Yıl: 5, Sayı: 17, Haziran 2018, s

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Yıl: 5, Sayı: 17, Haziran 2018, s"

Transkript

1 Dr. Öğr. Üyesi Yalçın KARACA Yüzüncü Yıl Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Sanat Tarihi Bölümü, VAN GEVAŞ ALTINSAÇ (GANJAK) KÖYÜ KİLİSELERİ Özet Tarihi binlerce yıl öncesine dayanan Van ın kadim değerleri saymakla bitmez. Dini değerlerin inanç merkezi haline gelen Van ın yüzlerce tarihi ve turistik değeri bulunmaktadır. Van; Urartu kale ve kaya mezarlarıyla, camileriyle, medreseleriyle, manastırlarıyla, kiliseleriyle, ekolojik ve kültürel mirasıyla adeta bir açık hava müzesidir. Urartu, Asur, Pers, Roma, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safevi, Selçuklu ve Osmanlı idarelerinde yapılan gerek arkeolojik gerekse Müslüman ve Ermenilere ait mimari eserler ile tarihe beşiklik etmiştir. Yukarıda bahsettiğimiz kültürel değerlerimizden biride Gevaş İlçesi nde bulunmaktadır. Uzun yıllardan beri farklı zaman dilimlerinde Gevaş ta yapmış olduğumuz saha çalışmalarımızda dikkatimizi çekmiş ve incelenmiştir. Detaylı bir şekilde ele alınıp yayınlanmayan Van ın Gevaş ilçesine bağlı Altınsaç Köyü (Ganjak) içindeki iki kilisenin tanımlanması geçmiş ve bugüne ait veriler ışığında yapılacaktır. Bu doğrultuda yapılar; plan tipi ve mekan anlayışı, süsleme, malzeme ve teknik bakımından tanıtılarak bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Bu kiliselerin çoğunluğu Müslüman Devletlerin idaresi zamanında bölgede sağlanan siyasi istikrar ve hoşgörü ortamında inşa edilmiştir. Bu alanda ülkemizde oldukça az sayıda araştırma bulunmaktadır. Yapıların çalışılarak tanıtılması, bölgenin kendi içinde oluşturduğu kültürel gelişimi ve kültürler arasındaki etkileşimin aydınlatılması açısından önem taşımaktadır. Ayrıca bölge turizmine de büyük ölçüde katkı sağlayacaktır. Anahtar Kelimeler: Van, Gevaş, Ermeni Mimarisi, Manastır, Kilise, Bazilika

2 ALTINSAÇ (GANJAK) COUNTRY CHURHES IN GEVAŞ, VAN Abstract The ancient values of Van which dates back to thousands of years ago are endless. There are hundreds of historical and touristic values of Van which has became the center tenet of religious. Van is almost an open air museum with Urartu castles and rock tombs, mosques, madrasahs, monasteries, churches, ecological and cultural heritage. It has been the cradle of history with archaeological and architectural works belonging to Muslims and Armenians which made rule of the Urartu, Assyrian, Persian, Roman, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safavid, Seljuk and Ottoman. One of our cultural values as mentioned above is situated in Gevaş district. We have done our field work in Gevaş, in different time frames for many years ıt has attracted our attention and examined. The identification of two churches in the Altınsaç village (Ganjak) of Gevaş district of Van, which isn t detailed handled in a way unadversited, will be made in the light of past and today. İn this line, buildings; plan type and understanding of space, decoration, material and technique will be introduced as a subject to evaluation. The majority of these churches are built provided at the time of administration of the Muslim States, political satbilty and tolerance in the region. There are quite a few research in this field in our country. Proceeding introduction of the structure is important in terms of the clarification of the interaction between cultural development and culture that creates in itself. İt is also grealtly contribute to tourism in the region. 127 Keywords: Van, Gevaş, Armenian Architecture, Monasteries, Churches, Basilicas. GİRİŞ Tarihi binlerce yıl öncesine dayanan Van ın kadim değerleri saymakla bitmez. Dini değerlerin inanç merkezi haline gelen Van ın çok sayıde tarihi ve turistik değeri bulunmaktadır. Van; Urartu kale ve kaya mezarları, camileri, medreseleri, manastırları, kiliseleri, ekolojik ve kültürel mirasıyla adeta bir açık hava müzesidir. Urartu, Asur, Pers, Roma, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safeviler, Selçuklu ve Osmanlı idarelerinde yapılan gerek arkeolojik gerekse Müslüman ve Ermenilere ait mimari eserler ile tarihe beşiklik etmiştir. Bu çerçeveden bakılınca güne meşhur Van kahvaltısıyla başlayıp, ister tarihi ister doğal güzellikleri bakımından size sayısız imkan sunan yerler gezilmelidir. Bu ziyaretler sonrası günü bitirmenin en güzel şekli, Van Kalesi nden Süphan Dağı na karşı göl üzerindeki gün batımını seyretmenin verdiği o unutulmaz hazzı tatmaktır. Yukarıda bahsettiğimiz kültürel değerlerimizden biride Gevaş İlçesi nde bulunmaktadır. Uzun yıllardan beri farklı zaman dilimlerinde Gevaş ta yapmış olduğumuz saha çalışmalarımızda incelediğimiz ancak detaylı bir şekilde ele alınıp yayınlanmayan Van ın Gevaş ilçesine bağlı

3 Altınsaç Köyü (Ganjak) içindeki iki kilisenin tanımlanması bugüne ait veriler ışığında yapılacaktır. Bu doğrultuda yapılar; plan tipi ve mekan anlayışı, süsleme, malzeme ve teknik bakımından tanıtılarak bir değerlendirmeye tabi tutulacaktır. Ancak asıl konunun daha iyi anlaşılabilmesi için Van ın kısaca cografi konumu ve tarihçesine değinmek faydalı olacaktır. Ortaçağda önemli ticari kentlerin bulunduğu ve çeşitli yolların kesişerek kavşak noktasına dönüştüğü bir konum arz eden Doğu Anadolu Bölgesi nin Yukarı Murat-Van Bölümü' ndeki Van Gölü kapalı havzasında yer alan Van, ilk çağlardan beri farklı medeniyetlere sahne olmuştur. Ayrıca jeopolitik ve jeostratejik yapısı bakımından ülkemizin en önemli illerinden biridir 1. Van büyüklük bakımından km² lik dağlık yüzölçümüyle Türkiye' nin en büyük illerinden biridir. Kuzeyden başlayarak Ağrı, Bitlis, Siirt, Şırnak ve Hakkari illerimizin yanı sıra doğuda İran sınırı ile çevrilidir. Büyük bölümü volkanik yapıda olan dağlar Van ilinin sınırını oluşturur 2 (Harita: 1). Van Gölü nün güneyinde yer alan ve Van İl merkezinin 40 km. güneybatısında bulunan Gevaş İlçesi nin yüzölçümü km. kare olup, deniz seviyesinden yüksekliği metredir. İlçe Güney Doğu Torosların bir uzantısı olan Kavuşahap dağlarının en yükseği olan Çadır (Artos) Dağı nın (3650 m.) eteğinde kurulmuştur. Doğusunda Gürpınar, batısında Hizan ve Tatvan (Bitlis) İlçeleri, kuzeyinde Van Gölü, kuzeydoğusunda Edremit, güneyinde Çatak, güneybatısında da Bahçesaray ilçeleri bulunur. Urartuların Vostan, Selçukluların Vestan dedikleri Gevaş yerleşim itibariyle Çadır (Artos) Dağı nın eteğinde geniş bir araziye yayılmıştır. Köyleri ise özellikle Daldere bölgesi dağlık bir arazi üzerine kurulmuştur. Yeşil görünümüyle ve zengin bitki örtüsüyle şirin bir yapıya sahip ilçede 31 köy ve 17 mezra yer almaktadır 3 (Harita:2 - Foto:1). 128 Tarihi açıdan bakıldığında Van Gölü Havzası nın en güçlü krallığı olarak M.Ö. IX. yy. da tarih sahnesine çıkan Urartu Devleti, Ön Asya nın siyasi ve kültürel tarihinin şekillenmesinde önemli paya sahiptir. M.Ö. VI. yy. da yıkılışı ile bölgede büyük bir boşluk oluşmuş ve uzun süren siyasi istikrarsızlık başlamıştır 4. Urartu sonrası bölgeye Med, Pers ve Makedonya İmpara- 1 Ahmet Aksın, Doğu Anadolu nun Jeopolitik ve Jeostratejik Yapısı, Doğu Anadolu da Huzur ve Güvenlik Sempozyumu, İzmir, 1999, ; İbrahim Atalay, Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, İzmir, 2000, Sırrı Erinç, Doğu Anadolu Coğrafyası, Ankara, 1953, s.67; Hüseyin Saraçoğlu, Doğu Anadolu Bölgesi, İstanbul, 1988, s.435 v.d.; Yalçın Karaca, Doğu Anadolu Bölgesi Hıristiyan Dini Mimarisinde Jamatun Yapıları, (Y.Y.Ü. Sosyal Bil. Enst. Yayınlanmamış Dr. Tezi), Van, 2004, 15-16; S. Kıliç- M.Saruhan-S.Tatlı; Van İli Üzerine Genel Bilgiler, Van 2006 Kültür Ve Turizm Envanteri -I- Tarihsel Değerler, (Edt.: Sinan Kılıç), İstanbul, 2006, s. 13,37. 3 Abdüsselam Uluçam, Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı - I, Van, Ankara, 2000, s. 200; Kılıç - Saruhan - Tatlı; a.g.e., s.37-38; Yalçın Karaca; Van Gevaş'taki Saint Etienne Manastırı (Nakaravank-Ağın) ve Gevaş Kıyı Şeridindeki Tek Nefli Kiliseler Üzerine Bir Ön Değerlendirme", Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (SBED), cilt.1, no.31, Van, 2016, s ; ( Erişim Tarihi: ; 4 Altan Çilingiroğlu, Urartu Tarihi, Bornova, 1994, 23, ; Veli Sevin, Eski Anadolu ve Trakya, İstanbul, 2003, ,

4 torluğu hakim olmuştur. M.Ö. 301 deki İpsos Savaşı sonrası ortaya çıkan Selevkoslar ve sırasıyla Roma, Part, Sasani ve Bizans İmparatorluğu nun idaresinde kalmıştır. Bölge adı geçen büyük devletler arasında el değiştirmiş, Ermeniler ise vasal veya yarı bağımsız olarak varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bu coğrafyada yaşayan Ermeniler 301 tarihinde Hıristiyanlığı kabul etmişler ve 640 yılına kadar Sasaniler in atadığı genel valiler (marzpan) tarafından idare edilmişlerdir. Ermeniler bir yandan kendilerine ateşperestliği kabul ettirmeye çalışan Sasaniler ile din savaşları yapmışlar, diğer yandan ise Kadıköy Konsili nde (451) alınan kararları kabul etmeyerek Monofizit mezhepte kalmaları nedeniyle Ortodoks Bizans İmparatorluğu tarafından uygulanan baskılara karşı koymaya çalışmışlardır 5. Doğu Anadolu Bölgesi ne karşı 640 yılından itibaren başlayan İslam ordularının seferleri, VII. yy. sonlarında bölgenin tamamen Emeviler in hâkimiyetine girmesi ile sonuçlanmış ve bu bölge bir eyalet haline getirilmiştir. Arap hâkimiyeti 750 de kurulan Abbasi Devleti zamanında da devam etmiş ve Ermeniye Eyaleti tarihleri arasında Ostikan adı verilen merkeze bağlı genel valiler tarafından idare edilmiştir. Abbasi Halifesi Muktedir zamanında Van Gölü çevresinde yaşayan Ardzruni Sülalesi nden Gagik e 908 tarihinde krallık unvanı verilerek vasal Vaspurakan Krallığı kurulmuştur. Dönemin karışık siyasi şartları gereği kurulan bu krallık, 1021 tarihinde Bizans İmparatorluğu tarafından ortadan kaldırılmıştır. Abbasi Devleti nin elindeki Doğu Anadolu Bölgesi XI. yy. başlarında Bizans ın hâkimiyetine girmiştir. Bizans ın varlığı 1064 tarihinde Selçuklu Sultanı Alp Arslan ın başlattığı Anadolu seferi ile son bulmuştur. Bu tarihten itibaren bölgede yaşayan Ermeniler, XX. yy. başına kadar çeşitli Türk ve Müslüman devletlerin idaresinde kalmıştır. Bu süre içerisinde Müslümanlar ile Hıristiyanlar bir arada hoşgörü içerisinde yaşamışlardır. Özellikle Osmanlı Devleti nin XVI. yy. da Doğu Anadolu Bölgesi ne tamamen hakim olmasıyla üst seviyelere taşınan bu hoşgörü ve siyasi istikrar ortamı, başta Van olmak üzere bütün bölgede kültürel ortamın canlanmasına neden olmuş ve bunun sonucunda çok sayıda mimari eser inşa edilmiştir Eşsiz doğal güzelliklerin yanı sıra binlerce yıllık geçmişi bünyesinde barındıran serhat şehrimiz Van ve çevresi de bu hoşgörü ve siyasi istikrar ortamından nasibini almış, bu süreçte çok sayıda kültürel ve tarihi eserin yapıldığı bir ilimiz olmuştur. Ortaçağ ve sonrası Van Gölü çevresinde inşa edilen mimari eserlerin başında dini yapılar yer almaktadır. Farklı Türk ve İslam 5 Abdurrahman Küçük, Ermeni Kilisesi ve Türkler, Ankara, 1997, 4-10; Bilge Umar, Türkiye Halkının Ortaçağ Tarihi, İstanbul, 1998, 76-78; Karaca, a.g.t., Bölgenin tarihi ve Ermeniler hakkında ayrıntılı bilgi için bkz.; Rene Grousset, Histoire de L Armenie Des Origines a 1071, Payot-Paris, 1947, 65-78, ; Esat Uras, Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Ankara, 1950, 22-42, ; Ernst Honigman, Bizans Devletinin Doğu Sınırı, (Çev.; Fikret Işıltan), İstanbul, 1970, 1-35 ; Rafet Yinanç, Sulçuklular ve Osmanlıların İlk Dönemlerinde Ermeniler, Türk Tarihinde Ermeniler Sempozyumu, Manisa, 1983, ; Hakkı Dursun Yıldız, 10. Yüzyılda Türk-Ermeni Münasebetleri, Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu ile İlişkileri Sempozyumu, Ankara, 1985, ; Urfalı Mateos, Vekayi-Namesi ve Papaz Grigor un Zeyli, (Çev.; Hrant D. Andreasyan), Ankara, 1987, ; Tuncer Baykara, Anadolu nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I Anadolu nun İdari Taksimatı, Ankara, 1988, ; Gülay Öğün, Ortaçağ Boyunca Van Bölgesi Tarihi, SBED, I-1, Van, 1990, ; Georg Ostrogorsky, Bizans Devleti Tarihi, (Çev.; Fikret Işıltan), Ankara, 1991, ; Osman Turan, Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul, 1993, , ; Erdoğan Merçil, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara, 1993, ; Mehmet Altan Köymen, Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara, 1993,

