Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 56, Ekim 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 56, Ekim 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date İrfan MARANGOZ Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Afşin Meslek Yüksekokulu imarangoz@ksu.edu.tr Ökkeş Alpaslan GENÇAY Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu agencay@gmail.com KAHRAMANMARAŞSPOR VE SİİRTSPOR PROFESYONEL FUTBOL TAKIMLARININ MÜSABAKA DÖNEMİNDE SEÇİLMİŞ BAZI FİZİKSEL VE FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI Öz Bu araştırmanın amacı, Kahramanmaraşspor (n=24) ve Siirtspor (n=24) profesyonel futbol takımlarında oynayan toplam 48 profesyonel futbolcunun sezon öncesi ve sonrası fiziksel ve fizyolojik özelliklerinin karşılaştırılmasıdır. Araştırmaya katılan sporcuların boy, kilo, vücut yağ yüzdesi, anaerobik güç, aerobik kapasite, sürat, sağ ve sol el pençe kuvveti, vital kapasite, sırt bacak kuvveti ve esneklikleri belirlendi. Araştırma sonucunda, Kahramanmaraşsporlu futbolcuların müsabaka sezonu başında ve sonunda yapılan testlerden; vücut yağ yüzdesi, sol el pençe kuvveti, sırt bacak kuvveti ve esnekliklerinde anlamlı farklılık belirlendi (p<0.05). Siirtsporlu futbolculara yapılan testler sonucunda; anaerobik güç, sağ ve sol el pençe kuvveti, vital kapasite, sırt bacak kuvveti ve esnekliklerinde anlamlı farklılık belirlendi (p<0.05). Takımların sezon öncesi değerleri karşılaştırıldığında sadece anaerobik güçlerinde anlamlı farklılık belirlenirken, sezon sonrası değerleri karşılaştırıldığında kilo, vücut yağ yüzdesi ve anaerobik güçleri arasında anlamlı farklılık belirlendi (p<0.05).sonuç olarak takımların müsabaka sezonunda ki bu değişimlerinin önemli bir performans belirgini olduğu ve takımların gerek sezon öncesi gerekse sezon sonrası ölçümlerinin antrenörler ve sporcular için önem arz ettiği anlaşılmıştır. Anahtar kelimeler: Futbol, Fiziksel ve Fizyolojik Özellikler.

2 COMPARISON WITH PHYSICAL AND PHYSIOLOGICAL CHARACTERISTICS OF KAHRAMANMARAŞSPORT AND SİİRTSPORT PROFESSIONAL FOOTBALL TEAMS AT THE COMPETITION SEASON Abstract The aim of this research is to compare the physical and physiological characteristics of a total of 48 professional football players playing in Kahramanmaraşspor (n=24) and Siirtspor (n=24) professional football teams before and after the season.the height, weight, body fat percentage, anaerobic strength, aerobic capacity, speed, right and left hand power, vital capacity, back leg power and flexibility of the sportsmen participating the research have been determined.in the result of the research, tests done on footballers from Kahramanmaraşsport both at the beginning and at the end of the season have put meaningful differences in body fat percentage, left hand power, back leg power, and flexibility (p<0.05). In the result of the tests done on footballers from Siirtsport have put anaerobic strength, right and left hand power, vital capacity, back leg power and flexibility (p<0.05). When preseason figures compared, meaningful differences have been determined only in anaerobic strength, when post-season figures compared weight, body fat percentage and anaerobic strength (p<0.05).as a result it has been understood these changes occuring in teams during the season are important performance determiners and measurements done on teams both in pre-season and post-season are of great importance for trainers and sportsmen. 375 Keywords: Football, Physical and Physiological Features. GİRİŞ Futbol, tüm milletlerin ortak tutkusu haline gelmiş sportif bir organizasyon turudur. Artan ilgiye paralel olarak oluşan sonuç ise; futbolun her gecen gün, artan ilgiye layık güzellikte olması sorumluluğunu yüklenmesi olmaktadır (Gencay, 1995). Günümüzde büyük kitlelere hitap eden ve popülaritesini artıran futbol sporu hız, koordinasyon, mukavemet, teknik ve pek çok mekanik bileşenin eş zamanlı çalışmasını gerektirmektedir (Koca vd., 2002). Futbol, gelişen bilim ve teknolojiden yararlanarak geçmişe oranla oldukça mesafe kat etmiştir. Hemen hemen birçok ülke ve futbol kulübü bu gelişmelere ayak uydurmuş durumdadır (Aybek vd., 2004). Tarihsel gelişim ve doğal koşullar (yani sahaların durumu, ülkelere özgü özellikler ya da oyuncuların bedensel farklılıkları) her coğrafyada, hatta her ülkede farklı oyun tarzlarının oluşmasına neden olmaktadır (Wahl, 2005). Futbol bir anlamda, interval spor olarak kabul edilmektedir (Günay ve Yüce, 2001). Futbolda aerobik ve anaerobik güçlerin ard arda kullanıldığı, surat, kuvvet, çeviklik, dayanıklılık, esneklik gibi faktörlerin performansa etki ettiği bir gerçektir (Yüksek ve Cicioğlu, 2004). Futbol oyunu, oyun esnasında yapılan ve doğrudan oyuna katkıda bulunan veya oyunun gidişine etki eden birçok hareketlerden oluşur. Futbol oyunu esnasında sarfedilen enerji oyuncularda bazı fizyolojik kapasitelerin bulunmasını gerektirir (Reilly, 1991).

