Küreselleşme Sürecinde Tarımsal Pazarlama ve Çevre İlişkileri

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Küreselleşme Sürecinde Tarımsal Pazarlama ve Çevre İlişkileri"

Transkript

1 Türkiye V. Tarım Ekonomisi Kongresi Eyliil 2002 Erzurum Küreselleşme Sürecinde Tarımsal Pazarlama ve Çevre İlişkileri Osman GÖKÇE Dilek YÜCEL Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü, İzmir tel&faks: e-posta: pokeera zirtiat.cge.edu.tr Ö Z E T : Bu çalışmada, önce küreselleşme vc küreselleşme olgusunun tarımsal pazarlama üzerindeki mevcut ve olası etkileri açıklanmış, daha sonra bu olası gelişmelerin çevre açısından nc gibi sorunlar ortaya çıkarabileceği incelenip, bu konuda ajınabilecek önlemler ortaya konulmaya çalışılmıştır Yapılan araştırmada küreselleşme olgusunun tarımsal pazarlama üzerinde önemli değişimlere yol açlığı ve bu değişimlerin çevreyi de etkileyecek özellikler taşıdığı sonucuna varılmıştır Varılan bu sonuçlar ışığında, küreselleşme sürecinde ortaya çıkabilecek sorunlardan daha az etkilenmek için alınabilecek bazı önlemler üzerinde durulmuştur Örneğin, Tarımsal ürünlerin uzak mesafelere taşınmasından kaynaklanan çevre sorunlarının önlenebilmesi için, bölgesel ticaretin geliştirilmesi önerisinde bulunulmuştur A nahtar Kelimeler: Küreselleşme, Tarımsal Pazarlama, Dış Ticaret, DTÛ, Çevre. Relations of Agricultural Marketing and Environment in Process of Glabalization A BSTRA C T: İn this study, firsıly, globalizaıion and the possible effects of globalization on agricultural marketing was explained, ıha: how these possible effects vvould causc problems in environment were examined; and the precautions which can betaken ir this subject w ere put forward İn the research they have comc to the conclusion that globalizalions causes changes on agnculturaj marketing ir d these changes have some points to effect environment. İn the light of these achieved conclusions, some precautions that can be laken to be affected less ffom the problems which can be seen during the globalization were studied. For cxample, to protect the environraentai problems which causes from the movement of agricultural produets, it was oftered to develop regional trade. Key words: Globalization, Agricultural Marketing, Foreign Trade, WTO, Environment 1. G L r İ Ş K ü r e s e lle ş m e, ç e ş it li y ö n le r iy le ç o k ta rtış ıla n b ir k a v r a m d ır. T a n ım ı, iç e r iğ i, a m a c ı, y ö n ü, y ö n te m i, g e tir d iid e r i/ g e t ir e c e k lc r i, g o tü rd ü k le ri/ g ö tü re c e k le ri v b a ç ıla r d a n s ü r e k li ir d e le n m e k te d ir. B u ta rtış m a la r ın o rta k p a y d a s ı ise k ü re s e lle ş m e n in b ir d e ğ iş im s ü re c i o ld u ğ u d u r. B u sü re ç k ü re s e l e k o n o m i, k ü re s e l ç e v r e, k ü re s e l y ö n e t im, k ü re s e l s a ğ lık v e h a tta k ü re s e l k a ç a k ç ılık o lm a k ü z e re h e m e n h e m e n h e r a la n d a y a ş a n m a k t a d ır. K o n u m u z a ç ıs ın d a n ö n e m li o la n e k o n o m ik a n la m d a k i k ü re s e lle ş m e d ir. B u a n la m d a k i k ü re s e lle ş m e n in de en ö n e m li ö z e llik le r in d e n b ir is i, m a lla r ın s e rb e s tç e d o la ş ım ın ın ö n ü n d e k i e n g e lle rin k a ld ır ılm a s ıd ır. B u ö z e llik, b e lli k o ş u lla r a b a ğ lı o lm a k la b ir lik t e, p a z a r la m a ö z g ü rlü ğ ü d ü r v e ü re tile n h e r m a lın s a tıla b ile c e ğ i h e r y e re ta ş ın m a s ı d e m e k tir. B ö y le b ir o la y ın p e k ç o k a la n d a, o lu m lu y a d a o lu m s u z o lm a k ü z e re, p e k ç o k e t k ile r i o la b ile c e k tir. B u a la n la rd a n b ir is i de ç e v r e d ir. Ç e v r e v e ç e v re s o r u n la rı u lu s a l v e u lu s la r a ra s ı d ü z e y d e d u y a r lılığ ı o la n b ir k o n u d u r. D o la y ıs ıy la, ta rım s a l p a z a rla m a da d a h il, bu d ü z e y d e k i d iğ e r p e k ç o k o la y la e t k ile ş im iç e ris in d e b u lu n m a s ı d a k a ç ın ılm a z d ır. D iğ e r y a n d a n, T ü r k iy e h e m e k o n o m ik v e h e m de ç e v re s e l k ü re s e lle ş m e k o ş u lla r ın a a y a k u y d u ra b ilm e k iç in ç o k y o ğ u n ç a b a la r g ö s te re n b ir ü lk e d ir. H e r ik i k o n u d a da h e m s o r u n la rı v e h e m de b e k le n t ile r i v a r d ır. B u s o r u n la rın çö zü m le n m e si ve bu b e k le n t ile r in g e r ç e k le ş t ir ilm e s i iç in, diğerlerinin y a n ın d a, ta r ım s a l p a z a rla m a ile çe v re ilişkilerin in de u y u m lu la ş t ır ılm a s ı g e re k m e k te d ir, B u n e d e n le, k ü re s e lle ş m e sü recinde tarımsal p a z a r la m a - ç e v re e t k ile ş im in in o la s ı sonuçlarının ve bu k o n u d a a lın m a s ı g e re k e n ö nlem lerin neler o la b ile c e ğ in in t a r t ış ılm a s ı y a r a r lı o la caktır. Bildirinin a m a c ı, b ö y le b ir t a rtış m a y ı k a tk ıd a bulunmak ve y a z a r la r ın bu k o n u d a k i b u lg u, b ilg i ve öngörülerini ilg ilile r e d u y u r m a y a ç a lış m a k t ır. B i l d ir i u lu s a l v e u lu s la r a ra s ı y a z ılı (ikincil) k a y n a k la r a d a y a lı o la r a k h a z ırla n m ış tır. Bildiride ö n c e k ü r e s e lle ş m e n in t a n ım ı, k a p s a m ı, küreselleşme ile ilg i l i g e n e l d ü z e n le m e le r, bu süreçte tarım ve ç e v r e ile i lg ili d ü z e n le m e le r k ıs a c a ve konunun a n la ş ılm a s ı iç in g e r e k li o la n y ö n le ri ile açıklanacak, d a h a s o n ra T ü r k i y e n in k ü re s e lle ş m e sürecindeki d u ru m u b e lir le n e c e k, k ü re se lle ş m e n in tarımsal p a z a r la m a ü z e r in d e k i m e v c u t ve o lası etkileri ile b u n la r ın ç e v r e ü z e rin d e k i o la s ı e tk ile ri incelenecek v e en s o n u n d a d a s o n u ç v e ö n e rile r d ile getirilecektir, 2. KÜRESELLEŞME 2.1. Tanım ve Kapsam D ü n y a e k o n o m is in d e li y ılla rın sonlarmdan itib a re n k ü r e s e lle ş m e (g lo b a lle ş m e ) kavramı sıkça

2 Küreselleşme Sürecinde Tarımsal Pazarlama ve Çevre İlişkileri kullanılmaya başlanmıştır. Küreselleşme, çeşitli çevreler ve yazarlarca farklı şekillerde tanımlanmaktadır. Bu tanımlamalardan bazıları şöyledir: 1) İdeolojik açıdan değerlendirildiğinde, kapitalist sistemin kendini devam ettirebilmesi yani daha çok üretip daha fazla mal ve hizmet satabilmesi için dünya pazarında serbestleşme ve sınırların kaldırılarak, dünyanın tek bir pazar haline getirilmesidir (Akman, 2002). 2) Küreselleşme, finansal piyasaların, ekonomilerin ve ticaretin daha fazla entegre olması, iktisadi faktörlerin artan hareketliliği ve bilginin tüm dünyaya yayılmasına olanak sağlayan bir süreçtir (Erçel, 2000). 3) Globalleşme ya da küreselleşme iktisadi, siyasi, sosyal ve kültürel alanlarda bazı ortak değerlerin yerel ve milli sınırları aşarak dünya çapında yayılmasıdır (Akdan, 2002). 4) Küreselleşme, devletin hiçbir müdahalede bulunmadığı, serbest piyasa koşullarında belirlenen fiyatların kaynak dağılımını yönlendirdiği bir ekonomik işleyiş, mal, hizmet ve sermayenin serbest hareketi önündeki tüm engellerin kaldırıldığı ekonomik sistemdir (Şengül,1998). 5) DPT nin tanımına göre küreselleşme; ülkeler arasındaki ekonomik, siyasi ve sosyal ilişkilerin yaygınlaşması ve gelişmesi ideolojik ayırımlara dayalı kutuplaşmaların çözülmesi, farklı toplumsal kültürlerin, inanç ve beklentilerin daha iyi tanınması, ülkeler arasındaki ilişkilerin yoğunlaşması gibi farklı görünen fakat birbiriyle bağlantılı olguları içeren, bir anlamda maddi ve manevi değerlerin ve bu değerler çerçevesinde oluşmuş birikimlerin milli sınırları aşarak dünya çapında yayılmasıdır (DPT,1995). Küreselleşmenin kapsamı ve anlamı konusunda, küreselleşme yandaşlan ve küreselleşme karşıtlarının görüşleri farklıdır. Bunlardan birincisine yani küreselleşme yandaşlarına göre; küreselleşme süreci ülkelerin hızla büyümeleri açısından önemli fırsatlar yaratmaktadır. Küreselleşme sonucunda ortaya çıkan rekabet, verimlilik artışı, düşük ticaret engelleri ve azalan dış finansman maliyetleri, dünya ticaretinde büyümeye ve yaşam standardının yükselmesine neden olan önemli faktörlerdir İkinci görüşe yani küreselleşme karşıtlarına göre; küreselleşme kapitalist sistemin kendini devam ettirebilmesi temeline dayanır. Bu görüşe göre kapitalist sistem kendi geleceğini garantilemek, yani daha çok üretmek ve daha çok kazanmak için dünya pazarının serbestleştirilmesini ve sınırların ortadan kaldırılmasını istemekte ve bunun için de küreselleşme kavramını dayatmaktadır. Küreselleşme karşıtları, dünyayı ilgilendiren hayati karar verme süreci ve imkanının bölgesel güçlerden çıkarak dünya genelinde örgütlenmiş, güçlü kurumların eline geçeceğini düşünmektedirler, özellikle IMF ve Dünya Bankası gibi kuruluşlar ve bunların bürokratları ile arkalarındaki güçlerin dünyayı kendi menfaatlerine göre şekillendireceklerinden endişe duymaktadırlar (!mir,2000). Diğer yandan ister bir dayatma ile olsun isterse de gönüllü ve yararlı bir gelişme biçiminde algılansın, sonuçta küreselleşme olgusu, günümüz dünyasında bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır. Belki biraz da bu nedenle küreselleşme olgusu karşısında ülkeler küresel rekabet gücünü kazanabilmek için kendi içlerinde ticari ve ekonomik birlikler kurmakta (AB, NAFTA, MECOSUR ile ASEAN-APEC gibi) ve hatta AB nde olduğu gibi tek para ve siyasi birliği hedeflemektedirler Küreselleşme ile İlgili Genel Düzenlemeler Ekonomik anlamda küreselleşmenin üç boyutu dikkat çekmektedir. Bunlar ticari küreselleşme, mali küreselleşme ve üretimin küreselleşmesidir (Seyidoğlu, 2001) Ticari küreselleşme diğerlerinden daha eski bir gelişmedir. Bu gelişme 1947 de kurulan GATT çerçevesinde, gümrük tarifeleri ve kotaların kaldırılarak, uluslar arası ticaretin evrensel boyutlarda serbestleştirilmesi çalışmaları ile başlatılmıştır. Mali küreselleşme, ülkelerin kısa ve uzun vadeli sermaye akımlarıyla ilgili olarak uyguladıkları engel ve kısıtlamaları kaldırıp yurtiçi piyasalarım dünya piyasaları ile bütünleştirmelerinin bir sonucudur. Bu gelişmeler ile sermayenin uluslararası dolaşımında büyük artışlar olmuş ve dünya tek bir mali piyasa haline gelmiştir. Küreselleşmenin üçüncü boyutu üretimin küreselleşmesidir. Bu kavram sınır ötesi üretim artışlarını ifade eder. Günümüzde dünya üretiminin büyük bir kısmı çok uluslu şirketler tarafından ana ülke sınırları dışında gerçekleştirilmektedir. Küreselleşme ile ilgili başlıca kuruluş ve düzenlemeler şunlardır: 1) Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) 2) Dünya Ticaret Örgütü (WTO) 3) Dünya Bankası (WB) 4) Uluslararası Para Fonu (IMF) Mal ve hizmet ticaretinde serbestliği amaçlayan ortak normlar GATT görüşmeleri ile düzenlenmiştir. GATT görüşmeleri sonucunda gümrük tarifeleri vc kotalar çok yanlı bir şekilde azaltılmış bunun sonucunda iletişim ve taşımacılık sektöründeki hızlı ilerlemelerin de desteğiyle dünya ticaret hacminde önemli artışlar ortaya çıkmıştır. Küreselleşme ile ilgili bir diğer kuruluş ise 1994 yılında kurulan ve 1995 yılında faaliyete geçen Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) diir. DTÖTıün halen 257