5 devletlerinin havzada oluşturmuş oldukları tarihi miras, bölgede kültürel canlılığın oldukça üst seviyede olduğunun bir göstergesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Hıristiyan Ermenilerin yaptığı dini yapılar arasında ise daha çok manastır kuruluşları hem mimari hem de plastik süslemeleri ile ön plandadır. Ancak incelediğimiz her iki yapıda köy kilisesi niteliğindedir ve bu açıdan bakıldığında manastırlardan farklılaşmaktadır. 1.ALTINSAÇ (GANJAK) KÖYÜ KİLİSELERİ Yapıların Konumu Ve Genel Özellikleri Yapılar Van Gölü nün güneyindeki Varis Körfezi ne bakan ve çok güzel bir manzarası bulunan Altınsaç Köyü içinde inşa edilmiştir Köyün konumu ise 38 24' '' Kuzey ve 42 53' '' Doğu gps koordinatlarıdır ve bağlı olduğu Gevaş ilçe merkezine 40 kilometre mesafe uzaklıktadır. Köyün içinden geçen yolun hemen kenarındaki kiliselere Gevaş ilçe merkezinden yaklaşık bir saatte ulaşılabilmektedir (Foto:2-3). Günümüzde birbirine bitişik olarak inşa edilmiş iki kilisede ayaktadır. Yapıların dıştan sadece doğu cepheleri tamamen açıkken, diğer cepheler son dönemde köylüler tarafından eklenen sivil mimari yapılarla ya tamamen yada kısmen kapanmış durumdadır. Bugün bu sivil mimari yapılarda kullanılmamaktadır (Foto:4). Her iki kilisenin batı girişleri örülerek kapatılmıştır. İç mekanlara doğu cephelerdeki apsislerde sonradan açılan girişlerden geçilmektedir. Kuzey kilisenin üst örtüdeki kubbesi yıkılmışken, güneydeki kilisenin üst örtüsü sağlamdır (Foto:5). XX. yy. başında işlevini yitirerek terk edilen yapılardan güneydeki kilise bir süre ot deposu olarak kullanılmıştır. 130 Kiliselerin Tarihçesi Bu yapıların mimari tanıtımını kısmen veren ulaşabildiğimiz yayın, J. M. Thierry nin 1968 yılında Fransızca yayınladığı bir makalesidir. İnceleme konumuz olan kiliselere kısmen değinilmiştir ve tarihçesi hakkında elde ettiğimiz bilgilerden yararlanılmıştır. Thierry makalesinde tarihi verileri de dikkate alarak bu yapılarla ilgili tutarlı bilgilerin bulunmadığını belirtmekte ve mimari karşılaştırma yaparak XV. yy. başı veya XVII. yy. ortalarına tarihlendirmektedir 7. Kiliselerin ilk inşa tarihini aydınlatacak herhangi bir kitabe veya tarihi veri bulunmamaktadır. Buna karşın her iki yapının plan tipleri ile kullanılan malzeme ve teknikte bir bütünlük olmayışı farklı zamanlarda inşa edildiklerini göstermektedir. Kuzey Kilise (Tanrı Anası Meryem?) Güney Kilise den daha erken tarihli olmalıdır. Kuzey Kilise nin güney duvarında bulunan giriş, Güney Kilise nin eklenmesiyle kapanmıştır. Yine ilk kilisenin tuğla malzemeden yapılmış kubbeli üst örtüsüne karşın, Güney kilisenin beşik tonozla kapatılmış üst örtüsünde moloz taş malzeme kullanılmıştır. Ayrıca sadece Güney Kilise de apsisin güneyinde dinsel liturjik eşyaların saklandığı diakonikon odası bulunurken, apsisin kuzeyinde olması gereken prothesis odası yer almamaktadır. 7 J. M. Thierry, Monosteres Armeniens du Vaspurakan -II, REA, Tome V, Paris, 1968, s

6 Bütün bu verilerden ışığında; plan tipi ve mimari özellikleri ile kullanılan malzeme ve teknik dikkate alındığında günümüze gelebilen her iki yapıdan Kuzey Kilise XVII. yy. ikinci yarısına, Güney Kilise ise XVII. yy. sonu veya XVIII. yy. da yapılmış olmalıdır. Bu tarihlendirmemizi destekleyecek en önemli tarihi olaylardan biri 1648 tarihinde Van da meydana gelen büyük depremdir. Bu depremle Van Gölü çevresinde birçok yapı ya yıkılmış yada büyük ölçüde tahrip olmuştur sonrası pek çok tarihi yapı ya yeni baştan inşa edilmiş, yada kapsamlı onarımlar geçirmiştir. İnşa ve tamir kitabelerinden yola çıkarak (XVII. yy. ikinci yarısı) Van merkezdeki Varagavank (Yedikilise Manastırı) ile Albayrak Saint Bartholomeus Manastırı bu tamir ve yeniden inşalara verilecek iki güzel örnektir KUZEY KİLİSE (TANRI ANASI MERYEM ) Plan Tipi ve Mimari Özellikleri Yöre insanını Deir (Kilise-Manastır) olarak adlandırdığı her iki kilise, Varis Koyu nun batısında yer alan köyün içinde, batı-doğu doğrultusunda hafif bir eğimle göle doğru uzanan bir düzlük üzerinde inşa edilmiştir (Foto:6). Saha çalışmalarımızda kiliselerin yanısıra günümüzde eklenen etraflarındaki yapılarla birlikte vaziyet planını çıkarmamız mümkün olmuştur (Çiz.1). Yapı doğu- batı doğrultusunda uzanan, dıştan 5.00 x 9.30 m. ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturan, kubbeli tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir. Büyük kiliseden çok bir şapeli andırmaktadır. 131 Kilisenin batı cephesi 4.95 m. uzunluğundadır. Günümüzde yapıların batısına eklenen bir ağıl iki kiliseninde batı cephelerini mazgal pencere hizasına kadar dıştan kapatmaktadır (Foto:7). Ağılın dışında ve üst kısımda kalan batı mazgal pencere tahrip olmuş ve orijinal formunu dıştan kaybetmiştir. Ağılın içinde kalan bu cephenin dıştan 5.00 x 9.30 m. ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturan, kubbeli tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir. orta eksenine denk gelmeyecek şekilde güneye doğru kaydırılmış dikdörtgen formlu, üst kısmı düz söveli bir kapı açıklığı bulunmaktadır. Giriş 0.90 m. eninde ve 1.10 m. derinliğindedir. Moloz taşlarla örülerek kapatılmış durumdadır. Zemin yükselmiş ve kapının yükseklik ölçüsü alınamamıştır Cepheden günümüze ulaşan herhangi bir süsleme unsuru bulunmamaktadır (Foto:8) m. uzunluğundaki güney cephenin tamamı Güney Kilise nin bu cepheye bitişik inşa edilmesi nedeniyle üst örtü seviyesine kadar kapanmıştır. Doğu cephenin uzunluğu 5.00 m. dir. Apsisin orta kısmı yıkılmış olup, iç mekana geçiş buradaki açıklıktan sağlanmaktadır. Bu cephede de hareketliliği sağlayan tek unsur cephenin tam ortasında açılan ve apsis kısmını aydınlatan mazgal penceredir. Bu pencerenin tuğladan 8 Karaca, a.g.t., s , , ; S.Kılıç - M.Top - Y. Karaca, Van da Ortaçağ ve Sonrası Yapılar, Van 2006 Kültür Ve Turizm Envanteri -I- Tarihsel Değerler, İstanbul, 2006, s.238, 252; Y. Karaca, Albayrak Köyü Saint Bartholomeus Manastırı, III. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, (Ed.;Oktay Belli), Ankara, 2008, s

7 yapılmış yuvarlak kemerli üst kısmı korunmuşken alt kısmı yıkılmıştır. Beden duvarının yarı hizasına denk gelecek şekilde üç sıra halinde yatay örülmüş tuğla duvar, moloz taş malzemeden oluşturulmuş cephede dikkat çekmektedir. Herhangi bir süsleme unsuru bulunmamaktadır. Cephenin zemini yıkıntılar nedeniyle kısmen yükselmiştir (Foto:9) m. uzunluğundaki kuzey cephe günümüze sağlam bir şekilde gelebilmiştir. Son zamanda eklenen ahşap bir sundurma bulunmaktadır. Süsleme unsuru bulunmayan cephede hareketliliği sağlayan tek unsur, tam ortada ve üst örtü seviyesinin yaklaşık 1.00 m. altında açılmış olan dikdörtgen formlu mazgal penceredir (Foto:10 ). Yapının dıştan üst örtüsünün kubbeli kısmı yıkılmıştır. Batıdaki tonoz örtünün ise güneybatı köşesi çökmüştür. Kalan kısımlar düz dam görünümündedir (Foto:11). İç mekan doğu-batı doğrultusunda uzanan apsis yarım yuvarlağı dahil 7.30 x 2.90 m. ölçülerinde dikdörtgen bir plan göstermektedir. Tek nefli olan kilisenin içi batı girişten itibaren apsis kemerine kadar 5.00 m. uzunluğundadır. Apsis yarım yuvarlağının derinliği 2.30 m. olup, kuzey-güney doğrultusunda ise 2.35 m. enindedir. Apsis naostan daha yüksektedir. Burada dikkati çeken önemli unsur, yapının beden duvarlarında moloz taş malzeme kullanılmışken apsis yarım kubbesinin tuğla malzeme ile örülmüş olmasıdır. Apsisin kuzey ve güney duvarında 0.35 m. eninde ve 0.50 m. derinliğinde sivri kemerli iki duvar nişi yer almaktadır (Foto:12). 132 İç mekanda üst örtü iki farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. Batıda üst örtüyü desteklemek amacıyla kuzey ve güney duvarların üst kısmındaki iki konsol üzerine oturan 0.40 m. enindeki kemer, iç mekan örtüsünü ikiye ayırmaktadır. Bu kemerin batısında kalan kısım 2.70 m. eninde beşik tonozla, doğusunda kalan kısım ise 2.90 m. çapında kubbeyle kapatılmıştır. Kubbe kuzey-güneyde beden duvarlarına, doğuda apsis kemerine, batıda ise destek kemeri üzerine oturmaktadır. Kubbeye geçişlerde tromp veya pandantif kullanılmaması dikkat çekicidir. Alışılmışın dışında Türk üçgenini andıran dışbükey üçgenler şeklindeki köşe geçişleri ilgi çekicidir. Apsis yarım kubbesi, kubbe ve batı tonozu ile kemerlerde tuğla malzeme kullanılmıştır (Foto:13-14). Kemerlerin zeminden yüksekliği 4.50 m., kubbenin kalan kısmının yüksekliği ise 6.80 m. olarak ölçülmüştür. Ancak kilisenin orijinal döşemesi ve zemininin bozulmuş olduğunu da burada belirmek gerekmektedir. Thierry nin çiziminde gösterdiği duvar payeleri ile kuzey duvarında gösterdiği kapı açıklığı bulunmamaktadır. Buna karşın güney duvarının güneydoğu-güneybatı köşelerinde kapı formu veren nişler bulunmaktadır. Bu nişler Güney Kilise nin kuzey duvarı tarafından kapanmıştır (Foto:15). Kilisenin içi doğu, batı ve kuzey cephelerde açılan dikdörtgen formlu üç adet mazgal pencereyle aydınlatılmıştır. Doğuda apsisi aydınlatan mazgal pencere kısmen, batı duvarının ortasındaki mazgal pencere tamamen tahrip olmuşken kuzey mazgal pencere sağlam durumdadır.

