ELEKTRONİK TİCARET (OSP254) Yazar:

Transkript

1 ELEKTRONİK TİCARET (OSP254) Yazar: Öğr.Gör. Hakan TUNAHAN S1

2 SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Adapazarı Meslek Yüksekokulu Bu ders içeriğinin basım, yayım ve satış hakları Sakarya Üniversitesi ne aittir. "Uzaktan Öğretim" tekniğine uygun olarak hazırlanan bu ders içeriğinin bütün hakları saklıdır. İlgili kuruluştan izin almadan ders içeriğinin tümü ya da bölümleri mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik kayıt veya başka şekillerde çoğaltılamaz, basılamaz ve dağıtılamaz. Copyright 2006 by Sakarya University All rights reserved No part of this course contenet may be reproduced or stored in a retrieval system, or transmitted in any form or by any means mechanical, electronic, photocopy, magnetic, tape or otherwise, without permission in writing from the University. Sürüm 1 Sakarya S 1

3 İNTERNET: GELİŞİMİ VE TEMEL KAVRAMLAR II Bu Haftanın Hedefi: Bu Haftanın Materyalleri Bu haftaki dersimizde kullanacağımız bir materyal bulunmamaktadır. Kullanılan semboller Animasyon Soru Veritabanı Bağlantılı Soru Simülasyon Püf Noktası 1

4 'den 1994'e İnternetin Gelişimi Özelikle 1980'li yılların ikinci yarısından itibaren internetin teknolojik gelişimi hızlanmıştır yılında ARPANET yerini, Amerikan Hükümeti'nin sübvansiyonu ile ülke çapında beş büyük süper bilgisayar merkezi kurulmasını içeren kapsamlı bir öneri paketi hazırlayan Amerikan Bilimsel Araştırma Kurumu (NSF)'nun ağı olan NSFNET'e bıramıştır. Daha önce kullanılan CSNET Ağı da NFSNET tarafından devreden çıkarılmıştır Yılında ilk ticari Internet Dial -up Bağlantı (Çevirmeli Bağlantı) sağlayıcısı The World (world.std.com) on line hale gelmiştir. Yukarıdaki gelişmeyi açıklamak adına aşağıda, gelişen teknolojiye de bağlı olarak ortaya çıkan internete bağlantı şekilleri açıklanmıştır. i) Telefon Hattı Bağlantı (Çevirmeli Bağlantı - Dial-up Connection): Sahip olduğunuz telefon hattı ile İnternet Servis Sağlayıcılarının (ISS) (İngilizcesi: ISP = Internet Service Provider olup bazı Türkçe literatürde İnternet Hizmet Sağlayıcısı) sunduğu bağlantı şeklidir. Şehir içi bağlantı için uygundur. ISS firmaları, kişisel veya ticari bağlantı şekline göre aylık sınırlı saatte kullanım (saat aşımı durumunda ilave her saat için ilave ücret) veya sınırsız kullanım seçenekleri sunar. Aynı zamanda kullanacağınız bilgisayarın konfigürasyonu üzerinde (özellikle işlemci ve faks-modem) zorunlu istekleri (yavaş bilgisayarların hattı fazla meşgul etmesi nedeniyle) de olabilir. Telefonla İnternet Bağlantısı aşağıdaki şekilde sağlanmaktadır. ii) Kiralık Hat (Leased Line): Kendinize ait bilgisayardan İnternet "host"una (İnternet Servis Sağlayıcının ana bilgisayarı) kadar olan iletişimi sağlamak için telefon şirketinden kiralanan ve sürekli açık olan (on line olarak devrede kalan) bir hattır ve bu hattı başka birisi kullanamaz. Bu tür bağlantı İnternet'le çok yoğun çalışanlara tavsiye edilmektedir. 2