3 MATERYAL VE YÖNTEM Evren ve Örneklem Araştırmanın evreni profesyonel futbolculardır. Örneklemi ise, Kahramanmaraşspor futbol takımının 24 profesyonel futbolcusu ile Siirtspor futbol takımının 24 profesyonel futbolcusu olmak üzere toplam 48 profesyonel futbolcudan oluşmaktadır. Verilerin Uygulanması Futbolcuların Boy ve Kilolarının Ölçülmesi Sporcu hassas bir kantarda (kg birimli) çıplak ayak ve sadece şort giydirilerek tartılır. Boy uzunluğu ölçümü ise hassas kantarda sabit olarak bulunan metal çubuğa sporcu dik bir pozisyonda durdurularak (cm cinsinden) ölçülür. Çubuk sporcunun kafasının üzerine gelecek şekilde ayarlanır ve uzunluk metal çubuğun üzerinden okunur. Sporcuların boy ve kilo ölçümleri Seca marka boy ölçer ve tartı aleti ile yapıldı. Futbolcuların Vücut Yağ Yüzdelerinin Ölçülmesi Sporcunun üzerindeki şort ve formanın ağırlığı dara olarak girilir. Sporcunun yaşı, boyu ve cinsiyeti yağ olçum cihazına yüklenir. Sporcu çıplak ayak olacak şekilde tartı aletinin üzerine çıkarılır. Alet üzerinde yanan dört tane kare işareti tek tek sönmeye başlar ve sporcuya ait yağ olçum bilgileri cihazın yazıcısından çıktı şeklinde verilir. Sporcuların vücut yağ yüzdesi Tanita marka body composition analyzer aleti ile ölçüldü. 376 Futbolcuların Dikey Sıçramalarının Ölçülmesi Ayaklar bitişik ve vücut dik durumda iken sporcunun beline dikey sıçrama aletinin dijital göstergeli kemeri takılır. Sporcu çift ayak kullanarak yukarı doğru sıçrar ve yuvarlak şeklindeki lastiğin üstüne düşer. Hareket iki defa tekrarlanır ve en iyi derece değerlendirmeye alınır. Bu test sonucu aşağıdaki formül kullanılarak işleme tabi tutulur. Anaerobik gücün hesaplanması için Lewis formülü kullanıldı (Fox vd., 1999). Sporcuların dikey sıçrama mesafesi TAKEI JUMP- MD marka aleti ile ölçüldü. Anaerobik güç= 4.9.Vucut ağırlığı. D D= dikey sıçrama mesafesi (cm) Futbolcuların 12 Dakika Koşularının (Cooper) Ölçülmesi Başlama düdüğü ile beraber koşuya başlayan sporcuların 12 dakika boyunca kat ettiği tur sayısı tespit edilerek düdüklü beraber koşu bittiğinde koşulan toplam mesafe metre olarak kaydedilir. Test tamamlandığında sporcu venöz birikimi önlemek için 3 5 dakika yavaş yürümeye devam edilmelidir. MaxVO 2değeri hesaplanması için Cooper formülü kullanıldı (Zorba, 1999). Sporcuların 12 dakika koşu testi 400 metrelik koşu pistinde, düdük ve kronometre kullanılarak ölçüldü. MaxVO 2 (ml/kg/dk) = (M - 0,3138) / 0,0278 (M= mil cinsinden mesafe; 1 mil=1609 m)

4 Futbolcuların Süratlerinin Ölçülmesi Bu test Kahramanmaraşspor ve Siirtspor futbol takımlarının maç yaptıkları futbol sahasının 100 metrelik nizami parkurunda 20 metrelik mesafe belirlenerek sporcuların hız ölçümü yapılmıştır. Sporcular ikişer kişilik gruplar halinde iki defa koşturulmuş ve en iyi derecesi alınmıştır. Sporcular başlama çizgisinde hafif öne eğilir vaziyette çıkış pozisyonu almaları söylenmiş, çıkış verilmesiyle birlikte sporcular koşmaya başlamışlar ve bitiş çizgisine geldiklerinde kronometreye basılarak zaman kaydedilmiştir. Sporcuların kaydedilen mesafeleri saniye olarak alınmıştır. Futbolcuların Sağ ve Sol El Kuvvetlerinin Ölçülmesi Pençe kuvveti sağ ve sol elden dijital el dinamometresi aleti ile gerçekleştirilir. Ölçüm sırasında sporcu dik olarak ayakta durur. Ölçüm yapılan kolu bükmeden, vücuda temas ettirmeden ve vücuttan hafif mesafeli pozisyonda ölçüm yaptırılır. Aynı durum sağ ve sol kol için iki defa tekrar edilir, en iyi değer kilogram olarak kaydedilir. Sporcuların sağ ve sol el kuvveti TAKEI GRIP- D marka el dinamometresi aleti ile ölçüldü. Futbolcuların Vital Kapasitelerinin Ölçülmesi Vital kapasite ölçümüne başlamadan önce sporcuya kısaca ne yapması gerektiği hususunda gerekli açıklama aşağıdaki şekilde anlatıldı. Teste katılanlara en az iki defa ölçüm yapıldı. En iyi olan netice kaydedildi. Her tekrarlanın ardından alet tekrar ayarlandı ve her deneyden sonra aletin ağızlığı değiştirildi. Sonuçta