8 Süsleme Kuzey Kilise nin iç mekanında veya cephelerinde günümüze gelebilen herhangi bir süsleme unsuru bulunmamaktadır. Malzeme ve Teknik Kilisenin beden duvarları 1.10 m. kalınlığa sahip olup, dolgu duvar tekniğiyle örülmüştür. İç ve dış yüzeylerinde kullanılan genelde kayaç taş (şişt) bloklarından elde edilmiş moloz taş ve yer yer kabaca yontulmuş daha büyük moloz taşlar ile örülmüş duvarların ortası, kireç harcıyla tutturulmuş daha küçük moloz taşlarla doldurulmuştur. Yapıda tuğla malzeme üst örtüde ve kemerlerde kullanılmıştır. İç mekandaki kemerler ile duvar yüzeylerindeki sıva büyük ölçüde korunmuştur. 1.2.GÜNEY KİLİSE Plan Tipi ve Mimari Özellikleri Yapı doğu- batı doğrultusunda uzanan, dıştan 5.90 x 9.50 m. ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturmaktadır. Beşik tonozlu tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir. Kuzeydeki şapeli andıran kiliseden daha büyük boyutludur. 133 Kilisenin batı cephesi 5.90 m. uzunluğundadır. Günümüzde yapıların batısına eklenen bir ağıl iki kiliseninde batı cephelerini mazgal pencere hizasına kadar dıştan kapatmıştır. Ağılın dışında ve üst kısımda kalan batı mazgal pencere tahrip olmuş ve orijinal formunu dıştan kaybetmiştir (Foto:16). Ağılın içinde kalan bu cephenin orta eksenine denk gelecek şekilde yapılmış 1.10 x 1.80 m. ölçülerinde dikdörtgen formlu, üst kısmı yuvarlak kemerle sonlanan bir kapı açıklığı bulunmaktadır. Giriş 0.90 m. eninde ve 1.10 m. derinliğindedir. Moloz taşlarla örülerek kapatılmış durumdadır. Zemin kısmen yükselmiştir. Kapı alınlığındaki tek parça blok taşın yüzeyinde basit tarzda işlenmiş haç işaretleri vardır (Foto:17) m. uzunluğundaki güney cephenin tamamı günümüzde eklenen iki bölümlü sivil mimari yapının bu cepheye bitişik yapılması sonucu kapanmıştır. Ancak çatı başlangıç hizasının altında kalan ve cephenin üst kısmındaki üç sıra taş duvar örgü dıştan görülebilmektedir. Cephenin sivil mimarinin içinde kalan kısmında yaptığımız incelemede her hangi bir açıklık ve pencere tespit edilememiştir. Bu yapı ayrı bir duvarla cepheye bitiştirilmemiş olup, üst kısımda ahşap kirişlerle duvara tutturulmuştur (Foto:18). Doğu cephenin uzunluğu 5.90 m. dir. Apsisin orta kısmı büyük ölçüde yıkılmış olup, iç mekana geçiş buradaki açıklıktan sağlanmaktadır. Bu cephede hareketliliği sağlayan unsurlar, apsisin tam ortasında açılan ve apsis kısmını aydınlatan dikdörtgen formlu mazgal pencere ile apsisin güneyinde yer alan köşe odasını (diakonikon) aydınlatan yuvarlak kemerli dikdörtgen mazgal pencerelerdir. Apsis penceresinin alt kısmı yıkılmışken, güneydeki pencere sağlamdır. Üst kısım üçgen alınlık şeklinde sonlanmaktadır. Duvar yüzeyinde sıva izleri kısmen korunmuş-

9 tur. Herhangi bir süsleme unsuru bulunmamaktadır. Cephenin zemini yıkıntılar nedeniyle iç mekana oranla 1.00 m. kadar yükselmiştir (Foto:19). Güney cephenin simetrisi olan 9.50 m. uzunluğundaki kuzey cephenin tamamı, Kuzey Kilise nin bu cepheye bitişik inşa edilen güney duvarı nedeniyle üst örtü seviyesine kadar kapanmıştır. Yapının dıştan üst örtüsünün kuzey-güney yöne eğim yapan beşik çatı şeklinde kapatıldığını düşünmekteyiz. Kaplama taşlar dökülmüş ve büyük ölçüde toprakla kapanmıştır. Ancak doğu cephenin üçgen alınlıkla sonlanması ve güney kısımdaki eğim bizim bu görüşümüzü destekleyen önemli verilerdir. İç mekan doğu-batı doğrultusunda uzanan apsis yarım yuvarlağı dahil 7.60 x 4.30 m. ölçülerinde dikdörtgen bir plan göstermektedir. Tek nefli olan kilisenin içi batı girişten itibaren apsis kemerine kadar 5.20 m. uzunluğundadır. Apsis yarım yuvarlağının derinliği 2.40 m. olup, kuzey-güney doğrultusunda ise 2.20 m. enindedir. Apsis naostan (ibadet mekanı) yaklaşık 1.00 m. daha yüksektedir. Apsis yarım kubbesi moloz taşla örülmüştür ve sağlamdır. Apsise üç basamakla çıkılmaktadır. Batı girişi örülerek kapatılan yapının içine bugün apsisdeki açıklıktan girilmektedir. Apsisin güney ve kuzey duvarlarında simetrik olarak yapılmış iki duvar nişi vardır. Bu nişler 0.40 m. en, 0.60 m. derinlik ve 0.70 m. yüksekliğe sahip olup, dikdörtgen formda yapılmışlardır (Foto:20). 134 İç mekanda ibadet mekanının üzerini örten beşik tonoz, ortada iki duvar payesi ile köşelerde yer alan ikişerden dört adet köşe duvar payesi üzerine atılan üç adet kemer tarafından taşınmaktadır. Bu kemer ve payeler beden duvarları ile birlikte üst örtünün itki gücünü karşılamaktadır (Foto:21). Kuzey-güney duvarlarının ortasındaki iki duvar payesi 0.50 m. eninde olup, duvar yüzeylerinden içe doğru 0.30 m. taşıntı yapmaktadır. Payelerin üst kısımları kemer başlangıçları noktasında dışa taşıntı yapan ve silme görünümü veren taş tablalar atılarak sonlandırılmıştır. Bu tablalar üzerine kuzey ve güney duvarları boyunca uzanan kemerler oturmaktadır (Foto:22). Tonozun zeminden yüksekliği ise 6.75 m. olarak ölçülmüştür. Ancak kilisenin orijinal döşemesi ve zemininin bozulmuş olduğunu da burada belirmek gerekmektedir. Yapının içinde dikkati çeken en önemli unsur, apsisin güneyinde yer alan diakonikon odasıdır. Tek olarak yapılmıştır. Apsisin kuzeyinde simetrik olarak yapılması gereken prothesis odası bulunmamaktadır. Liturjik eşyaların korunduğu bu odalara pastoforium odaları denir. Genelde çift oda şeklinde yapılırken, burada tek bir odanın olması farklı bir uygulama olarak karşımıza çıkmaktadır (Foto:23). İki katlı olarak yapılmıştır. Alt kısma 0.70 m. eninde, 0.50 m. derinliğindeki açıklıktan girilmektedir. Odanın içi 1.10 x 1.70 m. ölçülerinde dikdörtgendir. Doğu duvarı hafif yarım yuvarlak şeklindedir. Güney duvarında dikdörtgen duvar nişi yer alır. Üst örtüsü basık beşik tonozdur. Bu kısım doğu duvarında açılan dikdörtgen formlu mazgal pencere ile aydınlatılmıştır (Foto:24). Kilisenin içi doğu ve batı cephelerde açılan dikdörtgen formlu iki adet mazgal pencereyle aydınlatılmıştır. Doğuda apsisi aydınlatan mazgal pencere büyük ölçüde tahrip olmuşken, batı duvarının ortasındaki mazgal pencere içten kısmen sağlam durumdadır.

10 Süsleme Güney Kilise nin batı kapı alınlığındaki tek parça blok taşın yüzeyinde basit tarzda işlenmiş haç işaretleri vardır (Foto:25). Güney cephede ise haç işaretleri ile süslenmiş üç adet düzgün olmayan ve duvar yüzeyinde örgü malzemesi olarak kullanılan taş bloğu tespit edilmiştir. Bu haç işaretleri taşların yüzeyine girift olmayan basit tarzda kazınmış süslemelerdir (Foto:26-30). Bu süslemeli taşlar yapının inşa edildiği malzemeden farklıdır. Bu durum bize haç işlemeli taşların devşirme malzeme olarak kullanılmış olabileceğini göstermektedir. Bunların dışında yapının iç mekanı veya diğer cephelerinden günümüze gelebilen herhangi bir süsleme unsuru bulunmamaktadır. Malzeme ve Teknik Kilisenin beden duvarları 1.00 m. kalınlığa sahip olup, dolgu duvar tekniğiyle örülmüştür. Duvarların iç ve dış yüzeylerinde kullanılan genelde şişt (kayaç taş) bloklarından elde edilmiş moloz taş ve yer yer kabaca yontulmuş büyük moloz taşların ortası, kireç harcıyla tutturulmuş daha küçük moloz taşlarla doldurulmuştur. Yapıda tuğla malzemeye yer verilmemiştir. İç mekandaki kemerler ile duvar yüzeylerindeki sıva kısmen korunmuştur. 2. DEĞERLENDİRME VE KARŞILAŞTIRMA 135 Birbirine bitişik inşa edilmiş tek nefli iki kilisenin değerlendirme ve karşılaştırmasını yaparken bu yapıları iki ayrı grupta ele almak daha mantıklı olacaktır. Bunun nedeni; Kuzey Kilise nin üst örtüsünde kubbe kullanılması, Güney Kilise de ise beşik tonoz kullanılmasıyla birlikte diakonikon odasının olmasıdır. Yapılar tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir. Bu plan tipi Ermeni Sanatı nda yüzyıllar boyunca ve çok geniş bir coğrafyada farklı versiyonları ile pek çok sayıda yapılmıştır. Biz bu makalemizde konuyu dağıtmadan Van ve çevresinden ele alacağımız örneklerle bir değerlendirme ve karşılaştırma yapmaya çalışacağız. Daha erken tarihli olduğunu düşündüğümüz Kuzey Kilise dıştan 5.00 x 9.30 m. ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturan, kubbeli tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir. Bu tarzda yapılmış üç yapı örneği Van ın Gevaş, Gürpınar ve Muradiye ilçelerinde karşımıza çıkmaktadır. Tek nefli kiliseleri barındıran ilk örneğimiz Gevaş ın Göründü (Mihrapit) Köyü nün 5 km. kuzeyindeki Saint Astuacacın Manastırı dır (Karmrakvank - Kırmızı Kilise). Manastırın kuruluşu, mimari üslubundan ve ana yapıyla ilgili rivayetlerden yola çıkarak X. yy. a tarihlendirilmektedir. Ana kilise XIII. yy. ın ikinci yarısında tamir edilmiş ve kilisenin kuzey cephesine bitişik inşa edilen şapel ise bu dönemde eklenmiş olmalıdır. 9 Dıştan x 5.80 m. ölçülerine sahip olan ana kilise, tek nefli üç bölümlü bir özellik göstermektedir. Apsis kısmından yuvarlak kemerle ayrılan orta mekan dört köşede yaratılan kademelenme ve yuvarlak kemerlerle genişle- 9 J. M. Thierry, Monasteres Armeniens du Vaspurakan - I, REA, Tome IV, Paris,1967, sf.179; Uluçam, a.g.e., s

11 tilmiştir. Oluşan kare mekanın üzeri içten pandantif geçişli kubbe, dıştan sekizgen tuğla kasnak üzerine oturan pramidal külahla kapatılmıştır (Foto:31). Saint Astuacacın Kilisesi iç mekandaki paye ve kemer kullanımları, pramidal külahlı kubbesi ve tuğla malzeme kullanımı ile Altınsaç Köyü Kuzey Kilisesi ne benzemektedir. Apsisin kuzey ve güney duvarına açılmış nişler bulunmaktadır. Bu nişlerden güneydeki doğuya doğru daha derin tutulmuş ve burada diakonikonu çağrıştıran bir köşe odası oluşturulmuştur. Bu yönüyle de Güney Kilise deki uygulamayı çağrıştırmaktadır Ana kilisenin kuzeybatı köşesindeki şapel; plan uygulaması, duvar nişleri ve payelerin kullanımı ve bu payelerin beşik tonozu desteklemesi, üst örtüde beşik tonoz uygulaması, duvarlarda kullanılan moloz taş malzeme bakımından Altınsaç Güney Kilisesi ne daha çok benzemektedir (Çiz: 2 Foto:32). Üst örtüde kubbe kullanılan ikinci örneğimiz Gürpınar İlçesi nin Kırkgeçit (Kasrik) Köyü yakınlarındaki Hogeacvank (Der Meryem) adını alan manastırdır. IX. yy. dan önce kurulduğu kabul edilen manastır birçok yapıdan oluşmaktadır (Çiz: 3). Manastırın çekirdeğini oluşturan Surp Asdvadzadzin (Vierge Maria-Tanrı Anası Meryem) Kilisesi, XVIII. yy. başında manastırda oluşan ve sebebini bilmediğimiz büyük tahribat sonrası 1765 tarihinde temel seviyesinden itibaren yeniden yapılmıştır. 10 Yapı doğu- batı doğrultusunda uzanan, dıştan 5.00 x m. ölçülerinde dikdörtgen bir alana oturan, kubbeli tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir. İç mekanda üst örtü iki farklı şekilde karşımıza çıkmaktadır. Yapı ortada kemer atılımıyla ikiye bölünmüş ve bu kemerin batısında kalan kısım beşik tonozla, doğusunda oluşan kare mekanın üzeri ise içten pandantif geçişli kubbe, dıştan tuğla kasnak üzerine oturan pramidal külahla kapatılmıştır. Surp Asdvadzadzin (Vierge Maria-Tanrı Anası Meryem) Kilisesi, iç mekandaki paye ve kemer kullanımları, pramidal külahlı kubbesi, ve tuğla malzeme kullanımı ile Altınsaç Köyü Kuzey Kilisesi ne birebir benzemektedir (Çiz: 4 -Foto: 33-34). 136 Diğer örnek, Muradiye İlçesi nin batısında Aksürek Dağı nın Bendimahi Çayı na bakan yamacında yapılmış olan Saint Etienne Kilisesi dir. XV. y.y. başlarında yapıldığı kabül edilmektedir. Ancak XVII y.y da yapıda tahribat oluşmuş ve günümüze gelebilen yapı bu yüzyılda yeniden inşa edilmiştir 11. Yapı plan, içte pandantif geçişli kubbe ve dışta sekizgen kasnaklı pramidal külahlı üst örtüsüyle Altınsaç Köyü Kuzey Kilisesi ne benzemesine karşın, burada tuğla malzeme yerine kesme taş kullanımı farklılık oluşturmaktadır (Çiz: 5 Foto:35). Altınsaç Köyü Güney Kilisesi için Van Gölü çevresinde karşılaştırma ve değerlendirme açısından verebileceğimiz pek çok sayıda örnek bulunmaktadır. Bu örnekler tek nefli beşik tonozlu kilisenin plan tipini ya birebir tekrarlamakta veya kemer atılımlarıyla ya biraz daha uzun yada geniş planlanmışlardır. Burada farklılaşan nokta, genelde kiliselerde apsisin iki yanında bulunan pastaforium odalarından sadece güneydeki diakonikon odasının olmasıdır. Ayrıca bu yapıda tuğla malzeme kullanılmamıştır. Bu bakış açısıyla kilise değerlendirmeye tabi tutulacaktır. 10 Thierry, Monasteres I, s , ; Karaca, a.g.t., s ; Kılıç-Top-Karaca, Van da Ortaçağ, s ; 11 J.M. Thierry- P.Donabedian, Armenian Art, New York, 1989, s. 188; Yalçın Karaca, Van ve Çevresindeki Manastır Kiliseleri, (Y.Y.Ü. Sosyal Bil. Enst. Yayınlanmamış Y.L. Tezi), Van, 1996, s ; Uluçam, a.g.e., s ; Kılıç-Top-Karaca, Van da Ortaçağ, s. 308