3 O. G Ö K Ç E, D. YÜCEL 130 dolayında üyesi bulunmaktadır, DTÖ nün başlıca faaliyetleri şunlardır; 1) örgütün kapsamına giren anlaşmaları uygulamak, yönetimi ve işleyişini sağlamak, 2) Ticareti serbestleştirme çabalarına katkıda bulunmak, 3) Üyeler arasındaki anlaşmazlıkları çözmek için arabuluculuk yapmak, 4) Üyelerin dış ticaret politikalarını gözden geçirmek ve değerlendirmek ve 5) Uluslararası ticaret sisteminin faydalarından yararlanmaları için gelişmekte olan ülkelere yardımcı olmak. Bir anlamda GATT ın yerine kurulan DTÖ ile küreselleşme sürecinde önemli bir adım atılmıştır. DTÖ, Dünya Bankası ve IMF ile birlikte üçüncü bir örgüt olarak ortaya çıkmış ve bir anlamda üçlü sacayağı tamamlanmıştır. Dünya Bankası ve Uluslararası Para Fonu nun temel görevi ise; uluslararası parasal işbirliğinin teşvik edilmesi, uluslararası ticaretin geliştirilmesi, üye ülkelerin ödemeler bilançosu açıklarını ve yoksulluğu azaltarak ekonomik kalkınmanın hızlandırılmasını sağlamaktır Tarım ile İlgili Düzenlemeler Küreselleşme sürecinde tarımla ilgili yapılan en önemli düzenleme, 1994 yılında imzalanan ve 1995 yılmda yürürlüğe giren 21 maddelik DTÖ Tarım Anlaşmasıdır. Aslında GATT Anlaşması içinde de, işlerlik kazandırılmamış olmasına karşın, tarım konusunda kararlar alınmıştır. Bu kurallar iptal edilmemiş olup 1994 Anlaşması ile birlikte geçerlidir. DTÖ Tarım Anlaşmasında uzun dönem için hedeflenen amaç Hakça ve piyasaya duy ar! ı bir tarım sistemi oluşturmak olup üç temel alan vardır. Bunlardan birincisi Tarımsal Ürün İthalatı (Pazara Giriş)'dır. Buradaki önemli konular a) tarife dışı engellerin gümrüklendirilmesi, b) tarife indirimleri, c) asgari giriş fırsatı, d) carî giriş fırsatı, e) özel uygulama ve f) özel koruma önlemleridir. Erişilen sonuç korumada şeffaflık, tarife dışı engellerin tarihe karışmış olması ve gümrüklerin üst sınırlarının tanımlanmış olmasıdır (Akder, 1998). İkincisi İhracat Rekabeti'dir. Bu konuda da önemli başlıklar a) indirime tabi olmayan ihracat sübvansiyonunun kalmaması, b) indirim taahhütleri, c) başlangıç kabul edilen yıllar, d) gelişmekte olan ülkelere tanınan istisnalar ve e) izinli gıda yardımıdır. Üçiinciisü de Tarımsal Destekleme' dir. Ülkemizde en çok bu konu tartışılmaktadır. Bu konu ile ilgili tartışma şimdilerde AB içerisinde de yoğun bir biçimde yapılmaktadır. Anlaşma, dış ticarete olumsuz etkisi olan ulusal desteklemelere kısıtlama getirmektedir. Ancak bu kısıtlamalar kırsal kalkınmaya yönelik çabalar için geçerli değildir, örneğin, araştırma, zararlılarla mücadele, altyapı yatırımları, çevre programlan vb gibi konularda kısıtlama yoktur. Tarım anlaşması, iç destek ve ihracat sübvansiyonlarında indirim öngörmekte, ayrıca pazara giriş taahhütleri çerçevesinde, yurtiçi tüketimin belli bir oranının ithalatla karşılanması hükmünü getirmektedir. Buna göre gelişmiş ülkeler tüketiminin %5 ini, gelişmekte olan ülkeler ise tüketiminin %4 ünü ithal ürünlerle karşılayacaklardır (Mazgit vc Uysal, 1996) Çevre ile İlgili Düzenlemeler Çevre ve çevre sorunları daha 1970 li yıllardan başlayarak bir duyarlılık kazanmıştır. Bu bağlamda olmak üzere ulusal ve uluslararası düzeyde çeşitli anlaşmalar imzalanmıştır yılında yapılan Stockholm Konferansı, uluslararası alanda çevre sorunlarının ele alındığı ilk büyük toplantıdır (TÇV,1995). Bu toplantının ardından yine 1972 yılında yapılan Paris Zirvesi, 1976 yılında yapılıp 1978 yılında yürürlüğe giren Akdeniz Eylem Planı ve 1992 de yapılan Rio Konferansı kapsamında çevre korunmasına yönelik önemli düzenlemeler yapılmıştır. Çevre evrensel bir nitelik taşımakta ve çevre kirliliği sınır tanımamaktadır. Bu nedenle, 1973 yılında AB ortak çevre politikası oluşturmaya başlamış ve o yıldan bu güne kadar Konsey tarafından 6 eylem programı hazırlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu eylem programlarının ortak noktası, çevrenin korunması ile ilgili standartların belirlenmesidir. Ancak 5. ve 6. Eylem programlarında, ilk dört programa göre, sürdürülebilir kalkınmaya daha fazla önem verilmiştir. AB Komisyonu tarafından, 24 Ocak 2001 tarihinde, çevre alanında AB nin önümüzdeki on yıl içindeki temel ve öncelikli hedeflerini ortaya koyan 6. Çevre Eylem Programı açıklanmıştır. Çevre 2000: Geleceğimiz, Seçimimiz1 adı verilen Program da dört ana konu öncelikli hedefler olarak belirlenmiştir. Bunlar, iklim değişikliği, doğa ve biyolojik çeşitlilik, çevre ve sağlık ile doğal kaynaklar ve atıklar olarak ifade edilmiştir (TÇV.2001). Çevre açısından önem taşıyan önemli bir gelişmede, OECD Bakanlar Konseyinin 1974 yılında uygulamaya koyduğu Kirleten Öder llkestûiı. Bu ilkeye göre esas olan şey çevrenin korunmasıdır. Bu ilke üretimde ya da tüketimde kirlenmeye neden olan mal ve hizmetlere uygulanacak olup, her üye ülke için uyulması zorunlu olan bir koşuldur. Ancak uluslar arası ticaret ve yatırımlarda ve ciddi sapmalar doğurmayan durumlarda sınırlı veya geçici olarak uyu!mayabilir(gökçe ve Kaya, 199 ). Ekonomik anlamda küreselleşme 1947 yılında gündeme gelmesine rağmen, çevre konusundaki yem anlayış ancak 1992 yılında Rio da toplanan Dllrna 258

