BALIKÇILIK YÖNETİMİ ALGARVE ÜNİVERSİTESİ PORTEKİZ / Mehmet DİNGİL Su Ürünleri Mühendisi TAGEM

Transkript

1 BALIKÇILIK YÖNETİMİ ALGARVE ÜNİVERSİTESİ PORTEKİZ / Mehmet DİNGİL Su Ürünleri Mühendisi TAGEM

2 BALIKÇILIK YÖNETİMİ Portekiz, Faro da bulunan Algarve Üniversitesinin Deniz Bilimleri AraĢtırma Merkezinde Prof. Dr. Karim ERZĠNĠ ile Balıkçılık Yönetimi konusunda 4 ay süreyle çalıģtım/eğitim aldım.

3 PORTEKĠZ BALIKÇILIĞINA GENEL BAKIġ

4 PORTEKİZ BALIKÇILIĞINA GENEL BAKIŞ Portekiz in münhasır ekonomik alanı, 1.7 milyon km 2 olup, kendi topraklarından 18 kat daha büyüktür. KiĢi baģı balık tüketimi,dünya ortalaması kg / yıl iken, Bu ülkede kg / yıl dır, balık tüketimi oranı balıkçılığın Portekiz için ne derece önemli olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte yerli üretim, iç talebin ancak yarısını karģılayabilmektedir.

5 PORTEKİZ BALIKÇILIĞINA GENEL BAKIŞ Portekiz için özellikle sardalya, istavrit uskumru, ton balığı ve kılıç balığı önemli türlerdir. Yıllık üretimi ton civarındadır. Bunun %30-40 sardalya, %20-30 civarını istavrit oluģturmaktadır. Sardalya ve istavrit miktarındaki dalgalanmalar yıllık üretimi önemli ölçüde etkilemektedir. YetiĢtiricilik için uygun ortamlar olmasına rağmen geliģmemiģtir. Yıllık üretim 6500 ton civarıdır. Midye, çipura, levrek yetiģtiriciliği yapılmaktadır

6 PORTEKİZ BALIKÇILIĞINA GENEL BAKIŞ Balıkçılık filosu ise yaklaģık 8500 gemiden oluģmaktadır. Çoğunluğu küçük ve eskimiģtir. %92 (7795) si 12 metreden küçüktür tanesi motor kullanmamaktadır. Ortalama gemi yaģı 29 dur. Tonaj kapasitesi bakımından ise, balıkçılık filosunun %38 i sadece 44 gemiye aittir. Ortalama tonaj kapasiteleri ise 900 tondur. Genellikle trol ve parakete ile avcılık yapmaktadırlar.

7 PORTEKİZ BALIKÇILIĞINA GENEL BAKIŞ Balıkçılık iģleme endüstrisinin büyük bölümü küçük ve orta ölçekli iģletmelerden oluģmaktadır. ĠĢlenmiĢ ürünlerin %24 ünü konserve, %26 sını kurutulmuģ ve %50 sini dondurulmuģ ürünler oluģturur.

8 PORTEKİZ BALIKÇILIĞINA GENEL BAKIŞ Balıkçılığın GSYĠH da ki payı %1 den azdır. YaklaĢık olarak kiģiye iģ imkanı sağlamaktadır, buda nüfusun %0,3 üne denk gelmektedir. Özellikle Algarve ve Azores bölgesi balıkçılıkla uğraģanların yoğun olduğu bölgelerdir.

9 YAPISAL VE KURUMSAL ÇERÇEVE

10 KURUMSAL ÇERÇEVE Kurum adı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Balıkçılık ve Su Ürünleri AraĢtırmaları Ulusal Enstitüsü Görevleri Balıkçılık politikasını ve planlarını belirlemek ve yürütmek Balıkçılık yönetimi ve Ġstatistikler Koordinasyon, planlama, kontrol faaliyetleri Balıkçılık ve Su Ürünleri AraĢtırmaları yapmak Balıkçılık kaynak yönetimi ve stok tahmini Balıkçılık sektörünün geliģimi için bilimsel ve teknik destek sağlamak Gıda Kalite Kontrol Genel Müdürlüğü Liman ve açık artırma departmanı Su ürünlerinin üretimi, ticareti ve ikmalinin denetimi Ürün kalitesini geliģtirmek ve korumak Balıkların karaya çıkıģ noktalarında satıģı için altyapı ve uygun koģulları sağlamak. Açık artırma ile yapılan satıģı yönetmek ve denetlemek

11 PORTEKİZ İÇİN TOPLAM İZİN VERİLEBİLİR AV MİKTARI VE KOTA SİSTEMİ

12 TAC ve KOTA SİSTEMİ Ulusal balıkçılık yönetim sistemi, yıllık toplam izin verilebilir av miktarı, bazı türler için kotalar ve avlanma alanları, teknik önlemler ve av çabası limitlerini içermektedir. Avrupa Birliği tarafından toplam kotanın %2 si Portekiz e verilmektedir. Bu kota Portekiz tarafından gemi veya gemi gruplarına paylaģtırılmaktadır. Gemi sahipleri kotasını devredebilmektedir.

