ilahiyat FAKÜLTESi DERGiSi DiCLE ÜNiVERSiTESi HAKEMLi DERGi CiLT: IX .SAYI: 1 DiYARBAKlR ~

Transkript

1 1 Dicle Üniversitesi ilahiyat Fakültesi Yay~ nlar : 18 ISSN ı DiCLE ÜNiVERSiTESi ilahiyat FAKÜLTESi DERGiSi.. - HAKEMLi DERGi CiLT: IX.SAYI: 1 DiYARBAKlR ~ 2007

2 MUSLİHUDDİN EL-LARI'NİN TEFSiRU SURETİ'L-KADR isimli RİSALESİ (Analitik Bir İnceleme Ve Eserin Edisyon-Kritiği) An Edition and Analytical Analysis oftlıe "Tafslr Suralı al-qadr" Written by Muslilıuddln al-lari :r -. Dr. AliAKAY* Abstract Muslims have concerned mainly with the Qur'an from very begiııııigs on to discover its sernantic affluences. And in the course of time many works have appeared on the subject. In addition to iıınumerable commentaries on the Qur'an, suralı and even verse commentaries are available in rich number. Muslihuddin al-lar! also wrote a commentary on the suralı al-qadr which is known as "Tafsir Suralı al-qadr" In this article I made an edition of the text which has never been published, alongside with an analytical analysis. Key Words: Tafsir Suralı al-qadr, Interpretation, Suralı Interpretation, Commentary Methods. Giriş Allah'ın insanlığa son mesajı olan Kur'an, tüm insanlar için hidayet rehberidir. 1 Rasulullah, onu tebliğ ve tebylıı etmekle görevlendirilmiş 2 ve Kur'an'ın hayata tatbik keyfiyetim de kendisi örnekleriyle göstermiştir 3. Kur'an'ın ilk muhatapları olan sahabilerin, ayetlerin nüzülüne şahit olmaları ve bu nüzula sebep teşkil eden olayların içinde yer almaları ve aıılayamadıkları hususları Rasulullah'a sorup öğrenme imkanına sahip olmaları hasebiyle tefsirleri son derece genel ve yüzeyseldi. Daha sonraki dönemlerde fetihlerle birlikte. Müslümanlar, farklı din,' dil ve kültürlere mensup milletlerle karşılaştılar. Bu farkli milletiere mensup olan birçok insan İslam'a girdi ve tıpkı Hz. Peygamber döneminde olduğu gibi, onların da ilgilerinin. odağında Kur'an yer aldı. Onun anlaşılması ve yorumlanması temel problemlerinden biri olma özelliğini korudu ve bu amaçla yürütülen *Dicle Üniversitesi İlalıiyat Fakültesi Araştırma Görevlisi. (aliakay962@hotmail.com) 1 el-bakara, 2/2, 185; Al-i İnmln, 3/4; el-en'fu:n 6/88, 157; el-kasas, 28/43; ez-züıner, 39/23. 2 İbrahim, 14/4; en-nahl, 16/44, Bkz. el-ahziib, 33/21; el-müıntehine, 60/6.

3 94 Ali Ak faaliyetler artarak devam etti. Bu faaliyetlerin bir sonucu olarak, yaşadıkları ortam ve bilgi düzeylerine göre Kur'an'ı yorumlamaya çalışan Müslümanlar, usul ve yöntem açısından birbirinden farklı çalışmalar ortaya koydular. Allah'ın Kelamı'nın anlaşılması maksadıyla, rivayet, dirayet, işar1, fıkhl, kelarn1 vs. metotlar kullanarak sayısız tefsir çalışmaları ortaya koydular. Bu tefsirlerin bir kısmı Kur'an'ı baştan sona ele alırken diğer bir kısmı ise süre ve ayet tefsirleri şeklinde olmuştur. 4 Müfessirleri süre tefsiri yazmaya sevk eden arnillerin başında sürelerin fazilet ve önemleri gelmektedir. sürelerin faziletleriyle ilgili Hadis külliyatında yer alan bazı rivayetler, müfessirleri özelli..lde kısa ve namazlarda okunan sureler üzerinde durmaya ve bu sürelerin tefsirlerini yazmaya sevk ettiği de söylenmiştir. Bunun yanında Kur'an'a hizmet aşkı, hastalık, yaşlılık gibi sebeplerle Kur'an'ın bütününü tefsir etmeye imkan bularnama gibi ", sebeplerle en azından bir surenin müfessiri.olma isteği, süre tefsirlerini yazmaya sevk eden arniller arasındadır 5 Bu makalede, Muslihuddln el-lar! olarak bilinen Muhammed b. Salalı b. Celal b. Kemal b. Muhammed el-multeviel-ensar1 es-sa'dl el-ubadl eş Şafı'l el-lar!'nin (916/ ) 6 bir süre tefsiri olan ve henüz yayınlanınayıp yazma halinde bulunan Tejsfru sureti'l-~adr isimli eserinin analitik bir değerlendirilmesi ve edisyon-kritiği yapılmıştır. Tejsfru sureti'l-kadr Muslihudaın el-lar!'nin tefsir çalışmalarından biridir. el-lar! bu eserini zamanının Diyarbekir.valisi İskender Paşa'ya ithaf etmiştir. Bunu eserin girişinde belirtmiştir. el-lar!'nin, biyografı çalışmalarında Tejsfru sureti'l-kadr adıyla gösterilen bu risalesinin tek bir nüshasını tespit edebildik. Elimizdeki bu nüsha, Beyazıt Devlet Kütüphanesi'nde Veliyüddin Efendi 3182 nurnarada kayıtlıdır varakları arasındadır. Yazısı taliktif. Hi eri 991 yılında.a.ji b. Ali el-bfwlri tarafından yazıldığına dair kayıt taşımaktadır. el-lar!'nin bu risalesi mevzullkonulu tefsir çalışması olmaktan daha ziyade mevzil/parçacı bir metotla yapılmış bir çalışmadır. Çünkü bir süre içerisinde yapılan mevzullkoııulu tefsir, herhangi bir sureyi bütün konuları 4 Hatta son dönemlerde konulu tefsirler, sure konulu tefsirler, kavram konulu tefsirler de yapılmıştır. 5 Çiçek Yakup, İhlas suresi tefsiri, İF AV Yayınlan, İstanbul, l996, el-lari'nin hayatı ve eserleri için bkz. Hulusi Kılıç, "Lfui, Muslihuddin", DİA, Ankara, 2003, XXVII, ; Ali Akay, "Muslihuddln el-larl'nin "Burbanu't-temiinu' ile ilgili bir risalesi", Dicle Ünive1:~itesi, İlalıiyat Fakültesi Dergisi, Diyarbakır, 2005, C. VII, S. I, s

4 Muslihuddfn el-larf'nin Te(siru Sureti 'l-kadr İsim/iRisalesi 95 itibariyle ele alıp, surenin genel ve özel hedeflerini tespit ettikten sonra, konular arasındaki ilişkiyi ortaya koymak suretiyle yapılan çalışmalardır 7 Halbuki el-lari bu süre tefsirinde böyle bir metot takip etmemiş aksine Kur'an'ın genel tefsiri için kullanılan tefsir metodunu izlemiştir. Biz bu makalede eseri rivayet, dirayet ve işad yönden değerlendirdik Risalenin metni de makalemizin bir parçası olarak hazırlanarak sunulmuştur. Bu metin hazırlanırken eldeki tek nüsha kullanılmıştır. Müellifın kaynak adı zikrederek yaptığı alıntıların yerleri bu eserlerden bulunarak dipnotlarda gösterilmiştir. Şahıs ve eser adı belirtıneden yaptığı alıntıların yerleri ilgili kaynaklara müracaat edilmek suretiyle tespit edilmeye çalışıldı. Ayet ve sure numaraları metin içinde gösterilmiştir. Hadisler tırnak içine alınmıştır. Metne yaptığımız her türlü ilave köşeli parantez [ ] içine alınmıştır. 1. Rivayet Yönü Kur'aıf'lll Kur'anla, Resulullah'ın sünneti (sav), sahabe ve tabiunun sözlerine dayanılarak yapılan tefsire rivayet, nakli veya me'sfır tefsir denilmektedir. Rivayet tefsirleri bize ayetlerin manaları;-kiraat vecihleri, muhkem veya müteşabih oldukları, nüzıll sebepleri, nasih ve mensuhu ve geçmiş ümmetler hakkında bilgi verir. Kur'an tefsirinin kaynakları arasında ilk sıra Kur'an'ın kendisine aittir. Zira Kur'an'ın parçaları yerine göre birbirlerini tamamlayan yerine göre birbirlerini açıklayan özellikleriyle ayrılmaz bir bütün oluştururlar. Bir yerde kapalı olan bir ifade başka bir yerde açık, bir yerde muhtasar olarak verilen bir düşünce başka bir yerde tafsilatlı, bir yerde mutlak olan başka bir yerde mukayyed, bir yerde umum ifade eden bir husus başka bir yerde tahsis edilmiş şekliyle geçebilir. Bundan dolayıdır ki Kur'an'ın Kur'an'la tefsiri, İslamın başlangıcından beri bilinen ve yeri geldikçe alimlerce önemi vurgulanan bir husustur. Resuluilah (sav) da bu tür tefsirin ilk örneklerini vermiş ve bu örnekleriyle Kur'an'ı Kur'an'la anlamanın gereğille işaret etmiştir 8 Kur'an'dan soııra tefsirin ikinci kaynağı Hz: Peygamber'in sünnetidir. Çünkü Hz. Peygamber hem kendisine vahyedilen Kur'an'ı muhataplarına tebliğ etmiş hem de manası anlaşılınayan hususları açıklamıştır. Rivayet tefsirinin diğer bir kaynağı da sahabe kavilleridir. Sahabe bir taraftan vahyin 'inişini bizzat niüşahede edip meydana gelen olayları yaşa- 7 Demirci, Muhsin, Konulu tefsire giriş, Ensar Neşriyat, İstanbul, 2006, s Bkz. Yıldırım, Suat, Hz. Peygamberin Kur '{m 'ı tefsiri, Yeni Akademi Yayınları, İzmir, 2006, I, 24.

