Türk Finans Sisteminde. Katılım Bankacılığı ARALIK, 2017

Transkript

1 Türk Finans Sisteminde Katılım Bankacılığı ARALIK, 2017

2 Türk BankacılıkSistemi Kalkınma ve Yatırım Bankaları Bankacılık Sistemi Katılım Bankaları Mevduat Bankaları

3 Türk Bankacılık Sektörünün Büyüklüğü (ARALIK, 2017) BANKALAR KURULUŞ SAYISI AKTİFLER MİLYONTL PAYI (%) TOPLANAN FONLAR MİLYONTL PAYI (%) KULLANDIRILAN FONLAR MİLYONTL PAYI(%) Mevduat Bankaları Katılım Bankaları Kalkınmave Y.Bankaları Toplam

4 KatılımBankaları Türk Bankacılık Sisteminde alternatif değil, sistemi tamamlayıcı bankalardır. Mevduat Bankaları ile Kalkınma ve Yatırım Bankaları yanında üçüncü tarz bir bankacılıktır. Fonksiyonel olarak mevduat bankalarına benzemektedirler. Fon toplama ve kullandırma yöntemleri farklıdır.

5 Temel Prensipler Faiz Yasağı Ticaret Esası (Reel ekonomiye bağlılık, borç finansmanıyasağı) Ortaklık ve Risk Paylaşımı Esası Garar (Aşırı belirsizlik) Yasağı Spekülasyon Yasağı Bazı Maddelerle İlgili Yasaklar(alkollü içecek, kumar,şans oyunları, silah, tütünvd.) ŞeffaflıkEsası

6 Katılım Bankalarının Fon ToplamaYöntemleri i. Özel Cari Hesaplar Vadesizdir, İstenildiği anda kısmen veya tamamençekilebilir, Getiri ödenmez. ii. Katılma Hesapları Yatırılan fonların işletilmesi sonucunda elde edilen kar ve zararpaylaşılır, Önceden belirlenmiş bir getiriödenmez, Ödenecek getiri vade sonunda belliolur, Anapara garantisiverilmez. Tasarrufların banka tarafından kullandırılması sonucunda elde edilenkar, müşteri ve banka arasında önceden belirlenen orana göre( genel oran %80 müşteri, %20 bankadır) paylaşılır.

7 Katılım Bankalarının Finansman SağlamaYöntemleri i. Kurumsal Finansman Desteği Fon kullanmak isteyen müşterinin ihtiyaç duyduğu mal ve hizmet alımınınfinansmanıdır, Mal ve hizmet bedeli peşin olarak satıcıyaödenir, Mal bedeli üzerine bankanın kârı eklenir ve yeni tutar üzerinden müşteri bankayaborçlanır, Alım-satıma ilişkin belgenin şubecesaklanmasızorunludur. ii. Bireysel FinansmanDesteği: Tüketicilerin araç, konut ve tüketim malıihtiyacınınfinansmanıdır, Alınacak konut, araç ve diğer mal/hizmetin bedeli katılımbankası tarafındanpeşin olarak satıcıya ödenir, Üzerine banka kârı eklenerek alıcı vadeli olarakborçlandırılır.

8 Katılım Bankalarında Bireyselve Kurumsal Finansman DesteğiMekanizması (1) Müşteri, alacağı mal/hizmeti beğenir,pazarlığını yapar. Müşteri (2) KatılımBankasına başvurur (3) Katılım Bankası finansman talebini değerlendirir kabuleder (5 a.) Katılım BankasıTarafların anlaştığı fiyat vevadeüzerinden mal/hizmetinödemesini Satıcıyayapar. Malın satın alındığı, fatura/irsaliyeile ispatedilmelidir. (6) Müşteri,Taraflarınanlaştığı fiyat ve vade üzerinden ödemelerinikatılım Bankasınayapar (4 a.) KatılımBankası, mal/hizmetinalımı için satıcıyasipariş formu gönderir(sipariş formusadecekurumsal finansmandakullanılır). (4 b.) Katılım Bankası, satın alım için vekalet formu ile Müşteriye vekalet verir. (Vekaletformu sadece kurumsalfinansmandakullanılır. Bireysel finansmanda vekalet verme işlemi CallCenter/SMS aracılığıylayapılmaktadır). (5 b.) Müşterinin Bankaya vekaleten satınaldığı mal/hizmet,tarafların anlaştığı fiyat vevade üzerindenmüşteriye satılır ve Müşteriye teslim edilir.

9 i. FinansalKiralama Müşterinin belirlediği taşınır/taşınmazmallar katılım bankasınca satınalınır, Müşteriye kiralanır, Ödemeler bittikten sonra devredilir. ii. Kâr-zarar Ortaklığı Yatırımı Müşterilerle ortak yatırım söz konusudur, Finansman ve kar/zarar katılma oranıbelirlenir, Kar ve zarar ortaklığı yatırım sözleşmesi yapılır.

