MALİYET KAVRAMI VE ANALİZİ

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "MALİYET KAVRAMI VE ANALİZİ"

Ufuk Saltik
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 MALİYET KAVRAMI VE ANALİZİ KONU-2 KAYNAK : ENGINEERING ECONOMY 8TH ED. E. PAUL DEGARMO WILLLIAMA G. SULLIVAN JAMES A. BONDATELLI EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 1

2 MALİYET KAVRAMI VE ANALİZİ KONULAR Batık maliyet ve fırsat maliyeti Sabit, değişken ve artımlı(marjinal) maliyet Tekrar eden ve etmeyen maliyetler Doğrudan, dolaylı ve overhead maliyetler Standart maliyetler Nakit ile kayıt maliyetleri Ömür çevrimi nedir? Ömür çevrim maliyetleri Başabaş noktası analizi Ortalama birim maliyet fonksiyonu Aktif ekonomik çalışmalar Muhasebe ve mühendislik ekonomisi çalışmaları Mühendislik ekonomisi adımları EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 2

3 Batık (sunk) maliyet : Geçmişte oluşmuş kurtarılması mümkün olmayan maliyet Fırsat (Opportunity) maliyeti : kısıtlı kaynakların kullanılmasıyla en iyi alternatifden vazgeçmenin bedeli Sabit maliyet : Aktivite seviyesindeki değişimden etkilenmeyen maliyet Değişken maliyet : Aktivite seviyesindeki değişimle değişen maliyet Artımlı (marjinal) maliyet : sistem çıktısının bir veya daha fazla birim artırılmasıyla oluşan Ekstra maliyet. Tekrar eden maliyet :Firmanın benzer ürün veya hizmet ürettiğinde oluşan maliyet.değişken maliyetler tekrar eden maliyetlere girer fakat tekrar eden maliyetler değişken maliyetle kısıtlı değildir. Belli periodlarla tekrar eden sabit maliyetlerde tekrar eden maliyetlere girer. Tekrar etmeyen maliyet : Toplam harcama kısa bir zaman için bile olsa tekrar etmeyen bir seferlik maliyetler. Arsa alımı, fabrika inşası tekrar etmeyen maliyetlere girer. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 3

4 Doğrudan maliyetler : Mantıklı olarak ölçülebilen ve belirli bir çıktıya veya iş aktivitesine atanabilen maliyetler doğrudan maliyetlerdir. Dolaylı maliyetler : Belirli bir iş aktivitesine veya çıktıya atanması zor olan maliyetler dolaylı maliyetlerdir. Ortak kullanılan iş aletlerinin yıpranmasıyla olşan maliyet gibi. Overhead maliyetler : Doğrudan maliyet olmayan harcamalar overhead maliyetlerdir. Genel ve İdari maliyetler gibi. Standart maliyetler: Gerçek üretim ve servis öncesi bir birim çıktıya tahsis edilebilen maliyetler. Doğrudan işçilik maliyeti + Doğrudan malzeme maliyeti + Fabrika overhead maliyetleri = Standart maliyet (Birim başına) ENM 543 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 4 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 4

5 Nakit maliyetler : Nakit ödemesini içeren maliyetlere nakit maliyetler denir. Kayıt maliyetler : Nakit ödemesi içermeyen ve kayıtlarda olan maliyetlere kayıt maliyetler denir. Ömür çevrim maliyeti : Ürün, yapı, sistem ve servisin ömrü boyunca oluşan bütün tekrar eden ve etmeyen maliyetlere denir. Ömür Çevrimi : Ekonomik ihtiyacın belirdiği süreden itibaren tedavülden kalkma süresine kadar olan süre ömür çevrimi süresidir. Ömür çevrimi çeşitli evrelere bölünebilmekteysede iki ana evresi vardır. Bunlar kazanım evresi ve operasyon evresi. ENM 543 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 5 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 5

6 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ ADIMLARI Problemin tanınıp formülleştirilmesi Olur alternatiflerin geliştirilmesi Her bir olur alternatif için net nakit akışının geliştirilmesi Tercih edilen alternatife karar verirken kriter(lerin) seçilmesi Olur alternatiflerin analiz ve karşılaştırılması Tercih edilen alternatifin seçimi Sonuçların sonraki değerlendirilmesi EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 6

