ÇETL ÜLKELERN ORTA ÖRETM KMYA DERSLERNN MÜFREDATLARININ KARILATIRILMALI OLARAK NCELENMES VE TÜRKYE ÇN YEN BR KMYA MÜFREDAT ÇERÇEVES ÖNERS

Transkript

1 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006), ÇETL ÜLKELERN ORTA ÖRETM KMYA DERSLERNN MÜFREDATLARININ KARILATIRILMALI OLARAK NCELENMES VE TÜRKYE ÇN YEN BR KMYA MÜFREDAT ÇERÇEVES ÖNERS Abdullah AYDIN Gazi Üniversitesi, Eitim Fakültesi, Kimya Eitimi Bölümü, Ankara/TÜRKYE Geli Tarihi: Yayına Kabul Tarihi: ÖZET Ülkeler arasındaki ekonomik üstünlük fen ve teknolojideki üstünlükle salanmaktadır. Fen ve onun bir dalı olan kimya konularını anlama ve ilgi duyma bu üstünlüü salamada önemli etkenlerden biridir. Bu nedenle fen bilimleri eitiminin kalitesini artırmak gerekmektedir. Bu kalitenin artırılması için müfredat programlarının iyiletirilmesi, iyiletirilen bu müfredatları etkili bir ekilde yürütecek imkanların okullara salanması ve uygun öretim yöntemlerinin gelitirilmesi gerekmektedir. Bu çalımada çeitli ülkelerin orta öretim kimya derslerinin müfredatları karılatırılmalı olarak incelenmi, bu ülkelerle müfredatımızı karılatırarak ülkemizin sosyal ve politik deerlerini yansıtan kimya müfredatının temelleri ortaya konmutur. Anahtar Kelimeler: Müfredat gelitirme, Kimya müfredatını gelitirme, Ortaöretim kimya müfredatı A COMPARATIVE STUDY ON SECONDARY SCHOOL CHEMISTRY CURRICULUM OF VARIOUS COUNTRIES AND A NEW CHEMISTRY CURRICULUM FRAMEWORK PROPOSAL FOR TURKEY ABSTRACT Economic superiority over other countries obtains through the superiority in science and technology. Understanding and being interested in science and chemistry, which is a sub-branch of science, is one of the ways of getting this superiority. Thus, it is necessary to improve and develop the quality of science education. In order to improve the quality, it is required that curriculum programmes are better developed and realized, that schools are provided with better facilities to implement these improved curricula, and that proper teaching methods are developed. In this study, secondary school chemistry curricula of various countries are examined comparatively and Turkey s chemistry curriculum is compared with these countries and the basics of Turkish chemistry curriculum, which reflects the social and political values of Turkey, are suggested. Key Words: curriculum development, chemistry curriculum, secondary school chemistry curriculum

