MURATPAŞA BELEDİYESİ BİLGİ İŞLEM MÜDÜRLÜĞÜ BİLGİSAYAR KULLANIMI DERS NOTLARI

Transkript

1 MURATPAŞA BELEDİYESİ BİLGİSAYAR NEDİR? 1 Bilgisayar; kendine önceden yüklenmiş program gereğince çeşitli bilgileri-verileri uygun ortamlarda saklayan ve istenildiğinde geri getiren, çeşitli aritmetik ve mantıksal işlemler yapan; çok hızlı çalışan elektronik bir cihazdır. Bilgisayarın elektronik kısmına DONANIM (HARDWARE), program kısmına ise YAZILIM (SOFTWARE) denir. Bilgisayarın gelişiminde şu 4 unsur hiç değişmemiştir. 1. Bilginin Girişi (Giriş birimleri: Klavye, mouse, kamera, scanner, fax-modem vb.) 2. Bilginin saklanması (Hafıza: Harddisk, disket, cd-rom vb.) 3. Bilginin işlenmesi (Beyin: Merkezi işlem birimi-central Processing Unit-CPU) 4. Bilginin çıkışı (Çıkış birimleri: Monitör/ekran, Printer/yazıcı, plotter/çizici, modem) BİLGİSAYAR DONANIMI Donanım bilgisayarı oluşturan her türlü fiziksel parçaya verilen addır. Donanım bir merkezi işlem biriminden (Central Processing Unit-CPU) ve bu birime bağlı çevre birimlerinden oluşur. Çevre birimleri : Giriş birimleri (input devices) ve çıkış birimleri (output devices) olmak üzere iki kısımdan oluşur. Screen : Ekran CPU : Merkezi veri işleme ünitesi ( Merkezi işlem birimi ) Flopy Keyboard Printer Communication Scanner : Disket sürücü : Klavye : Yazıcı :Haberleşme (iletişim) : Tarayıcı

2 SABİT DİSK: 2 Verilerin toplandığı bir depolama aracıdır. Hard-disk olarak da anılır. İçerisinde bulunan metal plakalar yüzünden hard-disk adı verilmiştir. Çeşitli markalarda ve kapasitelerde bulunabilir. DİSKET SÜRÜCÜ: Sürekli depolama için kullanılan disketlerin bilgisayar tarafından okunup yazılmasını sağlayan alettir. Tüm bilgisayar bileşenlerinin zamanla hızlanmasına ve gelişmesine rağmen disket sürücüler hiç değişmemiştir. CD SÜRÜCÜ: Günümüz multimedia bilgisayarlarının vazgeçilmez bir parçasıdır. Veri saklamak için kullanılan CD leri okumakta kullanılır. Laser ışınını kullanarak CD üzerindeki izleri okur ve bunları dijital bilgiye çevirir. Uygun program ile bu bilgi alınır ve diğer programların yorumlayabileceği bilgi haline getirilir. SES KARTI: Yine anakart üzerine takılan ses kartı bilgisayarın hafızasından aldığı dijital bilgileri analog bilgilere çevirir ve hoparlör veya kulaklık çıkışından dışarı verir. Mikrofon veya LINE girişinden aldığı analog bilgileri de dijital bilgiye çevirir ve bilgisayarın hafızasındaki uygun bir yere depolar. GÜÇ KAYNAĞI: Bilgisayarın en hayati parçalarından biridir. Çalışma için gerekli olan elektriği sağlar. Üzerindeki fan sayesinde ısınan parçaları soğutulur. ANAKART: Tüm bilgisayarın omurgasını oluşturan parçadır. Üzerinde değişik işlemler yapan entegre devreler bulunur. Tüm genişleme kartları (ekran kartı, ses kartı...) anakart üzerindeki yarıklara yerleştirilir. Üzerindeki bakır yollar sayesinde tüm bileşenler birbiri ile bağlantılıdır. GRAFİK İŞLEMCİSİ: Grafik kartı üzerinde bulunan grafik işlemcisi, bilgisayarın ekran üzerinde görüntü oluşturmasından sorumludur. Tüm renkleri ve şekilleri grafik işlemcisi çizer ve yönetir. GRAFİK (EKRAN) KARTI: Anakart üzerine takılan grafik kartı bilgisayarın hafızasından aldığı dijital bilgileri analog bilgilere çevirir ve monitöre gönderir.

