Eğitimde Program Geliştirme Süreci

Transkript

1 Eğitimde Program Geliştirme Süreci ve Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi

2 Konu Başlıkları Eğitimde program geliştirme süreci Program geliştirme nedir? Eğitim programı nedir? Eğitim programının ögeleri arasındaki ilişki Bir eğitim programının ögeleri Eğitim programının işleyişi Program geliştirme sürecinde yer alan ögeler Öğrenmeyi Etkileyen Uyarıcılar Eğitim Durumlarının Seçilmesi Eğitimde program geliştirme modelleri -2-

3 Eğitimde Program Geliştirme Süreci Bir eğitim sisteminde ortaya çıkan sorunların çözümü, o sistemdeki eğitim politikalarına yani okuldaki öğrencinin davranışına dönüştürmesi söz konusu olan eğitim programlarının geliştirilmesine bağlıdır. -3-

4 Program Geliştirme Nedir? Bilimsel dayanakları olan ve teknik süreçlerden yararlanan bir araştırma çabasıdır. Program geliştirme (PG) çabaları kapsamlı ve sürekli devam eden bir süreçtir. PG çalışmalarında okul ve okul çevresindeki hayatın geliştirilmesi amaç edinilir. -4-

5 Program Geliştirme Nedir? (2) Program geliştirme, gerek okul içinde gerekse okul dışında Milli Eğitimin ve okulun amaçlarını etkin bir şekilde geliştirmek ve gerçekleştirmek üzere düzenlenen içerik ve etkinliklerin uygun yöntem, teknik, araç ve gereçlerle geliştirilmesine yönelmiş koordine çabaların tümüdür. -5-

6 Eğitim Programı Nedir? Eğitim programı, program ögeleri olan hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreci ve değerlendirme boyutları arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür. Eğitim programı, öğrenciye kazandırmayı düşündüğümüz hedefleri, hedeflere ulaştırıcı eğitim durumlarını, eğitim durumları sonunda hedeflere ne derece ulaşıldığını anlamaya yönelik (anlama etkinliği olan) değerlendirmeye yer veren, sürekli değişmeye açık ana plandır. -6-

7 Eğitim Programı Nedir? (2) Eğitim programı, öğrencilere kazandırmayı düşündüğümüz davranışların nasıl kazandırılacağının planlanmasıdır. Belli öğrencileri belli zaman süreci içinde yetiştirmeye yönelik düzenli eğitim durumlarıdır. -7-

8 Eğitim Programı Niçin? Hedefler (Davranışlar) (Eğitim Felsefesi) Ne? İçerik Program Değerlendirme Ne Kadar? Kalite Kontrolü Nasıl? Öğretme-Öğrenme Süreci -8-

9 Programın Ögeleri Arasındaki İlişki Programın boyutlarından birinde olan bir değişme sistemde yer alan diğer boyutları da etkiler. -9-

10 Eğitim Programı Bir eğitim programı, okullarımızda öğrencilerden beklenen öğrenmeyi (eğitsel yaşantıyı) meydana getirebilmek için planlanmış etkinliklerin tümünü göstermektedir. -10-

11 Eğitim Programı (2) Bir eğitim programı: Niçin eğitim? Neler nasıl öğretilecek? Ne kadar öğrenildiği nasıl anlaşılacak? sorularının karşılığı olan üç ögeden oluşmaktadır. -11-

12 Bir Programın Ögeleri Program Eğitim Durumları -12-

13 Bir Programın Ögeleri Bir eğitim programının ögeleri: 1. Hedefler, yani istendik davranışlar, 2. Eğitim durumları (Öğrenme-öğretme süreçleri), yani eğitsel yaşantıları oluşturan etkinlikler, 3. Sınama durumları (Değerlendirme), yani istendik davranışların gerçekleşme derecesini saptama etkinlikleri. -13-

14 Eğitim Programının İşleyişi Bir eğitim programının 1. ve 3. ögeleri ancak eğitim durumlarının düzenlenmesi ve öğrenciye kazandırılması ile işlevsel olabilir. -14-

15 Eğitim Programının İşleyişi Hedefler saptanıp gözlenebilir davranışlara çevrildikten sonra hedeflere ulaşabilmek için "neler nasıl öğretilecek?" sorusunun yanıtlanması gerekir. Bu sorunun yanıtı eğitim durumlarını, yani hedeflere ulaştırıcı: Konu içeriği, Ders araç-gereçleri, Öğretim yöntemleri ve ilkelerini belirler. -15-

