming, Morris ve Robyn, 2012) fakat uyuturucu madde satıcılıı nedeniyle ilenen dier suçları inceleyen çalımalarda ise her ne kadar uyuturucu madde satıcılarının daha önceden suç ilemi olan ahıslardan olduu görülmüse de ilenen suçun uyuturucu madde satıı ile ilikilendirilmesi ya mümkün olmamı ya da zayıf bir iliki olarak tespit edilmitir. Örnein Coomber ve Maher (2006) tarafından yapılan çalımada Avustralya Sydney de uyuturucu madde ticareti yapan sokak satıcıları ile yapılan mülakatlarda ahıslar uyuturucu madde nedeniyle iddet içeren eylemlerde bulunmadıklarını ifade etmilerdir. ahıslara göre uyuturucu madde sattıkları bireylere karı iddet göstermeleri müterilerini kaçırmaktır ve uyuturucu madde satan dier gruplarla da bir sorunları bulunmamaktadır. Fagan (1989) ın çalıması ise sokak çetelerinin özellikleri, uyuturucu madde satıı, uyuturucu madde kullanımı ve dier suçlarla uyuturucu madde ilikisi üzerinedir. Yapılmı olan çalıma yılları arasında yapılan mülakatları içermektedir. Çalımaya 151 çete üyesi katılmıtır ve katılımcıların ya aralıı dir. Çalımaya göre uyuturucu madde kullanımı çete üyeleri arasında çok yaygındır. Her ne kadar uyuturucu madde ve suç birlikte ilense de ve çeteler uyuturucu madde satıcılıına bir ekilde bulamı olsa da uyuturucu kullanımı veya satıı onların iddet içerikli eylemleri ile dorudan ilikilendirilememitir. Denton ve O Malley (2001) tarafından yapılan çalıma ise uyuturucu madde ticareti ve mala karı suçlar arasındaki ilikinin incelenmesine yöneliktir. Aratırmacılar, çalımalarını 16 uyuturucu madde ticareti yapan ve bu konuda profesyonel olan bayanlarla gerçekletirmilerdir. Çalımaya katılan bütün uyuturucu satıcıları, uyuturucu madde satıına uyuturucu kullanırken balamılardır ve hepsi de uyuturucu madde ticaretinde oldukça baarılıdır. Aratırmaya göre deiik nedenlerden dolayı bireylerin uyuturucudan elde

5 ettikleri net gelir tespit edilememektedir ve gelirler zamanla deiebilmektedir. Satıcılar birbirlerini bir ekilde bilmekte veya tanımaktadırlar. Çalıma sürecinde iki önemli tespitte bulunulmutur: Birincisi, uyuturucu madde ticareti yapan ahıslar elde ettikleri gelirleri sadece uyuturucu madde satıından deil, aynı zamanda dier suç türlerinden (hırsızlık, dolandırıcılık, yama vs.) de elde ettii fakat pek çounun bu tarz suçları uyuturucu madde ticaretinden önce de ilediidir. kinci bulgu ise, uyuturucu madde ticaretine baladıktan sonra uyuturucu madde ticareti yapan bireylerin dier suçları ilemede daha çok baarı elde ettikleridir. Çalımada ulaılan sonuç ise uyuturucu madde ticareti ve mala karı suçların dorudan ilikili olmadıı fakat her iki suç türünün de fırsat, beceri, bilgi ve irtibat açısından birbirini destekleyen ve gelitiren özelliklere sahip olduudur. Türkiye de uyuturucu ticaretine yönelik olarak yapılmı olan bilimsel çalımanın sayısı oldukça sınırlı düzeydedir. Bu alanda yapılmı çalımalardan birisi stanbul ilinde gerçekletirilmitir. Ünlü ve Evcin (2011) tarafından yapılan çalımada stanbul da bulunan sokak satıcılarının demografik özellikleri üzerinden sokak satıcısı profili ortaya konmaya çalıılmı ve bununla birlikte sosyo-ekonomik ve çevresel faktörlerin sokak satıcıları üzerindeki etkisi üzerinde durulmutur. Yapılmı olan çalımada cinsiyet, ya, eitim, meslek, doum yeri, nüfus kaydı ve ikamet edilen ilçe deikenleri temelinde stanbul için uyuturucu madde satıcıları incelemeye tabi tutulmutur. Çalıma neticesinde uyuturucu madde satıcısı olan 845 ahsın büyük çounluunun erkek olduu ve ya ortalamalarının 32 olduu tespit edilmitir. Sokak satıcılarının eitim durumunun oldukça düük olduu % 70,4 ünün ilkokul ve ilköretim mezunu veya terk olduu ve bunun yanında ahısların düzenli bir gelirleri ve mesleklerinin olmadıı görülmütür. ahıslar her ne kadar büyük oranda stanbul doumlu ahıslar olsalar da nüfus kayıtları incelendiinde kiilerin ailelerinin göçle stanbul a geldii tespit edilmitir. ahısların suç kayıtları incelendiinde ise % 52,4 ünün baka suçlardan kayıtlarının olduu görülmü fakat ilenen suç türü ve uyuturucu madde ticareti arasında ilikilendirme yapılamamıtır. Ulaılan bir dier bulgu ise ahısların ikamet yerlerine yakın bölgelerde uyuturucu madde ticareti yaptıklarıdır. Türkiye de uyuturucu madde ticareti yapan bireylere yönelik olarak yapılan bir dier çalıma ise Karakaya (2013) nın çalımasıdır. Yapılan çalımada Erzurum da faaliyet gösteren ve uyuturucu madde ticareti yapan be suç örgütü yapısı, örgüt mensuplarının ve suç içerikli olayların özellikleri çerçevesinde incelemeye tabi tutulmutur. Bahse konu çalımada narkotik suç örgütü yapılarının gevek bir hiyerariye dayandıı görülmü, örgütü birbirine balayan en önemli unsurun uyuturucu madde ticaretinden elde edilen gelir olduu deerlendirilmi, örgüt liderlii ve yöneticiliinin uyuturucu madde temin edebilme kabiliyetine göre ekillendii tespit edilmi ve örgüt içerisi disiplini salayıcı herhangi bir yaptırım mekanizmasının var olmadıı anlaılmıtır. 