DİN HİZMETLERİ RAPORU

Transkript

1 T.C. BAŞBAKANLIK DİYANET İŞLERİ BAŞKANLIĞI DİN HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ DİN HİZMETLERİ RAPORU HİZMETE ÖZEL ANKARA-2015

2

3 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... 9 I. BÖLÜM İRŞAT HİZMETLERİ İRŞAT HİZMETLERİ A- VAAZLAR Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı Vaaz Eden Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Vaaz Tipi Bilgileri Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Üçer Aylık Vaaz Dönemlerine Özel Konu Belirlenmesi B- HUTBELER Hutbe Konularıyla İlgili Veriler Hutbe Hazırlayanlarla İlgili Veriler Hutbe Hizmetlerinin Geliştirilmesine Yönelik Çalışmalar C- SOHBET, KONFERANS, PANEL, SEMPOZYUM, SEMİNER VE RADYO-TV PROGRAMLARI Faaliyetlerin Türü ile İlgili Veriler Faaliyetlerin Konularıyla İlgili Veriler D- YILI KUTLU DOĞUM HAFTASI FAALİYETLERİ Başkanlık Merkezince Gerçekleştirilen Faaliyetler Taşra Teşkilatınca Gerçekleştirilen Faaliyetler Yurt Dışında Gerçekleştirilen Faaliyetleri Basında Kutlu Doğum Yılı Kutlu Doğum Haftasının Genel Değerlendirmesi... 48

4 E- RAMAZAN AYI İRŞAT HİZMETLERİ Başkanlık İrşat Ekipleri Eğitim Merkezi Personelinin Görevlendirmesi Ramazan Ayında Ülke Genelinde Okutulan Hutbeler F- İHTİDA İŞLEMLERİ II. BÖLÜM CAMİ HİZMETLERİ CAMİ HİZMETLERİ A- CAMİLERİN AÇIK TUTULMASI İl Müftü Yardımcıları İstişare Toplantısı Bilgilendirme Toplantıları ve Cami İncelemeleri Camilerin Gün Boyunca Açık Tutulması Cami Çalışma Programı Uygulanması İmam Odası Oluşturulması B- SABAH NAMAZI BULUŞMALARI VE HADİS DERSLERİ Sabah Namazı Buluşmaları Hadis Dersleri C- RAMAZAN AYI FAALİYETLERİ Başkanlığımız Tarafından Yapılan Faaliyetler İl ve İlçe Müftülüklerince Gerçekleştirilen Faaliyetler D- CAMİLER VE DİN GÖREVLİLERİ HAFTASI ETKİNLİKLERİ Hafta Öncesinde Gerçekleştirilen Hazırlık Çalışmaları Hafta İçerisinde Gerçekleştirilen Etkinlikler İl ve İlçe Müftülüklerince Gerçekleştirilen Etkinlikler E- CAMİLERDE KADINLARA AİT MEKÂNLARIN İYİLEŞTİRİLMESİ ÇALIŞMALARI Başkanlığımız Tarafından Yapılan Faaliyetler İl ve İlçe Müftülüklerince Yapılan Faaliyetler F- MERKEZİ EZAN SİSTEMİNİN TEDRİCİ OLARAK KALDIRILMASINA YÖNELİK FAALİYETLER G- TECRÜBE PAYLAŞIMI TOPLANTILARI H- DİNLENME TESİSLERİ VE ALIŞVERİŞ MERKEZLERİNDE BULUNAN CAMİ VE MESCİTLERİN TESPİTİ...83

5 İ- DİNİ GÜN VE GECELERDE YAYINLANAN RADYO VE TELEVİZYON PROGRAMLARI Mevlit Kandili Regaip Kandili Miraç Kandili Berat Kandili Kadir Gecesi J- OLAĞANÜSTÜ HALLERE HÂZIRLIK VE TOPLUM LİDERLERİNİ BİLİNÇLENDİRME ÇALIŞMALARI...87 III. BÖLÜM AİLE VE DİNÎ REHBERLİK HİZMETLERİ AİLE VE DİNÎ REHBERLİK HİZMETLERİ A- AİLEYE YÖNELİK FAALİYETLER Rehberlik Faaliyetleri / Aile ve Dinî Rehberlik Büroları a- Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarına Yapılan Başvurular b- Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarının Sosyal ve Kültürel Faaliyetleri Farkındalık ve Eğitim Faaliyetleri a- Aile ve Dinî Rehberlik Büroları Tanıtım Seminerleri b- Paneller c- Konferanslar d- 8 Mart Dünya Kadınlar Günü Faaliyetleri e- Aile Haftası Faaliyetleri f- Halka Yönelik Yayın Faaliyetleri B) AİLE VE DİNÎ REHBERLİK BÜROLARINA YÖNELİK ÇALIŞMALAR Bölge Koordinasyon Toplantıları Aile ve Dinî Rehberlik Bürolarında Hizmet Verimliliğini Artırma ve Örnek Projeler Çalıştayı Ailenin Korunması ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesinde Din Görevlilerinin Katkısının Sağlanması Projesi Tek Ebeveynli Ailelere Yönelik Manevi Destek Eğitimi Aile Okulu Aile: Sıkça Sorulanlar

6 C. SOSYAL HİZMET KURUMLARINDA DİNÎ DANIŞMANLIK MANEVİ DESTEK FAALİYETLERİ Sosyal Hizmet Kurumlarında Manevi Destek Hizmeti Sunan Personele Yönelik Hizmet içi Eğitim Semineri Çocuk İhmal ve İstismarı Farkındalık Eğitimi Kadın Konukevlerinde Din Hizmetleri Çalışma Toplantısı Sosyal Hizmet Kurumlarında Din Hizmetleri El Kitabı Sosyal Hizmet Kurumlarına Yönelik Değerler Eğitimi Seti Sosyal Hizmet Kurumlarında Kütüphane Oluşturulması İftar Programları Ziyaretler IV. BÖLÜM SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ SOSYAL VE KÜLTÜREL İÇERİKLİ DİN HİZMETLERİ A- KURBAN HİZMETLERİ Başkanlığımızca Yapılan Faaliyetler Kurban Hizmetleri Komisyonlarınca Yapılan Faaliyetler Vekâletle Kurban Kesim Organizasyonları Sonuç ve Değerlendirme B- CEZA İNFAZ KURUMLARI MANEVİ DESTEK HİZMETLERİ Ceza İnfaz Kurumları Manevi Destek Hizmetlerinin Geçirdiği Aşamalar Hizmet İçi Eğitim Çalışmaları Yayın Faaliyetleri Ramazan Ayı Programları Camiler Haftası Programları İl Müftülüklerimiz Tarafından Yapılan Faaliyetler Cezaevi Manevi Destek Hizmetleri Yılı Özeti C- HUZUREVİ DİN HİZMETLERİ D- MÜLTECİLERE YÖNELİK DİN HİZMETLERİ Başkanlık Merkezli Çalışmalar (Planlama ve Koordinasyon) Türkiye Diyanet Vakfı Çalışmaları Müftülük Çalışmaları

7 E- ENGELLİLERE YÖNELİK FAALİYETLER F- ROMANLARA YÖNELİK HİZMETLER G- MUHARREM AYI FAALİYETLERİ H- SAĞLIK ALANINDA YÜRÜTÜLEN HİZMETLER I- MADDE BAĞIMLILIĞI İLE MÜCADELE J- ÖZEL GÜN VE HAFTALARDA İCRA EDİLEN FAALİYETLER Mart İstiklal Marşının Kabul Edildiği Günü ve Mehmet Akif ERSOY u Anma Günü Mart Şehitler Günü Eylül Gaziler Günü K- SANATSAL FAALİYETLERİN SERGİLENMESİ L - VAKİT HESAPLAMA Namaz Vakitleri Kamerî Ay Başları Kıble Açı ve Saatleri Web Hizmetleri Astronomik Gözlem Projesi, Ufuk Aydınlanma Vakitlerinin Gözlem Yoluyla Belirlenmesi Yurt Dışı Namaz Vakitleri ile İlgili Toplantılar M - DİĞER ÇALIŞMALAR V. BÖLÜM SONUÇ VE DEĞERLENDİRME A- DEĞERLENDİRME VE SONUÇ