13 TAC ve KOTA SİSTEMİ Portekiz filosunda ki balıkçı gemilerinin çoğunluğu küçük boyuttadır ve genelde kıyı balıkçılığı yapmaktadır. Bu yüzden kıyı boyunca uzanan 46 liman balıkçılara karaya çıkıģ noktası olarak hizmet vermektedir. Bu limanların 32 tanesi ana karada, 12 tanesi Azores ve 2 tanesi de Madeira adalarındadır. Bu limanlara getirilen balıklar, resmi otoriteler tarafından, kontrol edilerek kayıt alına alınmaktadır. Daha sonra açık artırma usulü ile satılmaktadır. Balıkçıların bu limanlar dıģında satıģ yapması yasaktır

14 TAC ve KOTA SİSTEMİ Katıldığım eğitim esnasında, Portekiz deki balıkçılık yönetimini daha iyi anlamak ve bilimsel olarak alınan kararların, uygulamaya hangi ölçüde aktarıldığını görmek adına ve bir değerlendirme yapmak için, Portekiz balıkçılık yönetiminin temel dayanağı olan Toplam Ġzin Verilebilir Av Miktarı (TAC) ve kota sistemi hakkında bir çalıģma yaptım.

15 TAC ve KOTA SİSTEMİ Portekiz için avcılığı önemli olan türler için yaptığım bu çalıģmada, yandaki haritada gösterilen Portekiz Ekonomik Münhasır Alanı için ICES raporlarında belirtilen verilerle, AB komisyonu tarafından belirlenen TAC ve Portekiz e ayrılan kota verilerini karģılaģtırdım.

16 TAC ve KOTA SİSTEMİ Portekiz de avcılığı yapılan en önemli tür sardalya olup, toplam av miktarını %30-40 nı oluģturmaktadır. Sardalya stoğu direk olarak Portekiz ve Ġspanya tarafından yönetilmektedir. Son yıllarda sardalya stoğunda ki azalma nedeniyle, yılları için özel bir yönetim planı hazırlanmıģtır. Yönetim planında genelde av baskısının azaltılması yönünde önlemler alınmıģtır. Ayrıca stoğu sürekli gözetim altında tutmak için, stoğun durumu ile ilgili Balıkçılık Yönetim Grubundan aylık raporlar istenmektedir. Sardalya için av sezonu olan 01 Ocak- 31 Nisan arasında 45 günlük av yasağı uygulanması kararlaģtırılmıģ. Hafta sonları avcılık yasaklanmıģ. Gemi baģına karaya çıkartılan ürün miktarına kısıtlama getirilmiģtir.

17 TAC ve KOTA SİSTEMİ İstavrit için; Grafikte de görüldüğü üzere, yılları arasında ICES in tavsiyesi değiģkenlik göstermekle birlikte, 2005 yılından sonra tonun altında seyretmiģtir. AB komisyonu tarafından belirlenen TAC ise ICES in tavsiyesinin çok üzerinde, hatta kimi zaman iki katından fazla olmuģtur. Bu da AB Komisyonun kararlarının ICES in bilimsel tavsiyesini dikkate almaksızın tamamen politik olduğunu göstermektedir. Ancak ikinci grafikte görüldüğü üzere, Portekiz balıkçıları hiçbir zaman kendilerine ayrılan kotayı aģamamıģlardır.

18 TAC ve KOTA SİSTEMİ Hamsiye ait birinci grafikte, yine ICES in tavsiyesi ile AB Komisyonu tarafından belirlenen TAC arasındaki uyumsuzluk çok belirgindir. ICES in tavsiyesi genelde 5000 ton civarında, TAC ise 8000 ton civarında olmuģtur. Toplam karaya çıkarılan miktar ise TAC tan az (2002 yılı hariç) olmuģ, son üç yılda da ICES in tavsiyesinin de altında olmuģtur. Ġkinci grafikte görüldüğü üzere Portekizli balıkçılar tarafından karaya indirilen hamsi miktarı hiçbir zaman Portekiz e ayrılan kotayı aģmamıģtır

19 TAC ve KOTA SİSTEMİ Merlam balığı, Portekiz diyeti içerisinde önemli bir yere sahiptir. Buna rağmen yönetiminde bilimsel tavsiyelere uyulmamıģtır. ICES in bilimsel tavsiyesi sıfır avcılık olmasına rağmen, özellikle yıllarında tamamen göz ardı edilmiģtir. (Grafik 1) karaya indirilen balık miktarı Portekiz e ayrılan kotayı aģmamıģtır. (Grafik 2)

20 TAC ve KOTA SİSTEMİ İstakoz için ise; Özellikle yıllarında TAC, ICES in bilimsel tavsiyesinin aģırı üzerinde olmuģtur. Ancak son yıllarda belirli bir uyum yakalanmıģtır. Karaya çıkarılan miktar ise her zaman Portekiz e ayrılan kotanın altında seyretmiģtir.