5 96 Ali Ak mış bir yandan da anlayamadıkları hususları Resulullah'a sorarak öğrenme imkanına sahip olmuştur. Onların bu durumları onları Hz. Peygamber'den soma en güvenilir kaynak konumuna yükseltmiştir. el-lari'nin, Rivayet tefsir metoduna başvurduğu görülmektedir. Öncelikle bazı ayetleri Kur'an'ın diğer ayetleriyle tefsir etmeye çalıştığı görülmektedir. Mesela Kadir gecesinin ed-duhan suresinde zikredilen "mübarek gece "yle aynı olup olmadığı konusunda hem Kadir suresindeki diğer ayetlere hem de ed-duhan suresinin "katımızdan bir emirle her hikmet/i iş o gecede ayırt edilir" 9 ayetlerine başvurur ve bazılarına göre "mübarek gece" den maksat Kadir gecesi, bazılarına göre Berat gecesi olduğunu belirtikten soma Kadir gecesi olduğuna dair delilleri zikreder. Yine el-bakara suresinin "Ramazan ayı Kur 'an 'zn kendisinde indirildiği aydır" 10 ayetini delil getirerek Kur'an'ın Ramazan ayında indifilmeye başlandığını ve alimierin çoğunluğuna görekadir gecesinin de bu ayda olduğunu, bu durumda da eel Duhan suresinde belirtilen "mübarek gece "nin. de Berat gecesi değil, Kadir gecesi olması gerektiğini söyler. Kadir gecesinin tefsiri konusunda sahabe ve tabiun alimlerinden aktarılan rivayetleri alır ve bu konudaki yorumların çokluğunu Kadir gecesinin büyüklüğüne ve şerefıne delil olarak sayar. Söz konusu rivayetler İbn Hacer el-askalani'nin "Fethu'l-Barf lf Şerhi Sahfhi'l-Buharf" isimli eserinde de zikredilmiştir. el-lari muhtemelen orada zikredilen görüşleri bir tasnife tabi ttıtarak aktarmıştır. Ancak el-askalan1 kırk altı görüş zikrederken, ~1-Larl kırk iki görüş zikretmiştir. Kadir suresinin fazileti konusunda el- Yalıidi'nin tefsirinde zikrettiği ve ez-zemahşerl'nin de tefsirinde aktardığı hadisi zikreder. Hadisin ayete muarız olduğunu, hadisin kaynağı araştırıldığında bunun mevzu olduğunun görüleceğini söylemektedir.. Batta b~zat hadisin ravisi tarafından mevzu olduğunun itiraf edildiğini belirtmektedir. Bu sebeple hadisi tefsirlerinde zikreden Vahid1 ve onu takip edenlerin hata yaptıklanm belirtir. Bununla beraber surenin faziletiyle ilgili olan bu hadisi değerlendirirken kullamınş olduğu hadis tenkidi yöntemini, ayetin nüzül sebebiyle ilgili olarak rivayet ettiği hadis için kullanmadığı görülmektedir. Söz konusu rivayete göre Hz. Peygamber, rüyasında, Emevllerin minberi üzerinde tepindiklerini görmüş ve bu duruma üzülmüş, bunun üzerine Kadir suresinin, ~mevilerin bin aya karşılık gelen yönetim sürelerinden daha hayırlı olduğunu bildiren bu ayet 9 ed-duhan, 44/ el-bakara, 2/185.

6 Muslihuddfn el-ldrf'nin Te{Siru Sureti 'l-kadr İsim/iRisalesi 97 nazil olmuştur. Halbuki İbn Kesrr, ayetin nüzfrl sebebiyle ilgili olarak zikredilen bu hadisi senet yönünden sağlam görmekle birlikte, metin açısından son derece garib olarak nitelerniştir 11 Mustafa Sadık er-rafi'!, İmarniyye Şiası tefsirlerinde de aktarılan bu rivayetteki yorum tekniğini cefr ilmiyle ilişkilendirmiş ve bunu subjektif bir görüş ve Kur' an' ı kendi 'keyfi temayüllerine göre yorumlama olarak görmüştür 12 el-lar!, Kur'an'ın nüzulü ile ilgili rivayetleri, Kadir gecesinin işaretleri ve onu idrak etmenin sevabı hakkında hemen hemen bütün klasik tefsirlerde ve hadis külliyatında yer alan görüşleri zikretrniş ve bu konudaki rivayetleri aktarmış tır. Yararlandığı bazı kaynak kitapların ve şahısların ismini vermekle birlikte bazen de isim vermeden "ruviye" ifadesi ile nakillerde bulunmuş, bazı hadisleri de "ruviye" şeklinde nakletmiş tir. 2. Dirayet yönü İslam coğrafyasının genişlemesi neticesi yeni hadiselerin, felsefi fikirterin ve mezheplerin ortaya çıkması, nübüvvet asrından uzaklaştıkça müslümanların bilgi ve kültürlerinin zayıflaması vb. sebeplerden dola:yı ortaya çıkan dirayet tefsiri, Kur'an'ın tefsirinde rivayetlerle sınırlı kalmayıp, Arap dil ve edebiyatı, dini ve felsefi ilinıler ile çeşitli müspet ilinılere dayanılarak yapılan tefsirdir. Bu çeşit tefsire rey tefsiri veya ma 'kul tefsir de denilir. ez-zeheb! et-tefsir ve 'l-niiifess{rün isimli eserinde rey ile tefsir yapan müfessirin, müfessirde bulunması gereken özellikleri taşımasından sonra "Arap sözlerini, konuşma şekilllerini, Arapça lafızların manalarını ve delalet veeililerini bildikten sonra cahiliyye devri şiirinden de yararlanarak Kur' an' ı kendi içtihadına göre.tefsir etmesidir" demektedir 13 Kur'an Arapça bir dille indirildiği içiiı onu anlamanın yolu öncelikle onun dilini ve özelliklerini anlamaktan geçer. Dilini anlamada da dilbilimsel tahlilierin önemi büyüktür. Çünkü dilbilimsel tahlil, metni oluşturan kelime, kavram, d yim ve terkipierin etimolojik ve semantik açıdan incelenmesi, cünıle tahliueri,. kelimelerin hakikat ve mecaz itibarıyla konumu, belaği nüktelerin Ve çeşitli sanatların değerlendirilmesi demektir 14 Bu bağlamda müfessirler, dil ve edebiyat alimleri, Kur'an'ı tefsir ederlerken, Kur'an'ın bir dil nesnesi olması hasebiyle tefsirlerinde gramer, belağat, meam gibi disipliııler kullanmışlar, kelimelerin kökü, yapısı, aıılamı ve 11 İbn Kesir, Teftiru'l-Kur'iini'l- 'azfm, Daru'l-Ma'rife, Beyrut, 1979/1388, IV, 530: 12 Öztürk, Mustafa, Kur'an ve aşırı yorum, Kitabiyat, Ankara, 2003, s ez-zehebi, et-teftfr ve '1-müfessirün, Daru'l-Kalem, Beyrut, trs. I, Demirci, Muhsin, age., 124.

7 98 AliAkay gramer açısından durumu, cümlelerin irabı, Kur'an nazmının içerdiği belağat noktaları üzerinde durmuşlarclıi. Bunun yanında Kur'an'ın kullandığı Arapça'ya ulaşabilmek amacıyla semantik bir kaynak olarak Cahiliyye şiirini kullanmışlar ve Arap şiirindeki kullammından hareketle kelimelere izahlar getirerek, kelimelerin hakild ve mecaz! anlamlarını tespit etmeye çalışmışlardır. Burada Kur'an üzerinde yapılan Kur'an'ın yabancı, anlaşılmaktan uzak, kapalı ve Araplar arasında yaygın bir şekilde kullamlmadığı için pek bilinmeyen kelimelerini açıklayan Garibu '!-Kur 'an,,kelimelerin ayet içerisindeki konumundan söz eden İ'riibu '!-Kur'an,. Kur'an lafızlarını bütün yönleriyle inceleyen Lüğatu'l-Kur'iin, Kur'an'ın müşkil ayetlerini telif etmeye çalışan Müşkilu'l Kur'an ve Kur'an'ın. kullandığı herhangi bir kelimenin birden fazla farklı anlamı ile aynı anlamı ifade eden farklı kelimelerini inceleyen Vücuh ve Neziiir ilimleriyle ilgili eseriere bakıldığında bu tür çalışmaların ne kadar yoğunluk kazandığı görülebilir. Ayrıca konunun ehemmiyeti açısın<f.an özellikle ez-zemahşerl, el Beydavl, er-razı, en-nesefi, Ebu Hayyan ve Ebusuud gibi,fılolojik yönü ağır basan tefsirleri de zikretmek gerekmektedir. Zira hiçbir metnin öncelikle dilbilimsel vb. çalışmalarla lafz"ılliteral anlamı bilinmeksizin batıniliçsel anlamı elde edilemez. Çünkü neticede anlamancak lafzllliteral bir okumadan yola çıkılarak ulaşılacak bir şeydir. Bundan dolayı müfessirlerin tek tek ayetler üzerinde durarak onların lafz1 anlamlarım. ortaya koymaya çalışmalarında yanlış bir şey söz konusu değildir. Cümlelerin ya da ayetlerin tek tek anlamı üzerinde durolmadığında ve genel ile özel arasında diyalektik bir süreç işletilmediğinde, anlamı tespit etmek imkansızdır. Çünkü anlama çabasında bu sürecin işletilmesi, anlama çabasının vazgeçilmezleri arasındadır15. Müellifımiz de bu sure tef.sirinçie dil ve belağata ayrı bir önem atfeder. Dil ve belağatla ilgili meselelerin izahında bazı alimierin görüşlerine yer vermekle b.irlikte, kendi görüş ve.tercihj.n,i.or.taya koymaktan çekinmemiştir. Kendisinden önceki dil ve beyan alimlermin özellikle ez-zemahşerl ve el Beydavl'nin metoduııu takip eçl.erek kelimelerin yapısı ve kökenini; lüğavl ve ıstılahi anlamlarını, gramer açısından cümle içindeki durumlarım açıklamış, bazen. de lüğavl anlamından hareketle ıstılahi anlamını, kelimelerin ha.ldki ve mecaz! anlamiarım belirlemeye_ çalışmıştır. Ayrıca belağat konusuna da girerek bir takım nüktelere işaret etmiştir. Ayetleri dil yönünden ele alarak nalıvi tevcihler ve bu tevcihler ışığında mana topadaması yapmıştır. 15.Oemirci, Muhsin, age., s