8

9 ÖNSÖZ İnsanlık tarihi incelendiğinde dinin, insanın tarihiyle yaşıt bir olgu olarak yaşam süreçlerini etkileyen vazgeçilmez bir gerçeklik olarak karşımıza çıktığı görülmektedir. İnsanın kendini bilme, bulma ve anlamlandırma serüvenindeki en önemli referans ve motivasyonlardan biri belki de en önemlisi dindir. Din insanın yaratılış amacını doğru eksene oturtmasına, var olan potansiyeline ulaşmasına, kendisiyle, toplumla ve inandığı yüce değerlerle barışık yaşamasına kısaca iyi insan olmasına ve faydalı işler yapmasına zemin hazırlayan önemli bir dinamiktir. Tarihsel süreç içinde bazı dönemsel kırılmalar dikkate alınmazsa niteliği farklı da olsa din ve dinin mesajları insanın hayatına yön veren en önemli unsur olagelmiştir. Bundan dolayıdır ki, hemen her toplumda sağlıklı bir din hizmeti takdimi zaruri telakki edilmiş ve çeşitli kurumlar teşekkül etmiştir. Bu çerçevede tarihimizde yer alan, cami, mescit, vakıf, medrese gibi kurumlar topluma din hizmeti sunmak amacıyla teşekkül etmiş müesseselerdir. Bu anlayış ve geleneğin bir devamı olarak ülkemizde din hizmeti sunmak amacıyla kurulan Başkanlığımızın günümüzde hizmet alanı oldukça genişlemiştir. Zira içinde bulunduğumuz modern zamanlarda din hizmeti sadece ibadet ve irşat faaliyetlerine özgü kılınamayacak kapsam ve çeşitliliğe ulaşmıştır. Toplumun hemen her kesimi bir şekilde dinin kuşatıcı, umut verici, hayatı anlamlı kılan mesajlarına ihtiyaç duymaktadır. Bu istem, insanın yaratılış kodlarının yadsınamaz bir tezahürüdür. Bu itibarla; bugün din hizmeti, ibadet ve irşat hizmeti yanında insanların ihtiyaç duyup talep ettikleri hususlarda onlar yardımcı olmayı ve rehberlik etmeyi de kapsamak durumundadır. Tarihi serüveninde de açıkça görüleceği gibi, din hizmetinin belli ilke, usul ve yöntemlere göre sunulması büyük bir önem taşımaktadır. Din hizmetlerinin sahih dini bilgiye, tarihsel ortak kabullere ve mevzuatında yer alan ilke ve esaslara göre yürütülmesi Genel Müdürlüğümüzün temel hedefleri arasındadır. Bu amaçla 2011 yılından itibaren başlayan çalışmalarımız belirli bir aşamaya gelmiş bulunmakla beraber, günümüz ihtiyaçlarını tam manasıyla karşılayabilmek için yeni gelişmeleri ve talepleri de dikkate alarak sürekli tekamül gayreti içerisindedir. Günümüz insanının beklentileri ve talepleri süratle değişmektedir. Değişim talebi ile buna uygun hizmet üretimi arasındaki zaman aralığını olabildiğince aza indirmek hizmetlerimizin etkinliği açısından son derece önem taşımaktadır yılından itibaren yapılan çalışmalar yıllık raporlarımız üzerinden incelendiğinde hizmet alanlarında sağlanan gelişmeler ve toplumsal taleplere uygun olarak yapılan faaliyet ve düzenlemeler açıkça görülebilecektir. Bu raporda Genel Müdürlüğümüz bünyesinde bulunan İrşat Hizmetleri, Cami Hizmetleri, Aile ve Dini Rehberlik, Sosyal ve Kültürel İçerikli Din Hizmetleri Daire Başkanlıklarına ait yılında planlanan ve icra edilen faaliyetler yer almaktadır. Bu çalışma, hem sunulan hizmetleri panoramik bir bakış açısıyla yorumlamayı ve yeni hedefler belirlemeyi kolaylaştıracak hem ilgililer için hizmetlerimiz hakkında doğru ve güvenilir bir bilgi kaynağı olma özelliği taşıyacaktır. Raporun yeni çalışmalara ilham vermesini, Kurumumuza ve ilgililere faydalı olmasını temenni eder, saygılar sunarım. Doç. Dr. Yaşar YİĞİT Din Hizmetleri Genel Müdürü

10

11 I. BÖLÜM İRŞAT HİZMETLERİ

12

13 İRŞAT HİZMETLERİ Toplumu din konusunda aydınlatma bağlamında yürütülen irşat hizmetleri Başkanlığımızın en önemli görevlerinden birisidir. Bu görev, yazılı ve görsel yayınlar ve fetva hizmetleriyle birlikte camilerde vaazlar, hutbeler; cami dışında ise konferans, panel, sempozyum, radyo ve tv programları gibi etkinliklerle yerine getirilmektedir. İrşat hizmeti ağırlıklı olarak cami ve mescitlerde yapılan yaygın bir din eğitimidir. Bu eğitimde İslam dinînin inanç, ibadet ve ahlak ilkeleri öğretilmekte, cemaat güzel ahlaka teşvik edilmekte, kötü ahlaktan sakındırılmaktadır. Camiye giden bir mümin yılda 52 defa hutbe ve çok sayıda vaaz dinlemektedir. Dinî irşat açısından bu süre ideal anlamda yeterli olmasa bile, azımsanmayacak bir boyuttadır. Etkili ve verimli bir irşat hizmeti, bu hizmetin usulüne uygun olarak yerine getirilmesine bağlıdır. Bu itibarla irşat hizmeti yürütenlerin Başkanlığımızca belirlenen hususlara riayet etmeleri önem arz etmektedir. yılında toplumu din konusunda aydınlatma kapsamındaki faaliyetleri, cami içinde yürütülen irşat faaliyetleri ve cami dışında yürütülen irşat faaliyetleri olarak iki kısımda ele almak mümkündür. Cami İçi İrşat Hizmetleri Cami içi irşat hizmetlerini vaazlar ve hutbeler oluşturmaktadır. Ülkemizdeki camilerde yüz yüze veya merkez sistem aracılığıyla verilen vaazlar ile Cuma ve bayram günleri okunan hutbeler, günümüzde de önemli sayıda vatandaşımızın dinî bilgilerini öğrendiği önemli birer vasıta olma özelliğini muhafaza etmektedir. İl ve ilçe müftülükleri bünyesinde kurulmuş bulunan İrşat Kurulları il ve ilçelerde uygulanacak programlarının konularını tespit etmekte, il ve ilçelerdeki vaaz ve irşat hizmetleri bu programa uygun şekilde yürütülmektedir. İl müftülükleri tarafından oluşturulan vaaz ve irşat ekipleri ilçeler ve köylerde irşat faaliyetleri yapmaktadır. Bununla birlikte Başkanlığımız tarafından da zaman zaman irşat ekipleri oluşturularak değişik illere gönderilmekte, böylece taşrada yürütülen irşat hizmetleri desteklenmektedir. 13

