AKARYAKIT DEPOLAMA TESİSİ V. KAPASİTE ARTIŞI ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU

Transkript

1 P R O J E S A H İ B İ DELTA RUBİS PETROL TİCARET VE SANAYİ A.Ş. Ayazma Caddesi Papirus Plaza No:37 Kat: Kağıthane/İstanbul Tel: (0212) Faks: (0212) info@deltarubis.com P R O J E A DI AKARYAKIT DEPOLAMA TESİSİ V. KAPASİTE ARTIŞI ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU P R O J E Y E R İ YEŞİLKÖY BELDESİ / DÖRTYOL / HATAY H A Z I R L A Y A N OĞUZLAR MAHALLESİ SOKAK EMİRHAN İŞ MERKEZİ NO:15/ BALGAT/ANKARA Tel:(0 312) Faks: (0312) info@prdcevre.com ANKARA, 2013

2 Proje Sahibinin Adı Adresi Telefon ve Faks Numaraları Projenin Adı Proje Bedeli Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi:(İli, İlçesi, Mevkii) Proje için Seçilen Yerin Koordinatları, Zone Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. Ayazma Caddesi Papirus Plaza No:37 Kat: Kağıthane/İstanbul Tel:(0212) Faks: (0212) Akaryakıt Depolama Tesisi V. Kapasite Artışı ÇED Raporu USD Hatay / Dörtyol İlçesi / Yeşilköy Beldesi Nokta UTM (DOM 39) COĞRAFİK Adı Y X Enlem Boylam Zone:37 DOM: tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği Madde 7 kapsamında değerlendirilmiştir. Raporu Hazırlayan Kuruluşun/Çalışma Grubunun Adı Adresi Oğuzlar Mah Sok. Emirhan İş Merkezi No: 15/ Balgat / ANKARA Telefon ve Faks Numaraları Tel:(0312) Faks:(0312) Rapor Sunum Tarihi 18 / 07 / 2013 II

3 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER... i TABLO DİZİNİ... v ŞEKİL DİZİNİ... vii BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI... 1 I.1. Projenin Tanımı, Konusu, İşletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Hizmet Amaçları, Projenin Sosyal, Teknik ve Ekonomik Yönden Gerekliliği... 1 I.2. Depolanacak Ürünlerin Tür ve Miktarları (Günlük, Aylık, Yıllık), Özellikleri, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Kullanılacak Ulaşım Tipi ve Araçlar, Bu Araçların Sayısı, Kapasitesi, Hangi Sıklıkla Gelip Gideceği, Gelen Ürünlerin Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Sunulacağı... 7 I.3. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Proses Akım Şeması, Tank Depolama Sahasının Tasarımı (Boyutları, Adedi, Kapasitesi, Özellikleri, Kesiti, Kullanım Amaçları) Drenaj Sistemi, Projede Uyulacak Ulusal ve Uluslararası Standartlar, Her Faaliyet İçin Her Bir Ünitede Gerçekleştirilecek İşlemler ile Faaliyet Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler 8 I.4. Arazi Kazanmak Amacıyla veya diğer Nedenlerle, Herhangi Bir Su Ortamında Doldurma Yapılıp Yapılmayacağı, Kazıklar Üzerine İnşaat, vb. İşlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı, İnşaat Süresince Kullanılacak Ekipmanlar ve İnşaat Tekniği I.5. Döşenecek Boru Hattının Boyutları, Kapasitesi, Adedi, Kullanım Amaçları ve Boruların Teknik Özellikleri (Katodik Koruma, İzolasyon vb.), Güzergah Hakkında Bilgi I.6. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Makine ve Teçhizatın Adet ve Özellikleri, Bakım ve Temizlik Çalışmaları I.7. Proje Kapsamında Planlanan Ekonomik Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri I.8. Proje İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi I.9. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması, Alanın Coğrafik Şekli, Coğrafi Tanımlanması (Memleket Koordinatları-Coğrafi Koordinatlar), Mülkiyet Durumuna İlişkin Bilgi ve Belgeler (Tapu, Kira Kontratı, Kamulaştırma vb) I.10. Proje ile İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Alınmış ve Alınacak İzinler, Belgeler BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Proje Yerinin İlgili İdaresince Onanmış 1/ ya da 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Nazım İmar Planı, Uygulama İmar Planı Üzerinde Gösterimi, Lejandları ve Plan Notlarıyla Birlikte Sunulması, Proje Sahası ve Yakın Çevresinin Ölçekli Harita veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Proje Sahası (Boru Hattı ve Tank Sahası) ve Yakın Çevresinde Bulunan Yerleşimlerin Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Depolama Sahasının (Planlanan Tüm Üniteler İçin Ayrı Ayrı) En Yakın Yerleşim Birimine Uzaklığı, Proje Alanının Hangi Bölgesinde Olduğu, Proje Alanının Hangi Kullanımda Olduğunun Belirtilmesi, Sağlık Koruma Bandının 1/1.000 Ölçekli Planlarda Gösterilmesi, Etrafındaki Tesislerin İsim, Yön ve Uzaklıkları, (Varsa 1/ veya 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planının Lejand ve Plan Notlarıyla Birlikte Sunulması, Ayrıca Söz Konusu Planda. Tarih ve. Sayılı Karar ile. Tarafından Onaylanmıştır ve Aslının Aynıdır Damgalarının Bulunması), Proje Alanı ve Çevresinin Panaromik Fotoğrafları II.2. Tesise ulaşım İçin Kullanılacak Yol Güzergahları, Projenin Hangi Karayoluna Ne Kadar Uzaklıkta Olduğunun Belirtilmesi, İnşaat ve İşletme Aşamalarında Araç Yükünün Hesaplanması (Araç Cinsi ve Sayısı) ve Yola Etkisinin Belirtilmesi, Konuya İlişkin Açıklamaların Rapor Metninde de Yer Alması i

4 II.3. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Mevcut Arazi Kullanımını Değerlendirebilmek Amacı ile Yeraltısularını, Yerüstü Sularını, Deprem Kuşaklarını, Jeolojik Yapıyı, Köy Yerleşik Alanlarını, Ulaşım Ağını, Enerji Nakil Hatlarını, Arazi Kabiliyetini ve Faaliyet Alanının Yakın Çevresinde Faaliyetlerine Devam Etmekte Olan Diğer Kullanımların Yerlerine İlişkin Verileri Gösterir Bilgilerin 1/ Ölçekli Lejantlı Topoğrafik Harita Üzerine İşlenmesi II.4. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Tesisi İçi Makine, Ünite, Tank, Depo Alanları vb., Teknik Altyapı Ünitelerinin, Boru Hattı Güzergahının Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi, Bunlar İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri), BÖLÜM III: PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1. Jeolojik Özellikler (Bölgenin ve Proje Sahasının Zemin Özellikleri, Zeminin Cinsi, Proje Alanının 1/1000 Ölçekli Tesis Planı Üzerine İşlenmesi, Jeolojik ve Zemin Bilgileri, Jeolojik/Jeoteknik Etüd Raporu, Jeomekanik Özelliklerle Birlikte Açılan Kuyu Lokasyonlarının Yer ve Kotları ile Geçilen Litolojik Özelliklerin Gösterilmesi, Kütlesel Geçirgenlik Değerlerinin Verilmesi, Sahadaki Yeraltısuyunun Durumunun Belirlenmesi, Zemin Grubuna Göre İnşaat Teknolojisi, Jeolojik Riskler, Sıvılaşma Durumu, Alınacak Önlemler, Sondaj Dik Kesitleri, Spt Değerleri, Taşıma Hesapları III.1.1. Bölgesel Jeoloji, (Proje Sahasının 1/ Ölçekli Jeolojik Harita Üzerinde Gösterilerek Açıklanması) III.1.2. İnceleme (Faaliyet) Alanının Jeolojisi, Faaliyet Sahasının Büyük Ölçekli (1/5000 ya da Varsa 1/1000) Jeoloji Haritası, Stratigrafik Kolon Kesiti *Etüt raporundaki sondaj yerleri, depolama tankları, boru hattı haritalarda gösterilmeli III.1.3. Depremsellik (Faaliyet Alanının İşaretlendiği Diri Fay Haritası,-Faaliyet Sahası Ölçeğine Uygun Olmalı- Proje Alanının En Yakın Fay Hattına Olan Uzaklığına Bağlı Değerlendirme) Sahanın Olası Bir Deprem Riski Altında Zemin ve Kaya Mekaniğine İlişkin Özellikleri III.2. Hidrojeolojik Özellikler ve Yeraltısu Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Faaliyet Alanına Mesafeleri ve Debileri, (1/25000 Ölçekli Haritada Gösterim) III.3. Hidrolojik Özellikler ve Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı ve Faaliyet Alanına Mesafeleri ve Debileri, (1/25000 Ölçekli Haritada Gösterim) III.4. Flora ve Fauna (Proje Alanının Mevcut Çevresel Özellikleri Bölümünde Yer Alacak Flora, Fauna ve Biyoçeşitlilik Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Olarak Detaylı Araştırma ve Arazi Çalışmalarının Yapılması, Yapılan Biyolojik Çeşitlilik Çalışması ile Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresinin Flora ve Fauna Elemanları Detaylı Olarak İncelenmesi, Alanın Biyoçeşitlilik Özellikleri ve Özellikle Nesli Tehlike Altında, Lokal Endemik ve Nadir Türler Belirlenmeli, Faaliyet Alanının Habitat Yapısı ve Ekosistem Özellikleri) Flora: Gerçekleştirilecek Arazi Çalışmaları Sonucu Elde Edilen Flora Elemanlarının Tümünü Kapsayacak Şekilde Familya, Cins, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Fitocoğrafik Bölge, Tehlike Kategorileri, Koruma Statüsü, (Ulusal Mevzuat ve Uluslararası Sözleşmeler Kapsamında Koruma Altında Bulunan Türler) ile İlgili Elde Edilen Veriler Tablolar Halinde Verilmelidir. Fauna: Gerçekleştirilecek Arazi Çalışmaları ile Fauna Elemanlarının İlgili Konu Başlığı Altında (Sürüngenler, Memeliler, Kuş v.b Gruplar) Familya, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Tehlike Kategorisi (IUCN) Popülasyon Durumu, Korunma Statüsü, Kayıt Alma Şekli (Gözlem veya Örnek) ile İlgili Elde Edilen Verilerin Tablo Halinde Düzenlenmesi) III.5. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler III.6. Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa Göre Koruma Altına Alınan Alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları ve Merkezleri, Mera Kapsamındaki Alanlar, İçme ve Kullanma Su Kaynakları ile İlgili Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar), Bunların Faaliyet Alanına Mesafeleri, Olası Etkileri, Alınacak Önlemler ve Harita Üzerinde Gösterimi III.7. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Özellikleri, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Toprağın Mevcut Kullanımı), Orman Alanları III.8. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su ve Toprak Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi ii

5 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Arazinin Hazırlanması Aşamasında Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Miktarda ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyattan Kaynaklanan Toz Hesabının Yapılması, Alınacak Önlemler IV.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları, Nerelerde Depolanacakları veya hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Dolgu İçin Kullanılacaksa Hafriyat ve Dolgu Tabloları IV.3. Projenin Yol Açacağı Bitkisel Toprak Kaybı, Projenin Peyzaj Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler IV.4. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Varsa Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Civardaki Tarım Alanlarına Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler IV.5. Boru hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Zemin Sızdırmazlığının Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler, Geçirimsizliği Sağlayacak Malzeme Miktarı, Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Nereden Temin Edileceği ve Rezerv Kapasitesi IV.6. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Alınacak Drenaj Önlemleri IV.7. Proje Kapsamında, İnşaat ve İşletme Döneminde Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları, Proje Kapsamında (İnşaat ve İşletme Safhaları Ayrı Ayrı) Oluşacak Atıksuların Cins ve Miktarları, Hangi Ünitelerden Kaynaklanacakları, Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Özellikleri, Hangi İşlemlerle Ne Oranda Bertaraf Edileceği, (Tankların Periyodik Temizliğine İlişkin Bilgiler, Temizlikte Kullanılan Su Miktarı ve Oluşan Atıksuların, Bertarafı da Dahil), Arıtma Tesisi Yapılıp Yapılmayacağı, Yapılacaksa Arıtma Tesisinin Özellikleri, İş Akım Şeması, Arıtma Tesisinin Yerleşim Planında Gösterimi, Arıtılan Suyun Hangi Alıcı Ortama Nasıl Deşarj Edileceği, Arıtım Sonucu Ulaşılacak Değerler, Arıtma Tesisi Verimi, Deşarj Limitlerinin Tablo Şeklinde Verilmesi; Foseptiğe İlişkin Bilgiler (Boyutlandırılması, Kapasitesi, Boşaltma Periyotları), (Gerekli İzinler Alınmalı, İzin Belgeleri Rapora Eklenmelidir) IV.8. Faaliyet Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Tüm Üniteler İçin Saatlik, Günlük ve Yıllık Bazlarda Ayrı Ayrı Hesaplanmalı ve Suyun Kullanıldığı Ünite-Kullanım Amacı-Kullanım Kaynağı- Kullanım Miktarı (Saatlik, Günlük ve Yıllık) Parametrelerini Gösteren Bir Tablonun Raporda Yer Alması IV.9. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Aşamasında Meydana Gelecek Katı Atık, Tehlikeli Atık, Özel Atık, Ambalaj Atıkları vb. Her Türlü Atığın Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Bertaraf Şekilleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin ve Ne Şekilde Değerlendirileceği, (Tank Dibi Çamurlarının Temizlenme Periyodu, Hangi Kaynaktan Ne Miktarda Arıtma Çamuru Oluşacağı, Ne Şekilde Taşınacağı ve Bertaraf Edileceği) IV10. Faaliyet Alanı ve Çevresindeki Akarsuların ve Mevsimsel Akış Gösteren Kuru Dere Yataklarının Faaliyet Sırasında Zarar Görmemesi, Dere Yataklarına ve Dere Yataklarına Ulaşması Söz Konusu Olabilecek Yerlere Pasa Malzeme, Hafriyat Atıkları, Katı ve Sıvı Atıkların Atılmaması, Dere Yataklarının Değiştirilmemesi ve Oluşabilecek Çevre Kirliliğinin Engellenmesi Hususlarının Yerine Getirileceği IV.11. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde Kullanılacak Maddelerden, Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların, Taşınmaları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu İşler İçin Kullanılacak Aletler ve Makineler, Tank Temizliğinde Kullanılan Kimyasal Maddeler, Özellikleri, Miktarı, Risk Durumları, Güvenlik Bilgi Formları IV.12. Proje Kapsamında Oluşabilecek Emisyonlar (Gaz, Toz vb.), Gerekli Hesaplamalar, Alınacak Önlemler, (Bu Bölümün Hazırlanmasında EK-5 te Verilen Format Esas Alınmalıdır) 105 IV.13. Proje Kapsamında, İnşaat ve İşletme Döneminde Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile İlgili İşlemler; Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makineler; Altyapının İnşaatı Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler, Alınacak Önlemler iii

6 IV.14. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde İşler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü, Alınacak Önlemler ( Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Kapsamında Yapılacak İşlemler) IV.15. Proje Kapsamındaki Elektrifikasyon Planı, Bu Planın Uygulanması İçin Yapılacak İşlemler ve Kullanılacak Malzemeler, Enerji Nakil Hatlarının Geçirileceği Yerler ve Trafoların Yerleri, Bunların Güçleri, Elektrik İletim Hatlarının Geçtiği Alan Üzerinde Yapılacak İş ve İşlemler IV.16. Projenin Mevcut Trafiği (Kara, Deniz, vb.) Ne Şekilde Etkileyeceği, Alınacak Önlemler 123 IV.17. Proje İçin Önerilen Sağlık Koruma Bandı Mesafesi IV.18. İnşaat ve İşletme Sırasında Yerleşimlere Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler IV.19. Boru Hattı ve Depo Sahasının Çevrelerindeki Mevcut Tesislerle Etkileşimi IV.20. Boru Hattının ve Bu Boru Hattına Ait Bakım Onarım Çalışmalarının Mevcut Altyapı Tesislerine Muhtemel Etkileri IV.21. Proje Kapsamında Yüzey Sularına (Mevcut Su Kaynaklarına) ve Yeraltısuyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler IV.22. Nüfus Hareketleri (İnşaat ve İşletme Döneminde Sağlanacak İstihdam, Ekonomik Değişiklikler, Göç Hareketi) IV.23. Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personel ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği IV.24. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde İnsan Sağlığı ve Çevre Açısından Riskli ve Tehlikeli Olanlar, Alınacak Önlemler, İnşaat ve İşletme Sırasında Çalışanların Sağlık ve Güvenlik Tedbirleri IV.25. Detaylı Acil Eylem Planı (Boru Hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Meydana Gelebilecek (Yükleme-Boşaltma Dahil) Muhtemel Kaza, Yangın, Deprem ve Sabotaja Karşı; Dökülme ve Sızmalara Karşı Alınması Gerekli Önlemler) IV.26. Proje Alanında Peyzaj Öğeleri Yaratmak veya Diğer Amaçlarla Yapılacak Saha Düzenlemelerinin (Ağaçlandırmalar, Yeşil Alan Düzenlemeleri vb.) Ne Kadar Alanda Nasıl Yapılacağı Bunun İçin Seçilecek Bitki ve Ağaç Türleri vb. ve Var İse Peyzaj Projesi IV.27. İşletme Faaliyete Kapandıktan Sonra Olabilecek ve Süren Etkiler (Arazi Islahı, Rehabilitasyon Çalışmaları, Mevcut Yeraltı ve Yüzeysel Su Kaynaklarına Etkileri, Olabilecek Hava Emisyonları) ve Bu Etkilere Karşı Alınacak Önlemler BÖLÜM V: HALKIN KATILIMI (Halkın Katılımı Sonrasında Proje Kapsamında Yapılan Değişiklikler, Bu Konuda Verilebilecek Bilgi ve Belgeler) V.1. Projeden Etkilenmesi Muhtemel Halkın Belirlenmesi ve Halkın Görüşlerinin Çevresel Etki Değerlendirmesi Çalışmasına Yansıtılması İçin Önerilen/Kullanılan Yöntemler V.2. Halkın Projeye İlişkin Endişe, Görüş/Önerileri ve Konu ile İlgili Değerlendirmeler V.3. Görüşlerine Başvurulan Proje İlgili Taraflar ve Görüş/Önerileri ve Konu ile İlgili Değerlendirmeler V.4. Görüşlerine Başvurulması Öngörülen Diğer Taraflar V.5. Bu Konuda Verebileceği Diğer Bilgi ve Belgeler BÖLÜM VI: YUKARIDA VERİLEN BAŞLIKLARA GÖRE TEMİN EDİLEN BİLGİLERİN TEKNİK OLMAYAN BİR ÖZETİ EKLER... NOTLAR VE KAYNAKLAR... ÇED RAPORUNU HAZIRLAYAN ÇALIŞMA GRUBUNUN TANITIMI... iv

7 TABLO DİZİNİ Tablo I.1.1. Dörtyol Terminali (Mevcut) Depolama Tankları... 3 Tablo I.1.2. İnşaatı Devamı Eden Tanklar... 4 Tablo I.1.3. Proje Kapsamında İlave Edilmesi Planlanan Tanklar... 5 Tablo I.1.4. Proje Zamanlama Tablosu... 6 Tablo I.9.1. Dörtyol Terminali Sınır Koordinatları Tablo II.2.1. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar Tablo II.2.2. İşletme Aşamasında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar Tablo II.2.3. Faaliyetten Kaynaklanacak Trafik Yükü Tablo III SPT-N Değerlerine Göre İri Taneli Zemin Özellikleri (Bowles, 1988) Tablo III Standart Penetrasyon Testine Göre Zeminin Özellikleri Tablo III Deney Sonuçları Özet Çizelgesi Tablo III Zemin Grupları (DADB, 2007) Tablo III Yerel Zemin Sınıfları (DADB, 2007) ve Spektrum Karakteristik Periyotları (TA, TB)58 Tablo III Sıvılaşma Analizi Özet Çizelgesi Tablo III Oturma Analiz Sonuçları Tablo III.4.1. Flora Türleri Tablo III.4.1. Flora Türlerin (Devamı) Tablo III.4.1. Flora Türlerin (Devamı) Tablo III.4.2. Amphibia (İki Yaşamlılar) Tablo III.4.3. Mammalia (Memeliler) Tablo III.4.4. Reptilia (Sürüngenler) Tablo III.4.5. Aves (Kuşlar) Tablo III.4.5. Aves (Kuşlar) (Devamı) Tablo III.5.1. Sıcaklık Dağılımı Tablo III.5.2. Yağış Dağılımı Tablo III.5.3. Ortalama Nem Dağılımı Tablo III.5.4. Sayılı Günler Dağılımı Tablo III.5.5. Ortalama Rüzgar Hız Verileri Tablo III.5.6. Ortalama Rüzgar Esme Sayıları Verileri Tablo III.5.7. Bölgede Mevsimlik Ortalama Rüzgâr Hızı ve Toplam Esme Sayıları Tablo III.8.1. Dörtyol-Tesis İçin Deniz Suyunun Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Analiz Sonuçları Tablo IV.7.1. Evsel Atık Sularda Kirleticiler, Ortalama Konsantrasyonları ve Oluşan Atıksuyun Kirlilik Yükü Tablo IV Ham Petrol ve Gaz Tesislerindeki Çeşitli Ekipmanlar İçin Ortalama Emisyon Faktörleri (SKHKKY-Tablo 12.2) Tablo IV Emisyon Faktörleri ile Hesaplanan Kaçak Emisyon Değerleri Tablo IV TANKS Yazılımı İçin Meteorolojik Veriler (SKHKKY Ek-12.Tablo 12.3) Tablo IV Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri ve Sayıları Tablo IV Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri v

8 Tablo IV Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyleri Tablo IV Düzeltme Faktörleri Tablo IV Her Bir Gürültü Kaynağının Çeşitli Mesafelerdeki Ses Düzeyleri Tablo IV Atmosfer Yutuculuk Değerleri (Aatm) Tablo IV Mesafeye Göre Ses Düzeylerinin Dağılımı Tablo IV Mesafeye Göre Eşdeğer Gürültü Düzeylerinin Dağılımı Tablo IV Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Tablo-5) Tablo IV Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri ve Sayıları Tablo IV Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri Tablo IV Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyleri Tablo IV Her Bir Gürültü Kaynağının Çeşitli Mesafelerdeki Ses Düzeyleri Tablo IV Mesafeye Göre Ses Düzeylerinin Dağılımı Tablo IV Mesafeye Göre Eşdeğer Gürültü Düzeylerinin Dağılımı Tablo IV Endüstri Tesisleri için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY, Tablo 4) Tablo IV Bölgede Yer Alan Tesislerin Boyutlarına Göre Gemi Trafiği Tablo IV Bölgede Yer Alan Tesislerin Yüklerine Göre Gemi Trafiği Tablo IV Dörtyol Terminali 2008 ve 2009 Yılları Gemi Trafiği Tablo IV Hatay İli nin Sayım Yıllarına Göre Nüfusu Tablo IV Dörtyol İlçesi Nüfus Bilgileri vi

9 ŞEKİL DİZİNİ Şekil I.3.1. Tipik Akaryakıt Depolama Tankı Teknik Resmi... 9 Şekil I.3.2. Dörtyol Terminali nde Mevcut Tanklar Şekil I.3.3. Pompa İstasyonları Şekil I.3.4. Trafo Binası Şekil I.3.5. Jeneratör Binası Şekil I.3.6. Seperatörler Şekil I.3.7. İş Akım Şeması Şekil I.6.1.Yangın Pompası ve Yangın Suyu Hattı Şekil I.9.1. Dörtyol Terminali nin Ülke ve Bölge İçindeki Yeri Şekil I.9.2.a. Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüleri Şekil I.9.2.b. Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü Şekil II.1.a. Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafı Şekil II.1.b. Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafı Şekil II.1.c. Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafı Şekil II.1.2.a. Proje Alanı Fotoğrafları Şekil II.1.2.b. Proje Alanı Fotoğrafları Şekil III Bölgeye Ait Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesit Şekil III Jeoloji Haritası Şekil III Sondaj Kuyuları Lokasyon Haritası Şekil III Türkiye nin Çevresinde Olası Depreşim Dalgalarının, Son Yüzyıldaki Deprem Merkezleri Kullanılarak Tahmin Edilen Oluşma Bölgeleri Şekil III Akdeniz Kıyılarımızı Etkileyebilecek Olası Tsunamilerin Kıyılarda Yaratabileceği Su Düzeyi Yükselmeleri Şekil III Miyosen-Holosen de Genel Hatlarıyla Mevcut Tektonizma Şekil III Tektonik Açıdan Bölgeyi Etkisi Altına Alan Levhalar Şekil III Bölgenin Deprem Haritası Şekil III.4.1. Grid Kareleme Metodu Şekil III.5.1. Aylık Sıcaklık Dağılımı Grafiği Şekil III.5.2. Aylara Göre Ortalama Toplam Yağış Miktarı Grafiği Şekil III.5.3. Aylara Göre Ortalama Nem Grafiği Şekil III.5.4. Sisli Günler Sayısı Şekil III.5.5. Dolulu Günler Sayısı Şekil III.5.6. Orajlı Günler Sayısı Şekil III.5.7. Kırağılı Günler Sayısı Şekil III.5.8. Ortalama Rüzgar Hız Verileri Şekil III.5.9. Ortalama Rüzgar Esme Sayıları Verileri Şekil III Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları Şekil III.7.1. Hatay İli Toprak Sınıfları Dağılımı vii

10 Şekil III.7.2. Faaliyet Alanını Gösteren Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası Şekil III.8.1. Hatay İli Hava Kirletici Değerleri Şekil IV.7.1. Evsel Atıksu Arıtım Proses Akım Şeması (Tipik) Şekil IV.7.2. Endüstriyel Atıksu Arıtım Proses Akım Şeması Şekil IV Hatay İli nin Sayım Yıllarına Göre Nüfusu Şekil IV Dörtyol İlçesi nin Yıllara Göre Nüfusu Şekil V.1.1. Halkın Katılımı Toplantısı Duyuru İlanları Şekil V.1.5. Halkın Katılımı Toplantısı Fotoğrafları viii

11 BÖLÜM I: PROJENİN TANIMI VE AMACI I.1. Projenin Tanımı, Konusu, İşletme Süresi, Zamanlama Tablosu, Hizmet Amaçları, Projenin Sosyal, Teknik ve Ekonomik Yönden Gerekliliği Delta Grubu, çalışmalarına 1984'te Delta Petrol adı altında Kuzey Irak'tan hampetrol ve diğer petrol ürünlerini Türkiye'nin Güneydoğu Bölgesi üzerinden transit olarak taşıyarak, İskenderun'da yüzer petrol depolama faaliyeti ile başlamış, sonrasında İskenderun Körfezi'nde Ceyhan (Dörtyol) Terminali ni kurmuştur. 1990'ların ortalarında Delta Petrol, depolama hizmetlerinden edindiği yapım ve işletim deneyimini kullanarak, Akdeniz bölgesinde en büyük LPG depolama tesislerinden birini kurmuş ve ülke çapında toptan LPG ve LPG tüplerinin dağıtımını üstlenmiştir. Uluslararası büyük petrol şirketlerinin ilgisini çeken bu başarılı proje sonrasında, LPG üretim, dolum ve dağıtım işi tümüyle BP/Mobil konsorsiyumuna satılmıştır. Delta Petrol, 2012 yılının başında depolama faaliyetinde Avrupa nın önde gelen depolama şirketlerinden biri olan Rubis Terminal ile güçlerini birleştirmişlerdir. Bu birleşme süreci sonrasında Delta Petrol, artık Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. adı altında faaliyet göstermektedir (Ek 1) yılında inşa edilen ve İskenderun Körfezi'nde yer alan Dörtyol (Ceyhan) Terminali dünyanın ikinci büyük petrol rezervlerine sahip Irak'a yakınlığının yanı sıra, petrol endüstrisinin giderek yoğunlaştığı bir bölgede yer alması nedeniyle stratejik bir konuma sahiptir. Dörtyol Terminali ayrıca, Kuzey Irak'tan gelen Kerkük-Ceyhan ve Bakü-Tiflis- Ceyhan (BTC) boru hattının bitiş noktasında yer almaktadır. Dörtyol Terminali, petrol şirketlerine depolama, harmanlama, nakliye, boşaltma ve dağıtımı kapsayan entegre hizmetler sunmaktadır. Yılda ortalama 3 milyon ton olan işlem hacminin Irak'ta istikrarın sağlanması ve Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattının devreye girmesiyle birlikte artması öngörülmektedir m² lik bir alanda kurulu olan tesis, 600 m lik kıyı şeridine sahiptir. Tesis, 30 tanktan oluşan m 3 petrol ürünü depolama kapasitesine sahiptir. Uluslararası SEÇ (Sağlık, Emniyet, Çevre) standartlarına uygun olan Dörtyol Terminali, Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş.'nin genişleyen faaliyetlerinin ve petrol endüstrisi liderlerinin yüksek standartlarını karşılamak üzere tasarlanmıştır. 1

12 Depolama teknolojisindeki son gelişmelerle Dörtyol Terminali'nde özel tanker ısıtma sistemi, mal değişimi, harmanlama, katkı maddesi enjeksiyonu, yerinde gözetim ve hızlı yükleme-boşaltma gibi hizmet altyapıları sunulmaktadır. Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş., insana ve sahip olduğu değerlere zarar vermemek adına, Deniz kirliliğinin önlenmesi, Emniyetli çalışma ortamları sağlayarak, çalışanlarının iş kazalarına maruz kalmamaları, Lokasyonlarda faaliyet gösterdiği tüm alanlarda çalışanlarının meslek hastalıklarına maruz kalmamaları, Tüketilen doğal kaynakların azaltılması, Artan çalışma potansiyeli ile yasal şartlara uygun hareket ederek sürekli gelişme hedeflemektedir. Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Petrol Ürünleri Dolum ve Depolama Tesisi (Rapor içerisinde Dörtyol Terminali olarak tanımlanmaktadır.) için tarihinde mülga Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmıştır (Ek 2). Ayrıca ve tarihlerinde olmak üzere Petrol Ürünleri Depolama Tesisi Kapasite Artırımı için mülga Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir (Ek 2). Mevcut Tesis için alınmış olan İşletme Belgesi Ek 3 te verilmiştir. Dörtyol Terminali için artan piyasa taleplerini karşılayabilmek amacı ile 2010 yılında kapasite artışı yapılması planlanmış ve proje için tarih ve B.23.0.ÇED sayılı Karar (Ek 2) ile ÇED Olumlu Belgesi alınmıştır. Delta Petrol ün ihtiyaçları doğrultusunda tarih ve B.23.0.ÇED sayılı Karar (Ek 2) ile ÇED Olumlu Belgesi alınan projede bazı değişiklikler yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Proje kapsamında öngörülen değişiklikler ile ilgili olarak tarihinde mülga Çevre ve Orman Bakanlığı na tarih ve sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında değerlendirme yapılması için başvuruda bulunulmuştur. 2