5 iii) Uydu Aracılığı ile Bağlantı: Karasal altyapı gerektirmediğinden terminal kurulabilecek her yerde kesintisiz hizmet verebilen ekonomik bir sistemdir. Türkiye'de Uydu üzerinden internet hizmeti veren bir firmayı incelemek için tıklayınız. iv) GPRS ve WAP Bağlantısı GPRS (General Packet Radio Service/Paket Anahtarlamalı Radyo Hizmetleri), verilerin mevcut GSM şebekeleri üzerinden iletilebilmesine imkan veren, cep telefonu, dizüstü bilgisayar ve diğer mobil cihaz kullanıcılarına kesintisiz İnternet bağlantısı sunan bir mobil iletişim servisidir. Wap ise, cep telefonları gibi kablosuz aygıtları kullanarak internet'e girmek ve özel olarak bu aygıtlar için hazırlanan sayfalara erişmek için geliştirilmiş bir internet protokolüdür. v. Kablo İnternet Kablolu TV üzerinden internete bağlanma imkanı veren ve ülkemizde sadece kablo TV hizmeti verilen yerlerde kullanılan bir sistemdir. 3

6 Şekil: Kablo İnternet vi. ADSL Bağlantısı Ülkemizde internet konusunda son dönemde meydana gelen en önemli gelişme; Türk Telekom tarafından verilmeye başlanan ve yüksek hızda internet bağlantısı sağlayan ADSL Bağlantısı hizmetidir. Bu hizmetle varolan telefon kabloları, yeni bir altyapı gerektirmeden kullanılmakta ve aynı kablo üzerinden aynı anda telefon görüşmesi ve Data transferi sağlanmaktadır. Tipik bir ADSL bağlantısının nasıl gerçekleştiğini merak ediyorsanız Tıklayınız yılında HTML dökümanlarının HTTP protokolü kullanılarak transfer edilmesini sağlayan WWW kullanıcı arayüzü geliştirilmiştir. Web Sunucusu (Web Server): Web sunucuları gerçekte Web sitelerini çalıştıran bilgisayarlara verilen addır. HTTP (HyperText Transfer Protocol): Bir Web sayfasının sizin önünüzdeki bilgisayara gelebilmesi için, Web tarayıcınızın (mesela Internet Explorer, Opera, Netscape) herhangi bir yerdeki Web Sunucusu ile "konuşması" yani iletişim sağlaması gerekmektedir. İşte web tarayıcısı web sunucu ile iletişime geçtiği zaman HTML olarak adlandırılan ve bir çeşit dil olarak tanımlanabilecek bir protokolü kullanırlar. 4

7 HTML (HyperText Markup Language), Web sayfalarını oluşturmakta kullanılan basit bir dildir. Başka bir ifade ile HTML web sayfalarının arkasındaki bir koddur. Günümüzde web sayfalarını yapmada kelime işlemciler gibi bir çok program kullanılabilirken, HTML dili web hakkında daha fazla bilgi sahibi olunabilecek ve sonuçlar üzerinde daha fazla kontrol imkanı sağlayabilecek bir araçtır. Dahası HTML, hem basit hem de öğrenmesi oldukça kolay bir dildir. ARPANET'in Yılları Arasında Genişlemesini İncelemek İçin Tıklayınız. Bu aşamada internetin altyapısını daha iyi anlayabilmek için önemli iki kavram olan "Host" ve "Protokol" üzerinde durmak gerekmektedir. WWW: (Dünyayı Saran Ağ - World Wide Web). WWW ya da kısaca web, ilk olarak ayrı yerlerde bulunanların, ağ üzerinde çalışan yazılımlar sayesinde aynı iş üzerinde çalışabilmesini sağlamak amacıyla tasarlanmıştır. WWW, 1980'li yıllarda Avrupa Fizik Laboratuarı CERN'de çalışmakta olan ve World Wide Web'in temel unsurları olan HTML ile HTTP'yi ve ilk web tarayıcısını geliştiren Tim Berners- Lee tarafından, CERN'deki fizikçiler ile diğer ülkelerdeki meslektaşlarının fizik çalışmalarında etkin ve kolay bir haberleşme platformu olarak geliştirilmiştir. Teknik olarak, www; yazı,resim, ses, film, animasyon gibi çok farklı yapıdaki verilere kompakt ve etkileşimli bir şekilde ulaşılmasını sağlayan çoklu hyper ortam sistemidir. İçin Web'ın Babası Tim Berners-Lee Hakkında Daha Fazla Güncel Bilgi Edinmek Tıklayınız. www Hakkında Daha Fazla Bilgi İçin Tıklayınız. İnternet'in temeli sayılan ilk web sitesi ise 12 Aralık 1991'de Stanford Üniversitesi'nden ABD'li Paul Kunz tarafından yaratılmıştır. Paul Kunz'un kurduğu ilk İnternet web sitesi sadece iki link ve bir satır yazıyı içeren üç satırdan oluşmakta idi. Üzerindeki 5