4 Küreselleşme Sürecinde Tarımsal Pazarlama ve Çevre İlişkileri Zirvesinde gündeme gelmiştir. Zirvede kabul edilen Gündem 21, 21. yüzyılda çevreye ilişkin temel kuralları ve eylem programlarını ortaya koymaktadır yılında kurulan Ticaret ve Çevre Komitesi, çevre konusunun DTÖ gündeminde daha fazla yer almasını sağlamıştır. Komite, 2 Temmuz 2000 de Çok Taraflı Çevre Anlaşmaları (MEAs), Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP) Sekrçtaryası ve diğer çevre örgütlerinin temsilcilerinin de bulunduğu bir toplantı düzenlemiş ve bu toplantıda çevrenin korunması için birlikte çalışma kararı alınmıştır. Çevrenin, GATT ın, sonradan da DTÖ'nün kurumsal yapısında tam olarak yer etmesinde, Çok Taraflı Çevresel Anlaşmalar ın (MEAs) sayısındaki artış etkili olmuştur. Günümüzde yaklaşık 200 tane MEAs bulunmakta ve bunlardan 20 tanesi ticareti sınırlayıcı hükümler içermektedir.(damian, 2002) Son olarak 9-13 Kasım 2001 tarihinde Katar/Daho'da toplanan DTÖ, Ticaret ve Çevre başlıklı bölümün altında 31. maddede; Ticaret ve çevrenin karşılıklı olarak birbirlerini destekleyici boyutlarını geliştirme görüşünden hareketle, sonuçları konusunda her hangi bir önyargı taşımaksızın müzakerelerde bulunmak konusunda tam mutabakat sağlandığı; çok taraflı çevre anlaşması MEA ile DTÖ tarafları arasındaki müzakerelerin DTÖ nün halihazırda mevcut hükümlerinin uygulanabilirliği kapsamıyla sınırlı olacağı, MEA anlaşmasına taraf olmayan bir DTÖ üyesinin bu müzakerelerden zarar görmeyeceği;bu müzakerelerin çevresel ürün ve hizmetlere uygulanmakta olan gümrük vergilerinin azaltılması ve mümkün olduğu ölçüde (O)lanması hedeflenerek yürütüleceği, DTÖ de bu konuyla ilgili komiteden, özellikle gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkelerdeki çevresel düzenlemelerin, piyasalara giriş önünde engel oluşturmaması için azaltılması veya tamamen kaldırılması ve böylece söz konusu ülkelerde ticaret, kalkınma ve çevre konularının gelişmesine olanak sağlanmasına dönük çalışmalar yapmasının isteneceği; bu çalışmalarda TRİPS anlaşmasının ilgili hükümleriyle çevresel amaçlı etiketleme uygulamalarının da dikkate alınacağı belirtiliyor ( Dünyada, bir yandan ticaretin serbestleştirilmesi süreci yaşanırken diğer yandan da çevre bilincinin gelişmesi sonucu, çevre korumaya ilişkin standartların geliştirilmesi ve ayrıntılandınlması süreci yaşanmaktadır. DTÖ Anlaşması na göre, uluslararası ticareti engelleyici teknik sınırlandırmalara, çevre koruma gerekçeli olduklarında izin verilmektedir. Çevre koruma gerekçeli tarife dışı engellerin çoğu da ürün bazında, sağlık ve güvenlik standartlarına dayandırılmaktadır. Bu engeller, Ülkeler arasında ve gelişmiş ülkeler lehine gizli bir korumacılığın ortaya çıkmasını da doğurabilmektedir. Çünkü, bu konudaki ölçütler her zaman somut olmayıp yorum ayrılıklarına neden olabilmektedir. Çevre koruma kaynaklı tarife dışı teknik engellerin üriin temelindeki gerekçeleri a) üretim girdilerinin çevre dostu olmaması, b) üretim sürecindeki çevre koruma önlemlerinin yetersizliği, c) ambalajlama, depola ve taşıma sırasındaki olası çevre sorunları ve d) tüketim sürecinde oluşan atıkların çevre sorunları yaratma olasılığı olarak sıralanmaktadır. Çevre koruma kaynaklı tarife dışı engellerin uygulanabilmesi için de a) çevre ve insan sağlığına aykırılık konusunda teknik olarak tanımlanabilen ve kamtlaııabilen bir gerekçenin olması, b) geliştirilen yeni standartlara aykırılık bulunmaması, c) uluslar arası politika ve tüketici hareketlerine ters düşmemesi ve d) DTÖ nün Teknik Engeller AnlaşmasTna uygun bulunması koşullan gözetilmektedir (TÜSİAD, 1998). Bildirildiğine göre Türkiye nin ticaret ve çevre konusundaki genel tavrı, bir yandan çevre korunması ve sürdürülebilir kalkınmanın temini, bir yandan da çevresel amaçlı tedbirlerin uluslararası ticarette gizli bir korumacılığa neden olacak şekilde kullanılmasının önlenmesi yönünde olmaktadır ( Türkiye nin Küreselleşme Sürecindeki Konumu Türkiye de küreselleşme ile ilgili ilk ciddi adım, 24 Ocak 1980 istikrar tedbirleri ile atılmıştır. Uygulamaya konan bu programın temel amacı makro ekonomik dengeleri kurmak ve ülke ekonomisini dışa açarak dünya ekonomisiyle bütünleşmeyi sağlamak olmuştur. İstikrar Programı çerçevesinde ihracatın teşviki için gerekli düzenlemeler yapılmıştır. Daha önce izlenen ithal ikameci politikalar terkedilmiş, ihracata dönük politikalar büyümenin temel şartı olarak benimsenmiştir. Türkiye Nisan 1994 te GATT Uruguay Görüşmeleri Nihai Senedini imzalamış, 1995 yılı başında faaliyete geçen DTÖ nün kurucu üyeleri arasında yer almıştır yılı ile birlikte AB ile Gümrük Birliğini gerçekleştirerek dünya ekonomisi ile olan bütünleşme sürecinde önemli bir yere gelmiştir. Kısaca söylemek gerekirse, Türkiye, gerek ticaret ve gerekse çevre konusunda küresel düzeyde önem taşıyan bağlayıcı hukuk düzenlemelerinin tümüne yakın kısmına ya taraf olmuş ya da taraf olma yolunda adını atmıştır. İç hukuk açısından da aynı durum geçerlidir. Nitekim, son yıllarda bu konuda yoğun çabalar gösterilmiş ve yasal düzenlemeler yapılmış ya da yapılma aşamasına gelinmiştir. Bu düzenlemelerin başlıcalan şunlardır; -Hububat destekleme fiyatlarının dünya düzeyine indirilmesi, 259

5 O. G Ö K Ç E, D. YÜCEL -Şekerpancarı üretimine kota getirilmesi ve şekerpancarı fiyatlarının enflasyon oranından yüksek olmaması, -Kredi sübvansiyonlarının kaldırılması, faizlerin, yüksek tutulması, -Girdi desteğinin kaldırılması, -Tütün destekleme politikasının kaldırılması, -Doğrudan gelir desteği sistemine geçilmesi. 2. KÜRESELLEŞMENİN TARIMSAL PAZARLAMA VE ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Ekonomik küreselleşme ve çevre arasındaki ilişkiler konusunda temelde iki ayrı görüş bulunmaktadır. Bunlardan liberal ve insan merkezci olan birincisine göre, ekonomi çevrenin bir alt sistemi olduğu için, tüm ekonomik değişkenlerdeki büyüme sonucunda, insanların çevresel gereksinimleri de dahil tüm gereksinimleri daha iyi tatmin olur (Damıan, 2002). Bu düşünceye göre, çevresel maliyetler içselleştirilerek serbest ticaretin çevre ile ilgili olumsuzlukları giderilebilir. Ekolojik merkezli diyebileceğimiz ikinci görüş, daha azıyla yetinmek ve yerel üretim yerel tüketim kalıpsözleri (slogan) ile açıklanabilecek bir anlayışı benimsemektedir. Bu görüşe göre, serbest ticaret ya da ticaretin küreselleşmesi yanlıştır ve bir çok olumsuzluklar getirmektedir. Ekonomik değişkenlerdeki büyüme, kaynakların daha hızlı tükenmesine ve daha fazla atık sorununa neden olmaktadır, örneğin, azgelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerin sosyal yapılarını bozmakta ve genetik miraslarını tüketmektedir. Ticaretin serbestleştirilmesi ve çevre üzerindeki etkileri konusunda, yukarıda kısaca özetlenen bu iki temel görüşe dayalı olarak, olumlu ya da olumsuz pek çok görüş ve düşünce bulunmakta ve bunlar için çok çeşitli kanıtlar da gösterilmektedir. Burada, süregiden bu tartışmaların daha fazla ayrıntısına girmeden ve bu kısa açıklamalarla yetinilerek, küreselleşen tarım ürünleri ticaretinin çevre üzerindeki etkileri daha çok bulgusal ( kuramsal değil) bir yaklaşım içerisinde ve aşağıdaki gibi ele alınmıştır. 1) Küreselleşme sürecinde tarım ürünleri dış ticaret hacmi hızlı bir biçimde artacaktır. Nitekim, konu ile ilgili olarak düzenlenen Çizelge 1, 2 bu durumu kanıtlamaktadır. Çizelge l e göre, dünyada 1961 yılında 100 olan nüfus 2000 yılında 201 e ve yine aynı yılda 100 olan tarımsal üretim 222 ye çıkmış iken tarımsal ürün ithalatı hacim olarak 410 a ve değer olarak da I2881e çıkmıştır. Yani, yaklaşık 40 yıllık bir zaman diliminde yine yaklaşık olarak, dünya nüfusu ve dünya tarımsal üretimi 2 kat artarken dünya tarımsal ürün dış ticareti hacim olarak 4 kat ve değer olarak da 13 kat artmıştır, Aynı konuda Türkiye nin durumu da Çizelge 2 de görülmektedir. Buna göre, Türkiye de 1961 ile 2000 yılları arasında nüfus 2.4 kat, tarımsal üretim 2.6 kat artmış iken tarımsal ürün dışalımı hacim olarak 9.6 kat ve değer olarak 29.9 kat, dışsatımı ise hacim olarak 3.8 kat ve değer olarak 11.9 kat artmıştır Diğer yandan, tarafımızdan yapılan hesaplamalara göre, dünyada kişi başına tarımsal ürün dış ticaret hacmi 1961 de 0.07 Mt iken 2000 yılında 0.13 Mt ye ; Türkiye de ise 0.07 Mt olan dışsatımı 0.11 Mt ye ve 0.02 olan dışalımı da 0.10 Mt ye çıkmıştır. Yani, insanlar giderek daha çok tarımsal dışalım mallan kullanır ya da tüketir hale gelmektedirler. Bu da tarımsal ürün trafiğini giderek ve hızlı bir biçimde yoğunlaştırmaktadır Bilindiği gibi, ne kadar trafik o kadar çevre sorunu demektir. 2) Dış ticarete konu olan tarımsal ürün çeşitliliği artmaktadır. Herkesin kendi yaşamında ve sıradan bir çarşı-pazar gözlemiyle de görebileceği gibi, bugün artık yurt dışına satılıp yurt dışından satın alınan tarım ürünleri çok çeşitlenmiştir, örneğin. Türkiye nin 1965 te 46 ülkeden 31 kalemlik bir dışalımı ve 42 ülkeye 26 kalemlik bir dışsatımı bulunurken 1998 de 160 ülkeden 34 kalemlik bir dışalımı ve 194 ülkeye de 34 kalemlik bir dışsatımı bulunmaktadır. Yine örneğin, 1970 te ülkemizde yalnızca 5 kalemde bir bitkisel ürün dışalımı yapılmışken bu rakam 1998 yılında 44 e çıkmıştır (DİE, Tarımsal Göstergeler, ). Üstelik bu çeşitlilik, eskiden olduğu gibi, taşımaya ve depolamaya dayanıklı mallar yönünden değil daha çok bu işlemlere duyarlı, çabucak akan, kokan, çürüyen ve bozulan mallar yönünden ortaya çıkmaktadır. Sebzeler, meyveler, balıklar ve hayvansal ürünler ülkeden ülkeye ve kıtadan kıtaya taşınmaktadırlar. Pazarlama kayıplarının meyvelerde %10 ve sebzelerde %11 olduğu ve bunların büyilk bir atık sorunu doğurduğu dikkate alındığında, küreselleşme ile birlikte tarımsal pazarlamadaki artan ürün çeşitliliğinin artan atık ve artan çevre sorunu demek olduğu kolayca anlaşılacaktı^ Gökçe vd.,1997). 260

6 Çizelge.!: Dünya Tarımsal Üretim, İhracat, İthalat ve Nüfus Değerleri ile Kişi Başına İhracat ve İthalat Değişimleri ( = ) Yıllar Nüfus Üretim (Mt) İthalat (Mt) İthalat($) İhracat (Mt) İhracat(S) İhracat/Nüfus (S) İhracat/Nüfus (Mt) İthalat/Nüfus ($) İthalat/Nüfus (Mt) I Kaynak: Çizelge.2: Türkiyelin Tarımsal Üretim, İhracat, İthalat ve Nüfus Değerleri ile Kişi Başına İhracat ve İthalat Değişimleri (1961 = 100) Yıllar Nüfus Üretim (Mt) İthalat (Mt) İthalat(S) İhracat (Mt) İhracat($) İhracat/Nüfus (S) İhracat/Nüfus (Mt) İthalat/Nüfus ($) İthalat/Nüfus (Mt) I Kaynak:

7 O. G Ö K Ç E, D. YÜCEL 3) Tarımsal pazarlamanın küreselleşmesi dev bir ambalaj ve ambalaj atıkları sorunu yaratacaktır. Aslında bu sorun, bugünkü durumu ile de çok büyük bir sorun olarak bilinmektedir. Ancak, daha çok ve daha çeşitli ürünün daha uzun süre saklanması ve daha uzak mesafelere taşınması söz konusu olduğunda sorunun boyutları büyüyecektir. Daha çok ambalaj ürünleri hammaddesi gerekecek, daha çeşitli ambalaj ürünler? üretilmek zorunda kalınacak ve daha çok atık ortaya çıkacaktır. Bugün evsel atıkların ağırlık olarak %25 ini oluşturan ambalaj atıkları gelecekte çok daha ileri oranlara çıkacaktır Yani kısacası, daha çok kaynak tüketimi ve daha çok çevre kirliliği olacaktır. Ambalaj-çevre ilişkileri bağlamında ortaya çıkabilecek olan sorunlar, çevre kaynaklı tarife dışı teknik engellere takılan ve dışsatımından çok dışalımı kabaracak olan azgelişmiş ya da gelişmekte ol an ülkelerde daha yoğun bir biçimde yaşanabilecektir. Tarımsal dışalımı daha şimdiden artmaya başlayan Türkiye nin durumu da bu çerçevede değerlendirilmelidir 4 ) Küreselleşme sürecinde tarımsal pazarlama konusunda ortaya çıkabilecek olan bu gelişmeler enerji üretimi ve tüketim ini/kullanımını da etkileyecektir. Enerji ise çevrenin en başta gelen sorunlarından birisidir. Tarımsal ürünler yükte ağır olan ürünlerdir. Dolayısıyla tarımsal ürün taşımacılığı diğerlerine oranla daha çok enerji kullanımını gerektirmektedir. Ayrıca, tarımsal ürünlerin saklanması, depolanması ve taşınması özel ve enerji girdili koşullara gereksinim göstermektedir, örneğin, dondurulmuş gıdaların enerji girdisi diğerlerinden 10 kat daha fazladır ve yine örneğin, bir demet marulun Kaliforniya dan New York a taşınması, yetiştirilmesinden 3 daha kat fazla enerji gerektirmektedir (Duming, 1997). Dolayısıyla, tarımsal ürünlerin küresel bir pazar düzenine girmesi bu ürünlerin enerji maliyetini artıracaktır. Yani, bugün örneğin 10 birim enerji harcanarak tüketiciye ulaşan bir tarım ürünü belki 15 birim, belki 20 birim ve fakat mutlaka 10 birimden daha çok enerji sarfı ile tüketiciye ulaşacaktır. Bu da enerji üretiminden ve tüketiminden/kullanımından kaynaklanan çevre sorunlarını artıracaktır. 5) Tarımsal ticaretin küreselleşmesi göreceli üstünlükler kuramına işlerlik kazandıracak ve bu da, ülkeler ve bölgeler düzeyinde, tarımda monokültüre neden olabilecektir. Çünkü Ülkeler, uluslar arası pazarlarda yarışabilmek için, ürün çeşitliliği yerine, en verimli gördükleri ve en düşük maliyetle üretebildikleri ürünler üzerinde yoğunlaşacaklardır. Oysa, monokülttlr de başta gen kaybı olmak üzere çeşitli çevre sorunlarının nedenleri arasında bulunmaktadır. 6) Son olarak, bir konunun daha altını çizmek yerinde olacaktır. O da, ulusal ve uluslar arası düzeyde giderek artan çevre duyarlılığı ve bu konudaki baskılar sonucu, tarımsal dış ticaret koşullarının giderek ağırlaşabileceği ve kuralların uygulanmasının sıklaşabileceği hususudur Bu durum, özellikle az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkelerin dışsatımlarında darboğazlar doğurabilecektir. Diğer yandan, temel noktaları itibariyle az gelişmiş Ülkeler ve gelişmekte olan ülkeler çevresel önlemlerin ticareti bozucu şekilde kullanılmaması gerektiğini, GATT 1994 Un XX. Maddesinde gösterilen istisnai uygulamaların çevresel önlemler için de yeterli esnekliği sağladığını savunmakta ve çevre kaynaklı tarife dışı engellerin kullanılmaması yönünde karşı bir baskı grubu oluşturmaktadırlar Ayrıca, ekonomik gelişmişlik düzeyi ile yakından bağlantılı olan çevre standartlarının kendilerine empoze edilmeye çalışılmasının, içsel üretim maliyetlerini artırarak, ihracattaki karşılaştırmalı üstünlükler üzerinde olumsuz etki yarattığım vurgulamaktadırlar. Dolayısıyla, bu tür baskılar sonucu birinci p a ra g ra fta belirtilenin tersine çevre aleyhine bir takım savsaklamalar da olabilir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER 4.1. Sonuç Bu çalışmadan şu sonuçlar çıkarılmıştır: 1) Tanım üzerinde tam bir anlaşma saglanamasa da, karşıt ya da yandaş tüm çevrelerce ortak ç a ğ r ı ş ı m l a r ı o l a n b i r k ü r e s e l l e ş m e olgusu ve süreci yaşanmakta ve bu anlamdaki küreselleşme, ulusal ve uluslar arası bağıtlarla garanti altına alınmış ve siyasi bir zorunluluk sayılmış gibi gözükmektedir Bu bağlamda, ekonomik küreselleşmenin bir alt başlığı olan ve şimdilik bir adım geride bulunan tarım sal p a z a r l a m a n ı n k ü r e s e l l e ş m e s i de, çeşitli engellere karşın, kapsam kazanarak devam edeceğe benzemektedir. 2) Tarımsal pazarlamanın küreselleşmesi de özellikle atık, enerji, ambalaj vb konularda var olan çevre sorunlarını artırma yönünde etkide bulunacaktır. 3) Ortaya çıkabilecek olan bu çevre sorunlarını, küreselleşmeden vazgeçmeden kabul edilebilir bir düzeyde tutabilmek için, bugün geliştirilmiş olan ve ileride daha da geliştirileceği düşünülen ve genel bir adlandırma ile ç e v r e k o r u m a k a y n a k lı tarife difi t e k n i k e n g e l l e r olarak bilinen kısıtlayıcı kurallar, büyük olasılıkla Türkiye de dahil az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeler aleyhine işleyecektir Bu durumda, çıkabilecek diğer olumsuzlukların yanında, çevresel dışsal maliyetleri de dışsatımından çok dışalımı artacak olan bu ülkeler ödeyecektir 4) Çevre koruma kaynaklı tarife dışı teknik engellerin geliştirilmesi ve uygulanması konusunda, az bir olasılıkla da olsa, çeşitli nedenlerle esnek davranılır ve savsaklama görülürse, tarımsal pazarlamanın küreselleşmesi daha da çok çevre 262

8 K üreselleşm e Sürecinde Tarım sal Pazarlam a ve Çevre İlişkileri sorunu doğuracak vc yine bu durumda da, ortaya çıkabilecek çevre sorunlarından en fazla az gelişmiş ya da gelişmekte olan ülkeler zarar göreceklerdir Öneriler Çalışmadan çıkarılan bu sonuçlar da dikkate alınarak aşağıdaki Önerler üretilmiştir ; 1) Ekonomik küreselleşme hareketinin başlarında, örneğin 1986 yılında Tarifeler ve Ticaret Anlaşması nın (GATT) Uruguay Görüşmelerinde çevre konusu hiç gündemde değilken, bugün artık çevre DTÖ nürı gündemine oturmuş bulunmaktadır. Ancak, bu konuda bugüne kadar yapılanlar yeterli değildir ve bu alanda daha pek çok sorun bulunmaktadır. Bu sorunların çözümü için, D T Ö v e ilg ili d i ğ e r k u r u m l a r d a h a y o ğ u n b i r d i y a l o g a g i r m e l i ve d a h a u y g u n ç ö z ü m y o l l a n b u l m a l ı d ı r l a r Türkiye, yukarıda da değinildiği gibi, tarımsal ticaretin küreselleşmesinde ortaya çıkabilecek olan çevresel kaynaklı zararlara en çok uğrayabilecek ülkeler grubunun içinde yer almaktadır. Aynı zamanda, Türkiye nin bu grup ülkeler içerisinde müzakere gücü en yüksek temsilci bir ülke olduğu da düşünülmektedir. Bu nedenle, s ö z ü e d i l e n d i y a l o g u n g e l i ş t i r i l m e s i v e u y g u n ç ö z ü m y o l İ a r ı m n b u lu n m a s ın d a T ü r k i y e d a h a e t k i n b i r r o l ü s t l e n m e l i d i r Ancak, Türkiye'nin bu yoldaki çabalarını yalnızca hükümetlerden ve yöneticilerden beklemek doğru değildir. Bu çalışma sırasında o kanıya varıldı ki konu ile ilgili olarak tarımsal bilim çevreleri de gerekli ve yeterli çaba içerisinde değildirler Bu nedenle, t a r ı m s a l b i l i m ç e v r e l e r i n i n, t a r ı m - ü c a r e t i n k ü r e s e l l e ş m e s i a n a b a ş l ı ğ ı a l t ı n d a y a p a c a k l a r ı ç e ş i t l i a r a ş t ı r m a l a r la, h ü k ü m e t l e r i m i z i n d e k u l l a n a b i l e c e ğ i b ilim s e l v e r i l e r i o r t a y a k o y m a s ı g e r e k m e k t e d i r 2) Tarım-licarette küreselleşmenin doğurabileceği çevre sorunlarının bir oranda azaltılmasında yararlı olabilecek yollardan birisi b ö l g e s e l t i c a r e t i n g e l i ş t i r i l m e s i d i r. Bu konuda DTÖ vb uluslararası kuruluşların açık seçik rehber kurallar koymaları ve ticarette bölgeciliği teşvik etmelerinin yararlı olacağı düşünülmektedir Ayrıca, Türkiye de dahil her ülkenin bu yönde çaba göstermesi ya da çabalarını yoğunlaştırması gerekir. Böylelikle bu ülkeler, kendi çıkarlarına olduğu kadar, küresel çıkarlara da hizmet etmiş olacaklardır. Ticarette bölgeciliğin gelişmesi durumunda örneğin, İran'ın tarımsal dışalımı içinde yalnızca %1 7 lık bir paya sahip olan Türkiye nin bu payı olağan olarak artacak ve İran Brezilya'dan alacağı şekeri Türkiye den alabilecektir. 3) Türkiye nin, çevre koruma kaynaklı tarife dışı engelleri aşabilmesi ve kiireselselleşen tarım-ticarctin çevre ile ilgili olumsuzluklarını azaltabilmesi için a) üretim vc çevre kirliliği envanterlerini hazırlaması, b) analiz, ölçüm vc deney laboratuarlarını kurması, c) atık geri kazanım ve zararsızlaştırma tesislerini kurması, d) uluslar arası çevresel limitlere uygun üretimi teşvik etmesi ve denetlemesi, e) dışalım ürünlerini uluslararası çevre mevzuatı açısından denetlemesi vb önlemleri gecikmeden alması ve eksikliklerini kısa sürede tamamlaması gerekir KAYNAKLAR Akdcr, II, Dünya Ticarel Örgülü nün Tarım Anlaşması vc Türkiye de Tarımsal Desteklemenin Geleceği. Ekonomi Forumu, Islanhul, I99fl Akman, V, Gelecek Yüzyılın Gündemi", Rola Yayınları. Islanhul, I 999. Camian, M. J Cnsiophe Cruz. "Dünya Ticarel firgütü, Çevre vc Ekolojik bir Fleşliri", Türkiye ve Siyaset Dergisi. Çev A Göktug Tunfllı, Mayis-Ha/ı ran DİE. Türkiye Isiatısiık Yıllığı. Ankara DPI', Dünyada küreselleşme vc Bölgesel H uiün leşmeler, DPT 2375-ÖlK 440, Ankara, Ocak 1995, Durnıng A, "Ne Kadarı Yeterli", TÜBİTAK-TEMA Yayını ISBN , Ankara, 1997 Egeli, G, Avrupa Birliği ve Türkiye'de Çevre Politikaları, TÇV Yayını. Ankara, 1996 Erçel, G, Küreselleşme ve Uluslararası Fınansal Gelişmeler'. 17 Asya Hakanlar Birliği Genel Kurulu, İstanbul. Eylül 2000 Erluğrul C, "Dünya da Tarım Politikaları Alanında Gelişmeler ve Türkiye", Tarım ve Köy Dergisi. Sayı 63, 2002 Gökçe, O, F Kaya. "Tarımsal Üretimde Çevresel Girdilerin Maliyetlere Yansıtılması" Türkiye 3 Verimlilik Kongresi, Gökçe, O, Türkiye nin Yeni Tarım Politikaları ve Ormancılığımız Üzerindeki Olası Etkileri", II Ulusal Karadeniz Ormancılık Kongresi. Cilt No I, S , Mayıs 2002 Gökçe, O, Bahçe Ürünlen Pazarlaması ve Çevre İlişkileri", Bahçe Ürünlerinde Muhafaza ve Pazarlama Sempozyumu, Yalova. I -24 Ekim I 997 Imır M, "Küreselleşme ve Tarım Politikalarında yeni Yaklaşımlar" Tarım ve Köy Dergisi. Sayı 136. Kasım-Aralık 2000 Karaca Y. "Ambalaj vc Çevre. Tarım ve Köy Dergisi, Sayı 133. Muyıs-Hazıran 2000 Mazgıt. L Y Uysal, "GATT Tarım Anlaşması nın Dünya Ticareti ve Türkiye Tarımı Üzerine Etkileri, Ticaret Borsası Dergisi. Sayı 15. İzmir, Temmuz 1996 Scyidoglu, M, Uluslararası İktisat, Teori. Politika ve Uygulama. İstanbul Şengül H. "Küreselleşme ve Türkiye'nin Ekonomik Gelişmesinde Tarım Sektörünün Yeni Rolü" Türkiye 3 Tarım Ekonomisi Kongresi. Ankara. 7-9 Ekim 1998 Türkiye Çevre Vakti, Avrupa Birliği ve Türkiye de Çevre Mcvzualı, TÇV Yayını, Ankara, 2U0I Türkiye Çevre Vakfı, Çevre Yönünden Gümrük Birliği ve Türkiye. TÇV Yayını, Ankara, 1996 Türkiye Çevre Vakfı, GATT vc Çevre, TÇV Yayını Ankara 1995 Iürkiyc Çevre Vakfı. Küresel Komşuluk TÇV Yayını. Ankara TÜSİAD Dış Ticaretle Çevre Koruma Ka>naklı Tarife Dışı Teknik Engeller ve T ürk Sanayi için Eylem Planı Yajın No TIJSİAD T/98-233, Ağustos 1998 Internet Adresleri: \vwvv.anliınui org. ı>\\\\ dıc ir, www fno org 263