12 Bunlardan ilki Gevaş Deveboynu Yarımadası ndaki Saint Resurrection Manastırı dır (Divaboynuvank). İki tane birbirine bitişik tek nefli kilise, kuzey duvarına bitişik şapel ve bir jamatundan oluşmaktadır (Foto:36). Kilisesi nin plan tipinden yola çıkılarak X. yy. a tarihlemek mümkündür. Kaynaklarda kilisenin batı cephesinde bulunduğu bildirilen iki onarım kitabesi kilise ile ilgili veriler sunmaktadır. Bunlardan birincisinde 1447 tarihinde Baş patrik Zacharia tarafından Saint Resurrection Kilisesi nde restorasyon yapıldığını bildirilmektedir. İkinci kitabede ise 1597 tarihiyle birlikte Piskopos Etienne ve Katogikos Gregoire isimleri geçmektedir. 12 Günümüze gelebilen kilise XV-XVI. yy., kuzey şapel ve jamatun ise 1597 onarım sırasında eklenmiş olmalıdır. Tek nefli ana kilise yapısı dıştan dışa x 5.70 m. ölçülerindedir (Çiz: 6). Doğuda apsis ve pastaforium hücreleri yer alır. Deveboynu manastırında dikkati çeken bir özellik apsisin önündeki mekanın, batı cepheye kadar tamamen tonoz örtülü olmasıdır. İçten tonoz olan bu örtü sisteminin aksine dıştan beşik çatı uygulamasını görmekteyiz (Foto:37). Ana kilise pastaforium hücrelerinin olması, beşik çatı, kemerlerin kuzey-güney doğrultusunda tonozu desteklemesi ve tuğla malzeme kullanımı açısından Altınsaç Köyü Güney Kilisesi benzemesine karşın tuğla malzeme kullanımı açısından ayrışmaktadır. Kuzey Şapel ise tek nefli ve basit bir plan şemasındadır. Yapı apsis kısmı ve direk duvarlara oturan beşik tonoz örtülü tek neften oluşan naos kısmı ile iki bölümden oluşmuştur. Duvar payelerinin olmamasına rağmen uygulama ve moloz taş malzeme kullanımı bakımından Güney Kilisesi ne daha çok benzer Diğer tek nefli kilise Gevaş ın Göründü (Mihrapit) Köyü nün içinde tespit edilmiştir. Plan tipi ve mimari özelliklerinden yola çıkarak yapıyı XV. XVIII. yy. lar arasına tarihlemek mümkündür. Göründü (Mihrapit) Köyü Kilisesi dıştan 5.00 x 7.00 m. ölçülerinde tek nefli kilise plan tipinde inşa edilmiştir (Çiz: 7). Batı cephenin ortasındaki dikdörtgen formlu kapıdan beşik tonozlu nefe geçilir. Tonoz ortada iki duvar payesi üzerine atılan kemerle desteklenmiştir. Doğuda atnalı formunda apsis yer alır. Apsiste iki duvar nişi ve bir mazgal pencere yer almaktadır. Malzeme moloz taştır (Foto:38). 137 Van Gölü adalarından Akdamar Adası yakınlarındaki Kuzu (Kuş) Adası nda inşa edilen Arter Manastırı Kilisesi de tek nefli ve beşik tonozludur.. Tarrihi ve yazılı kaynaklar günümüze gelen yapıların Batakanlı Vardapet James tarafından 1766 yılında yeniden yapıldığını bildirmektedir. 13 Kilise 4.50 x 8.00 m. ölçülerinde dikdörtgen bir alana otumaktadır. İç mekan tek nefli kilise plan tipindedir (Çiz: 8). Doğuda atnalı formundaki apsiste iki duvar nişi ve bir mazgal pencere yer alır. Naosun batısında iki duvar payesi üzerine atılan kaburgalı kemer beşik tonozu desteklemektedir. Kullanılan malzeme moloz taştır (Foto:39). Diakonikon odası olmamasına rağmen bütün bu yönleriyle Güney Kilise ye benzemektedir. 12 Thierry - Donabedian, a.g.e., s. 171; J. M. Thierry, Monasteres Armeniens du Vaspurakan - VI, REA, Tome IX, Paris, 1972, ; Abdüsselam Uluçam, Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı -II, Bitlis, Ankara, 2002, s ; Yalçın Karaca, Doğu Anadolu, Van, 2004, s J. M. Thierry, Monasteres Armeniens du Vaspurakan - IX, REA, Tome XII, Paris,1977, sf ; virtualani.org/arter/index.htm (Erişim: ).

13 Karşılaştırmada kullanacağımız son yapımız Bitlis in Tatvan İlçesi nin güney kısmında yer alan Tuğ Mahallesi ndeki Surp Asdvadzadzin (Tanrı Anası Meryem) Kilisesi dir. Ermeni rivayetlerine göre 7. y.y. da yapıldığı kabül edilen kilisenin geç dönemde elden geçirilmiş olma ihtimali yüksektir. Yapı dıştan x 9.00 m. ölçülerinde olup, tek nefli, beşik tonozlu kilise plan tipinde inşa edilmiştir (Çiz: 9-10). Altınsaç Güney Kilises ile en çok apsisin güneyinde bulunan tek diakonikon odasının bulunması bakımından örtüşmektedir. Bu uygulama her iki yapınında simetrisini bozmuş ve yapılar güneye doğru genişlemişlerdir. Ancak bu yapıda kesme taş malzeme kullanılmıştır ve işçilik daha itinalıdır (Foto:40). 3. SONUÇ ve ÖNERİLER Yukarıda verilen bilgiler doğrultusunda tek nefli iki köy kilisesi hakkında aşağıdaki sonuçları çıkarmak uygun olacaktır. Karşılaştırmada kullandığımız örneklerden yola çıkarak öncelikle bu plan tipinde inşa edilen kiliselerin sadece köy yerleşimlerinde değil, aynı zamanda manastırlarda da yaygın olarak yapıldığı görülmüştür. Altınsaç Köyü Güney Kilisesi nin beşik tonozlu tek nefli kilise plan tipi, Ermenilerin yaşadığı ve mimari eser bıraktığı hemen her coğrafya ve zaman diliminde yaygın olarak kullanılmıştır. Ancak bu plan tipinde genel olarak liturjik eşyaların korunduğu ve apsisin her iki yanında bulunan pastoforium odaları ya çift olarak yapılmış yada hiç yapılmamıştır. Burada nadir olarak sadece güneydeki diakonikon odasının olması dikkat çekmektedir. 138 Daha erken tarihli olan Altınsaç Köyü Kuzey Kilisesi üst örtüsünün tuğla malzeme kullanılarak kubbe ile kapatılması açısından dikkat çeker. Ermeni mimarisinde tek nefli kiliselerin kubbe ile kapatılması, farklı bölgelerden örneklerinin olmasına rağmen çok yaygın kullanılan bir uygulama değildir. Yine manastır yapıları ve kiliselerde ağırlıklı olarak kesme taş veya daha kırsalda şist veya moloz taş malzeme kullanılmıştır. Kuzey Kilise nin duvarlarında ve üst örtüsünde tuğla kullanılması yönüyle yaygın uygulamadan ayrışmaktadır. Her iki yapıda da moloz taş malzeme kullanımı oldukça itinasızdır. Bu tarz malzeme ve teknik kullanımının Van Gölü çevresinde ikinci derece yapılarda uygulandığı bilinmektedir. XVII. yy. ve sonrasında imkanları daha sınırlı olan ve ağırlıklı olarak kırsaldaki yapılarda karşılaşılmaktadır. Süsleme açısından her iki yapıda oldukça sadedir. Var olan basit tarzda haç işlemeli taşlar da devşirmedir. Dikkat çeken bir başka nokta ise inşa tarihlerini aydınlatacak kitabelerin ve yazıtların bulunmaması veya bu konuda oldukça yetersiz oluşlarıdır. İncelenen bütün yapılarda orijinal zeminin bozulduğu ve kısmi tahribatlar oluştuğu gözlenmiştir. Kiliselerin etrafındaki günümüzde kullanılmayan sivil yapıların kaldırılması ve temiz-

14 lenerek bir çevre düzenlemesinin yapılması, ülke olarak ayrım yapmadan kültürel mirasa sahip çıktığımızın güzel göstergelerinden biri olacaktır. Bu gözlemlerimiz ışığında ağırlıklı olarak X. yy. dan başlayarak Müslüman ve Türk idarelerinin hakimiyeti altında yüzyıllar boyu hoşgörü ortamında İslam toplumu ile birlikte yaşayan Ermenilerin inşa ettikleri bu mimari eserler, Türkiye nin kültürel mirası içinde yer almaktadır. Günümüzde Anadolu topraklarında yaşamış medeniyetlerin kültürel değerleri yerli ve yabancı bilim adamları tarafından ayrım gözetmeksizin detaylı bir şekilde araştırılmakta ve bilimsel yayınlarla tanıtımı yapılmaktadır. Bu açıdan bakıldığında Doğu Anadolu Bölgesi ndeki kilise ve manastırların objektif ve bilimsel metotlarla incelenip araştırılması, yüzyıllar boyu içiçe yaşamış farklı inanca sahip toplumlar arasındaki kültürel etkileşimi ortaya koyması açısından da ayrıca önem taşımaktadır. KAYNAKLAR Aksın, Ahmet; Doğu Anadolu nun Jeopolitik ve Jeostratejik Yapısı, Doğu Anadolu da Huzur ve Güvenlik Sempozyumu, İzmir, 1999, Atalay, İbrahim; Türkiye Coğrafyası ve Jeopolitiği, İzmir, Baykara, Tuncer; Anadolu nun Tarihi Coğrafyasına Giriş I - Anadolu nun İdari Taksimatı, Ankara, Çilingiroğlu, Altan; Urartu Tarihi, Bornova, Erinç, Sırrı; Doğu Anadolu Coğrafyası, Ankara, Grousset, Rene; Histoire de L Armenie Des Origines a 1071, Payot-Paris, Hasol, Doğan; Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, İstanbul, Honigman, Ernst; Bizans Devletinin Doğu Sınırı (Çev.; Fikret Işıltan), İstanbul, Karaca, Yalçın; Van ve Çevresindeki Manastır Kiliseleri, (Y.Y.Ü. Sosyal Bil. Enst. Yayınlanmamış Y.L. Tezi), Van, Doğu Anadolu Bölgesi Hıristiyan Dini Mimarisinde Jamatun Yapıları, (Y.Y.Ü. Sosyal Bilimler Enst. Yayınlanmamış Dr. Tezi), Van, 2004 Albayrak Köyü Saint Bartholomeus Manastırı, III. Uluslararası Van Gölü Havzası Sempozyumu, (Ed.;Oktay Belli), Ankara, 2008, 271; Van Gevaş'taki Saint Etienne Manastırı (Nakaravank-Ağın) ve Gevaş Kıyı Şeridindeki Tek Nefli Kiliseler Üzerine Bir Ön Değerlendirme", Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (SBED), cilt.1, no.31, Van, 2016, s Kılıç, S. Saruhan, M.- Tatlı, S.; Van İli Üzerine Genel Bilgiler, Van 2006 Kültür Ve Turizm Envanteri -I- Tarihsel Değerler, (Edt.: Sinan Kılıç), İstanbul, 2006, s. 13, 37. Kılıç, S. Top, M. - Karaca, Y.; Van da Ortaçağ ve Sonrası Yapılar, Van 2006 Kültür Ve Turizm Envanteri -I- Tarihsel Değerler, (Edt.: Sinan Kılıç), İstanbul, 2006, s.281. Köymen, Mehmet Altan; Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara, 1993.