3 VERİ GİRİŞ ALETLERİ (INPUT DEVİCES) 3 Bilgisayara veri girmek için kullanılır, bunlar genellikle klavye (keyboard), fare( mouse), oyun çubuğu (joystick) veya tarayıcı (scanner). ÇIKTI ALETLERİ (OUTPUT DEVİCES) Sonuçlarınızı veya verinizi anlayabileceğiniz ve saklayabileceğiniz bir şekilde manyetik ortama, kağıt üzerine veya bir ekrana aktaran birimlerdir. Bunlar arasında ekran (screen veya display), yazıcı (printer) bütün bilgisayar sistemlerinde görülür. ANA BELLEK (MAİN MEMORY) Birincil depolama (primary storage) olarak da isimlendirilir. İki türlü ana bellek vardır: RASGELE ERİŞİMLİ BELLEK (RANDOM-ACCESS MEMORY (RAM)): Bir veri ile çalışılırken kullanılan çalışma alanıdır. Bu alan geçici olarak her işlem sırasında, yapılan işlemlerin yazıldığı yerdir ve işlem bittiğinde boşaltılır. SADECE OKUNUR BELLEK (READ-ONLY MEMORY (ROM) Sabit bir bellektir, fabrika çıkışı kayıt yapıldıktan sonra bilgisayarınızın her açılışında taşıdığı bilgiler okunur. Bu bilgiler bilgisayarınızın işleyişini kontrol ederler. DEPOLAMA BİRİMLERİ (YARDIMCI BELLEK) Ana bellekte bulunan program veya veriler, bilgisayar kapatıldığı zaman veya ani elektrik kesilmesinde silinir. Bu nedenle, sonradan kullanılabilmeleri için verilerin saklanmasına ihtiyaç duyulur. Bu amaçla bilgisayarda yardımcı bellek birimleri kullanılır. Yardımcı bellek birimleri, programların veya verilerin depolandığı manyetik ortamlardır. Yaygın olarak kullanılan yardımcı bellek birimleri; disk, disket veya Cd-rom lardır. MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ (MİB) Bilgisayarın içerisinde bulunan bileşik bir kartı ifade etmek amacıyla MİB, CPU ve mikro işlemci ifadeleri kullanılır. Bilgisayarda bulunan tüm elektronik parçalar ne yapacaklarına dair emirleri MİB den alırlar. MİB, kullanıcı tarafından verilen komutları yorumlar, komutlara uygun programları çalıştırır ve isteklerimizi yerine getirir. Bilgisayarın, bir toplama işlemini yapabilmesi için bir dizi devreyi açıp kapatması gerekir. Bu işlemleri çok kısa sürede ve eş zamanlı olarak yapar. Bu eş zaman işlemi gerçekleştiren MİB e bağlı bir saattir (Kuarts Kristal). Saatin her vuruşunda bilgisayar birçok elektriksel işlemi gerçekleştirir. Bu saatin ürettiği darbeler Mega Hertz (Mhz) olarak adlandırılan birimle ölçülür. 33 Mhz hıza sahip bir bilgisayarın sistem saati 1 saniyede kez çalışıyor demektir. Mhz değeri büyüdükçe, bilgisayarın çalışması da hızlanacaktır.

