Temel Kavramlar: Öğrenme İlkeleri

Transkript

1 Temel Kavramlar: Öğrenme İlkeleri Yrd. Doç. Dr. Levent DURDU Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Eğitim Fakültesi Kocaeli Üniversitesi Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU nun sunumlarından alıntılanmıştır.

2 Öğrenme Nedir? Öğrenme, bireyin olgunlaşma düzeyine göre yaşantıları aracılığıyla ya da çevresiyle etkileşimi sonucunda yeni davranışlar kazanması ya da eski davranışlarını değiştirmesi sürecidir. Öğrenmelerin nasıl gerçekleştiğini daha iyi anlayabilmek için öğrenme ilkelerine göz atmakta yarar vardır. -2-

3 Öğrenme İlkeleri (1) Öğrenme birikimli bir süreçtir. Başka bir deyişle, öğrenme daha önceki öğrenilen bilgi ve beceriler üzerine inşa edilir. Bir öncekine dayalı, bir sonrakine hazırlayıcıdır. -3-

4 Öğrenme İlkeleri (2) Öğrenme basitten karmaşığa, kolaydan zora, somuttan soyuta, yakın çevreden uzak çevreye doğru oluşur. Somut bilgiler daha kısa sürede kazanılır ve daha kolay öğrenilir. -4-

5 Öğrenme İlkeleri (3) Yeni öğrenilenlerin daha önce öğrenilenlerle bağlantısı kurulursa öğrenme kalıcı olur. -5-

6 Öğrenme İlkeleri (4) Yapılacak olan öğrenme etkinliği için gerekli ön koşul davranışlar kazanılmış olmalı ve öğrenci bunları hatırlayarak kullanabilmelidir. Öğretilecek konu ile ilgili önbilgiler ne kadar kuvvetli olursa, yeni konunun öğrenilmesi de o kadar kolay ve istenilen düzeyde olur. -6-

7 Öğrenme İlkeleri (5) Öğrenme yalnızca bilgi vermeye değil, ilişki kurma ve transfer edebilmeye de odaklanmalıdır. Öğrenmenin transferi, öğrenilmiş durumla transfer edilecek durum arasındaki benzerliğe bağlıdır. -7-

8 Öğrenme İlkeleri (6) Yeni öğrenilen beceriler için tekrar ve uygulama olanağı verilmelidir. -8-

9 Öğrenme İlkeleri (7) Yeni öğrenilecek bilgi anlamlı bir bütün içinde verilmelidir. Anlamlı öğrenmeler daha kalıcı olur. Anlamlı öğrenmeler öğrenciye uygun etkinliklerle sağlanabilir. Öğrenmelerin etkili olabilmesi için öğrenci, okulda öğrendiği kavramların, ilişkilerin gerçek yaşantılarla bağını kurabilmeli günlük yaşama transfer edebilmelidir. -9-

10 Öğrenme İlkeleri (8) Öğrenme etkinlikleri sırasında değişik örnek olaylar sunulmalıdır. Çünkü ne kadar çok örnek olay sunulursa o kadar değişik yaşantı sağlanmış olunur. Böyle yapılınca öğrencinin öğrendikleri arasında ilişki kurması ve transfer edebilmesi kolaylaşmış olur. -10-

11 Öğrenme İlkeleri (9) Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri birbirinden farklıdır. -11-

12 Öğrenme İlkeleri (10) Öğrencilerin öğrenme hızları birbirinden farklıdır. -12-

13 Öğrenme İlkeleri (11) Öğrenme duyu organları aracılığıyla gerçekleşir. Yalnız Kulaklar %20 Yalnız Gözler %50 Görsel + İşitsel + Etkin Katılım %70 Görsel + İşitsel + Etkin Katılım + Yaparak Yaşayarak Öğrenme %90-13-

14 Araştırmalar ve Görsel İşitsel Araçlar Araştırma sonuçlarına göre insanlar: Okuduklarının % 10'unu İşittiklerinin % 20'sini Gördüklerinin % 30'unu Görüp işittiklerinin % 50'sini Söylediklerinin % 70'ini Yapıp söylediklerinin % 90'ını hatırlamaktadırlar. -14-

15 Kaynakça Demirel, Ö. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Senemoğlu, N. (2009). Gelişim, öğrenme ve öğretim: Kuramdan uygulamaya. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. -15-

16 Eğitimde Program Geliştirme Süreci ve Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi Yrd. Doç. Dr. Levent DURDU Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Bölümü Eğitim Fakültesi Kocaeli Üniversitesi Dr. Süleyman Sadi SEFEROĞLU nun sunumlarından alıntılanmıştır.

