T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI. DOĞUSAN BORU SANAYĠĠ VE TĠCARET A.ġ YILI DENETĠM RAPORU

Transkript

1 T.C. SAYIġTAY BAġKANLIĞI DOĞUSAN BORU SANAYĠĠ VE TĠCARET A.ġ YILI DENETĠM RAPORU

2 Bu rapor, tarih ve 6085 sayılı SayıĢtay Kanunu ile tarih ve 4046 sayılı Kanun gereğince düzenlenmiģ ve Rapor Değerlendirme Kurulu nun 24/09/2014 tarih ve 150/5 sayılı toplantısında kabul edilmiģtir.

3 KuruluĢun Adı Merkezi Ġlgili KuruluĢ Sermaye Tavanı (kayıtlı sermaye)* : Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.ġ. : Erzincan : ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı : TL SERMAYE DURUMU Ortaklar Taahhüt Edilen TL ÖdenmiĢ Sermaye TL ÖdenmemiĢ Sermaye TL Pay Oranı % Taahhüt ÖdenmiĢ ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ,09 56,09 Diğer** ,91 43,91 Toplam ,00 100,00 *ġirket 2499 sayılı Kanun Hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiģ ve Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 908 sayılı izni ile bu sisteme geçmiģtir. ** Tamamı adet olan hisse senetlerinin %43,91 ini teģkil eden adedi ikinci ulusal pazarda iģlem görmektedir.

4 KuruluĢun unvanı : Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A. ġ. Merkezi : Erzincan Bağlı olduğu kuruluģ : ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı Karar organı (Yönetim Kurulu) Karar organındaki unvanı Adı ve soyadı Temsil ettiği kuruluģ KuruluĢtaki görevi veya mesleği Görevli bulunduğu süre BaĢlama tarihi Ayrılma tarihi 1-BaĢkan S.Ahmet EġMEDERELĠ ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Uzman " Hilal ÖZTÜRK ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Ser. Piy. D.BĢk. V Devam ediyor 2-Üye Adnan TAYLAN ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Uzman " Nadir AKSOY ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Hukuk MüĢ. V " Adnan GÜRDAL ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Gm Proje Grp BĢk Devam ediyor 3-Üye Özlem ÇÖRTOĞLU ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Avukat " Adil Melih YAVUZ ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Avukat Devam ediyor 4-Üye Ebru AKÇAY ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Uzman Devam ediyor 5-Üye Metin KATAR ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖĠB Strj. D. BĢk. V Devam ediyor Denetim Kurulu* Sıra Denetçilerin adı ve soyadı BaĢlama tarihi Görev Süresi Ayrılma tarihi Müzeyyen EKMEKÇĠ Özlem CENGĠZ * Yeni TTK'ya göre A.ġ.'lerde denetçi seçimi yeniden düzenlenmiģtir. Yönetim kurulunun tarih ve 2014/04 sayılı kararı ile tarihi itibariyle Denetim Kurulu organizasyondan kaldırılmıģtır.

5 KISALTMALAR BĠST: Borsa Ġstanbul ÇATIDER: Çatı Sanayici ve ĠĢ Adamları Derneği DIN: Deutsche Industrie Norm (Alman Endüstri Standardı) GSMH: Gayri Safi Milli Hasıla GSYĠH: Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ICR: International Certification Registrar Ltd. ISO: Uluslararası Standartlar Örgütü (International Organization for Standardization) ĠMKB: Ġstanbul Menkul Kıymetler Borsası KDV: Katma Değer Vergisi KĠK: Kamu Ġhale Kurumu MDV: Maddi Duran Varlıklar ÖĠB: ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı ÖYK: ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu SPK: Sermaye Piyasası Kurulu SGK: Sosyal Güvenlik Kurumu TBMM KĠT Komisyonu: Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu Ġktisadi TeĢebbüsleri Komisyonu TĠS: Toplu ĠĢ SözleĢmesi TOBB: Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği TOKĠ: Toplu Konut Ġdaresi TPE: Türk Patent Enstitüsü TSE: Türk Standartları Enstitüsü TSEK belgesi: Türk Standartları Enstitüsü Kalite Uygunluk Belgesi TTK: Türk Ticaret Kanunu VUK: Vergi Usul Kanunu