sporcuların vital kapasiteleri litre cinsinden bulundu. Sporcuların vital kapasitesi, TAKEI marka spirometre aleti ile ölçüldü. Futbolcuların Sırt Bacak Kuvvetlerinin Ölçülmesi Beş dakika ısınma hareketleri yapıldıktan sonra sporcu dizleri bükük durumda dinamometre sehpasının üzerine ayaklarını yerleştirdikten sonra kollar gergin; sırt, düz ve gövde hafifçe öne eğikken, elleriyle kavradığı dinamometre barını dikey olarak maksimum oranda bacaklarını kullanarak yukarı çeker. Hareket iki defa tekrarlanır ve en iyi derece değerlendirmeye alınır. Sporcuların sırt bacak kuvveti TAKEI BACK- D marka bacak dinamometresi aleti ile ölçüldü. Futbolcuların Esnekliklerinin Ölçülmesi Sporcu yere paralel bir şekilde ve bacaklarını düz pozisyonda kalacak şekilde oturur. Ayaklarını otur ve uzan sehpasının altına yerleştirir. Elleri ile sabit olarak bekler, uzanabildiği bu mesafe cm olarak kaydedilir (Mc Ardle, 2001). Test sehpasının ölçüleri: uzunluk 35 cm, genişlik 45 cm, yükseklik 32 cm sehpanın üst yüzey ölçüleri ise; uzunluk 55 cm, genişlik 45 cm, üst yüzeye, ayakların dayandığı yüzeyden 15 cm daha dışarıdadır cm lik ölçüm cetveli, üst yüzeyde beşer santimetrelik paralel çizgi aralıklarıyla belirlenmiştir (Tamer, 1991). Sporcuların esnekliği otur ve uzan sehpası ile ölçüldü. Verilerin Analizi Araştırma sonunda elde edilen veriler SPSS paket programı kullanılarak analiz edilmiş, verilerin çözümünde yüzde dağılımları, frekans dağılımı ve standart sapma belirlenmiş, ortalamalar arasındaki farklar t-testi kullanılarak p<0,05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. 377

5 BULGULAR Tablo 1. Kahramanmaraşspor ve Siirtspor Futbol Takımlarının Kendilerine Ait Klasman Dönemi Sezon Öncesi ve Sonrası Fizyolojik Değerlerinin Karşılaştırılması Kahramanmaraşspor Siirtspor Değişkenler Sezon Sezon Sezon Sezon p p Öncesi Sonrası Öncesi Sonrası Yaş (yıl) 24,75±5, ,42±3, Boy (cm) 179,58±6, ,75±5, Kilo (kg) 71,99±7,5 70,3±11,91 0,561 75,55±6,63 76,04±6,67 0,170 Vücut Yağı (%) 12,5±3,09 8,35±3,24 0,000 *** 12,98±3,44 12,94±3,31 0,813 Dikey Sıçrama (cm) 59±6,94 60,33±7,55 0,254 62,13±5,69 65,37±6,12 0,000 *** Anaerobik Güç (kg m/sn) 123,11±15,05 124,64±16,57 0, ,34±12,76 134,72±12,73 0,000 *** Aerobik Kapasite (MaxVO 2 ) (ml/kg/dk) 57,13±3,31 57,62±3,25 0,056 59,21±4,28 59,45±4,46 0, m Sürat (sn) 3,25±0,14 3,2±0,11 0,11 3,25±0,13 3,24±0,11 0,575 Sağ El Pençe Kuvveti (kg) 50,75±7,26 49,12±7,17 0,065 49,71±5,81 51,29±6,21 0,001 ** Sol El Pençe Kuvveti (kg) 47,96±7,02 52,66±7,39 0,000 *** 48,29±8,02 49,96±8,46 0,000 *** Vital Kapasite (cc) 5507,92±829, ,58±941,09 0, ,42±623, ,33±600,88 0,001 ** Sırt Bacak Kuvveti (kg) 148,46±28,39 157,04±34,09 0,008 ** 150,13±26,91 153,08±27,74 0,004 ** Esneklik (Otur-Eriş) (cm) 32,46±5,38 34,79±5,73 0,000 *** 29,54±7,12 32,13±6,68 0,000 *** *p 0,05 **p 0,01 ***p 0, Araştırmayan katılan Kahramanmaraşsporlu 24 futbolcunun fiziksel özelliklerine göre klasman dönemi sezon öncesi ve sonrası bazı fiziksel parametreler karşılaştırıldığında; vücut yağ yüzdesi, %12,5±3,09 ve %8,35±3,24 (p<0.001), sol el pençe kuvveti, 47,96±7,02 kg ve 52,66±7,39 kg (p<0.001), sırt bacak kuvveti, 148,46±28,39 kg ve 157,04±34,09 kg (p<0.01), esnekliği, 32,46±5,38 cm ve 34,79±5,73 cm (p<0.001) gibi değişkenlerde anlamlılık tespit edilmiştir. Araştırmayan katılan Siirtsporlu 24 futbolcunun fiziksel özelliklerine göre klasman dönemi sezon öncesi ve sonrası bazı fiziksel parametreler karşılaştırıldığında; dikey sıçraması, 62,13±5,69 cm ve 65,37±6,12 cm (p<0.001), anaerobik gücü, 131,34±12,76 ve 134,72±12,73 (p<0.001), sağ el pençe kuvveti, 49,71±5,81 kg ve 51,29±6,21 kg (p<0.01), sol el pençe kuvveti, 48,29±8,02 kg ve 49,96±8,46 kg (p<0.001), vital kapasitesi 5635,42±623,94 lt ve 5673,33±600,88 lt p<0.001), sırt bacak kuvveti, 150,13±26,91 kg ve 153,08±27,74 kg (p<0.01), esnekliği, 29,54±7,12 cm ve 32,13±6,68 cm (p<0.001) gibi değişkenlerde anlamlılık tespit edilmiştir.