8 Muslihuddfn el-larf'nin Te{Siru Sureti '1-Kadr İsim! irisalesi 99 Sözgelimi birinci ayette geçen "inzal", "!ey!" ve "kadr" kelimelerinin hakild ve mecaz!, lüğav1 ve ıstılahi manalarını verdikten ve ayeti nahiv yönünden tahlil ettikten sonra "inna enzelnahu fi leyleti'l-kadr" ayetini şöyle anlamlandırmıştır: "Konumunun yüceliğinden dolayı ismi açıkça zikredilmeyen Kur'an'ı azametimiz/e biz indirdik, başkası değil": Öte yandan özellikle ez-zemahşed'nin tefsir metodunda çokça gördüğümüz ve kelamcıların sıkça kullandığı soru-cevap metodunu beliğ bir tarzda ifade ederek okuyucuda hasıl olan mukadder soruları "huna mahallun en yeteredded", "yumkin en yekule ahad" gibi ifadelerle dile getirmiş, "ve'l-cevab", "ekı?!", "neku!" ifadeleri ile de bu mukadder soruları cevaplamaya çalışmıştır. Mesela "enzelnahu"'daki zamirin Kur'a.n'a raci olduğuna dayanarak, Kur'an'ın bütünün ismi olduğunu ve bütünün de Kadir gecesinde inmediği şeklinde yöneltilebilecek bir itiraza şöyle cevap verir: "Birincisi; rivayetler Kur'an'ın tamamının Kadir gecesinde Levh-i Mahfiiz'dan dünya semasındaki Beytu'l-İzze'ye ve buradan Resulullah'a yirmi üç yıllık bir süreç içerisinde parça parça indiğini bildirmektedir. İnzal'den maksat bu inzal'dir. İkincisi; İnzal'den maksat, vahyin başlangıcınınkadir gecesinde olduğudur. Yani HZ.' Peygamber'e ilk vahiy Kadir gecesinde gelmeye başlamıştır. Üçüncüsü; Kur'an, hem bütün için hem de parçanın bölümleri için kullamlan müşterek bir isimdir". el-lar!, surenin isminden hareketle bu ismin ifade ettiğiiedebileceği anlam ile bu gece arasında bir ilişki kurar. Mesela "bu gecenin Kadir gecesi olarak isimlendirilmesi" başlığı altında, isimlendirmenin, ya "kadr" kelimesinin anlamlarından hareketle veya bu gecenin insanlara gizli kalması, veyahut meleklerin çokluğundan dolayı yeryüzünün onlara dar gelmesi, veyahut bu sene içinde meydana gelecek olan işlerin takdir edilmesi, veyahut da bu gecenin şerefi nedeniyle olduğunu söyler. Birinci ayetin keliinelerinin lüğav1 ve ıstılahl anlamlarını verirken de "kadr" keliinesiriin hangi anlamlara geldiğini şöyle açıklar: "kadr, bir şeyin sınırı, meblağı, tazim, hamd, şeref, dar/ik, derece, zamanın bir 'bölümü, takdir"' anlamlarına gelir ve "bütün bu anlamlara hamledilmesinde mecaz vardır". Çünkü bütün bu anlamiani haledilebilmesi, kelimenin vazedildiği anlamın dışında kullanılmas'iyla mümkündür. 3. İşari yönü Hicfı 3. asırda sistemleşmeye başlayan ve 4. asırda kurumlaşma sürecine giren tasavvufun tarihini Asrı Saadete kadar götürmek mümkündür. İslam kültürü içerisinde önemli bir yere sahip olan ve tefsir ilminde bir ekol haline gelen işafı tefsir g~leneğine sahip olan müfessirler, ilke ve öğretileri-

9 100 AliAkay ne Kur' am dayanaklar bulmak ve kendi meşreplerini desteklemek amacıyla ayetlerden bazı. esaslar çıkarma çabasında olmuşlardır. Onların tefsirleri nazari ve işari olmak üzere iki kısma ayrılmıştır. Nazari tefsir, inceleme, araştırma ve felsefi görüşlere dayandırılırken; işari tefsir, yalnız süluk erbabına açılan ve zahir mana ile bağdaştırılması mümkün olan birtakım gizli anlamlara ve işaretiere göre Kur'an'ı tefsir etme yoluna girmiştir. Bu tefsir sufi'nin ön fıkirlerine dayanmaz. Bulunduğu makama göre kalbine doğan ilham ve işaretiere dayanır 16 Sufiler, yaptıkları riyazet ve ibadetler sonucunda ledü.nnl bir ilme ulaştıkları görüşündedirler. Kazandıkları bu gizli bilgiyi herkes hazmedemeyeceği, insanları yanlış bir anlayışa sevketmekten kaçınmak için sufiler kalplerine doğan bu bilgiyi kapalı bir üslup ile, remiz ve işaretler yoluyla ifade etmişlerdir. Yaptıkları tefsirlere de "tefsir" değil, "işaret" ismini vermişlerdir. Bundan dolayı tasavvufi tefsire "işarf tefsir" denilmiştir 17 el-lar!, risalesinin girişinde "bu vakitlerde Kadir suresiyle ilgili olaçak kalbe basiret, sadra şifa olacak bazı gayb! ilham esintilerinin estiğinden" söz ederek bu ledünnf ilme kapı aralamıştır. Swenin birinci ayetinin tefsirinde, "Kur 1 dn 1 ın Kadir gecesinde inmesinin hikmet/eri" başlığı altında "Kur'an'ın ruhl bir gıda olması, en şerefli kelam olması ve en şerefli varlığa inmesi nedeniyle en şerefli bir vakitt1:1 inmesi; nur olması nedeniyle karanlık vakti olan gecede inmesi; levh-i mahfuzdan beytu'l-izze'ye indirilmesi insanlar için gayb 1 mesabesinde olduğundan, nüzül zamanının da gayb mesabesinde olan gecede olması; yine bir nuı: ve.lşık olması nedeniyle, mücerred nur olan meleklerin ~e vakti olan Kadir gecesinde inmesi; bir nur olan Resulullah'ın fetret, küfür ve cyhalet karanlığının yoğunlaştığı bir dönemde ortaya çıkışı gibi kençlisine.indirilen nı;ırun da karanlık vakti olan gecede olması daha uygundur" diyerek bazı iş ari yorumlarda bulunmuştur. el-lar!, ayetlerebu tür jşar! yorumlar getirmekle birlikte tefsirinde bazen bizzat isim zikrederek İbn Arabf gibi mutasavvı:flardan bazen de "bazı büyük arifler şöyle demiştir" diye:ı;ek nakillerde bulunmuştur. Temelleri kaçtim kültürlere kadar dayana:ı;ı, Yahudi ve l:iıristiyan kültüründe çokça kullamlan batınl-hurufi karaktere sahip olan ve başta Şu çevreler olmak üzere Ma'ruf el-kerh1, Sehl et-tusteri, Hallac-ı Mansür ve Muhyiddm el- Arab! gibi mutasavvıfların kullandıkları ve katkı sağlamış. :. 16 Ateş, Süleyman, İşarf tifsir okulu, Yeni Ufuklar Neşriyat, İstanbul, 1998, 19; ez-zeheb'i, age., II, Ateş; Süleyman, age.,i9..-

10 Muslihuddfn el-lô.rf'nin Te{siru Sureti'l-Kadr İsim/iRisalesi 101 oldukları harf ve sayı gizemciliğine 18 de yer verdiği görülmektedir. Aslında klasik Sünııl tefsirlerde nadiren de olsa rastlanan bazı rivayetler de, belli sayıların özel anlamlar içerdiği inancının sahabe dönemine kadar uzandığını göstermektedir 19 Süleyman Ateş, Hz. Peygamber'in "Her harfın bir zahiri, bir batını vardır" hadisinin bu temayüle kuvvetli bir destek olduğunu belirtmektedir20. el-uirl'nin bu konudaki görüşlerini ortaya koyarken, sufilerin batınl anlam teorisini temellendirmede kullanmış olduğu "işaret", "iş 'ô.r" gibi terirnleri kullanması da onlardan etkilendiğini göstermektedir. Müellifımizin harf ve sayı gizemciliğine ( cifr ilmi) dayanan görüşlerine gelince, "şekil açısından daireye benzeyen zamir/e Kur'an'dan söz etmenin münasebetleri" başlığı altında şunları söyler: "Öncelikle daire, şekil olarak kapsamlılığa ve başlangıcımn ve sonunun olmadığına delalet eder. Kur'an parça parça olarak değil de tek bir defada indiğinden, bunu ifade etmek için şekil yapısı daireye benzeyen ve bütünlük ve kapsamlılığa delalet eden "ha"mn- kullamlması uygundur. Kur'an ezelidir, başlangıcı ve sonu yoktur, bundan dolayı başlangıcı ve sonu olmayan daire şekliyle ondan söz etmek daha uygundur.- Kur'an'ın hareketi, baştan sona kadar bütün seyirleri içeren dairevi bir yapıdadır. Kur'an bütün ilimleri ihtiva etmektedir. Dolayısıyla ondan sözederken, kapsamlılık ifade eden bir şeyle bahsetmek daha uygundur".. "Harflerin rümuzundan zevk alanların hoşuna gidebilecek bazı hususlar" başlığı altında da harf ve sayı gizemciliğine ( cifr ilmi) girebilecek bir takım görüşler ileri sürmüştür. Örnek olması açısından bunlardan birkaç tanesini zikretmek istiyoruz: "Bu surede 'leyletu'l-kadr' terkibinin üç defa gelmesi, bazı hadislerden de anlaşıldığı gibi onu üçüncü on gecede aramaya işarettir. Kadir suresinin harfleri tektir, bu dakadir gecesini tek gecelerde arama ya işarettir. Her onun son tekrakarmdokuzdur. 'leyletıt'l-kadr'deki harflerin sayısı da dokuzdur. 'Leyletu 'l-kadr 'de tekrarsız asli harflerin sayısı beş, lafız ise üçtür. Bu da onun her onun tek gecelerinde gerçekleşeceğini iş 'ô.r etmekted. " ır. 18 Öztürk, Mustafa, age., s Bkz. Er-Razi, Mefatihu '1-gayb, Dfuu '1-Fikr, Beyrut, 1414/1994, XXXII, Ateş, Süleyman, age., s. 320.

11 102 AliAka Sonuç -Kur' an' ın inişinden bu yana Müslümanların merkezi ilgileri Kur'an üzerinde yoğunlaşmış ve bu ilginin tabii bir sonucu olarak Kur'an'ın anlam hazinesi her zaman ve zeminde yeniden keşfedilıneye çalışılmıştır. Bu konuda Kur'an'ı baştan sona tefsir eden rivayet, dirayet ve işari metodlarla yazılmış hacimli eserler olduğu gibi sure tefsirleri, ayet tefsirleri hatta konu tefsirleri de yapılmıştır. Muslihuddlıı el-lar!'nin -bu eserinde özellikle dirayet ve iş'ar! metoda başvurulmakla birlikte, Kur'an'ı Kur'an'la, Hz. Peygamber ve sahabeden gelen rivayetlere de müracaat edilmek suretiyle tefsir edildiği görülmektedir. Bunun yanında gerek Kur'an'ı baştan sona ayet ayet yorumlayan rivayet ve dirayet tefsirle~inde, gerekse sure tefsirlerinde açıklanan surenin ayet sayısı, Mek:ld mi Medeııl mi olduğu hus.usu, varsa kıraat farklılıklarına el-larl'nin değinınediği görülmektedir. Kadir suresinin fazileti konusunda aktarılan hadisi metin ve senet açısından değerlendirip mevzu olduğu sonucuna varan el-lar!nin, aynı hadis tenk:idi yöntemini, ayetin nüzül sebebi olarak gösterilen. v.e kendisinin dalaylı bir şekilde yaptığı rivayet için kullanmadığı görülmektedir. Ayrıca bazı mutasavvıfların ve özellikle batınilerin kullanmış oldukları ve katkı sağlamış oldukları harfve sayı gizemciliğine (cifr ilmi) de yer verdiği görülmektedir.