17 Konu Başlıkları Eğitimde program geliştirme süreci Program geliştirme nedir? Eğitim programı nedir? Eğitim programının ögeleri arasındaki ilişki Bir eğitim programının ögeleri Eğitim programının işleyişi Program geliştirme sürecinde yer alan ögeler Öğrenmeyi Etkileyen Uyarıcılar Eğitim Durumlarının Seçilmesi Eğitimde program geliştirme modelleri -17-

18 Eğitimde Program Geliştirme Süreci Bir eğitim sisteminde ortaya çıkan sorunların çözümü, o sistemdeki eğitim politikalarına yani okuldaki öğrencinin davranışına dönüştürmesi söz konusu olan eğitim programlarının geliştirilmesine bağlıdır. -18-

19 Program Geliştirme Nedir? (2) Program geliştirme, gerek okul içinde gerekse okul dışında Milli Eğitimin ve okulun amaçlarını etkin bir şekilde geliştirmek ve gerçekleştirmek üzere düzenlenen içerik ve etkinliklerin uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerle geliştirilmesine yönelmiş koordine çabaların tümüdür. -19-

20 Eğitim Programı Nedir? Eğitim programı, program ögeleri olan hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve değerlendirme boyutları arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür. Eğitim programı, öğrenciye kazandırmayı düşündüğümüz hedefleri, hedeflere ulaştırıcı eğitim durumlarını, eğitim durumları sonunda hedeflere ne derece ulaşıldığını anlamaya yönelik (anlama etkinliği olan) değerlendirmeye yer veren, sürekli değişmeye açık ana plandır. -20-

21 Program Kavramı Eğitim öğretim faaliyetleri ülkelerin eğitim politikaları ve eğitim sistemleri çerçevesine göre şekillenen planlı ve programlı olarak yürütülen çalışmalardır. «her derece ve türdeki ders programları ve eğitim metotlarıyla ders araç ve gereçleri, bilimsel ve teknolojik esaslara ve yeniliklere, çevre ve ülke ihtiyaçlarına göre sürekli olarak geliştirilir» MEB,

22 Eğitim Programı Nedir? (2) Eğitim programı, öğrencilere kazandırmayı düşündüğümüz davranışların nasıl kazandırılacağının planlanmasıdır. Belli öğrencileri belli zaman süreci içinde yetiştirmeye yönelik düzenli eğitim durumlarıdır. -22-

23 Eğitim Programı Niçin? Hedefler (Davranışlar) (Eğitim Felsefesi) Ne? İçerik Program Değerlendirme Ne Kadar? Kalite Kontrolü Nasıl? Öğretme-Öğrenme Süreci -23-

24 Programın Ögeleri Arasındaki İlişki Programın boyutlarından birinde olan bir değişme sistemde yer alan diğer boyutları da etkiler. Kazanımı değiştirirseniz ders anlatımı değişir değerlendirme değişir -24-

25 Eğitim Programı (2) Bir eğitim programı: Niçin eğitim? Neler nasıl öğretilecek? Ne kadar öğrenildiği nasıl anlaşılacak? sorularının karşılığı olan üç ögeden oluşmaktadır. -25-

26 Eğitim Durumları Bir Programın Ögeleri Program -26-

27 Bir Programın Ögeleri Bir eğitim programının ögeleri: 1. Hedefler, yani istendik davranışlar, 2. Eğitim durumları (Öğrenme-öğretme süreçleri), yani eğitsel yaşantıları oluşturan etkinlikler, 3. Sınama durumları (Değerlendirme), yani istendik davranışların gerçekleşme derecesini saptama etkinlikleri. -27-

