KAT İHTARNAMELERİ VE REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE İLAMLI TAKİP. Av. Ebru ÇAVUŞOĞLU ERYİĞİT HUKUK BÜROSU / ANKARA

Transkript

1 KAT İHTARNAMELERİ VE REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE İLAMLI TAKİP Av. Ebru ÇAVUŞOĞLU ERYİĞİT HUKUK BÜROSU / ANKARA ebru@eryigithukuk.com

2 Kat ihtarnamesi, taraflar arasındaki sözleşmeye göre vadesinde ödemelerin yapılmaması veya tahsilatın güçleşmesi durumunda, kredinin durdurulduğunu, alacağın tamamının yasal yollardan tahsil edilmeye başlanacağını ve tüm kredinin muaccel kılınacağını kredi kullanıcısına (borçlusuna) bildiren ihtarnamedir. Kat ihtarnamelerine ilişkin dikkat edilmesi gereken nokta, borçlu tarafından muaccel olduğu halde ödenmeyen miktar, borcun tamamı değil de bir kısmı veya bir taksiti olsa dahi, kat ihtarnamesi gönderildikten sonra borcun tamamının muaccel kılınacak ve takibe konu edilebilecek olmasıdır. Yasal takibe geçilebilmesi için kredinin, kredi kullanıcısından talep edilebilir hale gelmesi; yani öncelikle kredinin kat edilerek, kat ihtarnamesi ile borçludan istenmesi gerekir. Bu tür kat ihtarnameleri genellikle yasal takibe konu olacakları için noter aracılığıyla gönderilir. Kat ihtarnamelerine sık rastlanabilecek konulardan biri ise, rehnin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takip türlerinden biri olan noterden gönderilen hesap özeti, tazmin talebi veya ihtarı ibraz ederek ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takiptir. Öncelikle, bu konu ilgili İcra ve İflas Kanunu maddeleri şu şekildedir; Borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde işleyen nakdi kredileri ve gayri nakdi kredileri teminen alınan ipotekler: Madde 150/ı (Ek: 9/11/ /25 md.; Değişik: 17/7/ /43 md.) Borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde işleyen nakdî veya gayrinakdi bir krediyi kullandıran tarafın ibraz ettiği ipotek akit tablosu kayıtsız ve şartsız bir para borcu ikrarını ihtiva etmese dahi, krediyi kullandıran taraf, krediyi kullanan tarafa ait cari hesabın kesilmesine veya kısa, orta, uzun vadeli kredi hesabının muaccel kılınmasına ilişkin hesap özetinin veya gayrinakdi kredinin ödenmiş olması nedeniyle tazmin talebinin veya borcun ödenmesine ilişkin ihtarın noter aracılığıyla krediyi kullanan tarafa kredi sözleşmesinde yazılı ya da ipotek akit tablosunda belirtilen adrese gönderilmek suretiyle tebliğ edildiğini veya 68/b maddesi gereğince tebliğ edilmiş sayıldığını gösteren noterden tasdikli bir sureti icra müdürüne ibraz ederse icra müdürü 149 uncu madde uyarınca işlem yapar. Şu kadar ki, krediyi kullanan tarafın hesap özetine ve borcun ödenmesine ilişkin ihtara ya da gayrinakdi kredi nedeniyle tazmin talebine, kendisine tebliğ edildiği veya 68/b maddesi gereğince tebliğ edilmiş sayıldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde noter aracılığıyla itiraz etmiş olduğunu ispat etmek suretiyle icra mahkemesine şikâyette bulunmak hakkı saklıdır. Bu takdirde krediyi kullandıran taraf alacağını 68/b maddesi çerçevesinde diğer belgelerle ispatlayabiliyorsa, krediyi kullanan tarafın şikâyeti reddedilir. İcra mahkemesinde yapılan inceleme sırasında, borçlu, borcun sona erdiğine veya ertelendiğine ilişkin resmî veya imzası ikrar edilmiş bir belge sunmadıkça takibin durdurulmasına karar verilemez. Hesap özetinin, tazmin talebinin veya ihtarın ipotekli taşınmaz maliki üçüncü kişiye tebliğ edilmesi veya tebliğ edilmiş