12 ı.#j~ı r.ft..1.ll ~ J..lllı a J.J--'1 ~ ~ '4) ~ )1.;,3")1 ~\ r. ~ ~ )~).)..\.i~\.)::u...j..ı.iı J.)j '1 0L.i)fl.:ıl)i.:ıl~l 0-W ry ~Çi _r>ljj ~'-""'"!..L...oJ.).r-JIJ J)JI j8:: '-:--'-"\..:... y.? 0l5:..)11 J..lill U) cj ~1 C~,.~~ ö~ J~~ ~ ry ;. :r. 1 ":!ı~~~ :- ~f;:. W :!.l~i' <.,ŞJJI..:.ıli _,5:.11 ı:_ıy;.i ö~jj..::.ıb-""'" _,ll JS' ~i Jü {-}:JI o...l.i,.- '+--9 Ö~ ~).J cj '+--9 CJ)I) ~JUI,J.? a.!)..ı...,a....j~) --~1 o.j...i.i Ö)y J_r--i!IJ,J_,ill,y- _r..ji JL;~l, ~ cj o_;:;>- o~ d;j 1'-4 J>-!.lG_? Lo J ~ :G ~i '1 L.J_r.~l,y- o~ J4Jbl,J~'ll J;! ~~ ts..l::iij J:>\1)11 Js' y~}l ~ _r..j~ ~~L..,a.ll ~i.ı._jtj.j_,...j Js'J cil)..l.j-1 J53.J :~ -a.ıl!.c...l.j-i.j4jbl ry' O~J '~ -. ı ~ ö )~ ~ ~..\.i..::.ıb...i..i ~ı..:.ıl. U. )11 "-:--+" ry..::.ı\.9) 'll..:.1.t cj ~...LÖ.AA!)...wı) j r-->-i ry (,Ş"'L r---"~ ~~ ~ ~_; ~ ~J.J..L.,dl,.L.Q..:;,J ~1 ö)~~ ~Y' '.J..lill ı,>.lji..::.ıl.:ji..:.ı\.: ~1 ~1_;; i _?11..::.ı~l.:ı..~J.~ -4jll,LJ;;.:ıı...JI a.bl>-~ jl! J,LJ;;LJI ö.:ıl.... ~ ö.:ı~ij,a ~-;..Lll i _,1-JI Wl,b... cj ~J..UIJ,:illi tl,a..c. J~'ll e.ı..iü} ~lii J _rj Jiıı w J Lr.:! J==-J,-4..L..JI <.,?1)~ ~ JJ..UIJ LJ:!..Lll J.Y'I ~ J,,.tj _,JI a.y..l.,a..j,,.w..ji W\;;;J,a_ )_ll ı]jlid-1 ~ ' ~~~.ı...c-"1 p.ji,,.~ ry Y'-!- <.,ŞJJI.iJıl j...a! JL,a._.;..; ~1.-4..Gll ry \...L., ~ JJ3-IJ..:.J.lll i.r-< Jl A.:.A'-) Jb,..., -4iJ i\.i~ı v Jj) Js' d..w J~ Jw Jiıı.M L;,~.J..L:.-<...~ ili~ ı ut, ı:.~l..l;.ç 41..U.I ~i 0l, c$" \.J.ç,a_;wı.ı..i _rp-- Jl ~.J...ı>iJ,Wl.ı..i.M Jl ~i { iyji d_;!\ ~-<.,._,..I.:JI :ı..:...j\ J.Y ~~\.;..')ll.y _n.:;..;, ı \...ç.._r)'l'l J.r-J,.li.;LI ~ c..j...s! ıj. j,ç-lı:--1 '\),~\.232,ır 'eul.:lı.:.ıj~,ö_rü-..,.j>-,..:.ıı_;jı _;ı~ -if"yl.:jı 1

13 104 AliAkay 0~.JY'..ı._j\.JJ.r' J>- ~ Ls>- ~L ~ ~_,ll...:..ı~ij.~ll: ~ )1 (...:..ı\..4l]t:lı.jyl JS" ~ Jl.ıü 2iııJ.J~ı c!y ~ 0i 2iıı c:_ro y.)j.~l.:).ı.; i_,a.! J;:_ Ji)l" t.:...e. :ı~ij. 2 "~\lı Jl J,>-\11 ey,_~~ ;" io_q,... "JI_;ı~ll" u,~l ~ :ı ı u-).ı.;...:..ıws::jıj J J)-ı dt i~ 0\S' 01J.lj\.$; "i'%jı ;Jr-...:..ıws::JıJ JJ)-ı,_ı..f-----"1 ~Y' <J 3 J:ıwı ~ı t_..~.l1 Jl ~ı ir y J_;. c:.ro" ~ _r;, "~ıj" ;;~. <\.)! J _rtı Jl r----wi.)~ J _Wj )ı J~ı ey ~ı tk..:;. Jijj ;. J~_ :ilj 4--_;>:- y J_;..J..~~ J. "up.) \lı ~J ;i.;.,. y.ı..lij ~IJ J _r.iij..l.j-ij ~IJ ~ J,_~\.b-" ~ ;.b:- "J..ı..aJIJ". J _,.;li ey ı,?wkll.t_ w <)Wl o~ _?i J>- ~j ~ 4 "~1 <~.; c.s_;>:- L...j _rı..ı.ll ey c- -. ~,,...,,~ " -~ll~ 0_r :i 04 ;.1...\.::.ıl ~J,..!.::S'lJIJ ~1 ~..UüJ 'i_)\a)i.j..l..o Lb 0! ö_;! Jl c--->-i.j..,_...j\.;ji ~IJ,~ p>- ol:.l _;i~ J,4-ı:-"1 ~\ ~!.:i Jl J2i.l W 0\S',.ı_,... ~ ~J ~1 c::py _r.di c::pj c:_ro "ı~"~~ J_,kli <J ı,?ljwi j.plilij.0t_;ji..r-\11 c_..,..p JJ C"') ~~~~ "ı~ &ı _?':>j 5 ~lk.ll ~ J'J..:;. J>- i~l c::_ i?! ;J _,.i-. 19/1 '(,Ş'J~lı.:>).! 2.48/4 ' ~ J.ftl,~1 ~<ıı );ı,~1 u _,.-Wl 'Y ~ ıj. ~ ı.:r-..lli.ıs.,<,ş;ıl;tjjpa)i _}.;1 3 ll 8./2,<,Ş ;ıl; TjJpA)I _}.; '<..!"',1416,~ '(,Ş_;JI..lll d.:=--<....:ıi_;~,j_,bli yl:s" 'l)ljl.:.ö:ll; ıj}.i 5

14 Muslihuddfn el-larf'nin Te{Siru Sureti 'l-kadr İsim/iRisalesi 105 c?' y ~~ c?' JJ 'o_?~ ~ J E'" )1.J~ ~1 i \.i. 1~ 0i ~ ~ ':1 J}iJ. 6 C L:.J.ı cj 4-..ı Cr LS,~ :Ub :t)l.i. } :t)b- ~} 0 ~ ':1 J 'E'"~ ~ ':1 ~ ~~ _?.LJI J..i )-...Pl J..~ J.ç. ~ J..~.i.ll 1~ J. 1JUı Jl C""I.J ~1 0i J.ç. ı.:r-~1 ıy ~J c3/44,0t>-..uı) "~~t; ~ ~ ~d;f tfı" JL.ü.JJ9 c:; ~~ ty-" _~. ı)t; ~J -~_) J lkil t..a:i ~ı ı~ t_..~o>.-_) ~ ':1 J _7 "JIS' r lo ~" r-a~ "r-" ıj~ J. "r-" 0 ~ Jl ı:.r---" ~J....;l::; _? ~ J. 8 ~ o_?~ LS ";;S)JI :ı.l)ji" 0:? ".J..uJI ;U)" 0 " J.ç. : \;;.ı)l ı..fls rj.ö_r>lkjı dj_;:;:-j 1JUıJ ö~ı ~~Lı ır~ ri Jl r:::--ı.j..;i ıj.?~ ~~ ö')~.t_lr.~u..;j~ J_;JII~J.<l.l.4 r-aij>-i 0~..l.: _ra)- ~1 y..:j-1 J.ç. ~-,.Uj J ~1 J.ç. JI..UI e::j.-1 ~.ı)l ~1 y- ~1 _)...\..p cj ~hı.ı ö~l "0('. ~ıj-lj,jij)'l..:,j J Jji_A }.ı..;, )'lj ~ı J.ç. ~ ~ı.j~lj ~ ':1...;L.;;. :. 1._1 4..C""'l.ı C~ ':1 ı,?jji 0T_;.JI ~ ou yi c)-" ~ 0T_;.JI 0l:;. 0l::; i h 2.Lh-l Lr.:----! ~1!.ll_;.;. ':1 1~ -.,_.b Wl 0 ~ 0i _r=ll ö.1.ç.t; 0~,i:-i ~~?- 0i j;:. ~ J _''\.;_;.:i; ~p cj ~ L.ii" ~ cj J.---J LS [ıj~~ _? } _;.;i1j r-'<j-1..:.ı _y.':.; lo jb:-} o~ J ~ _)_;...,a.ill.j.r':ll dt" ıy J.>.~ J~ ':1 1 wıı~ cj -.,_.bwi _y> 1JUIJ ö~i.y.., ~1 01S'llJ."~b- 0..r--~ 0i jy.,j.~1 _;.,ili _r=ll cj 4..~1 o~ ıy J.>.i "--" ~ -.,_.bwi 0i yi):-ij o..l.jı ıy ~~ J~ ':1..;i r.ij.t'jji Jt>- ~Wl 0. ~1 cj j..~~j -~ ~ _r=ll (:::---" --4j ~t/:.j.i::ç.l ~~ Jl ı):ı.i "--4j ':llşjb:- lo" JU. 0i ~- ~1,.L.ı.; ~ı cj.jy':ll.\wl ~lı o~.j 0i _r>u:jij._;>-t 'ujpı,~1 ~<JI ).:ı 'i,.lji c_ \.:,;.,o 'ı.)>-._:r.l...l.5- ~~i._:r. ~ ~ y,~ j!i,~t5:...j~.j).i 'd' d987/ /15,.:,ıT_;J! il5:.,..'; e::-l:l:-1,~_;.ll _)2;1 7 '~_;.ll \138/1995,25/1415,...::;_, J.t:ı '.r<all ).:ı,.:.ıt_;ji t,şt,_}:)i; d".jwi c-k,(,ş_r.kji _)2; /2 '(,ŞJ~~I :238/27 '(,Şjl)i\262/4 't$?) \84/16,.:,ıT_;JI ii5:.,..'j e::-l:l:-1