16 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Hedefler Hedef (Niçin): Hedef kavramı, yetiştirilen insanda bulunması uygun görülen, eğitim yoluyla kazandırılabilir nitelikte istendik özellikler olarak tanımlanabilir. Yani hedef, öğrenciye (bireye) kazandırılması düşünülen özelliklerdir. Hedef bir programın ilk ögesidir. Bir işe başlarken öncelikle hedef(ler) saptanır. -16-

17 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Hedefler (2) Hedef (Niçin): Hedefler, büyük ölçüde ülkenin eğitim felsefesini ortaya koymaktadır. Amaç: Amaç kavramı ise daha çok bu hedefe ulaşma isteği anlamında kullanılmaktadır. Hedeflerin davranışa dönüştürülebilir olmaları gerekir ve hedefler belirlendikten sonra bunların davranış yönünden de dile getirilmesi önemlidir. -17-

18 Bir Eğitim Programının Ögeleri: İçerik İçerik (Ne öğretelim): Bu aşamada ne öğretelim sorusuna yanıt aranır. Hedef-içerik ilişkisi kurulur. İçerik, saptanan hedefe ulaşmak için ele alınması planlanan konu alanları, ilkeler, kavramlar, kurallar ve olgulardır. -18-

19 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu Eğitim durumu, hedefleri bireylere aktarırken (hedef davranışları kazandırırken) sınıf içinde yapılan tüm etkinlikler, öğretmenin kullandığı tüm yöntem-teknikler, araç-gereçler ve öğretme etkinlikleri olarak tanımlanabilir. -19-

20 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu (2) Öğretme-öğrenme süreçleri (Nasıl öğretelim?): Eğitim Durumu olarak bilinen programın süreç boyutunda "nasıl öğretelim" sorusuna yanıt aranır. Sınıf içi uygulamalarda hangi yöntem ve teknikler kullanılmalı? Hangi araç-gereçlerden yararlanılmalı? vb gibi. -20-

21 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu (3) Eğitim durumu, saptanan hedef davranışların her bir öğrenciye, belirtilen süre içinde ve en etkin bir biçimde nasıl kazandırılacağının belirlenmesidir. Eğitim durumu, bir bakıma öğretme ortamının düzenlenmesidir. Bu ortamda öğrenciye, istendik davranışın en kısa zamanda, en ekonomik ve en etkili bir biçimde kazandırılması amaçlanmaktadır. -21-

22 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Eğitim Durumu (4) Bir "eğitim durumu", biçimsel ve niteliksel olarak sekiz aşamadan oluşabilir: Giriş Bölümü: Dikkati çekme Güdüleme Gözden geçirme Geçiş Geliştirme Bölümü Geliştirme etkinlikleri Özet Sonuç Bölümü Yeniden Güdüleme Kapanış. -22-

23 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Değerlendirme Değerlendirme (Ne kadar? Kalite kontrolü): Bu aşamada eğitimin kalite kontrolü yapılır. Sonuçlar, eğitim programının hedeflerine ne kadar ulaşıp ulaşamadığını ortaya koyar. Başka bir ifadeyle sisteme geri-bildirim sağlanmış olunur. -23-

24 Bir Eğitim Programının Ögeleri: Değerlendirme (2) Değerlendirme (Ne kadar? Kalite kontrolü): Değerlendirme, bir programın sürekli değiştirilipgeliştirildiği aşamadır. Değerlendirme, hedeflerin gerçekleşme düzeylerinin saptanması, verilen bilgilerin öğrenciler tarafından kazanılıp kazanılmadığının, kazanıldıysa ne düzeyde olduğunun saptanması işidir. Eğer hedeflerde, içerikte veya eğitim durumunda bir hata veya eksiklik varsa bunlar saptanır ve (başa dönülerek) programda gerekli değişiklikler yapılır. -24-

25 Öğrenmeyi Etkileyen Uyarıcılar Öğrenmenin olabilmesi için bazı uyarıcılar gereklidir. Öğrenmeyi olumlu ve olumsuz etkileyen uyarıcılar: Öğretme durumu, Öğretme ortamı, Bireyin özellikleri, Programlar, Süre, Öğretmenin nitelikleri, vb. gibi. -25-

26 Eğitim Durumlarının Seçilmesi Hedef davranışları kazandırmak üzere istenilen öğrenme yaşantılarının seçilip düzenlenmesinde bazı ilkelere uymak gerekmektedir. Bunlara ölçütler de denebilir. Hedefe Görelik Ekonomiklik Diğer Yaşantılara Görelik (Kaynaşıklık) Öğrenciye Görelik -26-