6 Tablo 2. Kahramanmaraşspor ve Siirtspor Futbol Takımlarının Klasman Dönemi Sezon Öncesi ve Sonrası Fizyolojik Değerlerinin Karşılaştırılması Değişkenler Kahramanmaraşspor Siirtspor p Kahramanmaraşspor Siirtspor p Sezon Öncesi Sezon Öncesi Sezon Sonrası Sezon Sonrası Yaş (yıl) 24,75±5,17 24,42±3,42-24,42±3,42 24,75±5,17 - Boy (cm) 179,58±6,1 181,75±5,35-181,75±5,35 179,58±6,1 - Kilo (kg) 71,99±7,5 75,55±6,63 0,089 70,3±11,91 76,04±6,67 0,045 * Vücut Yağı (%) 12,5±3,09 12,98±3,44 0,618 8,35±3,24 12,94±3,31 0,000 *** Dikey Sıçrama (cm) 59±6,94 62,13±5,69 0,095 60,33±7,55 65,37±6,12 0,015 * Anaerobik Güç (kg m/sn) 123,11±15,05 131,34±12,76 0,047 * 124,64±16,57 134,72±12,73 0,022 * Aerobik Kapasite 57,13±3,31 59,21±4,28 0,066 57,62±3,25 59,45±4,46 0,111 (MaxVO 2 ) (ml/kg/dk) 20 m. Sürat (sn) 3,25±0,14 3,25±0,13 0,916 3,2±0,11 3,24±0,11,260 Sağ El Pençe Kuvveti (kg) 50,75±7,26 49,71±5,81 0,586 49,12±7,17 51,29±6,21 0,269 Sol El Pençe Kuvveti (kg) 47,96±7,02 48,29±8,02 0,879 52,66±7,39 49,96±8,46 0,244 Vital Kapasite (cc) 5507,92±829, ,42±623,94 0, ,58±941, ,33±600,88 0,463 Sırt Bacak Kuvveti (kg) 148,46±28,39 150,13±26,91 0, ,04±34,09 153,08±27,74 0,661 Esneklik (Otur-Eriş) (cm) 32,46±5,38 29,54±7,12 0,116 34,79±5,73 32,13±6,68 0,145 *p 0,05 ***p 0,001 Kahramanmaraşsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon öncesi anaerobik gücü, 123,11±15,05 ve Siirtsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon öncesi anaerobik gücü, 131,34±12,76 olarak ölçüldü. İstatiksel olarak iki takımın anaerobik gücü arasında anlamlı farklılık vardır (p<0.05). Kahramanmaraşsporlu 24 futbolcunun sezon sonrası vücut ağırlıkları, 70,3±11,91 kg ve Siirtsporlu 24 futbolcunun sezon sonrası vücut ağırlıkları, 76,04±6,67 kg olarak ölçüldü. İstatiksel olarak iki takımın vücut ağırlığı arasında anlamlı farklılık vardır (p<0.05). Kahramanmaraşsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon sonrası vücut yağ yüzdesi, %8,35±3,24 ve Siirtsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon sonrası vücut yağ yüzdesi, %12,94±3,31 olarak ölçüldü. İstatiksel olarak iki takımın vücut yağ yüzdesi arasında anlamlı farklılık vardır (p<0.001). Kahramanmaraşsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon sonrası dikey sıçraması, 60,33±7,55 cm ve Siirtsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon sonrası dikey sıçraması, 65,37±6,12 cm olarak ölçüldü. İstatiksel olarak iki takımın dikey sıçraması arasında anlamlı farklılık vardır (p<0.05). Kahramanmaraşsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon sonrası anaerobik gücü, 124,64±16,57 ve Siirtsporlu 24 futbolcunun klasman dönemi sezon sonrası anaerobik gücü, 134,72±12,73 olarak ölçüldü. İstatiksel olarak iki takımın anaerobik gücü arasında anlamlı farklılık vardır (p<0.05). 379 TARTIŞMA VE SONUÇ Ramanlı ve Müniroğlu (2002), 1. Ligde oynayan 41 futbolcunun yaş ortalamasını 24,4; boy ortalamalarını 179,6 cm; 2. Ligdeki 47 futbolcunun yaş ortalamasını 24,7, boy ortalamalarını 178,6 cm olarak ölçmüşlerdir. Mclntyre (2005) İrlanda Futbol Liginde oynayan 20 elit futbol oyuncusu üzerinde yapmış olduğu çalışmada, futbolcuların yaş ortalamalarını 23, boy ortalamalarını 177 cm ve olarak ölçmüştür.