15 106 Ali Ak L...5',~ı~ if.:ıl)l ~ı)~ ı)\ jyf,: ~W.l ~ı ı:ı_ç _r-..ill ı.? J~ { ~~ ı:ı ~J...:.ıuıj,.~.J:.-~ı ~ c: ö~ y>-t.. Jw...;ı~ r _,....&ı U'..ti ~.)w ı.)l? ~ ÜY..ı..il~ ;ıt_;ji J.r- ı:ıi <J r-l J.ı.Jç.Jiıı ~ Jy )1.:ı.:ı _; j..rf.:j.4-:-- ~C: ö~ _r>-lll..:.ıliji Jll.)u t,?t;ji} JJ~I.J~'f~ Jt.ü Jy)ı ı:ı~ ı:ıi j..rf.:j.~..uı,.l-jı J1 w.:ı.ı..lıjl Jı_;'f~.:ıı)ı ı:ı4 ~~.yy~ ~J if.:ıl)l.:ıi...l-1.ı,j J.J-_;:>.- J1 } Jl..ü Jiıı J11~ j...ij~ Jlj'fl ı)\ <J \~.:ıp i')uij ö')l.dl.ı.jç. o~ 0 ~ ı:ıi j_,~ <G4 y~..li J.J-_;:>.- y. j--lj-1 ı:ıi _rıl12jij..u...b- (.:ı ı:>t_;ji.:j.:_). Jlj'f\ ~1 oh ı:ıi _rı \.kil ~1 '~i...1.:..;.ı.j J \4.ı'J\!]\.JY '11 if.b-~ \.. jl.:... ı)~ 1}-:>-1 '1 ;.l:...i1 4.l.J:.I.!).:>-1 4.LJ:.I ı)_,~ ~1 _,JI.y ~LS:.:... t rj:ij 't.~ {'"""'\ ı:>t_;ji 01,ı:ıT_;JI Jl ~\ t_.j>.".j J.>' ;.\.:.ı J.:>.i J~ ı)\~- :oy. J w.:ı <JJ t. Ls:--'f~.)..li\\ ~ J.r- t öyji ~ Jl.1_#1 c_}ji if.j..li\1 ~ <J JJ ı:>t_;ji ~ ı:ıi.jl:;.:.~i <J.:ı.JJ <Gi :lıb..~.=>-i 9 '.:ıi_;---1\j. d.;..., ıj-~j._:.,~ J'y <J ~ r-lj.ı.jç..lu\~ J_,...,)l ı.? JJJ ~..U\ ;.I.J:." <J a_;3.jij'fl..:.u~ bo JJ)'f~" 10 JL;S:Jı J _?~LS'~~~ \h J.J..li\1 ~ J ı:>ts"" Jlj'fl ;.l...\:ı1.:ı\)1 ı:ıi :~JWIJ \ ,.~ J_;l \..J. 11 ~1J 0.fJ.}..li.IJ J-)IJ ~1 ö.jr"j yl:sji 4.iı.; :JI_;i '1} J_;ll <J ı:ıi.ı.jj d-..o.ı...:jl J..o}J '.J..li\1 ~ <J.U...b- ~ ı:ıi ~ <G4 yij-:-1 ~.YJ _mq;i.)..lilı ~ <J 4-:- JJ~ı ~)1 if t)t;ji} cjt;j\ <J 015" eş" _,JI ;.U.:ıl ı:ıi ~~~ ~1,~ '1.J4JI <J r-l J.ı.Jç. Jiıı r---lji ~i..l:.? ~...,a.l\ y. lh 01.JJ-""'11 t:k <J _?~ LS' ö.:ı'l_,ji if ~)J ı.>j.:>-1 d..;... if.611/2 'ı:?jl..aji 'ı:?r )lı328/30, 1995/1415,,ı:?_pkll _;.; ,,_krll 0-ll_i,:. J'- Jt..:-..<JI 'ı:?r )~ cı).; ı o.80-/20 'J:>~I ı766 /4 'c$.p)i /30 c.,?pkll _).;1 11

16 Muslihuddfn el-larf'nin Te{siru Sureti 'l-kadr İsim/iRisalesi 107 ~1 o...\jo.ı ~~ ~ ~ j. ~i 4:.., J:pl cj J-_r.>.- ~ i_»..r--jij t_:ı}:l4 a_; _,.11 JAiJ '}~lj.l,a,ıi oy):- cj 1..ullll) 0 "J,01..,a.. 1 _;:S:. cj 0T_;.J1 JJr. jjü J_,A: 0i cj ~~ L..5' ~!1 _;..: liU t,..., _y } s:. ):-IJ ~1 U::ı!1 _;:.:... 0T_;.JI 0i :C.lL:H.~1 Jl e-1 1 b. ~IJ 4-ı L:!-~ L,a,ıi r:-#1 JJ.JL.::.S:Jı ~ly- 0 T_;.JL...; ~ı r L..S' ) ~l, ~ ~ J ull ll) ~ cj 0 T_;.Jı L:J yi ~ı)ı 0i :Ç'jı)ı. _~-...\..Q.:JI._:.l.b Jl d..>. b- '1 ~1 4-ı ~1)1 0ts"' ) J, _~-...\..Q.:JI ~w ~ '1 t,.j-1 if J;, J~l C}JI cj ~~)IIJ 1~)11 ı,.>i ı,.>ji.j:i ~1 J>- Jlj)ll ~ ~ d :._,-oul-1.~llm 1..ullll) cj <tl5' JIJ10Ç jy.;j.l9f'j ~J J>-~l..t>.-)1 :~ js-~ J..\All ;ij:j ~ wt}ji JJJJ..:.ıLjJi cj 0i L.S'J / 3 J>}lı J>- Jt..ü 1ııı ;;..ul. 0T_;.Jı 0i 4.>JJ.ı..;i J_,ij L..5' :J/::tı s:.i..l;ji if ö.jjl. Jc.J:> J L,a,ıi 0 T_;.JI 1 _,.g.l; 0 ~ 0i '-?-"~,J)JI cj 0 ~ il..,b.ll iwi J~ il,:ji s:.i..wi if C~)ll ;;_; j-.a-? L..5',J)JI cj t?l>-jji s:.i..wi ı:}' CIJJ ~1..lz:.. ~ J)JI cj ı? b-j)l :)1 ~ cj ı_/' ~1 ;;~~~ ~ _r- cj c91jj _rolb t?l...j,-1 s:.i..wi 0i L..5' J_,ij Ji.~ t?l...j.-1.s:.l.o.::ll cj j:ui ~ cj y. ı,.>.ui ~1 ~ _r- cj _;:;-..-J ~ t?b-jji s:.i..wij ~s:.':>l:i:-ij 1~1 cj \ ~4 0J _;:;-..- CJ)I J_,ij Ji.J J)ıll J pl ~1_,) J)JI cj t?l>-jji s:.i..wi JJ) '--:-'-"~.j:ui cj 4JI.iÇ. 0 ~ 0i '--:-'-"~ 0.,YI Jl J,..;,i cj.jj) 0~ 0i '--:-'-"~.Jl)-1 J,..;,i Js- J.rJ 'i% J,..;,i 0T).l10i :~ı.::lı J..ullll).J">j..:.ıüj\rı.29/30 '<$)} >ı i~..:r. Jlj)l -Y'.r<ı y.f" ~1 Lo ~.:ıt.,y (I_,...L..::; _,f)i Ht;.iııı a.,.:ıt..:>t_;jl 1-lı..:>(---ı ıj}! '('"'""li!\ y.f yy.l..:r..;l..rl<f. ıjl.,.l, 0 \p.kji\3,375,1403 '..::.>J_t;ı,~')L'jl.._,...::.-<11,J.;...a.lı, 0 ı...:...a.ji ~!.l_;..l::.-11 '<$_;y.l.:ji ~\;Ll \130/9,1983/1404 'J.P)I 'r<.j..i_, i_,.l.ji ~,fr.-'<ji ~1.5'6 /1,~_;j\ 041/1 '1990/1411 'UJ_t:l,~\.._,...::.-<.!\_;\.:ı,~\

17 108 AliAkay.J:DI Y'J S'-li>-)'IJ 4l,l;J\._:.jJ l) _;_,JI JIJl '-:-"~J 14 _;_,; 0T_;J1 0i :I!.Jı.:.ll ö_,--::.oji._:.jj l) ~j ~ liıı ~O_;,~ 0i L..S'j '_)Y J_,...)IJ '_)Y 0T_;J1 0i :~1)1 -(>~ ~\ J:DI l) 'l_r- ~ J_rll _;_,JI 0~ 0i '-:--'-"~ pıj J+J:-1 ~~ı; YJ 0i '-:--'-"~.,J:ı}ı'l jt-i Jl ~~ ~ ö_rji ~ Jl C}JI rj' 0T_;JIJJ) 0i :~W-l -~~ <,?i,~\ -;._;;_;-" l) ~i.j J) 0\... j 0 ~ JJ r-j ~ _;...L ill al) J 15 S'-~ J _;} 0T_;JI 0i ~ 0'l..t: ~..GLIJ 0T_;J1 :ı.,.rı~wi.u).ll ~ l) 0T_;JI JJ) '-:--'-"~,;;.:ı fi )yi rj 16 :ı.sjjui '' ''ı.\ ~ '' 20 '' ı:,,. ç. L. ~-!.ıl_;.:ıl W ~\~-~~_;~Lll rj' <.S_;.:ıl ~lj'j 'lji ~~\ \ ' LL..J..IJ <.,?_;~1 i~ 'll 0~ <~>.-y....l! J._;l:>- )'1,.)>-,_L:...i)'l ~ l) ~rj'..j..ı'lj. '\:..W.d.8/64 '..:r.li.:ll!157/7,...;1_;-~1 1 15f5,ö..liUI d 74/4,,.uı /21,.. ~~~ 15.4/97 'J..l.AJI /4 '0)~ /4,ı:ıjULI 129/30 'tfj\)1 ~ /4 d984,j... ~\.::...1,ı)\...J-fi )~,J-_;;;11 ~)...ı...,;ı~..:r...ı..ri..:r..iiıl ~...:..ıls' p-11 y.i,~l ~ /4,.~1 129 /30 'tfj1)4 0)-i 19

18 Muslihuddfn el-ldrf'nin Te(siru Sureti 'l-kadr İsim! irisalesi 109.:r-1 ~ L.._A.l8;; "-!>.,.::JI l..i.a J. "~1 o..i.a ~ cl.j.ç. E L. J ;. ı,? cl.j.ç. i L." ~~ J '~ p> Lo J "----' r-wi r.l J ~.1ı ~ ~ j..a>- L:.9 (!J 0T_;JI ıj (!J 4i!II.J:ıi L. 0i LT" ~ ~ ~ p:ı. ~ i~ 'll 0i J~ 0i ~ 'lj.21.j i,.ı... yj- y. L:.9 (!J 4i ~.J--4 i')ls ~ '1 0~ ı$jt5:;'iı Js- i~ 'll Jr ~J.~ ~~ <,?1 cı.j.ç.i.r-i <,?i~~ ~ ~l.o~~ Lo ~ly. '1 (3/80 '~) "j-y., ~ 2J...J~ G.j" JW.J_; 0i _,A\.kll ~1.~ J. e:;--4' J {."--->--y. Jb.JI 4:>.-y i')i.sj rl J ~.11 ~.J L. _,ko 015". i _p:.,..:r-1 Jt.:- 0i _,A\.kll ~J 0l:::J 0T_;JI ~ ö~ alj.-ij.~1 <:/"b ~?J ~1 ö:ı\.:) ~1 c!'y Akli '1 0G ~ 0v ~ J ı L.,.. ı.:, C. 0l;. ı~ 0 c ~ı ~ ~ll_,. ı.:, c. ~ L. ~ı,...lilı w 0t..;, ı$ J~ J' J~ _r- ~C ~ -.J - L--'.j j.s'i 015" ) ~1. JW.1ı ;u.t-".).w ~ ~ ı..jl5:;1 0ıs: ) i~ 'JIJ. 0l;..J 0 ~ 0i..lı J-..i...L..J J. ~ 'j JJ~I Jlb:- :U_r-e..h-i 0 ~ ~.J...Lill ~ y. J J,.lı! :U_r-e. t ~ yj- _r.:jl ~ J~ '1 0T_;Jı J!Jl ~ J ;u.t-" 1..W 0i.y J.0T_;JI ;u.t-" y- _;=JI Js- ~ı Js- 4L.d,.l ~J ~.1ı ~ ~1 y. "2J.:~~f G.j" JW.J_; ıj ~Wl 0i.;AlJ2-!IJ.0T_;jl :Ur" 1..W.~I.J..ıJI <GG LT" 015" LT" y <$"it::~ ~Wl 0 ~ 0i ~-J.Li_?~ LS o o.j..., ~~ uui. " ~. J.aıı m" R~ ~.r.?".> - ~ ~ ~ ;.l:..i10,~ 0i ~J.~ t.j\1.';1.j..w 0l:::} ~~ o..i.a 0G 0\.J J~1 o..i.a "' ~-f" ' -i ı :...~~ ı"" ~." J' --"ı JLS ı.-. \..:, 1 1 1!1- -- uı ı.l.\5" ~ "-'---'-P ı..r r..r.?"" J. l..o,q.j ::J ı..s-,.. ~.rj. 4...<ı.ı c...r-=- ".r=-t j')u. ~j1 J1 j')u. ~J.J LT"" ~_r;. ~IJ.~ 'JJ c:?. 'JJ,~t:JıJ y..s".hli,y ı,?r-:,j.1' -ı -ı J',/ J :0'1L::.-I ~-.._,ıul LT" J...WI ~~_;:ı>- ıjj.. _;. LJ::ıy.:ı ~~ ~ ')U.I ~J.J i...lç....l;,ç.j <Gi.h-i Jı.; )J.'1 ri.j...lilı ~ Js- ')~ 0~ -:.ıi LT" ri _,.g.-::....a.ji 0~ 0i :JJ~' ~ >-JA ~i»,~ı LT" l_;:ı>- >-):-1 0 -~~ d~...a.ji ıj J...Lill ~ J,->-:ı _;:!Jjj Js- i~,.~ı ~J.b LT" ı?.r-i ;l.j.)li.. e,.ı,? 0..,~ '1 0i j_~ ~1 'iwı ı.ı, ıj.y.jj.lı! '1 w ~.329 /4 '<$~lıtjj_r.;jlı 0}! 20.71/.1,32/9 '\.r"' 'C~I '<$.J~lı 0}! 21.(1907),11/11 '\_,..di yt5' '<$.J~lı 0}~ 22