13 Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan değerlendirme neticesinde proje kapsamında yapılması planlanan değişiklikler için ÇED Yönetmeliği kapsamında herhangi bir işlem yapılmasına gerek olmadığına dair görüş (Ek 2) verilmiştir. Bu kapsamda tesisin toplam ürün depolama kapasitesi m³ olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında; Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Dörtyol Terminali içerisinde, 4 adet toplam m³ kapasiteli Petrol Ürünleri Depolama Tankı yapılması planlanmaktadır. Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibine ait olup, Tapu Senedi Ek 4 te, projeye ait Vaziyet Planı Ek 5 te verilmiştir. Terminalin ana hizmet alanı akaryakıt depolama ve dolum hizmetleridir. Bu kapsamda deniz yoluyla gelen akaryakıtın boşaltımı ve yüklemesi yapılmaktadır. Terminal, 24 saat kesintisiz olarak Türk ve Yabancı bayraklı tankerlere yükleme ve boşaltma için liman hizmetleri verebilmektedir. Tesise ait Kıyı Tesisi İşletme İzin Belgesi Ek 6 da verilmiştir. Deniz terminali tesise yükleme ve boşaltma amacıyla gelen gemilerin yanaşmaları amacıyla inşa edilmiş iskele karadaki depolama tesislerine ulaşan boru hatlarından oluşmaktadır. Petrol ürünlerinden siyah ürünler mevcut terminale 20 lik boru hattı, beyaz ürünler ise 16 lik boru hattı ile iletilmekte olup, proje kapsamında mevcut sistem kullanılmaya devam edilecektir. Mevcut Tesiste 30 Adet Ürün Tankı, 1 Adet Slop Tankı, 3 Adet Yangın Suyu Tankı bulunmakta olup, toplamda 34 Adet Tank ve 5 adet Kazan bulunmaktadır. Dörtyol Terminalinde mevcut durumda bulunan tankların listesi Tablo I.1.1. de verilmiştir. Tablo I.1.1. Dörtyol Terminali (Mevcut) Depolama Tankları Tank No Kapasite (m³) Tank No Kapasite (m³) Ürün Tankları

14 Tank No Kapasite (m³) Tank No Kapasite (m³) Ürün Tankları Ürün Depolama Tankı: 30 Adet Ürün Depolama Toplam Kapasitesi Slop Tankları Slop 1010,87 Slop ve Balast Depolama Tankı: 1 Adet Slop Depolama Toplam Kapasitesi 1010,87 Yangın Suyu Tankları Yangın Suyu 1010,87 Yangın Suyu 3500 Yangın Suyu 4000 Yangın Suyu Depolama Tankı: 3 Adet Yangın Suyu Depolama Toplam Kapasitesi 8510,87 Mevcut tesis içerisinde inşaatı devam eden Ürün Depolama Tanklarının listesi Tablo I.1.2. de verilmiştir. Tablo I.1.2. İnşaatı Devamı Eden Tanklar Tank No Kapasite (m³) Tank No Kapasite (m³) Ürün Tankları T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T T Ürün Depolama Tankı: 24 Adet Ürün Depolama Toplam Kapasitesi Proje kapsamında yapılması planlanan Ürün Depolama Tanklarının listesi ise Tablo I.1.3. te verilmiştir. 4

15 Tablo I.1.3. Proje Kapsamında İlave Edilmesi Planlanan Tanklar Tank No Çap (m) Yükseklik (m) Alan (m²) Kapasite (m³) Ürün Tankları FT-1 34,54 24, FT-2 37,33 24, FT-3 42,00 24, FT-4 42,00 24, Ürün Depolama Tankı: 4 Adet Ürün Depolama Toplam Kapasitesi Mevcut tesisin petrol ürünü depolama kapasitesi m³ tür. İnşaatları devam eden tankların ve proje kapsamında ilave edilmesi planlanan tankların işletmeye alınması ile tesisin toplam ürün depolama kapasitesi m³ olacaktır. Terminalde mevcut durumda 66 personel çalışmakta olup, projenin inşaat aşamasında 35 personel istihdam edilecektir. Projenin işletme aşamasında ilave personel alımı öngörülmemektedir. Proje kapsamında görevlendirilecek personelin çoğunluğu mevcutta olduğu gibi İlçe den ve Hatay İli nden temin edilecektir. Tesis sahasında konut yapımına gerek görülmemiş olup, personelin ulaşımında servis araçları kullanılacaktır. Bunun yanında, tesiste çalışacak personelin her türlü teknik ve sosyal altyapı ihtiyaçları Dörtyol Terminali sahasında mevcut bulunan yemekhane, mutfak, soyunma yeri, duş, tuvalet, lavabo, atölye vb. birimlerin yer aldığı idari ve teknik bürolardan temin edilecektir. Faaliyetin ömrü 20 yıl olarak belirlenmiş olup, tesiste bakım, onarım ve yenileme çalışmalarının sürekli yapılarak yeni teknolojilere açık olması sağlanacaktır. Proje kapsamında proje ve inşaat çalışmalarının yaklaşık 2 yıl içerisinde bitirilmesi öngörülmekte olup, projeye ilişkin Zamanlama Tablosu Tablo I.1.4. te verilmiştir. 5

16 Tablo I.1.4. Proje Zamanlama Tablosu İnşaat Öncesi İnşaat Aşaması NO YILLAR 1.YIL 2.YIL AYLAR A HAZIRLIK VE SÖZLEŞME AŞAMASI 1 Taslak Projelerin Hazırlanması 2 ÇED Süreci 3 Kati Projelerin Hazırlanması 4 İnşaat İşlerinin İhale Edilmesi ve Sözleşme B İNŞAAT AŞAMASI 1 Alanda Hafriyat Çalışmalarının Yapılması 2 Tankların ve Boru Hatlarının İnşaatı C ELEKTROMEKANİK İŞLER 1 Tankların ve Boru Hatlarının Teknik Aksamının Temini 2 Pompa, Vana vb. Teknik Ekipmanların Montajı 3 Aydınlatma Sistemlerinin ve Diğer Elektronik Sistemlerin Montajı 4 Ünitelerin Testlerinin Yapılması D Tankların İşletmeye Alınması 6

17 I.2. Depolanacak Ürünlerin Tür ve Miktarları (Günlük, Aylık, Yıllık), Özellikleri, Nereden, Nasıl Temin Edileceği, Kullanılacak Ulaşım Tipi ve Araçlar, Bu Araçların Sayısı, Kapasitesi, Hangi Sıklıkla Gelip Gideceği, Gelen Ürünlerin Nerelere, Ne Kadar ve Nasıl Sunulacağı Ham petrol başlıca; sıvı hidrokarbonlarla, değişen oranlarda çözünmüş gazlardan, katranlardan ve katkı maddelerinden oluşur. Ham petrolün fiziksel özellikleri geniş sınırlar arasında değişir. Çoğunlukla hafif (yüksek graviteli) petroller açık kahverengi, sarı veya yeşil renkli, ağır (düşük graviteli) petroller ise koyu kahverengi veya siyah renklidirler. Yüksek graviteli petrolün rafinajından çoğunlukla benzin, gazyağı ve motorin gibi hafif ve beyaz ürünler, düşük graviteli petrolün rafinajından ise daha ziyade fuel oil ve asfalt gibi ağır ve siyah ürünler elde edilir. Petrol Ürünleri Depolama, Dolum ve Dağıtım Tesislerinde ekonomik ve güvenilir ürün ikmali önem arz etmektedir. Dörtyol Terminali nde hem siyah ve hem de beyaz ürünler için depolama hizmeti verilmekte olup, tesiste depolanan ürünler Benzin, Kerosen, Fuel-Oil, Gaz Yağı, Motorin, Endüstriyel Yağlar vb. şeklinde sıralanabilir. Proje kapsamında da talebe göre siyah ve beyaz ürün depolama hizmetleri verilecektir. Tesiste depolanan ürünler, Türkiye de kurulu rafinerilerden ve/veya yurtdışından gemiler ile temin edilmekte olup, proje kapsamında da mevcut uygulamaya devam edilecektir. Depolama Tesisi nde ürünlerin değiştirilmesi ve sirkülasyon müşteri talebi doğrultusunda değişmektedir. Proje kapsamında ilave edilecek m³ kapasiteli 4 adet tank ile birlikte Dörtyol Terminali nin toplam ürün depolama kapasitesi m³ olacaktır. Proje kapsamında depolanacak ürünlerin transferi genellikle deniz yoluyla gerçekleştirilecek olup, kara yolu ile yapılacak transferler için günlük 5 adet tanker kullanılması planlanmaktadır. 7

18 I.3. Proje Kapsamındaki Tüm Ünitelerin Özellikleri, Proses Akım Şeması, Tank Depolama Sahasının Tasarımı (Boyutları, Adedi, Kapasitesi, Özellikleri, Kesiti, Kullanım Amaçları) Drenaj Sistemi, Projede Uyulacak Ulusal ve Uluslararası Standartlar, Her Faaliyet İçin Her Bir Ünitede Gerçekleştirilecek İşlemler ile Faaliyet Üniteleri Dışındaki Diğer Ünitelerde Sunulacak Hizmetler Proje kapsamında; Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Dörtyol Terminali içerisinde, 4 adet toplam m³ kapasiteli Petrol Ürünleri Depolama Tankı yapılması planlanmaktadır. Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibine ait olup, Tapu Senedi Ek 4 te, projeye ait Vaziyet Planı Ek 5 te verilmiştir. Mevcut Tesiste 30 Adet Ürün Tankı, 1 Adet Slop Tankı, 3 Adet Yangın Suyu Tankı bulunmakta olup, toplamda 34 Adet Tank ve 5 adet Kazan bulunmaktadır. Ayrıca tarih ve B.23.0.ÇED karar sayılı ÇED Olumlu Belgesi (Ek 2) kapsamında yeni tankların inşaat çalışmaları devam etmektedir. Dörtyol Terminalinde mevcut durumda bulunan tankların listesi Tablo I.1.1. de, tesis alanında inşaatı devam eden tanklara ilişkin bilgiler Tablo I.1.2. de verilmiştir. Petrol ürünlerinden siyah ürünler mevcut terminale 20 lik boru hattı, beyaz ürünler ise 16 lik boru hattı ile iletilmekte olup, proje kapsamında mevcut sistem kullanılmaya devam edilecektir. Tesiste yer alacak olan petrol ve türevleri tanklarının üzerinde seviye ölçüm cihazı, ısı ölçüm cihazı, PV vana, giriş çıkış vanaları, köpük nozülü gibi teçhizatlar ve ekipmanlar yerleştirilecektir. Depolama tankları API 650 standartlarına uygun olacaktır. Tesiste kullanılacak elektrik tesisatları, API 497 ve 505 e göre Ex-proof Type olacaktır. Ayrıca sistemde kullanılan yerüstü ve yeraltı tesisatları, Tanklar arası mesafe ve boru donanımı Binaların Yangından Korunması Hakkındaki Yönetmelik hükümleri ile ANSI B-31.3, ANSI B-31.4, NFPA 30-USA şartlarına göre olacaktır. Santrifüj pompalar API-610, dişli pompalar ise API 677 ye uygun olarak tesis edilecektir. Tesiste yer alacak tank ve ekipman müstakil olarak topraklanacaktır. Tesise giren tankerler, dolum işlemi başlamadan önce topraklama sistemi ile irtibatlandırılacaktır. Bu irtibatlandırma yapılmadığı takdirde, dolum işlemi otomatik olarak kapanacaktır. Mevcut Tesise Ait Topraklama Ölçümü Sonuçları Ek 7 de verilmiştir. 8

19 Faaliyet içeriği gereği, tesiste depolama ve dolum işlemlerinde kullanılmak üzere bir dizi makine, araç, alet ve teçhizat bulunmaktadır. Bunlar, topraklama aletleri, sayaçlar, akış ölçerler, filtre ve vanalar, pompa grupları, seviye ölçüm ve izleme sistemleridir. Tesiste, tüm makine, araç, alet ve teçhizatın, uluslararası emniyet standartlarına uygun ve kaliteli malzemeden yapılmış olanları kullanılacaktır. Tesise yapılacak tankların sızdırmazlığını kontrol etmek için, tanklar su ile doldurulacak ve sızma olup olmadığı test edilerek zemin sızdırmazlığı sağlanacaktır. Ayrıca dayanımı arttırmak için tank içinde karşılıklı olarak bağlantılar yapılacaktır. Üzerine çıkmak için tankın dış cephesine demir merdiven ve tank üzerine yaklaşık 1m yüksekliğinde korkuluk yapılacaktır. Tipik akaryakıt depolama tankı Şekil I.3.1. de, Dörtyol Terminali nde mevcut bulunan tanklara ait fotoğraflar Şekil I.3.2. de verilmiştir. Şekil I.3.1. Tipik Akaryakıt Depolama Tankı Teknik Resmi 9

20 Şekil I.3.2. Dörtyol Terminali nde Mevcut Tanklar 10

21 şu şekildedir: Tesiste inşa edilecek depolama tankları dışında, diğer ünitelerin kullanım amaçları Pompa Binası: Ürün transferinde kullanılan pompalar bulunmakta olup, kapasite artışı kapsamında da mevcut pompalar kullanılacaktır. Tesiste siyah ürün ve beyaz ürünler için ayrı pompa istasyonları bulunmaktadır. Pompa istasyonlarına ait resimler Şekil I.3.3. te verilmiştir. Şekil I.3.3. Pompa İstasyonları Kapı Giriş (Güvenlik) Odası (2 adet): Tesise giriş çıkış ve alanın güvenlik kontrollerinin yapıldığı birimdir. Trafo Binası: Tesise enerji sağlayan ana hatlara, enerjinin verilmesi veya kesilmesi işleminin yerine getirildiği birimdir. Trafo binasına ait fotoğraf Şekil I.3.4. te verilmiştir. 11

22 Şekil I.3.4. Trafo Binası Yangın Pompa Binası: Tek katlı pompa odasında yangın sırasında suların transferinde kullanılan pompalar bulunmaktadır. Jeneratör Dairesi: Şehir elektriğinin kesilmesi halinde terminalin faaliyetlerini aksamadan sürebilmesi için, çalıştırılması gereken minimum ekipman güçlerine göre seçilmiş olan elektrik üretecidir. Jeneratör binasına ait fotoğraf Şekil I.3.5. te verilmiştir. Şekil I.3.5. Jeneratör Binası 12

23 Kazan Dairesi: Siyah ürünlerin soğuk havalarda akışkanlığını arttırmak amacıyla bu tanklara ısıtma sistemi döşenmiş olup, buhar kazanları, hidrofor, kondense geri kazanım sistemi gibi birimlerden oluşur. Elektronik Kantar: Tankerler yüklenen petrol ürünlerinin miktarının tespit edilerek ticari satışının yapılabilmesine olanak sağlayan ağırlık tartım sistemidir. Yangın Suyu Tankı: Tesisin yangın su ihtiyacının depolandığı betonarme temel üzerindeki tanktır. Separatör: Herhangi bir şekilde tank sahasında oluşan ürünle karışık sıvılar bu ünitede toplanıp ve yoğunluk farkından ürün - su karışımı birbirinden ayrılır. Tesiste siyah ve beyaz ürünler için ayrı seperatörler bulunmaktadır. Seperatörlere ait fotoğraflar Şekil I.3.6. da verilmiştir. Şekil I.3.6. Seperatörler 13

24 Tanker Dolum Sahası: Kamyon tankerlerine ürünlerin transfer edileceği betonarme + çelik konstrüksiyon şeklinde inşa edilen perondur. Tesise giren tankerler, dolum işlemi başlamadan önce topraklama sistemi ile irtibatlandırılmakta, bu irtibatlandırma yapılmadığı takdirde, dolum işlemi otomatik olarak kapanmaktadır. Petrol Ürünleri Depolama, Dolum ve Dağıtım Tesisine mevcut sistemde olduğu gibi gemilerle gelecek olan petrol ürünleri, iskeleden boru hatları vasıtası ile depolama tanklarına sevk edilecektir. Faaliyete ilişkin İş Akım Şeması Şekil I.3.7. de verilmiştir. Ürün Getiren Gemilerin İskele Yapısına Yanaşması Petrol Ürünlerinin Depolama Tanklarına Boru Hatları İle Transferi Alana Gelen Petrol Ürünlerinin Tanklara Alınarak Depolanması Petrol Ürünlerinin Tanker ve/veya Gemilerle Piyasaya Sunulması DELTA RUBİS Şekil I.3.7. İş Akım Şeması 14

25 I.4. Arazi Kazanmak Amacıyla veya diğer Nedenlerle, Herhangi Bir Su Ortamında Doldurma Yapılıp Yapılmayacağı, Kazıklar Üzerine İnşaat, vb. İşlemler ile Bunların Nerelerde Yapılacağı, Ne Kadar Alanı Kaplayacağı, İnşaat Süresince Kullanılacak Ekipmanlar ve İnşaat Tekniği Proje kapsamında; Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Dörtyol Terminali içerisinde, 4 adet toplam m³ kapasiteli Petrol Ürünleri Depolama Tankı yapılması planlanmaktadır. Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibine ait olup, Tapu Senedi Ek 4 te, projeye ait Vaziyet Planı Ek 5 te verilmiştir. Proje kapsamında Ek 5 te verilen Vaziyet Planı ndan da görüleceği üzere; tankların inşaatı karasal alanda gerçekleştirilecek olup, denizel alanda herhangi bir dolgu çalışması yapılmayacaktır. I.5. Döşenecek Boru Hattının Boyutları, Kapasitesi, Adedi, Kullanım Amaçları ve Boruların Teknik Özellikleri (Katodik Koruma, İzolasyon vb.), Güzergah Hakkında Bilgi Proje kapsamında, halihazırda işletilmekte olan Dörtyol Terminali nde kapasite artışı gerçekleştirmek amacıyla; Dörtyol Terminali alanına 4 adet depolama tankı yapılması planlanmakta olup, mevcut boru hattı ve güzergahı kullanılacaktır. Petrol ürünlerinden siyah ürünler mevcut terminale 20 lik boru hattı, beyaz ürünler ise 16 lik boru hattı ile iletilmekte olup, proje kapsamında mevcut sistem kullanılmaya devam edilecektir. Dörtyol Terminali nde mevcut bulunan boru hatları ve tankların özellikleri Ek 6 da verilmiştir. Dörtyol Terminali nde gerçekleştirilecek kapasite artışı sonrasında halen inşaatı devam eden kıyı yapısı (iskele) ve nakliye hattının kullanılmasında bir sakınca bulunmamakta olup, proje kapsamında gerekli olan ilave akaryakıt taşıma hattı mevcut sisteme entegre edilecektir. 15

26 I.6. Faaliyet Ünitelerinde Kullanılacak Makine ve Teçhizatın Adet ve Özellikleri, Bakım ve Temizlik Çalışmaları Tesiste kullanılan başlıca malzeme ve ekipmanların kullanım amaçları ve özellikleri aşağıda verilmiştir: Yangın Pompası Grupları, Komple Ekipman (Sundurma): İstenmeyen bir yangın ya da benzer durumlarda tankların, pompa dairesinin, kamyon tanker terminalinin ıslatılarak soğutulmasını temin edecek olan, terminalin yangın güvenlik sisteminin en önemli makine parkıdır. Yangın pompası ve yangın suyu hatlarına ait resimler Şekil I.6.1. de verilmiştir. Şekil I.6.1.Yangın Pompası ve Yangın Suyu Hattı Yangın Söndürme Tüpü (6-50 kg lık): Yangının cinsine göre kuru kimyevi tozlu ya da karbondioksitli olarak, alevlenme olabilecek noktalara yerleştirilen ve son derece etkili yangına ilk müdahale cihazlarıdır. 16

27 Yangın Söndürme Teçhizatı ve Tek Hortumlu Hidrant Çıkrığı: Yangın hortumlarının sahada düzenli olarak muhafazası ve acil bir durumda hızla çekilerek kullanılmasına olanak sağlayan tamburlara hidrant çıkrığı adı verilmektedir. Yangın savunma sisteminde yer alan yangın hortumu, bu hortumların yangın vanalarına bağlanması için kullanılan bağlantı elemanları, hortumların bağlandığı yangın vanaları, hortum ucundaki püskürtme nozulları (pülvarize ve solid), yangın hortum kelepçelerini, hortum rakorlarının vanalara bağlanması ve sıkılması için kullanılan özel anahtarları kapsamaktadır. Yangın suyu vanaları ve hidrant çıkrığı resimleri Şekil I.6.2. de verilmiştir. Şekil I.6.2. Hidrant Çıkrığı ve Yangın Suyu Vanaları Yükleme Kolu, Komple Ekipman: Kamyon tankerlere petrol ürünlerinin doldurulabilmesi için kamyon tanker terminali mahallinde kullanılan çelikten imal edilmiş dolum aparat/kollarıdır. 17

28 Tank Sıcaklık Duyargası (Termometre, Her tankta 1 adet): Tank içerisindeki sıcaklığı ölçerek idari binadaki bilgisayarda gösteren cihazdır. Yangın Müdahale Teçhizatı: Yangın halinde yangın mahalline yaklaşılmasını ve gerekli müdahalenin yakından yapılmasına imkan veren yangın elbisesi ve yangın battaniyesini, yangın sırasında ekiplerin kontrol ve sevki için kullanılacak sirenli megafonu, yaralıların taşınmasına yarayan sedyeyi, yaralılara ilk müdahalenin yapılmasını sağlayacak ilk yardım setini ve yangına müdahale edecek ekibin kullanacağı alev almaz yağmurluğu kapsamaktadır. Flanşlı Küresel Vanalar: Genel olarak vanalar, petrol ürünlerinin boru hattında transferi yapılırken bir noktadan bir noktaya yönlendirilmesini, transferin durdurulmasını, değişik ürünlerin birbirine karışmamasını sağlar. Küresel vanalar manuel olarak yerinden açılıp kapanabileceği gibi, otomasyon gerektiren hallerde, elektrik motoru takılarak uzaktan da kumanda edilebilir. Seviye Ölçüm Sistemi, Komple Ekipman (Her bir tankta 1 takım): Tanklar içindeki petrol ürününün miktarı ile sıcaklığının takip ve kontrol edildiği ekipmandır. Ex-proof Aydınlatma Armatürü: Patlayıcı gazın bulunabileceği ortamlarda kullanılması zorunlu olan bu özel aydınlatma ekipmanları, ortamda gaz olması halinde dahi yangına neden olmayacak şekilde aydınlatma işlevini yerine getirebilmektedir. Yangın Su Topu (Komple ekipmanlarıyla): Herhangi bir yangın halinde özellikle uzak mesafelerden (50 m civarı) stoklama tanklarına ve tank üzerinde bulunan ekipmanlara (vanalar, emniyet valfleri, borular, vs.) su ile soğutma işlemini yapmaya yarayan yüksek debili ekipmanlardır. Yangın su topu resmi Şekil I.6.3. te verilmiştir. 18

29 Şekil I.6.3. Yangın Su Topu Portatif Gaz Dedektörü, Komple Ekipman: Taşınabilir gaz dedektörü sayesinde terminalin değişik noktalarında gaz ölçümleri yapılabilecektir. Bu cihaz özellikle sahanın muhtelif yerlerinde yapılabilecek tamir ve bakım çalışmaları öncesinde emniyet ve güvenlik temini için yapılması gereken gaz kaçağı tespiti için önem arz etmektedir. Topraklama Sistemi, Komple Ekipman (Her tankta dolum için 1 er adet): Tankerlere petrol ürünü dolumu yapılırken tanker üzerindeki statik elektriğin toprağa akıtılması ve elektriğin akıp akmadığının kontrolü amacıyla kullanılmakta olup, tanker dolum işleminin emniyet ve güvenliğinin arttırılmasına yönelik bir ekipmandır. HDPE Boru ve Fittings Malzemeleri (Muhtelif çaplarda): HDPE (Yüksek yoğunluklu polietilen) malzemeden imal edilmiş değişik boyutlardaki borular ve fittings malzemeler tesisin yangın su hatları için kullanılmaktadır. Bu tip borular ve fittings malzemeler özellikle toprak altı uygulamalarda korozyona karşı mukavim olması ve deprem sırasında elastik kabiliyetleri nedeniyle kırılmadıkları için seçilmiştir. Kesintisiz Güç Kaynağı (1 adet): Bilgisayar vb. elektronik ekipmanların ani enerji kesintilerinde hafızalarında bulunan bilgilerin yok olmasını engelleyerek, otomatik kontrol sisteminin sürekliliğini temin eden bir nevi akü sistemidir. El Telsizi: Sorumlu personelin birbirleri ile olan irtibatlarının sağlamak ve güvenli bir koordinasyon tesis etmek için kullanılan ex-proof (patlama emniyetli) telsiz sistemidir. 19

30 Boru Emniyet Valfleri: Kapalı sistemde bulunan petrol ürünlerinin sıcaklığının artması halinde boru içinde bulunan ürünün basıncı da artacaktır. Artan basıncın boru hatlarının çalışma basınçlarının üzerine çıkmaması için, boru hatlarının uzunluk ve çaplarına göre hesaplanan boru emniyet valfleri konulacaktır. Pompa, Komple Ekipman: Tesiste stoklanan petrol ürününün transferinde kullanılan elektrik motoru ve pompadan oluşan ekipmandır. Köpük Sistemi (Her bir tankta 1 takım): Tank içinde yangın çıkması durumunda tanka köpük basarak ürün ile havanın temasını kesen ve ortam sıcaklığını düşüren sistemdir. I.7. Proje Kapsamında Planlanan Ekonomik Sosyal ve Altyapı Faaliyetleri Proje kapsamında Hatay İli, İskenderun İlçesi sınırları içerisinde yer alan ve Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından işletilmekte olan Dörtyol Terminali Petrol Ürünleri Depolama Dolum ve Dağıtım Tesisi nde kapasite artışı gerçekleştirmek amacıyla 4 adet Depolama Tankı yapılması planlanmaktadır. Proje alanında inşaat işlemlerine başlamadan önce alan üzerinde yer alan ve aşağıda listesi verilen yapılar kaldırılacaktır. - İdari Bina; Betonarme bina 2 katlı olup, oturum alanı 300 m 2 dir. - Otopark: Sundurma şeklinde inşa edilmiş olup, oturum alanı 7 m 2 dir. - Yemekhane: Betonarme özellikteki bina tek katlı olup, oturum alanı 366 m 2 dir. - Depo: Çelik konstrüksiyon, üstü atermit kaplama olan binanın alanı 516 m 2 dir. Tesiste mevcut durumda bulunan ve sökülecek binalar (idari bina, yemekhane ve otopark), tesis girişinde mevcut kapasitelerinde yeniden inşa edilecektir. Mevcut tesis kapasiteleri yeterli olduğunda yeni inşa edilecek tesislerde herhangi bir kapasite artışı planlanmamıştır. 20

31 I.8. Proje İçin Seçilen Yer ve Kullanılan Teknoloji Alternatiflerinin Değerlendirilmesi Hatay İli, İskenderun İlçesi sınırları içerisinde yer alan ve Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından işletilmekte olan Dörtyol Terminali Petrol Ürünleri Depolama Dolum ve Dağıtım Tesisi nde kapasite artışı kapsamında 4 adet Depolama Tankı yapılması planlanmaktadır. Dörtyol Terminali nde; kıyı yapısı ile tankerlerden alınan ürünler, alanda yer alan depolama tanklarında bir süre depolanmakta ve satışı gerçekleştirilen ürünler denizyolu ile nakledilmektedir. Yapılması planlanan projenin kapasite artışı olması ve faaliyetin türü sebebiyle, gerek seçilen yer ve gerekse teknoloji açısından alternatifi bulunmamaktadır. I.9. Projenin İnşaat ve İşletme Aşamasında Kullanılacak Arazi Miktarı ve Arazinin Tanımlanması, Alanın Coğrafik Şekli, Coğrafi Tanımlanması (Memleket Koordinatları- Coğrafi Koordinatlar), Mülkiyet Durumuna İlişkin Bilgi ve Belgeler (Tapu, Kira Kontratı, Kamulaştırma vb) Proje kapsamında; Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Dörtyol Terminali içerisinde, 4 adet toplam m³ kapasiteli Petrol Ürünleri Depolama Tankı yapılması planlanmaktadır. Proje alanının mülkiyeti faaliyet sahibine ait olup, Tapu Senedi Ek 4 te, projeye ait Vaziyet Planı Ek 5 te verilmiştir. Dörtyol Terminali konum itibarı ile Hatay ili, Dörtyol ilçesi, Yeşilköy Beldesi, Çaylı Köyü, Hüyük Mevkii nde bulunmaktadır. Tesis, Dörtyol İlçe merkezine yaklaşık 5 km, Yeşilköy Beldesi ne yaklaşık 1 km, Yeniyurt Beldesi ne yaklaşık 3,5 km, Yeşiltepe köyüne ise 7,5 km uzaklıktadır. Proje kapsamında yapılması planlanan tanklara en yakın konutlar yaklaşık 250 m mesafede bulunan tatil sitesinde yer almaktadır. Terminal BP, Milangaz ve Aygaz Dolum Tesisleri ile komşudur. Tesise, Toprakkale- İskenderun E91 karayolu ile Adana-İskenderun O53 otoban yolu olmak üzere iki ana karayolu ile ulaşmak mümkündür. Tesisin Toprakkale-İskenderun E91 karayoluna bağlantısı 1,5 km'lik ara yolun kullanımı ile sağlanmaktadır. 21