2. Yöntem Yapılan aratırmada, Erzurum da yılları arasında uyuturucu madde ticareti yapan yapılara yönelik 26 suç soruturması olduu tespit edilmitir ve bu soruturmalardan 19 u kolluun aktif takibini içermektedir. Bu çalımada; ahıslara yönelik yapılan inceleme ve deerlendirmeler, tespiti yapılan 26 soruturma kapsamında uyuturucu madde ticareti suçunu ileyen ahıslar ile ilgilidir. Suç yapıları ve olaylarına ilikin deerlendirme ve analizler ise kolluun aktif takip bilgilerini içeren ve bahsi geçen 19 suç soruturması evraklarının içerik analizi yöntemi ile incelenmesinden olumaktadır. Çalımada uyuturucu madde ticareti yapan yapılara yönelik genellikle birden fazla uyuturucu içerikli faaliyetlerinin tespiti yapılmı ve tespiti yapılan her bir faaliyet suç olayı adı altında soruturma dosyasına eklenmitir. Uyuturucu içerikli olayların incelenmesine yalnızca kolluun aktif takip bilgilerini içeren 19 soruturma evrakının dâhil edilmesinin en temel nedeni suç birliktelikleri ve suç içerikli olayların sürecine ilikin daha açık ve anlaılır bilgi ve belgeyi içeriyor

6 olmaları ve böylelikle de ilenen suça ilikin daha net deerlendirmeye yer veriyor olmalarıdır. çerik analizi yapılan soruturma evraklarında genel olarak üç bölüm yer almaktadır: Soruturma evraklarında birinci bölüm uyuturucu madde ticareti yapan üpheli ahısların bilgilerini içerirken, ikinci bölüm suç ileyen ahısların balantıları ve birlikte hareket ettiklerini gösterir görsellerini içermektedir. Soruturma evrakının üçüncü bölümünde ise suç unsuru içeren ve uyuturucu madde ticareti yapıldıını gösterir olay veya olaylara yer verilmektedir. Eer yapı tek kiilik bir yapı ise suç içeren olay veya olaylara ilikin bilgiler ikinci bölümde yer almaktadır. Yapılan bu çalımanın amacı, Erzurum da uyuturucu madde ticareti suçunu ileyen bireylerin, yapıların ve uyuturucu içerikli suç olaylarının profilinin oluturulmasıdır. Bu kapsamda da yapılan çalımada üç ana konu üzerinde analizlerde bulunulmutur. lk olarak incelemeye tabi tutulan 26 soruturma dosyasında ilem yapılmı 190 uyuturucu madde satıcısı ahsın demografik özellikleri (cinsiyet, ya aralıı, doum yeri, nüfus kaydı, ikamet yeri, medeni durumu, eitim durumu, mesleki durumu) üzerinde durulmu ve ahısların suç geçmii incelenmitir. Birinci bölümde incelenen veriler soruturma evrakının özellikle ilk bölümünde yer alan bilgilerden elde edilmitir fakat soruturma evrakının içerik analizinde ahıslarla ilgili geçen dier bilgilerden de faydalanılmıtır. Analize tabi tutulan bilgiler ahısların uyuturucu madde ticareti üphesi ile kolluk tarafından Cumhuriyet Savcılıına gönderildii tarih itibarı ile elde edilen verileri içermektedir. kinci bölümde, incelenen soruturmalarda geçen suç yapıları ise içerdii üpheli sayısı, uyuturucu madde ticareti biçimi, uyuturucu madde temini ve faaliyet bölgesi balıkları altında öne çıkan ortak noktalar ve farklılıklar temelinde deerlendirmeye tabi tutulmutur. Son olarak ilenen suçun özellikleri ve detayları üzerinde durulmu ve bu kapsamda 19 suç soruturmasında tespit edilen toplam 250 uyuturucu madde ticareti olayı incelenmitir ki bu olaylar soruturmaların alt olaylarını oluturmaktadır. Olay incelemelerinde 4 farklı uyuturucu madde ticareti olay tipi olduu görülürken, olayların çounluunun soruturma konusu olan ve TCK 188. Madde kapsamında uyuturucu madde suçunu tekil eden uyuturucu maddenin toptan nakilleri ve uyuturucu maddenin perakende olarak sokak satıı olduu görülmütür. Yapılan çalımada bu suç tiplerini içerir olaylar detay incelemesine tabi tutulmutur. 