19 110 AliAkay ~1}1 C;--"~ )ı_,."~ ~_)li.. c:.ı_:.._;?- )f-~1 0_;\.A.: t tl..o J>--_;" ';}.;..,a.;_;t.ail 0_,-.Lı J ~~ ~ ~_r..:j-1..t:) ı:, ı ı~. J\.k.;ll rf.!jj:,.;::i:- Jı o...l>-j '-:-"""1}1 ~If-.J ı.r-:1 ~IJ J yi_,_.; rf _?i>-~ 'il _;~lı _;..ı..a.ll al) yly 0i ö.:ıl_;ı ~ yl_fll _;~lı ~_r..:j-1-4) } J :l)i.ui _;~lı _;..L..ill al) 0i ö.:ıı_;ı ~J >-~ıo_,.tı _;..ı..a.ll al) J.>:-.ı_:.. a.:... JS' _)Jj ~ ~ J.Ji,~ı ~.~ı 0~ oi ~-'._;..ı..a.lı al) J.ç- ~.;::i:-~ J.Ji rf.r.>- 4J 4.lj\.JI..::.ıı_r-3-ı ~ wi.a.ll 4J d..:jwi )j~l _;~ _;..ı..a.ll al) ıji.:ıl)l_,. 23 u" y\aji cj _?:, 1...5' ~b rf y. :,ı 24. ~1 dt C"" cj ~1 _;j ~ 'j <\.il.:ı_;j \.. o..t:y-j.~ J,ll rf_;?- öfttll ~1 >-~ 'j ı.. Jı J'jT ;i_,~_, ~i rf.r.>- r ı.. ~.~.;::i:- ~ J.Ji rf ı.r.>- o i ~ı_, :..;:.ı\.s:j J..Uij ~ı i~ cjj t/'~._;..ı..a.ll al) C: i\a.'il cj ~Iy :laı~i.~b.;::i:- JV rf _r.>- t/' al)!ll_;.:ıı y...r- ~1.1 :,ı d.~.s"'i_;.:ıı_, ~ cj ~_;lı :~\.::lı ~ J ~i yly ~ 0 _N.~'jl>-J.:ıl:-JI ö.:ı~ ~ \A.Iy J')b.:.l ~ : cj\.::ji ~ )\...pl>. ~ J.Ji yly o5j '~~ 'j \_. Jı _?i._?i J_,~ı yı;_,,o~ 'j d_, t:jip 0~ oi ~:,ı,~ ~i~ J.Ji J_,.a; { ı:r-" 1.:5'..r- 0 ~ o i ~ :,ı,~.;::i:- ~ı oi ~ _?:, _,. ti _?:, ı.. i\a.'il c:; ~ı_,.:ıı_;---lı oi ~\...i:jı ~ c:; _?":J _,--._;~ı ~ı~.:ıı..r- o i~--' [..Jwı <:?~ i4i _,i Y )1 i4i &..,J &. r. &. ı:. ı: C. ı: 25 :.Cl ı: "--.il <,? J.JJ.J--91 _,1 4JL. _,ı ~ J,ll rf _?1 \A.Ij 0 _r- 01 1~ J.>:- j~. ö ~1 J.l'jlı.r-"i Jı 4-..>:-r.. t _, ~ J.Ji c YLJı J _)~ t Jiı.rı (?ı rf ":)..:;.,. _) o i _?:, r-l _, ~ liıı J.,o ö.:ıwi yly ~ 26 ~-:JI o~ ı.:.jp ~~i _;~j ~_;~i _ra.aji~ y\.:,..,...p~l Ri..; (,Ş~.:ı.tıWI 0 fo- ':}. ljls' 0:-..ı..;~ı 0i ~ _?:, _,. ~ J.Ji cj j>--)1.!jj:, yi} rf _p.> ~1 dt cj ~ /2 '<,P4ljJpAJI _)2; /1,.;..ı Jft. 'ıj_,ji a_;:ıı ~~1 ).:ı 'C~ '<f_;y.wi (,Şpl ~~ y.i c::::.kj-1 ı.:r. rl--' 0)..i /2 '4?JW4 0_;\.i /2 '4?JW.ı 071/4 '4??)4 0_;1.; 26

20 Muslihuddin el-lari'nin Tefsiru Sureti 'l-kadr İsim/iRisalesi lll ıy' _;:?- ~ ö.:ı~l 0 ~ ;;J) ;ı.;~ı o..l!. ~i 4.i~ luü. 27 ö.:ı~l L) ~..JJi J _rp ıy' ~ ~1. 0\... )1 ~J.b ıy' ~..JJi ö.:ıy,. } 1! ' ' ~ ~ op:.-o ~ 0~_r.. ~~ ~ 01 il:ll L) l>tj r-lj.ıjç..\ili J....\ili JrJ 01 t?jjj ~..Jı.ll ı...:..jis' <./' J 'r s 61,o ö...~..o cr_;:?- JJ..QJI ;;jj 0\.ı _,...;.:l ~~~ o..u. ı.:j _?.ıjç. ı:.r-"..l..>-i.j Jü ~ lu ı ~ J ~Jw ~ lu ı ~ J ı)>- J. e;-:>- t L.o U <tii t.,? JJJ IJ_; "' y4i lh 0~ ö.:ıl91 ~j)l oh~ luı ~J ~~ _?'jj."i"_>l,'fl ~J Q~J..." ~~ 29,. W> y- JJ..QJI ;;jj r-l J.ıJç. AJll J-P ~~ ~1 Jl ~j~.u;. j JJ ; J, o J J.;,.,. ::t }...: ı ~~, 0 N w~l.ı ~~ Q ~ ~~( ~~~ J~-~::cc r ı.r ~ ('i-!j ~.. 'T-:: C..J..r J ~.r )l :?,.,.,. "" J---).:ı },~..JJi ıy' JJ..QJI ;;jj ~_;:?- ~ J y- ~IS'<./' J.J~I ~i~~ oh ~ı!l.r-ij -~ ~L.:Jl 0~ 0i jy?.:j r-w' ~ y- h:-jl>- ~Ai~} \AG ~ ~ ~')lil ~ ~ 4>-l.r.} J-P""' "c_j}ij''.!ij\... ~ ~ ~- "~~I"J.JL,ci'fl Jw:J, 30 ~ıj öjl.:-'fl "w~j/1" JJ..QJı ;;JJ Ll ~l..:.illl ~J.r- ~c:-:- Ji u"uı ~ ~')Uı 0i w--.31/ıji ~J,~\ J.~ \... ~:-' fyl ~ ~J ;G.:ıl:LIJ ~')li\ 0i -1\.0~~\., i L,a.,i.u -L-. " f ~~<-. " J~ ~.~::", "' "~ 0~\.,". ~ c5"" J. J -. ~ / ı..r ıx J r. ~ ("i-!j ~. 0W1 ~- "r~i"j - t._j J_r:ll0~'fl ~~ 0~ ~ y )1 ~""""' ~ J.0G ~ ~J öjk~ r+-" wlk.ll ı.!.ltj Jy; Jl ~J J'J~\ Jl ~ JJJ) ~..U\ ~L...JI Jl} J'J~\ Jl rl'jj J_r:llı.:ıi)IJ rl' t..;!-.} iw~i c:r. ('""':!i~ /j ~ ~~ J_r:ll 0-'S... \h ~J.~..U\ ~L...J\ ö_}j.772/4 '<:?P)4.:>).i /30,(,Ş_,..J:JI_j.;l.330/30,<:?_,..J:JI _p /4 '<:?.:.\;Tj_,_r-AJI _}.; /1 '<:?.:.\;Tj_,_r-AJI _}.;1 31