4 Bir kişisel bilgisayarın hızı, mikro işlemcisinin hızına ve birim zamanda işlediği sözcük boyuna bağlıdır. Mikro işlemcisinin hızı ise, bir saniyede yapilan işlem sayısı ile ölçülür. Sözcük boyu ise, bilgisayarın birim zamanda işleyebildiği bit sayısıdır. Bu değer 8, 16 ve 32 olabilmektedir. Mikro işlemciler belirli numaralarla ifade edilirler. KLAVYE (KEYBOARD) BİLGİSAYARIN ANA VE EK DONANIMLARI Üzerinde harf, rakam ve sembolleri içeren tuşları bulunduran ve bunlara basıldığında ekrana görüntüleyecek, bilgisayara veri ve komut girişini sağlayan birime klavye adı verilir. Klavye, tuşlarının diziliş sırasına göre üç tür olabilmektedir. Q KLAVYE: İngiliz klavyesi olarak da adlandırılır. Q harfi, klavyenin sol başında yer alır. F KLAVYE: Türkçe klavye olarak da adlandırılır. Bu klavyede harf dizilişi, daktilolardaki gibidir. Q TÜRKÇE KLAVYE: Q klavyede Türkçe Ö, Ç, Ş, I, G, Ü harfleri, sağ tarafa yerleştirilmiştir. FARE (MOUSE) Mouse (fare), klavyeden farklı olarak sadece komut girişinde kullanılır. Bilgisayar ortamında kullanılabilmesi için çalışan programın, mouse kullanımına uygun şekilde yazılmış olması gerekir. Mouse altında yer alan bilye, mouse göstergesinin ekranda istenilen yere hareket etmesini sağlar. Mouse, üzerinde yer alan tuşlardan genellikle sol taraftaki kullanılır. Mouse, avuç içinde tutularak bilekten hareket ettirilerek kullanılır. DİSK Diskler, üzerine bilgi depolanabilen manyetik ortamlardır. Disklerin bilgi depolama kapasitesi disketlerden çok fazladır. Diskler, en az 40 Megabyte tan başlayarak, Gigabyte düzeylerinde bilgi depolayabilirler. Bilgisayar içerisinde (kasası) yer alır ve disketler gibi takılıp çıkarılamaz. Bu nedenle sabit disk, hard disk (fixed disk) olarak da adlandırılır. CD SÜRÜCÜLER Bilgisayarda cd lerin takılması ve kullanılmasını sağlayan yan ünitelerdir. Cd sürücülerin hız özelliğini belirtmek amacıyla 24x,36x gibi ifadeler kullanılır. EKRAN (MONİTÖR) Ekran, genel olarak yazım modunda 25 satır, 80 sütından oluşur. Bu ölçüde bir ekrana (25x80) 2000 A harfi yazılabilir. Grafik modda ise ekranlar nokta ile ifade edilir. Bu noktaların her birine, Pixel adı verilir. Nokta sayısı ne kadar fazla olursa, görüntü o kadar net olur. Ekranlar, genellikle üç türdür. 4

5 Renkli Ekran: Tüm karakter ve grafikler renkli olarak görüntülenir. Günümüzde yaygın olarak kullanılmaktadır. Renkli ekran, grafik açısından da diğer ekran türlerinden çok üstündür. Siyah/Beyaz Ekran: Yeşil üstüne siyah veya siyah üstüne beyaz görüntü veririler. Grafik görüntüleme özellikleri sınırlıdır. Likid Kristal Ekran: Genellikle taşınabilir (Laptop-Notebook) bilgisayarların ekranıdır. Içerisinde özel bir sıvı bulunan bu ekranlar, hesap makinesi ekranına benzerler. YAZICI (PRİNTER) Bilgisayarda yer alan bilgilerin kağıda yazdırılmasını sağlayan elektronik ve mekanik parçalardan oluşmuş yan ünitedir. Piyasada birçok tür ve marka yazıcı bulunmaktadır. Karakterleri yazış şekillerine göre aşağıdaki şekilde gruplandırılabilir. Nokta Vuruşlu (Dot Matrix)Yazıcılar: Nokta vuruşlu yazıcılar, bir satıra yazdıkları karakter sayısına göre iki gruba ayrılırlar. 80 sütunluk yazıcılar, bir satıra normalde 80 karakter yazarlar. Sıkıştırılmış olarak 132 karakter yazabilirler. 136 sütunluk yazıcılar ise bir satıra normalde 132 karakter yazarlar. Sıkıştırılmış olarak 236 karakter yazabilirler. Bu yazıcılarda, yazma kafasında yer alan iğne (pin) sayısına göre yazım kalitesi değişir. İğne sayısına göre 9 ve 24 olmak üzere iki çeşittir. Nokta vuruşlu yazıcıların hız birimi CPS (Character Per Seconds) ile ifade edilir. Hız birimi saniyede bastığı karakter sayısı ile belirtilir. Lazer Yazıcılar (Laser Printer): Nokta vuruşlu yazıcılara göre bu yazıcıların yazım kalitesi ve hızı mükemmeldir. Fotokopi makineleri gibi çalışırlar. Nokta vuruşlu yazıcılar satır satır, lazer yazıcılar ise sayfa sayfa basım yapar. Lazer yazıcıların hız birimi PPM (Page Per Minute) ile ifade edilir. Hız birimi dakikada bastığı sayfa sayısı ile belirtilir. Mürekkep Püskürtmeli Yazıcılar (İnkjet Printer): Karakterleri mürekkep püskürterek yazarlar. Renkli ve grafik basımında diğer yazıcılara göre daha iyi olduğu söylenebilir. TARAYICI (SCANNER) Tarayıcının çalışması, fotokopi makinesine benzer. Resim, yazı ve harita gibi hazır metinleri bilgisayar ortamına aktarmaya yarar. Tarayıcılarda tarama yoğunluk birimi DPI (Dots Per Inch) ile ifade edilir. ÇİZİCİ (PLOTTER) Yazıcılar gibi çalışırlar. Ebat olarak yazıcılardan çok büyük ve pahalıdırlar. Genellikle mimarî çizim amaçlı kullanılırlar. OPTİK OKUYUCU Yüzey üzerine optik bir gözle ışık yansıtarak okuma yaparlar. Üniversite seçme sınavı kâğıtlarının ve formlarının okunması işlemi, optik okuyucular ile gerçekleşmektedir. 5