3. Aratırmanın Bulguları 3.1 Uyuturucu Madde Ticareti Yapan ahısların Özellikleri Bu bölümde kolluun aktif takibini içerir 19 suç soruturmasında uyuturucu madde ticareti yaptıı üphesi ile ilem yapılan 177 ahıs ile Erzurum ili içerisinde faaliyet gösteren ve uyuturucu madde ticareti üphesi ile ilem yapılan 13 üpheli ahsa ilikin bilgi ve deerlendirmelere yer verilmitir. Uyuturucu madde ticareti yapan ahıslara ilikin özellikler; cinsiyet, ya aralıı, doum yeri, nüfus kaydı, ikamet adresi, medeni durumu, eitim durumu, meslei, suç kaydı sayısı ve ilenen suç türleri olmak üzere 10 farklı alanda incelemeye tabi tutulmutur; ahısların cinsiyet durumları incelendiinde, çok büyük bir bölümünün (% 98,9) erkek olduu görülmütür. üpheli olarak ilem yapılan iki bayan ahsın ise soruturma dosyalarındaki üpheli konumlarının dier üpheli ahıslara kıyasla zayıf olduu gözlemlenmitir. ahısların yalarının ya aralıında deitii, yalarının ortancasının 25, ya ortalamasının 26,74 ve standart sapmasının 7,89 olduu tespit edilmitir. ahısların ya aralıkları incelendiinde % 86,8 inin 35 ya ve altı ahıslardan olutuu ve % 55,3 ünün 25 ya ve altı ahıslardan olutuu görülmütür. ahısların doum yerlerine ilikin bilgiler incelendiinde, % 67,9 unun Erzurum Merkez (Palandöken, Yakutiye, Aziziye) doumlu oldukları görülürken, % 85,3 ünün Erzurum Merkez veya dı ilçesi doumlu olduu tespit edilmitir. Doum yeri dier iller olan

7 ahıstan 18 inin uyuturucu madde temin edilen ve/veya uyuturucu madde ticaretini dier illerde yürüten ahıslar olduu görülmektedir. ahısların nüfus kayıtları incelendiinde, % 62,6 sının Erzurum Merkez ilçeleri (Palandöken, Yakutiye, Aziziye) nüfusuna kayıtlı ahıslardan olutuu görülürken, % 83,7 sinin Erzurum Merkez ve dı ilçesi nüfusuna kayıtlı ahıslardan olduu tespit edilmitir. Dier iller nüfusuna kayıtlı olan 31 ahıstan 18 inin dier illerde faaliyet gösteren fakat soruturma kapsamında ilem yapılan ahıslardan olduu anlaılmıtır. ahısların ikamet yerleri incelendiinde, % 86,3 ünün Erzurum merkezinde ikamet ettii görülmektedir. Erzurum merkezinde ikamet eden ahısların % 67,7 sinin Yakutiye ilçesinde ikamet eden ahıslardan olutuu tespit edilmitir. üpheli ahıslardan dı ilçede ikamet eden ahıs sayısının oldukça az oranda (% 0,5) olduu görülürken dier illerde ikamet eden ahıs oranı %13,2 dir. ahısların medeni durumu incelendiinde ise çounluunun (% 55,3) bekâr olduu görülürken, evli olan ahısların % 42,1 lik önemli bir oranda olduu tespit edilmitir. % 2,6 lık kısım ise boanmı ahıslardan olumaktadır. ahısların eitim durumu incelendiinde, 190 ahıstan 126 sının eitim durumuna ilikin bilgilere ulaılmı ve % 82,9 unun eitim durumunun ilköretim (ilkokul, ortaokul) ve aaısı olduu, % 16,4 ünün lise eitimi almı olduu ve 1 ahsın ise üniversite örencisi olduu tespit edilmitir. ahısların mesleki durumlarına incelendiinde, 190 ahıstan 166 sının mesleki durumuna ilikin bilgilere ulaılmı ve 27 ahıs isiz olduunu beyan ederken, 2 ahıs örenci ve 1 ahıs emekli olduunu beyan etmitir. 136 ahıs ise mesleki durumları ile ilgili 44 farklı i türü beyan etmilerdir. Bu kapsamda uyuturucu madde ticareti yapan ahısların % 71,1 inin isiz veya belirli bir sanat, eitim veya beceri gerektirmeyen ilerde çalıtıı, % 24,1 inin belirli bir eitim gerektirmeyen fakat beceri ve sanat gerektiren bir ite çalıtıı ve % 3 ünün örgün eitim gerektiren bir ite çalıtıı tespit edilmitir. ahısların uyuturucu madde ticareti dıındaki suç kayıtları incelendiinde, % 13,2 sinin uyuturucu madde ticareti dıında baka bir suçtan kaydı olmadıı görülmekte fakat % 86,8 inin daha önce baka bir suç ilemi ahıslardan oldukları anlaılmaktadır. lenmi olan uyuturucu madde ticareti dıındaki dier suç türleri incelendiinde ise ahıslardan % 48,9 unun hırsızlık türleri (otodan hırsızlık, evden hırsızlık, yankesicilik vs) ve nitelikli hırsızlık suçlarından da suç kayıtlarının olduu görülürken, % 46,8 inin kasten yaralama, % 35,8 inin kullanmak için uyuturucu madde bulundurmak, % 34,2 sinin 6136 sayılı Ateli Silahlar ve Bıçaklar ile Dier Aletler hakkındaki kanuna muhalefet, % 11,6 sının ise Yama/Nitelikli Yama suçlarından suç kayıtlarının olduu görülmektedir. ahısların bu sayılan suç türleri dıında yaklaık 40 farklı suç türünden kayıtları olduu tespit edilmitir. 3.2 Soruturmalar ve Uyuturucu Madde Ticareti Yapan Yapılar Bu bölümde uyuturucu madde ticaretine ilikin yılları arasında Erzurum da yürütülmü suç soruturmaları incelenmitir. Yapıların tüm özelliklerine ulaılabilmesi amacıyla kolluun aktif takip yürüttüü suç soruturmaları seçilerek incelemeye tabi tutulmutur. Tablo1 de de belirtildii üzere 2010 yılında 3, 2011 yılında 3 ve 2012 yılında 13 olmak üzere uyuturucu madde ticareti konulu aktif takip yürütülmü 19 suç soruturması olduu tespit edilmitir. Bahse konu suç soruturmalarında 2010 yılında 49, 2011 yılında 59 ve 2012 yılında 72 ahsa uyuturucu madde ticareti yaptıkları üphesi ile ilem yapılmıtır. Tablo 1. Yıllara göre yürütülen aktif takip uygulanmı soruturma ve ahıs sayısı Yıllar Yürütülen Soruturma Sayısı Soruturmaya Konu ahıs Sayısı