2 200 A Comparatıve Study on Secondary School Chemıstry Currıculum A. Aydın 1. GR Yüzyılımız bilim ve teknoloji çaıdır. Bu çaa ayak uydurmak, çaın gerekleri olan bilim ve teknolojiyi yakından takip etmekle olur. Bu çaın gereklerini yakından takip edecek insanı istendik davranılarla donatmak, yani eitmek, çalar boyunca en önemli sorun olmutur. Günümüzde bu sorun, gittikçe karmaık duruma gelmekte ve etkisini daha da youn bir biçimde duyurmaktadır. Böyle olunca, insanı tutarlı davranılarla, yani problem çözücü bilgi ve becerilerle donatmak zorundayız. Bu da eitimle olabilir (Sönmez, 1989, 5). Eitimin en temel ilevi, toplumun ihtiyaç duyduu niteliklere sahip bireyler yetitirmek olduundan, okullarda uygulanan eitim programlarının özellikle fen gibi uygulamaya dayanan eitim programlarının toplumda meydana gelen deiikliklere paralel ekilde sürekli gelitirilmesi gerekmektedir. Bu programların toplumun büyük bir kesimini ilgilendirmesi, program gelitirme çalımalarının önemini artırmaktadır. Ülkeler arasındaki ekonomik üstünlük fen ve teknolojideki üstünlükle salanmaktadır. Fen ve onun bir dalı olan kimya konularını anlama ve ilgi duyma bu üstünlüü salamada önemli etkenlerden biridir (Geban, Önal ve Kayatürk, 1996,2). kinci Dünya savaından sonra Sovyetler Birlii nin 1957 de ilk uyduyu uzaya fırlatmasıyla balayan teknolojik yarıta geri kalmak istemeyen çeitli ülkelerin giriimleri fen bilimleri eitimine gereken önemin verilmesine sebep olmu ve kısa sürede çok sayıda fen müfredat hazırlanmıtır(deboer,1991,147). Genel felsefesi, bütün örencilerde bilimsel okuryazarlık için bir temel oluturarak yeni nesilleri aratırmacı bir ruh ile yetitirmek olan bu programların hapsinde fen okuryazarlıına, fen teknoloji toplum çevreye, becerilere, bilgiye ve tutumlara önem verilmitir. Bunun sonucunda endüstride ihtiyaç duyulan elemanlar yetitirilmi ve kalkınma hızlandırılmıtır. Gelimekte olan ülkeler arasında gösterilen ülkemizde ise çada bir fen eitim müfredatı hazırlanmamı, bu eksiklik çeitli ülkelerdeki fen müfredatının ülkemize adaptasyonuyla giderilmeye çalıılmıtır. Çeitli ülkeler ile ülkemiz arasındaki sosyo ekonomik, sosyo kültürel ve politik farklılıklardan dolayı bu adaptasyon baarılı olamamı(turgut, 1990, 1-14), bu nedenle de ülkemiz teknolojik yarıta çeitli ülkelerin gerisinde kalmıtır. Bilgi çaı olarak adlandırılan 21. yüzyılda ülkemizin çeitli ülkeleri yakalayabilmesi için fen eitimine gereken önem acilen verilmeli ve çada bir fen müfredat hazırlanmalıdır. Son yıllarda fen bilimleri eitimi alanında gerek ülkemizde gerekse dier ülkelerde yapılan çalımalar incelenirse, fen

3 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 201 bilimlerinin amaçlarına ulaabilmesi daha çok bilgi aktarımını ön plana çıkaran geleneksel müfredatların yerine bilgi edinme yollarının öretilmesini amaçlayan çada müfredatların hazırlanması ile mümkündür (Ayaz, Çepni, Johnson ve Turgut,1997, 2.3). Bu nedenle fen müfredatımızın bilgi edinme yollarının öretilmesini amaçlayan çada müfredatların felsefelerine göre hazırlanması gerekir. Bu makalede çeitli ülkelerin orta öretim kimya derslerinin müfredatları karılatırmalı olarak incelenmi, bu ülkelerle müfredatımızı karılatırarak ülkemizin sosyal ve politik deerlerini yansıtan kimya müfredatının temelleri ortaya konmutur. 2. Çeitli Ülkelerin Orta Öretim Kimya Müfredatlarında Bulunan Temel Unsurlar Konu ile ilgili literatür incelendiinde, çeitli ülkelerin orta öretim kimya müfredatında bulunması gereken temel unsurların altı ana balıkta toplandıı görülmektedir Kimya Müfredatının Vizyonu: Aratırma kapsamındaki ülkelerden: A.B.D., ngiltere, Kanada ve Avusturalya nın kimya müfredatında, bu müfredatın vizyonu cinsiyeti ve kültürel altyapısı ne olursa olsun bütün örencilerde bilimsel okuryazarlık için bir temel oluturmak olarak vurgulanmıtır (Bybee, 1995,21-40; Reid ve Hodson, 1987,41; O Donnel ve Micklethwaite, 2000; Commonwealt of Virginia Board of Eucation Richmond; That s chemsitry; Hector, 1994, 31-32; Gaudemar, 2004; A Foundation for Implementation Transitonal Curriculum Document; Curriculum Council of Western Australia) Kimya Müfredatının Organizasyon Yapısı ve Örenme Alanları: ülkenin kimya müfredatında bütün örencilerin bilimsel okuryazar olması vizyonunu gerçekletirebilmesi için kimya dersi örenme alanları ile kimya dersinin 3 genel örenme alanını: Fen Teknoloji Toplum Çevre, Bilimsel Süreç Becerileri, Tutumlar ve Deerleri içerdii vurgulanmıtır Kimya Müfredatının Gerekçesi ve Amaçları: ülkenin kimya müfredatında, bu müfredatın gerekçesi: Kimya nın maddeyi inceleyen bir fen dalı olduu ve fenin fiziksel ve biyolojik dünyayı tanımlamaya ve açıklamaya çalıan dinamik ve beeri bir faaliyet olduu ve bu faaliyet sonucunda organize, test edilebilir, objektif ve tutarlı bir bilgi bütünü oluturulduu ve oluturulmaya devam edildii eklinde vurgulanmıtır.