28 Eğitim Programının İşleyişi Bir eğitim programının 1. ve 3. ögeleri ancak eğitim durumlarının düzenlenmesi ve öğrenciye kazandırılması ile işlevsel olabilir. -28-

29 Eğitim Programının İşleyişi Hedefler saptanıp gözlenebilir davranışlara çevrildikten sonra hedeflere ulaşabilmek için "neler nasıl öğretilecek?" sorusunun yanıtlanması gerekir. Bu sorunun yanıtı eğitim durumlarını, yani hedeflere ulaştırıcı: Konu içeriği, Ders araç-gereçleri, Öğretim yöntemleri ve ilkelerini belirler. -29-

30 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Hedefler Hedef (Niçin): Hedef kavramı, yetiştirilen insanda bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikte istendik özellikler olarak tanımlanabilir. Yani hedef, öğrenciye (bireye) kazandırılması düşünülen özelliklerdir. Hedef bir programın ilk ögesidir. Bir işe başlarken öncelikle hedef(ler) saptanır. -30-

31 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Hedefler (2) Hedef (Niçin): Hedefler, büyük ölçüde ülkenin eğitim felsefesini ortaya koymaktadır. Amaç: Amaç kavramı ise daha çok bu hedefe ulaşma isteği anlamında kullanılmaktadır. Hedeflerin davranışa dönüştürülebilir olmaları gerekir ve hedefler belirlendikten sonra bunların davranış yönünden de dile getirilmesi önemlidir. -31-

32 Bir Eğitim Programının Ögeleri: İçerik İçerik (Ne öğretelim): Bu aşamada ne öğretelim sorusuna yanıt aranır. Hedef-içerik ilişkisi kurulur. İçerik, saptanan hedefe ulaşmak için ele alınması planlanan konu alanları, ilkeler, kavramlar, kurallar ve olgulardır. -32-

33 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu Eğitim durumu, hedefleri bireylere aktarırken (hedef davranışları kazandırırken) sınıf içinde yapılan tüm etkinlikler, öğretmenin kullandığı tüm yöntem-teknikler, (Öğretim Yöntem ve Teknikleri) araç-gereçler ve öğretme etkinlikleri Süre (Öğretim Teknolojileri) İnsan kaynakları olarak tanımlanabilir. -33-

34 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu (2) Öğretme-öğrenme süreçleri (Nasıl öğretelim?): Eğitim Durumu olarak bilinen programın süreç boyutunda "nasıl öğretelim" sorusuna yanıt aranır. Sınıf içi uygulamalarda hangi yöntem ve teknikler kullanılmalı? Hangi araç-gereçlerden yararlanılmalı? vb gibi. Belirlenen hedeflere nasıl ulaşılacağının yanıtlanması gerekmektedir. -34-

35 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu (3) Eğitim durumu, saptanan hedef davranışların her bir öğrenciye, belirtilen süre içinde ve en etkin bir biçimde nasıl kazandırılacağının belirlenmesidir. Eğitim durumu, bir bakıma öğretme ortamının düzenlenmesidir. Bu ortamda öğrenciye, istendik davranışın en kısa zamanda, en ekonomik ve en etkili bir biçimde kazandırılması amaçlanmaktadır. -35-

36 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu (4) Bir "eğitim durumu", biçimsel ve niteliksel olarak sekiz aşamadan oluşabilir: Giriş Bölümü: Dikkati çekme Güdüleme Gözden geçirme Geçiş Geliştirme Bölümü Geliştirme etkinlikleri Özet Sonuç Bölümü Yeniden Güdüleme Kapanış. -36-