8 yönlendirmeden e-posta gönderilebiliyor ve fizik ile ilgili bilimsel bir veri tabanına ulaşılabiliyordu. Stanford Üniversitesi'ndeki dünyanın ilk Web sitelerini incelemek için tıklayınız. Web'de henüz 300 web sitesi var iken internetteki ilk ticari site olan GNN (Global Network Navigator) 1993 Mayıs'ında kurulmuştur. Aynı yıl içerisinde internet üzerinden multimedya uygulamaları da başlamıştır yılında Dow Chemical firmasının araştırma geliştirme grubu, işletme içerisindeki ağda elektronik posta alışverişi ve doküman paylaşımları için "Intranet" sistemini geliştirmişlerdir. Intranet: İnternetin bir türevi olan ve "IntraNetwork" ifadesinin kısaltılması olarak bilinen intranet; sadece örgüt (genellikle işletmeler) içerisinde kullanılabilen gelişmiş bir bilgisayar ağıdır. Intranet kullanıcıları birbirine bağlamak için Internet'le aynı teknolojiyi kullandığından "Yavru İnternet" olarak da adlandırılmaktadır. Her modern işletme kendi intranetini kurup, üzerinde hem üretimi yöneltme/planlama, denetlemekte, hem de kurum içi haberleşmede ve araştırmada kullanmaktadır. Intranetlere işletme dışından giriş mümkün değildir. Extranet: Bir işletme intranet'e sahipse, müşterilerin, tedarikçilerin ve diğer önemli kişilerin, ihtiyaçları olduğu alanlara güvenli bir şekilde erişmelerini sağlayarak, onun bir kısmını bir extranet haline dönüştürebilmektedir. Extranet, firma intranetlerinin iş ortakları, müşteriler ve bayilerinin ortak kullanımına açılması anlamına gelmektedir. Böylece, firma dışındaki bu kişiler de firmanın bilgisayarlarına, uygulamalarına, veri tabanlarına ve dökümanlarına özel bir güvenlik ve kimlik denetimi kullanarak ulaşabilirler. 6

9 1994 yılında ARPANET kuruluşunun 25. yılını kutlarken, host sayısı 2 milyona, site sayısı 'e, haber grubu sayısı da 1000'e ulaşmıştır. Başlangıçta ARPANET üzerinden sadece düzyazı şeklindeki mesajlar iletilirken 1994 yılında fotoğraflar ve çeşitli dosyalar da gönderilmeye başlanmıştır. Bu yıl içerisinde Pizza Hut ilk kez web üzerinden pizza siparişi almaya başlarken, ilk siber banka olan "First Virtual" faaliyete geçmiştir 'li Yıllarda İnternetin Gelişimi 2000'li yıllarda internetin gelişimi hem teknolojik hem de kullanıcı açısından hızlanmıştır yılı itibariyle dünyada ölçü olarak kabul edilen " Kişi Başına İnternet Kullanıcısı" sayısı 972 olmuştur. ABD'yi içine alan Kuzey Amerika bölgesinde ise yaklaşık her yüz kişiden 50'si internet kullanıcısı durumundadır. Bölgeler İtibariyle Kişi Başına İnternet Kullanıcıları Bölüm Değişim % Afrika Asya Avrupa Latin Amerika ve Karayipler Kuzey Amerika Okyanusya

