Yatırım Danışmanlığı Birimi Birimi Ekim Ekim Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Krediler Raporu

Transkript

1 Yatırım Danışmanlığı Birimi Birimi Ekim Ekim Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Krediler Raporu Küresel piyasalarda 2008 krizinin ardından gelişmiş birçok ülke merkez bankasının (Fed, ECB, BoJ, BoE ) faiz oranlarını oldukça düşük seviyelere çektikleri ve ciddi bir parasal genişleme dönemine içine girdiklerini izlenmişti. Merkez bankalarının aksiyon tarihleri farklı olsa da yapmış oldukları faiz indirimleri ve önemli büyüklükteki parasal genişlemeler, gelişmekte olan ülkelerin yurt dışı borçlanma maliyetini oldukça düşük seviyelere indirirken, yurtdışı borçlanma kabiliyeti ve isteğini de artırdı. Bu dönemde Türkiye de de özel sektörün dış borçlanma yolunu seçtiği ve dış borç yükümlülüklerinin artış kaydettiği izlendi. Krizin etkilerinin yavaş yavaş atlatılmaya başlanması ile birlikte toparlanma kaydeden ABD ekonomisine bağlı olarak normalleşme sürecini başlatan ilk merkez bankası Amerikan Merkez Bankası (Fed) oldu yılında parasal genişleme programının sonlanacağının açıklanmasının ardından ilk faiz artırımı 2015 Aralık ta geldi. Bu faiz artışını 2016 Aralık taki faiz artırımı takip ederken 2017 yılından itibaren kademeli faiz artışlarının hız kazandığı görüldü yılının son çeyreğinde Fed in bilanço küçültme planı devreye girerken kademeli faiz artışlarının hız kazanarak devam ettiği izleniyor yılında şu ana kadar üç kez faiz artırımı gerçekleştiren Fed in 2018 Aralık ta da faiz artırımına gitmesi ve 2019 yılı içerisinde de faiz artırımlarını sürdürmesi bekleniyor. Avrupa tarafında ise Avrupa Merkez Bankası (ECB) 2018 Aralık sonunda varlık alım programını bitireceğini açıklarken Fed in ardından normalleşme sürecini başlatacak. Piyasadaki genel beklentilere bakıldığında ECB den ilk faiz artırımının 2019 yılının ilk yarısından sonra gelmesi bekleniyor. Fed ve ECB ile birlikte yavaş yavaş bol likidite döneminin sonuna gelirken finansal koşulların sıkılaşma kaydettiği görülmekte. Bu kapsamda faiz oranları yükseliş kaydederken sıkılaşan koşullara bağlı olarak borçlanma maliyeti artış kaydediyor. Likidite koşullarının ve borçlanma maliyetlerinin artış kaydettiği bu dönemde dış borçluluğu bulunan gelişmekte olan ülkeler baskı altında kaldı. Son dönemde Türkiye nin dış borçluluğuna ilişkin gelişmelerin ve bu taraftaki borçluluğun kırılganlık yarattığına ilişkin değerlendirmelerin ön plana çıktığı görüldü. Buna bağlı olarak özel sektörün dış borçluluğuna ilişkin gelişmeleri raporumuzda ele aldık. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından aylık olarak düzenli yayınlanan Özel Sektörün Yurtdışından Sağladığı Kredi Borcu Gelişmeleri raporunu kaynak olarak aldık ve vade yapısı, kısa ile uzun vadeli borçluluk yapısına ilişkin mevcut gelişmelere yer verdik. Bültenimizin ilerleyen bölümlerinde tablolara ve değerlendirmelere ulaşabilirsiniz. Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kredi Gelişmeleri Ağustos Ağustos sonu itibarıyla, özel sektörün yurtdışından sağladığı kredi borcu gelişmeleri incelendiğinde, 2017 yılsonuna göre uzun vadeli kredi borcunun 2,4 milyar ABD doları azalarak 219,4 milyar ABD doları, kısa vadeli kredi borcunun (ticari krediler hariç) ise 1,6 milyar ABD doları azalarak 17,0 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleştiği görülmüştür. Borçluya göre dağılıma bakıldığında, uzun vadeli kredi borcuna ilişkin olarak, bir önceki yıl sonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmalarının 2,6 milyar ABD doları azaldığı, tahvil ihracı biçimindeki borçlanmalarının ise 502 milyon ABD doları azalışla 30 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleştiği gözlenmektedir. Aynı dönemde, bankacılık dışı finansal kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları 714 milyon ABD doları azalmış, tahvil stoku ise 841 milyon ABD doları azalışla 3,7 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. Söz konusu dönemde, finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmalarının 3,2 milyar ABD doları arttığı, tahvil stokunun ise 532 milyon ABD doları artışla 7,5 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleştiği gözlenmektedir. Kısa vadeli kredi borcuna ilişkin olarak ise, 2017 yıl sonuna göre bankaların kredi biçimindeki borçlanmaları 926 milyon ABD doları azalışla 11,7 milyar ABD doları; finansal olmayan kuruluşların kredi biçimindeki borçlanmaları ise 233 milyon ABD doları artışla 3,4 milyar ABD doları düzeyinde gerçekleşmiştir.

2 1 Yıla Kadar Olan Borç Ödemesi: Bir yıla kadar kısa vadeli ve uzun vadeli borcun kısa vadeli kısmını içeren borç ödemeleri yukarıda gösterilmiştir. Yukarıdaki grafikte gösterilen borç ödemelerine ticari krediler dahil değildir. Bir yıl içerisinde ödemesi yapılacak borç toplamı 68,7 milyar dolardır. Ay bazında baktığımızda Ekim 2018, Aralık 2018 ve 2019 Mayıs ayları dış borç ödemesinin yüksek olduğu aylar olarak ön plana çıkmaktadır. Kısa Vadeli Borç: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcu (ABD Doları) /08 Finansal Bankalar Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar Finansal Olmayan TOPLAM yılının ağustos ayında özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç) 17,0 milyar dolar olarak gerçekleşti. Borcun kırılımına baktığımızda finansal kesim kısa vadeli borcun %77,8 ini oluştururken (bankalar %69,7; bankacılık dışı finansal kesim %8,1) finansal olmayan kesim ise kısa vadeli dış borcun %22,2 sini oluşturmaktadır.

3 Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Kısa Vadeli Kredi Borcunun Alacaklı Ülke Dağılımı (2018/08) Tutar (ABD Doları) Oran Avrupa ,66% Afrika ,87% Amerika ,05% Asya ,65% Okyanusya ve Kutup Bölgeleri ,03% Tahvil ,73% Toplam ,00% Özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli borcun alacaklı ülke dağılımı yukarıdaki tabloda gösterilmiştir. Alacaklı bakımından en büyük ağırlık %80,66 ile Avrupa da bulunurken Avrupa yı %13,65 lik pay ile Asya takip etmektedir. ORJİNAL PARA CİNSLERİ /08 ABD DOLARI EURO İSVİÇRE FRANGI İNGİLİZ STERLİNİ JAPON YENİ TÜRK LİRASI DİĞER (ABD Doları karşılığı) Kısa vadeli borcun orijinal para cinsleri şeklindeki bakiyeleri tabloda yer almaktadır. 17,0 milyar ABD doları tutarındaki kısa vadeli kredi borcunun ise %49,5 inin ABD doları, %33,4 ünün Euro ve %17 sinin Türk lirası ve %0,1 inin diğer döviz cinslerinden oluştuğu görülmektedir. Kısa vadeli borcun ağırlıklı olarak ABD Doları, Euro ve Türk Lirası cinsinden oluşmaktadır. Euro cinsi yükümlülüklerin ABD Doları karşılığı 6,7 milyara denk gelirken Türk Lirası nın ABD Doları karşılığı 2,9 milyar Dolar dır. Uzun Vadeli Borç: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu (ABD Doları) /08 Finansal Bankalar Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar Finansal Olmayan TOPLAM

