BÖLÜM 3: AKIŞ DİYAGRAMLARI

Transkript

1 BÖLÜM 3: AKIŞ DİYAGRAMLARI Geliştirilecek olan yazılımın genel yapısının şematik gösterimine akış diyagramı (flowchart) adı verilir. Akış diyagramları, yazılımı oluşturacak program parçalarını ve bu parçaların birbirleri ile olan ilişkilerini belirler. Bir bilgisayar programının oluşturulmasında akış diyagramlarının hazırlanması, algoritma oluşturma aşamasından sonra gelmektedir. Bilgisayar programının oluşturulması sırasında algoritma aşaması atlanarak, doğrudan akış diyagramlarının hazırlanmasına başlanabilir. Programlama tekniğinde önemli ölçüde yol almış kişiler bu aşamayı da atlayarak direkt olarak programın yazımına geçebilirler. Akış diyagramlarının algoritmadan farkı, adımların geometrik simgeler şeklinde kutular içinde yazılmış olması ve adımlar arasındaki ilişkilerin (iş akışı) oklar ile gösterilmesidir. I. AKIŞ DİYAGRAMLARINDA KULLANILAN SİMGLR Akış diyagramlarında kullanılan semboller, anlamları ve kullanış amaçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. Sembol Sembolün Adı ve Anlamı lips: Akış diyagramının başlangıç ve bitiş yerlerini gösterir. ngıç simgesinden çıkış oku vardır. Bitiş simgesinde giriş oku vardır. Paralel Kenar: Programa veri girişi işlemi için kullanılır. Dikdörtgen: Aritmetik işlemler ve her türlü atama işlemlerinin temsil edilmesi için kullanılır. Altıgen: Program içinde belirli blokların ard arda tekrar edileceğini gösterir. şkenar Dörtgen: Karar verme işlemini temsil eder. Belge: krana veya yazıcıya bilgi çıkışı için kullanılır. 17

2 Daire: Birleştirici veya bağlantı noktalarını temsil eder. Oklar: Diyagramın akış yönünü, yani her hangi bir adımdaki işlem tamamlandıktan sonra hangi adıma gidileceğini gösterir. 1. / ve işlemleri, standarttır. Bu nedenle her akış diyagramı; simgesi ile başlar, sembolü ile biter. İşlemler, bu iki simge arasında açıklanır. 2. Bilgi Girişi A, B, C Bilgisayara dışarıdan bilgi girişini temsil eden semboldür. Bu sembolün içine, dışarıdan girilen verilerin aktarılacağı değişkenlerin isimleri yazılır. Örneğin, eğer şeklin içinde N yazıyorsa ve program çalıştırıldığında 10 girilirse, bu N=10 olacaktır anlamına gelir. Bilgi girişi şeklinin içine, birden fazla değişken ismi de yazılabilir. Yukarıdaki şekildeki giriş değişkenleri programlama dili ile kodlanıp çalıştırılırsa; işlem (program akışı) bu satıra geldiğinde klavyeden 10, 12 ve 18 değerleri girilirse, yapılan işlem A=10, B=12 ve C=18 atamalarına eşdeğerdir. 3. İşlem T=A+B+C Programın işlenmesi sırasında yapılacak işlemleri ifade etmek için kullanılan şekildir. İçine, matematiksel formüller aynen yazılır. İşlem akışı buraya geldiğinde, şeklin içinde yazılı işlem gerçekleştirilir. Birden fazla işlem; aynı şekil içinde, aralarına virgül veya noktalı virgül koyarak veya alt alta yazılarak gösterilebilir. İşlem akışı yukarıdaki şekle gelince, program T=A+B+C işlemini yapar. A, B ve C değerleri daha önceki adımlarda girilmiş olan değerlerdir. 4. Döngü I=1,10,1 I=10,1,-1 Birçok programda, belirli işlemler tekrarlanabilir. Bu tekrarlama işlemi 'döngü' (loop) olarak isimlendirilir. Döngü şeklinin içine; döngü değişkeni, başlangıç değeri, bitiş değeri ve artımı yazılır. Formatı: Kontrol değişkeni = ngıç değeri, Bitiş değeri, Artım 18