6 TABLOLAR Bölümü Tablo no Adı Sayfa I.Tablo BakıĢ 1 Toplu bilgiler tablosu III II.Ġdari Bünye 2 Personel durumu tablosu 6 II.Ġdari Bünye 3 Personele yapılan harcamalar tablosu 7 II.Ġdari Bünye 4 Sosyal giderler tablosu 9 III.Mali Bünye 5 Mali durum tablosu 10 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 6 Giderler tablosu 16 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 7 Alımlar tablosu 20 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 8 Hizmet alımları tablosu 21 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 9 Stoklar tablosu 23 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 10 Üretim tablosu 27 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 11 Üretimi belirleyen baģlıca etkenler tablosu 30 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 12 Üretim giderleri tablosu 32 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 13 SatıĢlar tablosu 35 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 14 Mamul, yarı mamul ve ticari mal stokları tablosu 36 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 15 SatıĢ sonuçları tablosu 38 IV.ĠĢletme ÇalıĢmaları 16 ĠĢtirakler tablosu 40 V.Bilanço 17 Aktif tablosu 43 V.Bilanço 18 Bankalar tablosu 44 V.Bilanço 19 Ticari alacaklar tablosu 44 V.Bilanço 20 Stoklar hesabı tablosu 45 V.Bilanço 21 Maddi duran varlıklar tablosu 47 V.Bilanço 22 Maddi duran varlıklar edinme değeri ve net değer tablosu 48 V.Bilanço 23 BirikmiĢ amortismanlar tablosu 48 V.Bilanço 24 Pasif tablosu 49 V.Bilanço 25 BirikmiĢ zararlar tablosu 52 VI.Gelir tablosu 26 Gelir ve giderler tablosu 53 VI.Gelir tablosu 27 Genel yönetim giderleri tablosu 54

7 ĠÇĠNDEKĠLER I. TOPLU BAKIġ... I A- KuruluĢun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve geliģimi.. I B- Öneriler... VI II. ĠDARĠ BÜNYE... 1 A- Mevzuat... 1 B- TeĢkilat... 3 C- Personel durumu... 6 III. MALĠ BÜNYE A- Mali durum B- Mali sonuçlar IV. ĠġLETME ÇALIġMALARI A-ĠĢletme bütçesinin genel durumu. 16 B- Giderler C- Tedarik iģleri D- Üretim ve maliyetler E- Pazarlama F- Sigorta iģleri G- ĠĢletme sonuçları H-ĠĢtirakler I-Kalkınma planı ve yıllık programlar V. BĠLANÇO Aktif Pasif VI. GELĠR TABLOSU VII. EKLER... 56

8

9 I I-TOPLU BAKIġ A- KuruluĢun tarihçesi, Türkiye ekonomisindeki yeri ve geliģimi: Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret Anonim ġirketi 1974 yılında yurt dıģında çalıģan 180 iģçi tarafından Lira sermaye ile kurulmuģtur. Modern inģaat teknolojisinin geliģmesi ölçüsünde ve amaçlarına uygun olarak her türlü yalıtım malzemeleri, prefabrike ve her türlü çatı gereçleri kısaca inģaata gerekli bütün yapı gereçlerinin imal edilmesi ve ticaretinin yapılması amacıyla kurulduktan sonra; yurtiçi gerçek kiģi ortaklar, mahalli idareler, Ġller Bankası ve Türkiye Sınai Kalkınma Bankası nın iģtirakleri sonucunda, çok ortaklı halka açık Anonim ġirket olmuģtur. ġirket, Sermaye Piyasası Kurulu'na kayıtlı olup, hisseleri 1984 yılından beri Ġstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nda (yeni adı BĠST) iģlem görmektedir. ġirket, kurulup üretime baģladığı yıllardan itibaren genel olarak içme suyu ve kanalizasyon alt yapısının inģasında kullanılan asbest elyaflı çimento boru üretimi yapmaktayken, 2000 li yılların baģından itibaren söz konusu ürüne olan talep daralması neticesinde, portlant çimento, doğal perlit agrega, demir oksit boya ve su ilavesi ile imal edilen çimento esaslı perlitli beton kiremit ve yardımcı elemanları yanında perlit yer karoları ile ilgili üretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Dünyada 1940 lı yıllardan beri yapı malzemesi olarak kullanılmakta olan perlitin Türkiye de kullanımı 1980 li yıllara tekabül etmektedir. Hammaddesinde kum yerine perlit kullanılan beton kiremit üretimi ilk kez 1992 yılında Doğusan tarafından gerçekleģtirilmiģtir. Perlit, bileģiminde %75 oranında silisyum bulunan volkanik camsı dokuda bir malzeme olup, dünya perlit rezervlerinin %60 ı Türkiye dedir. ġirket 2499 sayılı Kanun Hükümlerine göre kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiģ ve Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 908 sayılı izni ile bu sisteme geçmiģtir tarihinde yapılan olağanüstü genel kurulda Doğuser Yapı Gereçleri Sanayii ve Ticaret A.ġ. nin, TTK nın 451 ve 452 inci maddeleri gereğince ortaklık devralma yoluyla Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.ġ. bünyesinde birleģmesine karar verilmiģ ve SPK nın seri X No: 31 sayılı BirleĢme ĠĢlemlerine ĠliĢkin Esaslar Tebliği gereğince yapılan iģlemler ve diğer ilgili mercilerdeki yasal prosedürün tamamlanması sonucunda alınan karar aynı gün Ticaret Siciline tescil edilmiģ ve yayınlanmıģtır. ġirket, ürünleri için tarihinde TSEK belgesi almıģtır, Belge, tarihi itibariyle TS EN 490/Nisan 1998 Beton Çatı Kiremitleri ve Özel Parçaları- Özellikler standardına sahip TSE belgesine dönüģtürülmüģtür. ġirket tarihinde TSE-EN-ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi belgesi almıģtır. ġirketin hissedarları 1 Tüzel kiģi ve geri kalanının tamamı BĠST`te kota edilmiģ ve iģlem gören hisse sahiplerinden oluģmaktadır yılsonu itibariyle Ģirket hisselerinin %56,09`u ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığına aittir. %43,91`ini teģkil eden tamamı adet olan hisse senetleri ise BĠST`te iģlem görmektedir.