4 2018 yılının ağustos ayında özel sektörün yurt dışından sağladığı uzun vadeli kredi borcu (ticari krediler hariç) 219,4 milyar dolar olarak gerçekleşti. Borcun kırılımına baktığımızda finansal kesim uzun vadeli borcun %49,5 ini oluştururken (bankalar %42,2; bankacılık dışı finansal kesim %7,3) finansal olmayan kesim ise kısa vadeli dış borcun %50,5 ini oluşturmaktadır. Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcunun Alacaklı Ülke Dağılımı (2018/08) Tutar (ABD Doları) Oran Avrupa ,83% Afrika ,10% Amerika ,83% Asya ,45% Okyanusya ve Kutup Bölgeleri ,02% Tahvil ,77% Toplam ,00% Özel sektörün yurt dışından sağladığı kısa vadeli borcun alacaklı ülke dağılımı yukarıdaki tabloda gösterilmiştir. Alacaklı bakımından en büyük ağırlık %49,83 ile Avrupa da bulunurken Avrupa yı %19,45 lik pay ile Asya takip etmektedir. Ayrıca uzun vadeli borçlanmanın %18,77 sini tahvil ihraçları oluşturmaktadır. ORJİNAL PARA CİNSLERİ /08 ABD DOLARI EURO İSVİÇRE FRANGI İNGİLİZ STERLİNİ JAPON YENİ TÜRK LİRASI DİĞER (ABD Doları karşılığı) Uzun vadeli borcun orijinal para cinsleri şeklindeki bakiyeleri tabloda yer almaktadır. 219,4 milyar ABD doları tutarındaki uzun vadeli kredi borcunun %60,2'sinin ABD doları, %34,9 unun Euro, %3,2 sinin Türk lirası ve %1,7 sinin ise diğer döviz cinslerinden oluşmaktadır. Uzun vadeli borcun ağırlıklı olarak ABD Doları ve Euro cinsinden oluştuğu görülmektedir. Euro cinsi yükümlülüklerin ABD Doları karşılığı 76,6 milyara denk gelmektedir. Türk Lirası yükümlülüklerin ise ABD Doları karşılığı 7,0 milyar Dolar dır. Diğer dövizlerin ABD Doları karşılığı 3,6 milyar ABD Doları dır.

5 Uzun Vadeli Borcun Vade Dağılımı: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun 2018 Yıl Sonuna Vadeli Kredi Borcu Vade Dağılımı Kadar 1-12 Ay Ay Ay Finansal Bankalar Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar Finansal Olmayan TOPLAM Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcu Vade Dağılımı Ay Ay Ay 120 Aydan Fazla Finansal Bankalar Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar Finansal Olmayan TOPLAM yılı sonuna kadar gerçekleştirilecek uzun vadeli borç ödemesi 19,5 milyar ABD Doları iken, 1-12 aylık dönemde toplam ödeme 51,7 milyar ABD Doları dır. FİNANSAL Bankalar Bankacılık Dışı Finansal Kuruluşlar FİNANSAL OLMAYAN TOPLAM TOPLAM Yukarıdaki tabloda uzun vadeli borcun geri ödeme takvimi paylaşılmıştır yılında 19,5 milyar; 2019 yılında 44,1 milyar; 2020 yılında 30,0 milyar ABD Doları geri ödeme bulunmaktadır yılları arasında yapılması gereken toplam ödeme 93,5 milyar dolar olup toplam borcun %42,64 üne denk gelmektedir yıllarında ise yapılması gereken geri ödeme toplam borcun %64,24 üne denk gelmektedir. Beş yıllık süreçte toplam geri ödeme takvimi ilerleyen yıllara göre daha yoğun gerçekleşmektedir.