21 .:ıwi JljJ-S L)JJI ~ ıj ~ J;:- ~ J"i J5' ~.ı..il -~~~ cs-4/44,0l>-..ui) L..l) ıj ~.ı.::;l:5j ~Jlil Jp- L. 0i ~ 4.1\.:ı ~'YI ohj. 33 LS_,>l ~ Jl & L. J5'J ~6:-1J :c. V: i j)..ui \h J;:- 4>--..~~J J...LR.ll 4.1.) a.5' JL:il ;üj.ll 0 ~. J...LR.l\ L.S 'J...LR.l\ 4.1.) ıj 4.:.-- t_i~\j,0~._j_.,aj ıj a.ıl:5jı scl~l 0_.~s_. 0i j_.~~...;i :\A..l;ı-i.~ı.~ L..l) ıj ~t:>ji ıy t_i~\j ölpll 4.1.) & c_}ji,y- ~\ ıj tj.rji 01 ~,y- r.ş _?-)\ ~. 35 ~\J J>-I_,...JIJ Jj~JIJ YJ)-1 ~ J_;:hJ J\jJ~\ ~ ~\.S:J ~ 'J...\.R.l\. / ' 'tr Y' J.l...l>IJ 0B~I ıj " ;i J5' :X ".:ı\)1 0ts" _,J j)..dl \h ~ lil...;i :~l:ji.:ı\)1 0 ~J U!~\ i% _r>l.l; Y' LS' JJ.rJIJ..::.ılpJ-1 "('""""" ~..:ı.:ı\)1 0 ~ 0i j_rf.: ~ r-!,,.,... ~... '' &. "-~ _r-::... ~i":}:.., 0ı LS' 'J..ı..ill. J...LR.lı 4.1.) C: ;;_s-: JL:il ;üj.ll.:ıli\ i): ~ '0B 'YI ıj /i ~.:ı\)1.:ıli\ rl _,J...;i : c.jl::ll ~.!ljjj 0~J J...\..QJ\ 4.1.) ıj Ö_r"j Lölpl\ 4.1.) ıj Ö_r" ~ı):i_r" ~J JY~ıa.ı\.:5' e 0i j_rf.: ::ıı ı-ı- -~ J. "'J~/~" ı-ı- ".~ı y ' ' "Jl-.1- -~ "ı y.:: "ı. 1)1 wu...:;... ı.) ~.r --' uu...:....,.... uu <U..!~ ı.) ı.) J -..., -~.....).. u... J.....\..." ""~ı/ ".ı -. i J'-" "-l y.ı. 4-)..ç- ctk ~ ö...\j\..ğ J J J o ""'.J ~ J~ c185/2,;;~ı) "01~1 ~ Jf' r.ş;uı 0~~ ~" JL,.j.J..~..; 0ı :~wı J)..ı.Jı L..l) d5'jl:ll ;üj.ll 0~. 36 0L,a.,.J ıj 0-!fi'~l.J..;.ç. J..ı..ill 4.l.JJ.0l,a.,.J ıj 01~1 Jı)l 0 ' J;: /4,~ı,262 /4 '<.?.?-)ı : /25,~_;;kllı.J).! /4,~p)l /25,~_;;kllı.J).! /4 '~?)lı.j}.! /16 '~~lı.j}.! 35

22 Muslihuddin el-lari'nin Te{siru Sureti 'l-kadr İsim/iRisalesi 113 ~i_,.a.s.. )~ll a.l.)ji_, _;..ull J.4l ~\}.\ i): ':1.r...lii ~i J>-J.~\.ı _,i o_rı\j:, J>- ':l_r> (3/44 L;...\...JI ç.l,..,j\ Jl ;ıj.r..ı..iijl _;..ull J.4l L).JI)l ç.\j.:::i 0l..,a..o _; ~ L) Jlj)'\.ı ~1)1 0 ~ d j_y.;.~1 ~\}.\i_}. ':1.r...lii <,Şi J>-J.li_?~ LS' 0T_,RJ1 rf~ J5"' L) ~1)1 0~ 0i ~~i_, L) ~~ ~'YI_,. 37 ~.>-t.r.l rl _, ~ 1Jı1 J.4> ~1 J>- :ıj.r. J; La 0T_,RJ1 0i :c.l\!!1 ~J.ll..L..i.ll LlJ..J j.j..ı " ~1 ab. ~J-.~i tfı" ;;S' U.\ ;;jjj\.._) - ıj.j. ı'"' J...u " " Jj' ~ - _).. - ~ j' -' _). - ıj Jj'.. - r...r r-=i...tp J>- t l.r.)'l J]B;, ':1 \J.A J.LP.}_,. \.;..lll ç.k...ji Jl.J_,;_ 0 ~ 0i j_y.;.ı..;i,y_,,vı~ıj.\ i)::! ~~'YI L) ~lı ~1)1 0i J>-,J':J..l:;...':J\ _;\...LA Di J>-,J_,... )1 ö_;4ı.>- J>-,j_,_rJI _;_?,; 0~ 0i j_y.; ~1,~ 4-:-- J5"' LJJ,ö..G-1_, ö_r.:i_, J>- :Y)JI ~ ~ Jlj)'l_,.~ ':1 0T_,RJI Jl ~ Jl)l ;;S' }-:il a.l.)ji L) Jlj)'\.ıJ ~\.;..lll ç.k...j\ Jl c}ji rf.j\)1 _;..ull J.4l L) Jlj)'\.ı ~1)1 L) Jlj)'~j c}ji L) o~4s:lj O_;~lljl>: _;..ull J.4l L) Jlj)'lı ~1)1 0~ _,i.~\.ı _,i J..~...)1 ~ JIJl 0B 'YI rf J5"' L) Jlj)'lı ~1)1 0 ~ _,i.\.;..lll ç.k...ji Jl L-'JJI rf.j\)l ;;S'_;l:il a.l.)ji... o ""'"" ç. J. J>- J}ll 0~_, ~ L) "_;J..QJI ~ ~" Jkj.J_; rf ~1)1 0_~~ _,ı.c.sf'"':l\ L) ~l.r. U.r.t.;_... - L) Jl_;j)'\.ı _,i. Jr )1 J>-.J _,; ç.\j.:::i ;;S' _;l:il a.l.)ji L) Jlj)'\.ı ~1)1 0 ~ 0i j_y.; J.} J ~ _;..ull a.l.)j U.r.~.Jfi rf~ ;;S"'_;L:ll a.l.)ji 0i.y_,. 38 L;..UI ç.k...ji Jl.ı..,.LC J!Jl _;..ull J.4l.ltJ if""..~ji ç.ij.:::i ~ t _, 0~ rf ı..]ı...aji 'll " :..~i,.lt.-:. ~-.. "~ı-" r c;-?" ı.;;ı ~ ~ /2 '<?.;:kll }:ul /2 '<?.;:kll }:ul /2 '!? Jl.a.Jlı 0 }~ 38

23 114 AliAkay 39 L.l ".ıt..tı" " ~ ~" ı('.ıı. "~.L..~tı" -... ı L,a.o, c- J - r "~')Wl" ~ r----~ ıff-' ~ J <\..o...n---ı ıff-' J ' ~4 ~ ~ :0\>. y "~ı"j 40 t,lkll c.! J ıff-' 0L. jr"'} t,lkll ıff-' j...l.a-o ' ı ll "',. ~ ı ~~.,,...,,. J J'll '1 \>._r. ı..j-'1...r>-1 y; 1)\.:JIJ J~L.a.ll c...~4 ~ ~ J ~0b-..r-'1 ~~ J y~l>j r')l...ji 'll LJ.Jjl o..i.a ~ ~ ~~~ ö~ü'j r..li.o..r.>- "r;c_"j i4 "~" ö)-9.~ 4..-JL.JI JLS J~ ~ a.;j~ ;;J,.)JI J>- rjl.ji Js'-J.ı..::..ıü'YIJ ~LQJI JL 0-" 4..-JL.JIJ r~ ö ;s:ı ~ı 0::>- 'll ;;J,Jjl o..i.a ~ <til ~ı)ı 0.~S... }.4..-~ ı~ rj\-; ~ı)ı 0.~S... 0i jpj.(>l'j\ ~~ J>- ~J\11 JL..:S:JI [)f- ı)=ı ~ _?~ J...ıJI_,iJI ~ J;WI J~ 'lls"'? T J~l UJ..I o..i.a J "~ " ı..t;j ""~ı~ " J tı '.' :~ " "ı 11 "ı Wl l:.a.. ı. <til,_,;; Y> J. r.)...,., </' J r"'.r ~J ı_?- </' J 'U.o;:2J ~ <u-p r.r- Cs--->- "r;c. "~ '1 "~".ı..l..~.iı W..,;:.. "J;-" a...j5" 0 ~ 0i jp ~l '~ ~ JJ J ı~ı J _,---Wı ~ J... lil ~ı ~ı ']P '1 ~4 w...::..~ 0i ~ 'lj J '..Uı JJ~ı r.}. ~ ~ J~ 0i 1...:--"L:lü.J..uJı :ı.v..~j> J 0L. )1 Jl..ıJ\>. ~ı ı..lı. J.J..l..alı Jll..ıJ\>. 0ts"' J..~s..uı JJ~ı e~ ıjaıj,u. a..~j 1~1 JL;,.;lı ~.r--6'- r~ <ti~ "~"~ \..Q.k. J pı 0~ 0i j.r(: '1 <tii J~ı CJf- ı)=ı ~J :oy.j ;r ~ ~J J..uJI ~U.~_,..,=:. 'lj 4.V ~ "~1 ~" ~1,ö..ıJWI<f r'%jı ~ı..::..ıb~ı ~~rj.. ~--;4 ~_;lj 0L.)I4.1! 0l::-ı ~_,...üiı 0~ d j.r(: <tii :JJ'./ı 0..~~ ~ 0L. )1 ö_?-.ı j~ 'lj J,lJJI )LS' "~1 ~" Jl 'll ;;J.)JI o..i.a Ö...l.o ~ ~.r--:?..:.ıb~l ~...; r j::t 0L. j </' J. ly.l.:.. Lı> J~l,c,?.:ıl;TjJ_r.,AJI i342 /6 1995/1416 'ı.:..ıj_;:,ı,~_rji..:...i_;:ll -.l,:>-l).:ı,y_rji.:ıu, 'J~ ı.:r.lk;ı ı /4,1984/1404,ı.;...ıJft-'0;:!~ r-lji ).:ı 'C~I,.:ı\..ö>- Lr! ~l.ı:-'1 'c,?~_,hi il83 /8 'J_,.b ı.:r.l )ıöı / /10,)~ ı.:r.l }ıöl 41

24 Muslihuddfn el-ldrf'nin Tefsiru Sureti '1-Kadr İsim/iRisalesi 115 J! ç. f:...l..::-1.!).j--4 t ı~ ı ~ 4-J'.r-' ~ ~ 4ll~ 01 r _,;e_).ı.;.; ~t;jı -' 0l,:: :~l!ıjı.ç.l.r- ~ı c}lı.!li.j-'ı ~ ;i ~.?- '1 ç. _):-1 ~~ ~_rll ~~ ~ _,~ıj.~js'j 0L)I J_,10l,:: _,~ı 0~ 0i jfi.ı..il :I!.JI.:.ll Ö..L._.o 1).~. 4JI7i if ç..r- ç.~.:>ı L) ~ ;U).ll..:.Ll; ~ ç.~.:>ı..b-~ ~ t ) ~ :ç.l:> 'JI ~. JVJI )LS ç.l.r-ij..::.ı~l ~ ~ 0 ~ 0i jfi ~t;jı.?.ı;.lg_ç fo J ~~ y J..J- 0;: e'j j \j f' J:Uı 01 :e:ı'jı ~ ~ j:ui ~ı.l..b.- ~JJI.! ~ y~ts:.ll ~1 ~ ~1 jr ) J.~1 \.lı ~ j:ui ~ ')\).J.,L,dl ~lı~ Jı ~?J ~)til j_?" ~ "Jj_;;"-! Jh::.. "~1 ~ J;-" JW.J_; JJJ ~ 0~ 0\ ~J l.!f- j:ui J}.J-'~1 ;,ı,ç.\..t:ı'j\0\...j _?l:. tj,"~1 tfo ı..:..jj :~y._,ı ~\.:.o a;ı..uı ~ ~ıjjj.r" ~..uı ~w1 ~lı wt_;jı,y. ~~ :a_p -~rı_,.v~ı '1~ 0T_;JI 015' tij.~l&jij ~I,.YI.:r.J i..t>-j ~k-'ji ~ jb öji...ui ~ 0i :\AJ;..l ~ '1 't ~ ':JIJ ~k-'ji ~ ':lb ıj\::sji ~ 0 ~ U"..ı..:» ~\ ~Lll.! ~ '1 w-' t ~':JIJ ç.\7-~l J~ ~ ji...ui 0T_;JI ':lj ~l..ı.;.j..::.-,) <}1 öji...ui ~.ı..:»~\.!..j ~1). ':JJ ~l..ı.; '1 {...U 0T_;JI 0\ :~\.:.ll L} c!j...ı..ii -'.JJ ~ı '~ı.,_,...jıj ı~ı if _;::-}1 ~ ~ ~.JJ-' 0T_;J1 i.s'_r- 0i :I!.JI.:.ll.ç.L...JI Jı 0\... )1 _;>-T.~~>-ı ;;.)yp.j u-..ı..:»~~ ~L:J r#' ~ ~ 0T_;Jı 01 :e:ıl)ı..:.ı~\.j~lı ~ ~\...~>-J J...Q..,o J J} JW ~1 i ')S' 0i IJ_?'~ ~1 0i :'-"""ul-1.4j (,?~1 ~'1 ~ IA.J.J4' ~ "ç.~" :ı...!s'j ç.w:..i'jij.j~~ij ~IJ /~1 Jı