14 Cami Dışı İrşat Hizmetleri Cami ve mescit dışındaki yerlerde yürütülen irşat hizmetleri panel, konferans, seminer, sempozyum ve benzeri dinî programlar ile ilmî toplantılar, radyo ve televizyon kurumları ile diğer yayın kuruluşları vasıtasıyla yapılan yayınlar, doğum, sünnet, düğün, ziyaret, ölüm, olağanüstü durumlar gibi vesilelerle yapılan irşat faaliyetlerinden oluşmaktadır. İrşat Hizmetleri Daire Başkanlığınca gerçekleştirilen irşat hizmetleri şunlardır: A- VAAZLAR Vaaz ve irşat hizmetlerinin ana sorumluları olarak, 31 Aralık itibariyle vaiz kadrolarında 726 kadın, erkek olmak üzere toplam personel görev yapmaktadır. Bunlardan 16 sı Başkanlık vaizi, 50 si baş vaiz, 146 sı uzman vaiz, i vaiz, 433 ü cezaevi vaizidir. Yurtdışında görevli vaiz sayısı ise 190 dır. Taşra teşkilatınca uygulanan vaaz programları, üç kısma ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi üçer aylık vaaz ve irşat programlarıdır. Bu programlarda il irşat kurullarınca belirlenen konularda müftüler ve vaizler Görev ve Çalışma Yönergesinde belirlenen şekilde, vaaz etme ehliyet ve niteliğini haiz cami görevlileri de kendi camilerinde vaaz etmektedir. İkincisi il özel irşat ekibi programlarıdır. Her il müftülüğünce genelge de belirlenen esaslar dâhilinde il özel irşat ekipleri oluşturularak özel irşat programları uygulanmaktadır. Üçüncüsü ise Ramazan ayı özel irşat programıdır. Bu program da her il ve ilçe müftülüğünce özel olarak hazırlanıp uygulanmaktadır. Programlar, uygulamaya konulmadan önce DHYS (Din Hizmetleri Yönetim Sistemi) ye kaydedilmektedir. Bu çerçevede yılı içinde hazırlanarak uygulanan vaazların çeşitli kriterlere göre dağılımı şöyle gerçekleşmiştir. 1) Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Vaazların ana konuları ve bunlara bağlı alt konular DHYS ye işlenerek Başkanlığımıza gönderilmiştir. Ülkemiz genelinde yapılan vaazlar müftülüklerce bu başlıklara göre sınıflandırılmaktadır. Ana konular Ahlak, Aile, İnanç, İbadet, Kadın, Sağlık, Sosyal ve Toplumsal Hayat, İlim Eğitim, İnsan, Helaller ve Haramlar, Çalışma ve Ekonomik Hayat, dinî/milli/özel Gün ve Haftalar olmak üzere on iki başlık altında toplanmıştır. Bu sınıflamaya göre yapılan vaazların dağılımı şu şekilde gerçekleşmiştir: İbadet Sosyal ve Toplumsal Hayat Ahlak İtikat Dini/Milli/ Özel Gün ve Haftalar İlim ve Eğitim Aile İnsan Helaller ve Haramlar Çalışma ve Ekonomik Hayat Sağlık ve Temizlik Kadın Grafik-1: Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Grafik-1: Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Grafik-1 incelendiğinde yılında 14 vaazlarda sırasıyla en çok ibadet, sosyal ve toplumsal hayat, ahlak, itikat, dini gün ve geceler üst başlıkları altında yer alan konuların işlendiği görülmektedir.

15 Grafik-1: Vaazların Ana Konularına Göre Dağılımı Grafik-1 incelendiğinde DİN HİZMETLERİ yılında vaazlarda RAPORU sırasıyla en çok ibadet, sosyal ve toplumsal hayat, ahlak, itikat, dini gün ve geceler üst başlıkları altında yer alan konuların işlendiği görülmektedir. Grafik-1 incelendiğinde yılında vaazlarda sırasıyla en çok ibadet, sosyal ve toplumsal hayat, ahlak, itikat, dinî gün ve geceler üst başlıkları altında yer alan konuların işlendiği görülmektedir ; 1% ; 22% ; 15% ; 14% ; 2% ; 3% ; 3% ; 6% ; 7% ; 5% ; 11% ; 11% Kadın Sağlık ve Temizlik Çalışma ve Ekonomik Hayat Helaller ve Haramlar Aile İlim ve Eğitim İnsan Dini/Milli/ Özel Gün ve Haftalar İtikat Ahlak Sosyal ve Toplumsal Hayat İbadet Grafik-2: Vaazların Grafik-2: Vaazların Ana Konularına Ana Konularına Göre Göre Yüzdelik Oranları Grafik-1 in dağılımı Grafik-1 in ve Grafik-2 de dağılımı ve yer Grafik-2 alan yüzdeleri yer bir alan önceki yüzdeleri yılla kıyasladığımızda bir önceki yılla anlamlı kıyasladığımızda bir değişiklik gözükmemektedir. Fakat toplam vaaz sayısı bakımından yılında bir önceki yıla göre sayısal anlamda anlamlı önemli bir bir değişiklik artış meydana gözükmemektedir. gelmiştir Toplam yılında toplam vaaz sayısı bakımından vaaz bilgi yönetim yılında bir sistemine kaydedilmişken, önceki yıla göre sayısal yılında anlamda bu rakam önemli e bir artış yükselmiştir, meydana bu gelmiştir. da bir önceki 2013 yıla yılında göre toplam yaklaşık % 140 lik bir artış anlamına gelmektedir vaaz bilgi yönetim sistemine kaydedilmişken, yılında bu rakam e yılında yapılan yükselmiştir, vaazların bu da ana bir konulara önceki yıla göre göre dağılımında yaklaşık ise % şu 140 lik tablolar bir ortaya artış anlamına çıkmaktadır. gelmektedir. a) İnanç Konuları a) İnanç yılında Konuları yapılan vaazların ana konulara göre dağılımında ise şu tablolar ortaya yılında verilen çıkmaktadır. vaazların %11 ini inanç konusunda verilen vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam vaaz yılında verilmiştir. yapılan vaazların %11 ini inanç konusunda yapılan vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam vaaz verilmiştir. Allah'a İman Diğer İman Ahirete İman Peygambere İman Ahiret Hayatı Kitaplara İman Bidat ve Huafeler Kaza/ Kader Küfü/Şirk Meleklere İman Zararlı Akımlar Nifak Grafik-3: İnanç Grafik-3: Konularının İnanç Konularının Alt Başlıklara Alt Göre Dağılımı Vaaz ve irşat programlarında inanç konularına yeterince yer verilmesi günümüz şartlarında ve dinimiz İslam ın üzerinde durduğu 15 en önemli konular içerisinde yer almaktadır. Çünkü modernleşmenin kıskacında ki insanlarımız, hayatın anlamı ve varoluşa dair en tatmin edici cevapları, bu alanda verilecek vaazlarda ve hutbelerde bulabilme imkânına sahiptirler. Bu

16 Vaaz ve irşat programlarında inanç konularına yeterince yer verilmesi günümüz şartlarında ve dinîmiz İslam ın üzerinde durduğu en önemli konular arasında bulunmasından kaynaklanmaktadır. Çünkü modernleşmenin kıskacındaki insanlarımız, hayatın anlamı ve varoluşa dair en tatmin edici cevapları, bu alanda verilecek vaazlarda ve hutbelerde bulabilme imkânına sahiptirler. Bu sebeple inanç konularının sistemli ve periyodik olarak vaaz irşat programlarında yer alması gerekmektedir. Bu bağlamda geçen yıla göre sayısal olarak verilen vaazlarda yaklaşık % 141 ( ) civarında bir artış sağlanmıştır. İnanç ana başlığı altındaki alt konuların dağılımında, iman esaslarına dair verilerin genel olarak birbirine yakın olduğu da görülmektedir. b) İbadet Konuları yılında verilen vaazların %22 sini ibadet ana konulu vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam vaaz verilmiştir. Bir önceki yıl ile karşılaştırıldığında sayısal olarak artış sağlanmasına karşın toplam vaazlar içindeki yerinin %26 den %22 ye gerilediği görülmektedir. Bu başlık altında yapılan vaazların alt konulara göre dağılımında ise şu tablo ortaya çıkmaktadır: Ramazan Ayı/ Oruç Namaz Diğer Kulluk Bilinci İbadetin Önemi Zekat/Sadaka Kurban Dua Hac/Umre Cami Adabı ve Cemaat Bilinci Abdest/Teyemmüm Nafile İbadetler İtikaf Ezan Grafik-4: İbadet Konusunda Verilen Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Alt Başlıklara Göre Dağılımı Göre Dağılımı Grafikte görüldüğü Grafikte gibi görüldüğü Ramazan Ayı/Oruç gibi Ramazan konusunda Ayı/Oruç yapılan konusunda vaazlar yapılan bu dilim vaazlar içinde bu önemli dilim bir içinde yer önemli tutmaktadır. Ramazan ayı boyunca hem gündüz hem de teravih öncesi vaazlarda oruç konusuna yer verilmesi bu başlık bir yer altında tutmaktadır. verilen vaazlar Ramazan içinde ayı boyunca oruç konusunu hem gündüz öne çıkarmıştır. hem de teravih Bu konuyu öncesi namaz vaazlarda ve oruç diğer konular konusuna takip etmektedir. yer verilmesi bu başlık altında yapılan vaazlar içinde oruç konusunu öne çıkarmıştır. Bu konuyu namaz ve diğer konular takip etmektedir. c) Ahlak Konuları yılında verilen vaazların %14 ünü ahlak konulu vaazlar oluşturmuştur. Bu konuda toplam Diğer vaaz verilmiştir. Bu sayı İyi Ahlak bir önceki yıla göre %100 artış ifade etmektedir. Tutarlı ve dengeli bir İhlas ve Samimiyet hayat sürmek isteyen Doğruluk dindar ve Dürüstlük bir insan için davranışlarının mesne dinî oluşturacak ahlaki bir çerçeve İyiliği İstemek/Köülüken Sakınmak son derece gereklidir. Bu açıdan ahlak konusunda insanları aydınlatmak hem irşat hizmetlerinin Sabır/Şükür önemli bir amacı hem de Edep Başkanlığa ve Haya verilmiş olan İslam dinînin ahlak ile ilgili işlerini yürütmek Kötü Ahlak görevinin bir gereğidir. Yalan Dedikodu Bu Gıybet konuda ve İftira verilen vaazların alt başlıklara göre dağılımı aşağıdaki grafikte yer Sevgi ve Saygı almaktadır: Dünya/Ahiret Dengesi Hoşgörü ve Affetme Tevbe Şefkat ve Merhamet Kibir ve Haset Sorumluluk Tevazu Ayıp Kusur Araştırma Tedbir /Tevekkül Güvenilirlik Adalet Cömertlik Gösteriş ve Riya Emanet