3 sayılması Türk Medenî Kanununun 887 nci maddesinde öngörülen ödeme istemi yerine geçer 1 Borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde işleyen kredilerde itirazın kesin olarak kaldırılması: Madde 68/b (Ek: /4 m.) Borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde işleyen kredilerde krediyi kullandıran taraf, krediyi kullanan tarafın kredi sözleşmesinde belirttiği adresine, borçlu cari hesap sözleşmesinde belirtilen dönemleri veya kısa, orta, uzun vadeli kredi sözleşmelerinde yazılı faiz tahakkuk dönemlerini takip eden on beş gün içinde bir hesap özetini noter aracılığı ile göndermek zorundadır. (Değişik son cümle: /18 m.) Sözleşmede gösterilen adresin değiştirilmesi, yurt içinde bir adresin noter aracılığıyla krediyi kullandıran tarafa bildirilmesi hâlinde sonuç doğurur; yeni adresin bu şekilde bildirilmemesi hâlinde hesap özetinin eski adrese ulaştığı tarih tebliğ tarihi sayılır. Süresi içinde gönderilen hesap özetinin muhtevasına, alındığından itibaren bir ay içinde itiraz etmeyen krediyi kullanan taraf, hesap özetinin gerçeğe aykırılığını ancak borcunu ödedikten sonra dava edebilir. Kredi sözleşmeleri ve bunlarla ilgili süresinde itiraz edilmemiş hesap özetleri ile ihtarnameler ve krediyi kullandıran tarafından usulüne uygun düzenlenmiş diğer belge ve makbuzlar bu Kanunun 68 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen belgelerden sayılırlar. Krediyi kullanan taraf, itiraz etmediği hesap özetinin dayandığı belgelerde kendisine izafe edilen imzayı kabul etmiş sayılır. Bu hüküm bu Kanunun 150/a maddesinin söz konusu olduğu hallerde de aynen uygulanır. (Ek fıkra: /18 m.) Krediyi kullanan tarafın kredi hesabının kesilmesine veya borcun ödenmesine ilişkin ihtarname içeriğine itiraz etmiş olması, kredi hesabının kesilmesi ve borcun ödenmesine ilişkin ihtarnameden önce tebliğ edilen ve itiraz edilmeyerek kesinleşmiş bulunan faiz tahakkuk dönemlerine ilişkin hesap özetlerinin muhtevasına itiraz edilmemiş olmasının sonuçlarını ortadan kaldırmaz. Bu durumda, önceki dönemlere ilişkin kesinleşmiş hesap özetleri hakkında ikinci fıkra hükümleri uygulanır.. 2 Yukarıda verilen ilgili maddeleri kısaca özetlemek gerekirse; İİK 150/ı hükmüne göre, borçlu cari hesap veya kısa, orta, uzun vadeli kredi şeklinde işleyen nakdi veya gayrinakdi krediyi kullandıran tarafın ibraz ettiği ipotek akit tablosu kayıtsız şartsız bir para borcunu içermese bile, krediyi kullandıran taraf, krediyi kullanan tarafa ait gayrinakdi kredinin ödenmemiş olması nedeniyle tazmin talebini veya borcun ödenmesine ilişkin ihtarı noter aracılığıyla krediyi kullanan tarafa gönderilerek tebliğ edildiğini veya İİK 68/b hükmü gereğince tebliğ edilmiş sayıldığını gösteren noterden tasdikli bir sureti icra müdürüne ibraz ederek ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı 1 (İcra ve İflas Kanunu [İİK], 1932: madde 150/ı) 2 (İİK, 1923: madde 68/b)