10 Katılım BankalarınınGelişimi Aktifler ToplananFonlar KullandırılanFonlar Toplanan Fonların KullandırılmaNispeti Özkaynaklar Başlıca FinansalRakamlar Şube Ve Personel

11 Aktif Gelişimi (BinTL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı(%) ,26% ,44% ,05% ,75% ,55% ,35% ,59% ,52% ,50% ,03% ,88% ,31% ,39% ,61% ,33% ,13% ,72% ,55% ,56% ,23% ,27% ,10% ,50% ,87% ,51% ,91%

12 AKTİF Aktif GELİŞİMİ(%) Gelişimi(%) Yıllık Bileşik BüyümeOranı: %25,26 26,06 Yıllık Bileşik Büyüme Oranı 4,03% 4,31% 4,61% 5,13% 5,55% 5,23% 5,10% 4,87% 4,91% 6,00% 5,00% ,44% 2,75% 3,35% 3,52% ,00% 3,00% ,00% 1,00% 0,00% Katılım Bankaları Sektördeki Payı

13 Toplanan Fon Gelişimi(BinTL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı (%) ,67% ,19% ,27% ,47% ,98% ,02% ,56% ,06% ,73% ,14% ,03% ,36% ,86% ,64% ,89% ,15% ,59% ,48% ,35% ,19% ,70% ,00% ,60% ,58% ,20% ,12%

14 Toplanan Fon Gelişimi(%) ,14% 5,36% 5,64% 6,15% 6,48% 6,19% 6,00% 5,58% 6,12% 7,00% 6,00% 5,00% ,19% 3,47% 4,02% 4,06% 4,00% ,00% ,00% 1,00% 0,00% Katılım Bankacılığı Sektördeki Payı

15 Kullandırılan Fon Gelişimi (Bin TL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı (%) ,35% ,63% ,65% ,60% ,13% ,22% ,70% ,13% ,24% ,95% ,79% ,79% ,11% ,80% ,72% ,03% ,35% ,24% ,58% ,44% ,11% ,20% ,84% ,78% ,74% ,97%

16 Kullandırılan Fon Gelişimi(%) Yıllık Bileşik BüyümeOranı: %24,89 4,63% 4,60% 5,22% 5,13% 5,95% 5,79% 5,80% 6,03% 6,24% 5,44% 5,20% 4,78% 4,97% 7,00% 6,00% 5,00% 4,00% ,00% ,00% ,00% 0,00% Katılım Bankacılığı Sektördeki Payı

17 Özkaynak Gelişimi (BinTL) Yıllar Katılım Bankaları Büyüme (%) Bankacılık Sektörü Sektördeki Payı (%) ,61% ,74% ,04% ,62% ,54% ,12% ,74% ,31% ,52% ,99% ,47% ,06% ,49% ,28% ,11% ,06% ,99% ,57% ,27% ,16% ,00% ,00% ,00% ,82% ,71% ,79%

18 Öz kaynak Gelişimi(%) Yıllık BileşikBüyümeOranı: %24, ,62% 3,12% 4,31% 3,99% 4,06% 4,28% 4,06% 4,57% 4,16% 4,00% 3,82% 3,79% 5,00% 4,50% 4,00% 3,50% 3,00% ,50% ,74% ,00% 1,50% 1,00% 0,50% 0,00% Katılım Bankacılığı Sektördeki Payı

19 Katılım Bankalarının Başlıca Finansal Büyüklükleri (MilyonTL) No Finansal Başlıklar Yıl Sonuna Göre Değişim (%) 1- TOPLANAN FONLAR ,21% TL ,00% YP ,01% YP-MADEN ,51% 2- KULLANDIRILAN FONLAR ,75% 3- AKTİF TOPLAM ,52% 4- TAKİPTEKİ ALACAKLAR (BRÜT) KULLANDIRILAN FONLAR 3,70% 3,20% - 5- ŞUBE SAYISI ,61% 6- PERSONEL SAYISI ,90%

20 Şube Ve PersonelGelişimi Yıllar Şubeler Büyüme(%) Personel Büyüme (%) ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,00% ,70% ,30% ,40% ,83% ,03%

21 Bir Sermaye Piyasası Ürünü OlarakSukuk Sak kelimesinin çoğuludur ve eşit değerli sertifikalardır. Bölünmez hisselerle sahiplik yetkisini temsil ederler. Özel projelere veya özel yatırımlara konu varlıklar üzerinde sertifika sahipleri lehine hak tesisini sağlarlar. Bir varlığa dayanmaktadırlar( asset-based / asset-backed ) Genel olarak dayanak varlıklar bir Özel Amaçlı Şirkete (VKŞ/SPV)devredilir. Varlıklardan doğan gelirler üzerinde hak tesisederler. Organize piyasalara kote edilme özelliğine sahip oldukları gibi derecelendirme kuruluşları tarafından da değerlendirilebilirler. İkincil piyasalarda işlemgörebilirler. Sabit veya değişken getiriliolabilirler Yılları Arası Toplam Sukuk İhraçları Yılları Arası Toplamı (Bin TL) Katılım Bankaları Özel Şirketler Kamu TOPLAM Kaynak: Hazine Müsteşarlığı, MKK, TKBB