6 BİLGİSAYARI OLUŞTURAN PARÇALAR: 6 BELLEK KARTI Bilgisayarlarda bellek işlemlerini yapmak amacıyla ana kart üzerine yerleştirilen bellek kartları vardır. Ana kartın üzerinde boş yuva varsa, bilgisayarınıza ek bellek kartı takılarak bellek kapasitesi yükseltilebilir. Bellek kartının kapasitesi ve yükseltilebileceği en yüksek değer, bilgisayarın hızlı işlem yapması bakımından önemlidir. Örneğin, ana kart üzerinde yer alan bellek yuvalarına 4 Mb bellek kartı takılı olduğunu ve 4 adet boş bellek yuvası olduğunu farz edelim. Bilgisayarınızın bellek kapasitesini en fazla 16 Mb a kadar yükseltebilirsiniz. 8 Mb lik bellek kartı ile başladıysanız 4x8=32 Mb a kadar yükseltebilirsiniz. EKRAN KARTI Ekrana ait işlemleri gerçekleştiren ve mikro işlemci ile ilişkisini sağlayan karttır. GRAFİK KARTI Bilgisayarda genel olarak oyun oynamak, çizim veya resim yapmak, mimari çizimlerin yapılması amacıyla kullanılan karttır. Piyasada bulunan bazı grafik kartlarının isimleri şunlardır: MDA (Monochrome Display Adaptor) (Tek renk-720x320 Pixel) CGA (Color Graphic Adaptor) (4 Renk - 400x200 Pixel) EGA (Enhanced Graphic Array) (16 Renk - 600x400 Pixel) VGA (Video Graphic Adaptor) (256 Renk - 800x600 Pixel) SVGA (Super Video Graphic Adaptor) (256 Renk x768 Pixel) Ekran, grafik özelliğinde çalışırken satır ve sütun sayısı yerine, her biri ayrı ayrı duyarlı noktalardan oluşur. Bu noktaların her birine Pixel adı verilir. Nokta (Pixel) sayısı ne kadar fazla olursa ekrandaki görüntü daha net olur. DİSK KONTROL KARTI (DİSK VARSA) Disk sürücüsünden gelen bilgiler ile mikro işlemci arasında baglantiyi sağlayan elektronik devredir. ELEKTRİK GÜÇ KAYNAĞI (POWER SUPPLY) Bilgisayarın elektrik ihtiyacını düzenleyen ve kontrol birimdir.

7 SES KARTI 7 Bilgisayardan seslerin daha kaliteli olarak elde edilmesini sağlayan elektronik devredir. Seri ve Paralel Kapı (Port) Kartı Bilgisayarın dış ortamla bağlantısını sağlayan elektronik devredir. Bu kartın takılması ile bilgisayarda yazıcı ve haberleşme işlemleri gerçekleştirilir. Bu portlar; Paralel Portlar LPT1, LPT2, LPT3 Seri Portlar COM1, COM2, COM3 olarak adlandırılırlar. MODEM VE FAKS KARTI Telefon hatları ile bilgisayarlar arası haberleşmeyi sağlamak için modemler kullanılır. Son yıllarda bilgisayar üzerinden faks ve telefon haberleşmesini sağlamak amacıyla faks ve modem kartları birleştirilmiştir. Bu tür kartlara da faks/modem ismi verilmiştir. Modem, telefon kablosu vasıtasıyla bilgisayar sinyallerini ses sinyallerine, ses sinyallerini bilgisayar sinyallerine çeviren alettir. Modem sözcüğü Modulation ve DEModulation kelimelerinin birleşiminden oluşmuştur. Modemlerde hız birimi bps (Bit per seconds) ile ifade edilir. Bu birim saniyede iletilen bit sayısıdır. Bps cinsinden standart iletişim hızları 300, 600, 1200, 2400, 9600, 14400, 19200, 28800, ve şeklindedir. Modemler teknik açıdan iki kısımda incelenebilir: 1. İnternal (Dahili) Modem : Bilgisayarın içine takılır ve kart şeklindedir. 2. External (Harici) Modem : Bilgisayara dışarıdan ilave edilir ve kablo aracılığı ile iletişim sağlanır. EKRAN KARTI HARDDİSK (HDD SABİT DİSK )