4 takip yapabilir. Böylece, İİK tarafından, kredi alacaklısına, ilamlı takip yapılabilmesi için önemli bir imkan tanınmıştır. Kredi borçlusunun, kendisine gönderilen kat ihtarnamelerine itiraz etmesi ve etmemesi hallerine farklı sonuçlar bağlanmıştır. Kat İhtarnamelerine İtiraz Edilmesi: Krediyi kullanan taraf, borcun ödenmesine ilişkin ihtara, kendisine tebliğ edildiği veya İİK 68/b gereği tebliğ edilmiş sayıldığı tarihten itibaren yasal süreler içerisinde noter aracılığıyla itiraz etmişse; icra emrinin tebliğinden itibaren yedi gün içinde icra mahkemesine şikayette bulunabilir. Bu halde, kredi borçlusuna da, kat ihtarnamelerine tebliğlerinden itibaren sekiz günlük yasal süre içerisinde itiraz edilmesi halinde, önemli bir imkan sağlanarak, icra mahkemelerinde şikayet hakkı tanınmıştır. Kredi borçlusu tarafından kat ihtarnamelerine süresi içinde itiraz edildiğinde, krediyi kullandıran tarafın, yani kredi alacaklısının, alacağını; ancak İİK 68/b hükmünde sayılan belgelerden biri ile ispat etmesi mümkün olacaktır. İİK 68/b hükmü kapsamındaki belgelerle alacak ispat edilebilirse şikayet reddedilecektir....kredi sözleşmesi nedeniyle hesap özeti ve ihtarname tebliğ edilen davacı/borçlunun İİK'nın 150/ı maddesi gereğince gönderilen icra emrine karşı şikayeti vukuunda icra mahkemesince, ihtarnameye 8 gün içinde itiraz edilmesi halinde krediyi kullandıran tarafın alacağını İİK 68/b kapsamında diğer belgelerle ispatlaması halinde şikayeti reddedilmelidir 3 Bu noktada, tartışılabilecek bir husus da, dosyaya sunulan belgelerin İİK 68/b hükmü kapsamında olduğunun ne yöntemle tespit edileceğidir. Yargıtay İçtihatları da dikkate alındığında, icra mahkemelerinde görülmekte olan bu tür şikayete dayanan davalarda, dosyaya sunulan belgelerin, İİK 68/b hükmü kapsamındaki belgelerden sayılıp saylamayacağı, yapılacak bilirkişi incelemesiyle açıklığa kavuşacaktır. Bu husus ile ilgili farklı Yargıtay Hukuk Dairelerinin ilamları şu şekildedir; Borçlu hakkında ipoteğin paraya çevrilmesi yoluyla ilamlı takip yapılmış, kendisine örnek 6 icra emri tebliğ edilmiştir. Alacaklı banka tarafından borçluya noter aracılığıyla ihtarname gönderilmiş olup, bu ihtarnamenin borçluya tebliğ edildiği anlaşıldığından, ipoteğin limit ipoteği olması ve ihtarnameye süresi içinde itiraz edilmesi, borçluya icra emri gönderilmesine engel teşkil etmez. Ancak borçlu tarafından hesap kat ihtarnamesine 8 günlük yasal süre içerisinde itiraz edildiğinden krediyi kullandıran taraf ( alacaklı ) alacağını 68/b maddesi çerçevesinde diğer belgelerle ispatlayabiliyorsa, borçlunun şikayeti reddedilir. Borçlu tarafından yasal 8 günlük süre içinde ihtarnameye karşı ( borca ) itiraz edildiğine göre, bu iddia üzerinde durularak, alacaklının 68/b maddesi çerçevesindeki belgelerle alacağını ispat edip edemediği hususu banka kayıtları üzerinde bilirkişi incelemesi de yaptırılmak suretiyle değerlendirilerek, borç miktarı belirlendikten sonra sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir 4 3 Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2013/ E., 2015/895 K., Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2012/11522 E., 2013/886 K.,

5 Alacaklı banka tarafından borçluya noter aracılığıyla ihtarname gönderilmiştir. İpoteğin limit ipoteği olması ve ihtarnameye süresi içinde itiraz edilmesi, borçluya icra emri gönderilmesine engel teşkil etmez. Ancak borçlu tarafından hesap kat ihtarnamesine 8 günlük yasal süre içerisinde itiraz edildiğinden krediyi kullandıran taraf (alacaklı) alacağını 68/b maddesi çerçevesinde diğer belgelerle ispatlayabiliyorsa, borçlunun şikayeti reddedilir. Borçlu tarafından yasal 8 günlük süre içinde ihtarnameye karşı (borca) itiraz edildiğine göre, bu iddia üzerinde durularak, alacaklının 68/b maddesi çerçevesindeki belgelerle alacağını ispat edip edemediği hususu banka kayıtları üzerinde bilirkişi incelemesi de yaptırılmak suretiyle değerlendirilerek, borç miktarı belirlendikten sonra sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir 5 Bu hususu somutlaştırmak gerekirse, elimizdeki mevcut bir dosyadan örnek verilebiliriz. Kredi alacaklısı banka tarafından, müvekkil şirkete, yani kredi borçlusuna, toplamda dokuz adet kat ihtarnamesi gönderilmiştir. Kredi borçlusu müvekkil şirketçe, tüm bu kat ihtarnamelerine ihtarların niteliğine göre İİK 150/ı maddesi uyarınca sekiz gün ve İİK 68/b maddesi uyarınca otuz günlük yasal süreler içerisinde, noter aracılığıyla itirazi ihtarname gönderilerek itiraz edilmiştir; itiraz edilmiş olduğundan işbu hesap özetleri ve kat ihtarnameleri kesinleşmemiştir. Buna karşılık, borçlu banka, müvekkil şirkete karşı ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takip başlatmıştır. Bu halde, borçlu bankanın başlatmış olduğu ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile ilamlı takibe karşı, kat ihtarnamelerine yasal süreleri içerisinde itiraz edilmiş olduğundan, tarafımızca kanunla tanınan icra mahkemesine şikayet hakkı kullanılmıştır. İşbu dosya bilirkişi incelemesine gönderilmiş ve bilirkişi raporunda ise alacaklı bankanın ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile yaptığı ilamlı takibin, usulüne uygun noter aracılığıyla gönderilmiş kat ihtarnamelerine dayandığı için takip yolu bakımından hukuka uygun olduğu belirlenmiştir. Ayrıca raporda, müvekkil şirketin, yani kredi borçlusunun, kat ihtarnamelerine yasal süreler içerisinde itiraz etmiş olmasından kaynaklı olarak, kredi alacaklısı bankanın alacağını İİK 68/b maddesi kapsamında diğer belgelerle ispat etmesi gerektiği de ifade edilmiştir. Bu mevcut dosya halen derdesttir; mahkeme tarafından dosya tekrar bilirkişiye tevdii edilerek, alacaklı bankanın sunmuş olduğu belgelerin (ipotek belgesi, noter ihtarnamesi, kredi sözleşmeleri, hesap ekstreleri, teminat mektubu ödeme belgesi, çek hesabı dökümleri) İİK 68/b maddesi kapsamındaki belgelerden olup olmadığı incelenmektedir. Kat İhtarnamelerine İtiraz Edilmemesi: Kredi kullanıcısı (borçlusu) tarafından, kat ihtarnamelerine itiraz edilmemiş olması ise; farklı sonuçlar doğurmaktadır. Öncelikle, kredi alacaklısı tarafından gönderilen kat ihtarnamesine kredi borçlusu tarafından itiraz edilmediği hallerde, bu ihtarname imzası ve borcu ikrar edilmiş bir belge niteliği kazanacaktır. Banka tarafından gönderilen ve itiraz edilmeyen ihtarname, imzası ve borcu ikrar edilmiş belge niteliğindedir 6 Ayrıca, kredi borçlusu hesap kat ihtarnamelerine yine noter aracılığıyla itiraz etmemişse, ilgili hesap özetinin gerçeğe aykırılığı, ancak borç ödendikten sonra genel mahkemelerde açılacak bir dava ile ileri sürülebilecektir. 5 Yargıtay 12. Hukuk Dairesi 2011/1768 E., 2011/16918 K., Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2002/ E., 2002/184 K.,