8 ncelenen suç soruturmalarında aktif takip yürütülmü yapıların tamamı Erzurum ilinde faaliyet göstermi olan yapılardır. Bu bölümde yürütülen soruturmalara ilikin detaylı bilgilere üpheli sayısı, ticareti yapılan uyuturucu madde türü, ticaret ekli, faaliyette bulunulan ilçe balıkları altında yer verilmitir. 19 suç soruturmasında yer alan 177 üpheli ahıstan üç ahsa uyuturucu madde ticareti suçundan iki kez ilem yapıldıı tespit edilmitir. Soruturmalar genel olarak incelendiinde; Bahse konu 19 soruturmanın dördü suç yapısı tek kiiden oluurken, yedi soruturmada suç yapılarının 10 kii ve üzeri olduu görülmektedir 2010 ve 2011 yılında yürütülmü olan altı soruturmanın beinde üpheli sayısının 15 ve üzeri olduu görülürken, 2012 yılındaki soruturmalarda en yüksek üpheli sayısı 14 tür Birden fazla bireyi barındıran yapıların beinde örgütsel bir yapının (devamlılık, hiyerari ve ibölümü özelliklerine sahip) varlıı tespit edilmitir ncelenen soruturmaların tamamında esrar maddesi ticareti yapıldıı görülmütür ve dört soruturmada esrar maddesi ticareti yanında ecstasy hapların ticaretinin de yapıldıı tespit edilmitir Erzurum da ecstasy maddesi ticaretinin 2011 yılında bir soruturmada ve bir olayda varlıı tespit edilirken 2012 yılında üç farklı soruturmada ecstasy ticaretinin olduu görülmektedir 19 soruturmanın 18 inde uyuturucu madde ticareti eklinin sokak satıcılıı olduu görülmütür yılında yapılan bir soruturma ise dier soruturmalardan tamamen farklıdır. Bahse konu soruturmada uyuturucu madde ticaretinin toplu miktarlarda yapıldıı tespit edilmitir ncelenen soruturmaların çounluunda ( % 37) Bingöl ilinin esrar maddesi temin edilen il olduu görülürken, esrar maddesi temin edilen dier iller Diyarbakır, Arı ve Van olarak karımıza çıkmaktadır Ecstasy maddesinin temininin Bursa, Diyarbakır ve zmir olmak üzere üç farklı ilden gerçekletirildii tespit edilmitir ncelenen yapıların tamamının Yakutiye ilçesinde faaliyet gösterdii bunun yanında 5 suç yapısının Yakutiye ilçesi yanında dier ilçelerde de faaliyet gösterdii görülmütür. 3.3 Suç çerikli Olaylar Bu bölümde ahısların soruturma sürecinden iledikleri tespit edilen suçlar incelemeye tabi tutulmutur. ncelenen 19 suç soruturmasında uyuturucu madde ticareti yaptıı üphesi ile soruturma yürütülen 177 ahıs tarafından gerçekletirilmi 250 uyuturucu madde içerikli olay olduu tespit edilmitir. Bahse konu bu olaylar 19 suç soruturması içerisinde yer alan alt olayları oluturmaktadır. Suç olayları incelendiinde, olayların Tablo 2 te de ayrıntılı bir ekilde gösterildii üzere dört farklı özellikte olduu görülmütür; a) Uyuturucu Madde Sokak Satıı: Uyuturucu maddelerin uyuturucu madde kullanıcısı olan ahıslara düük miktarlarda satılarına ilikin olayları içermektedir. b) Uyuturucu Madde Nakli: üpheli ahısların dier illerden toplu miktarda uyuturucu madde nakillerini içermektedir. c) Toplu Halde Uyuturucu Madde Bulundurma: üpheli ahıslardan Erzurum merkezinde toplu miktardaki uyuturucu madde yakalamalarını içermektedir. d) Kullanmak çin Uyuturucu Madde Bulundurma: üpheli ahıslardan Erzurum merkezinde düük miktarda yapılan uyuturucu madde yakalamalarını içermektedir. Tablo 2. Uyuturucu madde içerikli suç türleri, olay sayıları ve yüzdeleri Suç Türü Olay Sayısı Yüzde (%) Uyuturucu Madde Sokak Satıı 199 % 79,6 Uyuturucu Madde Nakli 31 % 12,4 Toplu Halde Uyuturucu Madde Bulundurma 10 % 4 Kullanmak Amacıyla le Uyuturucu Madde Bulundurma 10 % 4 TOPLAM 250 %