6 Uzun Vadeli Borcun Sektör Dağılımı: Özel Sektörün Yurt Dışından Sağladığı Uzun Vadeli Kredi Borcunun Sektör Dağılımı (ABD Doları) SEKTÖRLER Q Q TOPLAM I- FİNANSAL (K) Bankalar Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Fonları Holdingler Diğer II- FİNANSAL OLMAYAN TARIM SEKTÖRÜ Tarım, Ormancılık ve Balıkçılık SINAİ SEKTÖRLER A - Madencilik ve Taşocakçılığı B - İmalat Gıda, İçecek ve Tütün Ürünleri İmalatı Tekstil ve Giyim Eşyaları İmalatı Deri ve İlgili Ürünlerin İmalatı Ağaç ve Ağaç Ürünleri İmalatı Kağıt ve Kağıt Ürünleri İmalatı ve Kayıtlı Medyanın Basılması ve Çoğaltılması Kok Kömürü ve Rafine Edilmiş Petrol Ürünleri İmalatı Kimyasalların, Kimyasal Ürünlerin ve Temel Eczacılık Ürünleri ile Malzemelerinin İmalatı Kauçuk ve Plastik Ürünleri İmalatı Diğer Metalik Olmayan Mineral Ürünlerin İmalatı Ana Metal Sanayii ve Fabrikasyon Metal Ürünleri İmalatı (Makine Teçhizat Hariç) Makina ve Teçhizat (Başka Yerde Sınıflandırılmamış) İmalatı Bilgisayarların, Elektrik-Elektronik ve Optik Ürünlerin İmalatı Ulaşım Araçları İmalatı Mobilya İmalatı ve Başka Yerde Sınıflandırılmamış Diğer İmalat Sanayii C - Elektrik, Gaz, Buhar ve İklimlendirme Üretimi ve Dağıtımı D - Su Temini, Kanalizasyon, Atık Yönetimi ve İyileştirme Faaliyetleri HİZMETLER SEKTÖRÜ A - İnşaat B - Toptan ve Perakende Ticaret C - Ulaştırma ve Depolama D - Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri E - Bilgi ve İletişim F - Gayrimenkul Faaliyetleri G - Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler H - İdari ve Destek Hizmet Faaliyetleri I - Kamu Yönetimi ve Savunma; Zorunlu Sosyal Güvenlik J - Eğitim K -İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri L - Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor M - Diğer Hizmet Faaliyetleri Finansal kesimi bankacılık ve bankacılık dışı finansal kesim olarak ikiye ayırmak mümkündür. Uzun vadeli borcun sektörel dağılımını incelediğimizde finansal kesimin borcu 108,6 milyar dolardır. Bankaların toplam borcu 92,6 milyar doları iken bankacılık dışı finansal kesimin toplam borcu 16,0 milyar dolardır. Finansal olmayan kesimin uzun vadeli borcu 110,8 milyar ABD Doları dır. Finansal olmayan kesimi ise tarım sektörü, sınai sektörü ve hizmetler sektörü olarak üçe ayırabilir. Sanayi kesimi ve hizmetler kesiminin kendi içindeki ayrımları ise tabloda yer almaktadır. Tarım sektörünün uzun vadeli borcu 479,1 milyon dolar; sınai sektörünün toplam borcu 41,1 milyar dolar ve hizmetler sektörünün toplam borcu 69,3 milyar dolardır. Borçluluk yönünden sınai sektörü içerisinde yer alan imalat sektörü ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme sektörü ön plana çıkarken, hizmet sektöründeki alt sektörlerden inşaat, ulaştırma ve depolama ile bilgi ve iletişim sektörleri borçluluk yönünden ön plandadır.