17 Grafikte görüldüğü gibi Ramazan Ayı/Oruç konusunda yapılan vaazlar bu dilim içinde önemli bir yer tutmaktadır. Ramazan ayı boyunca hem gündüz hem de teravih öncesi vaazlarda oruç konusuna yer verilmesi DİN bu HİZMETLERİ başlık altında RAPORU yapılan vaazlar içinde oruç konusunu öne çıkarmıştır. Bu konuyu namaz ve diğer konular takip etmektedir. Diğer İyi Ahlak İhlas ve Samimiyet Doğruluk ve Dürüstlük İyiliği İstemek/Köülüken Sakınmak Sabır/Şükür Edep ve Haya Kötü Ahlak Yalan Dedikodu Gıybet ve İftira Sevgi ve Saygı Dünya/Ahiret Dengesi Hoşgörü ve Affetme Tevbe Şefkat ve Merhamet Kibir ve Haset Sorumluluk Tevazu Ayıp Kusur Araştırma Tedbir /Tevekkül Güvenilirlik Adalet Cömertlik Gösteriş ve Riya Emanet Grafik-5: Ahlak Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafikte yer alan Grafik-5: alt Ahlak dağılımlarında, Konularının Alt genel Başlıklara olarak Göre dinîn Dağılımı Aile konusu günümüzde bütün toplumların önem ana verdiği, prensiplerinin muhafaza ahlaki ve idamesi anlamda için büyük açıklamalarına yer verildiği görülmektedir. Kişinin hem şahsi hayatında hem de diğer insanlarla ilişkilerinde dengeli, Grafikte çabalar tutarlı sarf yer ettiği alan ve dinî bir alt önemi dağılımlarda, ile barışık haizdir. bir genel hayat Bu bağlamda sürebilmesi olarak dinin Başkanlığımızca, grafikte ana prensiplerinin yer alan Aile konulardaki ve ahlaki Dini Rehberlik anlamda yeterliliği ile açıklamalarına Büroları doğrudan marifetiyle bağlantılıdır. yer verildiği yürütülen Bu görülmektedir. anlamda hizmetler ahlak yanında, Kişinin konusunun konferans, hem vaazlarda şahsi panel hayatında ve gerektiği değişik hem etkinlikler gibi de diğer ile değerlendirildiği görülmektedir. insanlarla vaazlarda ilişkilerinde da aile konusuna dengeli, önemli tutarlı bir ve yer dini verilmektedir. ile barışık bir Toplumun hayat sürebilmesi dayanıklılığı grafikte ve yer güvenli alan ç) Aile Konusunda Yapılan Vaazlar konulardaki bir gelecek yeterliliği inşa edebilme ile doğrudan kabiliyeti bağlantılıdır. sağlam ve sağlıklı Bu anlamda aile yapısından ahlak konusunun geçmektedir. vaazlarda Bu Aile konusu günümüzde bütün toplumların önem verdiği, muhafaza ve idamesi için büyük çabalar sarf ettiği bir önemi gerektiği anlamda haizdir. gibi hem Bu değerlendirildiği dinin bağlamda hem Başkanlığımızca, toplumsal görülmektedir. yapının Aile önemli ve Dinî Rehberlik bir unsuru Büroları olan aile marifetiyle konusu vaazların yürütülen hizmetler yanında, konferans, panel ve değişik etkinlikler ile vaazlarda da aile konusuna önemli bir yer temel ç) verilmektedir. konuları Aile Konusunda Toplumun arasında yer Yapılan dayanıklılığı almaktadır. Vaazlar ve güvenli yılında bir gelecek aile konusunda inşa edebilme yapılan kabiliyeti vaazların alt sağlam ve sağlıklı başlıklara aile yapısından göre dağılımı geçmektedir. şöyle olmuştur. Bu anlamda hem dinîn hem de toplumsal yapının önemli bir unsuru olan aile konusu vaazların temel konuları arasında yer almaktadır. yılında aile konusunda verilen vaazların alt başlıklara göre dağılımı şöyle olmuştur: Aile Hayatı Çocuk Hakları Diğer Eşler Arası Hak ve Görevler Anne/Baba Hakkı Nişan/Nikah/Evlenme Aile İçi İletişim Boşanma Aile İçi Şiddet Grafik-6: Aile Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-6: Aile Konularının Alt Başlıklara Göre Dağılımı 2013 yılı içerisinde aile konusunda toplam vaaz verilmiştir, bu sayıda 2013 yılındaki vaazların %5 ine tekabül etmektedir. yılı içerisinde ise bu konuda verilen vaazların sayısı (%5.73) olarak tespit edilmiştir. Yüzdelik oranı ise bir önceki yılla hemen hemen aynı gözükmektedir yılı içerisinde aile konusunda toplam vaaz yapılmıştır, bu sayıda 2013 yılındaki 17 vaazların %5 ine tekabül etmektedir. yılı içerisinde ise bu konuda yapılan vaazların sayısı (%5.73) olarak tespit edilmiştir. Yüzdelik oranı ise bir önceki yılla hemen