10 Gelişmekte Olan Ülkeler Gelişmiş Ülkeler Dünya Kaynak: E-Commerce and Development Report, 2003, UNCTAD Aşağıda Seçilmiş ülkeler ve Türkiye'de 2002 yılında Onbin kişi başına düşen internet kullanıcı sayısı ile ilgili bir tablo sunulmuştur. Tablodan da görüleceği üzere Türkiye'de internet kullanımı gelişmiş ülkelerin çok gerisinde bulunmaktadır. Seçilmiş Ülkeler ve Türkiye'nin Kişi Başına İnternet Kullanıcıları Karşılaştırması 2002 Kaynak: E-Commerce and Development Report, 2003, UNCTAD 8

11 3. Türkiye'de İnternetin Gelişimi Türkiye'de internetin gelişimi safhalarını aşağıdaki dönemlere ayırmak mümkündür: İnternet Öncesi Akademik Ağlar Dönemi Akademik Araştırma Ağı olarak İnternet Dönemi İnternet Servis Sağlayıcılar (İSS)'ler Dönemi 1996 ve Sonrası Türkiye'de ilk geniş alan bilgisayar ağı 1986 yılında üniversitelerin önderliğinde kurulmuştur. TÜVAKA - Türkiye Üniversite ve Araştırma Kurumları Ağı - ismiyle kurulan bu ağ, aynı yıl Ege - İtalya hattı ile BITNET ve Avrupa Akademik Araştırma Ağı olan EARN ( European Academic and Reserach Network) ağlarına bağlanmıştır. Türkiye bu ağa katılan yedinci ülke olmuştur. Kurulduğu günlerde, sadece üniversiteler ve araştırma kurumları tarafından kullanılan ve finanse edilen TÜVAKA; 1989 yılında tıkanmaya başlamış ve teknolojik gelişmeler karşısında yetersiz kalan bu ağın geliştirilmesi için Ortadoğu Teknik Üniversitesi ve Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TUBİTAK) tarafından yeni ağ teknolojilerinin kullanılması gerektiği öngörüsü ile TR-NET (Türkiye İnternet Proje Grubu) Projesi gündeme gelmiştir. TR-NET Projesi çalışmaları sonucunda, 12 Nisan 1993 tarihinde 64 Kbps hızındaki ODTÜ - Washington (NSF) hattı açılarak internet servisi başlatılmıştır. Aynı yıl Ege Üniversitesi de, TUVAKA kapsamında 64 Kbps hızındaki uluslararası hat üzerinden Bonn bağlantılı internet hizmetini kullanıma açmıştır. İlk internet bağlantısının sağlandığı bu tarihten 1995 yılı Kasım ayına kadar, yaklaşık üç yıl süren kuruluş dönemi boyunca, üniversite öğrencileri ve öğretim üyelerinin yanısıra Türkiye'de 500'den fazla kurum ve kuruluş internet olanaklarından yararlanmıştır yılında Türkiye'deki kullanıcı sayısı civarında olduğu tespit edilmiştir. Başka bir araştırmada, Türkiye'de Nisan 1993'de 194, Kasım 1996'da ise bilgisayarın internet ağına bağlı bulunduğu anlaşılmıştır. Aşağıdaki tabloda Arasında Türkiye'de İnternete Bağlı Bilgisayar Sayısının Değişimi verilmiştir Arasında Türkiye'de İnternete Bağlı Bilgisayar Sayısı Değişimi Kaynak: Türkiye'de internetin kuruluş dönemi, 1995 yılının Kasım ayında Türk Telekom'un internet için yatırım yapma kararına istinaden "TURNET Omurgası" ihalesinin sonuçlanması ile birlikte sona ermiştir. 9