10 II Sayıştay ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun tarih ve 2007/49 sayılı kararı ile ġirketin Ġller Bankası Genel Müdürlüğüne ait hisseleri ÖzelleĢtirme kapsam ve programına alınmıģ olup tarih ve sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıģtır. Böylece ġirket ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığına bağlı ve 4046 sayılı kanun hükümlerine tabi hale gelmiģtir. KuruluĢ çatı kaplama sektörü içinde çimento esaslı beton kiremit sektöründe faaliyetlerini yürütmektedir. Türkiye nin çatı kaplama ürünleri bazında dünya pazarındaki payının %1,3, çatı sektörü ve kaplamaları ile çatı yapımı bir bütün olarak ele alındığında %2,6 dolayında olduğu tahmin edilmektedir. (1) Türkiye de çatı kaplama malzemeleri toplam üretim kapasitesinin 250 milyon, pazar büyüklüğünün ise 124 milyon m2 alan olduğu tahmin edilmektedir. Pazar payının % 34 ü bitüm esaslı, %32 si metal esaslı, % 24 ü kil esaslı, %5 i sentetik ve plastik esaslı,% 5 i de çimento esaslı çatı kaplama malzemelerinden oluģmaktadır. (2) Çimento esaslı beton kiremit üreticileri içerisinde bulunan Ģirketin teorik kapasitesi 12,7 milyon, gerçek kapasitesi ise 8 milyon adettir. ġirketin son beģ yıllık çalıģmalarına iliģkin toplu bilgiler aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. (1) (2)