32 Proje kapsamında kullanılması planlanan alanın içerisinde yer aldığı Dörtyol Terminali nin; Doğu sınırında ; Milangaz Batı sınırında ; Akdeniz Kuzey sınırında ; BP, boş araziler ve Botaş Güney sınırında ; Tatil Siteleri ve boş araziler yer almaktadır. Terminalin ana hizmet konusu akaryakıt depolama ve dolum hizmetleridir. Bu kapsamda deniz yoluyla gelen akaryakıtın boşaltımı ve yüklemesi yapılmaktadır. Terminal, 24 saat kesintisiz olarak Türk ve Yabancı bayraklı tankerlere yükleme ve boşaltma için liman hizmetleri verebilmektedir tarihinde alınan Kıyı Tesisi İşletme İzin Belgesi Ek 6 da verilmiştir. Deniz terminali, tesise yükleme ve boşaltma amacıyla gelen gemilerin yanaşmaları amacıyla inşa edilmiş iskele ve karadaki depolama tesislerine ulaşan boru hatlarından oluşmaktadır. Terminal ihtiyaçları, çevredeki diğer tesislerin ve 3. Şahısların da ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla 2,3 km uzunluğunda yapılması planlanan iskele inşaatı devam etmektedir. Faaliyet alanı ve çevresel etki alanı içerisinde peyzaj değeri yüksek yerler ve rekreasyon alanları, benzersiz özellikteki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlar bulunmamaktadır. Ancak deniz kenarında bulunan yerleşimler olması nedeni ile bu yerleşimlerin plajları bulunmaktadır. Bölgede ve tesis etrafında benzer işlevli tesisler yer aldığından altyapı, güvenlik, acil durum vb. konularda tesisler arası iletişim ve koordinasyon daha kolay olmaktadır. Tesiste herhangi bir üretim gerçekleştirilmemektedir. Faaliyet alanını kapsayan Dörtyol Terminali sınır koordinatları Tablo I.9.1. de, Tesisin Ülke ve Bölge İçindeki Yeri Şekil I.9.1. de, Uydu Görüntüleri Şekil I.9.2.a ve Şekil I.9.2.b. de, proje alanını gösterir Vaziyet Planı Ek 5 te, 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Ek 8 de, 1/1000 Ölçekli İmar Planı Ek 9 da, 1/5000 Ölçekli İmar Planı Ek 10 da, 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek 11 de verilmiştir. 22

33 Tablo I.9.1. Dörtyol Terminali Sınır Koordinatları Nokta UTM (DOM 39) COĞRAFİK Adı Y X Enlem Boylam Zone:37 DOM: 39 23

34 PROJE ALANI Şekil I.9.1. Dörtyol Terminali nin Ülke ve Bölge İçindeki Yeri 24

35 TESİS ALANI PROJE ALANI TESİS ALANI Şekil I.9.2.a. Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüleri 25

36 PROJE ALANI Şekil I.9.2.b. Proje Alanı ve Çevresini Gösterir Uydu Görüntüsü 26

37 I.10. Proje ile İlgili Olarak Bu Aşamaya Kadar Gerçekleştirilmiş Olan İş ve İşlemlerin Kısaca Açıklanması, Alınmış ve Alınacak İzinler, Belgeler Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Petrol Ürünleri Dolum ve Depolama Tesisi (Rapor içerisinde Dörtyol Terminali olarak tanımlanmaktadır.) için tarihinde mülga Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmıştır (Ek 2). Ayrıca ve tarihlerinde olmak üzere Petrol Ürünleri Depolama Tesisi Kapasite Artırımı için mülga Hatay İl Çevre ve Orman Müdürlüğü tarafından ÇED Gerekli Değildir Kararı verilmiştir (Ek 2). Mevcut Tesis için alınmış olan İşletme Belgesi Ek 3 te verilmiştir. Dörtyol Terminali için artan piyasa taleplerini karşılayabilmek amacı ile 2010 yılında kapasite artışı yapılması planlanmış ve proje için tarih ve B.23.0.ÇED sayılı Karar (Ek 2) ile ÇED Olumlu Belgesi alınmıştır. Delta Petrol ün ihtiyaçları doğrultusunda tarih ve B.23.0.ÇED sayılı Karar (Ek 2) ile ÇED Olumlu Belgesi alınan projede bazı değişiklikler yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Proje kapsamında öngörülen değişiklikler ile ilgili olarak tarihinde mülga Çevre ve Orman Bakanlığı na tarih ve sayılı Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği kapsamında değerlendirme yapılması için başvuruda bulunulmuştur. Mülga Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından yapılan değerlendirme neticesinde proje kapsamında yapılması planlanan değişiklikler için ÇED Yönetmeliği kapsamında herhangi bir işlem yapılmasına gerek olmadığına dair görüş (Ek 2) verilmiştir. Bu kapsamda tesisin toplam ürün depolama kapasitesi m³ olarak belirlenmiştir. Terminalin ana hizmet alanı akaryakıt depolama ve dolum hizmetleridir. Bu kapsamda deniz yoluyla gelen akaryakıtın boşaltımı ve yüklemesi yapılmaktadır. Terminal, 24 saat kesintisiz olarak Türk ve Yabancı bayraklı tankerlere yükleme ve boşaltma için liman hizmetleri verebilmektedir. Tesise ait Kıyı Tesisi İşletme İzin Belgesi Ek 6 da verilmiştir. Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından, Dörtyol Terminali için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Çevresel Etki Değerlendirmesi, İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü nden tarih ve B.09.0.ÇED /304 sayı ile Çevre İzin ve Lisans Belgesi alınmış olup, Ek 12 de verilmiştir. 27

38 Faaliyet sahası içerisinde yeraltısuyu kullanılmakta olup, kullanılan kuyulara ait belgeler Ek 13 te verilmektedir. Proje alanı, İmar Planlarında ve Çevre Düzeni Planı nda Akaryakıt Depolama Tesisi olarak işaretlenmiştir. Proje alanını gösterir 1/1000 Ölçekli İmar Planı Ek 9 da, 1/5000 Ölçekli İmar Planı Ek 10 da ve 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek 11 de verilmiştir. 28

39 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN KONUMU II.1. Proje Yerinin İlgili İdaresince Onanmış 1/ ya da 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Nazım İmar Planı, Uygulama İmar Planı Üzerinde Gösterimi, Lejandları ve Plan Notlarıyla Birlikte Sunulması, Proje Sahası ve Yakın Çevresinin Ölçekli Harita veya Kroki Üzerinde Gösterimi, Proje Sahası (Boru Hattı ve Tank Sahası) ve Yakın Çevresinde Bulunan Yerleşimlerin Harita Üzerinde Gösterilmesi, Mesafelerin Belirtilmesi, Depolama Sahasının (Planlanan Tüm Üniteler İçin Ayrı Ayrı) En Yakın Yerleşim Birimine Uzaklığı, Proje Alanının Hangi Bölgesinde Olduğu, Proje Alanının Hangi Kullanımda Olduğunun Belirtilmesi, Sağlık Koruma Bandının 1/1.000 Ölçekli Planlarda Gösterilmesi, Etrafındaki Tesislerin İsim, Yön ve Uzaklıkları, (Varsa 1/ veya 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, 1/5.000 Ölçekli Nazım İmar Planı ve 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planının Lejand ve Plan Notlarıyla Birlikte Sunulması, Ayrıca Söz Konusu Planda. Tarih ve. Sayılı Karar ile. Tarafından Onaylanmıştır ve Aslının Aynıdır Damgalarının Bulunması), Proje Alanı ve Çevresinin Panaromik Fotoğrafları Dörtyol Terminali konum itibarı ile Hatay ili, Dörtyol ilçesi, Yeşilköy Beldesi, Çaylı Köyü, Hüyük Mevkii nde bulunmaktadır. Tesis, Dörtyol İlçe merkezine yaklaşık 5 km, Yeşilköy Beldesi ne yaklaşık 1 km, Yeniyurt Beldesi ne yaklaşık 3,5 km, Yeşiltepe köyüne ise 7,5 km uzaklıktadır. Proje kapsamında yapılması planlanan tanklara en yakın konutlar yaklaşık 250 m mesafede bulunan tatil sitesinde yer almaktadır. Terminal BP, Milangaz ve Aygaz Dolum Tesisleri ile komşudur. Tesise, Toprakkale- İskenderun E91 karayolu ile Adana-İskenderun O53 otoban yolu olmak üzere iki ana karayolu ile ulaşmak mümkündür. Tesisin Toprakkale-İskenderun E91 karayoluna bağlantısı 1,5 km'lik ara yolun kullanımı ile sağlanmaktadır. Dörtyol Terminali nin; Doğu sınırında ; Milangaz Batı sınırında ; Akdeniz Kuzey sınırında ; BP, boş araziler ve Botaş Güney sınırında ; Tatil Siteleri ve boş araziler yer almaktadır. Proje alanını ve çevresini gösteren 1/25000 Ölçekli Topoğrafik Harita Ek 8 de, 1/1000 Ölçekli İmar Planı Ek 9 da, 1/5000 Ölçekli İmar Planı Ek 10 da, 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı Ek 11 de, Vaziyet Planı Ek 5 te, Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafları Şekil II.1.1. de, Proje Alanını Gösteren Fotoğraflar Şekil II.1.2. de verilmiştir. 29

40 Şekil II.1.a. Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafı 30

41 Şekil II.1.b. Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafı 31

42 Şekil II.1.c. Tesisi Gösterir Hava Fotoğrafı 32

43 Şekil II.1.2.a. Proje Alanı Fotoğrafları 33

44 Şekil II.1.2.b. Proje Alanı Fotoğrafları 34

45 II.2. Tesise ulaşım İçin Kullanılacak Yol Güzergahları, Projenin Hangi Karayoluna Ne Kadar Uzaklıkta Olduğunun Belirtilmesi, İnşaat ve İşletme Aşamalarında Araç Yükünün Hesaplanması (Araç Cinsi ve Sayısı) ve Yola Etkisinin Belirtilmesi, Konuya İlişkin Açıklamaların Rapor Metninde de Yer Alması Tesise ulaşmak için Toprakkale-İskenderun E91 karayolu ile Adana-İskenderun O53 otoban yolu olmak üzere iki ana karayolu kullanılmaktadır. Tesisin Toprakkale-İskenderun E 91 karayoluna bağlantısı 1,5 km'lik ara yolun kullanımı ile sağlanmaktadır. Projenin inşaat ve işletme aşamalarında kullanılacak makina ve ekipmanların tip ve sayıları aşağıda verilmiştir. Tablo II.2.1. İnşaat Aşamasında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar Makine-Ekipman Cinsi Sayısı Vinç 4 Kazık Çakma Makinası 1 Kamyon 3 Ekskavatör 1 Beton Mikseri 1 Beton Pompası 1 Kaynak Makinası 5 Tablo II.2.2. İşletme Aşamasında Kullanılacak Makine-Ekipmanlar Makine-Ekipman Cinsi Sayısı Kara Tankeri 5 Pikap kamyon 2 Pompa yılında Karayolları Genel Müdürlüğü tarafından yapılan ölçüm sonuçlarına göre faaliyetten (inşaat ve işletme aşamalarında) kaynaklanacak trafik yükü Tablo II.2.3. te verilmiştir. 35

46 Tablo II.2.3. Faaliyetten Kaynaklanacak Trafik Yükü Araç Cinsi* Araç Sayısı* (Günlük) Faaliyete Hizmet Edecek Araç Sayısı Faaliyetten Kaynaklanan Ek Trafik Yükü (%) İnşaat İşletme İnşaat İşletme Otomobil Orta Yüklü Ticari Taşıt Otobüs Kamyon ,17 - Kamyon+Römork, Çekici+Yan Römork ,80 0,80 Toplam Taşıt ,045 0,028 *Kaynak: 2012 Yılı Karayolları Genel Müdürlüğü Trafik Hacim Haritası Ayrıca proje kapsamında nakliye esnasında 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmelikler tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Karayolu Taşıma Yönetmeliği hükümlerine riayet edilecektir. II.3. Proje Alanı ve Yakın Çevresinin Mevcut Arazi Kullanımını Değerlendirebilmek Amacı ile Yeraltısularını, Yerüstü Sularını, Deprem Kuşaklarını, Jeolojik Yapıyı, Köy Yerleşik Alanlarını, Ulaşım Ağını, Enerji Nakil Hatlarını, Arazi Kabiliyetini ve Faaliyet Alanının Yakın Çevresinde Faaliyetlerine Devam Etmekte Olan Diğer Kullanımların Yerlerine İlişkin Verileri Gösterir Bilgilerin 1/ Ölçekli Lejantlı Topoğrafik Harita Üzerine İşlenmesi Tesis konum itibarı ile Hatay ili, Dörtyol ilçesi, Yeşilköy Beldesi, Çaylı Köyü mevkiinde bulunmaktadır. Tesis, Yeşilköy kasabasına 3 km, Yeşiltepe köyüne ise 8 km uzaklıktadır. Proje alanına en yakın konutlar yaklaşık 250 m mesafede yer alan tatil sitesinde yer almaktadır. Dörtyol Terminali BP ye 300 m, Milangaz ile bitişik nizam, Aygaz Dolum Tesislerine yaklaşık 1500 m, BOTAŞ Tesisleri ne yaklaşık 1700 m, Aygaz, İpragaz ve Akpet Tesisleri nin yer aldığı alana ise yaklaşık 1500 m mesafededir. Proje alanını da gösteren kıyı yapılarını ve kıyı morfolojisini gösteren resim Şekil II.3.1. de, 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita ise Ek 7 de verilmiştir. 36

47 Kaynak: Dörtyol Tesisleri Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı Şekil II.3.1. Dörtyol Bölgesi Kıyı Kullanımı II.4. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Bütün İdari ve Sosyal Ünitelerin, Tesisi İçi Makine, Ünite, Tank, Depo Alanları vb., Teknik Altyapı Ünitelerinin, Boru Hattı Güzergahının Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanı İçindeki Konumlarının Vaziyet Planı Üzerinde Gösterimi, Bunlar İçin Belirlenen Kapalı ve Açık Alan Büyüklükleri, Binaların Kat Adetleri ve Yükseklikleri), Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından, artan talepleri karşılamak amacıyla Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde işletilmekte olan Dörtyol Terminali içerisinde mevcut ve tarih ve B.23.0.ÇED sayılı Karar (Ek 2) ile ÇED Olumlu Belgesi alınan proje kapsamında yapılması planlanan tanklara ilave olarak 4 adet Petrol Ürünleri Depolama Tankı yapılması planlanmıştır. Projeye ait Vaziyet Planı Ek 5 te verilmiştir. Proje kapsamında yapılması planlanan tanklara ilave olarak tanklara ait akaryakıt taşıma hattının mevcut taşıma hattına entegrasyonu da gerçekleştirilecektir. Ayrıca, proje alanında inşaat işlemlerine başlamadan önce alan üzerinde yer alan ve aşağıda listesi verilen yapılar kaldırılacak olup, yıkımı gerçekleştirilecek üniteler, mevcut kapasiteleri ile tesis girişinde yeniden inşa edilecektir. 37

48 - İdari Bina; Betonarme bina 2 katlı olup, alanı 300 m 2 dir. - Otopark: Sundurma şeklinde inşa edilmiş olup, alanı 7 m 2 dir. - Yemekhane: Betonarme özellikteki bina tek katlı olup, alanı 366 m 2 dir. - Depo: Çelik konstrüksiyon, üstü atermit kaplama olan binanın alanı 516 m 2 dir. Yapılması planlanan tanklara ait özellikler Tablo I.3.2. de verilmiştir. İlave Tankların yerleşimini gösteren Vaziyet Planı Ek 5 te verilmiştir. 38

49 BÖLÜM III: PROJENİN YERİ VE ETKİ ALANININ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİ III.1. Jeolojik Özellikler (Bölgenin ve Proje Sahasının Zemin Özellikleri, Zeminin Cinsi, Proje Alanının 1/1000 Ölçekli Tesis Planı Üzerine İşlenmesi, Jeolojik ve Zemin Bilgileri, Jeolojik/Jeoteknik Etüd Raporu, Jeomekanik Özelliklerle Birlikte Açılan Kuyu Lokasyonlarının Yer ve Kotları ile Geçilen Litolojik Özelliklerin Gösterilmesi, Kütlesel Geçirgenlik Değerlerinin Verilmesi, Sahadaki Yeraltısuyunun Durumunun Belirlenmesi, Zemin Grubuna Göre İnşaat Teknolojisi, Jeolojik Riskler, Sıvılaşma Durumu, Alınacak Önlemler, Sondaj Dik Kesitleri, Spt Değerleri, Taşıma Hesapları III.1.1. Bölgesel Jeoloji, (Proje Sahasının 1/ Ölçekli Jeolojik Harita Üzerinde Gösterilerek Açıklanması) Zemka Jeolojik-Jeoteknik Etüt Laboratuar Zemin Kaya Araştırmaları İnşaat Taahhüt Güçlendirme Mühendislik Hizmetleri San. Tic. tarafından Şubat 2012 tarihinde Jeolojik ve Jeoteknik Zemin ve Temel Etüd Raporu hazırlanmıştır (Ek 14). Genel Jeoloji Paleozoik Kuvarterner yaş aralığında değişik litolojik birimler yer almaktadır. Paleozoik yaşlı birimler epimetamorfiklerden, mesozoik yaşlı birimler genellikle massif ve kristalize karbonatlı kayaçlardan ve ofiolitlerden, senozoik yaşlı kayaçlar da karbonatlı ve bunlarla geçişli, ardalanmalı kumtaşı-kiltaşı gibi birimlerden oluşmaktadır. Paleozoik Birimler: Temel seri olarak nitelenen birimler İskenderun ilçesinin doğu kesiminde Karasu rift vadisinin batı yamacı boyunca Alan yayla, Hayma çınar ve Yonsul yayla çevresinde mostra vermektedirler. Çoğunlukla kuvarsit, kısmen fillit ve şistlerden oluşmaktadır. Kuvarsitler hakim litolojik birim olarak gözlenmektedir. Geniş bir yayılım göstermezler. Mesozoik Birimler: Bölgede çalışmış birçok araştırmacının temel ve ortak görüşü mesozoik ile birlikte yeni bir çökelme döneminin başladığı şeklindedir. Bu dönemde çok kalın bir karbonat çökelimi hüküm sürmüştür. Mesozoik yaşlı karbonatlı şist kuvarsitlerden oluşan konglomera ile başlamakta ve diskordanslarla serpantin ve ofiolitik bir sedimanter karmaşık ile devam etmektedir. 39

50 Karbonatlı istifi oluşturan kayaçlar Trias-Jura yaş aralığında genellikle siyah ve gri renkli, kırıldığında bütüm kokusu veren kristalize dolomitlerden oluşmaktadır. Alt seviyelerde şeyl ve yer yer fillit seviyeleri içermektedirler. Üst seviyelere doğru bu kayaçlar beyaz renkli ve katmanımsı kristalize ve dolomitik kireçtaşlarından oluşurlar. Kretasede ise gri beyaz renkli ve massif görünümlü kristalize kireçtaşları olarak yer alırlar. Bu karbonatlı kalın seri çeşitli dönemlerde etkili ve büyük tektonik hareketlerle falyanmış ve kırılmıştır. Kretase sonlarında gelişen büyük çaplı tektonik hareketlerin ürünü olarak değerlendirilen ofiolitik kayaçlardan ve serpantinden oluşmuş bir birim ofiolitler olarak geniş bir dağılım verirler. Ofiolit yerleşimi sırasında bölgede gelişen sıkışma yapıları nedeni ile sedimantasyon ortamının paleotopoğrafyasında muhtemelen büyük değişiklikler olmuş ve buna bağlı olarak çok değişik kalınlıklara sahip sedimanlar oluşmuştur. Senozoik Birimler: Ofiolitler üzerine kalkarenit-kalsilutit karakterde çört ara bantlı kireçtaşları gelmektedir. Alt seviyelerdeki marnlaşmanın üst seviyelere doğru azalması ve yerini kireçtaşlarına bırakması bu dönemde ortamın karbonatça zenginleştiğini ve kırıntılı malzemenin azalarak çökmenin kimyasak karakter kazandığını göstermektedir. Açık gri renkli, çört ara bandlı, çört yumrulu, orta katmanlı ve yer yer massif görünümündedirler. Eosen yaşlı kristalize kireçtaşları kırıklı ve karstik yapıdadırlar. Oligosen ve miosende ince taneli konglomera kumtaşı ve kiltaşı ardalanmaları gözlenmektedir. Konglomera elemanları yeşil kayaç ve kuvars kökenli olup yer yer gevşektir. Kumtaşları ve kiltaşları yeterince diatenetik değillerdir. Kumtaşları ve kiltaşları geniş senklinal ve antiklinaller yaparlar. Buda tektonik etkinliğin oligosen ve miosende de sürdüğünün bir göstergesidir. Miosen ve pliosen denizel sedimanları olarak belirlenmişler ve uyumlu geçiş göstermişlerdir. Miosene ait kumtaşı silttaşı kiltaşı ardalanmasında kiltaşları ve silttaşları mavimsi gri renktedirler. Pliosene ait konglomera, kumtaşı ve kiltaşı ardalanması ise sarımsı renkli olarak ayırt edilebilirler. Pliosen üzerine yer yer yamaç molozları gelmiştir. Değişik ve geniş yayılım gösterirler. Daha düzlük yerlerde ve yükseltinin az olduğu alanlarda kil-kum-çakıl ardalanmaları şeklindeki çökeller kuvarterner sedimanları olarak adlandırılırlar. 40

51 III.1.2. İnceleme (Faaliyet) Alanının Jeolojisi, Faaliyet Sahasının Büyük Ölçekli (1/5000 ya da Varsa 1/1000) Jeoloji Haritası, Stratigrafik Kolon Kesiti *Etüt raporundaki sondaj yerleri, depolama tankları, boru hattı haritalarda gösterilmeli Çalışma sahası Hatay-Dörtyol Beldesi sınırları içerisinde olup ilçe merkezinden batıya doğru yaklaşık 5 km uzaklıkta yer almaktadır. İnceleme alanı; Kuvaterner yaşlı kumlu çakıl, killi silt, çakıllı kum, kumlu çakıl, bloklu çakıllı kum, siltli kil, siitli kum ve benzeri alüvyon malzemesinden oluşmaktadır. İnceleme alanındaki alüvyon malzemesi genellikle gri, bej, sarımsı gri, siyahımsı gri, sarımsı bej renklidir. Yapılan sondajlar ve gözlemler sonucu inceleme alanının Kuvarterner yaşlı blok çakıl, kum, silt ve kil karışımlarından oluşmuş alüvyal depo sahası olduğu belirlenmiştir. Bölgede çeşitli araştırmalar sonucu oluşturulmuş genelleştirilmiş stratigrafik kesit Şekil III de verilmiş olup, faaliyet alanı ve yakın çevresini gösteren 1/ Ölçekli Genel Jeolojik Haritası Şekil III de verilmiştir. 41

52 Şekil III Bölgeye Ait Genelleştirilmiş Stratigrafik Kolon Kesit 42

53 Şekil III Jeoloji Haritası TK1~TK12 ve TK26~TK29 tanklarının bulunduğu sahada (Şekil III ) 14 adet 25,00 m lik (SK-8~SK-21) olmak suretiyle toplam 350,00 m lik sondaj kuyuları ZEMKA Zemin Mekaniği ve Yapı Malzemeleri Kalite Kontrol Laboratuarı Ltd. Şti. tarafından açılmıştır. Sondaj logları ve korelasyon kesitler Ek 14 te verilmiştir. Bunların yanında sondaj kuyularından alınan örselenmiş ve örselenmemiş numunelerin, laboratuar deneyleri ZEMKA Zemin Mekaniği ve Yapı Malzemeleri Kalite Kontrol Laboratuarı Ltd. Şti. tarafından yapılmıştır. 43

54 Şekil III Sondaj Kuyuları Lokasyon Haritası Arazi çalışmalarında sondaj kuyularında uygun zeminden sondaj boyunca her 1,50 metrede bir SPT ( Standart Penetrasyon Testi), belirli sondaj kuyularından pressiyometre testi ve jeolojik verileri desteklemek amacıyla jeofizik çalışmalar yapılmıştır. Sondajlar esnasında yapılan yerinde Standart Penetrasyon Testi sonuçlarında elde edilen vuruş sayısı (N) ve buna bağlı olarak elde edilen jeoteknik özelliklerin belirlenmesi için Tablo III kullanılmıştır. Tablo III SPT-N Değerlerine Göre İri Taneli Zemin Özellikleri (Bowles, 1988) Darbe Sayısı (SPT-N) Tanımlama Sıkılık Durumu (Terzaghi ve Peck, 1967) Rölatif Sıkılık veya Rölatif Yoğunluk (ID) (Gibbs ve Holtz, 1957) Tij Enerjisine Göre SPT (N1)70 Suya Doygun Birim Hacim Ağırlık (kn/m 3 ) 0-4 Çok gevşek %0-% Gevşek %15-% Orta Sıkı %35-% Sıkı %65-% >50 Çok Sıkı %85-% Sürtünme Açısı θ(derece) İnce Orta Kaba İnce Orta Kaba İnce Orta Kaba İnce Orta Kaba İnce Orta >50 44

55 SPT sonuçları temel zemininin yerinde mekanik özelliklerini verirken sonuçları özellikle kumlu ve siltli zeminler için daha güvenilir sonuçlar vermektedir. Bu nedenle SPT değerlerinden belirlenen özellikler, laboratuar deney sonuçlarından elde edilen zemin parametreleri ile desteklenmiştir. SPT deneyleri en azından temel genişliği (B) kadar derinlikten başlamak üzere her 1.50 m'de tekrarlanmıştır. Su tablası altında kum ve silt içeriği fazla olan seviyelerde SPT değerinin 15'den büyük olması durumunda, darbeler esnasında oluşan ve dağılması aniden mümkün olmayan negatif aşırı boşluk suyu basıncı için aşağıdaki su düzeltme faktörü elde edilen değerler için uygulanmıştır (Craig, 1992). N = (N 15) (1) Elde edilen SPT-N değerlerinin derinlikle birlikte artacağı göz önüne alınarak, iri taneli zeminler için etkin derinlik düzeltme faktörü, Cn, düzeltmesi uygulanmıştır (Gibbs ve Holtz, 1957). C n = 0,77. log 1915 σ 0 (2) Bu eşitlikte σ 0 efektif derinlik basıncıdır. Bu düzeltme sonucu düzeltilmiş SPT-N1 değeri için aşağıdaki eşitlik kullanılmıştır (Craig, 1988). N 1 = C n.n (3) verilmektedir. SPT sonuçlarına göre belirlenen temel zemini özellikleri Tablo III de 45

56 Tablo III Standart Penetrasyon Testine Göre Zeminin Özellikleri 46

57 III.1.3. Depremsellik (Faaliyet Alanının İşaretlendiği Diri Fay Haritası,-Faaliyet Sahası Ölçeğine Uygun Olmalı- Proje Alanının En Yakın Fay Hattına Olan Uzaklığına Bağlı Değerlendirme) Sahanın Olası Bir Deprem Riski Altında Zemin ve Kaya Mekaniğine İlişkin Özellikleri Deprem, Sel, Taşkın vb. Riskler Çalışma alanı 1. Derecede Deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır. 20. yüzyılın ilk 40 yalında, bilindiği kadarıyla 1921, 1930, 1934, 1936, 1937, 1938, 1939 ve 1940 yıllarında hasarsız depremler meydana gelmiştir yılının Temmuz ayında meydana gelen deprem şehirde hasara yol açmamış ancak artçı sarsıntılar 40 gün devam etmiştir. 22 Ocak 1997 Çarşamba günü saat 19,57 de meydana gelen son depremin aletsel büyüklüğü 5,5 (ya da 5,8) olarak belirlenmiştir. Bu deprem Antakya, İskenderun, Adana, Maraş, Mersin, Kayseri, Adıyaman, Gaziantep, Alanya, Niğde, Urfa ve Diyarbakır da da hissedilmiştir. Heyelan ve kaya düşmesi gibi riskler çalışma alanı içerisinde olmamakla birlikte, İl genelinde topoğrafik olarak yüksek yerlerde kaya düşmesi olayları görülmektedir. 47

58 Çalışma alanı içerinde sel ve taşkın olayları görülmemiştir, fakat şiddetli yağışlar nedeniyle, İl sınırları içinde bazı yöreler sele maruz kalmışlardır. Bu su baskınlarını önleme çalışmaları Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü ve DSİ 63. Şube Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. İskenderun Körfezi için Depreşim Dalgası (Tsunami) Değerlendirmesi Doğu Akdeniz de depreşim dalgası (tsunami) oluşturması olası sismik boşluklar, batıdan doğuya sıra ile Kaş açıkları (bölge Z28, Z29-1, Z29-2), Kıbrıs Antalya arası (Bölge Z30),Kıbrıs Kuzey Batısı (Bölge Z32),Kıbrıs Güney Doğusu (Bölge Z31-1,Z31-2) ve İskenderun körfezi güneyi (Bölge Z38,Z41) yer almaktadır (Şekil III ). Ege ve Akdeniz için olası depremler, bu bölgelerde var olan sismik boşluklarda yer alabilecektir. Bu depremlerin tsunami oluşturabilecek nitelikte fay hareketine neden olması beklenebilir. Ancak oluşacak fayın doğrultu, ya da düşey atılımlı olması, bölgede heyelana dönüşebilecek taban eğimi ve zemin malzemesinin bulunup bulunmaması, tsunami oluşumu için önemli parametrelerdir. Bunlara rağmen, eldeki bilgiler ve tarihsel veriler değerlendirildiğinde, bu bölgelerin hemen hepsinde, öncelikli olarak Güney Ege ve Akdeniz deki bazı bölgelerde, düşey atılımlı faylanma beklemek yanlış olmayacaktır. Tsunami hareketinde modellenmesi çalışmalarında, deniz taban hareketine bağlı olarak tanımlanan başlangıç dalgası özellikleri kullanılarak sayısal çözüm yolu ile dalganın denizde ve sığ sularda ve karadaki dalga hareketlerinin hesaplamasıdır. Çok sığ sularda ve karada tsunami hareketi, su kütlesinin çok şiddetli akıntılar biçimde davranması olduğundan, başka parametrelerin etkilerini de kapsamakta olup daha karmaşık bir çözüm yolu gerektirir. 48

59 Şekil III Türkiye nin Çevresinde Olası Depreşim Dalgalarının, Son Yüzyıldaki Deprem Merkezleri Kullanılarak Tahmin Edilen Oluşma Bölgeleri (Kandilli Rasathanesi Jeofizik Anabilim Dalı Verileri Kullanılarak ODTÜ İnşaat Mühendisliği Bölümü, Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi Tarafından Üretilmiştir.) Bölge Suriye sınırında Ölü Deniz Rifti boyunca uzanan ve 200 km uzunluğunda 25 km genişliğinde Amonos dağları tektonik oluşumu içerisinde kalmaktadır. Amonos sıradağları, Alt Paleozoyik çekirdeği kuzey kısmında yer alan kuzey-kuzeydoğu güneygüneybatı yönlü büyük bir antiklinal şeklindedir. Bu antiklinali oluşturan çeşitli formasyonların yönleri, genellikle KKD GGB dır ve dalımları ya batı-kuzeybatı (BKB) ya veya daha dik olarak doğu-güneydoğu yadır. Genel olarak, kıvrım derecesi ve arızalar kuzeyden güneye doğru azalır. Önemli faylar KKD GGB yönlüdür. Ters faylar nedeni ile antiklinalin ekseni az çok sigmodial bir şekle sahiptir. Üst Kretase sırasında orojenik hareketlerin bir sonucu olarak, ofiyolitler platform üzerine bindirmişlerdir. 49

