BESLENME SORUNLARININ ÖNLENMESİ: BESİN ve BESLENME POLİTİKALARI

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "BESLENME SORUNLARININ ÖNLENMESİ: BESİN ve BESLENME POLİTİKALARI"

Chagatai Kurtar
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 BESLENME SORUNLARININ ÖNLENMESİ: BESİN ve BESLENME POLİTİKALARI Prof. Dr. A. Gülden Pekcan Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü

2 BESİN VE BESLENME POLİTİKASI BESİN POLİTİKASI + BESLENME POLİTİKASI Sağlığı geliştirmek ve beslenme alışkanlıklarını iyileştirmek için, tüm toplum grupları tarafından erişilebilir, uygun etiketlenmiş, besin güvenliğini ve beslenme kalitesini sağlamak üzere hükümet yükümlülüğüne dayalı bir dizi koordine edilmiş aktivitedir. Politika oluşturma ve uygulama sektörlerin (beslenme, tarım, sağlık, NGO, üniversite vd.) sektörlerarası ve sektöriçi koordine edilmiş aktivitelerini gerektirir.

3 Besin ve Beslenme Politikaları HEDEFİ Sağlığı korumak, geliştirmek, yaşam kalitesini arttırmak için sağlıklı beslenme Sürdürülebilir gıda güvencesi Gıda güvenliği Sağlıklı yaşam biçiminin sağlanmasıdır.

4 GIDA GÜVENCESİ Tüm bireylerin her zaman aktif ve sağlıklı bir yaşam için gereken besin ögesi gereksinmesini karşılayabilmek amacıyla fiziksel, sosyal ve ekonomik olarak yeterli, güvenilir ve besleyici besine erişmesidir. FAO

5 Gıda güvencesi sürdürülebilir olmalıdır. Gıdanın 1.Sürekli bulunabilir olması (herhangi bir zamanda, herhangi bir yerde bulunması) 2.Bireyin erişmesi (ekonomik veya diğer anlamlarda besini sağlaması) 3.Besinin kullanılması (besinin besleyici değeri ve kişinin besin ögelerini sağlaması) 4.Her zaman temel besin olması (bulunabilirlik, erişilebilirlik ve kullanımda dalgalanmaların olmaması) kavramlarını içermektedir. Brown ME, et al. Climate Change, Global Food Security, and the U.S. Food System , 2015.

6 BESİN VE BESLENME POLİTİKASI The Holistic Homunculus of Nutrition Policy. Helsing, E., 1987.

7 BESİN VE BESLENME POLİTİKASI The Holistic Homunculus of Nutrition Policy. Helsing E., BESİN, BESLENME VE SAĞLIK ARAŞTIRMALARI Besin tüketimi ve örüntü (24-s kayıt, FFQ, FBS, HES) Antropometri, klinik, biyokimyasal, biyofizik yönt. Hastalık, ölüm istatistikleri BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN,BESLENME,SAĞLIK

8 BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN,BESLENME,SAĞLIK TBSA 2017 The Holistic Homunculus of Nutrition Policy Helsing, E., 1987.

9 ENERJİ % %52 %34 %14 Fat Yağ Protein CHO 2010 %64 %24 %12 Fat Yağ Protein CHO %63 %25 %12 Yağ Fat Protein CHO

10 Besin ögesi alım hedefi: WHO (2003) ile kıyaslama Besin ögeleri Hedef/ gün TBSA-2010 Karbonhidrat, %E Toplam yağ, E% Protein, E% Doymuş yağ, E% < g %11.4 Trans yağ, E% < 1 - Sodyum (tuz) < 2000 mg (< 5g) 2022 (tuz hariç) Şeker (eklenmiş) < 10 %E. <5%E 57.5 g %12.9 Diyet posası > 25 g 21.8 Kolesterol < 300 mg 218 WHO Tech Rep. No 916, 2003

11 D vitamini Kalsiyum Çinko B12 vitamini Magnezyum

12 Kalsiyum Demir Çinko İyot <EAR, RDA 2-3 yaş IYOTLU TUZ Yetersizlik (%) 4-6 yaş 7-17 yaş yaş >65 yaş Kalsiyum Çinko Demir (RDA) TBSA, 2010

13 B12 vit. A vit. <EAR 2-3 yaş Yetersizlik (%) 4-6 yaş 7-17 yaş yaş >65 yaş B A vit

14 Fiziksel Aktivite Düzeyi Ort: 2.5 saat TV vb.

15 FİZİKSEL AKTİVİTE: TV, bilgisayar başında geçen süre (saat/gün) 2-5 YAŞ 6-11 YAŞ HAFTA İÇİ HAFTA SONU HAFTA SONU

16 SIK GÖRÜLEN BESLENME SORUNLARI BODURLUK ZAYIFLIK DÜŞÜK KİLOLULUK DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ İYOT EKSİKLİĞİ HASTALIKLARI