8 8 HDD ( HARDDİSK YAPISI ) KASA PARÇALARI CPU ( MERKEZİ İŞLEM BİRİMİ İŞLEMCİ )

9 9 MAINBOARD ( ANA KART ) İŞLETİM SİSTEMİ NEDİR? WINDOWS 7 İŞLETİM SİSTEMİ İşletim sistemi, bilgisayar açılırken hafızaya yüklenen, bilgisayar donanım kaynaklarını yöneten ve çeşitli uygulama yazılımları için hizmet sağlayan genel amaçlı bir yazılımdır. İşletim sistemi, bilgisayar sistemini kullanan kullanıcılar uygulama programları ve bilgisayar donanımı arasında aracılık görevi yapar. OS (operating system) diye kısaltılır. İşletim sistemleri sadece bilgisayarlarda değil, cep telefonları, oyun konsolları gibi işlemciye hafıza birimleri içeren yönetilebilir aygıtlarda bulunur. Bilgisayarda oyun, kelime işlemci yada tarayıcı gibi herhangi bir uygulama programı çalıştırıldığında söz konusu uygulama programı için kullanıcıdan giriş birimleri aracılığıyla verilerin alınması, kullanacağı donanım aygıtlarını yönetme, hafızada ve depolama birimlerinde yer ayrılması, sonuçların çıkış birimleri aracılığıyla kullanıcıya sunulması gibi tüm ayrıntılardan işletim sistemi sorumludur.

10 10 MİCROSOFT WİNDOWS: Microsoft Windows, kişisel bilgisayarlarda en çok kullanılan ticari işletim sistemlerinden biridir. Son zamanlarda, Windows'un en çok kullanılan versiyonu Windows XP'dir. Windows XP 25 Ekim 2001 tarihinde yayınlanmıştır. Günümüzde kullanılan versiyonlar ise: kişisel bilgisayarlar için Windows 7, sunucular için Windows Server 2008, pda'larda kullanılan versiyonu ise Windows mobile 6'dır. AÇILIŞ EKRANI Açılış ekranında bilgisayarda tanımlı kullanıcılar listelenmektedir, kullanıcı şifresini doğru yazdığınız takdirde bir sonraki bölümde anlatılacak olan masaüstü ortamı ile karşılaşılacaktır, ekranın sol üst köşesinde dil çubuğu, sağ alt köşesinde kapatma seçenekleri bulunmaktadır. Sol alt köşede bulunan erişim seçeneklerinde ise örneğin ekran klavyesi aktif edilerek kullanıcı şifresinin sanal klavyeden girilmesi sağlanabilir. BİLGİSAYARI KAPATMAK Bilgisayar sistemindeki olası veri kayıplarını en aza indirgemek için her zaman başlat menüsünden kapatılmalıdır. Bilgisayarı kapatmak için başlat menüsüne tıklandıktan sonra aşağıdaki ekran ile karşılaşılır. Kapat düğmesine tekrar basıldığında bilgisayar kapanır, diğer seçenekler için Kapat yazısının hemen yanındaki ok işaretine tıklanır, bu seçenekler: Kullanıcı Değiştir: Aktif kullanıcının değiştirilmesini sağlar. Oturumu Kapat: Aktif kullanıcının oturumu sonlandırılır, sistem bir önceki resimde görülen açılış ekranına geri döner, açık olan uygulama ve programlar kapatılır. Kilitle: Sistem bir önceki resimde görülen açılış ekranına geri döner, açık olan uygulama ve programlar çalışmaya devam eder. Yeniden Başlat: Bilgisayarın kapatılıp yeniden başlamasını sağlar(resetleme), genellikle yeni bir program kurulduğunda yada güncelleştirme yapıldığında yeniden başlatma gerekli olabilir, bilgisayarımızın kilitlenmesi durumundaysa görev yönetici kullanılarak yeniden başlatılabilir. Uyku: Bilgisayar uzunca bir süre kullanılmayacak ise uyku moduna alınması güç yönetimi açısından önemlidir özellikle dizüstü bilgisayarlarda pil süresinin verimli kullanımı açısından önemlidir, bilgisayar sistemi belirli bir süre hiç kullanılmadığı zaman otomatik olarak uyku moduna geçecek şekilde ayarlanabilir.(denetim masası konusunda değinilecek) MASAÜSTÜ ORTAMI: Masaüstü(desktop) windows işletim sisteminin kullanıcı ile etkileşimde bulunduğu ortama verilen isimdir, masaüstü aynı zamanda windowsişletim sistemi ile kullanıcı arasındaki etkileşimi sağlayan görsel bir arabirim sağlar, kullanıcının masaüstünde klavye yada fare aracılığıyla gerçekleştirdiği veri girişleri işletim sistemi tarafından yorumlandıktan sonra sonuçlar yine masaüstü aracılığıyla uygun çıkış birimlerinden kullanıcıya sunulur.