7 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ KONU -3 KAYNAK : ENGINEERING ECONOMY 8TH ED. E. PAUL DEGARMO WILLLIAMA G. SULLIVAN JAMES A. BONDATELLI EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 7

8 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ KONULAR Sermaye Getirisi Faizin Menşei Basit Faiz Bileşik Faiz Muadillik kavramı Nakit akış diagram ve tabloları Faiz Formulleri Nakit akışının aritmetik sıralaması Nakit akışının geometrik sıralaması Efektif ve Efektif olmayan faiz hadleri Zamanla değişen faiz hadleri Sürekli Bileşiklemek EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 8

9 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ Daha fazla zenginlik üretmek için kullanılabilecek para ve mülk şeklindeki zenginliğe Sermaye denir. İnsan, makine, malzeme, enerji ve diğer ihtiyaç duyulanlar için Para formundaki sermaye iki temel kategoriye ayrılır. Öz sermaye (Equıty capital ) kar amaclı girişimlere yatırılmış para ve mülkün sahibi insanlar tarafından sahip olunan sermayeyi ifade eder. Yatırım amacıyla borçlanılan sermayeye Borçlanılmış sermaye (debt capital ) denmektedir. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 9

10 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ FAİZİN MENŞEİ Faizin Orijini: Kaynaklar Faizi M.Ö yılları Babil medeniyetine kadar dayandırmaktadır. Yine tarihi kaynaklara göre M.Ö. 575 yıllarında merkezi babilde olan uluslar arası bankerler firması olduğunu göstermektedir. Yüksek faiz sağlıksız bir ekonominin bir göstergesidir. Kolay ve risksiz para kazanmanın yaygın olduğu ekonomilerde üretim ve ticaret cazibesini yitirir ve girişimcilik ruhu zarar görür. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 10

11 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ BASİT FAİZ Basit Faiz: I = P. N. i ( I = Alınan Faiz, P= Ana para, N= Periyod sayısı, i= Faiz oranı) şeklinde formülize edilen basit faizde alınan faiz periyod sayısı ile orantılı olup faize ekstra faiz yüklenmemektedir. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 11

12 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ BİLEŞİK FAİZ Bileşik Faiz: Bileşik faizde, basit faizin aksine periyod sayısı çok önemlidir. Bir dahaki ayda ana paraya ilaveten o aya kadar alınan bütün faizede faiz işletilir ve gelecek aydaki miktar öylece belirlenir. Periyod sayısı ilerledikçe bu faiz borçlular için basit faize göre daha tehlikeli olmaktadır. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 12

13 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ NOTASYON ve NAKİT AKIŞ DİYAGRAM/ TABLO VE FORMULLERİ NOTASYON i = Etkin faiz oranı / period N = Vade (periyod) sayısı P = Paranın şimdiki zaman değeri ( Bir veya daha fazla nakit akışının şimdiki zaman değeri) F = Paranın gelecek zaman değeri ( Bir veya daha fazla nakit akışının gelecek zaman değeri) A = Periyod ( Vade ) sonu nakit akışı. 1 periyodun sonundan belirlenmiş bir vade sayısı boyunca her bir vade sonu oluşan düzgün (eşit) nakit akışıdır. EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 13

14 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ NOTASYON ve NAKİT AKIŞ DİYAGRAM/ TABLO VE FORMULLERİ NAKİT AKIŞ DİYAGRAMI Nakit akışı (borç veren gözüyle) P = $ 8000 F = $11,713 i = 10% EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 14

15 NAKİT AKIŞ DİYAGRAMI. Nakit akışı, eşit taksitli (borç veren gözüyle) P = $ 8000 A= $2524 i = 10% EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 15

16 NAKİT AKIŞ DİYAGRAMI. Nakit akışı (Yatırmcı gözüyle) Yatırım = Aylık Harcama = $ 3000 Periyod = 5 Periyod Nakit Girişi = $ 5310 hurda geliri = $2000 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 16