9 Tablo 2 incelendiinde soruturmalarda geçen 250 olayın % 79,6 (199 olay) sının uyuturucu madde sokak satıı olduu görülmektedir. Olayların % 12,4 (31 olay) ünün ise uyuturucu maddenin nakledilmesi olaylarını içerdii tespit edilmitir. üpheli ahıslar tarafından ilendii tespit edilen toplu halde uyuturucu madde bulundurma ve kullanmak maksadıyla uyuturucu madde bulundurma suçlarının ise % 4 (10 Olay) lük oranlarda gerçekletii görülmütür. Tablo 3 te ise bahse konu 250 olayın içerdii uyuturucu madde türlerine ilikin bilgiye yer verilmitir. Uyuturucu madde içerikli olayların incelemesinde esrar ve ecstasy olmak üzere iki tür uyuturucu madde içerii olduu görülmü ve 4 olayda esrar ve ecstasy maddelerinin birlikte yakalandıı tespit edilmitir. Tablo 3 incelendiinde tespit edilen 250 olayın %96 (243 olay) sının esrar maddesi içerdii, %4 (10 olay) ünün ecstasy maddesi içerdii tespit edilmitir. Tablo 3. Olayların içerdii uyuturucu madde türleri, olay sayıları ve yüzdeleri Uyuturucu Madde Olay Sayısı Yüzde (%) Türü Esrar Maddesi 243 % 96 Ecstasy Maddesi 11 % 4 TOPLAM 254 % Uyuturucu Madde Sokak Satıı Olayları Bu bölümde uyuturucu madde satıcısı olan ahısların, uyuturucu madde kullanıcısı olan ahıslara uyuturucu madde satıları incelenmitir. Yapılan incelemede tespit edilen iki madde türünde (esrar ve ecstasy) satın alınan madde miktarları, uyuturucu maddenin satıının gerçekletirildii ilçe, uyuturucu maddenin satıının yapıldıı yer ve uyuturucu maddeyi birlikte satın alan kii sayısı balıkları altında incelenmitir. nceleme sonucu elde edilen bilgilere aaıda yer verilmitir. Sokakta yapılan uyuturucu madde ticaretinin iki tür olduu (esrar ve ecstasy) çok büyük oranda (% 96,1) esrar maddesi ticareti içerikli olduu, 4 olayda ise esrar maddesi ve ecstasy hapların birlikte ticaretinin yapıldıı tespit edilmitir. Sokakta ticareti yapılan uyuturucu madde miktarlarına ilikin yapılan incelemede ise ticaretin büyük oranda 0-5 gram esrar (%79) ve 0-5 adet ecstasy (%87,5) aralıında olduu tespit edilmitir, Sokakta uyuturucu madde satıına ilikin tespit edilen 199 olayın satıının çok büyük bir bölümünün (%92,4) Yakutiye ilçesinde gerçekletii görülmektedir, Sokakta uyuturucu madde satıına ilikin tespit edilen 199 olayın satıının gerçekletirildii yerler üç farklı sınıflama altında incelenmitir; metruk bina, ortak alan ve satıcının mahallesi. Sınıflamada yer alan metruk bina, terk edilmi ve kullanılmayan mekânları anlatmaktadır. Ortak alan sınıflaması belirli bir özellii olmayan ve bütün bireylerin eriiminde olan mekânları anlatmaktadır. Satıcının mahallesi sınıflaması, satıcının uyuturucu madde satıı için tercih ettii, kolluun eriiminin çabuk fark edildii, kontrolün sokak satıcıları tarafından daha kolay salandıı, yabancı bireylerin çabuk fark edildii ve satıcının ikametinin yakınında bulunan bölgeleri anlatmaktadır. Sokak satıcılarının gerçekletirdii uyuturucu madde ticareti olaylarının %45,5 lik bir oranla belirli bir ayırt edici özellii olmayan ortak kullanım alanlarında meydana geldii görülürken, %31,5 lik bir oranda satıcının mahallesinde ve %23 lük bir oranda metruk binalarda gerçekletii tespit edilmitir. Uyuturucu maddeyi birlikte alan kullanıcıların sayılarını gösterir bilgilere, soruturma kapsamında kolluk tarafından hazırlanan tutanaklarının incelenmesi sonucu ulaılmıtır. Bu kapsamda uyuturucu madde alan ahısların, çounlukla (% 65) bir grup halinde (en az iki kii ve üzeri) bu suçu iledii ve % 39 luk bir oranla iki kiilik gruplarla uyuturucu madde alımının en yüksek alım grubu olduu tespit edilmitir

10 3.3.2 Uyuturucu Madde Nakil Olayları Bu bölümde uyuturucu madde satıcısı olan ahısların, uyuturucu madde kullanıcısı olan ahıslara satmak için temin ettikleri toplu miktardaki uyuturucu maddelerin nakil olayları incelenmitir. Yürütülen 19 suç soruturmasında tespit edilen 31 nakil olayından 28 inin hedef ilinin Erzurum olduu tespit edilmi ve bahse konu 28 olay bu bölümde incelemeye tabi tutulmutur. Erzurum a yapılan uyuturucu madde nakil olayları; nakledilen uyuturucu madde türü, uyuturucu madde temin edilen il, nakledilen madde miktarı ve nakil aracı olmak üzere üç balık altında incelenmitir. Uyuturucu madde satıcısı olan ahısların, Erzurum da bulunan uyuturucu madde kullanıcısı olan ahıslara satmak için temin ettikleri toplu miktardaki uyuturucu maddelerin nakil olaylarına ilikin bilgiler incelendiinde; Erzurum a nakledilen uyuturucu madde miktarının iki tür olduu (esrar ve ecstasy) ve çok büyük oranda (% 89,3) esrar maddesi olduu görülmektedir Erzurum da ticareti yapılan esrar maddesinin dört farklı ilden (Bingöl, Van, Diyarbakır ve Arı) temin edildii görülürken, madde teminlerinin büyük çounluunun Bingöl (% 44) ve Van (% 40) illerinden olduu tespit edilmitir Erzurum da ticareti yapılan ecstasy maddesinin üç farklı ilden temin edildii tespit edilmitir Nakli yapılan esrar maddesi miktarlarının çounlukla (% 86) 4000 gramı geçmeyen miktarlarda olduu görülmü ve ecstasy nakillerinin ise 100 adedi geçmeyen miktarlarda olduu tespit edilmitir Uyuturucu madde naklinde dört farklı araç tipine rastlanırken, uyuturucu madde tacirlerinin nakillerde genel olarak otobüsü en çok oranda (% 39) ve kiisel araç - kiralık araç kullanımının birbirine yakın oranlarda (% 32,1 - % 25) olduu tespit edilmitir. 