6 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu'nun 68/b maddesi gereğince süresinde hesap kat ihtarına itiraz edilmemesi durumunda hesap özetinin gerçeğe aykırılığı ancak borç ödendikten sonra genel mahkemede açılacak davada ileri sürülebilir 7 Sonuç olarak; krediyi kullandıran taraf, krediyi kullanan tarafa ait cari hesabın kesilmesini veya vadeli kredi hesabının muaccel hale geldiğini bildiren tazmin talebini veya borcun ödenmesine ilişkin ihtarı noter aracılığıyla krediyi kullanan tarafa göndererek, bu ihtarnamelerin tebliğ edildiğini veya İİK 68/b hükmü gereğince tebliğ edilmiş sayıldığını ilgili icra dosyasına sunarak, ilamlı takip başlatabilecektir. Ancak, krediyi kullanan tarafın, yani kredi borçlusunun, işbu kat ihtarnamelerine, noter aracılığıyla gönderilen itirazi ihtarnameler ile yasal süreler içerisinde itiraz etmesi halinde, icra mahkemesine şikayet hakkı bulunmaktadır. Süresinde yapılacak bu şikayet sonrasında, kredi alacaklısı, alacağını; ancak İİK 68/b hükmü kapsamındaki belgeler ile ispatlayabilecektir; bu kapsamdaki belgelerle borç ispatlandığında, kredi borçlusunun şikayeti reddedilecektir. Bu aşamada dosyaya sunulan belgelerin İİK 68/b hükmü kapsamındaki belgelerden olup olmadığı ise yapılacak bilirkişi incelemesiyle tespit edilecektir. Kredi borçlusunun bu ihtarnamelere itiraz etmemesi durumunda ise, işbu kat ihtarnameleri imzası ve borcu ikrar edilmiş belge niteliği kazanacak; kredi borçlusu hesap özetinin gerçeğe aykırılığını ancak borcu ödedikten sonra genel mahkemelerde açacağı yeni bir dava ile ileri sürebilecektir. KAYNAKÇA İcra ve İflas Kanunu (1932), T.C. Resmi Gazete, 2128, Kazancı İçtihat Bilgi Bankası, Kuru, Baki. İcra ve İflas Hukuku El Kitabı. Ankara: Adalet Yayınevi, Pekcanıtez, Hakan, Oğuz Atalay, Meral Sungurtekin Özkan, Muhammed Özekes. İcra ve İflas Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2008/ E., 2008/622 K.,