Küreselleşme. Ticaretin Küreselleşmesi. Dünya Ticaretinin Serbestleşmesi: Küreselleşme ve Ekonomik Birleşmeler

Küreselleşme. Ticaretin Küreselleşmesi. Dünya Ticaretinin Serbestleşmesi: Küreselleşme ve Ekonomik Birleşmeler ünya Ticaretinin erbestleşmesi: Küreselleşme ve Ekonomik Birleşmeler Küreselleşme Ekonomik küreselleşmenin üç boyutu Mal ve Hizmet Ticaretinin Küreselleşmesi ermaye Piyasalarının Küreselleşmesi MNC aracılığıyla

Detaylı

AB-ABD SERBEST TİCARET ANLAŞMASI VE TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ

AB-ABD SERBEST TİCARET ANLAŞMASI VE TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ AB-ABD SERBEST TİCARET ANLAŞMASI VE TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ Giriş Hazırlayan: Gündem KONT Temelleri II. Dünya Savaşı na kadar uzanan ancak 1980 li yıllarda teknoloji ve iletişim alanlarındaki ilerlemeler

Detaylı

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ

1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine

Detaylı

Dış Ticaret Politikası. Temel İki Politika. Dış Ticaret Politikası Araçları Korumacılık / İthal İkameciliği

Dış Ticaret Politikası. Temel İki Politika. Dış Ticaret Politikası Araçları Korumacılık / İthal İkameciliği Dış Ticaret Politikası Temel İki Politika Korumacılık / İthal İkameciliği Genel olarak yurt dışından ithal edilen nihai tüketim mallarının yurt içinde üretilmesini; böylece dışa bağımlılığın azaltılmasını

Detaylı

Dünya Ticaret Örgütü Çok Taraflı Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması Yönetici Özeti

Dünya Ticaret Örgütü Çok Taraflı Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması Yönetici Özeti Dünya Ticaret Örgütü Çok Taraflı Ticareti Kolaylaştırma Anlaşması Yönetici Özeti Dünya Ticaret Örgütü nce (DTÖ) Bali de düzenlenen Dokuzuncu Bakanlar Konferansı nda dünya ekonomisine 1 trilyon getirecek

Detaylı

DTÖ İLERİ TARIM MÜZAKERELERİ

DTÖ İLERİ TARIM MÜZAKERELERİ DTÖ İLERİ TARIM MÜZAKERELERİ Aykut Ordukaya AB Uzmanı AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü Ekonomik ve Teknik İlişkiler Daire Başkanlığı 19 Haziran 2013 İleri Tarım Müzakereleri 2000 yılında başlatıldı

Detaylı

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4

FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 FİNANSAL SERBESTLEŞME VE FİNANSAL KRİZLER 4 Prof. Dr. Yıldırım Beyazıt ÖNAL 6. HAFTA 4. GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELERE ULUSLAR ARASI FON HAREKETLERİ Gelişmekte olan ülkeler, son 25 yılda ekonomik olarak oldukça

Detaylı

İÇİNDEKİLER. ÖN SÖZ...i GİRİŞ...1. Birinci Bölüm MİLLETLERARASI ÖRGÜT TEORİSİ

İÇİNDEKİLER. ÖN SÖZ...i GİRİŞ...1. Birinci Bölüm MİLLETLERARASI ÖRGÜT TEORİSİ İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...i GİRİŞ...1 Birinci Bölüm MİLLETLERARASI ÖRGÜT TEORİSİ I. MİLLETLERARASI ÖRGÜTLERİN DOĞUŞ NEDENLERİ...3 II. MİLLETLERARASI ÖRGÜTLERİN AMAÇLARI...5 III. MİLLETLERARASI ÖRGÜTLER VE ULUSLARARASI

Detaylı

ULUSLARARASI ÇEVRE MEVZUATI

ULUSLARARASI ÇEVRE MEVZUATI ULUSLARARASI ÇEVRE MEVZUATI 1. Viyana Anlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (1969) Viyana Anlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (The Vienna Convention on the Law of Treaties, 1969 (VCLT)), uluslararası hukuk araçlarının

Detaylı

KAPİTALİZMİN İPİNİ ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Mİ ÇEKECEK?

KAPİTALİZMİN İPİNİ ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Mİ ÇEKECEK? KAPİTALİZMİN İPİNİ ÇOK ULUSLU ŞİRKETLER Mİ ÇEKECEK? Dünyada mal ve hizmet hareketlerinin uluslararası dolaşımına ve üretimin uluslararasılaşmasına imkan veren düzenlemeler (Dünya Ticaret Örgütü, Uluslararası

Detaylı

izlenmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti 1949 yılında kurulmuştur. IMF'ye bağlıbirimler: Guvernörler Konseyi, İcra Kurulu, Geçici Kurul, Kalkınma Kurulu

izlenmiştir. Çin Halk Cumhuriyeti 1949 yılında kurulmuştur. IMF'ye bağlıbirimler: Guvernörler Konseyi, İcra Kurulu, Geçici Kurul, Kalkınma Kurulu DÜNYA EKONOMİSİ Teknoloji, nüfus ve fikir hareketlerini içeren itici güce birinci derecede itici güç denir. Global işbirliği ağıgünümüzde küreselleşmişyeni ekonomik yapının belirleyicisidir. ASEAN ekonomik

Detaylı

TÜRKİYE TARIMI, GELİŞMELER ve GENÇ TARIMCILAR

TÜRKİYE TARIMI, GELİŞMELER ve GENÇ TARIMCILAR «GENÇ TARIMCILAR GELECEĞE HAZIRLANIYOR» GÜNÜMÜZ TARIMINDA GERÇEKLER, HEDEFLER VE FIRSATLAR PANELİ TÜRKİYE TARIMI, GELİŞMELER ve GENÇ TARIMCILAR Prof.Dr. Cengiz SAYIN Akdeniz Üniversitesi / Ziraat Fakültesi

Detaylı

TARIM POLITIKALARI VE DTÖ

TARIM POLITIKALARI VE DTÖ TARIM POLITIKALARI VE DTÖ 24-26 Eylül 2012 Ankara Dünya Ticaret Örgütü Giriş John Finn Ticaret Politikaları İnceleme Bölümü DTÖ 24-26 EYLÜL 2012 ANKARA HEDEF Kaynakların etkin kullanımını ve yaşam standardını

Detaylı

Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II

Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II Uluslararası Tarım ve Gıda Politikası II DIŞ TİCARET POLİTİKALARI Doç.Dr.Tufan BAL Not: Bu sunuların hazırlanmasında çeşitli internet siteleri ve ders notlarından faydalanılmıştır. Giriş Tarım Ürünleri

Detaylı

BÖLÜM 9. Giriş. Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Çok Taraflı Ticaret Sistemi

BÖLÜM 9. Giriş. Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Çok Taraflı Ticaret Sistemi BÖLÜM 9 Tarifeler ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT) ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Giriş II.Dünya savaşından sonra ortaya çıkan dünya ticaretini serbestleştirme eğilimleri günümüzde de hızlı bir biçimde

Detaylı

DTÖ DOHA MÜZAKERELERİ VE TARIM POLİTİKALARI. Prof. Dr. Ahmet ŞAHİNÖZ Başkent Üniversitesi

DTÖ DOHA MÜZAKERELERİ VE TARIM POLİTİKALARI. Prof. Dr. Ahmet ŞAHİNÖZ Başkent Üniversitesi DTÖ DOHA MÜZAKERELERİ VE TARIM POLİTİKALARI Prof. Dr. Ahmet ŞAHİNÖZ Başkent Üniversitesi DÜNYA TARIM POLİTİKALARINDAKİ GELİŞMELER MODERN EKONOMİ ÇAĞINDA, yani 21. yüzyılda; Tarım politikalarını, küresel

Detaylı

ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR (İKT206U)

ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR (İKT206U) DİKKATİNİZE: BURADA SADECE ÖZETİN İLK ÜNİTESİ SİZE ÖRNEK OLARAK GÖSTERİLMİŞTİR. ÖZETİN TAMAMININ KAÇ SAYFA OLDUĞUNU ÜNİTELERİ İÇİNDEKİLER BÖLÜMÜNDEN GÖREBİLİRSİNİZ. ULUSLARARASI EKONOMİK KURULUŞLAR (İKT206U)

Detaylı

İKTİSAT ANABİLİM DALI ORTAK DOKTORA DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS

İKTİSAT ANABİLİM DALI ORTAK DOKTORA DERS İÇERİKLERİ. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS. Dersin Adı Kod Yarıyıl T+U AKTS İKTİSAT ANABİLİM DALI ORTAK DOKTORA DERS İÇERİKLERİ 1. YIL GÜZ DÖNEMİ İleri Makroiktisat I IKT801 1 3 + 0 6 Makro iktisadın mikro temelleri, emek, mal ve sermaye piyasaları, modern AS-AD eğrileri. İleri

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma ve Tarım. DR. TAYLAN KıYMAZ KALKıNMA BAKANLıĞı

Sürdürülebilir Kalkınma ve Tarım. DR. TAYLAN KıYMAZ KALKıNMA BAKANLıĞı Sürdürülebilir Kalkınma ve Tarım DR. TAYLAN KıYMAZ KALKıNMA BAKANLıĞı Kalkınma ve Sürdürülebilir Kalkınma Kalkınmanın amacı; ekonomik büyüme olmayıp, temel olarak insan yaşam kalitesinin arttırılmasıdır.