11 11 MASAÜSTÜ SİMGELERİ: Masaüstü simgeleri: Programlar, programlara ait kısayollar, dosya ve klasörler yer alır. Başlat Menüsü: Bilgisayarda yüklü olan programlardan birini çalıştırmaya, dosya yada klasörleri aramaya, yüklü aygıtlarla ilgili seçeneklere başlat menüsü aracılığıyla ulaşılır. Görev çubuğu: Çalışan programlara ait simgeler görev çubuğunda görülür. Bildirim alanı: Yukarıdaki resimden de görülebileceği gibi ses, ağ, tarih ve saat işlemleri gibi bazı uygulamalara(burada yer alan uygulamalara denetim masası konusunda yer verilecektir) bildirim alanını kullanılarak ta ulaşılabilir. BİLDİRİM ALANI GERİ DÖNÜŞÜM KUTUSU: Silinen dosya ve/veya klasörlerin geçici olarak depolandığı özel bir klasördür, silinen öğeleri tamamen silmek için fareyle sağ tıklanarak Geri dönüşüm kutusunu boşalt, yanlışlıkla silinen bir öğeyi geri almak içinse yandaki resimde gösterildiği gibi öğe üzerinde sağ tıklayarak geri al yapılması gerekmektedir.

12 DOSYA VE KLASÖR İŞLEMLERİ 12 Klasörler, programlar ve dosyalar için bir kapsayıcıdır, bir çekmeceye benzetebileceğimiz klasörler, bir diskteki program ve belgelerin düzenlenmesine yönelik bir araçtır, aşağıdaki resimde Java klasörü içi dolu bir klasörü, C klasörü ise içi boş bir klasörü göstermektedir, tüm klasör görünümleri bu şekildedir. Yeni klasör oluşturmak için bulunduğumuz klasör içinde ya da masaüstünde fareyle sağ tıkladıktan sonra Yeni daha sonra Yeni klasör demek yeterli olacaktır. Dosyalar ise çeşitli programlara ait, yazı, ses, resim, çizim, video gibi verilerin saklandığı ise bileşenlerdir, her dosya varsayılan olarak ilişkili olduğu programla birlikte çalışır, dosya isimleri. ile ayrılmış ad ve uzantıdan oluşur( yenibelge.doc gibi) burada.doc uzantısı o dosyanın hangi programla ilişkili olduğunu da belirler,.exe program dosyalarına ait uzantılardır (örnek olarak winword.exe word programını ifade eder) aşağıdaki resimde görüldüğü gibi her dosyanın simgesi ait olduğu türe(uygulama, belge vs..) göre farklılık göstermektedir. şekil : boş ve dolu klasör Şekil : dosya türleri

13 13 Aşağıdaki tabloda en çok kullanılan dosya uzantılarının türleri ve hangi programlarla açılabileceği tablo halinde listelenmiştir. Dosya uzantısı Türü Program.exe/.com/.bat Uygulama Çalışabilir uygulama.msi Uygulama Setup/kurulum dosyası.txt/.doc/.docx Ofis belgesi Word.xls/.xlsx Ofis belgesi Excel.ppt/.pptx/.pps Ofis belgesi Powerpoint.gif/.jpg/.tiff/.bmp Resim Resim görüntüleyici.mp3/.wav Ses Winamp/media player.avi/.divx/.mkv/.mp4/.mpg Video Media player.pdf Belge Acrobat reader.flv/.swf Flash Flash player/ web tarayıcı.htm/.html Html belgesi Frontpage/web tarayıcı.c/.cpp C belgesi Devc++/Turbo c.rar/.zip/.tar Sıkıştırılmış dosya/klasör Winrar DOSYA YA DA KLASÖRLER ÜZERİNDE SAĞ TIKLAMAK Aç klasör ise içeriği görüntülenir, dosya ise açılır, Gönder dosya ya da klasörü harici bir depolama birimine, masaüstüne ya da belgeler içine pratik olarak kopyalanmasını sağlar. Kopyala dosya ya da klasörü kopyalar. Kes dosya ya da klasörü bulunduğu yerden silerek kopyalar. Sil dosya ya da klasörü geri dönüşüm kutusuna taşır, Yapıştır daha önce Kes/Kopyala yapılmış klasör ya da dosyanın belirtilen konuma kopyalanmasını sağlar. Sağ Tuş - Özellikler seçeneği klasör ve dosyalarda farklılık gösterir. Şekil : Sağ tık seçenekleri