4 202 A Comparatıve Study on Secondary School Chemıstry Currıculum A. Aydın Bu müfredatın amaçları ise: Örencilerin becerilerini gelitirmelerini ve bilim süreçlerini anlamalarını salamak, örencilerin doal fen disiplinlerinin dıında bunlarla ilikisi olan fikir ve ilkeleri anlamalarını salamak, örencilerin teknolojinin toplumda ortaya çıkan etkileri ve fendeki ilerlemeler üzerine anlayılarını gelitirmek eklinde sunulmutur Kimya Müfredatının Temelleri: ülkenin kimya müfredatlarında, bu temellerin: eletirel ve yaratıcı düünme, problem çözme, Fen-Teknoloji ve Toplum: Sorunlar, Fen-Teknoloji ve Toplum: Teknoloji, Fen bilimlerinde kariyerler, iletiim kimya müfredatı ile amaçlanan hedeflerin baarılmasında kullanıldıı ve bunların öretmenlere yardım amacıyla müfredat belgesine öneriler eklinde konulduu vurgulanmıtır Kimya Dersinin Örenme Alanları: ülkenin kimya müfredatlarında, bu dersin örenme alanlarda, örencilerin bilimsel okuryazarlık için gerekli olan bilgi, beceri ve tutumlarını dört temel süreç: Bilimsel çalıma, bilimsel iletiim kurma, bilimi kullanma, sorumlu davranma yardımıyla gelitirildii vurgulanmıtır Kimya Dersi Öretim Programının lenii: Aratırma kapsamındaki ülkelerden pek çounun kimya müfredatında, bu dersin öretim programının u formata göre: stenilen örenme sonuçları, önerilen öretim stratejileri, önerilen ölçme ve deerlendirme stratejileri, tavsiye edilen öretim kaynakları ilendii vurgulanmıtır. 3. Ülkemizin Orta Öretim Kimya Müfredatında Bulunan Temel Unsurlar Milli eitim sistemi içindeki öretim kurumlarının her düzeyde ve her ders alanında gelitirilerek müfredat kılavuzlarında Türk müfredat temelleri ve felsefesi: Atatürk ün eitimle ilgili görüleri, milli eitimin amaçları, okul düzeyi ve türünün amaçları, okul düzeyi ve türünün eitim ve öretim ilkeleri, programın uygulanması ile ilgili genel esaslardan olumaktadır (MEB,1992). 4. SONUÇ 1992 den beri Türkiye de uygulanan kimya müfredatlarında çeitli ülkelerin orta öretim kimya müfredatlarında bulunan 6 temel unsura rastlanmamaktadır. Sadece ders ile ilgili hususlara ve genel amaçlara yer verilmektedir.

5 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) ÖNER Ülkemiz çin Önerilen Kimya Müfredat Çatısı Cumhuriyetin kurulma aamasında ve kurulduktan sonra her art ve zeminde kendi toplum yapımıza uygun bir fen müfredatının hazırlanması bir çok devlet adamı ve eitimciler tarafından dile getirilmitir. Fakat bahsedilen müfredat günümüze kadar hazırlanamamıtır. Çeitli ülkeler teknolojik yarıtan geri kalmamak için sürekli müfredatlarını günün artlarına göre gelitirmiler ya da yenilemilerdir. Kendi toplum yapılarına uygun sosyal ve politik deerlerini yansıtan bir müfredat çatısı oluturmulardır. Küreselleen dünyada, Avrupa Birlii nin eiinde bulunan ülkemiz ise 1963 e kadar A.B.D. yle aynı fen müfredatını takip etmitir. Bu tarihten sonra ya çeitli ülkelerin müfredat programları adapte edilmi ya da ders çizelgeleri takip edilmitir. Bundan dolayı ülkemiz, teknolojik yarıın gerisinde kalmıtır. Ülkemizin bu yarıın gerisinde kalmaması için temel felsefesi bütün örencilerde bilimsel okuryazarlık için bir temel oluturan çeitli ülkelerin fen müfredat çatılarına uygun bir müfredatın hazırlanması gerekir. kimya müfredat çatısı önerilmektedir. Bu müfredat çatısının be boyutu vardır; 1 Kimya müfredat vizyonu, 2 Kimya müfredatının 4 genel alanı, 3 Kimya müfredat temelleri, 4 Kimya dersinin örenme alanları, 5 Kimya dersi öretim programının ileniidir. Kimya müfredat çatısının bu be boyutu aaıda özet olarak açıklanmıtır. Özetle, Kimya müfredat vizyonu: Bütün örencilerde bilimsel okuryazarlıı esas alır, Kimya müfredatının 4 genel alanı: Fen Teknoloji Toplum - Çevre, beceriler, bilgi ve tutum kazanımlarından oluur. Kimya müfredat temelleri: Kimya müfredatının 4 genel alanı ile kimya dersi örenme alanlarında oluur. Bu iki örenme alanları birbirlerine örülmütür. Kimya dersi örenme alanları: Örencilere temel kimya kavram ve prensiplerinin düzenlenmesi amacıyla oluturulmutur. Bu örenme alanları aynı zamanda dier üç örenme alanındaki (Fen Teknoloji Toplum Çevre, beceriler, tutumlar) kazanımlarının gelitirilecei örenme balamalarını belirlemektedir. Kimya dersi öretim programı ise istenilen örenme sonuçları (örenci kazanımları), önerilen öretim stratejileri, önerilen ölçme ve deerlendirme stratejileri, tavsiye edilen öretim kaynaklarından olumaktadır. Bu çalımada ise, ülkemizde halen orta öretimde bilgi bazlı sonuçlara odaklanan kimya müfredatının yerine alternatif bir