18 vaazlar yoluyla halkımızın irşat edilmesi önemli bir gereklilik olarak değerlendirilmektedir. Bu bağlamda yılında kadın konusunda vaaz verilmiştir. Vaazların alt konu Aile ana konusu altındaki alt başlıklarda aile hayatı, çocuk hakları, eşler arası hak ve görevler yoğun olarak ele alınan dağılımında konular görüleceği olarak ortaya gibi, çıkmaktadır. kamuoyunda tartışılan kadına yönelik şiddet, kadın hakları, töre ve namus cinayetleri gibi konular önemli bir yer tutmaktadır. Bu alanda hazırlanacak örnek d) Kadın Konusunda Verilen Vaazlar Değişen hayat metinlerin şartları, yükselen vaizlerimize eğitim destek seviyesi, sağlayacağı şehirleşme ve faydalı gibi faktörler, olacağı değerlendirilmektedir. toplumumuzda kadınların geleneksel rollerinde vaazlar değişmeler yoluyla halkımızın meydana irşat getirmiştir. edilmesi Bu önemli değişikliğin bir gereklilik dinî ve ahlaki olarak anlamda değerlendirilmektedir. sağlam bir zemine oturması, Bu bağlamda söz konusu değişimlerin ortaya çıkaracağı muhtemel gerilimlerin azaltılması İslama Göre Kadın yılında kadın konusunda vaaz verilmiştir Vaazların alt konu ve toplumsal yapının bu değişimden zarar görmemesi için, vaazlar yoluyla halkımızın irşat edilmesi Kadın Hakları önemli bir gereklilik dağılımında olarak görüleceği değerlendirilmektedir. gibi, kamuoyunda Bu bağlamda tartışılan kadına yılında yönelik kadın konusunda şiddet, kadın hakları, töre Kadına Yönelik Şiddet 703 vaaz verilmiştir. ve Vaazların namus cinayetleri alt konu dağılımında gibi konular görüleceği önemli bir gibi, yer kamuoyunda tutmaktadır. tartışılan Bu alanda kadına hazırlanacak yönelik örnek şiddet, kadın hakları, töre ve Diğer namus cinayetleri gibi konular önemli bir yer tutmaktadır. Bu alanda hazırlanacak örnek metinlerin Kadınlala metinlerin İlgili Fıkhi vaizlerimize Meseleler vaizlerimize destek destek sağlayacağı sağlayacağı ve faydalı ve faydalı olacağı olacağı değerlendirilmektedir. Kız Çocuklarının Eğitimi Töre ve Namus Cinayetleri 497 İslama Göre Kadın Erken Yaşta/ Zorla Evlilik Kadın Hakları Kadına Yönelik Şiddet Diğer Kadınlala İlgili Fıkhi Meseleler Kız Çocuklarının Eğitimi Grafik-7: Kadın Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Toplumsal yapımızda meydana gelen değişimlerin ortaya çıkardığı rol farklılaşmalarının dini Töre ve Namus Cinayetleri 497 yaşantıya Erken Yaşta/ ve aile Zorla yaşantısına Evlilik 442 etkilerinin Başkanlığımız tarafından bilimsel olarak araştırılıp dini müktesebatın buna göre yeniden gözden geçirilmesi, vaizlerin ve vaaz edenlerin bu anlamda Grafik-7: desteklenmesi Kadın Konusunda gerekmektedir. Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-7: Kadın Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Toplumsal yapımızda meydana gelen değişimlerin ortaya çıkardığı rol farklılaşmalarının dinî ve ailevi yaşantıya etkilerinin e) Helaller Başkanlığımız ve Haramlar Toplumsal yapımızda tarafından meydana bilimsel gelen değişimlerin olarak araştırılıp ortaya dinî çıkardığı müktesebatın rol farklılaşmalarının buna göre dini yeniden gözden geçirilmesi, vaizlerin ve vaaz edenlerin bu anlamda desteklenmesi gerekmektedir. Bilindiği yaşantıya gibi ve bir aile dini yaşantısına diğer dinlerden etkilerinin ayırt Başkanlığımız eden en önemli tarafından hususların bilimsel başında olarak o dinin araştırılıp neyi e) Helaller ve Haramlar meşru dini müktesebatın neyi gayr-ı meşru buna kabul göre ettiğidir. yeniden Yani gözden o dinde geçirilmesi, neler helaldir, vaizlerin nelerin ve yapılması vaaz edenlerin sevaptır bu Bilindiği gibi bir dinî diğer dinlerden ayırt eden en önemli hususlardan biri o dinîn neyi meşru neyi gayr-ı meşru ve kabul anlamda ne haramdır ettiğidir. desteklenmesi Yani neyin o dinde yapılması gerekmektedir. neler günahtır. helaldir, nelerin Bu önemine yapılması binaen sevaptır vaazlarda ve ne helal-haram haramdır neyin konusuna yapılması günahtır. ne derece Bu önemine yer verildiğinin binaen vaazlarda tespiti amacıyla helal-haram konusuna yılında ne DHYS ye derece yer yeni verildiğinin bir ana başlık tespiti amacıyla e) Helaller yılında ve Haramlar DHYS ye yeni bir ana başlık eklenmiştir. Bu konuda verilen vaazların alt başlıklara göre eklenmiştir. dağılımı ise Bu şöyle konuda olmuştur: yapılan vaazların alt başlıklara göre dağılımı ise şöyle olmuştur: Bilindiği gibi bir dini diğer dinlerden ayırt eden en önemli hususların başında o dinin neyi meşru neyi gayr-ı Helal Haram meşru Duyarlılığı kabul ettiğidir. Yani o dinde neler helaldir, nelerin yapılması sevaptır Diğer ve ne haramdır Bağımlılıklar/Zararlı neyin Alışkanlıklar yapılması günahtır. Bu önemine binaen vaazlarda helal-haram konusuna Giyinme ve Süslenme ne derece yer verildiğinin Sihir/Büyü tespiti 1.474amacıyla yılında DHYS ye yeni bir ana başlık Yiyecekler eklenmiştir. Bu konuda yapılan vaazların alt başlıklara göre dağılımı ise şöyle olmuştur: Şahıs ve Mal Aleyhine İşlenen Temel Suçlar 960 Hırsızlık 470 Rüşvet ve Yolsuzluk 582 Helal Haram İçecekler Duyarlılığı 604 Sanat/Spor/Eğlence Diğer 153 Bağımlılıklar/Zararlı Alışkanlıklar 0 Giyinme ve Süslenme Sihir/Büyü Grafik-8: Helaller ve Haramlar Yiyecekler Konusunda Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Şahıs ve Mal Aleyhine İşlenen Temel Suçlar Hırsızlık Rüşvet ve Yolsuzluk 18 İçecekler Sanat/Spor/Eğlence

19 zararlı alışkanlıklar, insan hayatına ve mala mülke karşı işlenen suçlar ile giyim kuşamda dikkat edilecek hususlar ön sıralarda yer almaktadır. Helal-haram konusunda toplam vaaz yapılmış olması, DİN Başkanlığımızın HİZMETLERİ RAPORU konuya vaazlarda yeterince yer verdiğini göstermektedir. Tabloda görüldüğü f) Sosyal üzere ve Toplumsal bu başlık altında Hayat verilen vaazlar içinde haram ve helal duyarlılığı, zararlı alışkanlıklar, insan hayatına ve mala mülke karşı işlenen suçlar ile giyim kuşamda dikkat edilecek hususlar ön Cami sıralarda kürsülerinden yer almaktadır. yapılacak Helal-haram vaazların konusunda sosyal ve toplam toplumsal hayatı vaaz konu verilmiş edinmesi olması, bu gün Başkanlığımızın konuya vaazlarda yeterince yer verdiğini göstermektedir. halen önemini devam ettirmektedir. Çünkü büyük bir kısmı şehirlerde yaşayan f) Sosyal ve vatandaşlarımızın Toplumsal Hayat şehir hayatının getirdiği zorlukların üstesinden gelmede, şehir hayatına Cami kürsülerinden uyum sağlamada, verilecek sıklaşan vaazların ve sosyal çeşitlenen ve toplumsal sosyal temas hayatı ve konu sosyal edinmesi hayat içinde önemlidir. dengeli Çünkü ve tutarlı büyük bir kısmı bir yer şehirlerde edinmede yaşayan önemli vatandaşlarımızın bir yardıma ihtiyaçları şehir hayatının vardır. getirdiği Bu bağlamda, zorlukların vaazlarda üstesinden sosyal ve gelmede, şehir hayatına uyum sağlamada, sıklaşan ve çeşitlenen sosyal temas ve sosyal hayat içinde dengeli ve tutarlı toplumsal bir yer hayata edinmede ait konulara önemli eskiye bir yardıma oranla ihtiyaçları daha fazla vardır. yer Bu verilmesi bağlamda, de kaçınılmaz vaazlarda hale sosyal ve toplumsal gelmiştir. hayata Sosyal ait ve konulara toplumsal eskiye hayat oranla konusu, daha vaaz fazla ana yer konuları verilmesi içerisinde kaçınılmaz hale vaaz ve gelmiştir. Sosyal ve toplumsal hayat konusu, vaaz ana konuları içerisinde sayı ve %14.77 lik %14.77 lik oranla ibadet konusundan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bu durum, yukarıda oranla ibadet konusundan sonra ikinci sırada yer almaktadır. Bu durum, yukarıda değinilen hususları tekid etmektedir. değinilen Sosyal hususları ve toplumsal tekid etmektedir. hayat konusunda Sosyal verilen toplumsal vaazların hayat alt konusunda konulara göre yapılan dağılımı vaazların aşağıdaki tabloda yer almaktadır: alt konulara göre dağılımı aşağıdaki tabloda yer almaktadır: Diğer Yardımlaşma/ Dayanışma Birlik ve Beraberlik Kardeşlik Komşu İlişkileri Camiler Akraba İlişkileri Yetim/Öksüz Hakkı Şehitlik ve Gazilik Kul Hakkı Selamlaşma Çevre Bilinci Vakıf Görgü Kuralları Kamu Hakkı Hayvan Hakları Grafik-9: Sosyal Sosyal ve Toplumsal ve Toplumsal Hayat Konusunda Hayat Verilen Konusunda Vaazların Yapılan Alt Başlıklara Vaazların Göre Dağılımı Alt Başlıklara Göre Bu başlık altında Dağılımı verilen vaazların büyük bir kısmı toplumsal birlik ve beraberliği, insanlar arası dayanışma ve yardımlaşmayı teşvik eden, dinîn temel değerlerinden olan önemli konuları yaşatmayı hedef alan konuları içermesidir. Verilen vaaz sayısında bir önceki yıla göre %300 luk bir artış gözlemlenmektedir. Bu başlık altında yer alan vaazların genel sayı içerisinde işgal ettiği oran genelde vaaz hizmetlerinin yaşanan sosyal hayata duyarsız ve yabancı kalmadığını göstermektedir. Ancak bu başlık altında verilecek vaazların programlar içindeki yoğunluğu iyi ayarlanmalı; cemaatin hayatın anlamı, ölüm ve ötesi gibi önemli inanç konularına dair bilgilenme ihtiyaçlarının karşılanmasında her hangi bir eksikliğe neden olunmamalıdır. g) Sağlık Konusunda Verilen Vaazlar Ülkemizde vatandaşlarımıza sunulan hayat standartlarında meydana gelen iyileştirmeler, artan gelir dağılımı ve diğer birçok faktör ortalama insan ömrünün uzamasını sağlamıştır. Buna karşın modern hayatın beraberinde getirdiği stres, yorgunluk, psikolojik sorunlar vb. nedenlerle, sağlık problemi olan insan sayısı da artırmıştır. Bu anlamda cemaate sağlığın korunması ve hastalıklara karşı tedbirli 19