4. Bulguların Genel Olarak Deerlendirilmesi ve Analizi Elde edilen bulgular çerçevesinde; Erzurum da uyuturucu madde ticaretinin genel olarak sokak satıı eklinde gerçekletirildii, uyuturucu madde yetitiriciliine, üretimine ve toplu olarak uyuturucu madde satıına nadiren rastlanıldıı Erzurum da uyuturucu madde ticaretinin genel olarak grup halinde gerçekletirildii Uyuturucu madde ticareti yapan ahısların birbirleri ile irtibatlı olduu Çounlukla esrar maddesi ticareti ve nakli yapıldıı ve bu kapsamda Erzurum da esrar maddesi kullanımının youn olduu fakat ecstasy hap kullanımı ve satıının da son yıllarda Erzurum da yaygınlamaya baladıı Uyuturucu madde satıının çounlukla Yakutiye ilçesinde gerçekletii ve bunda satıcıların da çounluunun ikamet bölgesi olması, ulaım kolaylıı bulunması ve merkezi bir bölge olması faktörlerinin etkili olduu Uyuturucu madde satıcılarının kolluk takibine karı önlem olarak uyuturucu madde satıını kendi mahallerinde veya metruk binalarda gerçekletirdii Uyuturucu madde kullanımının çounlukla grup halinde olduu ve uyuturucu maddenin kullanmak maksadıyla satın alındıı Soruturma bazında uyuturucu maddenin en çok Bingöl ilinden temin edildii, olay bazında ise Bingöl ve Van illerinin en çok uyuturucu madde temin edilen iller olduu Uyuturucu madde nakillerinin çok büyük oranda 4 kg ve altında gerçekletii Nakillerde kullanılan belirli bir araç türünün olmadıı otobüs, kiralık araç veya kiisel araç olmak üzere 3 tür araçla nakillerin gerçekletirildii Uyuturucu madde satıcılarının çok büyük oranda erkek olduu ve uyuturucu madde ticaretinin Erzurum da erkekler tarafından gerçekletirildii Uyuturucu madde satıcılarının ya ortalamasının 26,74 olduu ve uyuturucu madde ticaretinin genç bireyler tarafından gerçekletirildii

11 Uyuturucu madde satıcılarının doum ve nüfus kayıtlarının çok büyük oranda Erzurum merkez ve dı ilçesi olduu ve bu balamda uyuturucu madde ticareti suçunun Erzurum a göçle taınmadıı Uyuturucu madde satıcılarının çok büyük oranda Erzurum Merkez de ikamet ettii ve Erzurum merkezinde ikamet eden ahısların genel olarak (% 67,7) Yakutiye ilçesinde ikamet ettii Uyuturucu madde satıcılarının belirli bir medeni durumunun olmadıı ve birbirine yakın oranlarda evli ve bekâr ahısların bulunduu Uyuturucu madde satıcılarının eitim durumunun düük olduu Uyuturucu madde satıcılarının çounlukla isiz veya belirli bir mesleki beceriye sahip olmayan ahıslardan olutuu Uyuturucu madde satıcılarının çok büyük oranda daha önce sabıkası olan ahıslardan olduu ve yarıya yakın oranda hırsızlık türü suç ilemi ahısların uyuturucu madde ticareti yaptıı görülmektedir. Sonuç Yapılan bu çalımada, Erzurum ili için uyuturucu madde ticareti üç farklı yönüyle incelemeye tabi tutulmu ve uyuturucu madde ticareti üphelisi, suç yapısı ve olay profili ortaya konulmutur. Bu çalımada elde edilen bulgular daha önce yapılmı olan çalımaları destekler mahiyettedir fakat yeni bir kısım bulgulara da ulaılmıtır. Çalıma sonucunda Erzurum ilinde uyuturucu olarak esrar maddesinin kullanımının youn olduu fakat ecstasy hapların da Erzurum da kullanılmaya balandıı görülmektedir. Bu kapsamda da uyuturucu kulanımında esrar maddesine kıyasla içeriine ve sentetik oluu nedeniyle daha ciddi özellikleri sahip ve bilinç düzeyi üzerinde daha etkili uyuturucu türü olan ecstasy hap kullanımına geçi olduu gözlemlenmitir. Yapılmı olan bu aratırmada uyuturucu madde ticareti yapan ahısların güven duygusu nedeniyle tanıdıkları ahıslardan uyuturucu madde temin ettikleri görülmektedirler. Erzurum a uyuturucu çounlukla uyuturucu madde satıcıları tarafından Erzurum un komusu olan Bingöl, zaman zaman ise Van, Diyarbakır ve Arı illerinden temin edilmek