15 Küçük, Abdurrahman; Ermeni Kilisesi ve Türkler, Ankara, Merçil, Erdoğan, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Ankara, Ostrogorsky, Georg; Bizans Devleti Tarihi, (Çev.; Fikret Işıltan), Ankara, Öğün, Gülay; Ortaçağ Boyunca Van Bölgesi Tarihi, SBED, I-1, Van, 1990, Saraçoğlu, Hüseyin; Doğu Anadolu Bölgesi, İstanbul, Sevin, Veli; Eski Anadolu ve Trakya, İstanbul, Sözen, Metin - Tanyeli, Uğur; Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul, Thierry, Jean-Michel Donabedıan, Patrick; Armenian Art, New York, Thierry, Jean-Michel; Monasteres Armeniens du Vaspurakan - I, REA, Tome IV, Paris,1967, s Monosteres Armeniens du Vaspurakan-II, REA, Tome V, Paris, 1968, s Monasteres Armeniens du Vaspurakan-VI, REA, Tome IX, Paris, 1972, sf Monasteres Armeniens du Vaspurakan - IX, REA, Tome XII, Paris,1977, sf Turan, Osman; Selçuklular Tarihi ve Türk-İslam Medeniyeti, İstanbul, Uras, Esat; Tarihte Ermeniler ve Ermeni Meselesi, Ankara, Anka- Uluçam, Abdüsselam; Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı - I, Van, ra, Ortaçağ ve Sonrasında Van Gölü Çevresi Mimarlığı -II, Bitlis, Ankara, Urfalı Mateos, Vekayi - Namesi ve Papaz Grigor un Zeyli, (Çev.; Hrant D. Andreasyan), Ankara, Yıldız, Hakkı Dursun; 10. Yüzyılda Türk - Ermeni Münasebetleri, Tarih Boyunca Türklerin Ermeni Toplumu ile İlişkileri Sempozyumu, Ankara, 1985, ; Yinanç, Rafet; Sulçuklular ve Osmanlıların İlk Dönemlerinde Ermeniler, Türk Tarihinde Ermeniler Sempozyumu, Manisa, 1983, ( Erişim Tarihi: (virtualani.org/arter/index.htm) Erişim Tarihi:

16 HARİTALAR 141 Harita 1: Van Gölü Havzası Haritası.

17 142 Harita 2: Van Gevaş İlçesi Haritası (Yerel İsimler ile Birlikte)

18 ÇİZİMLER 143 Çizim-1: Van - Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kiliseleri Mevcut Planı.

19 Çizim-2: Van - Gevaş Göründü (Mihrapit) Köyü nün kuzeyindeki Saint Astuacacın Manastırı (Karmrakvank - Kırmızı Kilise) Planı. 144 Çizim-3: Van - Gürpınar İlçesi Kırkgeçit (Kasrik) Köyü Hogeacvank (Der Meryem) Manastırı Planı (Thierry-1989).

20 Çizim-4: Van - Gürpınar İlçesi Kırkgeçit (Kasrik) Köyü Hogeacvank (Der Meryem) Manastırı Surp Asdvadzadzin (Vierge Maria Kutsal Bakire) Kilisesi Planı (Karaca-2004). 145 Çizim-5: Van - Muradiye Saint Etienne Manastır Kilisesi Planı (Karaca-1996)

21 Çizim-6: Van - Gevaş Deveboynu Yarımadası ndaki Saint Resurrection Manastırı (Divaboynuvank) Mevcut Planı (Karaca-2004) 146 Çizim-7: Van - Gevaş Göründü (Mihrapit) Köyü Kilisesi Planı

22 Çizim-8: Van - Gevaş Kuzu (Kuş) Adası Arter Manastırı Tanrı Annesi Meryem (Mere de Dieu) Kilisesi Planı ( 147 Çizim-9: Bitlis Tatvan Tuğ Mahallesi Surb Asvadzadzin (Tanrı Anası Meryem) Kilisesi Planı (P. Cuneo-1973)

23 Çizim-10: Bitlis Tatvan Tuğ Mahallesi Surb Asvadzadzin (Tanrı Anası Meryem) Kilisesi Batı Cephe ve İç Mekan Doğu Kesitleri (P. Cuneo-1973) FOTOĞRAFLAR 148 Foto.1: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü ve Varis Koyu nu güneydoğudan genel görünüşü.

24 149 Foto.2: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü nün doğudan görünüşü. Foto.3: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kiliseleri nin güneydoğudan genel görünüşü.

25 150 Foto.4: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kiliseleri nin güneybatıdan genel görünüşü. Foto.5: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kiliseleri nin kuzeydoğudan genel görünüşü.

26 151 Foto.6: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kiliseleri nin kuzeybatıdan genel görünüşü. Foto.7: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kiliseleri batı cephe üst kısım görünüşü.

27 152 Foto.8: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kuzey Kilise batı cephe alt kısım görünüşü. Foto.9: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kuzey Kilise doğu cephe görünüşü.

28 153 Foto.10: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kuzey Kilise kuzey cephe görünüşü. Foto.11: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Kuzey Kilise si yıkılan üst örtünün görünüşü.

29 154 Foto.12: Kuzey Kilise iç mekan doğudaki apsisin görünüşü.

30 Foto.13: Kuzey Kilise iç mekan batıya bakış. 155 Foto.14: Altınsaç Kuzey Kilise iç mekan üst örtü. Kemer, kubbe ve tonozun görünüşü. Foto.15: Kuzey Kilise iç mekan güney duvar nişi.

31 156 Foto.16: Gevaş Altınsaç (Ganjak) Köyü Güney Kilise batı cephe üst kısım görünüşü. Foto.17: Güney Kilise batı cephe alt kısım görünüşü.

32 157 Foto.18: Güney Kilise nin kapanan güney cephesinin güneydoğudan görünüşü. Foto.19: Güney Kilise doğu cephe görünüşü.

33 158 Foto.20: Güney Kilise iç mekan ve doğudaki apsisin görünüşü

34 159 Foto.21: Güney Kilise iç mekan üst örtü ve batı duvarının görünüşü. Foto.22: Güney Kilise iç mekan üst örtüyü taşıyan paye ve kemerlerin görünüşü

35 160 Foto.23: Güney Kilise iç mekan güneydoğu köşedeki iki katlı diakonikon odasının görünüşü Foto.24: Güney Kilise iç mekan güneydoğu köşedeki diakonikon odasının girişi

36 161 Foto.25: Güney Kilise batı cephe alt kısım kapı alınlığındaki haç işlemeli taşların görünüşü. Foto.26: Güney Kilise güney cephe alt kısım duvarı ve haç işlemeli taşların genel görünüşü.

37 162 Foto.27: Güney Kilise güney cephe alt kısım duvarı haç işlemeli taşlar. Foto.28: Güney Kilise güney cephe alt kısım duvarı 1 numaralı haç işlemeli taş

38 163 Foto.29: Güney Kilise güney cephe alt kısım duvarı 2 numaralı haç işlemeli taş Foto.30: Güney Kilise güney cephe alt kısım duvarı 3 numaralı haç işlemeli taş

39 164 Foto.31:Gevaş Göründü Köyü Surb Astuacacın Manastırı (Karmrakvank - Kırmızı Kilise) Foto.32:Gevaş Göründü Köyü Surb Astuacacın Manastırı (Karmrakvank - Kırmızı Kilise)

40 165 Foto.33: Van - Gürpınar İlçesi Kırkgeçit (Kasrik) Köyü Hogeacvank (Der Meryem) Manastırı Foto.34:Hogeacvank Surp Asdvadzadzin (Vierge Maria Kutsal Bakire) Kilisesi (Karaca-2004).

41 166 Foto.35: Van - Muradiye Saint Etienne Manastır Kilisesi güneybatıdan görünüşü Foto.36: Van - Gevaş Deveboynu Yarımadası ndaki Saint Resurrection Manastırı genel

42 167 Foto.37: Van - Gevaş Deveboynu Yarımadası ndaki Saint Resurrection Manastırı iç mekan Foto.38: Van - Gevaş Göründü (Mihrapit) Köyü Kilisesi iç mekan ve apsise bakış

43 168 Foto.39: Van - Gevaş Kuzu (Kuş) Adası Arter Manastırı Tanrı Annesi Meryem Kilisesi Foto.40: Bitlis Tatvan Tuğ Mahallesi Surb Asvadzadzin (Tanrı Anası Meryem) Kilisesi

44 169 Saha çalışmalarımızda anlık yakaladığımız doğal çekimlerden birkaç kare

Muhammet ARSLAN KARS KÜMBET CAMİİ (ONİKİ HAVARİLER KİLİSESİ)

Muhammet ARSLAN KARS KÜMBET CAMİİ (ONİKİ HAVARİLER KİLİSESİ) Muhammet ARSLAN KARS KÜMBET CAMİİ (ONİKİ HAVARİLER KİLİSESİ) Oniki Havariler Kilisesi olarak da bilinen Kümbet Camii, Kars Kalesi nin güneye bakan yamacında bulunmaktadır. Üzerinde yapım tarihini veren

Detaylı

T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 ULUDERE

T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 ULUDERE T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 ULUDERE Mir (Cencekir) Kalesi:...9 Geramon Kilisesi...40 Halmun (Elamun) Kilisesi...4 Beyaz Köprü...46 Köprü...47 AVRUPA KONSEYİ DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ

Detaylı

PERVARİ İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

PERVARİ İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları PERVARİ İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 185 3.6. PERVARİ İLÇESİ 3.6.1. PALAMUT KÖYÜ UMURLU MEZRASI HANI Han Umurlu Mezrasının hemen dışındadır. Yapı üzerinde kim tarafından ve ne zaman yaptırıldığını

Detaylı

KURTALAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

KURTALAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları KURTALAN İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 163 3.5. KURTALAN İLÇESİ 3.5.1. ERZEN ŞEHRİ VE KALESİ Son yapılan araştırmalara kadar tam olarak yeri tespit edilemeyen Erzen şehri, Siirt İli Kurtalan İlçesi

Detaylı

- 61 - Muhteşem Pullu

- 61 - Muhteşem Pullu Asaf Bey Çıkmazı Kabaltısı Sancak Mahallesindedir. Örtüsü sivri tonozludur. Sivri kemerle güneye ve ahşap-beton sundurmalı sivri kemerle kuzeye açılır. Üzerinde kesme ve moloz taşlardan yapılmış bir ev

Detaylı

ADANA SEYHAN - ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ

ADANA SEYHAN - ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ ULU CAMİ MEDRESESİ Ulu Cami Medresesi, kuzey-batı köşesine sokulmuş olan Küçük Mescit ve onun bitişiğindeki muhdes bir yapı sebebiyle düzgün bir plân şeması ve âbidevi bir görünüş arz etmez. Bununla beraber

Detaylı

2419 ADA 45 PARSEL MİMARİ PROJE RAPORLARI

2419 ADA 45 PARSEL MİMARİ PROJE RAPORLARI UNESCO DÜNYA MİRASI ALANI İÇERİSİNDE YER ALAN ZEYREK BÖLGESİNDE 2419 ( 13,34,35,42,45,50,51,52,58,59,68 PARSELLER) NO'LU ADADA SİVİL MİMARLIK ÖRNEĞİ YAPILARIN RÖLÖVE, RESTİTÜSYON, RESTORASYON PROJELERİ

Detaylı

T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 SİLOPİ

T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 SİLOPİ T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 990 SİLOPİ Yeşiltepe Höyüğü... Nuh Nebi Camii ve Medresesi... Şerif Camii...6 Görümlü Camii...7 Mart Şumuni Kilisesi...9 Dedeler Köyü Kilisesi...0 Han Kalıntısı... Tellioğlu Kasrı...

Detaylı

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. 58.01.0.02 ÇİMENYENİCE KÖYÜ, KÖROĞLU TEPELERİ, I39-a4 MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI İL SİVAS İLÇE HAFİK MAH.-KÖY VE MEVKİİ Çimenyenice Köyü GENEL

Detaylı

HALFETİ İLÇEMİZ. Halfeti

HALFETİ İLÇEMİZ. Halfeti HALFETİ İLÇEMİZ Halfeti Şanlıurfa merkez ilçesine 112 km mesafede olan ilçenin yüzölçümü 646 km² dir. İlçe; 3 belediye, 1 bucak, 36 köy ve 23 mezradan oluşmaktadır. Batısında Gaziantep iline bağlı Araban,

Detaylı

BAYKAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

BAYKAN İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları BAYKAN İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 75 3.3. BAYKAN İLÇESİ 3.3.1. VEYSEL KARANÎ TÜRBESİ Baykan ilçesine bağlı Ziyâret beldesindeki Veysel Karanî Câmii ve Türbesi nin ne zaman ve kimler tarafında

Detaylı

SULTAN IZZETTIN KEYKAVUS TÜRBESİ, 1217, SİVAS

SULTAN IZZETTIN KEYKAVUS TÜRBESİ, 1217, SİVAS SELÇUKLU MİMARİSİ Selçuklular Orta Asya dan Anadolu ve Ön Asya ya yolculuklarında Afganistan, İran, Irak, Suriye topraklarındaki kültürlerden ve mimari yapılardan etkilenmiş, İslam dinini kabul ederek

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ. Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI BÖLÜMÜ Konu:14.YÜZYIL BEYLİKLER DÖNEMİ MİMARİSİ İran üzerinden geçerek Batı Anadolu'ya yerleşen Türk boyların dan bir bölümü 13. yüzyıl sonlarında

Detaylı

KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ

KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 1 632-1258 HALİFELER DÖNEMİ (632-661) Hz. Ebubekir, Hz. Ömer, Hz. Osman ve Hz. Ali, her biri İslam ın yayılması için çalışmıştır. Hz. Muhammed in 632 deki vefatından sonra Arap

Detaylı

KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 2 SASANİLER-İSPANYA EMEVİLERİ-TULUNOĞULLARI

KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 2 SASANİLER-İSPANYA EMEVİLERİ-TULUNOĞULLARI KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 2 SASANİLER-İSPANYA EMEVİLERİ-TULUNOĞULLARI SASANİLER (226-651) Sasaniler daha sonra Emevi ve Abbasi Devletlerinin hüküm sürdüğü bölgenin doğudaki (çoğunlukla Irak) bölümüne hükmetmiştir.

Detaylı

KONYA İL MERKEZİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI ENVANTERİ DÜKKÂNLAR

KONYA İL MERKEZİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI ENVANTERİ DÜKKÂNLAR 432 KONYA İL MERKEZİ TAŞINMAZ KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARI ENVANTERİ DÜKKÂNLAR DÜKKÂNLAR ANITLAR 433 DÜKKÂN (Sephavan Mh. Dülgerler Sk. No:34) D ükkân, Dülgerler Sokakta, Kapı Camiinin güneyinde yer alır.