60 İncelenen alan sismik kaynak açısından Doğu Anadolu Fay Zonu içerisinde yer almaktadır. Doğu Anadolu fayı, Doğu Anadolu da bulunan Karlıova dan Antakya ya kadar uzanmakta olan sol yönlü doğrultu atımlı aktif bir faydır. Fayın genel doğrultusu Kuzeydoğu (KD) Güneybatı (GB) dır. Fay zonu 2-3 km genişliğinde olup çok sayıda paralel ve kısmen verev, sürekli, yer yer süreksiz kesişen fay izlerinden oluşur. Fay skarpları, sıcak ve soğuk su kaynakları, çöküntü hendekleri, bataklıklar ve traverten oluşumları fay boyunca yer yer izlenmektedir. Çalışma alanında ve yakın civarda gözlenen soğuk su kaynakları ve traverten oluşumları Doğu Anadolu Fay Zonu içerisinde bulunan fayların etkisiyle oluşmuştur. Doğu Anadolu Fayının oluşumu Anadolu ve Arap plakalarının Erken Miyosende çarpışmasıyla gerçekleşmiştir. Bölge tektonik açıdan sık tektonizma geçirmiş olup graben ve horstlardan oluşur. Tektonik karakter paleozoikte başlamış pliyosen sonuna kadar devam etmiştir. Doğu Akdeniz Bölgesinde Depreşim (Tsunami) Dalgasının İlerlemesi Tesisin maruz kalabileceği denizel afetlerin incelenmesi çalışmaları kapsamında Akdeniz kıyılarımızın tsunami açısından risk değerlendirmesi yapılmıştır. Bu nedenle bu bölgede tsunami yaratabilecek sismik boşluklar değerlendirilmiş ve tsunami oluşum, hareket ve kıyılardaki yükselmeleri inceleyen modeller kullanılarak bölgede yaşanabilecek su düzeyi değişimleri ve kıyılardaki olası su yükselmeleri araştırılmış ve Şekil III de verilmiştir. 50

61 Şekil III Akdeniz Kıyılarımızı Etkileyebilecek Olası Tsunamilerin Kıyılarda Yaratabileceği Su Düzeyi Yükselmeleri (Dikey Eksen Normalleştirilmiş Değerleri Göstermektedir) Bu çizimlerde sunulan dikey eksen, fay ile oluşan ilk dalganın modelde seçilen genliği kullanılarak normalleştirilmiş değerlerdir. Buradan görüleceği üzere, kıyılardaki yükselmeler, ilk dalganın genliği kadar değere ulaşabilmektedir. İlk dalga genliğinin tahmin edilebilmesi için ayrıntılı deniz araştırmaları gerekmekte olup, henüz Doğu Akdeniz de bu tür ayrıntılı deniz araştırmaları yapılmış değildir. Ancak Akdeniz için beklenebilecek tahmini ilk dalga genliği 3-4 m mertebesinde olabilecektir. Buna göre özellikle Z38, Z41, ve Z32 bölgelerinde oluşabilecek tsunamiler için İskenderun Körfezi kıyılarında tsunamiye bağlı 3 m mertebesinde su düzeyi yükselmeleri beklenebilir. 51

62 Yapısal Jeoloji Araştırmacılar tarafından, incelenen bölge ve yakın civarının tektonizması hakkında oldukça fazla çalışma mevcuttur (Şengör ve Yılmaz 1981; Kelling vd 1987; Kozlu 1987; Yılmaz vd 1988; Karig ve Kozlu 1990; Westaway 1994; Parlak vd 1997). İnceleme alanına ait bölge ve Kuvaterner yaşlı bazaltlar, Afrika-Asya kıtalarının karşılaştıkları, Doğu Akdeniz de yeralmaktadır. Söz konusu Doğu Akdeniz bölgesi, tektonik açıdan önemli ilişkilerin bulunduğu bir yerdir, bu bölgede Ölüdeniz fay zonu, Kuzey ile Doğu Anadolu fay zonları üç ana fay zonunu oluşturmaktadır (Şekil III ). Şekil III Miyosen-Holosen de Genel Hatlarıyla Mevcut Tektonizma (Şengör ve Yılmaz, 1981) Kuzey doğu-güney batı uzanımlı sol yönlü doğrultu atımlı fay sisteminde gelişen volkanik aktivite, Maraş üçlü eklem sistemi olarak adlandırılan Afrika, Arabistan ve Anadolu levhalarının çarpışması sonucu oluşmuştur (Şekil III ). Aglomera ve tüf ara katkılı karasal bazaltlar ana fayların doğrultusu boyunca meydana gelen volkanik aktivitelerle oluşmuşlardır (Parlak vd 1997). 52

63 Şekil III Tektonik Açıdan Bölgeyi Etkisi Altına Alan Levhalar Misis yüklenimi ile birbirinden ayrılan Adana ve İskenderun basenlerinden oluşan Çukurova basen kompleksi; Toros Kuşağından, Göksu sol yönlü doğrultu atımlı fayı ve Yumurtalık bindirme fayı ile ayrılmaktadır (Kelling vd 1987; Kozlu 1987). Basenin gelişimi, Afrika-Arabistan ve Anadolu plakalarının çarpışması ile oluşan Maraş üçlü eklem sistemindeki kuzeydoğu-güneybatı uzanımlı doğrultu atımlı faylarla kontrol edilmektedir (Kelling vd 1987; Kozlu 1987; Yılmaz vd. 1988; Karig ve Kozlu 1990). Bu bölgede sıkışma tektonik rejimi Geç Pliyosen döneminden sonra uzanım rejimine dönüşmüştür. KD-GB uzanımlı Yumurtalık fayı ve birleşik fay sistemleri kabuk incelmesine neden olmuşlardır. Bu tektonik rejimin sonucu olarak kıta içi Kuvaterner yaşlı bazalt içerikli volkanizmalar ana fay zonu boyunca oluşmuşlardır. Oluşan Kuvaterner yaşlı bazaltlar karasal sedimanları örtmüştür (Kozlu, 1987; Karig ve Kozlu, 1990). Yüzeyde oldukça ayrışmış ve bol gözenekli olan bu volkanik kayaçlar genel olarak aglomera ve tüf ara katkılarından oluşan bazaltik lav akıntılarıdır. Derinlere inildikçe ayrışma azalmakta ve masif bir yapı kazanmaktadırlar. 53

64 Yurtmen vd (2000) de yaptığı çalışmada İskenderun Körfezi nin kuzeyinde, Karataş-Osmaniye fay zonu boyunca oluşan bazaltik ürünlerin dağılımlarını haritalamıştır. Karataş-Osmaniye fay hattının faaliyet alanına mesafesi yaklaşık 20 km olup, Doğu Akdeniz Fay hattının faaliyet alanına mesafesi yaklaşık 30 km dir. Burada adı geçen Karataş- Osmaniye fay zonu ayrıca birçok çalışmada Karataş-Yumurtalık fay zonu olarak da geçmektedir. Üzerinde çalışılan Turunçlu bölgesi, volkanitlerin pahöhö tipi soğumuş lavlarından oluşmaktadır. Pahöhö lav akıntıları halatsı, dalgalı, lifli, pürüzsüz bir yüzeye sahiptirler ve düşük püskürme hızı ile oluşmuşlardır (Şekil III ). Bunların soğuyarak katılaşması uzun zaman almaktadır. Bu nedenle çok kalın olup bir nehir akıntısı gibi akmamaktadırlar. Faaliyet alanı ve yakın çevresi tarih ve 96/8109 sayılı kararı ile belirlenen Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası nda 1. Derece Deprem Bölgesi içerisinde kalmaktadır (Şekil III ). Proje kapsamında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik esasları ve tarih, sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik hükümlerine titizlikle uyulacaktır. Faaliyet Alanı Şekil III Bölgenin Deprem Haritası 54

65 Laboratuvar Deneyleri ve Analizler Sondaj kuyularından alınan örselenmiş numuneler üzerine yapılmış olan sınıflandırma ve mekanik özelliklerin belirlenmesine yönelik deney sonuçları aşağıda verilmiştir. Ayrıca ZEMKA Zemin Mekaniği ve Yapı Malzemeleri Kalite Kontrol laboratuarında yapılan deneylerin sonuçları Ek 14 te ayrıntıları ile verilmiştir. Zeminlerin İndeks / Fiziksel Özelliklerinin Belirlenmesi Su İçeriği (W) TS de belirtilen deney özellikleri sonucunda su muhtevası % 6,9 ile % 11,8 arasında olduğu belirlenmiştir. Tane Boyu Dağılımı (Elek Analizi) TS de belirtilen deney özelliklerine göre belirlenen deney sonuçları Tablo III de verilmiştir. Atterberg (Kıvam) Limitleri TS de belirtilen deney özelliklerine göre belirlenen deney sonuçları Tablo III de verilmiştir. Zemin Sınıflandırılması Yukarda bahsi edilen deney sonuçları TS 1500 e göre sınıflandırılmıştır. Ayrıca Tablo III de da laboratuar deney sonuçlarına göre zemin sınıflama özet çizelgesi verilmiştir. 55

66 Tablo III Deney Sonuçları Özet Çizelgesi ARAŞTIRMA ÇUKURU / SONDAJ NUMUNE NUMUNE NO DERİNLİK (m) SU İÇERİĞİ DOĞAL BİRİM HACİM AĞIRLIK KURU BİRİM HACİM AĞIRLIK ATTERBERG (KIVAM) LİMİTLERİ ELEK ANALİZİ Wn gn gd LL PL PI -10 No -200 No ZEMİN SINIFI % t/m 3 t/m 3 % % % % % SK8-D1 1 2,00-3, CI SK8-SPT3 2 6,00-6, SW-SM SK8-D3 3 10,00-11, GW-GM SK8-D4 4 20,00-21, GW-GM SK9-D1 1 1,00-2, CI SK9-SPT2 2 3,00-3, SW-SM SK9-D3 3 12,00-13, GW-GM SK9-D4 4 22,00-23, GW-GM SK10-D1 1 2,00-3, CI SK10-SPT3 2 6,00-6, SW-SM SK10-D3 3 10,00-11, GW-GM SK10-D4 4 20,00-21, GW-GM SK11-SPT1 1 1,50-1, CI SK11-D2 2 7,00-8, SW-SM SK11-D3 3 11,00-12, GW-GM SK11-D4 4 19,00-20, GW-GM SK12-D1 1 1,00-2, CI SK12-SPT3 2 6,00-6, SW-SM SK12-D3 3 9,00-10, GW-GM SK12-D4 4 15,00-16, GW-GM SK13-D1 1 1,00-2, CI SK13-SPT2 2 3,00-3, SW-SM SK13-D3 3 8,00-9, GW-GM SK13-D4 4 17,00-18, GW-GM SK14-D1 1 2,00-3, CI SK14-SPT3 2 6, SW-SM SK14-D3 3 12,00-13, GW-GM SK14-D4 4 18,00-19, GW-GM SK15-SPT1 1 1,50-1, CI SK15-D2 2 6,00-7, SW-SM SK15-D3 3 10,00-11, GW-GM SK15-D4 4 17,00-18, GW-GM SK16-D1 1 1,00-2, CI SK16-SPT3 2 6,00-6, SW-SM SK16-D3 3 12,00-13, GW-GM SK16-D4 4 21,00-22, GW-GM 56

67 Bina Zemin İlişkisinin Belirlenmesi Genelde ince-iri taneli malzemeden oluşan zemine yapılan sınıflama deneyleri ve arazi gözlemleri sonucu göz önüne alındığında temel biriminin blok çakıl, kum ve kil içerikli alüvyon malzemeden oluştuğu gözlemlenmiştir. Taşıma gücü faktörlerinin hesaplanmasında standart penetrasyon deneyi sonuçlarından faydalanılmıştır. N-3/5 formülü ile belirlenen nihai taşıma gücü değerlerinin güvenlik katsayısının Gs=3 alınması ile birlikte emin taşıma gücü değerlerinin q zemin = 0,95 kg/cm 2 ile 6,29 kg/cm 2 arasında değiştiği gözlenmiştir. İnceleme alanında yapılacak tankların özellikleri hakkında edinilen bilgiler doğrultusunda ağırlıkları ~ ton arasında değişkenlik göstermesi ve tankların birim alandaki gerilmelerinin taşıma gücünden yüksek olması sebebiyle zemin iyileştirmesinin yapılmasının gerekliliği belirlenmiştir. Yukarıda belirtilen veriler doğrultusunda tarihinde yürürlüğe giren Deprem Bölgelerinde Yapılacak Binalar Hakkında Yönetmelik e göre temel zemini, C2 grubu zemin olup, yerel zemin sınıfı Z3 olarak belirlenmiştir (Tablo III ve Tablo III ). 57

68 Tablo III Zemin Grupları (DADB, 2007) Zemin Grubu (A) (B) (C) (D) Zemin Grubu Tanımı SPT (N/30) Relatif Sıkılık (%) Serbest Basınç Direnci (kpa) Kayma Dalgası Hızı (m/s) 1 Masif volkanik kayaçlar ve ayrışmamış sağlam metamorfik kayaçlar, sert - - >1000 >1000 çimentolu tortul kayaçlar. 2 Çok sıkı kum, çakıl > >700 3 Sert kil ve siltli kil >32 - >400 >700 Tüf ve aglomera gibi gevşek volkanik 1 kayaçlar, süreksizlik düzlemleri bulunan ayrışmış çimentolu tortul kayaçlar 2 Sıkı kum, çakıl Çok katı kil ve siltli kil Yumuşak süreksizlik düzlemleri bulunan 1 çok ayrışmış metamorfik kayaçlar ve - - < çimentolu tortul 2 Orta sıkı kum, çakıl Katı kil ve siltli kil Yeraltı su seviyesinin yüksek olduğu 1 yumuşak, kalın alüvyon tabakaları 2 Gevşek kum <10 <35 - <200 <200 3 Yumuşak kil, siltli kil <8 - <100 <200 Tablo III Yerel Zemin Sınıfları (DADB, 2007) ve Spektrum Karakteristik Periyotları (TA, TB) Yerel Zemin Sınıfı Zemin Grubu ve En Üst Zemin Tabakası Kalınlığı (hı) Spektrum Karakteristik Periyotu TA (saniye) Spektrum Karakteristik Periyotu TB (saniye) Z1 A Grubu zeminler hı < 15 m olan B grubu zeminler Z2 hı > 15 m olan B grubu zeminler hı < 15 m olan C grubu zeminler Z3 15 m < h1 < 50 m olan C grubu zeminler h1 < 10 m olan D grubu zeminler Z4 h1 > 50 m olan C grubu zeminler h1 > 10 m olan D grubu zeminler İnceleme alanında yapılan sondaj, gözlem ve laboratuar deney sonuçlarına göre alüvyal kökenli delta ovası olduğu gözlenmiştir. Sıvılaşma ve Yanal Yayılma Analizi ve Değerlendirilmesi Sıvılaşma, suya doygun kohezyonsuz zeminlerde deprem gibi döngülü ani dinamik yüklenmelerde oluşan aşırı boşluk suyu basıncı sonucu efektif gerilmenin sıfır olması ve bunu takiben zeminin bütün dayanımını veya mukavemetini kaybetmesi ile oluşmaktadır. 58

69 Yüksek boşluk oranı veya düşük rölatif yoğunluk (rölatif sıklık) ile birlikte düşük çevre basıncı kohezyonsuz zeminleri sıvılaşma potansiyeli açısından daha eğilimli bir konuma getirmektedir. 1. derece deprem bölgesinde yer alan etüt alanında sıvılaşma potansiyeli riskini incelemek üzere yapılan analizler neticesinde inceleme alanının sıvılaşma riski altında olduğu belirlenmiştir. Sondaj kuyularına ait sıvılaşma analiz sonuçları Tablo III teki gibidir. Bu analiz sonuçları Ek 14 te verilmiştir. Tablo III Sıvılaşma Analizi Özet Çizelgesi Sondaj Kuyusu Güvenlik Katsayısı FS Sıvılaşma Riski SK-8 0,79 Yüksek SK-9 0,75 Yüksek SK-10 0,75 Yüksek SK-11 0,75 Yüksek SK-12 0,75 Yüksek SK-13 0,75 Yüksek SK-14 0,79 Yüksek SK-15 0,71 Yüksek SK-16 0,73 Yüksek SK-17 0,73 Yüksek SK-18 0,83 Yüksek SK-19 0,46 Yüksek SK-20 0,57 Yüksek SK-21 0,64 Yüksek Oturma Şişme ve Göçme Potansiyelinin Değerlendirilmesi II. Etapta yapılacak tanklar için hesaplanan ağırlıklar ~ ton arasında olduğu belirlenmiştir. İnceleme alanın sıvılaşma riski altında olması, olası oturma ve göçme potansiyelini artıracaktır. Yapılan pressiyometre deneylerine göre oturma analiz sonuçları Tablo III teki gibidir. s = 2 9E qb 0 [S B B 0 ] + 9E qδb formülü ile hesaplanır. S q E δ B 0 α B = Oturma Miktarı = Taşıma gücü = Elastisite modülü = Şekil Faktörü = Referans Yükseklik = Reolojik Faktör = Temel Yüksekliği 59

70 Tablo III Oturma Analiz Sonuçları Sondaj Kuyusu Tank No Oturma Miktarı (cm) SK ,8 SK ,52 SK ,68 SK ,31 SK ,19 SK ,10 Bu tip olumsuzlukların giderilmesi için gerekli zemin iyileştirme yöntemlerinin (jet grout, fore kazık v.b iksa sistemlerinin) yapıların durumlarının göz önünde bulundurulması sureti ile belirli bir proje kapsamında yapılması önerilmektedir. Karstik Boşlukların Değerlendirilmesi İnceleme alanı ve yakın çevresinde yapılacak yapıyı etkileyecek herhangi bir karstik boşluklara rastlanılmamıştır. Temel Zemini Olarak Seçilen Birimlerin Değerlendirilmesi Yapılan deney sonuçları ve arazideki gözlemleri göz önüne alındığında temel zemini olarak düşünülen birim az çakıllı kil birimi olarak belirlenmiştir. Şev Duyarlılığı Analizi ve Değerlendirilmesi İnceleme alanı ve yakın çevresinde yapılacak yapıyı etkileyecek herhangi bir şev ve/veya benzer bir yapıya rastlanılmamıştır. Kazı Güvenliği ve Gerekli Önlemlerin Alternatifli Olarak Değerlendirilmesi Kazı çalışmasına başlamadan yapılacak yapının yakınlardaki mevcut yapılara zarar vermeyeceğinden emin olunmalıdır. Olası zarar durumunda kazı öncesi yapının geçici desteğe ihtiyacı olup olmadığına karar verilmeli gerekli önlemler alınmalıdır. Kazı çalışmasında şev açıları zemine uygun şekilde verilmeli, olabilecek göçmelere karşı uygun tahkimat sistemi ile desteklenerek kenar ve uçların çökmesi önlenmelidir. 60

71 III.2. Hidrojeolojik Özellikler ve Yeraltısu Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı, Faaliyet Alanına Mesafeleri ve Debileri, (1/25000 Ölçekli Haritada Gösterim) Hatay İli sınırları içinde ve Adana-Ceyhan sınırında yer alan Burnaz Yeraltı Su Kaynakları, Burnaz yerleşmesi yakınlarında bulunur ve sadece ilin değil bölgenin de önemli yeraltı su kaynakları arasında yer alır. Burnaz su kaynaklarının oldukça geniş bir koruma alanı da bulunmaktadır. Çevredeki yerleşmelerin ve endüstri tesislerinin bazılarının içme suyu ihtiyacı bu kaynaklar yardımıyla karşılanmaktadır. Hatay İli sınırları içinde Erzin ve Reyhanlı da jeotermal kaynak bulunmaktadır. Erzin İlçesi nde içmelerde su saniyede 0,2 It çıkmakta olup sıcaklığı 24 C dır. Hem içme hem de banyo uygulamalarında kullanılmaktadır. Yine Erzin İlçesi Baslamış Köyü nde, debisi 0,2 lt/sn olan suların sıcaklığı 22 C dir. Bu su, hem içme hem de banyo amacıyla kullanılmakta olup, birçok hastalığa iyi geldiği belirtilmektedir. Hatay İli nde yeraltısuyu rezervi 346 hm³/yıl olarak belirlenmiştir. Emniyetli olarak kullanılabilir yıllık yeraltısuyu miktarı ise 294 hm³ tür. TK1~TK12 ve TK26~TK29 tanklarının bulunduğu sahada (Şekil III ) 14 adet 25,00 m lik (SK-8~SK-21) olmak suretiyle toplam 350,00 m lik sondaj kuyuları ZEMKA Zemin Mekaniği ve Yapı Malzemeleri Kalite Kontrol Laboratuarı Ltd. Şti. tarafından açılmıştır. Arazi çalışmalarında sondaj kuyularında uygun zeminden sondaj boyunca her 1,50 metrede bir SPT (Standart Penetrasyon Testi), belirli sondaj kuyularından pressiyometre testi ve jeolojik verileri desteklemek amacıyla jeofizik çalışmalar yapılmıştır. Etüt alanında açılan sondaj kuyularında yaklaşık 4,00~5,00 metrede seviyelerinde yeraltı suyuna rastlanılmıştır. SPT sonuçları temel zemininin yerinde mekanik özelliklerini verirken sonuçları özellikle kumlu ve siltli zeminler için daha güvenilir sonuçlar vermektedir. Bu nedenle SPT değerlerinden belirlenen özellikler, laboratuar deney sonuçlarından elde edilen zemin parametreleri ile desteklenmiştir. SPT sonuçlarına göre belirlenen temel zemini özellikleri Tablo III de verilmiştir. 61

72 III.3. Hidrolojik Özellikler ve Yüzeysel Su Kaynaklarının Mevcut ve Planlanan Kullanımı ve Faaliyet Alanına Mesafeleri ve Debileri, (1/25000 Ölçekli Haritada Gösterim) Çalışma alanında herhangi bir yerüstü suyuna rastlanılmamıştır ve bölgede faaliyet alanına yakın bir yüzeysel hareketli su rejimi yoktur. Tesise en yakın akarsu Deliçay dır. Deliçay Osmaniye ilinin, Külü köyünün sınırında bulunan Kaldez Tepesinin dibindeki Derindere mevkiinden çıkmaktadır. Deliçay ın suları yazın Kuzuculu, Dörtyol, Altınçağ, Yeşilköy kasabalarında narenciye, sebze ve meyve alanlarının sulaması sırasında kullanıldığı için dört ay süre ile denize dökülmez. Deliçay üzerinde Hassa-Dermek te bir sulama göleti bulunmaktadır. Alanda çalışacak personelin içme suyu damacanalarla satın alma yoluyla, kullanma suyu ihtiyacı, inşaat çalışmaları sırasında ve sulama işlemlerinde gerekli olacak su ise Dörtyol Terminal alanında mevcut şebekeden sağlanacaktır. III.4. Flora ve Fauna (Proje Alanının Mevcut Çevresel Özellikleri Bölümünde Yer Alacak Flora, Fauna ve Biyoçeşitlilik Özelliklerinin Belirlenmesine Yönelik Olarak Detaylı Araştırma ve Arazi Çalışmalarının Yapılması, Yapılan Biyolojik Çeşitlilik Çalışması ile Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresinin Flora ve Fauna Elemanları Detaylı Olarak İncelenmesi, Alanın Biyoçeşitlilik Özellikleri ve Özellikle Nesli Tehlike Altında, Lokal Endemik ve Nadir Türler Belirlenmeli, Faaliyet Alanının Habitat Yapısı ve Ekosistem Özellikleri) Flora: Gerçekleştirilecek Arazi Çalışmaları Sonucu Elde Edilen Flora Elemanlarının Tümünü Kapsayacak Şekilde Familya, Cins, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Fitocoğrafik Bölge, Tehlike Kategorileri, Koruma Statüsü, (Ulusal Mevzuat ve Uluslararası Sözleşmeler Kapsamında Koruma Altında Bulunan Türler) ile İlgili Elde Edilen Veriler Tablolar Halinde Verilmelidir. Fauna: Gerçekleştirilecek Arazi Çalışmaları ile Fauna Elemanlarının İlgili Konu Başlığı Altında (Sürüngenler, Memeliler, Kuş v.b Gruplar) Familya, Tür, Türkçe Adları, Endemizm Durumu, Tehlike Kategorisi (IUCN) Popülasyon Durumu, Korunma Statüsü, Kayıt Alma Şekli (Gözlem veya Örnek) ile İlgili Elde Edilen Verilerin Tablo Halinde Düzenlenmesi) Hatay İli, Dörtyol İlçesi, Yeşilköy Beldesi nde Delta Rubis Petrol tarafından yapılması planlanan Depolama Tesisi Kapasite Artışı proje sahasının ve etki alanının flora ve faunasını belirlemek için 2012 yılı Mayıs, Eylül ve Aralık aylarında arazi çalışmaları yapılmıştır. 62

73 Yapılan literatür çalışmaları ile birlikte bölge flora ve faunası tespit edilmiştir. Yöre, Akdeniz iklimi etkisi altında olup, bölgede görülen yağış rejim tipi, Akdeniz yağış rejim tipidir. Faaliyet alanının bulunduğu bölge, Türkiye florasında kullanılan kareleme sistemine göre C 6 karesi içinde yer almakta ve bitki coğrafyası bakımından da Akdeniz floristik bölgesine bağlanmaktadır. Şekil III.4.1. de Grid Kareleme Metodu ile karele bölünmüş Türkiye Haritası verilmiştir. PROJE ALANI Şekil III.4.1. Grid Kareleme Metodu Akdeniz Fitocografik Bölgesi nin Sınırları ve Genel Özellikleri Genel olarak Kuzey Afrika nın çok kurak yerleri hariç bütün Akdeniz kıyıları bu bölgeye girer. Ülkemizde Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi nin sahillerinin çevreleri (Marmara nın kuzeyi hariç) bu bölgeye girer. Akdeniz floristik bölgesi iklimsel görüş açısından, Karadeniz hariç yurdumuzun diğer yörelerine benzerlik gösterir. Çünkü Karadeniz dışında ülkemizin hemen tamamında bir yaz kuraklığı karakteristiktir ki bu özellik Akdeniz iklim tipinin de karakteristiğidir. Flora Depolama alanı ve civarında sanayi tesislerinin yanı sıra yazlıklar ve meyve bahçeleri (portakal, mandalina) bulunmaktadır. Faaliyet alanı içinde ve yakın çevresinde ağaçlandırma ve gençleştirme sahası yoktur. 63

74 Faaliyet alanı ve yakın çevresinin flora listeleri hazırlanırken Biyolog Taylan DÜZGÜN tarafından yapılan arazi çalışmalarının ve tarafımızca 2011 yılında hazırlanan Petrol Ürünleri Depolama Dolum Dağıtım Tesisi Kapasite Artışı ÇED Raporu yanı sıra, bölge halkından alınan bilgiler ve literatür çalışmalarından da yararlanılmıştır. Flora ve fauna listeleri hazırlanırken, arazi çalışmaları sırasında gözlemlenemeyen türler için, proje alanını da kapsayacak şekilde, Hacettepe Üniversitesi Herbaryumu verileri ve Davis in Flora of Turkey and the East Aegean Islands adlı eseri esas kaynak olarak kullanılmıştır. Bununla birlikte Prof. Dr. Tuna Ekim ve arkadaşlarınca hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı 2000, Prof. Dr. Turhan BAYTOP un Türkçe Bitki Adları Sözlüğü , Prof. Dr. Osman KETENOĞLU, Doç. Dr. Latif Kurt, Prof. Dr. Nuri YİĞİT, Prof. Dr. Ercüment ÇOLAK ve arkadaşlarınca hazırlanan Çevresel Etki Değerlendirme ÇED 2002, Prof. Dr. Özcan SEÇMEN, Prof. Dr. Yusuf GEMİCİ, Doç. Dr. Güven GÖRK ve arkadaşlarınca hazırlanan Tohumlu Bitkiler Sistematiği -2000, Prof. Dr. Yıldırım AKMAN ın Türkiye Orman Vejetasyonu adlı eserlerinden yararlanılmıştır. Flora türleri tek tek TÜBİVES te (Türkiye Bitkileri Veri Servisi) incelenmiştir. Faaliyet alanı ve çevresinin flora (bitki) listesi Tablo III.4.1. de verilmiştir. 64

75 Tablo III.4.1. Flora Türleri Familya Tür (Species) Türkçe Adı Yapı- Ömür Habitat ANACARDIACEAE Pistacia terebinthus subsp. terebinthus Menengiç Çok yıllık- Çalı veya ağaç APIACEAE Orlaya daucoide - Tek Yıllık-Ot ASTERACEAE BERBERIDACEAE BETULACEAE BORAGINACEAE CARYOPHYLLACEAE CISTACEAE CUPRESSACEAE Pallenis spinosa Senecio vernalis Berberis cretica Alnus orientalis var. orientalis Çok yıllıkçalı Buhurumery em (Altungöz) İmam kavuğu (Kanarya otu) Hanım tuzluğu, karamuk Kızılağaçdoğu kızılağacı Tek Yıllık-Ot Otsu- Tek yıllık Çok yıllıkağaç Echium italicum Engerek otu İki yıllık-ot Onosma aucheranum Agrostemma githago Silene aegyptiaca subsp. aegyptiaca Cistus salviifolius Cupressus sempervirens Yalancı havacıva Karamuk Ebe çiçeği Beyaz çiçekli laden Servi Çok Yıllık-Ot Otsu- Tek yıllık Tek yıllık-ot Çok yıllıkçalı Çok yıllıkağaç Deniz seviyesine yakın maki Ormanlar, çalı, yamaçlar, tarlalar Yol kenarları, kayalık zemin, kireçtaşı uçurumu Kumlu ve boş alanlar, tarla, kayalık yamaç Min-Mak. Yük Ülkemizde Dağılımı End. Bern IUCN K. ve B. Anadolu- (Akdeniz Elementi) KB. Turkiye, B., G. ve GD. Anadolu- Akdeniz Elementi Trakya, Dış Anadolu- Akdeniz Elementi Türkiye Karaçam ormanı açıklıkları B. ve GB. Anadolu Nemli, derin, balçıklı topraklar, nemli dere yatakları Kireçtaşı yamaçlar, tarlalar, tahrip edilmiş arazi, b.g. Kuru tepeler, kalkerli bozkırlar, tahıl tarlası, frigana, Quercus, Pinus, Abies ormanı Tarlalar ekseriye mısır tarlaları içinde Çalılıklar, yamaçlar, tarlalar yol kenarları Sahil tepesi kalkerli maki, garik GB. ve G. Anadolu Türkiye-Akdeniz Elementi Dış Anadolu, Seyrek Karasal Anadolu İçleri- Doğu Akdeniz Elementi B., K., O., D., G. ve GD. Anadolu G. Anadolu Yamaç, kireçtaşı kayalık K. ve B. Türkiye, G. Anadolu G. Anadolu-Akdeniz Elementi 65