3 şeklindedir. Döngüler, iki şekilde oluşturulabilir: Artan döngü: ngıç değeri, bitiş değerinden küçüktür (artım değeri pozitiftir). Azalan döngü: ngıç değeri, bitiş değerinden büyüktür (artım değeri negatiftir). İç içe birden fazla döngü kurulabilir. Döngüler kapatılırken, ilk önce en içteki döngünün tamamlanması gerekir. Şekil a'da tek döngü vardır ve İşlem A, N defa tekrarlanacaktır. Şekil b'de ise iç içe iki döngü bulunmaktadır. Önce en içteki döngü (J) tamamlanmakta ve dıştaki döngüye dönülmekte. Böylece İşlem A, N*M defa tekrarlanmaktadır. I=1,N,1 İşlem A (a) I=1,N,1 J=1,M,1 İşlem A (b) 5. Karar (Karşılaştırma) A>B Karar verme (kontrol etme, karşılaştırma) işlemlerini temsil eden şekildir. Oluşması istenen koşul veya koşullar, aynen şeklin içine yazılır. Karşılaştırma işleminin en genel kullanım biçimi aşağıdaki şekilde görülmektedir. Burada; eğer koşul doğru ise (vet) İşlem 1 gerçekleştirilecek, yanlış ise (ayır) İşlem 2 gerçekleştirilecektir. İşlemlerden sonra, program akışı bağlantı noktasında birleşerek akış devam eder. Yapılması istenen işlem; sadece koşulun doğru (veya yanlış) olduğu durumda varsa, diğer işlem kutusunu çizmeye gerek yoktur. 19

4 Koşul İşlem 1 İşlem 2 6. Çıktı T krana veya yazıcıya bilgi çıkışı için kullanılır. Yazdırılacak olan mesaj ise; tek/çift tırnak içinde çıktı şeklinin içine yazılır. Bir değişken içeriği yazdırılacaksa, şeklin içine değişken ismi yazılır. Birden fazla değişken içeriği aralarına virgül konularak tek şekil içinde gösterilebilir. 7. Bağlantı 1 A Bağlantı şekli, genel anlamda birleştirici bir noktadır. Genel olarak aşağıdaki amaçlar için kullanılır: Farklı yerlere dallanan işlem akışlarını tekrar toplamak. Akış diyagramı bir sayfaya sığmadığı zaman diğer sayfadaki akış diyagramı ile bağlantı yapmak. Parça parça çizilen akış diyagramları arasında bağlantı yapmak. Parça parça program yazılması veya diyagramın çizilen yere sığmadığı durumlarda; bağlantı yapılacak uçlara bağlantı şekli çizilir ve içine aynı harf veya rakam yazılır. 8. İşlem Akış Yönleri Akış diyagramlarında işlem akışının hangi yönde olduğunu gösteren oklardır. İşlem akış yönüne göre uygun olan ok kullanılır. 20

5 II. GNL ÖRNKLR Örnek 1: Dışarıdan girilen N (pozitif) sayısına göre 1'den N'e kadar olan tek sayıların toplamını ve çarpımını bulan programın akış diyagramı. N T=0;C=1 I=1,N,2 T=T+I; C=C*I T, C Örnek 2: Dışarıdan girilen N sayısına göre 1'den N'e kadar olan tek sayıların toplamını ve çift sayıların toplamını ayrı ayrı bulan programın akış diyagramı. N TT=0;CT=0 C=1 I=1,N,1 TT, CT Örnek 3: 1. Dışarıdan girilen N ve M sayıları arasındaki tek sayıların toplamını ve çift sayıların toplamını ayrı ayrı bulan programın akış diyagramını çiziniz. 21

6 1. Yol: N, M TT=0;CT=0 C=1 M>N I=N,M,1 I=M,N,1 2. Yol: N, M TT, CT TT=0;CT=0, A=1 C=1 N>M A = -1 I=N,M,A TT, CT 22