14 14 Klasör üzerinde sağ tıklanıp özellikler denildiğinde Genel sekmesinde klasörün boyutunu, oluşturulma tarihini ve disk üzerindeki konumunu görebiliriz, buradaki Gizli seçeneği aktif edilirse klasör gizlenmiş olur(tekrar görünür yapmak için denetim masası-- -klasör seçenekleri --- gizli dosya ve klasörleri göster). Paylaşım sekmesi klasöre paylaşım verilmesini sağlar, bir sonraki konuda anlatılan yerel diske paylaşım verme işlemiyle aynı şekilde gerçekleştirilir. Özelleştir sekmesinde ise klasör görünümü için bir resim belirlenebilir ya da klasör görünümü buradaki simgelerden biriyle değiştirilebilir. Masaüstü - Sağ Tuş - Görünüm seçeneğiyle masaüstündeki öğelerin nasıl görüntüleneceği seçilir. Sıralama ölçütü masaüstündeki öğelerin hangi kritere göre dizileceğini belirler. Yenile masaüstünün yeniden görüntülenmesini (refresh) sağlar. Yapıştır daha önce Kopyala ya da Kes yapılmış klasör ve/veya dosyanın masaüstüne yapıştırılmasını sağlar. Yeni klasör yada dosya oluşturmamızı sağlar. Burada son üç seçenek olan Ekran çözünürlüğü, Araçlar, Kişiselleştir seçenekleri ise denetim masası altındaki ilgili uygulamayı başlatır, bu seçenekler denetim masası konusunda anlatılacağı için burada tekrar yer verilmeyecektir. GÖREV ÇUBUĞU ÜZERİNDE SAĞ TIKLAMAK Araççubukları seçeneğinde seçili olan öğelerin görev çubuğu üzerinde görünmesini sağlar. Pencereleri basamakla/üst üste göster/yan yana göster seçenekleri açık olan programların ekranda nasıl görüneceğini belirler, Masaüstünü göster seçeneği açık olan tüm programları görev çubuğuna atarak masaüstünün görünmesini sağlar. Özellikler