76 Tablo III.4.1. Flora Türlerin (Devamı) FABACEAE Familya Tür (Species) Türkçe Adı Yapı- Ömür Habitat Astragalus sp. Geven Çok yıllık-ot Ononis pusilla - Çok yıllık-ot Onobrychis gracilis Psoralea bituminosa Trifolium purpureum var. purpureum Trifolium repens var. giganteum Korunga Katran Yoncası- Katran Otu Erguvanı üçgül Çok yıllık-ot Çok yıllık-ot Tek yıllık-ot Aşınmış yamaçlar, ekilmiş tarlalar Kireçtaşı taraçlar, yolkenarları, çam ormanları, meşe makisi Nadas tarlaları, çorak yerler, şistli kıyılar, kayalık, garik Açıktaki zeminler ve ormanlık yerlerde Tarlalar, taşlı yerler, yolkenarları Min-Mak. Yük. Ülkemizde Dağılımı End. Bern IUCN - G. Anadolu KB. Türkiye, B., G., O. ve GD. Anadolu-Akdeniz Elementi Trakya, B. ve G. Anadolu Trakya, Dış Anadolu- Akdeniz Elementi Türkiye (K. ve KD. hariç) Aküçgül Çok yıllık-ot - -1,-1 KB. Türkiye ve G. Anadolu FAGACEAE Quercus ithaburensis subsp. macrolepis Palamut meşesi Çok yıllık- Ağaç Diğer Quercus türleri ile beraber, park ormanları, çalılıklar, Pinus brutia, Pinus pinea Trakya, B. O. ve G. Anadolu (D. Akdeniz Elementi) LAMIACEAE OLEACEAE Teucrium chamaedrys subsp. chamaedrys Jasminum fruticans Phillyrea latifolia Kısamahmut otu Yabani yasemin Akçakesme Çok yıllık-ot Çok yıllık- Çalı Çok yıllık- Çalı veya ağaç Seyrek ormanlar, uçurumlar, yamaçlar, bozkırlar Maki içinde kuru kayalık yerler, Pinus brutia ormanı, meşe çalılığı, kır kenarları Genellikle makilerdeki kuru yerlerde, Pinus brutia veya yaprak döken Quercus ormanı K. Türkiye, O. ve G. Anadolu-(Avrupa-Sibirya Elementi) Türkiye Trakya, Dış Anadolu- (Akdeniz Elementi) PAPAVERACEAE Papaver rhoeas Gelincik Otsu tarla, boş yer Türkiye 66

77 Tablo III.4.1. Flora Türlerin (Devamı) POACEAE RHAMNACEAE SALICACEAE Familya Tür (Species) Türkçe Adı Yapı- Ömür Habitat SANTALACEAE URTICACEAE Min-Mak. Yük. Avena sativa Yulaf Tek Yıllık-Ot Ekili araziler Secale cereale var. cerale Triticum aestivum Paliurus spinachristi MILLER Populus alba Salix babylonica Osyris alba Ulmus minor subsp. canescens Çavdar Buğday Karaçalı Ak kavak Salkım Söğüt Süpürge çalısı Ova Karaağacı Tek veya İki Yıllık-Ot Tek Yıllık-Ot Çok yıllık- Çalı Ağaç- Çok yıllık Ağaç- Çok yıllık Çok yıllık- Çalı Ağaç-Çok yıllık FLORA ve FAUNA LİSTESİNDE KULLANILAN KISALTMALAR Ekiliyor, yol kenarları, patikalar, tarla kenarları, güneye bakan kalkerli yamaçlarda Kültür, Volkanik kayalar, tepelikler, kireçli step, kuru ovalar, yolkenarları Boğazlar, nehir vadileri, çorak yerler Yaprak döken koruluk, nehir kıyısı Ülkemizde Dağılımı End. Bern IUCN KB. Türkiye, KD. ve G. Anadolu Türkiye Türkiye K., B., G., D., O. ve GD. Anandolu K. ve B. Türkiye, G. ve Karasal Anadolu-Avrupa Sibirya Elementi Dere kıyıları Dış Anadolu Kireçtaşlı kayalık yamaçlar, maki Pinus ve Quercus ormanı, duvarları Karışık yaprak dökücü ormanlar, nehir ve akarsu kenarındaki çalılıklar, çıplak yamaçlar Trakya, 37.der. D. Dış Anadolu-(Akdeniz Elementi) B. Türkiye, G. Anadolu- (D.Akdeniz Elementi) Min-Mak. Yükseklik: Minimum-Maksimum Yükseklik End.: Endemik Bern: Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi IUCN: Uluslararası Doğal Hayatı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği M.A.K.: Merkez Av Komisyonu B.: Batı D.: Doğu G.: Güney K.: Kuzey KB.: Kuzeybatı GD.: Güneydoğu 67

78 Türkçe İsim/Yöresel isim Flora listesindeki türler için öncelikle Prof. Dr. Turhan Baytop un Türkçe Bitki Adları Sözlüğü (Türk Dil Kurumu Yayını) dikkate alınmıştır. İsmine rastlanılmayan bitki türleri için de binomial yazım kurallarına göre bilim dili olan Latince değerlendirilmiştir. Endemizm: Ülkemiz sahip olduğu iklimsel ve coğrafi özellikler nedeniyle, endemik türler açısından oldukça zengin bir floraya sahiptir. Türkiye sınırları içerisinde bulunan yaklaşık 3000 bitki türü endemiktir ve Türkiye florasının yaklaşık % 33 ünü oluşturmaktadır. Proje alanı ve etki alanında endemik bitki türüne rastlanılmamıştır. IUCN Kriterleri: Yukarıdaki flora tablosunda belirtilen bitki türleri ile aves fauna türleri eski (1994) IUCN sınıflandırmasına göre incelenmiştir. Memeli, reptil ve amfibiler ise, yeni (2006 ve sonrası) oluşturulan sınıflandırmaya göre incelenmiştir, ancak bazı türlerin, IUCN sınıflandırmasına ilişkin (memeli, reptil ve amfibiler için) güncellemeleri henüz yapılmadığından eski sınıflandırmadaki kategorileri verilmiştir. IUCN KATEGORİLERİ VE AÇIKLAMALARI EX NESLİ TÜKENMİŞ LR DÜŞÜK RİSK EW YABAN HAYATINDA NESLİ TÜKENMİŞ LR/cd Koruma Önlemleri Gerektiren CR ÇOK TEHLİKEDE LR/nt Tehdit Altına Girebilir EN TEHLİKEDE LR/lc En Az Endişe Verici VU ZARAR GÖREBİLİR NT YAKINDA TEHLİKE ALTINA GİREBİLİR DD VERİ YETERSİZ LC YAYGIN TÜRLER NE DEĞERLENDİRİLMEMİŞ Proje alanı ve yakın çevresinde tespit edilen fauna ve flora türleri IUCN Tehlike Kategorileri kapsamında incelenmiş ve tablolarda verilmiştir. IUCN Tehlike Kategorilerince risk altındaki türlere projeden kaynaklanacak olumsuz etkiler beklenmemektedir. 68

79 Bern Sözleşmesi: Bern Convention u olarak bilinen Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarının Korunması Sözleşmesi ilk defa 1979 yılında Bern de kabul edilmiştir. Türkiye ise bu sözleşmeyi 1984 yılında imzalayarak bu sözleşmeye taraf olmuştur. Bu sözleşmenin amacı: Nesli tehlikeye düşmüş ve düşebilecek türlerin özellikle göçmen olanlarına öncelik verilmek üzere, yabani flora ve fauna ve bunların yaşam ortamlarının korunmasını sağlamak ve bu konuda birden fazla devletin işbirliğini geliştirmektir. Buna göre: Her akit taraf EK I nolu listede belirtilen yabani flora türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu bitkilerin kasıtlı olarak koparılması, toplanması, kesilmesi veya köklenmesi yasaklanacaktır. Her akit taraf bu türlerin elde bulundurulmasını veya alım satımını yasaklayacaktır. Alanda tespit edilebilen bitki türleri Bern Sözleşmesine göre irdelenmiş ve yukarıdaki flora tablosunda belirtilen türlerden Bern Sözleşmesi ile korunan herhangi bir türe rastlanmamıştır. Ancak, Proje kapsamında yapılacak tüm çalışmalarda Bern Sözleşmesi hükümlerine kesinlikle uyulacaktır. BERN SÖZLEŞMESİ EK LİSTELERİ ve AÇIKLAMALARI EK I EK II EK III Kesin Koruma Altına Alınan Flora Türleri Kesin Koruma Altına Alınan Fauna Türleri Koruma Altına Alınan Fauna Türleri Proje alanı sanayi bölgesi içerisinde yer aldığından Bern Sözleşmesince korunmakta olan türlere olumsuz etkiler beklenmemektedir. 69

80 Fauna: Alanda yapılan arazi çalışmaları ve literatür taraması neticesinde tespit edilen fauna türleri sırasıyla; İki Yaşamlılar Tablo III.4.2. de, Memeliler Tablo III.4.3. de, Sürüngenler Tablo III.4.4. te ve Kuşlar Tablo III.4.5. te verilmiştir. Tablo III.4.2. Amphibia (İki Yaşamlılar) Familya PELOBATIDAE Tür (specıes) Pelobates syriacus Türkçe Adı Toprak kurbağası Habitat Dağılım End. IUCN Bern Göl ve havuzcuklardan uzak olmayan ovalık gevşek ve yumuşak topraklı alanlarda, 1500 m ye kadar, üreme zamanlarında bu suların içinde Hemen hemen tüm Türkiye de Kayıt Şekli LC II L BUFONIDAE Bufo viridis Gece kurbağası Bahçelerde, açık taşlık alanlarda, su yakınlarında 4600 m ye kadar Tüm Türkiye de LC II L Tablo III.4.3. Mammalia (Memeliler) Familya Tür (Species) Türkçe Adı Habitat End. IUCN Bern M.A. K. Kayıt Şekli MURIDAE Rattus rattus Rattus norvegicus Ev sıçanı Göçmen sıçan Meskun yerler, çayırlar Limanlar, şehir altyapıları L L VESPERTILIONIDAE Pipistrellus pipistrellus Cüce yarasa Çatılar, duvar yarıkları Lr/lc EK III L SPALACIDAE Spalax leucodon Körfare Mera, tarla, çayır, yüksek yayla ve step alanlar L Tablo III.4.4. Reptilia (Sürüngenler) Familya Tür (Species) Türkçe adı Habitat Dağılım End. IUCN Bern Kayıt Şekli GEKKONIDAE LACERTIDAE Hemidactylus turcicus Ophisops elegans Geniş parmaklı keler Tarla kertenkelesi Taş altı, kaya yarıkları ile evlerde ve harabelerde yaşar. Az bitkili açık alanlarda, taşlı ve topraklı zeminde yaşar Türkiye nin bütün sahil bölgelerinde Tüm Türkiye de III L II L 70

81 Tablo III.4.5. Aves (Kuşlar) Familya Tür (Species) Türkçe Adı Habitat Konum Red Data IUCN M.A.K. Bern Kayıt Şekli PODICIPEDIDAE Podiceps cristatus Bahri Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 1 III L Podiceps nigricollis Kara boyunlu batağan Sulak alanlar Y A 4 LR/lc 1 II L SULIDAE Morus bassanus Sümsük kuşu Deniz KZ B 3 LR/lc 2 III L PHALACROCORACIDAE Phalacrocorax carbo Karabatak Sulak alanlar Y, KZ A 4 LR/lc 2 III L Phalacrocorax pygmeus Küçük karabatak Sulak alanlar Y A 4 LR/nt 1 II L PELECANIDAE Pelecanus onocrotalus Ak pelikan Sulak alanlar G, Y, KZ A 3 LR/lc 1 II L Nycticorax nycticorax Gece balıkçılı Sulak alanlar G A 4 LR/lc 1 II L ARDEIDAE Egretta garzetta Küçük akbalıkçıl Sulak alanlar G, Y A 4 LR/lc 1 II L Egretta alba Büyük akbalıkçıl Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 1 III L Ardea cirenea Gri balıkçıl Sulak alanlar Y A 4 LR/lc 2 III L CICONIIDAE Ciconia nigra Karaleylek Sulak alanlar G, T A 3 LR/lc 1 II L Ciconia ciconia Leylek Sulak alanlar Y, G, T A 3 LR/lc 1 II L PHOENICOPTERIDAE Phoenicopterus ruber Flamingo Sulak alanlar G, KZ A 4 LR/lc 1 II L Anser anser Boz kaz Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 2 III L Tadorna ferruginea Angıt Sulak alanlar Y A 4 LR/lc 1 II L Tadorna tadorna Suna Sulak alanlar Y, G, KZ A 3 LR/lc 1 II L Anas strepera Boz ördek Sulak alanlar Y, KZ, T A 3 LR/lc 3 III L Anas crecca Çamurcun Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 3 III L ANATIDAE Anas plathyrnchos Yeşilbaş Sulak alanlar Y A 4 LR/lc 3 III L Anas acuta Kılkuyruk Sulak alanlar G, KZ A 3 LR/lc 3 III L Anas querquedula Çıkrıkçın Sulak alanlar Y, G,T A 3 LR/lc 3 III L Anas clypeata Kaşıkgaga Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 2 III L Netta rufina Macar ördeği Sulak alanlar Y, KZ A 4 LR/lc 3 III L Aythya ferina Elmabaş patka Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 3 III L Oxyura leucocephala Dikkuyruk Sulak alanlar Y A 3 LR/lc 1 II L Milvus milvus Kızıl çaylak Step, dağlık, kaya KZ, T B 3 LR/lc 1 II L ACCIPITRIDAE Circaetus gallicus Yılan kartalı Step, dağlık, kayalık G A 4 LR/lc 1 II L Circus aeruginosus Saz delicesi Sulak alanlar Y A 3 LR/lc 1 II L Circus cyaneus Gökçe delice Sulak alanlar Y, KZ A 3 LR/lc 1 II L Dağlık, kayalık, Alectoris chukar Keklik Y A 4 LR/lc 3 III L step, orman PHASIANIDAE Ammoperdix griseogularis Kum kekliği Step Y A 3 LR/lc 3 III L Coturnix coturnix Bıldırcın Çalılık,step,bahçe G, Y A 4 LR/lc 3 III L Rallus aquaticus Su klavuzu Sulak alanlar Y, KZ A 4 LR/lc 2 III L RALLIDAE Porzana porzana Benekli sutavuğu Sulak alanlar G, T A 2 LR/lc 1 II L Porphyrio porphyrio Sazhorozu Sulak alanlar Y A 3 LR/lc 1 II L Fulica atra Sakarmeke Sulak alanlar Y A 4 LR/lc 3 III L 71

82 Tablo III.4.5. Aves (Kuşlar) (Devamı) Familya Tür (Species) Türkçe Adı Habitat Konum Red Kayıt IUCN M.A.K. Bern Data Şekli GRUIDAE Grus grus Turna Sulak alanlar G, Y, T A 3 LR/lc 1 II L RECURVIROSTRIDAE Himantopus himantopus Uzunbacak Sulak alanlar G A 4 LR/lc 1 II L CHARADRIIDAE Charadrius alexandrinus Akça cılıbıt Sulak alanlar G, T A 4 LR/lc 1 II L Calidris alba Ak kumkuşu Sulak alanlar T B 3 LR/lc 1 II L Calidris minuta Küçük kumkuşu Sulak alanlar T, KZ B 3 LR/lc 1 II L Calidris alpina Karakarınlı kumkuşu Sulak alanlar T B 3 LR/lc 1 II L SCOLOPACIDAE Numenius arquata Kervançulluğu Sulak alanlar T, KZ B 3 LR/lc 2 III L Tringa totanus Kızılbacak Sulak alanlar Y, T, KZ A 4 LR/lc 2 III L Tringa stagnatilis Bataklık düdükçünü Sulak alanlar KZ, T B 3 LR/lc 1 II L LARIDAE Tringa nabularia Yeşilbacak Sulak alanlar KZ, T B 3 LR/lc 2 III L Larus minutus Küçük martı Deniz, sulak alan KZ, T B 3 LR/lc 1 II L Larus ridibundus Karabaş martı Deniz, sulak alan KZ, T A 4 LR/lc 2 III L Larus genei İncegagalı martı Deniz, sulak alan KZ, T A 4 LR/lc 1 II L Larus canus Küçük gümüş martı Sulak alan KZ B 3 LR/lc 2 III L Larus argentatus Kuzey gümüş martı Deniz, sulak alan Y - LR/lc 2 - L STERNIDAE Gelochelidon nilotica Gülen sumru Sulak alanlar T, KZ, G A 4 LR/lc 1 II L COLUMBIDAE Streptopelia decaocta Kumru Çalılık ve bahçelik Y A 4 LR/lc 2 III L Streptopelia Küçük kumru Çalılık ve bahçelik Y A 4 LR/lc 2 III L senegalensis CUCULIDAE Cuculus canorus Guguk Orman, çalılık, bahçelik, step G A 4 LR/lc 1 III L STRIGIDAE Bubo bubo Puhu Ormanlık, çalılık Y A 3 LR/lc 1 II L Asio flammeus Kır baykuşu Sulak alan, orman T, KZ, G B 2 LR/lc 1 II L HIRUNDINIDAE Riparia riparia Kum kırlangıcı Step,çalılık,bahçe G A 4 LR/lc 1 II L PRUNELLIDAE Prunella modularis Dağ bülbülü Çallık, bahçe Y A 4 LR/lc 1 II L TURDIDAE Luscinia luscinia Benekli bülbül Çalılık,bahçe,orman T, G - LR/lc 1 II L Luscinia megarhynchos Bülbül Çalılık,bahçe,orman G A 4 LR/lc 1 II L SYLVIDAE Phylloscopus collybita Çıvgın Çalılık,bahçe,orman Y, G, T A 4 LR/lc 1 II L Regulus regulus Çalıkuşu Çalılık,bahçe,orman Y, KZ A 4 LR/lc 1 II L AEGITHALIDAE Aegithalos caudatus Uzunkuyruklu baştankara Sulak alan, çalılık, bahçe Y A 4 LR/lc 2 III L REMIZIDAE Remiz pendulinus Çulhakuşu Çalılık,bahçe,orman Y A 4 LR/lc 2 III L 72

83 Bern Sözleşmesi ve Korunan Türler: Bern Sözleşmesi hükümlerine göre; Her akit taraf, II nolu ek listede (Kesin Olarak Koruma Altına Alınan Fauna Türleri) belirtilen yabani fauna türlerinin özel olarak korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Bu türler için özellikle aşağıdaki hususlar yasaklanacaktır: Her türlü kasıtlı yakalama ve alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya buraları tahrip etmek. Yabani faunayı, bu sözleşmenin amacına ters düşecek şekilde, özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek. Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak Tahnit edilmiş hayvanlar ve hayvanlardan elde edilmiş kolayca tanınabilir herhangi bir kısım veya bunun kullanıldığı malzeme dahil, bu hayvanların canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. Her akit taraf, III nolu ek listede (Koruma Altına Alınan Fauna Türleri) belirtilen yabani faunanın korunmasını güvence altına alacak uygun ve gerekli yasal ve idari önlemleri alacaktır. Buna göre; Yabani faunayı yeterli populasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla, uygun durumlarda, işletmenin geçici veya bölgesel olarak yasaklanması ve kapalı av mevsimlerini veya işletmeyi düzenleyen diğer esasları kapsayacaktır. Proje kapsamında yapılacak tüm çalışmalarda Bern Sözleşmesi hükümlerine kesinlikle uyulacaktır. Bazı kısaltmalar ve açıklamaları Yukarıdaki fauna tabloları, Merkez Av Komisyonu Kararları na göre de irdelenmiş ve bununla ilgili kısaltmalar aşağıda verilmiştir. Proje kapsamında Merkez Av Komisyonu Kararları na kesinlikle riayet edilecektir. MAK KARARLARI EK LİSTELERİ VE AÇIKLAMALARI EK Liste 1 Bakanlıkça Koruma Altına Alınan Yaban Hayvanları EK Liste 2 Merkez Av Komisyonu nca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları EK Liste 3 Merkez Av Komisyonu nca Avına Belli Edilen Sürelerde İzin Verilen Av Hayvanları 73

84 Faaliyet alanı ve çevresindeki kuş faunası listelenirken, alanda bulunan ve bulunması muhtemel kuş türleri tespit edilmiş ve habitat olarak çok daha geniş bir alan değerlendirilmiştir. Bu türler alanda bulunma statüleri farklı olmakla birlikte, ülkemizdeki durumlarını ortaya koymak bakımından, ayrıca bir Red Data Book sınıflandırmasına tabi tutulmuşlardır. Faaliyet alanı ve yakın çevresinin kuş faunası oluşturulurken Prof. Dr. İlhami KİZİROĞLU nun hazırladığı Türkiye Kuşları-1989 ve Atlas Dergisi ile Doğa Derneği nin ortak yayını olan Türkiye Kuşları Rehberi-2005 adlı kaynaklardan yararlanılmıştır. Kuşlar için kullanılan Red Data Book kategorileri ve bulunma statülerinin açıklamaları aşağıdadır. AVES FAUNA RED DATA BOOK SINIFLAMASI A.1.2. Nesli Tehlikede Olanlar A.2 Şiddetli Tehdit Altında Olanlar A.3 Tehdit Altındakiler A.4 Potansiyel Olarak Tehlike Sinyali Verenler B Kategorileri Geçici Transit Türler Y KZ G T AVES FAUNA ÜLKEDE BULUNMA STATÜLERİ Yerli Türler Kış Ziyaretçisi Türler Göçmen Türler Transit Göçer Türler 74

85 III.5. Meteorolojik ve İklimsel Özellikler Bölgede tipik bir Akdeniz iklimi hüküm sürmektedir. En genel tanımı ile, yazları sıcak ve kurak, kışları ılık ve yağışlıdır. Bölgenin meteorolojik ve iklimsel özellikleri değerlendirilirken İskenderun Meteoroloji İstasyonu nda kaydedilen veriler kullanılmıştır. Sıcaklık Dağılımı: İskenderun Meteoroloji İstasyonu 34 yıllık rasat verilerine göre yıllık ortalama sıcaklık 19,95ºC, maksimum sıcaklıkların ortalaması 23,7ºC, minimum sıcaklıkların ortalaması 16,7ºC ölçülmüştür. Sıcaklık dağılımı Tablo III.5.1. de, aylık sıcaklık dağılımı grafiği Şekil III.5.1. de verilmiştir. Rasat verilerine göre en yüksek sıcaklık 40,0ºC, olarak kaydedilmiştir. En düşük sıcaklık ise, 0,8ºC olarak kaydedilmiştir. İlkbahar mevsimi sıcaklık ortalaması 18,3ºC, yaz mevsimi sıcaklık ortalaması 27,2ºC, sonbahar mevsimi sıcaklık ortalaması 22 ºC ve kış mevsimi sıcaklık ortalaması 12,3ºC dir. Tablo III.5.1. Sıcaklık Dağılımı Meteorolojik Veriler Aylar Ortalama Sıcaklık (ºC) 11,6 12,2 14,8 18,3 21,9 25,3 27,6 28,4 26,5 22,4 17,1 13,1 Maksimum Sıcaklıkların Ortalaması (ºC) Minimum Sıcaklıkların Ortalaması (ºC) 15, ,7 22,3 25,5 28,4 30,7 31,4 30, ,6 16,9 8,6 8,9 11,3 14,7 18, ,1 25,7 23,2 18,9 13,7 10,2 Şekil III.5.1. Aylık Sıcaklık Dağılımı Grafiği 75

86 Yağış Dağılımı: Bölgede, rasat verilerine göre ortalama yıllık toplam yağış 737,5 mm olarak ölçülmüştür. Maksimum yağış miktarı ise 170,6 mm olarak Kasım ayında kaydedilmiştir. İskenderun ilçesinde ilkbahar mevsimi toplam yağış ortalaması 196,7 mm, yaz mevsimi toplam yağış ortalaması 60,2 mm, sonbahar mevsimi toplam yağış ortalaması 215,1 mm ve kış mevsimi toplam yağış ortalaması 265,5 mm dir. Yağış dağılımı Tablo III.5.2. de, aylara göre ortalama toplam yağış miktarı grafiği Şekil III.5.2. de verilmiştir. Tablo III.5.2. Yağış Dağılımı Meteorolojik Veriler Toplam Yağış Ortalaması (mm) Aylar Maksimum Yağış Şekil III.5.2. Aylara Göre Ortalama Toplam Yağış Miktarı Grafiği Nem Dağılımı: İskenderun Meteoroloji İstasyonu rasat verilerine göre yıllık ortalama nem %67, minimum ortalama nem ise % 15 olarak ölçülmüştür. Ortalama Nem Dağılımı Tablo III.5.3. te, Aylara Göre Ortalama Nem Grafiği Şekil III.5.3. te verilmiştir. Tablo III.5.3. Ortalama Nem Dağılımı Meteorolojik Veriler Aylar Ortalama Nem % Minimum Nem %

87 Şekil III.5.3. Aylara Göre Ortalama Nem Grafiği Sayılı Günler: İskenderun Meteoroloji İstasyonu yılları arası kayıtlarına göre ortalama sıcaklığın 5 ºC ye eşit ve yüksek olduğu günler sayısı 364,7, minimum sıcaklığın 5 ºC ye eşit ve yüksek olduğu günler sayısı 356,7 dir. Ayrıca düşük sıcaklıklarla ilgili gün sayıları sıfırdır. Bu nedenle ilçede hava sıcaklığının çoğunlukla 5 ºC den yüksek olduğu yorumu yapılabilir. Aylara göre sisli gün, dolulu gün, orajlı gün ve kırağılı gün dağılımı sırasıyla Şekil III.5.4., Şekil III.5.5, Şekil III.5.6., Şekil III.5.7. de, sayılı günler dağılımı ise Tablo III.5.4. te verilmiştir. Tablo III.5.4. Sayılı Günler Dağılımı AYLAR Yıllık Ort, Sisli Günler Sayısı Yıllık Ort, Kar Yağışlı Günler Sayısı Yıllık Ort, Kar Örtülü Günler Sayısı Yıllık En Yüksek Kar Örtüsü Kalınlığı (cm) Yıllık Ort, Dolulu Günler Sayısı Yıllık Ort, Orajlı Günler Sayısı Yıllık Ort, Kırağılı Günler Sayısı Ocak 0,2 2,2 0,5 Şubat - 0,5 3 0,3 Mart - 0,4 4,1 0,2 Nisan 0,1-0,3 4,1 Mayıs 0,1 0,1 3,4 Haziran 0 1,8 Temmuz 0,6 Ağustos 0,6 Eylül 0,1 3,1 Ekim 0 0,3 7,1 Kasım 0,2 4,2 0,1 Aralık 0,1 0,4 3,1 0,3 Şekil III.5.4. Sisli Günler Sayısı 77

88 Şekil III.5.5. Dolulu Günler Sayısı Şekil III.5.6. Orajlı Günler Sayısı Şekil III.5.7. Kırağılı Günler Sayısı Rüzgar Rejimi: Bölgede rasat verilerine göre ortalama rüzgâr hızı, esme sayıları ve rüzgâr diyagramları aşağıda verilmiştir. 78

89 Tablo III.5.5. Ortalama Rüzgar Hız Verileri Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık N 3 3,1 2,6 2,6 2,2 2,4 2,5 2,2 2,3 2,4 2,7 3 2,6 NNE 2,9 2,8 2,6 2,4 2,2 2,2 2,4 2,2 2,1 2,3 2,6 2,8 2,5 NE 2,7 2,7 2,3 2,1 2,1 2,1 2,1 2,1 2 2,2 2,2 2,4 2,3 ENE 2,9 2,8 2,6 2,4 2,2 2,2 2,4 2,2 2,1 2,3 2,6 2,8 2,5 E 1,9 1,7 1,6 1,4 1,4 1,3 1,3 1,3 1,5 1,4 1,5 1,7 1,5 ESE 1,9 1,5 1,4 1,5 1,2 1 1,1 1,2 1,1 1,3 1,5 1,7 1,4 SE 2 1,6 1,5 1,5 1 0,9 0,8 0,9 0,9 1,2 1,5 1,8 1,3 SSE 2,1 1,8 1,5 1,5 1,1 0,8 0,8 0,9 1 1,2 1,6 2,1 1,4 S 2 1,9 1,6 1,4 1 0,8 0,9 0,8 1 1,2 1,7 2,1 1,4 SSW 1,7 1,6 1,4 1,4 1,1 0, ,1 1,6 1,8 1,3 SW 1,7 1,7 1,6 1,7 1,4 1,4 1,9 1,2 1,2 1,3 1,7 2 1,6 WSW 2 2,2 2,3 2,5 2,5 3 3,4 2,9 2,3 1, ,4 W 2,2 2,3 2,4 2,7 2,6 3,1 3,5 3,3 2,7 2 2,1 2,3 2,6 WNW 2,4 2,4 2,5 2,5 2,6 2,9 3,1 3 2, ,3 2,5 NW 2,3 2,4 2,2 2,2 2,4 2,5 2,6 2,6 2,2 1,9 2,2 2,5 2,3 NNW 2,7 2,7 2,5 2,4 2,3 2,3 2,4 2,2 2,1 2,1 2,6 2,8 2,4 Tablo III Yıllarına Ait Ortama Rüzgâr Esme Sayısı Verileri Şekil III.5.8. Ortalama Rüzgar Hız Verileri 79

90 Tablo III.5.6. Ortalama Rüzgar Esme Sayıları Verileri Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıllık N NNE NE ENE E ESE SE SSE S SSW SW WSW W WNW NW NNW Şekil III.5.9. Ortalama Rüzgar Esme Sayıları Verileri 80

91 Tablo III.5.7. Bölgede Mevsimlik Ortalama Rüzgâr Hızı ve Toplam Esme Sayıları Rüzgar Yönü Esme Sayıları Toplamı (İlkbahar) Ortalama Hızı (m/s) (İlkbahar) Esme Sayıları Toplamı (Yaz) Ortalama Hızı (m/s) (Yaz) Esme Sayıları Toplamı (Sonbahar) Ortalama Hızı (m/s) (Sonbahar) Esme Sayıları Toplamı (Kış) Ortalama Hızı (m/s) (Kış) N , , , NNE , , , ,8 NE , , , ,6 ENE , , , ,1 E , , , ,7 ESE , , , ,7 SE , , , ,8 SSE , , , S , , , SSW , , ,7 SW , , , ,8 WSW , , W , , , ,3 WNW , , ,4 NW , , , ,4 NNW , , , ,7 Şekil III Esme Sayılarına Göre Mevsimlik Rüzgâr Diyagramları 81