7 Ziyagil vd. (1997) Trabzonsporlu 20 futbolcunun vücut ağırlığı ortalamalarını 73,45 kg olarak ölçmüşlerdir. Edwards vd. (2003) İngiltere 1. Liginde oynayan 20 futbolcunun vücut ağırlığı ortalamalarını 79,3 kg olarak ölçmüşlerdir Bir futbolcu için boy ve kilo, fiziksel ölçü olarak önemli bir problem yaratmasa da bu ölçümlerle ilgili çalışmalar futbolcuların objektif kliniksel değerlendirmelerinin yapılabilmesi için kriter oluşturmaktadır. Araştırmalar elit seviyedeki futbolcuların yaşlarında olduğunu göstermektedir. Atletik mahareti etkileyen unsurlardan biride sporcu yaşıdır. Ayrıca sporcunun spor yaşamı içerisinde geçirdiği tüm sportif tecrübelerin atletik performansı etkilediği inancındayız. Yamaner ve Hacıcaferoğlu (1997) Malatyasporlu futbolcuların vücut yağ oranını %7,70 Diyarbakırsporlu futbolcuların vücut yağ oranını %7,23 ve Siirt Köyhizmetlerispor takımındaki futbolcuların vücut yağ oranını %7,01 olarak tespit etmişlerdir. Gençay (1995) Kahramanmaraşspor takımındaki futbolcuların vücut yağ oranını %7,8 olarak tespit etmiştir. Müniroğlu vd. (2000) Türkiye 1. Futbol Liginde oynayan bir takımın 20 futbolcunun vücut yağ oranını %5,84 olarak tespit etmişlerdir. Koç vd. (2000) Kütahyaspor takımındaki futbolcuların vücut yağ oranını %9,66 olarak tespit etmişlerdir. Kızılet vd. (2002) Türkiye 1, 2 ve 3. Futbol Liglerinde oynayan 63 futbolcu üzerinde yapmış oldukları çalışmada futbolcuları vücut yağ oranını %11,83 olarak tespit etmişlerdir. Tomkinson vd. (2002) Avustralya Liginde oynayan 26 futbolcu üzerinde yapmış olduğu çalışmada, futbolcuların vücut yağ oranını %10,2 olarak tespit etmişlerdir. Yukarıdaki araştırmalar da bildirilen bulgular bizim araştırmamızda elde edilen bulgularla paralellik arz etmektedir. Günümüzde vücut yağı, sağlık kriteri olmasının yanında fiziksel performansta optimal verime ulaşmak için önemli bir belirleyicidir. Birçok spor dalında vücut yağ yüzdesi ile performans kriteri arasında olumsuz ilişki gözlenmiştir. Sporcular üzerinde yapılan çalışmalarda, farklı spor branşlarında yaş, cinsiyet, performans düzeyi, coğrafi faktörler ve popülasyonlara göre farklı sonuçlar elde edilmiştir (Zorba, 2006). Özder ve Günay (1994) Şekerbank ve Azotspor takımlarındaki kalecilerin dikey sıçrama ölçümünü 60,08 cm, savunma oyuncularının dikey sıçrama ölçümünü 57,57 cm, orta saha oyuncularının dikey sıçrama ölçümünü 58,9 cm ve forvet oyuncularının dikey sıçrama ölçümünü 60,01 cm olarak tespit etmişlerdir. Açıkada vd. (1996) 1. Ligde oynayan bir futbol takımının oyuncularının dikey sıçrama ölçümünü 40,20 cm olarak tespit etmişlerdir. Zorba vd. (2001) 1. Lig Futbol takımlarından Trabzonsporlu 12 futbolcunun dikey sıçrama ölçümünü 37,12 cm, 2. Lig Futbol takımlarından Çaykur Rizesporlu 12 futbolcunun dikey sıçrama ölçümünü 35,55 cm ve 3. Lig Futbol takımlarından P.T.T sporlu 12 futbolcunun dikey sıçrama ölçümünü 34,62 cm olarak tespit etmişlerdir. Ostojic (2000) Sırbistan 1. Futbol Liginde oynayan 16 futbolcunun dikey sıçrama ölçümünü 47,6 cm ve 3. Futbol Liginde oynayan 16 futbolcunun dikey sıçrama ölçümünü 46,2 cm olarak tespit etmiştir. Ramazanoğlu vd. (2004) Fenerbahçe PAF ve genç takımlarında oynayan 26 futbolcunun dikey sıçrama ölçümünü 60,80 cm olarak tespit etmişlerdir. 380

8 Yamaner (1990) Galatasaray futbol takımının 17 oyuncusunun anaerobik gücünü 131,18 kg-m/sn. olarak tespit etmiştir. Tamer vd. (1992) Konyaspor takımındaki 17 futbolcunun anaerobik gücünü 119,06 kgm/sn. olarak tespit etmişlerdir. Gençay (1995) Kahramanmaraşspor takımında oynayan 20 futbolcunun anaerobik gücünü 116,08 kg-m/sn. olarak tespit etmiştir. Kishalı vd. (2002) Erzurumspor futbolcularının anaerobik gücünü 131,91 kg-m/sn. olarak tespit etmişlerdir. Ramazanoğlu vd. (2004) Fenerbahçe PAF ve genç takımlarında oynayan 26 futbolcunun anaerobik gücünü 118,29 kg-m/sn. olarak tespit etmişlerdir. Yukarıdaki araştırmalar da bildirilen bulgular bizim araştırmamızda elde edilen bulgularla paralellik arz etmektedir. Bir sporcunun başarısında enerjiyi güce çevirebilme yeteneği çok önemli bir faktördür. Atlama, sprint, gülle ve cirit atma veya hızlı bir koşu yapma sporcunun enerjiyi güce çevirmesine örneklerdir. Güç, yapılan işin (performans) birim zaman ile ifade edilmesidir. Patlayıcı güç, anaerobik metabolizma ile ilgilidir ve bunu ölçer. Bu gibi ölçümler için anaerobik güç testi ifadesi kullanılır (Tamer, 1991). Yamaner (1987) Gençlerbirliği takımındaki 15 futbolcunun MaxVO 2 lerini 54,58 ml/ kg/dk. olarak tespit etmiştir. İşlegen (1987) 1. Ligde oynayan 19 futbolcunun MaxVO 2 lerini 51,55 ml/ kg/dk., 2. Ligde oynayan 12 futbolcunun MaxVO 2 lerini 51,17 ml/ kg/dk. ve 3. Ligde oynayan 18 futbolcunun MaxVO2 lerini 48,09 ml/kg/dk. olarak tespit etmiştir. Yamaner (1990) Galatasaraylı 17 futbolcunun MaxVO 2 lerini 59,35 ml/kg/ dk. olarak tespit etmiştir. Yamaner ve Hacıcaferoğlu (1997) Malatyaspor takımındaki 20 futbolcunun MaxVO 2 lerini 54,40 ml/kg/dk., Diyarbakırspor takımındaki 20 futbolcunun MaxVO 2 lerini 51,61 ml/kg/dk. ve Siirt Köyhizmetlerispor takımındaki 20 futbolcunun MaxVO 2 lerini 52,76 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. Reeves vd. (1999) İngiltere profesyonel liginde oynayan 18 futbolcunun MaxVO 2 lerini 50,0 ml/ kg/dk., Hong Kong daki 14 futbolcunun MaxVO 2 lerini 59,1 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. Ostojic (2000) Sırbistan 1. Liginde oynayan 16 futbolcunun MaxVO 2 lerini 53,5 ml/kg/dk. ve 3. Futbol Liginde oynayan 16 futbolcunun MaxVO 2 lerini 42,9 ml/kg/dk. olarak tespit etmiştir. Müniroğlu vd. (2000) Türkiye 1. Futbol Liginde oynayan bir takımın 20 futbolcusunun MaxVO 2 lerini 59,48 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. Kızılet vd. (2002) Türkiye 1, 2 ve 3. Futbol Liglerinde oynayan 63 futbolcu üzerinde yapmış oldukları çalışmada futbolcuların MaxVO 2 lerini 54,34 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. Edwards vd. (2003) İngiltere 1. Liginde oynayan 20 futbolcunun MaxVO 2 lerini 62,1 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. Sınırkavak vd. (2004) Sivaspor takımında oynayan 10 futbolcunun MaxVO 2 lerini 42,84 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. Mclntyre (2005) İrlanda Liginde oynayan 20 elit futbol oyuncusu üzerinde yapmış olduğu çalışmada, futbolcuların MaxVO 2 lerini 57,6 ml/kg/dk. olarak tespit etmiştir. Tahara vd. (2006) Japonya da 72 futbolcu üzerinde yaptıkları çalışmada futbolcuların MaxVO 2 lerini 54,0 ml/kg/dk. olarak tespit etmişlerdir. 381

9 Günümüzde her mevkideki futbolcunun sorumlulukları artmıştır. Örneğin, ne bir müdafaa oyuncusu yalnız başına savunma, ne de ileri uç oyuncusu yalnız başına hücum yapabilir. Her oyuncu oyunun akışı içerisinde çok önemli ve değişik roller üstlenmektedir. Oyun içerisinde sürekli değişen rollere bağlı olarak, sahadaki her oyuncunun fiziksel ihtiyacı da artmaktadır. Aerobik güç bir futbolcunun fiziksel uygunluğunun en önemli parçasını oluşturmaktadır. Aerobik kapasitesi (MaxVO 2) sadece antrenman için değil, toparlanmayı kolaylaştırmak ve hızlandırmak için de önem taşır. MaxVO 2, hala kardiyovasküler direnç azalmasını ölçen en önemli test olarak kabul edilmektedir (Brown, 2006). MaxVO 2 yi etkileyen faktörler; yaş, cinsiyet, genetik, ilaçlar, bireysel performans seviyesi, hastalıklar, akciğer difüzyon kapasitesi, hemoglobin konsantrasyonu, kas fibrilleri gibi etkenlerdir (Zorba, 1999: 356). Ziyagil vd. (1997) Trabzonsporlu 20 futbolcunun 20m. sürat ortalama hızını 2,99 sn. olarak tespit etmişlerdir. Şiro (1999) Diyarbakırspor takımında oynayan 20 futbolcunun 20m. sürat ortalama hızını 3,29 sn. ve Trabzonsporlu 27 futbolcunun 20m. sürat ortalama hızını 2,98 sn. ve olarak tespit etmiştir. Neto vd. (2007) Brezilya Futbol Liginde oynayan 26 profesyonel futbolcunun 20m. sürat ortalama hızını 2,97 sn. olarak tespit etmişlerdir. Yukarıdaki araştırma da bildirilen bulgular bizim araştırmamızda elde edilen bulgularla paralellik arz etmektedir. Futbol gibi takım sporları, sprint yarışmaları, boks, eskrim gibi bireysel yarışmalarda sürat belirleyici bir yetenektir. Süratin belirleyici olmadığı sporlar için antrenmanda süratin dahil edildiği aktiviteler yüksek yoğunlukta yüklenmelere yardımcı olur. Sonuç olarak, sürat hemen hemen her spor için temel ilke olmaktadır (Şiro, 1999). İşlegen (1987) 1. Ligde oynayan 19 futbolcunun sağ el pençe kuvvetini 58,74 kg sol el pençe kuvvetini 55,79 kg olarak tespit etmiştir. Yamaner (1990) Galatasaraylı futbolcuların sağ el pençe kuvvetini 39,11 kg sol el pençe kuvvetini 42,94 kg olarak tespit etmiştir. Özder ve Günay (1994) Şekerbank ve Azotspor takımlarındaki kalecilerin (5 kişi) el pençe kuvvetini 53,4 kg savunma oyuncularının (14 kişi) el pençe kuvvetini 51,35 kg, orta saha