20 gelir dağılımı ve diğer birçok faktör ortalama insan ömrünün uzamasını sağlamıştır. Buna karşın artan yaşlı nüfusu, modern hayatın beraberinde getirdiği stres, yorgunluk, psikolojik sorunlar vb. nedenler, sağlık problemi olan insan sayısı da artırmıştır. Bu anlamda cemaate DİN HİZMETLERİ RAPORU sağlığın korunması ve hastalıklara karşı tedbirli olma konularının dini bir yorum içerisinde doğru bir şekilde sunulması, birçok insan için hayati yardım anlamına gelmektedir. Bu olma konularının sebeple dinî vaazlarda bir yorum ne içerisinde şekilde yer doğru aldığını bir tespit şekilde etmek sunulması, amacıyla birçok sağlık insan konusuna için hayati özel bir ana yardım anlamına gelmektedir. Bu sebeple vaazlarda ne şekilde yer aldığını tespit etmek amacıyla sağlık konusuna başlık özel ayrılmıştır. bir ana başlık ayrılmıştır. yılında bu konuda yılında bu konuda vaaz yapılmıştır vaaz Bu verilmiştir. rakam da bir Bu önceki rakam da bir önceki yıla göre yıla %120 lik göre %120 lik bir artışa bir artışa tekabül tekabül etmektedir. etmektedir. Sigara/Alkol/Uyuşturucu Sağlık Temizlik Çevre Temizliği Diğer Kan ve Organ Bağışı Hastalıklar Önceki Grafik-10: Sağlık Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-10: yıllara Sağlık ait Konusunda raporlarımızda Yapılan diğer Vaazların başlığı Alt Başlıklara altında gösterilen Göre Dağılımı dini ve milli özel Konu alt başlıklarında günler/haftalar daha çok konusundaki koruyucu sağlık vaazların hizmetlerinin önemli bir vaazlarda oran teşkil işlendiği ettiğinin görülmektedir. görülmesi üzerine 2013 Konu alt başlıklarında daha çok koruyucu sağlık hizmetlerinin vaazlarda işlendiği yılında DHYS de konuya özel bir ana başlık açılmış, ilgili vaazların bu ana başlık altına h) Dinî ve Millî görülmektedir. Özel Günler/Haftalar kaydedilmesi sağlanmıştır. Önceki yıllara h) ait Dini raporlarımızda ve Milli Özel diğer Günler/Haftalar başlığı altında gösterilen dinî ve millî özel günler/haftalar konusundaki Yapılan vaazların tespitlere önemli bir göre oran teşkil yılında ettiğinin bu görülmesi konuda üzerine 2013 vaaz yılında yapıldığı DHYS de görülmektedir konuya ve bu özel bir ana başlık sayı toplam açılmış, vaazlar ilgili vaazların içinde bu %11.53 lük ana başlık bir altına orana kaydedilmesi tekabül etmektedir. sağlanmıştır. Dini yaşantının önemli Yapılan tespitlere dilimlerinden göre olan yılında özel gün bu konuda ve haftalar halkın vaaz dini verildiği yaşantısını görülmektedir şekillendirmede ve bu de sayı önemli bir toplam vaazlar fonksiyona içinde %11.53 lük sahiptir. bir Dolayısıyla orana tekabül Başkanlığımızın etmektedir. Dinî yaşantının topluma yönelik önemli dilimlerinden irşat faaliyetlerini olan özel gün ve haftalar, halkın dinî yaşantısını şekillendirmede de önemli bir fonksiyona sahiptir. Dolayısıyla Başkanlığımızın yoğunlaştırdığı topluma bu zaman yönelik dilimlerinin irşat faaliyetlerini vaazlarda yoğunlaştırdığı önemli bir bu yer zaman tutması dilimlerinin yerinde bir vaazlarda önemli planlamanın bir yer tutması yapıldığını yerinde göstermektedir. bir planlamanın yapıldığını göstermektedir. Ramazan Ayı Kandiller Milli Günler Üç Aylar Muharrem ayı ve Aşure Kutlu Doğum Haftası Camiler ve Din Görevlileri Haftası Eylül Gaziler Günü Yılbaşı Mart Şehitler Günü Mart Kadınlar Günü Mart İstiklal Marşınınj Kabülü Grafik-11: Grafik-11: Dinî ve Millî Dini Özel Günler/Haftalar ve Milli Özel Konusunda Günler/Haftalar Yapılan Vaazların Konusunda Alt Başlıklara Yapılan Göre Vaazların Dağılımı Alt Başlıklara Göre Dağılımı Dağılımdan görüleceği gibi kandiller, Muharrem ayı ve aşure, milli günler, Ramazan ayı, Kutlu Doğum Haftası konuları bu başlık altında en çok işlenen konuları teşkil etmektedir. Ülkemizde yaşanan halk Dağılımdan görüleceği gibi kandiller, Muharrem ayı ve aşure, milli günler, Ramazan ayı, Kutlu Doğum Haftası konuları bu başlık altında en çok işlenen konuları teşkil etmektedir. Ülkemizde yaşanan halk dindarlığında 20 önemli bir yeri olan bu günlerde dini duyguların yoğunluğu ve toplu ibadete katılmaya verilen önem vaazlarda da gözlemlenebilmektedir. Şüphesiz bu vaazlar sadece o günün anlam ve önemine hasredilmemekte, bu vesileyle