Detaylı

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU 4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU Yeni Dönem Türkiye - AB Perspektifi Transatlantik Ticaret ve Yatırım Ortaklığı: Fırsatlar ve Riskler ( 21-22 Kasım 2013, İstanbul ) SONUÇ DEKLARASYONU ( GEÇİCİ ) 1-4. Türkiye

Detaylı

ÇEVRE SORUNLARININ TOPLUMLARIN GÜNDEMİNE YERLEŞMESİ

ÇEVRE SORUNLARININ TOPLUMLARIN GÜNDEMİNE YERLEŞMESİ ÇEVRE SORUNLARININ TOPLUMLARIN GÜNDEMİNE YERLEŞMESİ 1970 yılında Roma Kulübü, insanlığın ikilemi adlı projesinde dünya bağlamında Nüfus artışı, Gıda üretimi, Endüstrileşme Doğal kaynakların tüketilmesi

Detaylı

Modern Pazarlama Anlayışındaki Önemli Kavramlar

Modern Pazarlama Anlayışındaki Önemli Kavramlar Modern Pazarlama Anlayışındaki Önemli Kavramlar Müşteri Değeri: Bir değişim işleminde müşterinin elde ettiği yararların katlandığı veya ödediği bedele oranı Müşteri Tatmini: Mal veya hizmetin, müşteri

Detaylı

İÇİNDEKİLER GİRİŞ:... 1

İÇİNDEKİLER GİRİŞ:... 1 İÇİNDEKİLER GİRİŞ:... 1 Birinci Ayrım: MİLLETLERARASI ÖRGÜT TEORİSİ... 3 I. Milletlerarası Örgütlerin Doğuş Nedenleri... 3 II. Uluslararası İlişkiler ve Milletlerarası Örgütler... 5 III. Milletlerarası

Detaylı

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ

GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENLİĞİ GIDA GÜVENCESİ-GIDA GÜVENLİĞİ Dünyada 800 Milyon İnsan Kronik Yetersiz Beslenme, 1.2 Milyar İnsan Açlık Korkusu Yaşamakta, 2 Milyar İnsan Sağlıklı, Yeterli ve Güvenli Gıda Bulma Konusunda

Detaylı

İYİ TARIM UYGULAMALARI VE EUREPGAP. Prof. Dr. Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü

İYİ TARIM UYGULAMALARI VE EUREPGAP. Prof. Dr. Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü İYİ TARIM UYGULAMALARI VE EUREPGAP Prof. Dr. Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü TARIMDA DEĞİŞİM Dünyada 1970 li yıllarda; Tüketicilerin bilinçlenmesi, 1990 lı yıllarda

Detaylı

tepav Nisan2018 N KÜRESEL TİCARETTE 2018 YILI BEKLENTİLERİ DEĞERLENDİRME NOTU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı

tepav Nisan2018 N KÜRESEL TİCARETTE 2018 YILI BEKLENTİLERİ DEĞERLENDİRME NOTU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Nisan2018 N201817 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı DEĞERLENDİRME NOTU Bozkurt Aran 1 Merkez Direktörü Ticaret Çalışmaları Merkezi KÜRESEL TİCARETTE 2018 YILI BEKLENTİLERİ Dünya Ticaret

Detaylı

Dış Ticaret Politikasının Amaçları

Dış Ticaret Politikasının Amaçları Dış Ticaret Politikasının Amaçları Dış Ödeme Dengesizliklerinin Giderilmesi Bir ülkede fazla olan döviz talebinin azaltılması için kullanılabilir. Dış rekabetten korunma Uluslararası rekabete dayanacak

Detaylı

İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ

İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ İZMİR TİCARET ODASI EKONOMİK KALKINMA VE İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ (OECD) TÜRKİYE EKONOMİK TAHMİN ÖZETİ 2017 RAPORU DEĞERLENDİRMESİ ULUSLARARASI İLİŞKİLER MÜDÜRLÜĞÜ MART 2018 Hazırlayan: Yağmur Özcan Uluslararası

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, AB SÜRECİ VE ÇEVRE Dr. Mustafa ŞAHİN Genel Müdür Yardımcısı 2. ULUSLARARASI İNŞAATTA KALİTE ZİRVESİ 2 Kasım 2010, istanbul SUNUM İÇERİĞİ İklim değişikliği AB Süreci Çevre Yönetimi AB

Detaylı

EKONOMİ BAKANLIĞI Gümrük Birliği Kapsamında Kimyasalların Ticaretine Etki Eden Teknik Düzenlemeler Duygu YAYGIR Dış Ticaret Uzmanı

EKONOMİ BAKANLIĞI Gümrük Birliği Kapsamında Kimyasalların Ticaretine Etki Eden Teknik Düzenlemeler Duygu YAYGIR Dış Ticaret Uzmanı EKONOMİ BAKANLIĞI Avrupa Birliği Genel Müdürlüğü Tek Pazar, Rekabet ve Teknik Mevzuat Uyum Dairesi 23 Kasım 2016 Gümrük Birliği Kapsamında Kimyasalların Ticaretine Etki Eden Teknik Düzenlemeler Duygu YAYGIR

Detaylı

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer

Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI. Dr. Osman Orkan Özer Tarım Tarihi ve Deontolojisi Dersi 14.Hafta SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Dr. Osman Orkan Özer SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM VE GİRDİ KULLANIMI Sürdürülebilir tarım; Günümüz kuşağının besin gereksinimi

Detaylı

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014

ORTA VADELİ PROGRAM ( ) 8 Ekim 2014 ORTA VADELİ PROGRAM (2015-201) 8 Ekim 2014 DÜNYA EKONOMİSİ 2 2005 2006 200 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 T 2015 T Küresel Büyüme (%) Küresel büyüme oranı kriz öncesi seviyelerin altında seyretmektedir.

Detaylı

İçindekiler kısa tablosu

İçindekiler kısa tablosu İçindekiler kısa tablosu Önsöz x Rehberli Tur xii Kutulanmış Malzeme xiv Yazarlar Hakkında xx BİRİNCİ KISIM Giriş 1 İktisat ve ekonomi 2 2 Ekonomik analiz araçları 22 3 Arz, talep ve piyasa 42 İKİNCİ KISIM

Detaylı

TÜRKİYE DE EKONOMİK KRİZLER VE TARIMA YANSIMALARI

TÜRKİYE DE EKONOMİK KRİZLER VE TARIMA YANSIMALARI TÜRKİYE DE EKONOMİK KRİZLER VE TARIMA YANSIMALARI Prof. Dr. Canan ABAY Dr. Berna Türkekul E.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Şubat 2009 KRİZ NEDİR? Kriz, çeşitli bilim dallarında ve aynı zamanda

Detaylı

KÜRESELLEŞME Hafta 1 Öğr. Gör. Şükrü KAYA Elektronik ve Haberleşme Mühendisi

KÜRESELLEŞME Hafta 1 Öğr. Gör. Şükrü KAYA Elektronik ve Haberleşme Mühendisi KÜRESELLEŞME Hafta 1 Öğr. Gör. Şükrü KAYA Elektronik ve Haberleşme Mühendisi Kendi içine dönük, karşılıklı ticarete ve yatırıma konan engellerle birbirinden izole edilmiş; mesafe, zaman ve dil engellerinin

Detaylı

1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA

1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MEKÂN-EKOSİSTEM-ÇEVRE-EKOLOJİ- ÇEVREBİLİM: KAVRAMSAL TARTIŞMA 11 1.1. Giriş 12 1.2. İnsan- Çevre İlişkilerinin Tarihi Arka Planı 12 1.2.1.Teknoloji, Tüketim ve Çevre 13 1.2.2.İnsan-

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ...

BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... 1-20 1.1. Temel Makro Ekonomik Göstergelere Göre Türkiye nin Mevcut Durumu ve Dünyadaki Yeri... 1 1.2. Ekonominin Artıları Eksileri; Temel

Detaylı

DÜNYA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİ

DÜNYA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİ DÜNYA TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİ Korumacılık 18.yy sonlarında bağımsızlığını yeni kazanan Amerikan sanayinin İngiliz sanayi karşısında ayakta kalabilmesi için korumacılık zorunlu(hamilton) Alman sanayi de

Detaylı

TTYO Çıkmazına Karşı, Farklı Bir Öneri NİTELİKLİ SANAYİ BÖLGELERİ MEHMET ÖZÇELİK

TTYO Çıkmazına Karşı, Farklı Bir Öneri NİTELİKLİ SANAYİ BÖLGELERİ MEHMET ÖZÇELİK YÖNETİCİ ÖZETİ Günümüzde küresel ekonominin aktörleri; yeni pazarlara açılmak ve rekabet edebilirliklerini artırmak amacıyla çok taraflı ekonomik ve stratejik anlaşmalara yönelmektedir. Özellikle yakın

Detaylı

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) :

Yenilenebilir olmayan enerji kaynakları (Birincil yahut Fosil) : Günümüzde küresel olarak tüm ülkelerin ihtiyaç duyduğu enerji, tam anlamıyla geçerlilik kazanmış bir ölçüt olmamakla beraber, ülkelerin gelişmişlik düzeylerini gösteren önemli bir kriterdir. İktisadi olarak

Detaylı

AB ne Üyelik Süreci ve. Önemi. Kerem Okumuş REC Türkiye

AB ne Üyelik Süreci ve. Önemi. Kerem Okumuş REC Türkiye AB ne Üyelik Süreci ve Düzenleyici Etki Analizi nin Önemi Kerem Okumuş REC Türkiye ? Politika, program, proje ve mevzuatların yada yasal değişiklerin...piyasa, toplum, çevre, iş dünyası, iş gücü piyasası,

Detaylı

AB ORTAK PİYASA DÜZENİNE UYUM ÇALIŞMALARI. AB Ortak Piyasa Düzeni

AB ORTAK PİYASA DÜZENİNE UYUM ÇALIŞMALARI. AB Ortak Piyasa Düzeni AB ORTAK PİYASA DÜZENİNE UYUM ÇALIŞMALARI AB Ortak Piyasa Düzeni Ortak Tarım Politikası (OTP) AMAÇLAR Tek Pazar Tarımsal verimliliği artırmak Tarımda çalışanlara adil bir yaşam standardı sağlamak Mali

Detaylı

Doç. Dr. Birgül GÜLER 1. DÜNYA BANKASI ve TARIM SEKTÖRÜ KREDİLERİ

Doç. Dr. Birgül GÜLER 1. DÜNYA BANKASI ve TARIM SEKTÖRÜ KREDİLERİ Doç. Dr. Birgül GÜLER 1 DÜNYA BANKASI ve TARIM SEKTÖRÜ KREDİLERİ Dünya Bankası, kurulduğu tarihten bu yana çeşitli ülkelerle 9.822 kredi anlaşması imzalamış, Türkiye toplam kredi anlaşmalarının 163'üne

Detaylı

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ENERJİ TÜKETİMİ

ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ ENERJİ TÜKETİMİ ENERJİ DÖNÜŞÜMÜ Enerji, modern kişisel yaşamın, üretim ve iletişim süreçlerinin en önemli aktörlerinden biri. Enerjinin tüketimi küresel düzeyde hızla artmaya devam ederken üç ana ihtiyaç baş gösteriyor:

Detaylı

İKLİM DOSTU ŞİRKET MÜMKÜN MÜ?

İKLİM DOSTU ŞİRKET MÜMKÜN MÜ? İKLİM DOSTU ŞİRKET MÜMKÜN MÜ? Gülçin Özsoy REC Türkiye Proje Uzmanı İklim Platformu Program Yöneticisi 22 Mart 2012, İzmir REC Türkiye REC Kuruluş Sözleşmesi Ekim 2002 de imzalandı; Ocak 2004 te yürürlüğe

Detaylı

BİRİNCİ BÖLÜM: KALKINMA VE AZGELİŞMİŞLİK...