Detaylı

Kisleçukuru Manastırı: Antalya da Bilinmeyen Bir Bizans Manastırı. Dr. Ayça Tiryaki 24 Mart 2010. Dr. Ayça Tiryaki

Kisleçukuru Manastırı: Antalya da Bilinmeyen Bir Bizans Manastırı. Dr. Ayça Tiryaki 24 Mart 2010. Dr. Ayça Tiryaki Kisleçukuru Manastırı: Antalya da Bilinmeyen Bir Bizans Manastırı Dr. Ayça Tiryaki 24 Mart 2010 http://www.obarsiv.com/e_voyvoda_0910.html Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi'nde yapılan konuşma

Detaylı

OSMANLI DÖNEMİ BİR GRUP HAMAM YAPISINDA MALZEME KULLANIMI

OSMANLI DÖNEMİ BİR GRUP HAMAM YAPISINDA MALZEME KULLANIMI OSMANLI DÖNEMİ BİR GRUP HAMAM YAPISINDA MALZEME KULLANIMI KADER REYHAN 1, BAŞAK İPEKOĞLU 2 ÖZET Osmanlı dönemi mimarisinde malzeme kullanımının; yapının işlevi, büyüklüğü ve inşa edildiği yerleşim yerinin

Detaylı

Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Roma ve Bizans Dönemi Tarihi Eserleri Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Antik Yerleşimler......................... 4 0.2 Roma - Bizans Dönemi Kalıntıları...............

Detaylı

BEÇİN KALESİ KAZISI KALE ÇEŞMESİ SONUÇ RAPORU

BEÇİN KALESİ KAZISI KALE ÇEŞMESİ SONUÇ RAPORU BEÇİN KALESİ KAZISI KALE ÇEŞMESİ SONUÇ RAPORU Prof. Dr. Kadir PEKTAŞ* Muğla İli, Milas İlçesi, Beçin Kalesi nde 20.05.2013 tarihinde başlatılan kazı çalışmaları 24.12.2013 tarihinde tamamlanmıştır. Kazı

Detaylı

ŞANLIURFA YI GEZELİM

ŞANLIURFA YI GEZELİM ŞANLIURFA YI GEZELİM 3. Gün: URFA NIN KALBİNDEN GÜNEŞİN BATIŞINA GEZİ TÜRKİYE NİN GURURU ATATÜRK BARAJI Türkiye de ki elektrik üretimini artırmak ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi ndeki 9 ili kapsayan tarım

Detaylı

T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI İZMİR 1 NUMARALI KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR

T.C. KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI İZMİR 1 NUMARALI KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR T.. KÜLTÜR VE TURİZM AKANLIĞI İZMİR 1 NUMARALI KÜLTÜR VARLIKLARINI ÖLGE KURULU KARAR TOPLANTI TARİHİ VE NO : 30.01.20172 35.002/1 KARAR TARİHİ VE NO : 30.01.2011789 T ^ ' İZMİR İzmir İli, ııca İlçesi'nde

Detaylı

ERUH İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

ERUH İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları ERUH İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 115 3.4. ERUH İLÇESİ 3.4.1. EMİR NASREDDİN KÜLLİYESİ Eruh a bağlı Kavaközü Köyü nde, vadi içindedir. Külliyeyi oluşturan yapıların hiç birisinin üzerinde kim tarafından

Detaylı

HOŞAP KALESİ KAZISI

HOŞAP KALESİ KAZISI HOŞAP KALESİ KAZISI - 2011 Giriş Van İli, Gürpınar İlçesi, Hoşap Kalesi ndeki 2011 yılı kazı çalışmaları, Başkanlığımda 16 kişilik bir ekip tarafından Bakanlık Temsilcisi Erzurum Müzesi nden Arkeolog Çetin

Detaylı

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları Yrd. Doç. Dr. Yiğit H. Erbil, Hacettepe Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı

Detaylı

Zeitschrift für die Welt der Türken. Journal of World of Turks KAYSERİ-YUVALI KÖYÜ TÜRK DÖNEMİ MİMARLIK ESERLERİ

Zeitschrift für die Welt der Türken. Journal of World of Turks KAYSERİ-YUVALI KÖYÜ TÜRK DÖNEMİ MİMARLIK ESERLERİ KAYSERİ-YUVALI KÖYÜ TÜRK DÖNEMİ MİMARLIK ESERLERİ THE ARCHITECTURAL WORKS BUILT IN THE COURSE OF TURKISH PERIOD IN THE VILLAGE YUVALI OF KAYSERİ Sultan Murat TOPÇU Özet: Bu çalışmada, Kayseri nin 45 km

Detaylı

AYASULUK TEPESİ VE ST. JEAN ANITI (KİLİSESİ) KAZISI

AYASULUK TEPESİ VE ST. JEAN ANITI (KİLİSESİ) KAZISI AYASULUK TEPESİ VE ST. JEAN ANITI (KİLİSESİ) KAZISI AYASULUK (SELÇUK) KALESİ Ayasuluk Tepesi nin en yüksek yerine inşa edilmiş olan iç kale Selçuk İlçesi nin başına konulmuş bir taç gibidir. Görülen kale

Detaylı

Üç Şerefeli Camii. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Üç Şerefeli Camii. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Üç Şerefeli Camii Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Üç Şerefeli Cami......................... 4 0.1.1 Osmanlı Mimarisinde Çığır Açan İlklerin Buluştuğu Cami............................

Detaylı

Ankara da SELÇUKLU MİRASI. Arslanhane Camii. (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA

Ankara da SELÇUKLU MİRASI. Arslanhane Camii. (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA Ankara da SELÇUKLU MİRASI Arslanhane Camii (Ahi Şerafeddin) 58 YEDİKITA Çizim: Yük. Mim. Mehmet Emin Yılmaz 11. yüzyıldan başlayarak Anadolu ya yerleşmeye başlayan Türkler, doğuda Ermeni ve Gürcü yapıları,

Detaylı

Abd-i Kethüda (Cücük) Camisi

Abd-i Kethüda (Cücük) Camisi Eski Mağara Camisi'ne Yeni Mağara Camisi'nin batı duvarının yanından gidilerek ulaşılmaktadır. Tamamen terk edilmiş olan yapının içinin ve cephesi her geçen gün daha fazla tahrip olduğu görülmektedir.

Detaylı

GEVAŞ SAİNT THOMAS. (GANJAK) MANASTIRI

GEVAŞ SAİNT THOMAS. (GANJAK) MANASTIRI VAN GEVAŞ SAİNT THOMAS. (GANJAK) MANASTIRI / GİRİŞ Yalçın KARACA * ürldyenin büyük illerinden olan Van, 21.823 km 2 lik dağlık yüzölçümüyle Doğu Anadolu Bölgesinin Van Bölümünde yer almaktadır. Kuzeyden

Detaylı

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ: TARİHİ : Batı Toroslar ın zirvesinde 1288 yılında kurulan Akseki İlçesi nin tarihi, Roma İmparatorluğu dönemlerine kadar uzanmaktadır. O devirlerde Marla ( Marulya) gibi isimlerle adlandırılan İlçe, 1872

Detaylı

Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası:

Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası: Başkale nin Tarihçesi: Başkale Urartular zamanında Adamma olarak adlandırılan bir yerleşme yeriydi. Ermeniler buraya Adamakert ismini vermişlerdir. Sonraları Romalılar ve Partlar arasında sınır bölgesi

Detaylı

KONURALP TEKNİK GEZİ RAPORU

KONURALP TEKNİK GEZİ RAPORU KONURALP TEKNİK GEZİ RAPORU Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü lisans programında yer alan Arch 471 - Analysis of Historic Buildings dersi kapsamında Düzce nin Konuralp Belediyesi ne 8-14 Ekim 2012 tarihleri

Detaylı

Van Gölü'nün güneydoğusunda

Van Gölü'nün güneydoğusunda Van Gölü'nün güneydoğusunda yüksek dağlarla çevrili bir plato üzerinde aynı adı taşıyan suyun kenarında kurulmuş olan Hoşap, Van'ın Gürpınar ilçesinin nahiye merkezlerinden biri durumundadır. Van-Hakkâri

Detaylı

HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI

HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI İlk Özbekistan-Türkiye uluslararası arkeolojik çalışmalar

Detaylı

Ahşap İşçiliğinin 700 Yıllık Şaheseri: Eşrefoğlu Camii [Beyşehir/KONYA]

Ahşap İşçiliğinin 700 Yıllık Şaheseri: Eşrefoğlu Camii [Beyşehir/KONYA] Orta Asya'daki ağaç direkli ahşap camilerin Anadolu'daki örnekleri Selçuklu'nun ahşap ustalıkları ile 13.yy dan günümüze ulaşmıştır. Ayakta kalan örnekleri Afyon ve Sivrihisar Ulu Camileri, Ankara Arslanhane

Detaylı

KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 3 FATIMİLER-GAZNELİLER

KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 3 FATIMİLER-GAZNELİLER KRONOLOJİK İSLAM MİMARİSİ 3 FATIMİLER-GAZNELİLER Fatımiler Hz. Muhammed in kızı Fatma nın soyundan geldiklerine inanılan dini bir hanedanlıktır.tarihsel olarak Fatımiler İspanya Emevileri ile Bağdat taki

Detaylı

ZEYREK 2419 ADA 13 PARSEL RÖLÖVE ANALİZ RAPORU 1. YAPININ YERİ VE TANIMI 2. YAPININ MEVCUT DURUMU VE BOZULMALAR 3. SONUÇ

ZEYREK 2419 ADA 13 PARSEL RÖLÖVE ANALİZ RAPORU 1. YAPININ YERİ VE TANIMI 2. YAPININ MEVCUT DURUMU VE BOZULMALAR 3. SONUÇ ZEYREK 2419 ADA 13 PARSEL RÖLÖVE ANALİZ RAPORU 1. YAPININ YERİ VE TANIMI 2. YAPININ MEVCUT DURUMU VE BOZULMALAR 3. SONUÇ 1-YAPININ YERİ VE TANIMI Proje konusu yapı grubu, İstanbul İli, Fatih İlçesi, Sinanağa

Detaylı

SELANİK ESKİ CUMA CAMİSİ

SELANİK ESKİ CUMA CAMİSİ SELANİK ESKİ CUMA CAMİSİ BAKİ SARISAKAL SELANİK ESKİ CUMA CAMİSİ (AHEİROPİİTOS KİLİSESİ) Ahiropiitos Kilisesi, Egnatia Caddesinin kuzeyinde Ayasofya Sokağında bulunuyor. M.S. 451 yılında Halkidona da Selanik

Detaylı

GÖLMARMARA MAHALLESİ, 234 ADA 1 PARSEL VE ÇEVRESİNE AİT

GÖLMARMARA MAHALLESİ, 234 ADA 1 PARSEL VE ÇEVRESİNE AİT GÖLMARMARA (MANİSA) GÖLMARMARA MAHALLESİ, 234 ADA 1 PARSEL VE ÇEVRESİNE AİT NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU HAZIRLAYAN etüdproje TEL/FAKS:0 236 713 09 36 M. PAŞA CAD. UĞURSOY İŞHANI KAT:2

Detaylı

KAPADOKYA DA KIZIL KİLİSE

KAPADOKYA DA KIZIL KİLİSE TP PT Volume 3, Issue 2, 2008 KAPADOKYA DA KIZIL KİLİSE Banu ÇELEBİOĞLU, 1 İsmet AĞARYILMAZ Yıldız Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi, Mimarlık Bölümü, Yıldız-İSTANBUL bcelebi@yildiz.edu.tr ÖZET Kızıl

Detaylı

GÖLMARMARA MAHALLESİ, 6920 VE 6921 PARSELLERE AİT

GÖLMARMARA MAHALLESİ, 6920 VE 6921 PARSELLERE AİT GÖLMARMARA (MANİSA) GÖLMARMARA MAHALLESİ, 6920 VE 6921 PARSELLERE AİT NAZIM İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ AÇIKLAMA RAPORU HAZIRLAYAN etüdproje TEL/FAKS:0 236 713 09 36 M. PAŞA CAD. UĞURSOY İŞHANI KAT:2 NO:146/217

Detaylı

TEKNİK RESİM 6. HAFTA

TEKNİK RESİM 6. HAFTA TEKNİK RESİM 6. HAFTA MİMARİ PROJELER Mimari Proje yapının Vaziyet (yerleşim) planını Kat planlarını En az iki düşey kesitini Her cephesinden görünüşünü Çatı planını Detayları ve sistem kesitlerini içerir.