17 BESLENME SORUNLARI D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ FOLAT EKSİKLİĞİ ÇİNKO, KALSİYUM, A vitamini, B 6, B 12, vd. ŞİŞMANLIK BESLENMEYE BAĞLI KRONİK HASTALIKLAR

0-18 YAŞ: DÜŞÜK KİLO, BODURLUK, ZAYIFLIK,

18 0-18 YAŞ: DÜŞÜK KİLO, BODURLUK, ZAYIFLIK, ŞİŞMANLIK (%) 0-5 yaş 6-18 yaş Düşük kilolu-yga (Underweight) (6-10 yaş) Kısa boy (Bodur)-YGB(Stunted) Zayıf BGA (Wasted) (BKI) Fazla kilolu-bki (Overweight) Şişman-BKI (Obese) WHO,2006;2007 ZSKOR

19 YAŞ: ZAYIF, FAZLA KİLOLU ve ŞİŞMAN (%) BKI (kg/m2) <18.5 BKI (kg/m2) 25-29.

19 19 YAŞ: ZAYIF, FAZLA KİLOLU ve ŞİŞMAN (%) BKI (kg/m2) <18.5 BKI (kg/m2) BKI (kg/m2) 30 %1.8 %39.1 %20.5 %2.7 %29.7 %41.0 Toplam %2.2 Toplam %35.6 Toplam %30.3

The Holistic Homunculus of Nutrition Policy.

önerileri Beslenme rehberi Fiziksel aktivite

20 The Holistic Homunculus of Nutrition Policy. Helsing, E., ÖNERİLER GELİŞTİRİLMESİ Enerji, besin ögeleri gereksinme (RDA, EAR, UL) Sağlıklı beslenme önerileri Beslenme rehberi Fiziksel aktivite rehberi BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN,BESLENME,SAĞLIK ÖNERİLER REHBERLER HAZIRLANMASI

21 YETERLİ ve DENGELİ BESLENME SAĞLIKLI BESLENME BESİN ÇEŞİTLİLİĞİ SÜT ve ÜRÜNLERİ ET, YUMURTA, KURUBAK- LAGİLLER TAZE SEBZE TAZE MEYVE EKMEK ve TAHILLAR YAĞLAR ŞEKERLER

22 Beslenme Rehberleri sürdürülebilirliği, sağlığı geliştirici ve hastalıkları önleyici beslenme örüntüsünü dikkate almalıdır.

23 Besin Seçimi ve Sera Gaz Emisyonu CO 2 eşdeğeri (kg) / kg ürün Kırmızı et 30 Peynir 11 Tavuk 4.3 Yumurta, pişmiş 2.5 Süt, %4 yağ 1.0 Sebze ve meyve 2.5 Tropikal meyve 11 Buğday, makarna, patates Tam tahıl: 0.63 (<1.1) Pirinç 1.3 Carlsson-Kanyama A, et al.. Am J Clin Nutr 2009;89(suppl):1704S 9S.

24 Suayak İzi (Tüketilen, buharlaşan ve kirlenen suyun hacminin ölçülmesidir. m 3 /ton ve m 3 /yıl) Su ayakizi (m3/ton) Su ayakizi (m3/ton) Kırmızı et Dana eti: K.baklagiller Koyun eti: Keçi eti: 5521 Peynir Yağlı tohumlar Tereyağ Tahıllar Tavuk Meyveler 962 Yumurta Yumrular 387 Süt Sebzeler 322 Sert kabuklu yemiş Mekonnen et al.. Ecosystems 2012;15(3):

25 SU AYAKİZİ Science of the Total Environment 2016;573: Akdeniz ülkesi Su ayak izi: L/kişi/gün İstanbul: 4316 L Ankara: 4323 L

İstanbul-Senaryo 4316 L/kişi/gün 3090 -%28 2594 -%40 2510 -%42 SAĞL

26 İstanbul-Senaryo 4316 L/kişi/gün % % %42 SAĞLIKLI VEJ. SAĞ. REF ET BALIK VEJ. Vanham D, et al. Science of the Total Environment 2016;565 :

27 AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S İ N BİLGİ SİSTEMİ: ARAŞTIRMA BESİN, BESLENME, SAĞLIK B İ L G İ K A L İ T E ÖNERİLER GELİŞTİRİLMESİ REHBERLER BESİN ve BESLENME POLİTİKASI Helsing, 1987.

28 AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S İ N TARIM POLİTİKASI GIDA SANAYİ FİYAT, VERGİ, TEŞVİK TOPLU BESLENME GIDA TİCARETİ BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN, BESLENME,SAĞLIK ÖNERİLER GELİŞTİRLMESİ REHBERLER BESİN ve BESLENME POLİTİKASI Helsing, 1987.