17 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ NOTASYON ve NAKİT AKIŞ DİYAGRAM/ TABLO VE FORMULLERİ FORMÜLLER ( DURUMLAR) P = F / [ (1+i)^N ] Problemin Gösterimi (P/F, i%, N) F = P * [ (1+i)^N ] Problemin Gösterimi (F/P, i%, N) P = A * [ (1+i)^N -1 ] / [i*(1+i)^n] Problemin Gösterimi (P/A, i%, N) A = P * [i*(1+i)^n] / [(1+i)^N -1 ] Problemin Gösterimi (A/P, i%, N) F = A * [ (1+i)^N -1 ] / i Problemin Gösterimi (F/A, i%, N) A = F * i / [(1+i)^N -1 ] Problemin Gösterimi (A/F, i%, N) EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 17

18 1. Durum : (Problem Tipi, F veriliyor, P nin değeri isteniyor, Gösterim (P/F, i%, N)) F = Gelecek yılki değeri 110 TL olan paranın yılbaşındaki değeri nedir? i = 10% P = F / [ (1+i)^N ]= 110 / 1.1 = 100 TL Bir Firma 8 yıl sonra % 10 faizin olduğu durumda $ dolara sahip olmak isterse şimdi ne kadar para yatırması gerekir. F(P/F, i%, N) = F(P/ , 10%, 8) = $1000 Formülle; P = F / [ (1+i)^N ]= $ / (1.1)^8 = $1000 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 18

19 2. Durum : (Problem Tipi, P veriliyor, F nin değeri isteniyor, Gösterim (F/P, i%, N)) Şimdiki zaman değeri 100 TL olan paranın, faizin 10% olduğu durumda gelecek yılki değeri ne olur? F = P * [ (1+i)^N ]= 100 * 1.1 = 110 TL Bir Firma 8 yıllığına $ 1000 ödünç alırsa 8. Periyodun sonunda ödenmesi gereken miktar ne olur? P(F/P, i%, N) = P( F / 1000, 10%, 8) =$ Formülle; F = P * [ (1+i)^N ]= 1000 * (1.1)^8 = $ EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 19

20 3. Durum 8 yıl boyunca her yıl $ almak için ne kadar para yatırmalıdır. Problemin Gösterimi A(P/A, i%, N) = A(P/187.45, 10%, 8) = $ (5.33) = $1000 Formülle; P = A * [ (1+i)^N -1 ] / [i*(1+i)^n] = $1000 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 20

21 4. Durum Yukarıdaki problemin tersi düşünüldüğünde $1000 yatırıldığında her yıl alınacak eşit ödemeli miktar nedir? Problemin Gösterimi P(A/P, i%, N) = P(A/1000, 10%, 8) = 1000*( ) = $187,45 Formülle A = P * [i*(1+i)^n] / [(1+i)^N -1 ] = $187,45 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 21

22 5. Durum : Faizin % 10 olduğu bir durumda her yıl bankaya $ para yatırılırsa 8. yılın sonunda ne kadar para birikir. Problemin Gösterimi A(F/A, i%, N) = A( F/187.45, 10%, 8) = 187,45 (11,4359)=$ Formülle; F = A * [ (1+i)^N -1 ] / i = $ EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 22

23 6. Durum Faizin %10 olduğu bir durumda 8. yılın sonunda $ birikmesi için her yıl ne kadar para bankaya yatırılması gerekir. Problemin Gösterimi F(A/F, i%, N) = (0.0874) = $ Formülle; A = F * i / [(1+i)^N -1 ] = $ EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 23

24 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 24

25 PARANIN ZAMANA GÖRE DEĞERLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ KATSAYILARI TABLOSU ( İ= 1%) EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 25

26 PARANIN ZAMANA GÖRE DEĞERLERİNİN DÖNÜŞÜMÜ KATSAYILARI TABLOSU ( i= 10%) EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 26

27 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 27

28 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 28

29 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 29

30 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 30

Benzer belgeler

PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ

PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ KONU-3 EMY 521 MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ 1 PARA-ZAMAN İLİŞKİSİNİN PRENSİPLERİ KONULAR Sermaye Getirisi Faizin Menşei Basit Faiz Bileşik Faiz Muadillik kavramı Nakit akış