92 III.6. Koruma Alanları (Proje Sahası ve Etki Alanında Bulunan Duyarlı Yöreler ve Özellikleri, Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Boğaziçi Kanununa Göre Koruma Altına Alınan Alanlar, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları ve Merkezleri, Mera Kapsamındaki Alanlar, İçme ve Kullanma Su Kaynakları ile İlgili Koruma Alanları, Turizm Alan ve Merkezleri ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar), Bunların Faaliyet Alanına Mesafeleri, Olası Etkileri, Alınacak Önlemler ve Harita Üzerinde Gösterimi Proje alanı ve yakın çevresinde milli parklar, tabiat parkları, sulak alanlar, tabiat anıtları, tabiatı koruma alanları, yaban hayatı koruma alanları, yaban hayatı yetiştirme alanları, kültür varlıkları, tabiat varlıkları, Boğaziçi Kanuna göre koruma altına alınan alanlar, biyogenetik rezerv alanları, biyosfer rezervleri, özel çevre koruma bölgeleri, özel koruma alanları, turizm bölgeleri ve koruma altına alınmış diğer alanlar bulunmamaktadır. Hatay İli içerisinde milli park, Tabiat parkı, tabiat anıtı olarak onaylanmış saha, biyogenetik rezerv alanı, biyosfer rezerv alanı, özel çevre koruma bölgeleri bulunmamaktadır. İl sınırları içerisinde 2 adet Tabiatı Koruma alanı bulunmakta olup, bu alanlar Tekkoz-Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı ve Habibineccar Tabiatı Koruma Alanı dır. Tekkoz-Kengerlidüz Tabiatı Koruma Alanı; Hatay İli, Erzin ilçesi sınırları içerisinde olup, faaliyet alanına yaklaşık 9 km mesafededir. Habibineccar Tabiatı Koruma Alanı ise; Hatay İli, Merkez İlçesi sınırları içerisinde olup, faaliyet alanına yaklaşık 70 km mesafededir. İl de, Av Hayvanlarını Koruma ve Üretme Sahası olarak, Hatay Fırnız Yaylacık B serisi yaban keçisi ve karaca üretme sahası bulunmaktadır. Alanın kuzeyi İskenderun ve Arsuz bölge sınırı olup, faaliyet alanının İskenderun a olan yaklaşık mesafesi 29,3 km dir. Ayrıca iki adet Yaban Hayatı Geliştirme Sahası bulunmaktadır. Bunlar Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve İskenderun Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası dır. Faaliyet alanının, İskenderun Arsuz Yaban Hayatı Geliştirme Sahası na uzaklığı 29,3 km, Altınözü ne ise uzaklığı yaklaşık 81 km dir. Söz konusu alanlara faaliyetten kaynaklı menfi etki beklenmemektedir. 82

93 III.7. Toprak Özellikleri ve Kullanım Durumu (Toprağın Fiziksel, Kimyasal, Biyolojik Özellikleri, Arazi Kullanım Kabiliyeti Sınıflaması, Erozyon, Toprağın Mevcut Kullanımı), Orman Alanları Hatay İli nde büyük toprak gruplarının hemen hemen hepsine rastlanır. Büyük toprak grupları ve yayılış alanları aşağıdaki gibi sınıflandırılabilir, Kırmızı Kahverengi topraklar: Daha çok Musabey in doğusunda yaygındır ha alan ile havzanın %7,06 sını oluştururlar. Organik topraklar: 395 ha yüzölçümü ile havzada %0,31 lik yer kaplar. Kahverengi Orman toprakları: Yüz ölçümleri ha olan bu toprakların havzaya oranı % 15,09 dur. Dörtyol un kuzeyi, Altınözü dolayları, İskenderun/un güneyi ve Samandağ-Antakya arasında yaygındır. Kireçsiz Kahverengi Orman toprakları: ha alan ile havzanın % 34,44 nü oluştururlar. Hassa-Dörtyol arası, Musabay çevresi, Tarsus ub güney ve güneydoğusu ile Kışlak dolaylarında yaygındırlar. Kırmızı Kahverengi Akdeniz topraklar: ha yüzölçümü ile havzada %0,40 alan kaplar Bazalt toprakları: 130 ha olan yüz ölçümlerinin havzaya oranı %7,10 dur. Havzanın kuzeydoğusunda, Yalankoz çevrelerinde yaygındır. Alüviyal topraklar: Havzada % 12,95 e karşılık, ha alan kaplarlar. Amik ovası, Arsuz un kuzeyi ve İskenderun un çevresinde yaygındırlar. Kolaviyal topraklar: 860 ha olan yüzölçümleri ile, havzanın %12,92 sini oluştururlar. Özellikler Reyhanlı dolaylarında, İrsahiye nin güneyinde, Kışlak ın güneyi ve Dörtyol un batısında yaygındır. Hatay İli toprak sınıflarının dağılımını gösterir grafik Şekil III.7.1. de, Faaliyet Alanını Gösteren Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası Şekil III.7.2. de verilmiştir. Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası incelendiğinde alanda yer alan toprakların VII. sınıf araziler kapsamında yer aldığı görülmektedir. Sahada yer alan topraklar kıyı kumulları özelliğinde olup, erozyon riski bulunmamaktadır. 83

94 Şekil III.7.1. Hatay İli Toprak Sınıfları Dağılımı FAALİYET ALANI Şekil III.7.2. Faaliyet Alanını Gösteren Arazi Kullanım Kabiliyeti Haritası 84

95 III.8. Proje Yeri ve Etki Alanının Hava, Su ve Toprak Açısından Mevcut Kirlilik Yükünün Belirlenmesi Havayı Kirletici Gazlar Kükürtdioksit Konst. ve Duman Partikül Madde Emisyonları Karbonmonoksit Nitrojen Oksitler Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları Hatay İli nde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Hava Kalitesi Gözlem İstasyonu tarafından kaydedilen veriler ile oluşturulan Hatay İli Hava Kirleticileri Değerleri Grafiği Şekil III.8.1. de verilmiştir. Şekil III.8.1. Hatay İli Hava Kirletici Değerleri Su Kirliliği; Deniz ve Kıyı Sularının Kalite Kriterleri, 31 Aralık 2004 tarihinde sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 15. Maddesinde belirlenmiştir. Bu maddeye göre Herhangi bir amaçla kullanım açısından sınıflamaya alınmış olsun ya da olmasın tüm kıyı ve deniz sularının sağlıklı bir ortam halinde muhafazası için, deniz sularının genel kalite kriterlerine uymak esastır. 85

96 tarihinde yapılan testlerin sonuçlarının Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği (SKKY) Tablo 4 ile karşılaştırılması Tablo III.8.1. de verilmektedir. Bunun yanında tesiste yer alan endüstriyel ve evsel atık su arıtma tesisinde SKKY ye uygun şekilde arıtımı yapılan atık sular denize deşarj edilmektedir. Tablo III.8.1. Dörtyol-Tesis İçin Deniz Suyunun Fiziksel, Kimyasal ve Biyolojik Analiz Sonuçları Askıda Katı Madde(AKM)(mg/L): Dörtyol 6 tesis denizel alanından alınan su örneğinde ölçülen AKM değeri Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliğinin 15. Madde/Tablo 4 de verilen sınır değerin (30 mg/l) çok altındadır. Mevsim olarak üretkenliğin çok düşük olduğu kış aylarında (Aralık) yapılan örnekleme nedeniyle askıda katı madde miktarı beklenen düzeyin altındadır. Parçalanabilir organik kirleticiler (BOİ 5): Parçalanabilir Organik Kirleticilerin yoğunluk derecesinin bir göstergesi olarak ölçülen 5 günlük Biyolojik Oksijen İhtiyacı beklenen düzeyin çok altında (3,5 mg/l) çıkmıştır. İskenderun Körfezi ve Doğu Akdeniz de izlenen kirlilik değerlerine göre (MEDPOL IV) bu değer oldukça düşüktür. Ham petrol ve petrol türevleri (mg/l): Alınan su örneklerinde sınır değere çok yakın ölçülmüştür. Körfez kıyılarında çok sayıdaki sanayi özellikle petrol tesisleri ve gemi trafiği göz önüne alındığında bu değer normal sayılabilir. 86

97 Amonyak (NH 3-N; mg/l): Ölçülen amonyak değeri Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği nin 15. Madde Tablo 4 te verilen sınır değerin üzerindedir. Amonyak değerlerinin yüksek çıkması körfeze atıksu kaynaklı organik madde ve besin elementleri girdisinin fazla olduğunun bir göstergesidir. Körfeze ulaşan organik maddenin bakteriyel ayrışması sonucu çözünmüş oksijenin tüketilmekte ve organik madde parçalanmasının bir ürünü olan amonyak derişimi artmaktadır. Toprak Kirliliği İlgili uzmanlarca, çiftçilere anız yakılmasının zararları anlatılmasına ve çoğunun bunu bilmesine rağmen, her yıl Ağustos ve Eylül aylarında, buğday hasadından sonra tarlada arta kalan anız ve saplar yakılmaktadır. Anız yakılması öncelikle hava kirliliğine neden olmaktadır. Anızların yakılmaması, toprak yüzeyinde yağmur sularının tutulmasını sağlayarak, tarlada bitkiler için kurak dönemde gerekli suyun, depolanmasına olanak verir. Toprak yüzeyindeki anız, erozyonu önler. Ayrıca tarım alanlarındaki erozyonun önlenmesi için tarlalarda aşırı ilaçlama ve gübreleme sonucu biriken artıkların nehir ve göllere karışması engellenemeyeceğinden burada canlıların korunması sağlanır. Proje kapsamında kullanılması planlanan alan, Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. Dörtyol Terminali sahası içerisinde yer almaktadır. Dörtyol Terminali çevresinde Petrol Ürünleri Depolama Tesisleri, Yazlık Dinlenme Siteleri ve tarım alanları mevcuttur. Bölgede toprak kirliliği emaresi tespit edilmemiştir. 87

98 BÖLÜM IV: PROJENİN ÖNEMLİ ÇEVRESEL ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER IV.1. Arazinin Hazırlanması Aşamasında Yapılacak İşler Kapsamında Nerelerde, Ne Miktarda ve Ne Kadar Alanda Hafriyat Yapılacağı, Hafriyattan Kaynaklanan Toz Hesabının Yapılması, Alınacak Önlemler Proje kapsamında zemin stabilitesinin sağlanabilmesi amacıyla tankların inşaatı sırasında temel çalışmaları fore kazık yöntemi ile yapılacaktır (Ek 14: Jeolojik - Jeoteknik Zemin ve Temel Etüt Raporu). Proje kapsamında kullanılacak alan daha önceden arazi düzenlemesi yapılmış bir alandır. Proje kapsamında yalnızca alan üzerinde yer alan binaların söküm işlemleri gerçekleştirilecek ve tankların temellerinde kazı yapılacaktır. İnşaat işlemleri sırasında yaklaşık m³ lük bir hafriyat malzemesi oluşacağı düşünülmektedir. Öncelikli olarak söz konusu malzeme saha içerisinde değerlendirilecek, saha içerisinde değerlendirilemeyen kısmın ise tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" kapsamında bertarafı sağlanacaktır. Faaliyet kapsamında yapılması planlanan hafriyat çalışması sırasında malzemenin kazınması, yüklenmesi, taşınması işlemleri sebebiyle toz emisyonu oluşumu söz konusudur. Bu çalışmalar sırasında oluşacak toz emisyon debisinin hesaplanabilmesi için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12 d.1. ve d.2. maddeleri dikkate alınarak aşağıdaki emisyon faktörleri kabul edilmiştir. Faaliyet alanında inşaat çalışmaları sırasında toz oluşumunu indirgemek amacıyla Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 1 de verilen tüm önlemler alınacaktır. Bu faktörlerle arazi çalışmaları sırasında çıkan yaklaşık toz emisyonunun saatlik kütlesel debisi, aşağıdaki çalışma esasları ve emisyon faktörleri göz önünde bulundurularak; Tozuma miktarı = Üretim Miktarı x Emisyon Faktörü formülüyle hesaplanmıştır. 88

99 Sökme Emisyon Faktörü Yükleme Emisyon Faktörü Taşıma Emisyon Faktörü Hafriyat Malzemesi Miktarı Hafriyat Çalışması Süresi Günlük Çalışma Süresi Saatlik Hafriyat Malzemesi Miktarı : 0,0125 kg/ton; : 0,005 kg/ton; : 0,35 kg/km.sefer : 7020 ton (3.900 m³) : 25 gün : 10 saat/gün : 28 ton Hafriyat Çalışmaları Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu: Sökmede oluşacağı tahmin edilen tozuma: Malzeme Mik. * Emisyon Fakt. Tozuma Miktarı 28 ton/sa * 0,0125 kg/ton 0,35 kg/saat Yüklemede oluşacağı tahmin edilen tozuma: Malzeme Mik. * Emisyon Fakt. Tozuma Miktarı 28 ton/sa * 0,005 kg/ton 0,14 kg/saat Taşımada oluşacağı tahmin edilen tozuma: Mesafe * Sefer * Emisyon Fakt. Tozuma Miktarı 0,2 km * 11 sefer/10 sa * 0,35 kg/km-sefer 0,077 kg/saat Hafriyat Çalışması Sırasında Oluşacak Toz Emisyonu Miktarı = 0,567 kg/saat Hafriyat çalışması kapsamında gerçekleştirilecek işlemler sırasında oluşacak toplam toz emisyonu için bulunan değer Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde (Ek-2 Tablo 2.1 de) verilen tozun kütlesel debisi sınır değerinin (1 kg/sa) altındadır. Bu nedenle Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin hesaplanmasına gerek görülmemiştir. Tesiste oluşacak toz emisyonunu indirgemek için Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-1 de verilen tüm önlemler alınacaktır. Bu önlemler; - Malzeme savrulma yapılmadan boşaltma ve doldurma işlemlerinin yapılması, - Kamyonların ve diğer taşıyıcıların üzerlerinin branda ile kapatılması, - Depolanan malzemenin nemli tutulmasıdır. 89

100 Sahada betonlama çalışmalarında hazır beton kullanılacağından, buna bağlı bir tozuma oluşmayacaktır. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen Hava Kalitesinin Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. IV.2. Hafriyat Artığı Toprak, Taş, Kum vb. Maddelerin Nerelere Taşınacakları, Nerelerde Depolanacakları veya hangi Amaçlar İçin Kullanılacakları, Dolgu İçin Kullanılacaksa Hafriyat ve Dolgu Tabloları Proje kapsamında zemin stabilitesinin sağlanabilmesi amacıyla tankların inşaatı sırasında temel çalışmaları fore kazık yöntemi ile yapılacaktır (Ek 14: Jeolojik - Jeoteknik Zemin ve Temel Etüt Raporu). İnşaat işlemleri sırasında yaklaşık m³ lük bir hafriyat malzemesi oluşacağı düşünülmektedir. Öncelikli olarak söz konusu malzeme saha içerisinde değerlendirilecek, saha içerisinde değerlendirilemeyen kısmın ise tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" kapsamında bertarafı sağlanacaktır. Proje kapsamında yapılması planlan tanklar, Dörtyol Terminali sınırları içerisinde karasal alanda yapılacak olup, alan kazanımı vb. amaçlarla herhangi bir dolgu çalışması yapılmayacaktır. 90

101 IV.3. Projenin Yol Açacağı Bitkisel Toprak Kaybı, Projenin Peyzaj Üzerine Etkileri ve Alınacak Önlemler Proje için mevcut tesis alanının kullanılacak olması ve tesiste yapılan işletme çalışmaları nedeniyle bitkisel toprak tabakası bulunmaması sebebiyle projeden dolayı bitkisel toprak kaybı söz konusu değildir. IV.4. Arazinin Hazırlanması ve İnşaat Alanı İçin Gerekli Arazinin Temini Amacıyla Elden Çıkarılacak Varsa Tarım Alanlarının Büyüklüğü, Bunların Arazi Kullanım Kabiliyetleri ve Tarım Ürün Türleri, Civardaki Tarım Alanlarına Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Proje kapsamında kullanılması planlanan alan, Dörtyol Terminali alanı içerisinde yer almaktadır. Dolayısı ile proje nedeniyle elden çıkarılacak tarım alanı bulunmamaktadır. Ancak proje alanının içerisinde yer aldığı Dörtyol Terminali nin kuzey, doğu ve güneyinde tarım alanları mevcuttur. Bu alanlara proje nedeniyle herhangi bir olumsuz etki olmaması için inşaat ve işletme çalışmaları sırasında oluşacak emisyonların indirgenmesi için tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Egzoz Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği kapsamında tüm önlemler alınacaktır. Projenin inşaat aşamasında oluşacak toz emisyonu için gerekli değerlendirmeler yapılmış ve alanda oluşması beklenen toz emisyonu debisinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1. de verilen sınır değerin altında olacağı tespit edilmiştir. Bu nedenle toz emisyonunun tarım alanları üzerinde olumsuz bir etki beklenmemektedir. Proje kapsamında tarım alanlarına katı veya sıvı atık deşarjı yapılmayacak, personele gerekli eğitim verilerek alanların korunması sağlanacaktır. 91

102 IV.5. Boru hattı, Depolama Tesisi ve Diğer Ünitelerde Zemin Sızdırmazlığının Sağlanması İçin Yapılacak İşlemler, Geçirimsizliği Sağlayacak Malzeme Miktarı, Fiziksel ve Kimyasal Özellikleri, Nereden Temin Edileceği ve Rezerv Kapasitesi Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından işletilmekte olan Petrol Ürünleri Dolum ve Depolama Tesisi V. Kapasite Artışı Projesi kapsamında; Dörtyol Terminali alanında, toplam m³ kapasiteli 4 adet petrol ürünü depolama tankı yapılması planlanmaktadır. Proje kapsamında ayrıca 4 adet tank için, mevcut akaryakıt taşıma hatları kullanılacaktır. Ada içinde tanklara bağlantı yapılacaktır. Depolama tanklarında kaçaklar veya henüz terleme aşamasındaki sızıntılar gözden geçirilecektir. Sızıntılardan kaynaklanacak ekonomik kayıplar, personelin maruz kalacağı kazalar, yeraltı veya yerüstü sularının kirlenmesi ve çevredeki diğer donatımın zarar görme olasılığı önlenmiş olacaktır. Çatlak oluşumunun pek çok sebebi arasında sıkça rastlananlar şöyle sıralanabilir: 1- Kaynağın hatalı yapılışı 2- Eklentilerin (fittings) çevresinde gerilme yığılması 3- Gövde üzerindeki deliklerin çevresinin yeterince takviye olunmaması 4- Zeminin oturmasından veya toprak hareketlerinden doğan gerilmeler 5- Titreşim 6- Kötü tamir Çatlağın en sık rastlanabileceği yerler de şöyle sıralanabilir: 1. Gövde-taban birleşimi 2. Nozulların ve adam giriş deliklerinin çevresi 3. Konsolları gövdeye bağlayan kaynakların çevresi 4. Genel olarak kaynak dikişleri. Bu sayılanlar arasında özellikle ilki, yani gövdeyi taban çevresindeki sınır levhalarına bağlayan kaynak dikişinin durumu kritiktir. Zira büyük, ya da sıcaklığı nispeten yüksek olan tanklarda bu nokta bir plastik menteşe gibi çalışır. Bunu önlemek için; kalınlık arttırılmış, köşe kaynağı yerine alın kaynağı yapılacaktır. Depolama tanklarının teknik kontrolü genellikle onların halihazır durumlarını, yıpranma hızlarını ve yıpranma nedenlerini ortaya koymak gayesiyle yapılır. Bunların bilinmesi aşağıdaki amaçların veya önlemlerin gerçekleştirilebilmesi için şarttır: 92

103 - Yangın olasılığını azaltmak ve dolayısıyla depolama kapasitesi kaybını önlemek, - Güvenli çalışma koşullarını sürdürmek, - Tamir etmek; yada tamir veya yenileme zamanını belirtmek, - Yıpranmayı durdurmak veya yavaşlatmak, - Yeraltı suyunun, çevredeki akarsuların, denizlerin ve havanın hidrokarbonlarla ve kimyasallarla kirlenmesini önlemek Çelik depolama tanklarını ve aksesuarını yıprandıran başlıca neden harici ve dahili korozyondur. Harici korozyonun sebebi atmosferik hava şartları, dahili korozyonun sebebi ise gerek boru, gerekse tankın kendine uygulanan hidrostatik test sonucu kalan sudur. Bu sebeple tankta ve boru hatlarında kalabilecek bu suyun tank işletmeye alındıktan sonra dreyn hattından tahliyesi önem arz eder. Tank ve boru hatlarında kalabilecek su sebebiyle korozyonu algılamak ve mertebesini ölçmek, tank kontrolünün temel hedefidir. Yardımcı donatım muntazam aralarla kontrol edilerek düzgün çalışır halleri ve tankın korunmasında kendilerinden beklenen işlevi kusursuz sürdürmeleri temin edilecektir. Depolama tanklarının hangi sıklıkla kontrol olunacağı hususu aşağıdaki faktörlere göre belirlenir: - Depolanan malın niteliği - Gözle yapılan bakım kontrollerinin verdiği izlenim - Tankın kontrol için işletmeden alıkonulabilme olanağı - Mevcut korozyon payları ve korozyon hızları - Daha önceki kontrollerde belirlenen durum - Yapım ve tamir yöntemleri ve malzemeleri - Tankın tesis içindeki konumu - Bir arıza halinde hava ve su kirlenmesi riskinin mertebesi - Yasal zorunluluklar. Teknik kontrol sıklığının korozyon hızının gerektirdiği biçimde programlanabilmesi ancak tanka ait tüm verilerin elde bulunmasıyla mümkündür. Bu nedenle tanklara ait kayıtlar tam ve kesintisiz olacaktır. Tanklar boyaya başlamadan evvel kum püskürtme ile SA-2,5 kalitesinde temizlenecek saclar üzerinde pas kalmayacaktır. Astar boya 100 mikron kuru film, son kat olarak da 100 mikron kuru film tabakası teşkil edecek şekilde epoxy boya ile boyanacaktır. 93

104 Tankların sızdırmazlığını kontrol için tanklar, akaryakıttan daha ağır ve ince olan su ile doldurulup test edilecektir. Tesis faaliyete geçtikten sonrada herhangi bir sızdırma durumunda sızan yerin filmleri çekilip, tamiri yapılacak ve tank yeniden su ile doldurulup sızdırmazlığı test edildikten sonra depolama amacıyla tekrar kullanılacaktır. Tesise gelecek ve piyasaya sunulacak olan petrol ürün çeşitlerinin miktarı, piyasa şartlarına göre arz-talep ilişkisi içerisinde değişmektedir. Proje alanında yapılacak tankların yerleşimi ve işletilmesi sırasında ulusal ve uluslararası mevzuata uyulacaktır. IV.6. Taşkın Önleme ve Drenaj ile İlgili İşlemler, Alınacak Drenaj Önlemleri Dörtyol Terminali nde yangın tatbikatları, aşırı yağışlar ya da arıza durumlarında meydana gelen aşırı sular, tank başlarında bulunan vanalarla kapatılarak kontrollü bir şekilde arıtma tesisine gelmesi sağlanmaktadır. Yağmur suları açık drenaj sistemiyle kanallara aktarılmakta kapalı sisteme ve dolayısıyla endüstriyel arıtma tesisine verilmemektedir. Açık drenaj sistemi bentlerle toplanmakta ve her bent alanı içerisinde toplayıcı kanalların bağlı bulunduğu vanalar ile sonlanmaktadır. Vanalar manuel olarak kontrol edilmekte ve normal durumlarda kapalı tutulmaktadır. Yağmur vb. gibi durumlarda kontrollü bir şekilde yağmur suyu seperatör sistemine gönderilmektedir. Kazan dairesi arkasında bulunan seperatör sistemi ile yağmur suları kontrollü bir şekilde denize deşarj edilmektedir. Deşarj noktasında bir vana ile istenildiği takdirde suyun hareketi kontrol edilmekte normal zamanlarda kapalı bulundurulmaktadır. Her ihtimale karşı yağ sıyırıcılar mevcut olup bir toplama kanalıyla slop tankına basan bir pompa mevcuttur. Proje kapsamında mevcut sistem yeni tank alanları için de uygulanacaktır. Dörtyol Terminali altyapı durumunu gösteren planlar Ek 15 ve Ek 16 da verilmiştir. Proje kapsamında tarih ve sayılı Dere Yatakları ve Taşkınlar adı ile yayınlanan 2006/27 nolu Başbakanlık Genelgesi hükümlerine uyulacaktır. 94

105 IV.7. Proje Kapsamında, İnşaat ve İşletme Döneminde Su Temini Sistemi Planı, Suyun Nereden Temin Edileceği, Suyun Temin Edileceği Kaynaklardan Alınacak Su Miktarı ve Bu Suların Kullanım Amaçlarına Göre Miktarları, Proje Kapsamında (İnşaat ve İşletme Safhaları Ayrı Ayrı) Oluşacak Atıksuların Cins ve Miktarları, Hangi Ünitelerden Kaynaklanacakları, Fiziksel, Kimyasal ve Bakteriyolojik Özellikleri, Hangi İşlemlerle Ne Oranda Bertaraf Edileceği, (Tankların Periyodik Temizliğine İlişkin Bilgiler, Temizlikte Kullanılan Su Miktarı ve Oluşan Atıksuların, Bertarafı da Dahil), Arıtma Tesisi Yapılıp Yapılmayacağı, Yapılacaksa Arıtma Tesisinin Özellikleri, İş Akım Şeması, Arıtma Tesisinin Yerleşim Planında Gösterimi, Arıtılan Suyun Hangi Alıcı Ortama Nasıl Deşarj Edileceği, Arıtım Sonucu Ulaşılacak Değerler, Arıtma Tesisi Verimi, Deşarj Limitlerinin Tablo Şeklinde Verilmesi; Foseptiğe İlişkin Bilgiler (Boyutlandırılması, Kapasitesi, Boşaltma Periyotları), (Gerekli İzinler Alınmalı, İzin Belgeleri Rapora Eklenmelidir) İnşaat Aşaması: Projenin inşaat aşamasında 35 personelin istihdam edilmesi planlanmaktadır. Alanda çalışacak personelin içme suyu damacanalarla satın alma yoluyla, kullanma suyu ihtiyacı, inşaat çalışmaları sırasında ve sulama işlemlerinde gerekli olacak su ise Dörtyol Terminal alanında mevcut şebekeden sağlanacaktır. Ayrıca faaliyet sahası içerisinde yer altı suyu bulunmakta olup, kullanılan kuyulara ait belgeler Ek 13 te verilmiştir. Kişi başı gerekli su miktarı 150 lt/gün alınarak proje alanında çalışacak personelin günlük içme ve kullanma suyu ihtiyacı; Çalışan işçi sayısı Kullanılan su miktarı Toplam su ihtiyacı bulunur. : 35 kişi : 150 lt/kişi-gün = 0,15 m³/kişi-gün : 0,15 m³/kişi-gün x 35 kişi = 5,25 m 3 /gün, olarak Kullanılacak suyun tamamının atık su olarak geri döneceği kabulü ile alanda oluşacak toplam evsel atık su miktarının da 5,25 m 3 /gün olduğu görülür. Tipik bir arıtılmamış evsel nitelikli atık su içerisinde bulunan kirleticiler ve ortalama konsantrasyonları ile proje alanında oluşan atıksu içerisindeki kirletici yükleri Tablo IV.7.1.'de verilmektedir. 95

106 Tablo IV.7.1. Evsel Atık Sularda Kirleticiler, Ortalama Konsantrasyonları ve Oluşan Atıksuyun Kirlilik Yükü Parametre Birim Konsantrasyon (mg/lt) Atıksu Miktarı (m³/gün) Konsantrasyon (kg/gün) ph 6-9 5,25 AKM 200 5,25 1,50 BOİ ,25 1,50 KOİ 500 5,25 2,63 Toplam Azot 40 5,25 0,21 Toplam Fosfor 10 5,25 0,053 Kaynak: Benefield, L. And Randall,C., 1980 İnşaat işlemlerinde beton yapımında ve betonların sulanmasında kullanılacak suyun tamamının buharlaşacağı ve atıksu oluşmayacağı düşünülmektedir. Personelden oluşacak atıksular, Dörtyol Terminal sahasında mevcut bulunan evsel atıksu arıtma birimine gönderilerek deşarj standartlarını sağlayacak şekilde arıtılacak ve daha sonra denize deşarj edilecektir. İşletme Aşaması: Projenin işletme aşamasında mevcut personelin yeterli olması sebebiyle yeni personel alımı planlanmamaktadır. Bu nedenle işletme aşamasında ilave evsel sıvı atık yükü oluşmayacaktır. Tesiste evsel ve endüstriyel atıksular ayrı ayrı toplanarak ayrı sistemlerde arıtılmaktadır. Evsel nitelikli atıksuların (34,5 m³/gün) arıtılmasında biyolojik sistem kullanılırken tesiste toplanan diğer atıksular (maksimum 50 m³/saat) kimyasal arıtma ünitelerinde deşarj kriterlerini sağlayacak şekilde arıtılmaktadır. Evsel atıksuların arıtılması amacıyla kullanılan arıtma ünitesi 115 kişi/gün kapasiteye sahiptir. Dörtyol Terminali nde vardiyalı çalışılması sebebiyle atıksu arıtma ünitesi 35 kişi/gün kapasite ile çalıştırılmaktadır. Projenin inşaat aşamasında günlük ortalama 35 personel çalıştırılması planlanmakta olup, arıtma tesisi kapasitesi, artacak atıksu yükünü (35 kişi/gün + 35 kişi/gün = 70 kişi/gün) karşılamaya yeterli olacaktır. İşletme aşamasında ise ilave personel alımına gidilmeyecektir. Kimyasal Atıksu arıtma tesisine gelen atıksular tank temizliklerinden veya hat temizliklerinden kaynaklanmaktadır. Kapasite artırımı olduğu halde birden fazla tank aynı anda temizlenmediğinden arıtma tesisinin yükü debisel olarak artmayacaktır. Tank temizlikleri programı önceden yapılmaktadır. Mevcut arıtma tesisi maksimum 50 m³/h debi ile çalışmaktadır. İşletme koşullarında ise tesis ortalama 35 m³/h kesikli reaktör gibi çalışmaktadır. 96