oyuncularının (10 kişi) el pençe kuvvetini 50,7 kg ve forvet oyuncularının (7 kişi) el pençe kuvvetini 54,57 kg olarak tespit etmişlerdir. Koç vd. (2000) Kütahyaspor takımındaki futbolcuların el pençe kuvvetini 44,05 kg olarak tespit etmişlerdir. Akgün ve İşlegen (1983) 29 profesyonel futbolcu üzerinde yaptıkları çalışmada futbolcuların vital kapasitesini 5110 lt olarak tespit etmişlerdir Yamaner (1990) Galatasaray takımında oynayan 17 futbolcunun vital kapasitesini 6200 lt olarak tespit etmiştir. Akciğerlerin kapasitesi birçok spor dallarında performansı direk belirleyen bir özellik olmasa da sağlıklı normal fonksiyon gören solunum sistemi her zaman arzu edilen, gerekli bir özelliktir (Ergun ve Pehlivan, 1990). Kishalı vd. (2002) Erzurumspor futbolcularının bacak kuvvetini 146,13 kg sırt kuvvetini 139 kg olarak tespit etmişlerdir. Kuvvet, güç uygulayabilme yeteneğidir. Spor aktivitelerinin temel öğesidir ve aynı zamanda rekreasyonel aktivitelerdeki performansın temelini oluşturur (Tamer, 1991). Yamaner ve Hacıcaferoğlu (1997) Malatyaspor takımındaki 20 futbolcunun ortalama esnekliklerini 30,45 cm, Diyarbakırspor takımındaki 20 futbolcunun ortalama esnekliklerini 382

10 32,5 cm ve Siirt Köyhizmetlerispor takımındaki 20 futbolcunun ortalama esnekliklerini 33,45 cm olarak tespit etmişlerdir. Müniroğlu vd. (2000) Türkiye 1. Futbol Liginde oynayan bir takımın 20 futbolcunun ortalama esnekliklerini 31,57 cm olarak tespit etmişlerdir. Geniş oranda hareketi uygulayabilme kapasitesi, esneklik veya çoğu kere de tam anlamıyla hareketlilik olarak bilinir. Bir kimsenin hızlı hareketleri büyük açıda ve kolay olarak yapabilmesinde en başta gelen temel etken becerilerinin olmasıdır. Böyle hareketlerin başarılı olarak yapılması hareket tarafından ihtiyaç duyulandan daha yüksek olması gereken eklem açısı ve hareket oranına bağlıdır (Zorba, 1999). İki tip esneklik vardır: statik ve dinamik esneklik. Statik esneklik, belli bir eklemin tüm hareket çeşitleridir. Dinamik esneklik, harekete karşı direncin ölçüsüdür (McArdle vd., 2001). Günümüzde spora özgün olarak yapılan çalışmalar o spor branşının daha iyi anlaşılmasını sağlayarak; yeni antrenman tekniklerinin oluşturulması, bu spor dalında sakatlıklardan korunmak için gerekli önlemlerin alınması konusunda kaynak oluşturabilmektedir (Marangoz, 2017). Yukarıdaki araştırmalar da bildirilen bulgular bizim araştırmamızda elde edilen bulgularla paralellik arz etmektedir. Sonuç olarak takımların müsabaka sezonunda ki bu değişimlerinin önemli bir performans belirgini olduğu ve takımların gerek sezon öncesi gerekse sezon sonrası ölçümlerinin antrenörler ve sporcular için önem arz ettiği anlaşılmıştır. KAYNAKLAR 383 Açıkada, C. vd., Bir Futbol Takımında Sezon Öncesi Hazırlık Antrenmanlarının Bir Kısım Kuvvet ve Dayanıklılık Özellikleri Üzerine Etkisi, Spor Bilimleri Dergisi, 7 (1), ss Akgün, Y. ve İşlegen, Ç.,1983. Futbolcuların Fizyolojik Profili, Spor Hekimliği Dergisi, 18 (3), ss Aybek, S. vd., Amatör Futbolcuların Tekrarlı Sprint Testi ile Yorgunluk ve Toparlanma Düzeylerinin Belirlenmesi, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2 (4), ss Brown, S. vd., Exercise Physiology, Lippincott Williams & Wilkins, Philadelphia, 652s. Edwards, A. vd., 2003 Lactate and Ventilatory Thresholds Reflect The Training Status of Professional Soccer Players Where Maximum Aerobic Power is Unchanged, Journal of Sports Science and Medicine, 2, ss Ergun, N. ve Pehlivan, M., Pulmoner Foksiyonun Değerlendirilmesinde Göğüs Çevre Ölçümlerinin Değeri, Spor Hekimliği Dergisi, 25(3), ss Fox vd., Beden Eğitimi ve Sporun Fizyolojik Temelleri, Çev.: C. Mesut, Bağırgan Yayınevi, Ankara, 511s. Gençay, Ö. A., Hazırlık Dönemlerinde Profesyonel Futbolcuların Atletik Performanslarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek İrtifa ve Spor Bilimleri, Kayseri. İşlegen, Ç., Değişik Liglerde Oynayan Bölgesel Profesyonel Futbol Takımlarının Fiziksel ve Fizyolojik Profilleri, Spor Bilimleri Dergisi, 22 (2), ss