7

8 Genel Müdürlük Cumhuriyet Mah. E-5 Yanyol No: Yakacık/Kartal/İSTANBUL Tel: (0216) pbx Faks: (0216) Adana - Seyhan Çınarlı Mah. Ziyapaşa Bulvarı No: 78 Günep Ziyapaşa İş Merkezi Kat :5 No :504 Seyhan/ADANA Tel: (0322) Faks: (0322) Ankara - Kızılay Sümer Birinci Sok. No: 13/3 Demirtepe/ANKARA Tel: (0312) Faks: (0312) Antalya - Muratpaşa Yenigün Mah. Mevlana Cad. No: 54 Özpınarlar Midtown Plaza 2 A Blok Kat:4 Ofis:23 Muratpaşa / ANTALYA Tel: (0242) ,00 (pbx) Faks: (0242) Aydın - Nazilli Altıntaş Mah. İstasyon Bulvarı No:19 Kat:4 Daire:12 Nazilli / AYDIN Tel: (0256) Faks: (0256) Bursa - Nilüfer Odunluk Mah. Liman Cad. No:7 Nilüfer / BURSA Tel: (0224) Faks: (0224) Denizli - Merkez Saraylar Mah. İkinci Ticari Yol Sok. No: 32 Kat: 4 DENİZLİ Tel: (0258) Faks: (0258) Edirne - Merkez Sabuni Mah. Banka Aralığı Sok. Kardeşler İş Merkezi No:10/19 Merkez/EDİRNE Tel: (0284) Faks: (0284) Eskişehir - Merkez Sakarya Cad. Köprübaşı Şen Sok. Onur İşhanı No: 1 Kat: 4 ESKİŞEHİR Tel: (0222) Faks: (0222) İstanbul - Bahçeşehir Tahtakale Mah. Ispartakule Fırat 1 Cad. 143 Sk. No : 4/2 Bahçecity Ticaret Merkezi A Blok 1. Kat 21 Nolu Ofis Avcılar/ İstanbul Tel: (0212) Faks: (0212) İstanbul - Etiler Aytar Cad. Metro İşhanı No: 10, D: 6, K: 2 Levent /Beşiktaş/İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) İstanbul - Kapalıçarşı Kürkçüler Sk. No: 25 Eminönü/Kapalıçarşı/İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) İstanbul - Maltepe Bağlarbaşı Mah. Bağdat Caddesi. Gedik İş Merkezi A Blok No: 414 Kat: 2 Daire: 22 İSTANBUL Tel: (0216) Faks: (0216) İstanbul - Tophane Necatibey Cad. Alipaşa Degirmen Sok. No: Tophane/Karaköy/ İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) İzmir - Alsancak Cumhuriyet Bulvarı No:131 Cevher Apt. Kat: 2 D: 3/4 Alsancak/İZMİR Tel: (0232) Faks: (0232) Konya - Selçuklu Beyazıt Mahallesi, Hüsnü Aşk Sok. Bezirci İş Merkezi Kat:4 D:403 Selçuklu / KONYA Tel: (0332) Faks: (0332) Manisa - Merkez Anafartalar Mah. Mustafa Kemal Paşa Cad. Kamil Menteş Apt. No: 34/1 MANİSA Tel: (0236) Faks: (0236) Sakarya - Adapazarı Tığcılar Mah. Yenicami Sok. Dış Kapı No:5 İç Kapı No: 201 Adapazarı- Sakarya Tel: (0264) (pbx) Faks: (0264) Samsun - İlkadım Kale Mah. Kaptanağa Sok. No: 18/41 Mecit Turan İş Merkezi İlkadım- Samsun Tel: (0362) Faks: (0362) Uşak - Merkez İsmetpaşa Cad. No: 63 K: 2 Mavi Plaza UŞAK Tel: (0276) Faks: (0276) Trabzon - Ortahisar Kemerkaya Mah. K.Maraş Cad. Ticaret Mektep