15 15 seçeneği denetim masası altında da bulunan Görev çubuğu ve başlat menüsü özellikleri seçeneklerini açar. Görev Yöneticisi ni başlat bilgisayar yönetimi açısından önemli bir seçenektir, Uygulamalar sekmesinde kullanıcı tarafından çalıştırılan aktif programları ve çalışma durumları görüntülenebilir(eğer kilitlenen bir program varsa durum cevap vermiyor olarak görünür, Görevi Sonlandır diyerek programın kapatılması gerekir) BAŞLAT MENÜSÜ: Bilgisayarda yüklü olan programlardan birini çalıştırmaya, dosya yada klasörleri aramaya, yüklü aygıtlarla ilgili seçeneklere başlat menüsü aracılığıyla ulaşılır. Başlat menüsü iki sütundan oluşmaktadır, sol sütunda erişim kolaylığı için sık kullanılan programlar listesi yer almaktadır, tüm programlar yazısına tıklayarak bilgisayarda yüklü olan tüm programlara erişilebilir, programları ve dosyaları ara alanına çalıştırılmak istenen program isminin yazılması yeterlidir. Arama Örnek olarak bilgisayarda ses kaydedici programını başlatmak için arama kutusuna aşağıda resimde görüldüğü gibi ses yazılır ise, windows 7 içinde ses kelimesinin geçtiği program ve dosyaları aşağıdaki gibi listeleyecektir, aynı programı çalıştırmak için Başlat menüsü Tüm Programlar Donatılar Ses Kaydedici yolu da izlenebilir. Benzer şekilde wordpad programını çalıştırmak için arama kutusuna word, hesap makinesi programını çalıştırmak için hesap yazılması yeterlidir. Başlat menüsü ikinci sütunda yer alan öğeler: Kullanıcı: Başlat menüsü ikinci sütunda en üstte bulunur, sistemde o an oturum açmış olan aktif kullanıcının kullanıcı adı yer alır. Belgeler: Bilgisayarda c:\kullanıcılar\kullanıcı\belgelerim klasörünü açar, buradaki kullanıcı bilgisayardaki kullanıcı adını simgelemektedir, eğer bilgisayarda birden fazla kullanıcı mevcut ise her kullanıcının kendine özgü bir Belgelerim klasörü bulunur. Bu klasör işletim sistemi yüklenirken windows 7 tarafından otomatik olarak oluşturulan bir klasördür, word excel gibi ofis programlarında oluşturulan ofis belgeleri farklı bir kayıt ortamı belirtilmediği sürece varsayılan olarak bu klasör içerisine kaydedilecektir. Resimlerim: Bilgisayarda c:\kullanıcılar\kullanıcı\resimlerim klasörünü açar, tıpkı Belgelerim klasörü gibi bu klasörde özel bir klasördür ve bilgisayardaki resim dosyaları varsayılan olarak bu klasör içerisinde depolanmaktadır. Müzik: Bilgisayarda c:\kullanıcılar\kullanıcı\müziğim klasörünü açar, tıpkı Belgelerim klasörü gibi bu klasörde özel bir klasördür ve bilgisayardaki ses dosyaları varsayılan olarak bu klasör içerisinde depolanmaktadır. Bilgisayar Sabit disk, disket, Cd/Dvd ve varsa harici depolama birimleri ile tarayıcı, yazıcı gibi diğer çevre birimlerine erişimi sağlar. Bilgisayarayeni bir aygıt yüklendiği zaman(usb bellek gibi) bu aygıta Bilgisayarım penceresinden ulaşılabilir.

16 16 Sabit Disk Sürücüleri: Bilgisayarda yüklü olan tüm sabit disk, cd/dvd ve harici depolama birimleri bu grup altında görülebilir. Yerel Diskler: Bilgisayarda birden fazla yerel disk bulunabilir, yada tek bir yerel disk üzerinde birden fazla bölümlendirme yapılabilir. Genel olarak C sürücüsü windows işletim sistemi ve diğer yüklü programlar için, D sürücüsü ise müzik, video ve diğer kullanıcı dosyalarını depolamak için kullanılır. Böylece işletim sisteminin çökmesi durumunda bile D sürücüsündeki veriler kaybolmaz, yerel diskler üzerinde çift tıklayarak içindeki dosya ve klasörlere erişilebilir. Yardım ve Destek Bu menü genel olarak Windows 7 hakkında bilgi almak için kullanılabileceği, aşağıda resimde görülen Yardımda ara arama kutusuna yazılacak konu başlığıyla ilgili yardım konularının listelenmesi de sağlanabilir. Donatılar Bu bölüm içinde günlük hayatta bilgisayar kullanımı esnasında sıklıkla ihtiyaç duyduğumuz programlar bulunmaktadır, bu programlar: Çalıştır: Bir program adının yazılarak çalıştırılmasını, dosya/klasör açılmasını ya da bir web sayfasının görüntülenmesini sağlar, örnek olarak aşağıda görüldüğü gibi Hesap makinesi programını çalıştırmak için bu kutuya calc yazılarak enter tuşuna basılır.

17 Paint: Bu program aracılığıyla basit çizimler oluşturularak resim formatında kaydedilebilir. Ses Kaydedici: Mikrofondan ses kaydı yapılmasını sağlar, başlatmak için Kaydı Başlat seçeneği, kaydı durdurmak için ise Kaydı Durdur seçeneği kullanılır. Wordpad: Kelime işlemci programıdır, Windows 7 de bulunan kelime işlemci programları ilkelden gelişmişe doğru sıralanacak olursa bu sıra: metin belgesi, wordpad, Microsoft word şeklinde olur. Windows Gezgini: Bilgisayarda yüklü depolama birimleri, klasörler içinde gezinti yapılmasını sağlar, aşağıda resimde de görülebileceği gibi sol tarafta menü şeklinde içeriği görüntülenmek istenen disk yada klasör, sağ tarafta ise sol tarafta seçilen öğe içeriği görüntülenir. 17