12 Omurga (Backbone): Ağın en ağır trafiği taşıyan parçasıdır. Omurga bir binanın içine, şehre veya bölgeye yayılmış olan LAN'ları birbirine bağlamaktadır. Türk Telekom tarafından internet altyapı işletmeciliği yapmak üzere planlanan TURNET omurgasının kuruluşu yeni aktörlerin ortaya çıktığı, internetin daha da yaygınlaştığı, düzenleme tartışmalarına ve ana planlara konu olduğu, öte yandan özel sektörün büyük beklentilerle ciddi yatırımlar gerçekleştirdiği yeni bir dönemi başlatmıştır. TURNET Omurgasını incelemek için tıklayınız TURNET'in yurtdışı bağlantı şemasını incelemek için tıklayınız. Üniversitelerin ve araştırma-geliştirme kurumlarının, uluslararası ve ulusal düzeyde, bilgi kaynaklarına elektronik ortamda ve hızla erişebilmelerini sağlama ve bir yandan öğretimle araştırmanın bütünleşmesini ve ortak araştırmayı destekleme, bir yandan da eğitim ve sağlık gibi alanlarda üniversitelerin uzaktan hizmet vermelerini mümkün kılmak amacıyla, 1996'da Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM) kurulmuştur. Ulusal Akademik Ağ (ULAKNET) planlama çalışmaları ise ULAKBİM'in kurulduğu 1 Haziran 1996 tarihinin hemen ardından başlatılmıştır. Bu çalışmalar sonucunda 29 Nisan 1997 tarihinde ULAKNET kullanıma girmiş oldu. Aradan geçen bir yıl içerisinde toplam 80 üniversite birimi ULAKNET omurgasına bağlanmıştır. ULAKNET Omurgasını incelemek için tıklayınız TURNET'in hizmete girmesinden sonra kısa süre içerisinde kurulan ve internetin ticarileşmesini sağlayan İnternet Servis Sağlayıcılar oluşmaya başlamıştır sonunda, TURNET'e kiralık devrelerle bağlı ISS sayısı 69'a ulaşmıştır. Türk Telekom'un uluslararası bağlantı kurma hakkı tanımasıyla ISS'ler uluslararası internet bağlantısı kurarak, altyapılarını geliştirmiş ve yurtdışı bağlantı hızlarını artırmışlardır. İnternet Servis Sağlayıcı - ISS- (Internet Service Provider): Internet'e kurumsal ve bireysel erişim hizmeti sağlayan kuruluşlara verilen addır. Internet'e bağlanmak için servis sağlayıcı kurumdan kullanıcı şifresi ve bağlantı için kullanılacak telefon numarası alınır. Bağlantı kurulduğunda servis sağlayıcı, bilgisayar için geçici bir IP adresi belirler. Farklı bağlantılarda IP adresi değişerek Internet'e bağlantı yeni bir IP adresi ile sağlanır. 10

13 TURNET ile verilen hizmetin hızla gelişen Türkiye İnternet kullanımı karşısında yetersiz kalması, yeni arayışlara yönelinmesine neden olmuş ve TURNET yerine TTnet adı ile yeni bir omurga kurulmuştur. TTNet Omurgasını incelemek için Tıklayınız. Türkiye'de internetin hukuki ve fonksiyonel altyapısını kurmak üzere bazı kurum ve kurullar oluşturulmuştur. Kamu ve özel sektörden temsilcilerin katılımı ile oluşturulan Ulaştırma Bakanlığı'na bağlı İnternet Kurulu bu kurumlar içerisinde en önemlisidir. İnternet Kurulu'nun Amacı, Çalışma İlkeleri ve Üyeleri hakkında daha fazla bilgi almak için Tıklayınız. İnternet Kurulu T.C. ULAŞTIRMA BAKANLIĞI İNTERNET KURULU Çalışma İlkeleri AMAÇ :Ana işlevi Ulaştırma Bakanlığı'na danışmanlık olmak üzere; Türkiye'de İnternet'in altyapıdan başlayarak tüm boyutları ile kısa, orta ve uzun vadeli hedeflerini belirlemek, bu hedeflere erişmek için gerekli stratejik ve taktik ulusal kararların alınması ve uygulanması sürecinde danışmanlık görevini yürütmek, uygulamada gözlenen aksaklıkları belirlemek ve giderilmesi için öneriler oluşturmak, konu ile ilgili birimler arasında eşgüdüm sağlamak, gelişme, yaygınlaştırma, hizmet üretimi konularında düzenleyici öneriler oluşturmak, ve uluslararası gelişmeleri yakından izleyerek ülke çıkarlarını korumak amaçları ile, Ulaştırma Bakanlığı tarafından "İnternet Kurulu" oluşturulmuştur. 1-) KURULUN GÖREVLERİ Kurul, İnternet'in Türkiye'de sağlıklı gelişmesi ve toplumsal yarar üretilmesi için temel öneriler oluşturmak amacıyla aşağıdaki görevleri yapar. 2-) Planlama. Ulusal İnternet altyapısının kısa, orta ve uzun vadeli gelişme planları konusunda görüş oluşturmak. Ulusal İnternet altyapısı üzerinde sunulabilecek hizmetler ve sektörel yapılanmalar konusunda kısa, orta ve uzun vadede yapılması gerekenlere ilişkin görüş oluşturmak. İnternet altyapısı ve diğer hizmetler konusunda ilgili kuruluşlarca uygulanmak üzere düzenleyici önerilerde bulunmak. 3-) Koordinasyon. Türkiye'de ulusal İnternetin sağlıklı gelişmesi amacıyla, ilgili tüm kuruluşların (üniversite, kamu, özel ve sivil toplum) İnternet'e ilişkin etkinliklerinin eşgüdümlü yürütülmesine katkıda bulunmak. 4-) İzleme. Türkiye'de İnternet gelişiminin nitel ve nicel olarak değerlendirilebilmesi amacıyla, 11