21 TAC ve KOTA SİSTEMİ Sonuç olarak; Analiz edilen tüm türler için, genelde problem ICES tarafından verilen bilimsel tavsiye ye uyulmamasıdır. Pelajik türlere nazaran, demersal türlerde bu daha da belirgin olmuģtur. Demersal türlerin hayat döngüleri pelajik balıklara nazaran daha uzun olduğu için, demersal balık stoklarının kendini yenilemesi daha uzun zaman alır. Özellikle merlam balığı ve istakoz stok yönetimine çok dikkat edilmelidir. ICES in bilimsel tavsiyelerinin, bir takım sebeplerden dolayı dikkate alınmadığını görüyoruz. Ancak filonun av kapasitesinin azaltılmasının olumlu etkisi, stokları kısmen de olsa korumaktadır. Avdaki tür çeģitliliğinin fazla olduğu Portekiz için, TAC sistemini uygulayabilmek zor ve karmaģıktır.

22 EĞİTİM PROĞRAMI TEORİK DERSLER

23 EĞİTİM PROĞRAMI Balıkçılık Teknolojisi ve Stok Tespiti Ders kapsamında, balıkçılık ve stok tespitinde kullanılan yeni teknolojiler ve geliģmeler, av araçlarının metier özellikleri ve sınıflandırılması, genel özellikleri, hedef tür, tür bazında seçicilik, boy da seçicilik gibi temel konuların yanı sıra, av araçlarının doğaya negatif etkilerinin azaltılması, hedef dıģı av ve ıskarta miktarlarının düģürülmesi konularında teorik olarak eğitim aldım.

24 EĞİTİM PROĞRAMI İstatistik ve Laboratuar Uygulama Laboratuar kısmında ise; statik ve hareketli av araçlarında seçicilik ve seçicilik parametrelerinin belirlenmesi için Excel programı kullanılarak Wullf modelleme yöntemi ile en uygun parametrelerin belirlenmesi çalıģmaları yapılmıģtır

25 EĞİTİM PROĞRAMI Stok Tahmini konusunda; stokların güncel durumunun belirlenmesi, stok büyüklüğü, avlanan miktar, ölüm oranları, sürdürülebilir maksimum av miktarı (MSY), boy temelli stok tahmini, yaģ temelli stok tahmini, akustik yöntemle stok tahmini, konularında teorik olarak ders aldım. Laboratuar kısmında ise; FMSP (Fisheries Management Sience Programe) program paketi ile stok tahmin çalıģmaları yapıldı. LFDA : (Lenght Frequency Distribution Analysis) boy dağılım analizi, ağırlıkboy- yaģ modellemesi çalıģmaları yapıldı

26 EĞİTİM PROĞRAMI Akustik Sörvey EchoView programı kullanılarak akustik sörvey sonrası elde edilen verilerin iģlenmesi, ve bu verilerden stok büyüklüğünün tespitine yönelik tahminler yapıldı.

27 EĞİTİM PROĞRAMI Balıkçılık Toplantıları Ayrıca, araģtırma merkezindeki doktora öğrencilerinin haftalık olarak projeleriyle ilgili düzenlenen toplantılara, balıkçılarla yapılan toplantılara, balık haline, limanlarda yapılan açık artırmalı satıģları izleme ve katılma gibi aktivitelere katılım sağlanmıģtır.

28 SONUÇ VE TAVSİYELER

29 SONUÇ VE TAVSİYELER 1) Stokların izlenmesi ve belirlenmesi, bunun sonucunda balıkçılarında dahil olduğu bir karar alma mekanizması oluģturularak, alınan kararların benimsenmesi sağlanabilir. 2) Bazı türler (istavrit ve hamsi) için gemi baģına kota uygulamaları yapılabilir. 3) Daha seçici balıkçılık uygulamaları ve tedbirlerinin benimsenmesinin teģviki ve geliģtirilmesi 4) Bunun sonucunda hedef dıģı av ve ıskarta miktarının azaltılmasına ve balıkçıların özendirilmesine yönelik çalıģmalar yapılabilir.

30 TEġEKKÜRLER