BİRİNCİ BÖLÜM: KALKINMA VE AZGELİŞMİŞLİK... İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM: KALKINMA VE AZGELİŞMİŞLİK... 1 Kalkınma Ekonomisine Olan Güncel İlgi... 1 Kalkınma Kavramı ve Terminolojisi... 1 Büyüme ve Kalkınma... 1 Kalkınma Terminolojisi... 2 Dünyada Gelir

Detaylı

TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU

TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU TARIM ÜRÜNLERİ TİCARETİNİN ULUSLARARASI BOYUTU Dış ticaretin amacı piyasadaki ihtiyacın karşılanmasıdır. Temel neden uluslararası mal hareketliliği değil, ülkenin denge arayışıdır. Ülkedeki ürün yetersizliği

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ABD ULUSLARARASI TİCARET BÖLÜMÜ GÜMRÜK MEVZUATI - I DOÇ. DR.

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ABD ULUSLARARASI TİCARET BÖLÜMÜ GÜMRÜK MEVZUATI - I DOÇ. DR. T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ İKTİSAT ABD ULUSLARARASI TİCARET BÖLÜMÜ GÜMRÜK MEVZUATI - I DOÇ. DR. BEKİR GÖVDERE DAHİLDE VE HARİÇTE İŞLEME REJİMİ SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii İçindekiler... v Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARET TEORİLERİ

İÇİNDEKİLER. Önsöz... iii İçindekiler... v Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARET TEORİLERİ İÇİNDEKİLER Önsöz... iii İçindekiler... v Giriş... 1 BİRİNCİ BÖLÜM DIŞ TİCARET TEORİLERİ 1. KLASİK DIŞ TİCARET TEORİLERİ... 4 1.1. Merkantilizm... 4 1.2. Fizyokrasi... 5 2. NEO KLASİK DIŞ TİCARET TEORİLERİ...

Detaylı

EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ

EKONOMİK İŞBİRLİĞİ TEŞKİLATI Hacı Dede Hakan KARAGÖZ Ekonomik İşbirliği Teşkilat (EİT), üye ülkeler arasında yoğun ekonomik işbirliğinin tesis edilmesini amaçlayan bölgesel düzeyde bir uluslararası teşkilattır. Teşkilat, 1964 yılında kurulan Kalkınma İçin

Detaylı

AVRUPA BİRLİĞİ NDE TARIM POLİTİKASI VE ÇEVRE

AVRUPA BİRLİĞİ NDE TARIM POLİTİKASI VE ÇEVRE AVRUPA BİRLİĞİ NDE TARIM POLİTİKASI VE ÇEVRE OTP İlk yıllarda; Gıda güvencesi ve verimliliğin arttırılması konularına odaklanılmış iken, Bu durum 1980 li yıllarda üretim fazlalığı, aşırı bütçe yüküne yol

Detaylı

Prof.Dr. Ayten Ayşen Kaya

Prof.Dr. Ayten Ayşen Kaya Dersin Adı DERS ÖĞRETİM PLANI Dersin Kodu ECO 516 Dersin Türü (Zorunlu, Seçmeli) Dersin Seviyesi (Ön Lisans, Lisans, Yüksek Lisans, Doktora) Dersin AKTS Kredisi 5 Haftalık Ders Saati 3 Haftalık Uygulama

Detaylı

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU

SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU SAĞLIK SEKTÖRÜ RAPORU İçindekiler DÜNYA ÜRETİMİ... 3 DÜNYA TİCARETİ... 4 TÜRKİYE DE İLAÇ ve ECZACILIK ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜ... 5 Türkiye de Sağlık Harcamaları... 5 TÜRKİYE DE DIŞ TİCARET... 6 İhracat... 7 İthalat...

Detaylı

TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI MUHARREM YILMAZ IN SÜRDÜRÜLEBİLİR VE YENİLİKÇİ TARIM KONFERANSI AÇILIŞ KONUŞMASI

TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI MUHARREM YILMAZ IN SÜRDÜRÜLEBİLİR VE YENİLİKÇİ TARIM KONFERANSI AÇILIŞ KONUŞMASI TÜSİAD YÖNETİM KURULU BAŞKANI MUHARREM YILMAZ IN SÜRDÜRÜLEBİLİR VE YENİLİKÇİ TARIM KONFERANSI AÇILIŞ KONUŞMASI 4 Kasım 2013 İstanbul, Intercontinental Otel Sayın Müsteşarım, OECD BIAC ın Saygıdeğer üyeleri,

Detaylı

B T A n a l o g T r a n s m i t t e r. T e k n i k K ı l a v u z u. R e v 1. 2

B T A n a l o g T r a n s m i t t e r. T e k n i k K ı l a v u z u. R e v 1. 2 B T - 111 A n a l o g T r a n s m i t t e r T e k n i k K ı l a v u z u R e v 1. 2 1. Ö N G Ö R Ü N Ü M, Ü S T Ü N L Ü K L E R İ VE Ö Z E L L İ K L E R İ M i k r o k o n t r o l ö r t a b a n l ı BT- 111

Detaylı

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi

Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Sürdürülebilir Tarım Yöntemleri Prof.Dr.Emine Olhan Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi TARIMSAL FAALİYETİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİSİ Toprak işleme (Organik madde miktarında azalma) Sulama (Taban suyu yükselmesi

Detaylı

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI. Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 15 Ekim 2016 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ: FAO NUN BAKIŞ AÇISI Dr. Ayşegül Akın Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü Türkiye Temsilci Yardımcısı 16 Ekim Dünya Gıda Günü Herkesin gıda güvenliğine ve besleyici gıdaya ulaşma

Detaylı

FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER. Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER. Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ FİNANSAL YÖNETİME İLİŞKİN GENEL İLKELER Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ 1 İçerik Finansal Yönetim, Amaç ve İşlevleri Piyasalar, Yatırımlar ve Finansal Yönetim Arasındaki İlişkiler İşletmelerde Vekalet Sorunu (Asil

Detaylı

Türk Bankacılık ve Banka Dışı Finans Sektörlerinde Yeni Yönelimler ve Yaklaşımlar İslami Bankacılık

Türk Bankacılık ve Banka Dışı Finans Sektörlerinde Yeni Yönelimler ve Yaklaşımlar İslami Bankacılık İÇİNDEKİLER FİNANS, BANKACILIK VE KALKINMA 2023 ANA TEMA SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA: FİNANS VE BANKACILIK ALT TEMALAR Türkiye Ekonomisinde Kalkınma ve Finans Sektörü İlişkisi AB Uyum Sürecinde Finans ve Bankacılık

Detaylı

G20 BİLGİLENDİRME NOTU

G20 BİLGİLENDİRME NOTU G20 BİLGİLENDİRME NOTU A. Finans Hattı Gündemi a. Büyüme Çerçevesi Güçlü, sürdürülebilir ve dengeli büyüme için küresel politikalarda işbirliğinin sağlamlaştırılması Etkili bir hesap verebilirlik mekanizması

Detaylı

Dünya Bankası. 8 Nisan 2014 İstanbul

Dünya Bankası. 8 Nisan 2014 İstanbul Dünya Bankası 8 Nisan 2014 İstanbul 1. Giriş Neden bu değerlendirme, neden şimdi? 2. GB nin STA ile Kıyaslanması 3. Tarım ve Hizmetlerde Entegrasyon 4. Asimetrik Düzenlemeler 5. Koordinasyon ve Anlaşmazlıkların

Detaylı

Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım

Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım Dünyada ve Türkiye de Organik Tarım Organik tarım, dünyada yaklaşık 130 ülkede yapılmakta ve organik tarım üretim alanı giderek artmaktadır. 2011 yılı verilerine göre dünyada 37 milyon hektar alanda organik

Detaylı

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE KİMYA SANAYİ MECLİSİ 2015 YILI FAALİYET RAPORU

TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE KİMYA SANAYİ MECLİSİ 2015 YILI FAALİYET RAPORU TÜRKİYE ODALAR VE BORSALAR BİRLİĞİ TÜRKİYE KİMYA SANAYİ MECLİSİ 2015 YILI FAALİYET RAPORU Türkiye Kimya Sanayi Meclisi; plastik, boya, soda ve krom kimyasalları, temizlik ürünleri, akrilik ve karbon elyaf,

Detaylı

RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU. Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu

RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU. Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu RUS TÜRK İŞADAMLARI BİRLİĞİ (RTİB) AYLIK EKONOMİ RAPORU Rusya ekonomisindeki gelişmeler: Aralık Rusya Ekonomisi Temel Göstergeler Tablosu 11 1 13 1 * GSMH (milyar dolar) 1.9..79 1.86 1.3 1.83 1.578 1.61

Detaylı

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ

IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ IMF KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik Görünümü IMF düzenli olarak hazırladığı Küresel Ekonomi Görünümü

Detaylı

Türkiye de Dünya Bankası: Öncelikler ve Programlar

Türkiye de Dünya Bankası: Öncelikler ve Programlar Türkiye de Dünya Bankası: Öncelikler ve Programlar Dünya Bankası Grubu Hakkında Dünya Bankası nedir? 1944 te kurulan Banka, kalkınma desteği konusunda dünyanın en büyük kaynağıdır 184 üye ülke sahibidir

Detaylı

Özet. Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları. G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015

Özet. Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları. G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015 G-20 OECD Uluslararası Yatırım Küresel Forumu 2015 Gelişen küresel ekonomide uluslararası yatırım politikaları Ekonomi Bakanligi Ev Sahipliginde Özet 5 Ekim 2015 Hilton Istanbul Bosphorus Hotel İstanbul,

Detaylı

DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ

DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ (Taslak Rapor Özeti) Faruk Aydın Hülya Saygılı Mesut Saygılı Gökhan Yılmaz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü

Detaylı

Türkiye Ekonomisinde Dönüşüm

Türkiye Ekonomisinde Dönüşüm T.C. KALKINMA BAKANLIĞI Türkiye Ekonomisinde Dönüşüm Erhan USTA Müsteşar Yardımcısı 29 Şubat 2012 3. İzmir Ulusal Ekonomi Kongresi 1970 li Yıllar : Dünya 1971 yılında Bretton Woods sisteminin çöküşü Gelişmekte

Detaylı

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015

INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 INTERNATIONAL MONETARY FUND IMF (ULUSLARARASI PARA FONU) KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM OCAK 2015 Hazırlayan: Ekin Sıla Özsümer AB ve Uluslararası Organizasyonlar Şefliği Uzman Yardımcısı IMF Küresel Ekonomik

Detaylı

ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI

ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI ÇEVRESEL TARIM POLİTİKASI Prof. Dr. Emine Olhan A.Ü.Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü olhan@agri.ankara.edu.tr Dersin İçeriği Politika kavramı Ulusal tarım politikasının amaçları, çalışma alanları

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA. Yenilenebilir Enerji Kaynakları Doç. Dr. Mehmet Azmi AKTACİR HARRAN ÜNİVERSİTESİ GAP-YENEV MERKEZİ OSMANBEY KAMPÜSÜ ŞANLIURFA 2018 Yenilenebilir Enerji Kaynakları SUNU İÇERİĞİ 1-DÜNYADA ENERJİ KAYNAK KULLANIMI 2-TÜRKİYEDE ENERJİ KAYNAK

Detaylı

T.C. Kalkınma Bakanlığı

T.C. Kalkınma Bakanlığı T.C. Kalkınma Bakanlığı 2023 Vizyonu Çerçevesinde Türkiye Tarım Politikalarının Geleceği- Turkey s Agricultural Policies at a Crossroads with respect to 2023 Vision 2023 Vision, Economic Growth and Agricultural

Detaylı

TARIM EKONOMİSİ ve İŞLETMECİLİĞİ. Dr. Osman Orkan Özer

TARIM EKONOMİSİ ve İŞLETMECİLİĞİ. Dr. Osman Orkan Özer TARIM EKONOMİSİ ve İŞLETMECİLİĞİ Dr. Osman Orkan Özer osman.ozer@adu.edu.tr Ders İçeriği 1. Tarım Ekonomisinin Kapsamı 2. Tarımın Türkiye Ekonomisine Katkısı 3. Tarımsal Üretim Ekonomisi (3. ve 4. hafta)

Detaylı

Dahilde ve Hariçte İşleme Rejimi

Dahilde ve Hariçte İşleme Rejimi Dahilde ve Hariçte İşleme Rejimi Dr. Dilek Seymen dilek.seymen@deu.edu.tr Dr. Dilek Seymen Dahilde İşleme Rejimi (DİR) DİR, ihracatçılara, ihraç mallarında kullanılmak kaydıyla dünya piyasa fiyatlarından

Detaylı

Konuşmamda sizlere birkaç gün önce açıklanan İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı hakkında bilgi vereceğim.