Sk. Ustaömeroğlu İş Merkezi No: 9/9 Ortahisar/TRABZON Tel:(0462) Fax:(0462) Zonguldak - Ereğli Müftü Mahallesi Süheyla Erel Sokak. No:2/1 Ay City İş Merkezi 7. Kat Ofis No:85 Karadeniz Ereğli / ZONGULDAK Tel: (0372) Fax: (0372) Ankara - Çankaya Simon Bolivar Cad. No: 8/6 Çankaya/ANKARA Tel: (0312) Faks: (0312) Alanya Şekerhane Mah Sok. No: 9 / 206 Alanya / ANTALYA Tel: (0242) (pbx) Faks: (0242) Antalya Şekerhane Mah Sok. No: 9 / 206 Alanya / ANTALYA Tel: (0242) (pbx) Faks: (0242) Aydın - Kuşadası Türkmen Mah. Hülya Koçyiğit Bulvarı Tümen Sokak Yalı Evleri A Blok Daire No:6 Kuşadası/AYDIN Tel: (0256) Faks: (0256) Bursa Fethiye Mah. Sanayi Cad., Corner Plus İş Merkezi No:263 Kat:2 D:22/26 Nilüfer/BURSA Tel: (0224) Faks: (0224) Bodrum Yokuşbaşı Mah. Kıbrs Şehitleri Cad. No:19 Bodrum Tel: (0252) (pbx) Faks: (0252) Çorum - Merkez Yavruturna Mah. 1. Maliye Sok. No: 1 Kat: 4 D: 22 Çorum Tel: (0364) (pbx) Faks: (0364) Düzce - Merkez Cedidiye Mah. Hafız Hasan Efendi Cad. No: 17/1 Merkez/DÜZCE Tel: (0380) Faks: (0380) Elazığ - Merkez Yeni Mah. Gazi Cd. No: 28/3 ELAZIĞ Tel: (0424) / Faks: (0424) Gedik Private Bağdat Cad. Esen Apt. No: 351/5 Şaşkınbakkal/İSTANBUL Tel: (0216) Faks: (0216) İstanbul - Ataşehir Barbaros Mah. Ihlamur Bulvarı Sarkaç Sok. Ağaoğlu My Prestige No:1 D: Ataşehir/İSTANBUL Tel:(0216) Faks: (0216) İstanbul - Bakırköy Cevizlik Mah. Muhasebeci Sok. Neşe Han No: 1 Kat:3 Bakırköy/İSTANBUL Tel:(0212) Faks: (0212) İstanbul - Fenerbahçe Hacı Mehmet Sok. 24 E Dalyan Konut Sitesi D: Fenerbahçe/Kadıköy/İSTANBUL Tel: (0216) (pbx) Faks: (0216) İstanbul - Levent Esentepe Mah. Büyükdere Cad. Levent Loft Residence No:201 D: 18 ve 116 Şişli/İSTANBUL Tel: (0212) Fax: (0212) İstanbul - Şişli Esentepe Mah. Büyükdere Cad. Levent Loft Residence A BLOK No: 201 K: 6 D: 106 Şişli/İSTANBUL Tel: (0212) Faks: (0212) İstanbul - Ümraniye İnkılap Mah. Küçüksu Cad. Çeşminaz Sok. NO:2/7 Kat:3 ÜmraniyeTel: (0216) Fax: (0216) Kayseri Hunat MAh. Postalar Geçidi Sok. No:1 / 206 Tel: (0352) (pbx) Faks: (0352) Kocaeli - Gebze Hacı Halil Mah. Hükümet Cad. No: 95 Gebze/KOCAELİ Tel: (0262) Faks: (0262) Malatya - Battalgazi Büyük Hüseyin Bey Mah. Atatürk Cad. Anadolu İş Merkezi K: 3 No: 23 D: Battalgazi / MALATYA Tel: (0422) Faks: (0422) Mersin - Akdeniz Mahmudiye Mah. Atatürk Cad. Adil Kanun İş Hanı Kat: 2 Akdeniz / MERSİN Tel: (0324) Faks: (0324) / Muğla - Fethiye Babataşı Mah Sok. No.2 Fethiye / Muğla Tel: (0252) Fax: (0252)