ULUSAL GIDA ve BESLENME KURULU AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S TARIM POLİTİKASI BESİN SANAYİ FİYAT, VERGİ, TEŞVİK EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ HALKIN BESLENME EĞİTİMİ BESİN ETİKETLEME B

29 ULUSAL GIDA ve BESLENME KURULU AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S TARIM POLİTİKASI BESİN SANAYİ FİYAT, VERGİ, TEŞVİK EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ HALKIN BESLENME EĞİTİMİ BESİN ETİKETLEME B İ L G İ İ TOPLU BESLENME N BESİN TİCARETİ BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN, BESLENME,SAĞLIK ÖNERİLER ENERJİ,BESİN ÖĞELERİ REHBERLER BESİN ve BESLENME POLİTİKASI Helsing, 1987.

30 BESİN ETİKETLEME ÖN YÜZ SAĞLIK BEYANI ARKA YÜZ BESİN ÖGELERİ Su, yağ, şeker, tuz, emülsifiye, renklendirici vb. ETİKET- Ön Yüz LOGO BESLENME BİLGİSi

31 Logolar (Besin Ögesi Profiline göre) Sağlıklı Seçim Trafik İşaretleri Sağlık çarkı Günlük Miktar Rehberi (GDA- Guideline Daily Amount)

Yıldızlar (Stars) (Sağlıklı üründe fazla yıldız) Gülen yüzler

32 Logolar (Besin Ögesi Profiline göre) Sağlık Koruma Faktörü (Health protection factor) (Sağlıklı üründe rakam yüksek) Yıldızlar (Stars) (Sağlıklı üründe fazla yıldız) Gülen yüzler (Smileys) Sağlıklı Seçim (Healthy choices) Anahtar Deliği (Keyhole) NUTRI-SCORE

AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S İ N TARIM POLİTİKASI BESİN SANAYİ FİYAT, VERGİ, TEŞVİK TOPLU BESLENME BESİN TİCARETİ EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ HALKIN BESLENME EĞİTİMİ BESİN ETİKETLEME

33 AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S İ N TARIM POLİTİKASI BESİN SANAYİ FİYAT, VERGİ, TEŞVİK TOPLU BESLENME BESİN TİCARETİ EĞİTİCİNİN EĞİTİMİ HALKIN BESLENME EĞİTİMİ BESİN ETİKETLEME BESİN ZENGİNLEŞTİRME, BESİN DESTEĞİ BESİN GÜVENLİĞİ B İ L G İ K A L İ T E BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN, BESLENME,SAĞLIK ÖNERİLER REHBERLER BESİN ve BESLENME POLİTİKASI Helsing, 1987.

34 BESİN DESTEĞİ PROGRAMLARI DEMİR DESTEĞİ (2004) 4-12 ay arası, 10 mg/gün DEMİR DESTEĞİ (2005) 2. trimester... emzirme 3 ay, mg/gün İYOTLU TUZ PROGRAMI (1998) Ulusal yenidoğan hipotroidi tarama (2006) D VİT DESTEĞİ Bebek: 400 IU (2005) Gebe, 3. ay...emzirme 6 ay, 1200 IU (2011) FOLİK ASİT Gebelik öncesi: 400 mcg/gün

35 ULUSAL GIDA ve BESLENME ÖRGÜTÜ AKTİVİTELER AKTİVİTELER B E S İ N TARIM POLİTİKASI BESİN SANAYİ FİYAT, VERGİ, TEŞVİK TOPLU BESLENME BESİN TİCARETİ DANIŞMA KURULLARI ve EŞGÜDÜM BİLGİ SİSTEMİ; ARAŞTIRMA BESİN, BESLENME,SAĞLIK EĞİTİCİLERİN EĞİTİMİ BESLENME EĞİTİMİ ETİKETLEME BESİN GÜVENLİĞİ ÖNERİLER ENERJİ,BESİN ÖĞELERİ REHBERLER BESİN ve BESLENME POLİTİKASI Helsing, B İ L G İ K A L İ T E

36 KURUMLAR Kamu Özel GIDA SANAYİ DEVLET ÜNİVERSİTE ULUSLARARASI KURULUŞLAR SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ TEAM = Together + Everybody + Achieves + More

37 HERKES Coming together is a beginning. Keeping together is progress. Working together is success. Henry Ford Bir araya gelmek bir başlangıçtır. Birlikte kalabilmek ilerlemedir. Birlikte çalışabilmek başarıdır. Henry Ford

Benzer belgeler

YETERLİ DENGELİ BESLENME

YETERLİ DENGELİ BESLENME Yeterli ve dengeli beslenme için günlük ihtiyaç duyulan ENERJİ ve BESİN ÖGELERİ besinlerle vücuda alınır. BESİNLER Besinler içerdikleri besin ögelerine göre 5 TEMEL BESİN GRUBU