14 ilgili kuruluşlardan veri toplamak ve yayınlamak.türkiye'de İnternet kullanıcılarının görüş ve önerilerini toplamak ve değerlendirmek. Türkiye İnterneti üzerinde bilimsel yöntemlerle ölçümler yapmak ve sonuçlarını yayınlamak. 5-) Uygulama önerileri oluşturma.türkiye'de İnternet'in sağlıklı gelişmesi amacıyla, gerektiğinde; Türkiye İnterneti'nin çeşitli katmanlarında yer alan ve hizmet veren kuruluşlara hizmete ilişkin önerilerde bulunmak. İnternet Teknolojileri üreticisi ve satıcısı kesimlere önerilerde bulunmak. 6-) Kamuoyu görüşlerinin toplanarak değerlendirilmesi için mekanizmalar oluşturmak. 7-) Dünyadaki gelişmeleri izlemek. 8-) Uluslararası platformlarda ülke çıkarlarının korumak. 9-) İnternet'e ilişkin uluslararası toplantı ve konferanslara ülke çıkarlarının korunması ve bilgi alışverişinin sağlanması için katılmak ve uluslararası platformlarda ülkemizin görüşlerinin doğru dile getirilebilmesi için gerekli çabayı göstererek öneriler oluşturmak. 10-) İnternet ve ilgili teknolojilerin ulusal platformda gelişimini sağlamak ve önünü açmak amacıyla, bu konularda Düzenleyici Erk'e ve diğer ilgili kuruluşlara iletilmek üzere öneriler oluşturmak. 11-) Eğitim etkinlikleri düzenlemek. 12-) İnternet ve ilgili teknolojileri ile ilgili bilgi ve deneyim birikimine katkıda bulunmak üzere seminer, konferans vb. etkinlikler düzenlemek, düzenlenmesine katkıda bulunmak; teknolojilerin akılcı kullanımını sağlayacak eğitsel yöndeki çabalara destek olmak. Ulaştırma Bakanlığı'nın verdiği diğer görevleri yapmak. İNTERNET KURULU ÜYELERİ Başkan, Ulaştırma Bakanı Başkan Vekili, Müsteşar İlgili Müsteşar Yrd. Kamu Kurum ve Kuruluşları Adalet Bakanlığı Dışişleri Bakanlığı İçişleri Bakanlığı Maliye Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı MGK Genel Sekreterliği Milli Eğitim Bakanlığı Kültür ve Turizm Bakanlığı Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Dış Ticaret Müsteşarlığı Hazine Müsteşarlığı Telekomünikasyon Kurumu Rekabet Kurumu 12