37 Ders Planı: Bir ders planının belli başlı ögeleri ve hazırlanırken dikkat edilmesi gereken hususlar: Hazırlık Dersin Adı Ünitenin Adı Konunun Adı Süre Kullanılacak Yöntem ve Teknikler Kullanılacak Kaynak, Araç ve Gereçler Eğer yapılacaksa Gezi ve Gözlemler Hedefler Hedef davranışlar Bilişim Tekn. Kelime İşlemci Sayfa Yapısı 40 dakika Göst.yapt. Bil. Proj. A4, çetvel yok SY. ayarlamak Kenar boşluklarını istenilen ölçüde ayarlayabilmek Dersin İşlenişi Dikkat çekme Güdüleme-istekli kılma Gözden geçirme Hedef davranışı söyleme Geçiş-Açıklama Geliştirme-Sunu Özetleme Ödev verme Tekrar güdüleme Kapanış Sınama Durumları Kapanış Kısa sohbet USD Font 400 milyon $ önceki konu bağl. Kenar boş A4 gösterme Göst. yaptırma Tekrar gösterme Farklı şablonları deneme Ödevi, resmi sığdırma Önemini hatırlatma 3 soruluk quiz Yoklamayı sorma, ödevi hatırlatma, bir sonraki dersi ifade etme

38 Örnek Günlük Plan 1_Seferoglu_Planlama_Ders_Plani.docx Ders_Plani_Guduleme.mp4-38-

39 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Değerlendirme Değerlendirme (Ne kadar? Kalite kontrolü): Bu aşamada eğitimin kalite kontrolü yapılır. Sonuçlar, eğitim programının hedeflerine ne kadar ulaşıp ulaşamadığını ortaya koyar. Başka bir ifadeyle sisteme geri-bildirim sağlanmış olunur. Değerlendirmeye güven? -39-

40 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Değerlendirme (2) Değerlendirme, bir programın sürekli değiştirilipgeliştirildiği aşamadır. Değerlendirme, hedeflerin gerçekleşme düzeylerinin saptanması, verilen bilgilerin öğrenciler tarafından kazanılıp kazanılmadığının, kazanıldıysa ne düzeyde olduğunun saptanması Eğer hedeflerde, içerikte veya eğitim durumunda bir hata veya eksiklik varsa bunlar saptanır ve (başa dönülerek) programda gerekli değişiklikler yapılır. -40-

41 Öğrenmeyi Etkileyen Uyarıcılar Öğrenmenin olabilmesi için bazı uyarıcılar gereklidir. Öğrenmeyi olumlu ve olumsuz etkileyen uyarıcılar: Öğretme durumu, Öğretme ortamı, Bireyin özellikleri, Programlar, Süre, Öğretmenin nitelikleri, vb. gibi. -41-

42 Program Geliştirme Modelleri

43 İhtiyaçların Belirlenmesi Genel Hedeflerin Belirlenmesi Alanın Kavram, İlke ve Becerilerinin Belirlenmesi MEB Yeni Program Geliştirme Modeli Diğer Alanlarla Bağlantılar Kavram Haritalarının Oluşturulması Öğrenme Alanları ve Alanın Kazanımlarının Belirlenmesi Öğrenme Alanlarının Kapsadığı Ünitelerin/Temaların Belirlenmesi Paydaşlarla Paylaşımın Sağlanması Materyal Geliştirilmesi Öğretim Etkinlikleri, Ölçme Değerlendirme ve Öğretmen Kılavuzu Programların Onaya Sunulması Programların Denenmesi İzlenmesi ve Değerlendirilmesi Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU, KOÜ 43

44 Öğretim Programının Öğeleri Program Geliştirme Modeli İhtiyacın belirlenmesi: Sivil toplum kuruluşları, öğrenciler, akademisyenler, eğitim yöneticileri, öğretmenler, bilimsel araştırmalar, vb. çeşitli kaynaklardan görüşler alınır. Genel Hedefler Kazanımlara göre daha soyut, daha çok öğrenenlerden program sonunda beklenen nitelikleri ifade eder. Program Alanının Kavram İlke ve Becerileri Öğrenme Alanları ve Kazanımlar İçerik Düzenlemesi Etkinlikler Diğer alanlar Paydaş Görüşleri > Materyal Geliştirme > TTKB İzleme ve değerlendirme Yrd.Doç.Dr. Levent DURDU, KOÜ 44

45 Kaynakça Demirel, Ö. (2009). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (12. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Demirel, Ö. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan A.Ş. Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Sönmez, V. (2007). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık. -45-

46 Teşekkürler!!! -46-