27 Hedefe Görelik Eğitim durumları hedefle ilgili olmalıdır. Bir eğitsel yaşantının geçerli olabilmesi için öncelikle ilgili olduğu hedefe hizmet edici, yani belli istendik davranışları oluşturucu nitelikte olması gerekir. Bir yaşantının belli bir hedefin davranışını oluşturması demek, öğrenciye o davranışla ilgili konu içeriği ile ilgilenerek bizzat yapma olanağı verilmesi demektir. Hedefe göreliğin sağlanması için önce hedefin davranışının belirlenmesi, sonra da öğrencinin bu davranışları yapması için gerekli koşulların belirlenmesine ihtiyaç vardır. Hedefe ulaşılabilmesi için öğrenciye hedefin gerektirdiği davranışları yapma olanağı verilmelidir. -27-

28 Ekonomiklik Eğitim durumları hem birden çok hedefe hizmet etmeli hem de istenmeyen sonuçlar ortaya çıkarılmamalıdır. Ayrıca her yaşantı başka yaşantılarla bağlantılı olmalıdır. Birbirine ters düşen yaşantılar ekonomikliğe aykırıdır. Bu nedenle bir yaşantının etkileşimde bulunacağı diğer yaşantılarla tutarlı olacak biçimde düşünülmesi gerekir. -28-

29 Diğer Yaşantılara Görelik (Kaynaşıklık) Seçilen eğitim durumları istenilen davranış değişikliklerini oluşturabilmeleri için tutarlı ve kaynaşık bir bütün haline getirilmelidir. Çünkü, öğrenci davranışında istenilen değişiklikler kısa sürede ve tek bir öğrenme yaşantısıyla sağlanamaz. Her öğrenme yaşantısı kendisinde önce gelene dayalı ve daha sonra gelene hazırlayıcı olmalıdır ki öğrencinin istendik yönde gelişmelerine yardım edebilsin. -29-

30 Öğrenciye Görelik Eğitim durumları öğrenci düzeyine uygun olmalıdır. Öğrenciler yeni yaşantıları geçirmek için ilgili önkoşul davranışları kazanmış olmalıdır. Öğrenciler öğretilmek istenen konuya karşı güdülenmelidir. Öğrenciye öğrenme sürecindeki durumuyla ilgili sık sık bilgi verilmelidir. Eğitim durumları öğrencilere zengin yaşantılar geçirmelerini sağlayıcı nitelikte olmalıdır. -30-

31 Program Geliştirme Modelleri

32 Eğitimde Program Geliştirme Modelleri Program Geliştirmede Taba Modeli: İhtiyaçların saptanması Amaçların belirlenmesi İçeriğin seçimi İçeriğin düzenlenmesi Öğrenme yaşantılarının seçimi Öğrenme etkinliklerinin düzenlenmesi Neyin nasıl değerlendirileceğinin saptanması Program ögelerinin sırası ve ilişkilerinin kontrolü -32-

33 Eğitimde Program Geliştirme Modelleri Program Geliştirmede Tyler Modeli: Kaynak Birey Toplum Konu Alanı -33-

34 Eğitimde Program Geliştirme Modelleri Program Geliştirmede Tyler Modeli: Olası genel amaçlar Süzgeçler Eğitim felsefesi Öğrenme psikolojisi Kesinleşmiş öğretim amaçları Öğrenme yaşantılarının seçimi Öğrenme yaşantılarının düzenlenmesi Öğrenme yaşantılarının yönlendirilmesi Öğrenme yaşantılarının değerlendirilmesi -34-

35 Eğitimde Program Geliştirme Modelleri Program Geliştirme Süreci: İncelenecek alanlar Toplum Birey Konu Alanı Aday Hedefler -35-

36 Eğitimde Program Geliştirme Modelleri Program Geliştirme Süreci: Aday Hedefler Süzgeçler (Eğitim Felsefesi, Eğitim Psikolojisi Eğitim Ekonomisi, Eğitim Sosyolojisi) Hedefler Hedef Davranışlar (İşe vuruklaştırma) Eğitim Durumlarının Saptanması Öğrenme Yaşantılarının Kazandırılması Değerlendirme -36-

37 Kaynakça Demirel, Ö. (2009). Kuramdan uygulamaya eğitimde program geliştirme (12. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Demirel, Ö. (2008). Öğretim İlke ve Yöntemleri: Öğretme sanatı (14. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık. Ertürk, S. (1997). Eğitimde program geliştirme. Ankara: Meteksan A.Ş. Seferoğlu, S. Sadi (2009). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Sönmez, V. (2007). Program geliştirmede öğretmen elkitabı. Ankara: Anı Yayıncılık. -37-

38 Teşekkürler!!! -38-