15 Haberleşme Genel Müdürlüğü Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme Başkanlığı KOSGEB Üniversiteler Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu TUBITAK Altyapı Hizmeti Veren Kuruluşlar İle Servis Ve İçerik Sağlayıcılar Türkiye DNS Servisi Türk Telekom A.Ş. Servis Sağlayıcı Kuruluşlar İçerik Sağlayıcı Kuruluşlar Türkiye Bankalar Birliği Teknoloji Üreticisi Firmalar (Network) Telekomünikasyon İşletmecileri Temsilcileri Sivil Toplum Örgütleri Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOBB Türkiye Sanayici ve İşadamları Derneği TÜSİAD Türkiye Barolar Birliği Türkiye Belediyeler Birliği Türk Mühendis Mimar Odaları Birliği TMMOB Türk Tabipler Birliği - TTB Türkiye Bilişim Derneği - TBD Türkiye Bilişim Vakfı - TBV Türkiye Bilgi İşlem Hizmetleri Derneği - TÜBİSAD Türk Kütüphaneciler Derneği - TKD Tüted TESK - Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Federasyonu Basın Temsilcisi, Türkiye Gazeteciler Cemiyeti İnternet Evleri Temsilcisi Bireysel Kullanıcılar Tüketiciyi Koruma Dernekleri Temsilcisi Internet ve Hukuk Platformu ILESAM Bakan Temsilcisi 13

16 TTnet Omurgası ADSL 14

17 Father of the Wep BBC / Londra - 31 Aralık 2003 WWW'nin Mucidine Şovalye Nişanı World Wide Web'in mucidi İngiliz Tim Berners-Lee, İngiliz Kraliyet Sarayı tarafından şovalyelik nişanıyla onurlandırıldı. Takma adı "Father of the Web" (Şebekenin Fikir Babası) olan Berners-Lee, world wide web fikrini bundan 10 yıl önce internet sayfalarını birbirlerine linkler yardımı ile ilişkilendirmek isterken bulmuştu. Şovalye nişanı aldığını yerine telefonla öğrenen, Berners-Lee'nin ilk tepkisi "ben sıradan bir insanım, ödül beni şaşırttı" oldu. ABD'de yaşayan İngiliz vatandaşı bilim adamı, buluşunun hiç bir zaman Britanya İmparatorluğu Şovalyesi (Knight Commander of the Order of the British Empire) unvanı ile onurlandırılacağını tahayyül etmediğini ifade etti. BİLİMSEL PROJE OLARAK GELİŞTİRİLDİ İsviçre'nin Cenevre kentinde bulunan Avrupa Partikül Fiziği Araştırmaları Merkezi'nde çalışırken tasarladığı hypertext programı, Berners-Lee'nin daha sonra kuracağı world wide web programının belkemiğini oluşturdu. Berners-Lee'nin oluşturduğu bilgisayar kodları ilk etapta bilim adamlarının kendi bulgularını tek bir bilgisalar ağı üzerinden paylaşmalarına olanak veriyordu. 1990'ları başlarında, sadece bilim adamları tarafından bilimsel veri paylaşımı amacıyla kullanılan world wide web, kısa zamanda bilim adamlarını aşarak, günümüzde kullanılan internetin tabanını teşkil ediyor. İNTERNET HESAPTA YOKTU World wide web programının "ilk başlarda bilimsel çalışmalarda veri iletişimini hızlandırmak için bilim adamları arası bir çevrim-ağı kurmak amacıyla başladığını" belirten Berners-Lee "temel düşünceyi aynı doküman üzerinde bir çok kişinin aynı anda çalışmasını sağlamak" olarak nitelendiriyor. Bu sistemde dosyalardaki hatalar, çoklu kullanıcılı ortamda farkedilerek düzeltilebilecek, kullanıcılar birbirleri ile sürekli iletişimde bulunacaklardı. 'ŞEBEKENİN BABASI' ARTIK BİR 'ŞOVALYE' Tam adıyla Sir Tim Berners-Lee, world wide web ile ilgili bir buluşa şövalye nişanının verilmesini "Kraliyet Ailesi'nin interneti geçici bir tüketim trendinden ziyade kalıcı ve istikrarlı bir haberleşme aracı olarak gördüğünün bir kanıtı" şeklinde yorumladı. İnsanların, özellikle de interneti ilk başlarda ayrı bir dünyanın ürünü görenlerin giderek internete alışmasını memnuniyetle karşıladığını belirtiyor. Sir Tim Berners-Lee halen ABD'de Massachusetts Institute of Technology üniversitesinde World Wide Web Consortium (W3C) araştırma geliştirme enstitüsünün başkanlığını yürütüyor. SİR BERNERS-LEE KİMDİR? 1955 Londra doğumlu Berners-Lee, Oxford Üniversitesi Queen's College'da fizik okurken, eski bir TV seti ile Motorola mikroişlemciyi birleştirerek evyapımı bir bilgisayar üretti. 1980'lerin sonlarında çalıştığı CERN'de çevrim-içi ağ şebekeleri üzerine çalıştı ve geliştirdiği world wide web programını ücretsiz olarak yayınladı yılında MIT'de World Wide Web Consortium (W3C) araştırma geliştirme enstitüsünü kurdu. Time dergisinin araştırması Berners-Lee'yi 20 yüzyılın en önemli bilimadamlarından biri seçti. 15