Konuşmamda sizlere birkaç gün önce açıklanan İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planı hakkında bilgi vereceğim. 4 Ekim 2009 Tarihinde, DPT Müsteşar Yardımcısı Erhan USTA nın Euro50 Group Seminerinde İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Stratejisi ve Eylem Planına İlişkin Konuşma Metni Teşekkür ederim Sayın Başkan.

Detaylı

İÇİNDEKİLER. KISIM 1 Giriş ve Kurumlar 1. Çeviri Editörünün Ön Sözü. İkinci Dünya Savaşı Sonrasındaki Uluslararası Ekonomik Kurumlar 17

İÇİNDEKİLER. KISIM 1 Giriş ve Kurumlar 1. Çeviri Editörünün Ön Sözü. İkinci Dünya Savaşı Sonrasındaki Uluslararası Ekonomik Kurumlar 17 İÇİNDEKİLER Çeviri Editörünün Ön Sözü Ön Söz xix xxi KISIM 1 Giriş ve Kurumlar 1 Bölüm 1 Küresel Ekonomide Amerika Birleşik Devletleri 2 Giriş: Uluslararası Ekonomik Entegrasyon 2 Uluslararası Ekonomik

Detaylı

Chapter 10. Ticaret politikasının uluslararası müzakereleri ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Slides prepared by Thomas Bishop

Chapter 10. Ticaret politikasının uluslararası müzakereleri ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Slides prepared by Thomas Bishop Chapter 10 Ticaret politikasının uluslararası müzakereleri ve Dünya Ticaret Örgütü (WTO) Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved. Önizleme Ticaret politikasının

Detaylı

DR. BEŞİR KOÇ KALKINMA

DR. BEŞİR KOÇ KALKINMA 1 Korunaksız İstihdam-Vulnerable employment (Çalışan Yoksulluğu-Working Poverty) ILO Genel direktörü Juan Somavia nın 1999 yılında ILO gündemine getirdiği ve Türkiye de işverenler tarafından DÜZGÜN İŞ,

Detaylı

Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları. 3 Mayıs 2016

Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları. 3 Mayıs 2016 Kimya Sektöründe Sürdürülebilirlik Çalışmaları 3 Mayıs 2016 Türkiye Kimya Sanayi Kimya sanayi, pek çok sektöre ara mal ve hammadde temin eden bir sanayi dalı olarak, gerek üretim gerekse de dış ticarette

Detaylı

İSTANBUL ATIK MUTABAKATI

İSTANBUL ATIK MUTABAKATI İSTANBUL ATIK MUTABAKATI 2013 ün Mayıs ayında İstanbul da bir araya gelen dünyanın farklı bölgelerinden belediye başkanları ve seçilmiş yerel/bölgesel temsilciler olarak, küresel değişiklikler karşısında

Detaylı

KÜRESELLEŞEN DÜNYADA COĞRAFİ İŞARETLER

KÜRESELLEŞEN DÜNYADA COĞRAFİ İŞARETLER TÜRKİYE NİN COĞRAFİ İŞARETLER VE BOLU 24 KASIM 2017 KÜRESELLEŞEN DÜNYADA COĞRAFİ İŞARETLER DR. PINAR NACAK İZMİR TİCARET BORSASI GENEL SEKRETER YARDIMCISI Dünyada Coğrafi İşaretler 2050 yılında dünya nüfusu

Detaylı

TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE İRAN İSLAM CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ÇEVRE ALANINDA MUTABAKAT ZAPTI

TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE İRAN İSLAM CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ÇEVRE ALANINDA MUTABAKAT ZAPTI TÜRKİYE CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ İLE İRAN İSLAM CUMHURİYETİ HÜKÜMETİ ARASINDA ÇEVRE ALANINDA MUTABAKAT ZAPTI Bundan böyle "Taraflar" olarak anılacak olan Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile İran İslam Cumhuriyeti

Detaylı

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR

TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR TÜRKİYE DE TARIMIN GELECEĞİ ve AVANTAJLAR Halil AGAH Kıdemli Kırsal Kalkınma Uzmanı 22 Kasım 2016, İSTANBUL 1 2 SUNUM PLANI TARIMDA KÜRESELLEŞME TÜRK TARIM SEKTÖRÜ VE SON YILLARDAKİ GELİŞMELER TARIMDA

Detaylı

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri

İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri İktisat Anabilim Dalı- Tezsiz Yüksek Lisans (Uzaktan Eğitim) Programı Ders İçerikleri 1. Yıl - Güz 1. Yarıyıl Ders Planı Mikroekonomik Analiz I IKT751 1 3 + 0 8 Piyasa, Bütçe, Tercihler, Fayda, Tercih,

Detaylı

TARIM POLİTİKASININ ARAÇLARI Ulusal Tarım Politikası Araçları

TARIM POLİTİKASININ ARAÇLARI Ulusal Tarım Politikası Araçları TARIM POLİTİKASININ ARAÇLARI Ulusal Tarım Politikası Araçları Devletin tarım politikasını yönlendirmek için aldığı kararların, önlemlerin, doğrudan ya da dolaylı çabaların tümü tarım politikası araçlarını

Detaylı

KÜRESELLEŞEN DÜNYADA COĞRAFİ İŞARETLER

KÜRESELLEŞEN DÜNYADA COĞRAFİ İŞARETLER COĞRAFİ İŞARETLERDE AFYONKARAHİSAR BULUŞMASI 4-5 EKİM 2018 KÜRESELLEŞEN DÜNYADA COĞRAFİ İŞARETLER DR. PINAR NACAK İZMİR TİCARET BORSASI Dünyada Coğrafi İşaretler 2050 yılında dünya nüfusu 9.7 milyar. 2050

Detaylı

Finansal Krizden Bu Yana Dünya Ticaretinin En Kötü Yılı : 2015

Finansal Krizden Bu Yana Dünya Ticaretinin En Kötü Yılı : 2015 Finansal Krizden Bu Yana Dünya Ticaretinin En Kötü Yılı : 215 The Economist Intelligence Unit, Haziran 216 Küresel ticaret finansal krizden bu yana, 215 te en zayıf yılını yaşadı. Ekonomi Politikaları

Detaylı

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR

BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR BİTKİSEL YAĞ SEKTÖRÜNDE İTHALATA BAĞIMLILIK SÜRÜYOR Gözde SEVİLMİŞ Giderek artan nüfusa paralel olarak gıda maddeleri tüketimi ve dolayısıyla bitkisel yağ tüketimi artmaktadır. Diğer yandan artan gıda

Detaylı

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER

DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ GELİŞMELER 1.KÜRESEL EKONOMİK GÖRÜNÜM 2013 yılının ikinci çeyreğinde yüzde 2,8 oranında büyüyen ABD ekonomisi üçüncü çeyrekte yüzde 3,6 oranında büyümüştür. ABD de 6 Aralık 2013 te

Detaylı

Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici

Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom ve Denkleştirici Ödemeler Dengesi Doç. Dr. Dilek Seymen Araş. Gör. Aslı Seda Bilman 1 Plan Ödemeler Dengesi, tanım, kapsamı Ana Hesap Grupları Cari Denge, Sermaye Hesabı Dengesi Farklı Ödemeler Dengesi Tanımları Otonom

Detaylı

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği

Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Doç.Dr.Tufan BAL 4.Bölüm Tarım Politikası Not: Bu sunuların hazırlanmasında büyük oranda Prof.Dr.İ.Hakkı İnan ın Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği Kitabından faydalanılmıştır.

Detaylı

2003 yılında tarımın milli gelirlerimizdeki payı yüzde 12,6 iken, 2006 yılında yüzde 11,2 ye indi.

2003 yılında tarımın milli gelirlerimizdeki payı yüzde 12,6 iken, 2006 yılında yüzde 11,2 ye indi. Tarım Sektörünün İhracattaki Yeri ve Önemi Şebnem BORAN Ülkemizde son yıllarda önceliğin sanayi sektörüne kayması sonucu ekonomimizde göreceli olarak tarım ürünlerinin ihracatımızdaki ağırlığı giderek

Detaylı

TÜRKONFED KOBİ PERSPEKTİFİ MAYIS 2016

TÜRKONFED KOBİ PERSPEKTİFİ MAYIS 2016 TÜRKONFED KOBİ PERSPEKTİFİ MAYIS 2016 KOBİ Perspektifi Gelir Tarafını Etkileyecek Makroekonomik Göstergeler Maliyet Kalemlerini Etkileyecek Ekonomik ve Finansal Gelişmeler 2010 Ç1 2010 Ç2 2010 Ç3 2010

Detaylı

Dersin Planı (Bu ders sunumunun hazırlanmasında büyük ölçüde Nevzat Güran ve Sadık Acar ın ders notu ve kitaplarından yararlanılmıştır)

Dersin Planı (Bu ders sunumunun hazırlanmasında büyük ölçüde Nevzat Güran ve Sadık Acar ın ders notu ve kitaplarından yararlanılmıştır) Dersin Planı (Bu ders sunumunun hazırlanmasında büyük ölçüde Nevzat Güran ve Sadık Acar ın ders notu ve kitaplarından yararlanılmıştır) Bir Bilim Dalı Olarak Uluslararası İktisadın Konusu ve Kapsamı Uluslararası

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi

Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ve 2030 Sonrası Kalkınma Gündemi Musa Rahmanlar Ankara/2016 Çevre ve Sürdürülebilir Kalkınma Dairesi/Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü İçerik 1. Sürdürülebilir

Detaylı

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012

Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme. 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma - Yeşil Büyüme 30 Mayıs 2012 Sürdürülebilir Kalkınma gelecek kuşakların kendi ihtiyaçlarını karşılayabilme olanağından ödün vermeksizin bugünün ihtiyaçlarını karşılayabilecek kalkınma

Detaylı

ABD - AB SERBEST TİCARET ANLAŞMASI Ve TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ

ABD - AB SERBEST TİCARET ANLAŞMASI Ve TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ ABD - AB SERBEST TİCARET ANLAŞMASI Ve TÜRKİYE ÜZERİNE ETKİLERİ ÇERÇEVE SUNU Gülçiçek ÖZKORKMAZ Başkanlık Baş Danışmanı Mukim Özel Temsilciler Direktörü ABD - AB SERBEST TİCARET ANLAŞMASI ve TÜRKİYE ÜZERİNE

Detaylı

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015

HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 HOLLANDA ÜLKE RAPORU 12.10.2015 YÖNETİCİ ÖZETİ Uludağ İhracatçı Birlikleri nin kayıtlarına göre, Bursa dan Hollanda ya ihracat yapan 361 firma bulunmaktadır. 30.06.2015 tarihi itibariyle Ekonomi Bakanlığı

Detaylı

Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi

Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi Ödemeler Bilançosunda Denge: BP Eğrisi Dışa açık bir ekonomide ekonomi politikalarını ve çeşitli şokların etkilerini inceleyebilmek için IS-LM modelinin kapalı ekonomi için geliştirilen versiyonu yeterli

Detaylı