25 116 AliAkay <L.,.j\~ ~ ;.-wıj JW ~.ı.lıi ~ {>\S:JI 0i.ı.lıi...L;.ç. ~1 0i J>- ~_,.!.1 0 ~.ı..:.>- ~1 ~ ~Jll..r---i,y:- :J.JJ Lo 0i ~ ':JJ,...:AUI..~J:> 0 J1 ~.J~.şll ç.u.~.ı..:.>- ~1 ~~ ıj e-;t; 0T:_;Jı ıj L.J.0T_;Jı ıj ~)'1 ~~ ıj :J.JJ Lo~ 0i" if ~J i..?'j.ı..:.>- luı ~.J ı:; e-;t; ç.wı ı:; L. J luı r ç.~ ı:;..::...:t; luı r ı:; ı_. J lu ı r ı:;..::...:t; J..iu.ıı ı:; ı_. J J..iu.ıı ~1 ~ 0T_;JI,y:- ~~ ~~."ç.l:ji 4.k.ii ıj..::...:t; 0T_;Jı ıj Gı 0i iy\5jii..lı ~J.~.ll>-~~' ~ı ;;j.j4' r.t-...\:...lı ~~ ~~ :J..\l!ı ;uj 0G ~ ~ı.uıj Jı}~ı 0~ ~ ö)-9 ~ 4.b~l ~if \.lı J.J..lillll.) ~ ıj _#' JJ\.:;::.:.1.Jt.:.-<JI W':}l,y:- r:!j.ı..;j ~1 ~1 4.>-L ~ J J I..:A ~1. \..p:-j ~) J j J1 J.o J ~1 Jl_,i~l if J '4.!./'-J ~. JJ\.;;::.:. ':ll l..lı if ~} 4J ç.i>-...\ji y~.şll ~ ~L.:JI if J_,:ilj o.kı ~)J Jy )-4Y ıj...:..jt)' 4.l.).JI o..lı 01 :JJ~I J..,aJI.~ y)- Wl o..lı u.s:j, 42 ~1 J1 ~ ö..ı...ji c r:. ıj <)4S'I.iliJ.~1 if J_,.QJI l..lı 0i r..?j.jj. 43 "ı~ y---s'~ if y..is'" :Jlli '" ~j j.uıı Al) 0i" ÔJ-f> <Ji,y:- j..q.;.ı..;i c..?j.jj 44 ~. i,... C'. 01 ~ ~.r--j J.v _,i ~.ı.>l:: 01 :JI)-.9 d _rol>- ~ J..J! 0L) J.J..lill Al) ~1 C b.j J,J,y:-.Jl.::>-)'1...L.,aA.ı ~ J 4.).>:. luı J..P ı..ji c_? d if r.,?.j~\ ıj Lo ~.lll l..lı J>- j)...ui,.... J,.... J o j.j 0')Ljj 0')Lj ~')li ~~j!~' 3-0:. ~~':} ~:;.:." :Jlli ~ı if 0'Yı>:-j ı.?"" ')b j..lill :JI~I0i r.,şj_,ji Jü. 45 "~ıj ~jıj ~1 J U.j /\~,r-5j 1~ 0~ 0f ~J,~) :JI~I 0ts-' _,J ~1.ı,J~ ~..ı..,ll.r=-t ~1 JdÇ. rj ~.J.J..lill Al) 0i i _,i_?~ J,~1 c!.j c!) if :J1)10~J ~1,y:- ~.J ~.J. :JI)I 0~ 0i j~j 4-:ibJ 4---L..:l~.r ' \l ~:JY""J c!.j.~~ /4,1379 lı.:...>j_r.::,-..;_rlı _;l.:ı I(,Ş"jwı e ~~'lj. Js- Lf...ü'--l IÇJ,)\..i...J\.ı LJ_;I.i /4,~ı,Jij)l ~.:.ı_;ı.;.263 /4 'Q)I..i...J\.ı.:.ı_;ı.;.4/74,33/9 'i_ra.jı 1(,Şj~4 L.ı}.i

26 Muslihuddfn el-larf'nin Tefsiru Sureti '1-Kadr İsim/iRisalesi ' ~ j. r.l j.ı,js:. Alı\ J...o o~ rf Ö..l>-lj ~ ~ c.jt$"' ;U).)\..:lt 01 :i) \ili J~l L.$JLl.l Juo.ı "-! i.j>:-j ;ı...lil\ r':ii L) cf..; tj,;ı...':}\ o-la U"'IY rf lal :c.llill J~l. 4 7\JA ı) LgS'liJI J~ ~i~ JWI ıj ~JJ ~1,~ -YJ 48 J~I,y- J_,AJII-lA ~ ~L:J\ rf ô..kji ~L.:ıJ ~ J_,_.Qjll-lA 4J~i ô~j 49 ~~ ~ J. Jtj -~J I_,.;Lo l~k9 ~~~~C: 0~i 1Jıı J... ~J 4 ~ r----"':11 J~i,y-.ı.:.,.\ JL..s.i _r"'lii r-l j.ı,js:-1jıı J...o 1ııı J_,... J 0i ~.wi t1 )1 L) -:.l)lo ~ Jji )~~i ~..l>- L) e')' e:ırd' c!~ ':Ij J}:lı ~ ~...LJ-1\JA j. 50 J...I.A.ll ~ 1ııı olk»t ~Ll.\ ~i,y- ~~JJ 1-lAJ.0L,a.,.J L) la_{'~ ':IJ U\~ L) ~~-<Wl :tıl}l J~l A..:... ıja1 t Ls-" ~ ':1 J...I.A.l\ a.1jı 0 L,a.,. J ~.w-i J"' 1 JJ\1...l>-i Jl>- ).w i 4.:>' ~ j 1ıı 1 D..r J ~, : 52 :.,. -ı ı.:~ı - u.ı i..,. ~ ı:: sı_,..., J.,, <~.:.Y.uı ~ J ~ ~ 01,y- ~ JJ ~ Y-J <U o...,y- u~ ~..., ı..r-. ~,y-.~1 L) if--'~ 0~J 53 ı..t'\..:ji ~ ':} 0i J~I\JA ~~ J.l ı.}>_)- J~ ~ J.\ J; 1-lAj. 54 ~ ~ J5' L) ~ ~j.0l,a.,._;. ~ lal :~l.ll--1 J~l. 92 /20 '~ _;Jlı.:ı _)li /4 '!))~lı.:ı_)li.263 /4 '!)~lı.:ı_)li 263 /4 'i)~l :307/4,1994/1414,a_..r<ll a...<..,j\.,.11 ):ı~<..,ı.s_r.-<.!1-:r-ji ~lı.:ı.jli 263 /4 'u~l :202,1989/1409 'ü-'.r-ı'.r<..o.ll ):ı,tb_,.ll,? ı.:r '-~.:ıjli /20 '~_;JI /4 'i)~l /4 '1:?~ /4 '1:?~ /4 '1:?~1 55

27 118 AliAkay l.i...j. E"J ~4-:il t_,..;. <J ~IJ ~L.::JI ry ~.ı..).ç.j."öjl.:ı ~1 j5:: J..lill ~._," :Jlli. 56 J_,.ill <JJ.o~ <J 0~..UJ 0l.a.-J <J 0~..U,~\~\.) <J Ö)b tal :d.)ı...j\ J~l <J \.l S'J...r=-':11 <J 0~..UJ,..h...J~I J 0~..UJ,JJ~I? <J 0~..U ö.ftb ~i 0l.a.-J ı.:r-..ui ı/- ~1 Jl.$! ı./'j 57 2iıı.ı...rJ ~ t,?.i ı:_;>- öj~i ~IJ)I <.?' ohj.ö)b ~i JL::..ç.~\,JJ~I (::!J <JJ,0~ <J J..lill ~ ~ij l)l" :u!.:>-yaji <J _?-~ ~1 o.r 1Jıı LJ"..U t,j..rji 0< ~,_;_,JI..r.J- <J..h... J ~1 _r.ji <J ö.r" ~ijj, _;.:>- ~1 _r.ji rj o _?i 0~ J <J ~ij \... J. 0l.a.o J <J J ss,..... ~1 ili <J ö )b W ~ ~ J. ~1 _; _,JI <J ~IJJ ~i ı:f-j J:.Wiı.:r-}~ ':?.i ı:.;>-~ J_,.illlhJ.0L.a.-J ry ~ J} ı.ai :cıwı J~ı. 60 ö.m.jı c_,..;. :; J_,.ilııh ~ı c.r.' :ı _)_,ı.0l.a.o _) r:.r ~ı~ ı.al :~\.':Jı J~ı. 61 0~ ry ~~ ~ ı.ai c.,jo _;.ll~ :t...ıı..ll J~ı 59 '. ~.\lll~_) ~..L...>- ry l)lpk.jij 62 y t,?.i c.r.l r.şjj.0l.a.o J ry? C:!LJI ~ lal :_,;ıwi J~l 63". - : 1 J " ı 1 - " J.. ~..r>-ij. ul_,...,l jl ~ 0l.a.-J ry o? C:::'~ V.l r.ş_r.-1 '1) ~ı '1 : li.ı..il ~) J..J..;j.263 /4 'l))li...ji /4 'l))li...ji (alwaraq.net, ) 821 /1,~<ıı..:.sG-_,:;.ıiJI,~_rJı uılı ıj_)li.263 /4 'l))li...ji :92 /20,~_;JI /4 'l))li...ji /4 'l))li...ji 61 y\.:5)396 /2 d989/1409,..:;_ı JJ-"' '.r<..jı )~,..J:.;...all '~LT- Jiıı ~,y ~i uılı ı)_)\ /4 'l}y~i I(Öyl,a.l\ 'J..o }1 'r-q..ıj i _,.wı 4.:--<-,~<Jı ~\ 'r---ü.ll y.l y y.i LT- u-i LT- ı)~ 'l)lpkj\.ı ı)_)\ /5,1983/1404