suretiyle getirilmektedir. Erzurum da uyuturucu maddenin çounlukla arkada grubu içerisinde tüketildii yine dikkat çeken bir bulgudur. Asker uurlamaları ve kutlamalarda da yine esrar maddesinin kullanımının olduu yapılan aratırmada el edilen bulgular arasındadır. Bu kapsamda da esrar maddesi Erzurum ilinde arkada grubu içerisinde elence amaçlı tüketilirken, zaman içirisinde bu tür bir kullanım baımlılıa dönümekte ve bireysel olarak uyuturucu tüketimi halini almaktadır. Sokak satıcılarının i durumu, eitim durumu ve suç kayıtları da göz önünde bulundurulduunda bireylerin genel olarak uyuturucu madde ticaretinden kazandıkları gelirle yaamlarını idame ettirdikleri anlaılmaktadır. Uyuturucu madde ticaretinde edilen gelir uyuturucu madde temin edilen bölge ve uyuturucunun kalitesi gibi faktörler nedeniyle deiebilmektedir fakat genel olarak böyle bir ticaretten gidere oranla be katı gelir elde edildii anlaılmaktadır. Bununla birlikte uyuturucu madde ticaretinin çounluklu grup halinde gerçekletirilmesi nedeniyle elde edilen gelir bölünmektedir. Yapılan çalımada elde edilen bir dier bulgu ise Erzurum da sokak satıcılarının büyük oranda Erzurum da doan, nüfus kaydı Erzurum olan ve Erzurum da ikamet eden ahıslar tarafından gerçekletirildii görülmütür ki bu bulgu bize uyuturucu madde ticareti suçunun Erzurum a göçle taınmadıını göstermektedir. Bu kapsamda da Erzurum kentinde uyuturucu madde ticaretinin Erzurum kökenli ahıslar tarafından gerçekletirildii söylenebilmektedir. Yapılan bu çalımada uyuturucu madde satıcılarının çok büyük oranda erkek olduu görülmütür ki bu bulgu Ünlü ve Evcin (2011) in çalımasındaki bulguları desteklemektedir. Bunun yanında Sales ve Murphy (2007) ve Coomber ve Maher (2006) in çalımasında mülakat yapılan uyuturucu madde satıcılarının da çounluunun erkek bireylerden olutuu görülmektedir

12 Ünlü ve Evcin (2011) in çalımasında uyuturucu madde ticareti yapan ahısların ya ortalaması 32, Atkyns ve Hanneman (1974) ın çalımasında uyuturucu madde satıcılarının % 80 inin ya aralıında, Sales ve Murphy (2007) in çalımasına katılan bireylerin ya ortalaması 27 ve Coomber ve Maher (2006) un çalımasında buluna bireylerin ya ortalaması 29 dur. Yapılan bu çalımada ise uyuturucu madde satıcılarının ya aralıını olduu ya ortalamasının 26,7 olduu tespit edilmitir. Bu kapsamda yapılan çalımada elde edilen bulgular daha önceki çalımaları destekler mahiyettedir ve uyuturucu madde satıcılarının genel olarak ya aralıında genç bireylerden olutuu görülmektedir. Yapılmı olan bu çalımada uyuturucu madde ticareti yapan bireylerin eitim durumunun düük olduu görülmütür ki bu bulgular Ünlü ve Evcin (2011) ve Coomber ve Maher (2006) tarafından yapılan çalımalardaki bulguları desteklemektedir. Buna karın Atkyns ve Hanneman (1974) ve Sales ve Murphy (2007) nin çalımasına katılan uyuturucu madde satıcılarının eitim durumunun yüksek olduu görülmektedir. Yapılmı olan bu çalımada uyuturucu madde satıcılarının büyük oranda isiz veya herhangi bir mesleki beceriye sahip olmayan bireyler olduu görülmektedir ki bu bulgu Ünlü ve Evcin (2011) ve Atkyns ve Hanneman (1974) tarafından yapılan çalımadaki bulguları desteklemektedir. Bununla birlikte Sales ve Murphy (2007) nin çalımasına katılan uyuturucu madde satıcılarının çounluunu bir ite çalıtıı görülmektedir. Ünlü ve Evcin (2011) tarafından yapılan çalımada uyuturucu madde ticareti yapan ahısların ikamet bölgelerine yakın olan bölgede uyuturucu madde ticaretini gerçekletirdii görülmektedir ve bu çalımada da benzer bir bulguya ulaılmıtır; Erzurum merkezindeki sokak satıcılarının % 67,7 si Yakutiye ilçesinde oturmaktadır ve uyuturucu madde ticaretinin % 92,4 ü Yakutiye ilçesinde gerçeklemitir. Fakat farklı bir ilçe olan Palandöken de ikamet eden sokak satıcıları (% 28 oranında) da merkezi bir bölge olması, ulaımın daha kolay olması, daha çok bilinmesi ve kalabalık içerisinde kolay gizlenebilmeleri nedeniyle Yakutiye ilçesinde uyuturucu madde satıını gerçekletirmektedir ki bu bulgu bir önceki bulgu ile çelimektedir. Bu kapsamda da Yakutiye ilçesinde ikamet eden ahıslar, Yakutiye ilçesinde yer alan metruk binalar ve kendi mahallerinde uyuturucu madde satıını gerçekletirdii görülürken (bu satılar uyuturucu madde satıının %53,3 ünü oluturmaktadır), Palandöken ilçesinde ikamet eden ahısların Yakutiye ilçesine