107 Dörtyol Terminali nde yer alan Atıksu Arıtma Proses Akım Şemaları Şekil IV.7.1. ve Şekil IV.7.2. de, Tesise ait Evsel Arıtma Kanalizasyon Şeması, Evsel Atıksu Arıtma Giriş ve Çıkış Ölçüm Sonuçları Ek 15 te, Endüstriyel Arıtma Kanalizasyon Şeması ve Endüstriyel Atıksu Arıtma Giriş ve Çıkış Ölçüm Sonuçları Ek 16 da, Dörtyol Terminali ne ait Çevre İzin ve Lisans Belgesi Ek 12 de verilmiştir. Dörtyol Terminali nde tank temizlikleri periyodu müşteri taleplerine bağlı olarak değişmekle birlikte, tank temizliğinde kimyasal malzeme kullanılmamaktadır. Yalnızca yüksek basınçlı su ile temizlik yapılmaktadır. Tank temizliği, tank boşalıp menhol kapakları açıldıktan sonra gas-free işlemi yapılarak başlanır. İçerde gaz kontrolleri yapıldıktan sonra emin giriş izni düzenlenerek yıkama yapılır. Tank temizleme çalışmalarında oluşan tank dibi atıkları ise Dörtyol Terminali alanında yer alan tehlikeli atık sahasında geçici olarak depolandıktan sonra tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği kapsamında lisanslı araçlar ile lisanslı tesislere gönderilmektedir. Dörtyol Terminali nde oluşan tehlikeli atıkların bertarafına ilişkin Ulusal Atık Taşıma Formları Ek 17 de verilmiştir. 97

108 Şekil IV.7.1. Evsel Atıksu Arıtım Proses Akım Şeması (Tipik) 98

109 Şekil IV.7.2. Endüstriyel Atıksu Arıtım Proses Akım Şeması 99

110 IV.8. Faaliyet Kapsamında Kullanılacak Su Miktarları, Tüm Üniteler İçin Saatlik, Günlük ve Yıllık Bazlarda Ayrı Ayrı Hesaplanmalı ve Suyun Kullanıldığı Ünite- Kullanım Amacı-Kullanım Kaynağı-Kullanım Miktarı (Saatlik, Günlük ve Yıllık) Parametrelerini Gösteren Bir Tablonun Raporda Yer Alması Tesisin faaliyet şekli nedeni ile üretim ve vb. amaçlı su tüketimi söz konusu değildir. Proje kapsamında, inşaat aşamasında görevlendirilecek personelin içme ve kullanma suyu ihtiyacından kaynaklı su tüketimi söz konusudur. İşletme aşamasında ise tankların temizlik çalışmalarında su tüketimi söz konusu olup, bu temizlikler müşteri talepleri doğrultusunda gerçekleştirilmektedir. Proje kapsamında gerçekleşecek su tüketimi ile buna bağlı olarak oluşacak sıvı atıklar ve bertarafına ilişkin bilgiler Bölüm IV.7. de verilmiştir. IV.9. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Aşamasında Meydana Gelecek Katı Atık, Tehlikeli Atık, Özel Atık, Ambalaj Atıkları vb. Her Türlü Atığın Cins ve Miktarları, Bu Atıkların Bertaraf Şekilleri, Bu Atıkların Nerelere ve Nasıl Taşınacakları veya Hangi Amaçlar İçin ve Ne Şekilde Değerlendirileceği, (Tank Dibi Çamurlarının Temizlenme Periyodu, Hangi Kaynaktan Ne Miktarda Arıtma Çamuru Oluşacağı, Ne Şekilde Taşınacağı ve Bertaraf Edileceği) Proje alanında, inşaat aşamasında gerek çalışacak personelin yemek, temizlik vb. ihtiyaçları, gerekse sahada kullanılacak inşaat malzemeleri sebebiyle ve işletme aşamasında gerçekleştirilecek bakım ve temizlik çalışmaları sebebiyle katı atık oluşumu söz konusudur. Proje kapsamında oluşacak katı atıklar, mevcut atık yönetim sisteme entegre edilerek tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik hükümleri doğrultusunda bertaraf edilecektir. Bertaraf yöntemlerini aşağıdaki başlıklar altında özetlemek mümkündür. Evsel Nitelikli Katı Atıklar: Projenin inşaat aşamasında günde yaklaşık 35 kişi çalışacak olup, bir kişinin günde ürettiği katı atık miktarı 1,15 kg/gün (Kaynak: TUİK Haber Bülteni, ) olarak alındığında; oluşacak toplam evsel katı atık miktarı, 1,15 kg/gün-kişi x 35 kişi = 40,25 kg/gün olacaktır. 100

111 Projenin işletme aşamasında ek yük beklenmemektedir. Oluşacak evsel nitelikli katı atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve 05 Nisan 2005 tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen Katı Atıkların kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda; çöp bidonlarında görünüş, koku, toz, sızdırma ve benzeri faktörler yönünden çevreyi kirletmeyecek şekilde kapalı biçimde muhafaza edilecektir. Proje alanında toplanan evsel katı atıklar, mevcut atık yönetim planı doğrultusunda Dörtyol Belediyesi ne ait atık toplama araçları ile alınarak bertaraf edilecektir. Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıkları: İnşaat işlemleri sırasında yaklaşık m³ lük bir hafriyat malzemesi oluşacağı düşünülmektedir. Öncelikli olarak söz konusu malzeme saha içerisinde değerlendirilecek, saha içerisinde değerlendirilemeyen kısmın ise tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" kapsamında bertarafı sağlanacaktır. Proje alanında inşaat işlemlerine başlamadan önce alan üzerinde yer alan ve aşağıda listesi verilen yapılar kaldırılacaktır. - İdari Bina; Betonarme bina 2 katlı olup, oturum alanı 300 m 2 dir. - Otopark: Sundurma şeklinde inşa edilmiş olup, oturum alanı 7 m 2 dir. - Yemekhane: Betonarme özellikteki bina tek katlı olup, oturum alanı 366 m 2 dir. - Depo: Çelik konstrüksiyon, üstü atermit kaplama olan binanın alanı 516 m 2 dir. Söküm ve yıkım işlemleri sonuncunda oluşacak yıkıntı atıklarından geri dönüşümü mümkün olanları ayrı olarak biriktirilecek ve geri dönüşümünün sağlanacağı tesislere gönderilecektir. Proje alanında oluşacak hafriyat atığı malzemelerin bertarafında tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren "Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" hükümlerine uyulacaktır. 101

112 Ambalaj Atıkları: Proje kapsamında inşaat ve işletme aşamalarında oluşacak saç ve metal parçaları, ambalaj ve kutular, kereste vb. inşaat kaynaklı ve şantiye tesislerinde ve işletme aşamasında ihtiyaçlar doğrultusunda tüketilecek ürünlerin ambalajları, sarf edilecek kağıt vb. ürünlerin atıkları tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği" hükümleri ve mevcut atık yönetim planı doğrultusunda çevreyle uyumlu geri kazanımının sağlanması amacıyla lisanslı tesislere gönderilecektir. Ömrünü Tamamlamış Lastikler: Proje alanında oluşumu beklenmemekle birlikte oluşması halinde tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen Ömrünü Tamamlamış Lastiklerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda çevreyle uyumlu geri kazanımının veya bertarafının sağlanması amacıyla lisanslı tesislere gönderilecektir. Tehlikeli Atıklar: Dörtyol Terminali nde işletme operasyonları esnasında oluşan tehlikeli özellik gösteren ve/veya kontamine olan atıklar lisanslı tesislere lisanslı araçlar yardımı ile taşınmakta olup, proje kapsamında da aynı uygulamaya devam edilecektir. Ayrıca tesiste oluşan arıtma çamurları da bu kapsamda değerlendirilmektedir. Oluşan tehlikeli atıklar, atık cinslerine göre depo alanında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği nde yer alan hususlara uygun olarak ayrı ayrı biriktirilmekte ve lisanslı araçlarla lisanslı tesislere gönderilmektedir. Proje kapsamında da mevcut uygulamaya devam edilecektir. Geçici depo alanı oluşabilecek taşma ve sızıntılara karşın bir kanal yardımı ile endüstriyel atıksu arıtma tesisine bağlı bulunmaktadır. 102

113 Atık Pil ve Akümülatörler: Sahada kullanılacak araç ve ekipmanların enerji temini için kullanılacak pil ve akümülatörlerin ömrünü tamamlaması ile oluşacak atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren, tarih ve sayılı Resmi Gazete de ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Atık Pil ve Akümülatörlerin Kontrolü Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda ayrı ayrı toplanacak ve lisanslı Atık Akümülatör ve Atık Pil Taşıma Araçları ile TAP Derneği ne gönderilecektir. Tıbbi Atıklar: Proje kapsamında görevlendirilecek personelin sağlık müdahaleleri Dörtyol Terminali sahasında yer alan revirde gerçekleştirilecek olup, oluşacak atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen "Tıbbi Atıkların Kontrolü Yönetmeliği" hükümleri doğrultusunda, mevcut sistemde olduğu gibi konteynırlarda depolanacak ve lisanslı bertaraf tesisine lisanslı araçlar ile gönderilecektir. Atık Yağlar: Proje alanında kullanılacak makine ve ekipmanların bakımı, yağ değişimi yetkili servislerde yapılacaktır. Ancak sahada gerekli olması halinde yapılacak müdahalelerde oluşacak atık yağlar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen "Atık Yağların Kontrolü Yönetmeliği" hükümleri doğrultusunda biriktirilecek, lisanslı araçlarla lisanslı geri kazanım tesislerine gönderilecektir. PCB: Proje alanında PCB içermeyen yağlar kullanılacaktır. Sahada içeriğinde PCB bulunan ekipman veya ürün kullanılması halinde oluşacak PCB içeren atıklar, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen "Poliklorlu Bifenil ve Poliklorlu Terfenillerin Kontrolü Hakkında Yönetmelik hükümleri ve mevcut atık yönetim planı doğrultusunda bertaraf edilecektir. 103

114 Tesis sistemi ve yürürlükteki mer-i mevzuat doğrultusunda güncellenen Atık Yönetim Sistemi, sürekli iyileştirme ve performans geliştirme amaçlı çalışmalarla desteklenmektedir. Atıkların kaynaklarında tespiti, sürekli takibi ve minimizasyonuna yönelik geliştirici çalışmalar mevcuttur. Dörtyol Terminali Atık Yönetim Planı ve Atıkların Bertarafına İlişkin Belgeler Ek 17 de verilmiştir. IV10. Faaliyet Alanı ve Çevresindeki Akarsuların ve Mevsimsel Akış Gösteren Kuru Dere Yataklarının Faaliyet Sırasında Zarar Görmemesi, Dere Yataklarına ve Dere Yataklarına Ulaşması Söz Konusu Olabilecek Yerlere Pasa Malzeme, Hafriyat Atıkları, Katı ve Sıvı Atıkların Atılmaması, Dere Yataklarının Değiştirilmemesi ve Oluşabilecek Çevre Kirliliğinin Engellenmesi Hususlarının Yerine Getirileceği Akdeniz kıyısında yer alan proje alanına en yakın yüzeysel su kaynağı, alandan yaklaşık 2,2 km mesafeden geçen Deliçay dır. Proje alanında ve çevresinde mevsimsel yağışa bağlı olarak akış gösteren akarsu yatağı bulunmamaktadır (Ek 8: Topoğrafik Harita). Proje kapsamında gerek inşaat ve gerekse işletme aşamasında mevcut akarsu yatağına herhangi bir müdahalede bulunmayacak, dere yatağına herhangi bir atık deşarjı yapılmayacaktır. Proje sebebi ile oluşabilecek çevresel etkilerin minimum seviyelere çekilmesi için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. IV.11. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde Kullanılacak Maddelerden, Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Toksik Olanların, Taşınmaları, Depolanmaları ve Kullanımları, Bu İşler İçin Kullanılacak Aletler ve Makineler, Tank Temizliğinde Kullanılan Kimyasal Maddeler, Özellikleri, Miktarı, Risk Durumları, Güvenlik Bilgi Formları Tankların inşaatı sırasında; sac, profil, boru gibi demir-çelik ürünleri ile astar boya, antipas, son kat boyalar, epoksi boyalar, tiner, kalıp yağı gibi kimyasal maddeler kullanılacaktır. Bu maddeler, ihtiyaç duyuldukça tedarikçi firmalardan temin edilecektir. 104

115 Tesis bünyesinde inşaat ve işletme aşamasında depolanacak ürünler ve yardımcı kimyasalların taşınmaları, depolanmaları, kullanımları sırasında ulusal ve uluslararası mevzuata uygun hareket edilecek olup, Depolanan Ürünlerin Özellikleri Ek 18 de, Tesiste Kullanılacak Kimyasalların Özellikleri Ek 19 da verilmiştir. Öte yandan bu hususta uyulacak başlıca mevzuat ve standartlar şunlardır: sayılı Karayolları Trafik Kanunu ve bu kanuna dayanılarak çıkartılan yönetmelikler, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Bazı Tehlikeli Maddelerin, Müstahzarların ve Eşyaların Üretimine, Piyasaya Arzına ve Kullanımına İlişkin Kısıtlamalar Hakkında Yönetmelik" ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Tehlikeli Maddelerin ve Müstahzarların Sınıflandırılması, Ambalajlanması ve Etiketlenmesi Hakkında Yönetmelik" Tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ne uyulacaktır. IV.12. Proje Kapsamında Oluşabilecek Emisyonlar (Gaz, Toz vb.), Gerekli Hesaplamalar, Alınacak Önlemler, (Bu Bölümün Hazırlanmasında EK-5 te Verilen Format Esas Alınmalıdır) İnşaat aşamasında kullanılacak iş makinelerinin çalışması için yakıt gereklidir. Ancak iş makinelerinden kaynaklanan emisyonun, proje mahallinde oluşturduğu kirliliğin, günde 8 saat çalışılacağı ve iş makinelerinin sürekli çalışmayacağı göz önüne alındığında, mevcut hava kalitesinin olumsuz yönde etkilemeyeceği görülmektedir. Nitekim bir iş makinesinin saatte 4 litre motorin harcadığı varsayılır, alan içerisinde saatte 24 litre motorin kullanılacağı kabul edilirse, saatte tüketilecek motorin miktarı: (0,84 kg/lt x 24 lt/sa) = 20,16 kg/sa olarak bulunur. Araçlardan çıkacak kirletici miktarları şu şekildedir: Karbonmonoksit Kükürt oksitler : 20,16 x 9,7 kg/ton / 1000 = 0,196 kg : 20,16 x 6,5 kg/ton / 1000 = 0,131 kg 105

116 tarih ve sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliği Kontrolü Yönetmeliği nde belirtilen emisyon miktarları sınır değerlerinin altında olduğundan hava kirlenmesine katkı değerleri ve toplam kirlenme değerlerinin hesaplanmasına gerek olmadığı sonucuna varılmıştır. Araçların yakıt sistemleri sürekli kontrol edilerek, tarih sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Egzoz Gazı Emisyonu Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. Projenin işletme aşamasında depolanan ürünlerin sevkiyatı sebebiyle proje alanında VOC (Volatile Organic Compounds Uçucu organik bileşikler VOC) emisyonu oluşumu beklenmektedir. Proje kapsamında oluşacak VOC emisyonu kütlesel debisinin tespiti için tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği nde depolama/dolum tesisleri için verilen formüller ve faktörler kullanılmıştır tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-12 (İzne Tabi Tesislerde Baca Dışı Kaynaklı Emisyonunun Kütlesel Debisinin Tespiti) de Ham Petrol ve Gaz tesisleri için bağlantı ekipmanlarından kaynaklanacak baca dışı organik emisyonların kütlesel debisinin hesabında kullanılacak emisyon faktörleri belirlenmiş olup, Tablo IV de verilmiştir. Tablo IV Ham Petrol ve Gaz Tesislerindeki Çeşitli Ekipmanlar İçin Ortalama Emisyon Faktörleri (SKHKKY-Tablo 12.2) Ekipman tipi Akım Emisyon Faktörü (kg/saat.kaynak) Gaz 0,0045 Vana Ağır Petrol 0, Hafif Petrol 0,0025 Pompa Kaçakları Gaz 0,0024 Hafif Petrol 0,013 Gaz 0,00039 Flanş Ağır Petrol 0, Hafif Petrol 0,00011 Gaz 0,002 Giriş-Çıkış Hattı Ağır Petrol 0,00014 Hafif Petrol 0,0014 Gaz 0,0002 Basınç Tahliye Vanaları Ağır Petrol 0, Hafif Petrol 0,00021 Gaz 0,0088 Kompresör kaçakları Ağır Petrol 0, Hafif Petrol 0,

117 Proje kapsamında kullanılacak vana, flanş gibi bağlantı elemanlarının net sayıları detay mühendislik çalışmaları neticesinde belirlenecek olup, öngörülen sayıları dikkate alınarak, alanda kaçaklar nedeni ile oluşacak maksimum VOC Emisyonu hesaplanmıştır. SKHKK Yönetmeliği Ek 12, Tablo 12.2 de verilen Emisyon Faktörleri kullanılarak bulunan emisyon debileri ise Tablo IV de verilmiştir. Tablo IV Emisyon Faktörleri ile Hesaplanan Kaçak Emisyon Değerleri Ekipman tipi Adedi Akım Emisyon Faktörü (kg/saat.kaynak) Kaçak Emisyon Değeri (kg/saat) Vana 80 Hafif Petrol 0,0025 0,2 Pompa 4 Hafif Petrol 0,013 0,052 Flanş 60 Hafif Petrol 0, ,0066 Giriş-Çıkış Hattı 28 Hafif Petrol 0,0014 0,0392 Basınç Tahliye Vanaları 4 Hafif Petrol 0, ,00084 Kompresör kaçakları - Hafif Petrol 0, TOPLAM 0,29864 Depolama nedeni ile oluşacak VOC debisi ise TANKS Yazılımı kullanılarak hesaplanmış olup, bu yazılımda kullanılan meteorolojik veriler Tanlo IV te, model çıktıları ise Ek 20 de, Dörtyol Terminali sahasında gerçekleştirilen Hava Kalitesi Ölçüm Sonuçları ise Ek 21 de verilmiştir. Tablo IV TANKS Yazılımı İçin Meteorolojik Veriler (SKHKKY Ek-12.Tablo 12.3) Ay METEOROLOJİK VERİLER Günlük Ortalama Sıcaklık (F) 67,91 Atmosferik Basınç (Psia) 14,637 Günlük En Yüksek Sıcaklık (F) Günlük En Düşük Sıcaklık (F) Günlük Ortalama Güneşlenme Şiddeti(btu/ft 2 gün) Ortalama Rüzgar Hızı (mph) Ocak 57,2 42,8 720,4 2,4607 Şubat 59 44,6 978,0379 2,6844 Mart 64, ,9985 2,6844 Nisan 71,6 55,4 1677,777 2,4607 Mayıs 77 64,4 1974,5076 2,237 Haziran 82, ,572 2,4607 Temmuz 87,8 75,2 2062,022 2,4607 Ağustos 100,4 84,2 1912,412 2,4607 Eylül 86 69,8 1643,515 2,4607 Ekim 71,6 57,2 1208,51 2,237 Kasım 66, ,6507 2,237 Aralık 54,2 38,3 650,5017 2,237 Yıllık 73,15 58, ,813 2,

118 Proje kapsamında oluşacak toplam VOC (Volatile Organic Compounds Uçucu organik bileşikler) emisyonu 1,2648 kg/saat (bağlantı ekipmanları kaçak emisyon debisi: 0,2864 kg/saat + depolama tankları kaçak emisyon debisi: 0,9784 kg/saat) olarak hesaplanmıştır. Sahada kullanılması planlanan tank ve bağlantı elemanlarından kaynaklanacak VOC emisyonu miktarı Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek-2 Tablo 2.1 de verilen sınır değerin (3 kg/saat) altındadır. Bu nedenle projenin işletme aşamasında oluşacak VOC emisyonunun Hava Kirlenmesine Katkı Değerlerinin ve Toplam Kirlenme Değerlerinin hesaplanmasına gerek görülmemiştir. Dörtyol Terminali tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik, Ek-1 Listesi Madde Benzin, nafta, motorin, fuel-oil ve benzeri akaryakıtlar için toplam depolama tank kapasitesi ton ve daha fazla olan tesisleri (Isınma amaçlı kullanılan depolama tankları hariçtir) kapsamında yer almakta olup, projenin faaliyete geçmesinden sonra Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na mezkur yönetmelik kapsamında gerekli başvurular yapılacaktır. Tesise ait mevcut Çevre İzin ve Lisans Belgesi Ek 12 de verilmiştir. Proje kapsamında tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelik ile revize edilen Hava Kalitesi Değerlendirme ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ve tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete, tarih ve sayılı Resmi Gazete ile tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan yönetmelikler ile revize edilen Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 108

119 IV.13. Proje Kapsamında, İnşaat ve İşletme Döneminde Ulaşım Altyapısı Planı, Bu Altyapının İnşası ile İlgili İşlemler; Kullanılacak Malzemeler, Kimyasal Maddeler, Araçlar, Makineler; Altyapının İnşaatı Sırasında Kırma, Öğütme, Taşıma, Depolama Gibi Toz Yayıcı Mekanik İşlemler, Alınacak Önlemler Proje alanı Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından işletilmekte olan Dörtyol Terminali sahasında yer almakta olup, sahaya ulaşımda mevcut yapılar kullanılacaktır. Projenin inşaat aşamasında kırma, öğütme gibi toz yayıcı işlemler yapılmayacaktır. Ancak tankların inşaatının yapılacağı alanlarda gerçekleştirilecek hafriyat ve yıkım çalışmaları, hafriyat malzemesinin çıkarılması, yüklenmesi-boşaltılması, taşınması ve depolanması (geçici) işlemleri sırasında toz oluşumu söz konusu olup, konu ile ilgili değerlendirme Bölüm IV.1. de verilmiştir. IV.14. Proje Kapsamında İnşaat ve İşletme Döneminde İşler Nedeni ile Meydana Gelecek Vibrasyon, Gürültü, Alınacak Önlemler ( Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede Yayımlanarak Yürürlüğe Giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Kapsamında Yapılacak İşlemler) İnşaat Aşaması: Projenin inşaat aşamasında başlıca gürültü kaynakları; vinç, kamyon, ekskavatör ve kaynak makinasıdır. Söz konusu iş makinalarının neden olduğu ses gücü düzeyleri ve sayıları Tablo IV de verilmiştir. Tablo IV Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri ve Sayıları Gürültü Kaynakları Sayısı Ses Gücü Düzeyleri (L w db) Vinç Kazık Çakma Makinası Kamyon Ekskavatör Beton Mikseri Beton Pompası Kaynak Makinası 5 97 Açık alanda kullanılan ekipmanların ses gücü düzeyleri, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nca hazırlanan ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik kapsamında hesaplanmıştır. Tüm iş makinelerinin aynı anda ve birlikte çalışacağı göz önüne alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Ancak inşaat aşamasında tüm iş makineleri aynı anda çalışmayacağından hesaplanan gürültü düzeyinin hesaplanan değerden daha düşük olacağı tahmin edilmektedir. 109

120 Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği Madde 23 te belirtilen şantiye alanlarından kaynaklanan çevresel gürültü düzeyi ve gürültünün önlenmesine ilişkin kurallara uyulacaktır. Buna göre gündüz 07:00-19:00 saatleri arasında inşaat çalışmaları yapılacak ve bu saatler dışında çalışma olmayacaktır. Ayrıca, faaliyet sahibi şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile İlçe Belediyesi nden alınan izinlere ilişkin bilgileri inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterecektir. Her bir gürültü kaynağına ait toplam ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımının, her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyleri aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmış ve Tablo IV de verilmiştir. Lw (i)=10 log((10 lw / 10 )/4) Tablo IV Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynakları Ses Gücü Düzeyleri (L w db) Toplam 500 Hz Hz Hz Hz Vinç Kazık Çakma Makinası Kamyon Ekskavatör Beton Mikseri Beton Pompası Kaynak Makinası Gürültü kaynaktan çıktıktan sonra, maruz kaldığı canlı arasındaki mesafe ile ters orantılı olarak düşer. Gürültü kaynağı noktasal kaynak veya çizgisel kaynak belirlendikten sonra, hava içerisinde dalga boyu ve frekansına göre yayılır. Her bir gürültü kaynağının daire şeklindeki alanda 50 m, 100 m, 250 m, 500 m, 750 m, 1000 m, 1250 m, 1500 m, 2000 m ve 3000 m deki değerleri aşağıda verilmiştir: Alanda oluşacak ses basınç düzeyi (db); A =4 r 2, Q: Yönelme katsayısı (Serbest alanlar için Q = 2) L p = L w + 10 log (Q/A) formülü ile hesaplanır. 110

121 Tablo IV Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyleri Gürültü Kaynakları Vinç Kazık Çakma Makinası Kamyon Ekskavatör Beton Mikseri Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 59,02 59,02 59,02 59, ,04 45,04 45,04 45, ,02 39,02 39,02 39, ,5 35,5 35,5 35, ,06 31,06 31,06 31, ,48 29,48 29,48 29, ,98 26,98 26,98 26, ,46 23,46 23,46 23, ,02 67,02 67,02 67, ,04 53,04 53,04 53, ,02 47,02 47,02 47, ,5 43,5 43,5 43, ,06 39,06 39,06 39, ,48 37,48 37,48 37, ,98 34,98 34,98 34, ,46 31,46 31,46 31, ,02 62,02 62,02 62, ,04 48,04 48,04 48, ,02 42,02 42,02 42, ,5 38,5 38,5 38, ,06 34,06 34,06 34, ,48 32,48 32,48 32, ,98 29,98 29,98 29, ,46 26,46 26,46 26, ,02 57,02 57,02 57, ,04 43,04 43,04 43, ,02 37,02 37,02 37, ,5 33,5 33,5 33, ,06 29,06 29,06 29, ,48 27,48 27,48 27, ,98 24,98 24,98 24, ,46 21,46 21,46 21, ,02 67,02 67,02 67, ,04 53,04 53,04 53, ,02 47,02 47,02 47, ,5 43,5 43,5 43, ,06 39,06 39,06 39, ,48 37,48 37,48 37, ,98 34,98 34,98 34, ,46 31,46 31,46 31,46 111

122 Gürültü Kaynakları Beton Pompası Kaynak Makinası Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 67,02 67,02 67,02 67, ,04 53,04 53,04 53, ,02 47,02 47,02 47, ,5 43,5 43,5 43, ,06 39,06 39,06 39, ,48 37,48 37,48 37, ,98 34,98 34,98 34, ,46 31,46 31,46 31, ,02 49,02 49,02 49, ,04 35,04 35,04 35, ,02 29,02 29,02 29, ,5 25,5 25,5 25, ,06 21,06 21,06 21, ,48 19,48 19,48 19, ,98 16,98 16,98 16, ,46 13,46 13,46 13, Hz ile Hz frekans aralığında ses düzeylerini bulmak için düzeltme faktörleri kullanılmaktadır. 4 oktav bandı için düzeltme faktörleri Tablo IV te ve düzeltme faktörü kullanılmış veriler Tablo IV te verilmiştir. Tablo IV Düzeltme Faktörleri Merkez Frekansı ( Hz ) 500-3, , , ,0 Düzeltme Faktörü Tablo IV Her Bir Gürültü Kaynağının Çeşitli Mesafelerdeki Ses Düzeyleri Gürültü Kaynakları Vinç Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 55,82 59,02 60,22 60, , , ,84 45,04 46,24 46, ,82 39,02 40,22 40, ,3 35,5 36,7 36, , , ,86 31,06 32,26 32, ,28 29,48 30,68 30, ,78 26,98 28,18 27, ,26 23,46 24,66 24,46 112

123 Gürültü Kaynakları Kazık Çakma Makinası Kamyon Ekskavatör Beton Mikseri Beton Pompası Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 63,82 67,02 68,22 68, , , ,84 53,04 54,24 54, ,82 47,02 48,22 48, ,3 43,5 44,7 44, , , ,86 39,06 40,26 40, ,28 37,48 38,68 38, ,78 34,98 36,18 35, ,26 31,46 32,66 32, ,82 62,02 63,22 63, , , ,84 48,04 49,24 49, ,82 42,02 43,22 43, ,3 38,5 39,7 39, , , ,86 34,06 35,26 35, ,28 32,48 33,68 33, ,78 29,98 31,18 30, ,26 26,46 27,66 27, ,82 57,02 58,22 58, , , ,84 43,04 44,24 44, ,82 37,02 38,22 38, ,3 33,5 34,7 34, , , ,86 29,06 30,26 30, ,28 27,48 28,68 28, ,78 24,98 26,18 25, ,26 21,46 22,66 22, ,82 67,02 68,22 68, , , ,84 53,04 54,24 54, ,82 47,02 48,22 48, ,3 43,5 44,7 44, , , ,86 39,06 40,26 40, ,28 37,48 38,68 38, ,78 34,98 36,18 35, ,26 31,46 32,66 32, ,82 67,02 68,22 68, , , ,84 53,04 54,24 54, ,82 47,02 48,22 48, ,3 43,5 44,7 44, , , ,86 39,06 40,26 40, ,28 37,48 38,68 38, ,78 34,98 36,18 35, ,26 31,46 32,66 32,46 113

124 Gürültü Kaynakları Kaynak Makinası Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 45,82 49,02 50,22 50, , , ,84 35,04 36,24 36, ,82 29,02 30,22 30, ,3 25,5 26,7 26, , , ,86 21,06 22,26 22, ,28 19,48 20,68 20, ,78 16,98 18,18 17, ,26 13,46 14,66 14,46 Alandaki Atmosferik Yutuş ise, A atm = 7,4 x 10-8 x f 2 x r / Q f: Frekans ( Hz) Q: Bağıl Nem (% 66,9 alınmıştır.) r: Yarı Çap (m) formülü ile hesaplanmış olup, mesafelere göre atmosferik yutuş Tablo IV da verilmiştir. Tablo IV Atmosfer Yutuculuk Değerleri (A atm) Frekans (Hz) 500 Hz 1000 Hz Mesafe (m) Atmosferik Atmosferik Frekans (Hz) Mesafe (m) Yutuş Yutuş 50 0, , , , , , , , , , Hz , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Hz , , , , , , , , , ,09417 Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki net ses düzeyi L gündüz (dba) = L p A atm formülüne göre hesaplanmıştır. Ayrıca L WT = 10 Log Σ 10 Li / 10 formülü kullanılarak hesaplanmış toplam ses basıncı düzeyi değerleri Tablo IV de verilmiştir. 114