Detaylı

T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 GÜÇLÜKONAK

T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 1990 GÜÇLÜKONAK T.C. ŞIRNAK VALİLİĞİ 990 GÜÇLÜKONAK Finik Kalesi...67 Finik İç Kalesi...69 Faki Teyran Camii...7 Finik Zaviyesi...76 Dağyeli Hanı...78 Türbe (Kubbe-i Berzerçio)...80 Pavan Köprüsü...8 Belkıs (Nebi Süleyman)

Detaylı

SURUÇ İLÇEMİZ. Suruç Meydanı

SURUÇ İLÇEMİZ. Suruç Meydanı SURUÇ İLÇEMİZ Suruç Meydanı Şanlıurfa merkez ilçesine 43 km uzaklıkta olan ilçenin 2011 nüfus sayımına göre toplam nüfusu 100.912 kişidir. İlçe batısında Birecik, doğusunda Akçakale, kuzeyinde Bozova İlçesi,

Detaylı

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU Kutsal alanlardaki Onur Anıtları, kente ya da kentin kutsal alanlarına maddi ve

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ. Selçuklu Dönemi Yapıları ile Bahçe ve Peyzaj Sanatı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ. Selçuklu Dönemi Yapıları ile Bahçe ve Peyzaj Sanatı ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ Selçuklu Dönemi Yapıları ile Bahçe ve Peyzaj Sanatı Selçuklu Dönemi (1071-1308) Oğuzların devamı olan XI. yüzyılın yarısında kurulan, merkezi Konya olan Selçuklular

Detaylı

AFYON DÖĞER KERVANSARAYININ FOTOGRAMETRİK RÖLÖVE ALIMI VE ÜÇ BOYUTLU MODELLENMESİ

AFYON DÖĞER KERVANSARAYININ FOTOGRAMETRİK RÖLÖVE ALIMI VE ÜÇ BOYUTLU MODELLENMESİ AFYON DÖĞER KERVANSARAYININ FOTOGRAMETRİK RÖLÖVE ALIMI VE ÜÇ BOYUTLU MODELLENMESİ M.Yakar a, M.Uysal b, A.S.Toprak c, N.Polat b a Selçuk Üniversitesi, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi, Harita Mühendisliği

Detaylı

görülen sanat görülmektedir? dallarını belirtiniz.

görülen sanat görülmektedir? dallarını belirtiniz. Karahanlılar Dönemine ait Kalyan Minaresi (Buhara) Selçuklular Döneminden kalma bir seramik tabak Selçuklulara ait "Varka ve Gülşah adlı minyatür Türkiye Selçuklu halısı, XIII. yüzyıl İlk dönemlere Türk

Detaylı

RESULOĞLU YERLEŞİMİ VE MEZARLIK ALANI 2013 YILI KAZI RAPORU

RESULOĞLU YERLEŞİMİ VE MEZARLIK ALANI 2013 YILI KAZI RAPORU RESULOĞLU YERLEŞİMİ VE MEZARLIK ALANI 2013 YILI KAZI RAPORU Resuloğlu yerleşimi ve mezarlık alanı Çorum / Uğurludağ sınırları içinde, Resuloğlu (Kaleboynu) Köyü nün kuş uçumu 900 m kuzeybatısındadır. Yerleşim

Detaylı

2016 Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası:

2016 Başkale nin Tarihçesi: Başkale Coğrafyası: Başkale nin Tarihçesi: Başkale Urartular zamanında Adamma olarak adlandırılan bir yerleşme yeriydi. Ermeniler buraya Adamakert ismini vermişlerdir. Sonraları Romalılar ve Partlar arasında sınır bölgesi

Detaylı

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 77, Eylül 2018, s

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 77, Eylül 2018, s Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 77, Eylül 2018, s. 323-362 Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date 23.07.2018 15.09.2018 Dr. Öğr. Üyesi, Yalçın

Detaylı

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, The Journal of Social Sciences Institute Sayı/Issue: 40 Sayfa / Page: ISSN: VAN/TURKEY

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, The Journal of Social Sciences Institute Sayı/Issue: 40 Sayfa / Page: ISSN: VAN/TURKEY The Journal of Social Sciences Institute 319 Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, The Journal of Social Sciences Institute Sayı/Issue: 40 Sayfa / Page:319-348 ISSN: 1302-6879 VAN/TURKEY Makale Bilgisi /

Detaylı

2016 Özalp Tarihçesi: Özalp Coğrafyası: İlçe Nüfus Yapısı: Yaş Grubu Erkek Kadın Toplam 0-14 Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş

2016 Özalp Tarihçesi: Özalp Coğrafyası: İlçe Nüfus Yapısı: Yaş Grubu Erkek Kadın Toplam 0-14 Yaş Yaş Yaş Yaş Yaş Özalp Tarihçesi: Özalp ilçesi 1869 yılında Mahmudiye adıyla bu günkü Saray ilçe merkezinde kurulmuştur. 1948 yılında bu günkü Özalp merkezine taşınmış ve burası ilçe merkezi haline dönüştürülmüştür. Bölgede

Detaylı

ŞEYHÜLİSLÂMLIKTAKİ BİNALARIN MİMARÎ ÖZELLİKLERİ

ŞEYHÜLİSLÂMLIKTAKİ BİNALARIN MİMARÎ ÖZELLİKLERİ 34 ŞEYHÜLİSLÂMLIKTAKİ BİNALARIN MİMARÎ ÖZELLİKLERİ Şer iyye Sicilleri Arşivi XIX. yüzyılda inşa edilmiştir. Altındaki Bizans yapısının temellerine göre planı şekillenmiştir. İki katlı binanın ilk katında

Detaylı

HİERAPOLİS, 06/08/14-21/08/14 ÇALIŞMALARI MERMER RESTORASYONU ÇALIŞMALARI

HİERAPOLİS, 06/08/14-21/08/14 ÇALIŞMALARI MERMER RESTORASYONU ÇALIŞMALARI HİERAPOLİS, 06/08/14-21/08/14 ÇALIŞMALARI MERMER RESTORASYONU ÇALIŞMALARI 1- Aziz Philippus Kilisesi ait mermerlerin üzerindeki restorasyon uygulamaları. Aziz Philippus Kilisesi nin mermer levhalarının

Detaylı

Rumkale Gaziantep İli, Yavuzeli İlçesi, Kasaba köyünün yakınında bulunan Rumkale; Gaziantep şehir merkezinden 62 km. Yavuzeli nden ise 25 km. uzaklıkta, Merzimen Çayı nın Fırat Nehri ile birleştiği yerde,

Detaylı

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi:

SARAY Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin Tarihçesi: Saray İlçesinin ne zaman ve kimler tarafından hangi tarihte kurulduğu kesin bilinmemekle beraber, bölgedeki yerleşimin Van Bölgesinde olduğu gibi tarih öncesi dönemlere uzandığı

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI TARİHİ BAHÇELERDE RÖLÖVE VE RESTORASYON

ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI TARİHİ BAHÇELERDE RÖLÖVE VE RESTORASYON ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ PEYZAJ MİMARLIĞI TARİHİ BAHÇELERDE RÖLÖVE VE RESTORASYON Rölöve, bir yapının, kent dokusunun veya arkeolojik kalıntının yakından incelenmesi, belgelenmesi, mimarlık

Detaylı

PRT 403 Geç Asur-Geç Babil Arkeolojisi

PRT 403 Geç Asur-Geç Babil Arkeolojisi PRT 403 Geç Asur-Geç Babil Arkeolojisi 12. Babil Arkeolojisine giriş. Nabupolazar ve Nabukadnezar Dönemi Babil, İştar Kapısı Babil Kenti Kentin Geç Babil Dönemi plan şeması, 1.8 km. uzunluğunda şehrin

Detaylı

FOSSATİ'NİN "AYASOFYA" ALBÜMÜ

FOSSATİ'NİN AYASOFYA ALBÜMÜ FOSSATİ'NİN "AYASOFYA" ALBÜMÜ Ayasofya, her dönem şehrin kilit dini merkezi haline gelmiştir. Doğu Roma İmparatorluğu'nun İstanbul'da inşa ettirdiği en büyük kilisedir. Aynı zamanda dönemin imparatorlarının

Detaylı

BİRECİK REHBER KİTAP. Birecik Turizm Envanteri Projesi T.C. BİRECİK KAYMAKAMLIĞI 2011

BİRECİK REHBER KİTAP. Birecik Turizm Envanteri Projesi T.C. BİRECİK KAYMAKAMLIĞI 2011 Birecik Turizm Envanteri Projesi Bu kitabın içeriğinden sadece Birecik İlçesi ve Köylerine Hizmet Götürme Birliği sorumludur ve bu içeriğin herhangi bir şekilde DPT'nin veya Karacadağ kalkınma Ajansı'nın

Detaylı

CAMÝÝ VE MESCÝTLER. Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez)

CAMÝÝ VE MESCÝTLER. Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez) CAMÝÝ VE MESCÝTLER Ekleyen kapadokya Pazartesi, 12 Mayýs 2008 Son Güncelleme Pazar, 24 Aðustos 2008 Nevþehirli Damat Ýbrahim Paþa Camisi (Kurþunlu Cami) (Merkez) Nevþehir il merkezinde bulunan Damat Ýbrahim

Detaylı

TİLLO İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

TİLLO İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları TİLLO İLÇESİ Siirt deki Kültür Varlıkları 43 3.2. TİLLO İLÇESİ 3.2.1. İBRAHİM HAKKI (İSMAİL FAKİRULLAH) TÜRBESİ Tillo merkezde İsmail Fakirullah mezarlığının içerisindedir. Üzerinde kim tarafından ve ne

Detaylı

BOZDOĞAN ÇARŞI HAMAMI Şakir Çakmak

BOZDOĞAN ÇARŞI HAMAMI Şakir Çakmak Sanat Tarihi Dergisi Sayı/Number XIX/2 Ekim/ October 2010, 27-41 BOZDOĞAN ÇARŞI HAMAMI Şakir Çakmak Özet Aydın-Nazilli ye bağlı Bozdoğan da yer alan Çarşı Hamamı, günümüze büyük değişiklikler geçirerek

Detaylı

Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks NEVŞEHİR DERİNKUYU İLÇESİNDE TÜRK-İSLAM DÖNEMİNE AİT İSLAMİ ANIT ÖRNEKLERİ (1839 1923)

Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks NEVŞEHİR DERİNKUYU İLÇESİNDE TÜRK-İSLAM DÖNEMİNE AİT İSLAMİ ANIT ÖRNEKLERİ (1839 1923) NEVŞEHİR DERİNKUYU İLÇESİNDE TÜRK-İSLAM DÖNEMİNE AİT İSLAMİ ANIT ÖRNEKLERİ (1839 1923) ISLAMIC MONUMENT SAMPLES THAT BELONGED TO TURKISH-ISLAM PERIOD IN NEVŞEHİR-DERİNKUYU COUNTY (1839 1923) Serap ERÇİN

Detaylı

Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks AKÇAKOCA EVLERİNDE SÜSLEME THE ORNAMENTATION IN THE AKÇAKOCA HOUSE

Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks AKÇAKOCA EVLERİNDE SÜSLEME THE ORNAMENTATION IN THE AKÇAKOCA HOUSE ZfWT Vol. 6, No. 2 (2014) Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks AKÇAKOCA EVLERİNDE SÜSLEME THE ORNAMENTATION IN THE AKÇAKOCA HOUSE Funda NALDAN Özet: Bu çalışmada, Akçakoca evlerindeki

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Şahabettin OZTURK' - Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP** HAKKÂRİ MEYDAN MEDRESESİ

Yrd. Doç. Dr. Şahabettin OZTURK' - Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP** HAKKÂRİ MEYDAN MEDRESESİ Yrd. Doç. Dr. Şahabettin OZTURK' - Yrd. Doç. Dr. Mehmet TOP** HAKKÂRİ MEYDAN MEDRESESİ Hakkâri ili Türkiye'nin güneydoğusunda yer alan oldukça engebeli bir coğrafi yapıya sahip yerleşim alanlarından biridir.

Detaylı

COĞRAFYA BÖLÜMÜ NDEN EDREMİT KÖRFEZİ KUZEY KIYILARINA ARAZİ ÇALIŞMASI

COĞRAFYA BÖLÜMÜ NDEN EDREMİT KÖRFEZİ KUZEY KIYILARINA ARAZİ ÇALIŞMASI COĞRAFYA BÖLÜMÜ NDEN EDREMİT KÖRFEZİ KUZEY KIYILARINA ARAZİ ÇALIŞMASI Fen Edebiyat Fakültesi, Coğrafya Bölümü 4. Sınıf öğrencilerine yönelik olarak Arazi Uygulamaları VII dersi kapsamında Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

Ramazanoğlu Medresesi: 1540 yılında yapılmış klasik Osmanlı medresesidir.

Ramazanoğlu Medresesi: 1540 yılında yapılmış klasik Osmanlı medresesidir. Atatürk Müzesi Müze binası, eski Adana nın merkezi olan tarihi Tepebağ da, 19. yüzyılda yapılmış geleneksel Adana evlerindendir. İki katlı, cumbalı, kırma çatılı, kâgir bir yapıdır. Bu özellikleri nedeniyle

Detaylı

Evlerin sokağa açılan kapıları düz atkılı ya da kemerli dikdörtgendir. Tek kanatlıdır ve ahşap ya da demirdendir.

Evlerin sokağa açılan kapıları düz atkılı ya da kemerli dikdörtgendir. Tek kanatlıdır ve ahşap ya da demirdendir. Konutlarda genellikle beyaz kesme taş, yer yer de bağdadi tekniğinde ahşap kullanılmıştır. Yerli dile 'Sacak' (Köşk) denen çıkmalar ahşap ya da taş konsollara oturan ahşap hatıllarla desteklenir. Orhan

Detaylı

SİVEREK'TE TARİHİ ESERLER VE CAMİLER

SİVEREK'TE TARİHİ ESERLER VE CAMİLER SİVEREK'TE TARİHİ ESERLER VE CAMİLER» Genel Bilgi» Ulu Camii» Gülabibey Camii» Sulu Camii» Haliliye Camii» Eski Hükümet Konağı ve Gazipaşa İlkokulu» Yeraltı Hamamı» Abdalağa Hamamı» Hanlar» Serap Çeşmesi...»

Detaylı

ZEMİN KAT: 1. NORMAL KAT: 2. NORMAL KAT: ÇATI KATI: ÇATI ARASI KATI: 230 ADA 22 PARSEL :

ZEMİN KAT: 1. NORMAL KAT: 2. NORMAL KAT: ÇATI KATI: ÇATI ARASI KATI: 230 ADA 22 PARSEL : AHMET AFİF PAŞA YALISI 1 230 ADA 21 PARSEL EK-1 Ahmet Afif Paşa Yalısı, Boğaziçi İstinye Koyu nun yakınında, Köybaşı Caddesine 25 m, Boğaz a 40 m cepheli 2.248,28 m² yüzölçümlü arsa üzerinde 1910 yılında

Detaylı

Adından da anlaşılacağı gibi Roma mimarisinden etkilenmiştir.