22 Genel Değerlendirme 1. Katılım bankaları bankacılık sisteminin tamamlayıcıları olup, çeşitli sebeplerle sistem dışı kalmış atıl fonları, sisteme kazandırmışlardır. 2. Bu bankalar fon kullanan sanayici ve iş adamlarına alternatif finansman imkanısağlamışlardır. 3. Kâr/Zarara katılma esasına dayalı olarak çalışan Katılım Bankaları bu sistemin ve sağlıklı fon kullandırma yöntemlerinin tabii bir sonucu olarak ekonomide yaşanan mali ve ekonomik krizlerden daha az etkilenmektedirler. 4. Tasarrufçu kesime tatminkar getiri dağıtabilmişlerdir. 5. Ticari ve sınai kesime rekabetçi ve ekonomik maliyetlerde fonlama yapabilmişlerdir. 6. Düzenli kamu denetimleri sistemin gelişmesine önemli katkısağlamıştır. 7. Katılım Bankaları DİBS lere yatırım yapmadığı için kaynaklarını ülkemiz firmalarına fon olarak kullandırmayı esas alan bir iş planınasahiptir.

23 Genel Değerlendirme 8. Katılım Bankaları Körfez sermayesinin Türkiye ye çekilmesinde önemli bir rol oynayabilirler. Türk Hazinesinin geçtiğimiz aylarda ihraç ettiği Kira Sertifikası ihraçlarıyla kaynak açığı bulunan ülkemize bu bölgeden önemli miktarda sermaye çekilmesi mümkün olabilecektir. Bu nedenle, söz konusu mali aracın çıkarılması ekonomimize olumlu katkı sağlamıştır. Bugüne kadar 59 Milyar TL nin üzerinde Kira Sertifikasıihracı gerçekleştirilmiştir. 9. Katılım bankalarımız uluslararası piyasalardan muhtelif yapılandırılmış finansman ürünü ileuygun maliyet ve vadelerle borçlanma imkanlarını her geçen gün artırmakta olup bu imkanlarını müşterilerinin rekabet avantajı sağlayacağı fon kullandırımlarına dönüştürmektedir.körfez bölgesinden Sendikasyon yoluyla temin edilen ve giderek yaygınlaşan Murabaha finansmanında önemli rol almaktadırlar. Ülkemizde yeni gelişen bu finansman modelinden şu ana kadar 2 (iki) Milyar Doları aşan tutarda finansman temin edilmiştir.

24 Özet Olarak Bilançonun pasifinde yer alan ve halktan toplanan tasarrufların oluşturduğu yükümlülüklerde; Kâr ve zararakatılma yöntemi sabitoranlı yükümlülüğenazarankatılım bankalarınarahatlık sağlayarak krizlerin aşılmasına yardımcıolmuştur. Faiz riski almayan katılım bankaları, açık pozisyon yapmayarak kur riskideyüklenmemişlerdir. Bilançonun aktifinde yer alankredilerde; Bu bankaların çalışma prensipleri gereğince fonların mutlaka bir proje veya emtia ve ekipman tedariki karşılığında kullandırılması ve finansman bedelinin işletme yerine işletmeye mal ve hizmet temin eden satıcıya fatura karşılığında ödenmesi, bu fonların veriliş amacı dışında, riskli ve spekülatif alanlarda kullanımını önlemektedir. Ayrıca bu yöntem kullandırılan fonun ve firmanın kontrolünü kolaylaştırmaktadır. Fonların taksitli kullandırılması ve genellikle taksitlerin aylık tahsil edilmesi seyyaliyeti veemniyeti arttırmaktadır. Fonların fatura karşılığı kullandırılması, işletmenin ihtiyacındanfazla fon kullanmasını engelleyerek finansmanda irrasyonel davranışlarıönlemektedir.

25 Özet Olarak Diğer taraftan, katılım bankalarının kendi bünyelerindeki fon kullandırma yöntemlerinden olan finansal kiralama yöntemi, fon kullanan firmaların nakit akımlarına uygun tarzda fonlanmasında ve finansmanın fon kullandırma tekniğine, başka bir ifadeyle yatırımın uzun vadeli finansmanla yapılması ilkesine uygun olmasını sağlamaktadır. Bu yöntemler, katılım bankalarının kullandırdıkları fonların emniyetini artırarak aktif kalitesini yükseltmektedir. Ayrıca, Katılım Bankaları bütün finansman sağlama işlemlerini prensipleri gereğince faturaya veya bir belgeye dayandırdıkları için kayıt dışı ile mücadele konusunda devlete yardımcı olmaktadırlar. Neticede Katılım Bankacılığı; Sadece faizsizlik özelliği olan bir bankacılık türü değil,aynızamanda bilançonun pasifindeki yükümlülüklerin riskini azaltıcı, aktifindeki kredilerin emniyetini vedolayısıyla aktif kalitesini arttırıcı özelliği olan birbankacılıktır.

26