21 dindarlığında önemli bir yeri olan bu günlerde dinî duyguların yoğunluğu ve toplu ibadete katılmaya verilen önem vaazlarda da gözlemlenebilmektedir. Şüphesiz bu vaazlar sadece o günün anlam ve önemine hasredilmemekte, bu vesileyle İslam ın değişik mesajları halka ulaştırılmaktadır. Dağılımda yer alan şehitlik-gazilik, millî günler, örnek şahsiyetler de vaazların diğer konuları arasındadır. ı) İlim-Eğitim 2013 yılında vaaz ana başlıklarına eklenen bir diğer başlık da ilim-eğitim konusudur. Çağımızın geldiği durum itibariyle yetişmiş, kalifiye ve uzman insan olmanın gerekliliği açıktır. Bu durum insanların hayatlarını rahat bir yeterlik bir şekilde ve nitelik idame ettirmelerinin kazanmak da ancak bir ön ilim şartı ve olduğu eğitimle gibi, mümkün din ve dinî olabilmektedir. hayatla olumlu İlim aynı bir münasebet tesis etmelerinin de bir gereğidir. Böyle bir yeterlik ve nitelik kazanmak da ancak ilim ve eğitimle mümkün zamanda olabilmektedir. kişinin dinini İlim doğru aynı bir zamanda şekilde kişinin öğrenmesi dinîni ve doğru onu bir içselleştirmesiyle şekilde öğrenmesi de ve yakından onu içselleştirmesiyle ilgilidir. Bu de yakından açıdan bakıldığında ilgilidir. Bu açıdan yılında bakıldığında yapılan vaazlar yılında içinde verilen ilim-eğitim vaazlar içinde konusu şu ilim-eğitim konusu şu şekilde yer almıştır: şekilde yer almıştır: Kur'an-ı Kerimi Okuma, Anlama ve Yaşama Eğiim ve Öğretimin Önemi Diğer Hadis/Sünnet Çocuk ve Gençlerin Eğitimi İlmihal Teknoloji-Bilim Grafik-12: İlim ve Eğitim Konusunda Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-12: İlim ve Eğitim Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı yılında ilim-eğitim konusunda verilen vaazların sayısı dur. Bu sayı da toplam vaazların % yılında ilim-eğitim konusunda yapılan vaazların sayısı dur. Bu sayı da toplam 6.58 sine tekabül etmektedir. Grafikte görüldüğü gibi, bu konudaki verilen vaazların önemli bir kısmı Kuran-ı Kerim i vaazların okuma ve % anlamayla 6.58 sine ilgilidir. tekabül Genel etmektedir. olarak eğitim Grafikte ve öğretimin görüldüğü önemi gibi, aynı bu oranda konuda onu yapılan takip etmekte, vaazların üçüncü önemli sırada ise bir hadis-sünnet kısmı Kuran-ı konusu Kerim i yer okuma almaktadır. ve anlamayla ilgilidir. Genel olarak eğitim ve öğretimin önemi aynı oranda onu takip etmekte, üçüncü sırada ise hadis-sünnet konusu yer i) İnsan almaktadır. DHYS de yapılan yeni düzenleme ile vaaz ana konularına eklenen başlıklardan birisi de İnsan konusudur. Artan i) İnsan eğitim seviyesi ve diğer kültürlerle ilişkiler, enformasyon ağlarından gelen bilgiler, insanlara kendi var oluş sebeplerini, hayatın anlamını daha sık sordurmaktadır. Bu açıdan insanların bu sorularına DHYS de cevap mahiyetindeki yapılan yeni vaazların düzenleme anlam ile ve vaaz önemi ana büyüktür. konularına Elde eklenen edilen başlıklardan verilere göre birisi de yılında insan konulu vaazların toplamı dir. Vaaz ana başlıklarına dair sayısal veriler İnsan konusudur. Artan eğitim seviyesi ve diğer kültürlerle ilişkiler, enformasyon incelendiğinde bu konunun ana başlıklar içerisinde kendine hemen hemen ortalarda bir yer bulduğu görülmektedir. ağlarından Konunun gelen alt başlıklara bilgiler, göre insanlara dağılımı kendi ise şu var şekilde oluş olmuştur: sebeplerini, hayatın anlamını daha sık sordurmaktadır. Bu açıdan insanların bu sorularına cevap mahiyetinde yapılacak vaazların anlam ve önemi büyüktür. Elde edilen verilere göre yılında insan konusunda yapılan vaazların toplamı dir. Vaaz ana başlıklarına dair sayısal veriler incelendiğinde bu konunun ana başlıklar içerisinde kendine hemen hemen ortalarda bir yer bulduğu görülmektedir. Konunun alt başlıklara göre dağılımı ise şu şekilde olmuştur: 21

22 Örnek Şahsiyetler Gençlik İnsanın Önemi ve Değeri İnsan Hakları Yaşlılar Engelliler İnsanın Yaratılışı Grafik-13: İnsan Konusunda Verilen Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı Grafik-13: İnsan Konusunda Yapılan Vaazların Alt Başlıklara Göre Dağılımı 2) Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı 2) Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Göre Dağılımı Başkanlığımızca yürütülen vaaz ve irşat hizmetleri hem erkek de kadın görevlilerimizce ifa Başkanlığımızca yürütülen vaaz ve irşat hizmetleri hem erkek hem de kadın görevlilerimizce edilmektedir. yılında verilen vaazların bu açıdan dağılımına baktığımızda aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır: ifa edilmektedir. yılında yapılan vaazların bu açıdan dağılımına baktığımızda aşağıdaki tablo ortaya çıkmaktadır: Kadın; ; 5% Erkek; ; 95% Grafik-14: Vaaz Grafik-14: Edenlerin Vaaz Edenlerin Cinsiyetlerine Cinsiyetlerine Göre Dağılımı Göre Dağılımı Grafiği bir önceki Grafiği yılın bir verileri önceki ile yılın kıyasladığımızda verileri ile kadın kıyasladığımızda görevliler tarafından kadın görevliler verilen vaazların tarafından 2013 yapılan yılında kadın görevliler vaaz etmişlerken, yılında bu rakam e yükselmiş, buna karşın erkek görevlilerin vaazların yılında yılında kadın verdikleri görevliler vaaz, vaaz yapmışlarken, yılında gibi yılında bir rakama bu rakam ulaşmıştır. Bunun e en büyük gerilemiş, sebebinin buna karşın yüz yüze erkek vaaz görevlilerin uygulaması 2013 olduğu yılında düşünülmektedir. yaptıkları Zira vaaz, mahallinde vaaz becerilerini geliştirme kursuna katılan cami görevlilerin pek çoğu kendi camilerinde yılında e yükselmiştir. Bunun en büyük sebebinin yüz yüze vaaz uygulaması vaaz etmektedirler. olduğu düşünülmektedir. Zira mahallinde vaaz becerilerini geliştirme kursuna katılan cami 3) Vaaz Eden görevlilerin Görevlilerin pek Unvanlara çoğu kendi Göre camilerinde Dağılımı vaaz etmektedirler. Ancak kadın görevlilerin vaaz Vaizlerle birlikte sayısındaki değişik bu unvanlarda gerilemenin görev sebepleri yapanlar de araştırılması da vaaz edebilmektedirler. gereken bir konudur. Bu bağlamda yılında vaaz edenlerin unvanlarına göre dağılımı Grafik-15 da verilmiştir: 22