6 204 A Comparatıve Study on Secondary School Chemıstry Currıculum A. Aydın 6. KAYNAKÇA A Foundation for Implementation Transitional Curriculum Document. Senior 3 Chemistry. Non edited Version. June1998.Manitoba, u.gov.mb.ca/metks4/curricul/ks4cur r/science/index.html ( ). Ayas, A., Çepni, S., Johnson, D., Turgut, F. (1997). Kimya Öretimi, Öretmen Eitimi Dizisi. YÖK/ Dünya Bankası Milli Eitimi Gelitirme Projesi Hizmet Öncesi Öretmen Eitimi, Ankara. Bybee, R.W., McInerney, J.D. (1995). Redesigning the Science Curriculum: A Report on the Implications of Standarts and Benchmarks fos Science Education. BSCS, Colorado Springe, Commonwealth of Virginia Board of Education Richmond, Virginia, Science Standarts of Learning Curriculum FrameworkChemistry, pen.k12.va.us/vdoe/instruction/s cience/sciencecf-ch.pdf ( ). Curriculum Council of Western Australia, Curriculum Concil s Syllabus Manuals. Chemistry-D 403, ages/syllabus_manuals/volumes/vll _science/chem... ( ). Deboer, G.E. (1991). A History of Ideas in Science Education. Teachers College Press, Columbia University, New York and London, 147. Gaudemar, J.P., Programme del enseignement de physique chimie en classe terminale de la serie scientifique. Programmes Des Lycees, ivel/programmes/secondaire/phychi m/lycee.html ( ). Geban, Ö., Önal, A.M., Kayatürk, N. (1996). Orta Öretimde Kimya Konu ve Kavramları Üzerine Örenci Görüleri. EARGED Yayınları, Ankara, 2. Hector, M.S. (1994). Kultus und Unterricht, Amtsblatt Des Ministerium für Kultus und Sport. Stuttgart, MEB. (1992). Milli Eitim Bakanlıı, Talim Terbiye Dairesi /2359 sayı. O Donnel, S., Micklethwaite, C., Thematic Probe: Science for the 21 st Century Queensland (Australia), Ontario (Canada), France, the Netherlands and Sweden, International Review of

7 Ahi Evran Üniversitesi Kırehir Eitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) Cilt 7, Sayı 2, (2006) 205 Curriculum and Assessment, Reid, D.J., Hodson, D. (1987). Designing a Curriculum for the Underachiever. In Science for all: Teaching in the Secondary School, London (England): Cassell, 41 Sönmez V. (1989). Program Gelitirmede Öretmen El Kitabı. Anı Yayın Evi, Ankara, 5. That s chemistry, References to the Curricula of England, Wales, Northern Ireland and Scotland, NET/rsc/thatschemcurric.pdf ( ). Turgut, M.F. (1990). Türkiye De Fen Ve Matematik Programlarını Yenileme Çalımaları. H.Ü. Eitim Fakültesi Dergisi, 1-14.