gelerek burada uyuturucu madde satıı gerçekletirdikleri ve ortak alanları kullandıkları tespit edilmitir. Ünlü ve Evcin (2011) in çalımasında sokak satıcılarının % 52,4 ünün baka suçlardan kaydı olduu görülmütür fakat Erzurum örnei için bu oran oldukça yüksektir. Erzurum da faaliyet yürüten sokak satıcılarının % 86,8 oranında baka suçlardan kaydı olan ahıslar olduu görülürken bu suçların büyük bir oranını hırsızlık, 6136 SKM ve kasten yaralama suçları oluturmaktadır. Bu kapsamda da uyuturucu madde ticaretinin Erzurum da daha önceden hırsızlık, 6136 SKM, kasten yaralama suçlarından birini veya birkaçını ilemi olan ahıslar tarafından gerçekletirildii söylenebilmektedir. Yapılmı olan bu çalımada, uyuturucu madde ticareti bireylerin % 50 ye yakın oranda hırsızlık türü olan bir suçtan kaydı olduu görülürken bu bulgu Denton ve O Malley (2001) in çalımasındaki suç türleri ile benzerlik içerisindedir ve çalıma bulgularını desteklemektedir. KAYNAKÇA ALLIASKAROV, Bekchoro; BAKIEV, Erlan; KAPLAN, smet, (2010). The Relationship between Crime and Multiple Drug ond Alcohol Use: The Case of USA, Turkish Journal of Police Studies, C. 12, S. 4, s ATKYNS, Robert L. & HANNEMAN, Gerhard J. (1974). Illicit Drug Distribution and Dealer Communication Behavior, Journal of Health and Social Behavior, C. 15, S. 1, s BLUMSTEN, Alfred, (1995). Youth Violence, Guns, and The Illicit-Drug Industry, The Journal of Criminal Law and Criminology, C. 86, S. 1, ss COOMBER, Ross & MAHER, Lisa, (2006). Street-Level Drug Market Activity in Sydney s Primary Heroin Markets: Organization, Adulteration Practices, Pricing, Marketing and Violence, Journal of Drug Issues, C. 36, S. 3, s DENTON, Barbara & O MALLEY, Pat, (2001). Property Crime and Women Drug Dealers in Australia, Journal of Drug Issues, C. 31, S. 2, ss

13 EMCDDA 2012 Annual Report on the State of the Drugs Problem in Europe, Eriim tarihi FAGAN, Jeffrey, (1989). The Social Organızation of Drug Use and Drug Dealing among Urban Gangs, Criminology, C. 27, S. 4, s GATELY, Natalie; FLEMING, Jennifer; MORRIS, Robyn; MCGREGOR, Catherine, (2012), Amphetamine Users and Crime in Western Australia, , Trens & Issues in Crime and Criminal Justice, C. 437, s GÖKÇEGÖZ, Fazlı & USTA, Enes, (2012), Uyuturucu Maddenin Arz Boyutu (Madde Piyasası), TUBIM 2012 Uyuturucu Raporu, ss Eriim tarihi HUZNGA, David; LOEBER, Rolf; THORNBERRY, Terence P., (1993). Longitudinal Study of Delinquency, Drug Use, Sexual Activity, and Pregnancy Amongchildren and Youth in Three Cities, Public Health Reports, C. 108, S. 1, s HUNT, Dana E., (1990). Drugs and Consensual Crimes: Drug Dealing and Prostitution, Crime and Justice, C. 13, s JACINTO, Camille; DUTERTE, Micheline; SEALS, Paloma; MURPHY, Sheigla, (2008). I'm not a Real Dealer: The Identity Process of Ecstasy Sellers, Journal of Drug Issues, C. 38, S. 2, s JARVS, Graham & PARKER, Howard, (1989). Young Heroin Users and Crime: How Do The New Users Finance Their Habits?, British Journal of Criminology, C. 29, S. 2, s Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Bakanlıı 2011 Yılı Faaliyet Raporu, Eriim tarihi KARAKAYA, Musa, (2013). Uyuturucu Madde Ticareti Yapan Suç Örgütlerinin Yapıları ve Suç Faaliyetleri: Erzurum Örnei, Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Dergisi, C. 4, S. 1, s PAYNE, Jason & GAFFNEY, Antonette, (2012). How Much Crime is Drug or Alcohol Related? Self-Reported Attributions of Police Detainees, Trens & Issues in Crime and Criminal Justice, C. 439, s SALES, Paloma & MURPHY, Sheigla, (2007). San Francisco's Freelancing Ecstasy Dealers: Towards a Sociological Understanding, Journal of Drug Issues, C. 37, S. 4, s TEWKSBURY, Richard & MUSTANE, Elizabeth E., (1998). Lifestyles of The Wheelers and Dealers: Drug Dealing among American College Students, Journal of Crime and Justice, C. 21, S. 2, s TUNÇOLU, Tolga, (2012). Madde Kullanım Yaygınlıı, TUBIM 2012 Uyuturucu Raporu, s Eriim tarihi UNODC 2012 World Drug Report. Eriim tarihi ÜNLÜ, Ali & EVCN, Uur, (2011). Sosyo-Ekonomik ve Çevresel Faktörlerin Sokak Satıcıları Üzerindeki Etkileri: stanbul dan Kesitsel Bir Çalıma, Polis Bilimleri Dergisi, C. 13, S. 3, s ÜNLÜ, Ali & GÖRÜCÜ, Serap, (2012). Madde Balantılı Suçlar, Madde Balantılı Suçların Önlenmesi ve Cezaevleri, TUBIM 2012 Uyuturucu Raporu, s Eriim tarihi