23 3) Vaaz Yapan Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Vaaz eden görevlilerimiz sadece vaizler olmayıp, değişik unvanlarda görev yapanlar da vaaz DİN HİZMETLERİ RAPORU edebilmektedirler. Bu bağlamda yılında vaaz edenlerin unvanlarına göre vaazların dağılımı Grafik-15 da verilmiştir: İmam-Hatip Vaiz Diğer İlçe Müftüsü Müezzin-Kayyım Kur'an Kursu Öğretcisi İl Müftü Yardımcısı Emekli Din Görevlisi İl Müftüsü Uzman Eğitim Görevlisi Öğretim Üyesi Grafik-15: Vaaz Eden Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Grafik-15: Vaaz Yapan Görevlilerin Unvanlara Göre Dağılımı Grafikte görüldüğü üzere yılında toplam vaazın sı imam-hatiplere aittir. Bu da vaazların Grafikte üçte ikisinden görüldüğü fazlasının üzere imam-hatiplerce yılında yapılan verildiğini toplam ortaya koymaktadır. vaazın sı Bu durum imamhatiplere imam-hatiplerce aittir. Bu yapılan da vaazların vaazlarda üçte 2013 ikisinden yılına fazlasının göre üç imam-hatiplerce kattan daha fazla yapıldığını bir artış ortaya aynı zamanda meydana geldiğini göstermektedir. Geçen yıl toplam vaaz sayısının yarıdan fazlasına tekabül eden koymaktadır. Bu durum aynı zamanda imam-hatiplerce yapılan vaazlarda 2013 yılına göre üç imam-hatip sayısının yılında üç katından fazla olmaları önemli bir gelişmedir. Söz konusu olumlu gelişmede kattan şüphesiz daha fazla ki Başkanlığımızca bir artış meydana 2011 geldiğini yılında başlatılan göstermektedir. yüz yüze Geçen vaaz yıl projesinin toplam vaaz büyük sayısının etkisi bulunmaktadır. yarıdan Zira fazlasına 2011 yılında sahip imam-hatiplerin vaazların yarısı vaizler tarafından yılında üç verilmişken katından fazla ve vaizler olmaları imamhatiplere göre % 150 daha fazla vaaz etmişken, 2012 ve 2013 yıllarında bu oran neredeyse tersine önemli bir dönmüştür. gelişmedir. Söz konusu olumlu gelişmede şüphesiz ki Başkanlığımızca 2011 yılında başlatılan yüz yüze vaaz projesinin büyük etkisi bulunmaktadır. Zira 2011 yılında vaazların yarısı 2013 yılında vaaz veren vaizler yılında vaaz vermiştir. Başkanlığımızca yılı içinde göreve vaizler alınan tarafından yeni vaizlerin verilmişken devreye ve girmesiyle vaizler imam-hatiplere vaizlerin verdiği göre vaaz sayısında % 150 daha %100 ün fazla vaaz üzerinde bir artış etmişken, meydana 2012 gelmiştir. ve 2013 yıllarında Buna ilaveten bu oran vaizler neredeyse aile ve tersine dinî rehberlik dönmüştür. büroları ve fetva nöbetleri, sosyal hizmet kurumları gibi cami dışı hizmetleri de yapmaktadır. Grafiğin ortaya koyduğu bir diğer sonuç ise il ve ilçe müftülerinin vaaz sayılarında meydana 4) Vaaz Tipi Bilgileri gelen azalmadır yılında il müftülerince yapılan vaaz sayısı 4.660, ilçe müftülerince Uzun yıllar uygulamada yapılan vaaz kalan sayısı merkezi ise vaaz sisteminin olarak tespit tedrici edilmiştir. olarak kaldırılması Her iki unvanın ve yüz vaaz yüze sayılarında vaazın da yaygınlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalar sonucu yılında hedeflere hemen hemen varıldığı hemen hemen %50 lik azalma görülmektedir. Söz konusu durumu, vaizlerin ve vaaz eden görülmektedir yılında %27, 2012 yılında %15 olan merkezî vaaz oranı yılında %2 ye gerilemiştir. Merkezî imam-hatiplerin ve yüz yüze sayısındaki vaaz oranları artışa aşağıdaki bağlamak tabloda mümkün gösterilmiştir: olmakla birlikte müftülerin her ne sebeple olursa olsun kürsüden, vaaz ve irşat hizmetlerinden uzaklaşması asla kabul edilebilecek bir durum değildir yılında , 2013 yılında vaaz yapan vaizler yılında vaaz yapmışlardır. Başkanlığımızca yılı içinde göreve alınan yeni vaizlerin devreye 23

24 Vaaz sayılarına göre üçüncü sırada İç Anadolu Bölgesi gelmektedir. Bu bölgede 2011 de Uzun yıllar uygulamada kalan merkezi vaaz sisteminin tedrici olarak kaldırılması ve yüz yüze vaazın yaygınlaştırılması amacıyla yapılan çalışmalar sonucu yılında hedeflere hemen hemen DİN HİZMETLERİ varıldığı görülmektedir. RAPORU 2011 yılında %27, 2012 yılında %15 olan merkezi vaaz oranı yılında %2 e gerilemiştir. Merkezi vaaz ve yüz yüze vaaz oranları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir: Merkezi; Yüz Yüze; Grafik-16: Vaaz Tipi Dağılımı Geçen yılla kıyaslama yapıldığında, merkezî vaaz sayısının den ye çıktığı ve yüz yüze vaaz sayısının Grafik-16: den Vaaz e Tipi Dağılımı çıktığı görülmektedir. Bu artışlarda, Başkanlığımız tarafından 2011 yılında başlatılan Vaaz Becerilerini Geliştirme Kursları ile yeni atanan vaizlerin etkisinin bulunduğunu Geçen söylemek yılla gerekir. kıyaslama Vaaz yapıldığında, Becerilerini merkezi Geliştirme vaaz Kurslarına sayısının katılarak den başarı ye gösteren çıktığı ve görevlilerimizin kendi camilerinde vaaz etmeye başlamaları tablonun bu şekilde oluşmasının en yüz yüze vaaz sayısının den e çıktığı görülmektedir. Bu artışlarda, önemli sebebi olarak görülmektedir. Başkanlığımız tarafından 2011 yılında başlatılan Vaaz Becerilerini Geliştirme Kursları ile 5) Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı yeni atanan vaizlerin etkisinin bulunduğunu söylemek gerekir. Vaaz Becerilerini Geliştirme Vaazların bölgesel dağılımını gösteren Grafik-18 deki verilere göre en fazla vaaz Marmara Bölgesi nde verilmiştir. Bu Kurslarına bölgeyi Karadeniz katılarak ve İç başarı Anadolu gösteren Bölgeleri görevlilerimizin takip etmekte, en kendi az vaazın camilerinde da Güneydoğu vaaz etmeye Anadolu Bölgesi nde başlamaları verildiği tablonun görülmektedir. bu şekilde oluşmasının en önemli sebebi olarak görülmektedir. 5) Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Marmara Bölgesi Vaazların bölgesel dağılımını gösteren Grafik-18 de verilere göre en fazla vaaz Marmara Karadeniz Bölgesi Bölgesi nde Doğu Anadolu verilmiştir. Bölgesi Bu bölgeyi Karadeniz ve İç Anadolu bölgeleri takip etmekte, en az İç Anadolu Bölgesi vaazın da Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde verildiği görülmektedir. Akdeniz Bölgesi Güneydoğu Anadolu Bölgesi Ege Bölgesi Grafik-17: Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Grafik-17: Vaazların Bölgelere Göre Dağılımı Vaazların bölgelere göre dağılımında bir önceki yıla göre Marmara Bölgesi ile Karadeniz Bölgesi nin yer değiştirdiği görülmektedir. Vaazların bölgelere Bölgelerin göre bir dağılımında önceki yıllara bir göre önceki kıyaslamasını yıla göre yaptığımızda Marmara Bölgesi şu sonuçlarla ile Karadeniz karşılaşılmaktadır. Bölgesi yer değiştirmiştir. Bölgelerin bir önceki yıllara göre kıyaslamasını yaptığımızda şu Marmara Bölgesi nden sonuçlarla sonra karşılaşılmaktadır. Karadeniz Bölgesi de ikinci sırada gelmektedir. Bu oranın ne anlama geldiği şüphesiz, bölgenin nüfusu, bölgede bulunan cami ve istihdam edilen personel ile anlaşılabilir. Marmara Bölgesi nden sonra Karadeniz Bölgesi ilk sıradaki yerini muhafaza etmektedir. Bu Marmara Bölgesi nde bir önceki yıla göre sayısal olarak civarında vaaz verilmiştir. Bu (Bu oranın ne anlama geldiği şüphesiz, bölgenin nüfusu, bölgede bulunan cami ve istihdam edilen sayılar 2011 de ; 2012 yılında , 2013 yılında ise dir.) Karadeniz Bölgesi de ikinci sırada gelmektedir. personel ile anlaşılabilir. Marmara Bölgesi nde bir önceki yıla 24 göre sayısal olarak civarında vaaz yapılmıştır. (2011 deki sayı ; 2012 yılında , 2013 yılında ise vaaz yapılmıştır.)