125 Tablo IV Mesafeye Göre Ses Düzeylerinin Dağılımı Gürültü Kaynakları Vinç Kazık Çakma Makinası Kamyon Ekskavatör Beton Mikseri Ses Düzeyleri (dba) Toplam Ses Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Düzeyi (dba) 50 55,81 58,97 60,01 59,2 64, ,23 52,89 53,79 52,35 58, ,77 44,78 45,21 41,93 49, ,69 38,5 38,16 31,8 42, ,1 34,73 33,61 24,16 38, ,54 31,97 30,09 17,55 35, ,54 29,77 27,12 11,5 33, ,89 27,93 24,51 5,81 31, ,26 24,92 19,95-4,91 27, ,48 20,37 12,32-24,88 23, ,8 66, ,13 72, ,77 60,89 61,76 60,23 66, ,77 52,76 53,13 49,61 57, ,68 46,47 46,01 39,17 50, ,09 42,67 41,38 31,22 46, ,52 39,89 37,77 24,3 43, ,51 37,68 34,73 17,94 40, ,86 35,82 32,04 11,93 38, ,22 32,76 27,33 0,58 35, ,43 28,14 19,38-20,64 31, ,81 61,97 63,01 62,2 67, ,23 55,89 56,79 55,35 61, ,77 47,78 48,21 44,93 52, ,69 41,5 41,16 34,8 45, ,1 37,73 36,61 27,16 41, ,54 34,97 33,09 20,55 38, ,54 32,77 30,12 14,5 36, ,89 30,93 27,51 8,81 34, ,26 27,92 22,95-1,91 30, ,48 23,37 15,32-21,88 26, ,81 56,97 58,01 57,2 62, ,23 50,89 51,79 50,35 56, ,77 42,78 43,21 39,93 47, ,69 36,5 36,16 29,8 40, ,1 32,73 31,61 22,16 36, ,54 29,97 28,09 15,55 33, ,54 27,77 25,12 9,5 31, ,89 25,93 22,51 3,81 29, ,26 22,92 17,95-6,91 25, ,48 18,37 10,32-26,88 21, ,8 66, ,13 72, ,77 60,89 61,76 60,23 66, ,77 52,76 53,13 49,61 57, ,68 46,47 46,01 39,17 50, ,09 42,67 41,38 31,22 46, ,52 39,89 37,77 24,3 43, ,51 37,68 34,73 17,94 40, ,86 35,82 32,04 11,93 38, ,22 32,76 27,33 0,58 35, ,43 28,14 19,38-20,64 31,11 115

126 Gürültü Kaynakları Beton Pompası Kaynak Makinası Ses Düzeyleri (dba) Toplam Ses Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Düzeyi (dba) 50 63,8 66, ,13 72, ,77 60,89 61,76 60,23 66, ,77 52,76 53,13 49,61 57, ,68 46,47 46,01 39,17 50, ,09 42,67 41,38 31,22 46, ,52 39,89 37,77 24,3 43, ,51 37,68 34,73 17,94 40, ,86 35,82 32,04 11,93 38, ,22 32,76 27,33 0,58 35, ,43 28,14 19,38-20,64 31, ,81 48,97 50,01 49,2 54, ,23 42,89 43,79 42,35 48, ,77 34,78 35,21 31,93 39, ,69 28,5 28,16 21,8 32, ,1 24,73 23,61 14,16 28, ,54 21,97 20,09 7,55 25, ,54 19,77 17,12 1,5 23, ,89 17,93 14,51-4,19 21, ,26 14,92 9,95-14,91 17, ,48 10,37 2,32-34,88 13,32 Eşdeğer gürültü düzeyleri (Lgündüz = Leq) Leq = 10LogΣ10 LT(i)/10 formülü ile hesaplanarak Tablo IV de verilmiştir. Tablo IV Mesafeye Göre Eşdeğer Gürültü Düzeylerinin Dağılımı Mesafe L gündüz (dba) 50 79, , , , , , , , , ,89 Sahada yapılacak inşaat çalışmaları gündüz çalışma süresi içerisinde yapılacağından, yukarıda mesafelere göre ayrı ayrı hesaplanan net ses düzeyleri, Gündüz Gürültü Seviyeleri (L gündüz) dir. İnşaat aşamasında tüm iş makinelerinin aynı anda ve birlikte çalışacağı göz önüne alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Ancak inşaat sırasında tüm iş makineleri aynı anda çalışmayacağından hesaplanan gürültü düzeyi daha da düşecektir. Proje alanına (yapılması planlanan depolama tanklarına) en yakın yerleşim yeri yaklaşık 250 m uzaklıktaki Yazlık Konutlardır. 250 m uzaklıkta oluşacak gürültü düzeyi L gündüz = 64,42 dba olarak bulunmuştur. Hesaplanan bu değerler ÇGDYY Tablo-5 te verilen sınır değerleri sağlamaktadır. 116

127 Tablo IV Şantiye Alanı İçin Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY Tablo-5) Faaliyet türü (yapım, yıkım ve onarım) L gündüz (dba) Bina 70 Yol 75 Diğer kaynaklar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği nin 23. Maddesin gereğince; - Şantiye faaliyetleri gündüz zaman dilimi dışında akşam ve gece zaman dilimlerinde sürdürülmeyecek, - Şantiye faaliyeti sonucu oluşabilecek darbe gürültüsü, LCmax gürültü göstergesi cinsinden 100 dbc yi aşmayacak, - Faaliyet sahibi tarafından şantiye alanında; inşaatın başlama, bitiş tarihleri ve çalışma periyotları ile büyükşehir belediyesi veya il/ilçe belediyesinden alınan izinlere ilişkin bilgiler inşaat alanında herkesin kolayca görebileceği bir tabelada gösterilecektir. Proje gerçekleşirken, gerek arazinin hazırlanması gerekse de inşaatların yapımında oluşan gürültünün insan sağlığını olumsuz yönde etkilememesi için yönetmelikte öngörülen standartlara uyulacaktır. Teknik olarak makinelerdeki gürültü seviyesini daha aşağılara düşürmek mümkün olmadığından, çalışanların sağlıklarını korumak için pratik ve kullanılması kolay kulaklıklar verilecektir. Proje kapsamında oluşacak gürültü rahatsız edici boyutlarda değildir. Ayrıca gürültünün etkisi ve şiddeti gürültü kaynağının, bulunduğu ortama ve gürültüye maruz kalacak alıcıya uzaklığı ile ilişkili olmaktadır. Bu itibarla; * İş makinelerinin açık alanda çalışacağı, * İnşaatta gürültülerin belli zaman aralıklarında ve bazen kesik olacağı, * Gürültü kaynaklarının yerlerinin sabit değil değişken olacağı, * Gürültü ile alıcı arasındaki mesafelerin değişken olacağı, * Sahanın geniş olması nedeniyle gürültünün kaynaktan uzaklaştıkça etkisinin azaldığı, hususları göz önüne alınarak önemli denilebilecek olumsuz bir etkinin oluşmayacağı görülmektedir. Öte yandan teknik olarak makinelerdeki gürültü seviyesini daha aşağılara düşürmek mümkün olmadığından, çalışanların sağlıklarını korumak için pratik ve kullanılması kolay kulaklıklar verilecektir. Bunun yanında İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 117

128 İşletme Aşaması: İşletme aşamasında başlıca gürültü kaynakları; transfer işlemlerinde kullanılacak araçlar ve pompalar ile saha içi taşıma aracıdır. Söz konusu iş makinaları, sayıları ve oluşturacakları ses gücü düzeyleri Tablo IV da verilmiştir. Tablo IV Gürültü Kaynaklarının Ses Gücü Düzeyleri ve Sayıları Gürültü Kaynakları Sayısı Ses Gücü Düzeyleri (L w db) Kara Tankeri Pikap kamyon 2 95 Pompa 4 97 Açık alanda kullanılan ekipmanların ses gücü düzeyleri, mülga Sanayi ve Ticaret Bakanlığı nca hazırlanan ve tarihli ve sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Açık Alanda Kullanılan Teçhizat Tarafından Oluşturulan Çevredeki Gürültü Emisyonu İle İlgili Yönetmelik kapsamında hesaplanmıştır. Tüm iş makinelerinin aynı anda ve birlikte çalışacağı göz önüne alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Ancak inşaat aşamasında tüm iş makineleri aynı anda çalışmayacağından hesaplanan gürültü düzeyinin hesaplanan değerden daha düşük olacağı tahmin edilmektedir. Her bir gürültü kaynağına ait toplam ses gücü düzeyinin Hz arasındaki 4 oktav bandına dağılımının, her bir oktav bandındaki ses gücü düzeyleri aşağıdaki formül kullanılarak hesaplanmış ve Tablo IV de verilmiştir. Lw (i)=10 log((10 lw / 10 )/4) Tablo IV Gürültü Kaynakları ve Ses Gücü Düzeyleri Gürültü Kaynakları Ses Gücü Düzeyleri (L w db) Toplam 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Kara Tankeri Pikap kamyon Pompa Gürültü kaynaktan çıktıktan sonra, maruz kaldığı canlı arasındaki mesafe ile ters orantılı olarak düşer. Gürültü kaynağı noktasal kaynak veya çizgisel kaynak belirlendikten sonra, hava içerisinde dalga boyu ve frekansına göre yayılır. Her bir gürültü kaynağının daire şeklindeki alanda 50 m, 100 m, 250 m, 500 m, 750 m, 1000 m, 1250 m, 1500 m, 2000 m ve 3000 m deki değerleri aşağıda verilmiştir: 118

129 Alanda oluşacak ses basınç düzeyi (db); A =4 r 2, Q: Yönelme katsayısı (Serbest alanlar için Q = 2) L p = L w + 10 log (Q/A) formülü ile hesaplanır. Tablo IV Alanda Oluşacak Ses Basınç Düzeyleri Gürültü Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Kaynakları Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 62,02 62,02 62,02 62, ,04 48,04 48,04 48, ,02 42,02 42,02 42,02 Kara Tankeri ,5 38,5 38,5 38, ,06 34,06 34,06 34, ,48 32,48 32,48 32, ,98 29,98 29,98 29, ,46 26,46 26,46 26, ,02 47,02 47,02 47, ,04 33,04 33,04 33, ,02 27,02 27,02 27,02 Pikap Kamyon ,5 23,5 23,5 23, ,06 19,06 19,06 19, ,48 17,48 17,48 17, ,98 14,98 14,98 14, ,46 11,46 11,46 11, ,02 49,02 49,02 49, ,04 35,04 35,04 35, ,02 29,02 29,02 29,02 Pompa ,5 25,5 25,5 25, ,06 21,06 21,06 21, ,48 19,48 19,48 19, ,98 16,98 16,98 16, ,46 13,46 13,46 13, Hz ile 4000 Hz frekans aralığında ses düzeylerini bulmak için düzeltme faktörleri kullanılmaktadır. 4 oktav bandı için düzeltme faktörleri Tablo IV te ve düzeltme faktörü kullanılmış veriler Tablo IV te verilmiştir. 119

130 Tablo IV Her Bir Gürültü Kaynağının Çeşitli Mesafelerdeki Ses Düzeyleri Gürültü Kaynakları Kara Tankeri Pikap Kamyon Pompa Ses Basınç Düzeyleri (L p db) Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz 50 58,82 62,02 63,22 63, , , ,84 48,04 49,24 49, ,82 42,02 43,22 43, ,3 38,5 39,7 39, , , ,86 34,06 35,26 35, ,28 32,48 33,68 33, ,78 29,98 31,18 30, ,26 26,46 27,66 27, ,82 47,02 48,22 48, , , ,84 33,04 34,24 34, ,82 27,02 28,22 28, ,3 23,5 24,7 24, , , ,86 19,06 20,26 20, ,28 17,48 18,68 18, ,78 14,98 16,18 15, ,26 11,46 12,66 12, ,82 49,02 50,22 50, , , ,84 35,04 36,24 36, ,82 29,02 30,22 30, ,3 25,5 26,7 26, , , ,86 21,06 22,26 22, ,28 19,48 20,68 20, ,78 16,98 18,18 17, ,26 13,46 14,66 14,46 Alandaki Atmosferik Yutuş Tablo IV da verilmiştir. Atmosferik yutuş değerlerinin düşülmesinden sonra her bir gürültü kaynağının 4 oktav bandındaki net ses düzeyi L gündüz (dba) = L p A atm formülüne göre hesaplanmıştır. Ayrıca L WT = 10 Log Σ 10 Li / 10 formülü kullanılarak hesaplanmış toplam ses basıncı düzeyi değerleri Tablo IV te verilmiştir. 120

131 Tablo IV Mesafeye Göre Ses Düzeylerinin Dağılımı Gürültü Kaynakları Kara Tankeri Pikap Kamyon Pompa Ses Düzeyleri (dba) Toplam Ses Mesafe (m) 500 Hz 1000 Hz 2000 Hz 4000 Hz Düzeyi (dba) 50 58,81 61,97 63,01 62,2 67, ,23 55,89 56,79 55,35 61, ,77 47,78 48,21 44,93 52, ,69 41,5 41,16 34,8 45, ,1 37,73 36,61 27,16 41, ,54 34,97 33,09 20,55 38, ,54 32,77 30,12 14,5 36, ,89 30,93 27,51 8,81 34, ,26 27,92 22,95-1,91 30, ,48 23,37 15,32-21,88 26, ,81 46,97 48,01 47,2 52, ,23 40,89 41,79 40,35 46, ,77 32,78 33,21 29,93 37, ,69 26,5 26,16 19,8 30, ,1 22,73 21,61 12,16 26, ,54 19,97 18,09 5,55 23, ,54 17,77 15,12-0,5 21, ,89 15,93 12,51-6,19 19, ,26 12,92 7,95-16,91 15, ,48 8,37 0,32-36,88 11, ,81 48,97 50,01 49,2 54, ,23 42,89 43,79 42,35 48, ,77 34,78 35,21 31,93 39, ,69 28,5 28,16 21,8 32, ,1 24,73 23,61 14,16 28, ,54 21,97 20,09 7,55 25, ,54 19,77 17,12 1,5 23, ,89 17,93 14,51-4,19 21, ,26 14,92 9,95-14,91 17, ,48 10,37 2,32-34,88 13,32 Eşdeğer gürültü düzeyleri (L gündüz = L eq) L eq = 10LogΣ10 LT(i)/10 formülü ile hesaplanarak Tablo IV te verilmiştir. Tablo IV Mesafeye Göre Eşdeğer Gürültü Düzeylerinin Dağılımı Mesafe L gündüz (dba) 50 74, , , , , , , , , ,32 Yukarıda mesafelere göre ayrı ayrı hesaplanan net ses düzeyleri, Gündüz Gürültü Seviyeleri (L gündüz) dir. 121

132 Proje alanında tüm iş makinelerinin aynı anda ve birlikte çalışacağı göz önüne alınarak hesaplamalar yapılmıştır. Ancak alanda tüm iş makineleri aynı anda çalışmayacağından hesaplanan gürültü düzeyi daha da düşecektir. Proje alanına (yapılması planlanan depolama tanklarına) en yakın yerleşim yeri yaklaşık 250 m uzaklıktaki Yazlık Konutlardır. 250 m uzaklıkta oluşacak gürültü düzeyi L gündüz = 62,75 dba olarak bulunmuştur. Tablo IV Endüstri Tesisleri için Çevresel Gürültü Sınır Değerleri (ÇGDYY, Tablo 4) Alanlar L gündüz (dba) L akşam (dba) Gürültüye hassas kullanımlardan eğitim, kültür ve sağlık alanları ile yazlık ve kamp yerlerinin yoğunluklu olduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan konutların yoğun olarak bulunduğu alanlar Ticari yapılar ile gürültüye hassas kullanımların birlikte bulunduğu alanlardan işyerlerinin yoğun olarak bulunduğu alanlar Endüstriyel alanlar L gece (dba) Projenin işletme aşamasında oluşacak gürültünün insan sağlığını olumsuz yönde etkilememesi için yönetmelikte öngörülen standartlara uyulacaktır. Teknik olarak makinelerdeki gürültü seviyesini daha aşağılara düşürmek mümkün olmadığından, çalışanların sağlıklarını korumak için pratik ve kullanılması kolay kulaklıklar verilecektir. Proje kapsamında oluşacak gürültü rahatsız edici boyutlarda olamayacaktır. Ayrıca gürültünün etkisi ve şiddeti gürültü kaynağının, bulunduğu ortama ve gürültüye maruz kalacak alıcıya uzaklığı ile ilişkili olmaktadır. Bu itibarla; * İş makinelerinin açık alanda çalışacağı, * Tesiste gürültülerin belli zaman aralıklarında ve bazen kesik olacağı, * Gürültü ile alıcı arasındaki mesafelerin değişken olacağı, * Sahanın geniş olması nedeniyle gürültünün kaynaktan uzaklaştıkça etkisinin azalacağı hususları göz önüne alınarak önemli denilebilecek olumsuz bir etkinin oluşmayacağı görülmektedir. Öte yandan teknik olarak makinelerdeki gürültü seviyesini daha aşağılara düşürmek mümkün olmadığından, çalışanların sağlıklarını korumak için pratik ve kullanılması kolay kulaklıklar verilecektir. Bunun yanında İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ile Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü ne ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği hükümlerine uyulacaktır. 122

133 IV.15. Proje Kapsamındaki Elektrifikasyon Planı, Bu Planın Uygulanması İçin Yapılacak İşlemler ve Kullanılacak Malzemeler, Enerji Nakil Hatlarının Geçirileceği Yerler ve Trafoların Yerleri, Bunların Güçleri, Elektrik İletim Hatlarının Geçtiği Alan Üzerinde Yapılacak İş ve İşlemler Proje kapsamında; halihazırda Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından işletilmekte olan Dörtyol Terminal sahasında 4 adet depolama tankı yapılmak suretiyle kapasite artışı gerçekleştirilecektir. Yapılacak kapasite artışı kapsamında mevcut tesisisin elektrik sisteminden faydalanılacaktır. Gerekli olması durumunda ilgili kurumların görüş ve izinleri alınarak elektrifikasyon sisteminde iyileştirme yapılacaktır. Projeye ait Elektrifikasyon Planı Ek 22 de verilmiştir. IV.16. Projenin Mevcut Trafiği (Kara, Deniz, vb.) Ne Şekilde Etkileyeceği, Alınacak Önlemler Deniz terminali tesise yükleme ve boşaltma amacıyla gelen gemilerin yanaşmaları amacıyla inşa edilmiş iskele karadaki depolama tesislerine ulaşan boru hatlarından oluşmaktadır. Tesisin Toprakkale-İskenderun E 91 karayoluna bağlantısı 1,5 km'lik ara yolun kullanımı ile sağlanmaktadır. Tesis BP ye 300 m, Milangaz ile bitişik nizam, Aygaz Dolum Tesislerine yaklaşık 1500 m mesafededir. Tesise ulaşmak için Toprakkale-İskenderun E91 karayolu ile Adana-İskenderun O 53 otoban yolu olmak üzere iki ana karayolu ile ulaşımı mümkündür. Proje kapsamında nakliye işlemleri için deniz yolu tercih edilmektedir. Karayolu ile yapılacak nakliye işlemlerinin düşük oranlarda gerçekleşecek olması sebebiyle projenin karayolu trafiğine önemli bir etkisi beklenmemektedir. Dörtyol Terminali nde gerçekleştirilmesi planlanan kapasite artışının karasal alanda gerçekleştirilecek olması, deniz yapılarında herhangi bir değişiklik yapılmayacak olması nedeniyle; gelen gemi sayısında deniz trafiğini olumsuz yönde etkileyecek bir artış beklenmemektedir. Bölgede yer alan tesislerin 2006 ve 2007 yıllarına ait boyutlarına ve yüklerine göre gemi trafiği istatistikleri Tablo IV ve IV de, Dörtyol Terminali ne 2008 ve 2009 yıllarında yanaşan gemilerin sayıları ise Tablo IV te verilmiştir. 123

134 Tablo IV Bölgede Yer Alan Tesislerin Boyutlarına Göre Gemi Trafiği Tankerler ( ) TESİSLER GRT Aralığı BP Milangaz Delta Akpet Aygaz İpragaz Toplam < >70000 TOPLAM (Kaynak: Dörtyol Tesisleri Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı) Tablo IV Bölgede Yer Alan Tesislerin Yüklerine Göre Gemi Trafiği Tankerler ( ) TESİSLER Ürünler BP Milangaz Delta Akpet Aygaz İpragaz Toplam LPG Benzin Kerosen 4 4 Dizel Fuel oil Gaz yağı Endüstriyel yağ 8 8 TOPLAM (Kaynak: Dörtyol Tesisleri Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı) Tablo IV Dörtyol Terminali 2008 ve 2009 Yılları Gemi Trafiği Ürünler Ürün Getiren Tanker Sayısı Ürün Yüklenen Tanker Sayısı TOPLAM Benzin Fuel oil Gaz yağı JET A 1 (Kerosen) Nafta 2 2 ULSD 8 8 TOPLAM IV.17. Proje İçin Önerilen Sağlık Koruma Bandı Mesafesi Proje alanı için tarihinde Gayri Sıhhi Müessese Denetim Komisyonu (Plan Proje Yatırım ve İnşaat Müdürlüğü, İmar ve Kentsel İyileştirme Müdürlüğü, Tarımsal Hizmetler Müdürlüğü, Hukuk Müşavirliği, İl Sağlık Müdürlüğü, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü, İl Sanayi ve Ticaret Müdürlüğü) tarafından yerinde yapılan inceleme ve ilgili Belediyesinden ve Bakanlıklardan alınan görüş sonucu Durum Tespit Raporu hazırlanmış olup, tarihli Valilik Olur u alınmıştır. 124

135 Durum Tespit Raporu nda tarihinde belirlenen ( tesisin güneyi, doğusu ve kuzey yönlerinden 30 metre, batısından (deniz sahilinden) 20 metre kendi sınırlarından içe doğru, tanklara ürün nakli için yapılan boru hattının sağ ve solundan 2 metre, deniz içindeki gemi boşaltım etrafında 200 metre, tankların kap çapının ¼ ü kadar tanklar arasından Sağlık Koruma Bandı bırakılması ) Sağlık Koruma Bandı içerisine tesisin güneyinden geçen 10 m lik imar yolunun dahil edilmesi ve korunmasında sakınca bulunmadığı belirtilmektedir (Ek 23: GSM İnceleme ve Denetleme Komisyonu Raporu, Valilik Olur u ve GSM Ruhsatı). Proje kapsamında mevcut Sağlık Koruma Bandı mesafeleri korunacak olup, herhangi bir değişiklik öngörülmemiştir. Projeye ait Vaziyet Planı Ek 5 te, 1/1.000 Ölçekli İmar Planı Ek 9 da verilmiştir. Proje kapsamında alan için belirlenen Sağlık Koruma Bandı sınırlarına uyulacaktır. Öte yandan inşaat ve işletme aşamalarında çalışanlara yeterli ve sıhhi içme ve kullanma suyu temin edilecek ve yeterli ölçüde sosyal tesis temin edilecektir. IV.18. İnşaat ve İşletme Sırasında Yerleşimlere Olabilecek Etkiler ve Alınacak Önlemler Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. tarafından işletilmekte olan Dörtyol Terminal Tesisi nde gerçekleştirilmesi planlanan Kapasite Artışı Projesi için seçilen alan, Terminal Sahası içerisinde yer almakta olup, proje alanına en yakın konutlar alana yaklaşık 250 m mesafede yer alan tatil sitesidir. Projenin inşaat aşamasında sahada gerçekleştirilecek işlemler sebebiyle toz emisyonu ve gürültü oluşumu söz konusudur. Sahada oluşacak toz emisyonun yerleşim birimlerine ve diğer alanlara etkisini incelemek amacıyla toz emisyonu debisi hesaplanmış ve oluşacak tozun kütlesel debisinin Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği Ek 2 de verilen sınır değerin altında olduğu tespit edilmiştir. Proje alanında oluşacak gürültü seviyesi için yapılan değerlendirmelerde ise alanda oluşacak gürültü seviyesinin alandan yaklaşık 250 m mesafede sınır değerleri sağlayacağı tespit edilmiştir. 125

136 İşletme aşaması için yapılan gürültü değerlendirmelerinde de alanda oluşacak gürültünün yaklaşık 250 m mesafede ÇGDYY Tablo-4 te verilen sınır değerleri sağlayacağı tespit edilmiştir. İşletme aşamasında üretim amaçlı yakıt tüketimi olmayacağından hava kalitesine olumsuz bir etkisi beklenmemekle birlikte, tesis işletme türü sebebiyle Çevre Kanununca alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Ek 1 Listesinde yer almaktadır. Tesise ait Çevre İzin ve Lisans Belgesi Ek 12 de verilmiş olup, projenin işletmeye alınmasından sonra, faaliyet sahibi tarafından Çevre İzni kapsamında gerekli işlemler yapılacaktır. Projenin inşaat ve işletme aşamasında sahada gerçekleştirilecek işlemlerin yerleşim birimleri üzerinde menfi bir etkisi olmayacaktır. IV.19. Boru Hattı ve Depo Sahasının Çevrelerindeki Mevcut Tesislerle Etkileşimi Proje kapsamında kapasite artışı yapılması planlanan Dörtyol Terminali nin ana hizmet konusu akaryakıt depolama ve dolum hizmetleridir. Dörtyol Terminali nin çevresinde ve yakın bölgelerde yine aynı sektörde hizmet veren tesisler mevcuttur. Dörtyol Terminali nin; Doğu sınırında Batı sınırında Kuzey sınırında Güney sınırında ; Milangaz ; Akdeniz ; BP Gaz, boş araziler ve Botaş ; Tatil Siteleri ve boş araziler yer almaktadır. Dörtyol bölgesinde yer alan Aygaz A.Ş., Akpet Akaryakıt Dağıtım A.Ş., BP Gaz A.Ş., İpragaz, Milangaz ve Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. arasında, deniz çevresinde meydana gelebilecek kaza ihtimallerini dikkate alınarak müşterek bir Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planı hazırlanması için protokol imzalanmıştır (Ek 24). Yapılan protokol gereğince T&T Deniz Temizliği ve Çevre Teknolojileri San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Dörtyol Tesisleri Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı hazırlanmıştır (Ek 25). 126

137 IV.20. Boru Hattının ve Bu Boru Hattına Ait Bakım Onarım Çalışmalarının Mevcut Altyapı Tesislerine Muhtemel Etkileri Proje kapsamında boru hatlarının inşaatına başlamadan önce mevcut altyapıya herhangi bir olumsuz etki olmaması için gerekli tüm tedbirler alınacaktır. Ancak olabilecek kaza durumlarında yapılacak işlemlerin sırasını gösteren Terminal Acil Durum Planı mevcuttur. Acil durumlarda Dörtyol Terminali nde uygulanacak işlemler için hazırlanan Acil Durum Planı Ek 26 da verilmiştir. IV.21. Proje Kapsamında Yüzey Sularına (Mevcut Su Kaynaklarına) ve Yeraltısuyuna Etkiler ve Alınacak Tedbirler Dörtyol Terminali ne en yakın yüzeysel su kaynağı Akdeniz olup, tesis içerisinde veya deniz çevresinde meydana gelebilecek kaza ihtimallerini dikkate alınarak Dörtyol bölgesinde yer alan Aygaz A.Ş., Akpet Akaryakıt Dağıtım A.Ş., BP Gaz A.Ş., İpragaz, Milangaz ve Delta Rubis Petrol Ticaret ve Sanayi A.Ş. arasında, müşterek bir Kıyı Tesisi Acil Müdahale Planı hazırlanması için protokol imzalanmıştır (Ek 24). Yapılan protokol gereğince T&T Deniz Temizliği ve Çevre Teknolojileri San. Tic. Ltd. Şti. tarafından Dörtyol Tesisleri Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı hazırlanmıştır (Ek 25). Ayrıca, Terminal in içinde veya dışında olabilecek tehlikeli durumları ve her tehlikeli durumda yapılacak işlemlerin sırasını gösteren Terminal Acil Durum Planı mevcuttur. Acil durumlarda Dörtyol Terminali nde uygulanacak işlemler için hazırlanan Acil Durum Planı Ek 26 da verilmiştir. Proje kapsamında hazırlanan Acil Durum Planlarına uyulacak ve ilgili kurumlarla koordineli hareket edilecektir. IV.22. Nüfus Hareketleri (İnşaat ve İşletme Döneminde Sağlanacak İstihdam, Ekonomik Değişiklikler, Göç Hareketi) Faaliyetin gerçekleştirileceği Hatay İli nin 2011 sayımına göre toplam nüfusu kişidir. Hatay İli'nde 1965 yılında kişi olan nüfus, 1990 yılında kişiye, 2000 yılında kişiye, 2012 yılında ise kişiye ulaşmıştır (Tablo IV ve Şekil IV.22.1.). 127

138 Tablo IV Hatay İli nin Sayım Yıllarına Göre Nüfusu Sayım Yılı Sayım Yılı Nüfusu Sayım Yılı Sayım Yılı Nüfusu Kaynak: TÜİK, Sayım Yılı Nüfusu Şekil IV Hatay İli nin Sayım Yıllarına Göre Nüfusu Dörtyol İlçesi ne ait nüfus bilgileri Tablo IV de verilmiştir. İlçe nin 1965 yılında kişi olan nüfusu, 1990 yılında kişi, 2000 yılında ise kişidir. İlçe nin 2011 yılında tespit edilen nüfusu ise kişi olup, bu nüfusun % 50,44 ünü erkek, % 49,56 sını kadınlar oluşturmaktadır. Dörtyol İlçesi nin yılları arasında tespit edilen nüfus değerleri Tablo IV ve Şekil IV de verilmiştir. Tablo IV Dörtyol İlçesi Nüfus Bilgileri Toplam İl/İlçe merkezleri Belde/köyler Yıl Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Toplam Erkek Kadın Kaynak: TÜİK,

139 Nüfus Şekil IV Dörtyol İlçesi nin Yıllara Göre Nüfusu Proje kapsamında halihazırda Delta Rubis Petrol tarafından işletilen Petrol Ürünleri Depolama Dolum Dağıtım Tesisi (Dörtyol Terminali) içerisinde mevcut tanklara ilave olarak toplam m³ depolama kapasiteli 4 adet tank inşa edilmesi planlanmaktadır. Projenin inşaat aşamasında 35 personel istihdam edilmesi planlanmakta olup, personel ihtiyacı yakın çevreden temin edilecektir. Proje kapsamında personel ihtiyacı, malzeme alımı, hizmetler vb. bölgeden temin edileceğinden bölgenin sosyo-ekonomik yapısında az da olsa bir canlılık olacaktır. Ancak proje sebebiyle göç hareketi beklenmemektedir. IV.23. Tesisin Faaliyeti Sırasında Çalışacak Personel ve Bu Personele Bağlı Nüfusun Konut ve Diğer Sosyal/Teknik Altyapı İhtiyaçlarının Nerelerde ve Nasıl Temin Edileceği Proje alanında halihazırda 66 personel görev yapmakta olup, projenin inşaat aşamasında 35 personelin görevlendirilmesi planlanmakta olup, işletme aşamasında yeni personel alımına gidilmeyecektir. Dörtyol Terminali alanında, çalışan personelin ihtiyaçlarının karşılanması için gerekli tesisler bulunmakta olup, bu tesislerden kaldırılacak olanları yeniden aynı kapasite ile Terminal girişine inşa edilecektir. Proje alanında görevlendirilecek personelin barınma vb. ihtiyaçları proje alanı çevresindeki yerleşim birimlerinden temin edilecektir. 129