Adından da anlaşılacağı gibi Roma mimarisinden etkilenmiştir. 800-1150 Romanesk; Avrupa'da Roman Üslubu, İngiltere'de ise Norman Üslubu olarak adlandırılan ortaçağ yapı sanatıdır. Adından da anlaşılacağı gibi Roma mimarisinden etkilenmiştir. Tam olarak bir başlangıç

Detaylı

Ermeni Kiliselerinin Mimarisi

Ermeni Kiliselerinin Mimarisi Ermeni Kiliselerinin Mimarisi Ermenistan da Hıristiyanlığın kabulünden bin yıldan fazla bir zaman önce incelikli inşa teknikleri ve bir taş mimari geleneği vardı. Hıristiyanlık öncesi üç farklı dönem vardır:

Detaylı

Çaldıran daha önceleri Muradiye İlçesinin bir kazası konumundayken 1987 yılında çıkarılan kanunla ilçe statüsüne yükselmiştir.

Çaldıran daha önceleri Muradiye İlçesinin bir kazası konumundayken 1987 yılında çıkarılan kanunla ilçe statüsüne yükselmiştir. Çaldıran Tarihçesi: İlçe birçok tarihi medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Medler, Bizanslılar, Urartular, İranlılar ve son olarak Osmanlı devleti bu ilçede hâkimiyet sürmüşlerdir. İlçenin tarih içerisindeki

Detaylı

ANTAKYA SAMANDAĞ GEZİSİ I 25 HAZİRAN 2012 MUSA DAĞI SİMON DAĞI

ANTAKYA SAMANDAĞ GEZİSİ I 25 HAZİRAN 2012 MUSA DAĞI SİMON DAĞI ANTAKYA SAMANDAĞ GEZİSİ I 25 HAZİRAN 2012 MUSA DAĞI SİMON DAĞI Harbiye de kaldığımız Otelde akşam Antakya mezeleri ile özel tavuk yedik, Antakya mezelerini tattık, sabah kahvaltıdan sonra, özel minibüslerle

Detaylı

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI ENVANTERİ ENV. NO. ZARA ŞEHİTLİĞİ İL SİVAS İLÇE ZARA MAH.-KÖY VE MEVKİİ GENEL TANIM: Sivas ili, Zara ilçe merkezinde bulunan ve Milli Savunma Bakanlığı, Zara Askerlik

Detaylı

ULU CAMİ BATTALGAZİ - MALATYA

ULU CAMİ BATTALGAZİ - MALATYA ULU CAMİ BATTALGAZİ - MALATYA Ulu Cami / Malatya - Battalgazi YAPIM TARİHİ: İlk yapı muhtemelen I. Alaaddin Keykubat döneminde (1224 civarı ) yapılmıştır. Daha sonraları

Detaylı

2419 ADA 45 PARSEL MİMARİ PROJE RAPORLARI

2419 ADA 45 PARSEL MİMARİ PROJE RAPORLARI UNESCO DÜNYA MİRASI ALANI İÇERİSİNDE YER ALAN ZEYREK BÖLGESİNDE 2419 ( 13,34,35,42,45,50,51,52,58,59,68 PARSELLER) NO'LU ADADA SİVİL MİMARLIK ÖRNEĞİ YAPILARIN RÖLÖVE, RESTİTÜSYON, RESTORASYON PROJELERİ

Detaylı

Tokat ın 68 km güneybatısında yer alan Sulusaray, Sabastopolis antik kenti üzerinde kurulmuştur.

Tokat ın 68 km güneybatısında yer alan Sulusaray, Sabastopolis antik kenti üzerinde kurulmuştur. Çekerek ırmağı üzerinde Roma dönemine ait köprüde şehrin bu adı ile ilgili kitabe bulunmaktadır. Tokat ın 68 km güneybatısında yer alan Sulusaray, Sabastopolis antik kenti üzerinde kurulmuştur. Antik Sebastopolis

Detaylı

GÖKDELEN YARIŞI 4500 YILDIR SÜRÜYOR

GÖKDELEN YARIŞI 4500 YILDIR SÜRÜYOR GÖKDELEN YARIŞI 4500 YILDIR SÜRÜYOR Dünyanın en yüksek yapısı binlerce yıl boyunca 146,5 metrelik Büyük Giza Piramidi idi. Günümüzde en yüksek bina 829,8 metrelik Burc Khalifa dır. İlk Firavunların Anıt

Detaylı

KOZLUK UN EN ESKİ TAŞ YAPILARINDAN HIDIR BEY CAMİİ

KOZLUK UN EN ESKİ TAŞ YAPILARINDAN HIDIR BEY CAMİİ ISSN: 2148-0273 Cilt 4, Sayı 2, 2016 Vol. 4, Issue 2, 2016 KOZLUK UN EN ESKİ TAŞ YAPILARINDAN HIDIR BEY CAMİİ Ali AKTAN 1, Düzgün ÇAKIRCA 2*, Müslim ADSAN 3, Abdurrahman ÇAKAN 4 Özet Bu çalışmada; ait

Detaylı

2007-2010 İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları

2007-2010 İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları 2007-2010 İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Menderes İlçesi: Menderes ilçesine bağlı Oğlananası Köyü ne yakın, köyün 3-4 km kuzeydoğusunda, Kısık mobilyacılar sitesinin arkasında yer alan büyük

Detaylı

ismiyle nahiye merkezi olmuştur. Bugün idari yapılanmasını gerçekleştirememiş

ismiyle nahiye merkezi olmuştur. Bugün idari yapılanmasını gerçekleştirememiş Hoşap, Van Gölü'nün güneydoğusunda yüksek dağlarla çevrili bir plato üzerinde kurulmuştur. Van'ın Gürpınar ilçesine bağlı nahiye merkezi durumundadır. Urartu'dan beri Vanîran yolu üzerinde yer alması buranın

Detaylı

SELANİK AYASOFYA CAMİSİ

SELANİK AYASOFYA CAMİSİ SELANİK AYASOFYA CAMİSİ BAKİ SARI SAKAL SELANİK AYASOFYA CAMİSİ Aya Sofya (Azize Sofya) tapınağı Selanik in merkezinde, Ayasofya ve Ermou sokaklarının kesiştiği noktadadır. Kutsal İsa ya, Tanrının gerçek

Detaylı

RESTORASYON RAPORU SEDES MİMARLIK

RESTORASYON RAPORU SEDES MİMARLIK KINALIADA 46 ADA 10 PARSEL SİVİL MİMARLIK ÖRNEĞİ TESCİLLİ YAPI RESTORASYON RAPORU SEDES MİMARLIK KINALI ADA AHŞAP ESKİ ESER RESTORASYON RAPORU İLİ : İstanbul İLÇESİ : Adalar MAHALLESİ : Kınalı Ada CADDESİ

Detaylı

Edirne Camileri - Eski Cami. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı

Edirne Camileri - Eski Cami. Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Edirne Camileri - Eski Cami Ahmet Usal - Edirne Vergi Dairesi Başkanlığı Aralık 25, 2006 2 İçindekiler 0.1 Eski Cami (Cami-i Atik - Ulu Cami).............. 4 0.1.1 Eski Cami ve Hacı Bayram Veli Söylencesi.......

Detaylı

BİLDİRİLER I (SALON-A/B)

BİLDİRİLER I (SALON-A/B) GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE GİRESUN DA DİNÎ VE KÜLTÜREL HAYAT SEMPOZYUMU-I (25-27 Ekim 2013) BİLDİRİLER I (SALON-A/B) EDİTÖR MEHMET FATSA GİRESUN İL ÖZEL İDARESİ KÜLTÜR SERİSİ-2 Eyüp NEFES * GİRESUN DA DOLMA GÖZLÜ

Detaylı

Tarihi ve bugünü ile. Her an Harran

Tarihi ve bugünü ile. Her an Harran Tarihi ve bugünü ile Her an Harran Güneydoğu haritası (Urfa, Harran) İbrahim Ur dan Kenan Ülkesine giderken Harran dan geçti mi? Yakup Harran da Yakup un kuyusunun fotoğrafı Yakup un kuyusu (?) Ay Tanrısı

Detaylı

SİİRT'TEKi MANASTIR ve KİLİSELER

SİİRT'TEKi MANASTIR ve KİLİSELER YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BU.İMLER ENSTİTÜSÜ DERGİSİ SA YI: 2 YIL: 2001 l.. SİİRT'TEKi MANASTIR ve KİLİSELER Yrd. Doç. Dr. Ali BORAN* yrd. Doç. Dr. Abdülhamit TÜFEKÇİOGLu Kültür Bakanlığı Anıtlar

Detaylı

C. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI UYGULAMA KOŞULLARI

C. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI UYGULAMA KOŞULLARI C. KORUMA AMAÇLI İMAR PLANI UYGULAMA KOŞULLARI BÖLÜM 1 : Genel Hükümler AMAÇ Madde 1: Konya Karatay Belediyesi, Nakipoğlu Camii ve çevresi Koruma Amaçlı İmar Planı sınırları içindeki uygulamaların; 5226-3386

Detaylı

DUVARLAR duvar Yapıdaki Fonksiyonuna Göre Duvar Çeşitleri 1-Taşıyıcı duvarlar; 2-Bölme duvarlar; 3-İç duvarlar; 4-Dış duvarlar;

DUVARLAR duvar Yapıdaki Fonksiyonuna Göre Duvar Çeşitleri 1-Taşıyıcı duvarlar; 2-Bölme duvarlar; 3-İç duvarlar; 4-Dış duvarlar; DUVARLAR Yapılarda bulunduğu yere göre, aldığı yükleri temele nakleden, bina bölümlerini birbirinden ayıran, bölümleri çevreleyen ve yapıyı dış tesirlere karşı koruyan düşey yapı elemanlarına duvar denir.

Detaylı

Adres: Atatürk Mah. 75.Yıl Kültür Merkezi ERZİNCAN Tlf: 0446 214 80 21 ERZİNCAN KEMALİYE OCAK KÖYÜ ÖZEL MÜZESİ

Adres: Atatürk Mah. 75.Yıl Kültür Merkezi ERZİNCAN Tlf: 0446 214 80 21 ERZİNCAN KEMALİYE OCAK KÖYÜ ÖZEL MÜZESİ ERZİNCAN MÜZESİ 75.Yıl Kültür Merkezi kompleksi içerisinde Müze bölümleri de yer almaktadır. Açık hava müzesi, teşhir salonu, depolar ve idari odaların fiziki inşaatı tamamlanmış olup, hizmete hazır durumdadır.

Detaylı

Araştırma Makalesi / Research Article. Bitlis İlinde Bulunan Tarihi Bir Yığma Yapının Deprem Güvenliğinin Belirlenmesi

Araştırma Makalesi / Research Article. Bitlis İlinde Bulunan Tarihi Bir Yığma Yapının Deprem Güvenliğinin Belirlenmesi BEÜ Fen Bilimleri Dergisi BEU Journal of Science 5(1), 59-64, 2016 5(1), 59-64, 2016 Araştırma Makalesi / Research Article Bitlis İlinde Bulunan Tarihi Bir Yığma Yapının Deprem Güvenliğinin Belirlenmesi

Detaylı

SANAT TARİHİ RAPORU II. TARİHÇE İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ETÜD VE PROJELER DAİRE BAŞKANLIĞI TARİHİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ZEYREK 2419 ADA

SANAT TARİHİ RAPORU II. TARİHÇE İSTANBUL BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ ETÜD VE PROJELER DAİRE BAŞKANLIĞI TARİHİ ÇEVRE KORUMA MÜDÜRLÜĞÜ ZEYREK 2419 ADA II. TARİHÇE Osmanlı Devleti nin uzun tarihi boyunca farklı geleneklerin, coğrafi ve tarihi şartların oluşturduğu güçlü bir sivil mimari geleneği vardır. Bu mimari gelenek özellikle 19.yüzyılın ortalarına

Detaylı

İZMİR, TİRE, YAVUKLUOĞLU (YOĞURTLUOĞLU) KÜLLİYESİ

İZMİR, TİRE, YAVUKLUOĞLU (YOĞURTLUOĞLU) KÜLLİYESİ İZMİR, TİRE, YAVUKLUOĞLU (YOĞURTLUOĞLU) KÜLLİYESİ Nadir TOPKARAOGLU-A.Yakup KESlCl TjTjİİj ülliye, Tire llçesi'nin batı ucunda, Turan Mahallesi, Beyler Deresi mevkiinde yeralmaktadır.^- ^ i Külliye; cami,

Detaylı

2013 YILI TRİPOLİS ANTİK KENTİ KAZI VE RESTORASYON ÇALIŞMALARI

2013 YILI TRİPOLİS ANTİK KENTİ KAZI VE RESTORASYON ÇALIŞMALARI 1 2013 YILI TRİPOLİS ANTİK KENTİ KAZI VE RESTORASYON ÇALIŞMALARI Tripolis Antik Kenti, Denizli nin Buldan İlçesi ne bağlı Yenicekent kasabası sınırları içerisinde yer almaktadır. Büyük Menderes (Maiandros)

Detaylı

Görsel İletişim Tasarımı Öğr.Gör. Elif Dastarlı

Görsel İletişim Tasarımı Öğr.Gör. Elif Dastarlı SANAT TARİHİ I Görsel İletişim Tasarımı Öğr.Gör. Elif Dastarlı Romanesk Sanat Tarihsel arka plan 375 yılındaki Kavimler Göçü'yle başlayan karışıklıklardan sonra Roma İmparatorluğu 395 yılında Doğu ve Batı

Detaylı