18 WWW WWW HAKKINDA DAHA FAZLA BİLGİ Gerçekten de WWW'den önce elektronik verinin resim, film ve video görüntüsü, ses ve metin gibi çok farklı şekillerinin bir arada kullanımı ve bilgiye değişik ortamlardan çeşitli kullanıcıların, donanım ve yazılımdan bağımsız erişmesi mümkün değildi. WWW geliştirilmeden önce, ağ üzerindeki bilgiye kişisel bir bilgisayarlar arasında metin dosyalarının veya sayısal dosyaların transferi sadece gönderilmesi ile sağlanabiliyordu. Metin dosyaları karakter tabanlı oldukları ve resim, ses gibi bilgileri içermedikleri için, internet üzerindeki kullanıcılar sıradan kelime işlemci programları ile metinleri okuyabilirler. Ancak karakter tabanlı bu dosyalar estetik olmaktan ve rahat okunmaktan uzak bir görünüşe sahiptirler. Sayısal dosyalar ise bazı özel biçimlerde oluşturulur ve özel uygulamalar tarafından açıldıktan sonra okunabilirler. Bu tür dosyalara erişim ve kullanım için WWW ideal bir araçtır. WWW 'nin üzerine kurulduğu hypertext mantığına göre, bir dökümanın içindeki bir kelime, bir başka dökümana ya da referansa bağlanmaktadır. Bu sistem bir ansiklopedi gibi düşünülebilir. Ansiklopedinin herhangi bir sayfasında okunulan bir yazıda, başka bir noktaya referans veriliyorsa, referans verilen sayfaya geçip bilgiyi aldıktan sonra yine kalınan yerden devam etmek işlemine benzetilebilir. WWW sadece internette kullanılabilen bir ortam değildir. Şu an bile, tıpkı, başka bilgisayarlardaki sayfalar arasında gezindiğimiz gibi web arayüzü ile, sabit diskimizdeki dosyalar arasında da gezinebiliriz. Web yapısının bu kadar çok kabul görmesinin temel nedenleri aşağıdaki gibidir: Web açık bir sistemdir; platform, bilgisayar ve işletim sistemine bağımlı değildir. Web üzerinden pek çok bilgi kaynağına kolaylıkla erişilmektedir Web uygulamaları geliştirmek ve bunları kullanıma sunmak çok kolay bir işlemdir. Çoğu durumda fazla bilgisi olmayan kullanıcıların bile web sayfası dizayn edip kullanıma sunması uzmanlık gerektirmemesi nedeniyle mümkündür. Web ortamları artık son derece dinamiktir. Dünyada 2002 sonu itibariyle yaklaşık aktif web sitesi mevcuttur. Kaynak: E- Commerce and Development Report 2003, UNCTAD 16

19 TURNET Omurgası TURNET Yurtdışı Bağlantı Teması 17

20 ULAKNET Omurgası 18