11 Kızılet, A. vd., Futbolcularda Bazı Fiziksel ve Motorsal Özelliklerin Mevkiler Açısından Değerlendirilmesi, 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, s.135. Kishalı, F. vd., Profesyonel Futbolcularda Tekrarlı Sprint Testi İle Yorgunluk ve Toparlanma Düzeylerinin İncelenmesi, 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Antalya, s.270. Koca, B. vd., 2002, Farklı Kategorideki Sporcuların Somatotip Özellikleri, Antropoloji Dergisi, ss Koç, H. vd., Sezon Arasında Yapılan Antrenmanların Kütahyaspor Futbolcularının Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelerine Etkisi, 1. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi, ss Marangoz İ ve Özbalcı Ü Sporcularda Bacak Hacmi ve Kütlesi Hesaplama Programı Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (ASOS), Yıl: 5, Sayı: 48, Haziran, s , Türkiye. Mcardle, W. vd., Exercise Physiology, Fitness Technologies Pres, Philadelphia, 1158s. Mclntyre, M.C., A Comporasion of the Physiological Profiles of Elite Gaelic Footballers, Hurlers and Soccer Players, Br J Sports Med, 39, ss Müniroğlu, S. vd., Türkiye Profesyonel Birinci Liginde Mücadele Eden Bir Futbol Takımının Sezon Öncesi ve Sonrası Fiziksel ve Fizyolojik Özelliklerinin İncelenmesi, 1. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Kongresi, ss Neto, L. vd., 2007 Changes in Fitness Variables of Professional Brazilian Soccer Players in Preseason, VI. World Congress on Science & Football, Antalya, ss Ostojic, S., Physical And Physiological Characteristics of Elite Serbian Soccer Players, Physical Education and Sports, 1, ss Özder, A. ve Günay, M., Futbolcularda Bazı Fizyolojik Parametrelerin Oynadıkları Mevkilere Göre Karşılaştırılması Spor Bilimleri Dergisi, 5 (1), ss Ramanlı, F. ve Müniroğlu, S., Farklı Liglerde Mücadele Eden Profesyonel Futbol Takımları Sporcularının Somatotip Özellikleri Üzerine Bir İnceleme, Hacettepe Spor Bilimleri Dergisi, 13 (4), ss Ramazanoğlu, N. vd., Fenerbahçe Spor Kulübü P.A.F ve Süper Genç Takımlarını Oluşturan Futbolcuların Çalışmaya Bağlı Kuvvet ve Esneklik Parametrelerinin İncelenmesi, Spor ve Tıp Dergisi, 12 (6), ss Reeves, S.L. vd., Anthropometric Measurents and Body Composition of English and Malaysian Footballers, Mal Journal Nutr, 5, ss Reılly, T., Physiological Demands of Soccer, Spor Hekimliği Dergisi, 26 (1), ss Sınırkavak, G. vd., Elit Sporcularda Vücut Kompozisyonu İle Maksimal Oksijen Kapasitesi Arasındaki İlişki, Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 26(4), ss Şiro, N., Diyarbakırspor ve Trabzonspor Profesyonel Futbol Takımlarının Fiziksel Özellikleri ve Sürat Yeteneklerinin Karşılaştırılması, Dicle Üniversitesi, Sağlık Bilimleri

12 Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır. Tahara, Y. vd., Physique, Body Composition and Oxygen Consumption of Selected Soccer Players of Kunumi High School, Nagasaki, Japan, Journal of Physiological Anthropology, 25 (4), ss Tamer, K.,1991. Fiziksel Performansın Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi, Gökçe Yayıncılık, 127s. Tamer, K. vd., Galatasaray ile Konyaspor Profesyonel Futbol takımlarının Antropemetrik Özellikleri ve Fizyolojik Kapasitelerinin Kıyaslanması, Gazi Eğitimi Fakültesi Dergisi, 8 (1), ss Tomkinson, G. vd., Bilateral Symmetry and the Competitive Standard Attained in Elite and Sub-Elite Sport, Journal of Sports Science, 21, ss Yamaner, F., Gençlerbirliği Ümit Futbol Takımının Çeşitli Fiziki Kapasitelerinin Ölçümü ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara. Yamaner, F., Galatasaray Profesyonel Futbol Takımının Fizyolojik Özelliklerinin Analizi ve Yabancı Ülke Futbolcularıyla Mukayesesi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. Yamaner, F. ve Hacıcaferoğlu, B., Lig 5. Grupta Mücadele Eden Malatyaspor, Diyarbakırspor ve Siirt Köyhizmetlerispor Futbol Takımlarında Oynayan Futbolcuların Fizyolojik Özelliklerinin Analizi ve Mukayesesi, Spor Bilimleri Dergisi, (3), ss Yüksek, S. ve Cicioğlu. İ., Türk ve Rus Judo Ümit Milli Bayan Takımlarının Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Parametrelerinin Karşılaştırılması, SPORMETRE Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 2 (4), ss Wahl, A., Ayaktopu Futbolun Öyküsü, Çev.: C. İleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 144 s. Zorba, E., Herkes İçin Spor ve Fiziksel Uygunluk, G.S.G.M Eğitim Dairesi, Ankara, 601s. Zorba, E., Vücut Yapısı, Morpa, İstanbul, 220s. Zorba, E. vd., Profesyonel Ligdeki Futbol Takımlarının Anaerobik Güç ve Toparlanma Sürelerinin Karşılaştırılması, Marmara Üniversitesi Dinamik Spor Bilimleri Dergisi, ss Ziyagil, M.A. vd., Trabzonspor un Farklı Yaş Gruplarındaki Futbolcularının Somatotip ve Sürat Performansının Analizi, Futbol ve Bilim Teknoloji Dergisi, ss