11 III Tablo 1- Toplu bilgiler tablosu Toplu bilgiler Ölçü Son iki yıl farkı ArtıĢ veya azalıģ % Sermaye Bin TL ÖdenmiĢ sermaye Bin TL Öz kaynaklar Bin TL (1.177) (5,3) Yabancı kaynaklar Bin TL ,6 Finansman giderleri Bin TL ,1 Maddi duran varlıklar (edinme değeri) Bin TL Maddi duran varlıklar birikmiģ amortismanı Bin TL ,4 Yatırmlar için yapılan nakdi ödemeler Bin TL Yatırımlar gerçekleģme oranı (Nakdi) % ĠĢtiraklere ödenen sermaye Bin TL ĠĢtirakler temettü geliri Bin TL Tüm alım tutarı Bin TL (22) (2,4) BaĢlıca üretim miktarı : Kiremit, karo ve eklentileri Bin adet (341) (23,8) Tüm üretim tutarı (Üretim maliyeti) Bin TL (1) (0,1) Üretim kapasitesi: Kiremit Fabrikası Bin Kapasiteden yararlanma oranı: Kiremit adet/yıl % ,6 (2) (21,8) Net satıģ tutarı Bin TL (40) (2,6) Stoklar : Ġlk madde ve malzeme Bin TL ,7 Yarı mamul Bin TL ,5 Mamul Bin TL (5) (0,3) Ticari mallar Bin TL (4) (14,8) Diğer stoklar Bin TL (15) (19,5) ĠĢçi (Ortalama) Adet (1) (4,8) Cari yıla iliģkin : ĠĢçiler için yapılan giderler Bin TL (100) (8,4) ĠĢçi baģına aylık ortalama gider TL (179) (3,8) Personel için yapılan tüm giderler Bin TL (282) (20,5) Dönem karına iliģkin vergi ve diğ.yas.yük. Tahakkuk eden vergiler Bin TL (31) (23,7) GSYĠH ya katkı (üretici fiyatlarıyla) Bin TL (61) (10,5) GSYĠH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (92) (12,9) GSMH ya katkı (alıcı fiyatlarıyla) Bin TL (92) (12,9) Faaliyet karlılığı % Mali karlılık % Zararlılık (Özkaynaklar yönünden) % Faaliyet karı veya zararı Bin TL (815) (401) (846) (513) (541) (28) 5,5 Dönem zararı Bin TL (1.219) (1.264) (1.207) (1.013) (1.176) (163) 16,1 Bilanço zararı Bin TL (6.171) (7.435) (8.642) (9.654) (10.830) (1.176) 12,2

12 IV Sayıştay TBMM KĠT Komisyonunun tarihli toplantısında; Ģirketin sürekli zarar eder bir durumda olması nedeniyle özelleģtirme kapsam ve programına alınmasının, ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu na tavsiye edilmesi yönünde bir karar alınmıģtır. Bu karar doğrultusunda; Ġller Bankası nın %56,09 oranındaki hisselerini devralan ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığınca, ġirketin "Blok SatıĢ" ve "Pazarlık Usulü" yöntemi ile özelleģtirilmesine karar verilmiģ, ilk ihale ilanı tarihinde yapılmıģ, teklif alınmadığı için ihale iptal edilmiģtir tarihinde çıkılan ihaleye de teklif verilmemiģtir tarihinde üçüncü kez ihaleye çıkılmıģ ve 6 firmadan teklif alınmıģ, teklif veren firmaların dördü teminatlarını yakarak ihaleden çekilmiģlerdir. Son yapılan özelleģtirme ilanı tarihinde yapılmıģ olup, son teklif verme tarihi olarak belirlenmiģtir. Üç firma teklif vermiģ, iki firma ihaleden çekilmiģtir. ÖYK`nın tarih ve 2013/16 sayılı Kararı ile Ġdare hissesinin Mayıs Gayrimenkul Taahhüt ĠnĢaat Sanayi ve Ticaret Ltd. ġti.ne satıģına karar verilmiģ olup, daha önce yapılan ihalede olduğu gibi, firma teminatını yakarak alımdan vazgeçmiģtir. Özetle; ġirketin özelleģtirilmesi kararından bu yana (incelenmenin yapıldığı tarih ) toplam 4 ihale ilanı yapılmıģ, 2 ihaleye teklif verilmemiģ, diğer 2 ihalede ise toplam 9 firma teklif vermiģ ve toplam 5 firma dolardan 1,5 milyon dolar tutarındaki teminatı yakarak, alımdan vazgeçmiģlerdir. ÖzelleĢtirme kapsam ve programında bulunan ġirketin, mevcut Ģartlarda karlılık ve verimlilik ilkeleri çerçevesinde iģletme faaliyetlerini sürdürmesini temin amacıyla yeniden yapılandırılması, mümkün olmadığı taktirde; dört defa özelleģtirme ihalesi açıldığı, teklif veren firmaların toplamda 1,5 milyon dolar teminatı yakarak alımdan vazgeçmelerinin nedenlerinin de analiz edilerek, Ģirketin bir an önce özelleģtirilmesi için gerekli yeni düzenlemelerin yapılarak Ģirketin ülke ekonomisine kazandırılması gerekmektedir. ġirket, faaliyetlerini ana sözleģmesi doğrultusunda özel hukuk hükümlerine göre sürdürmektedir. ġirket halka açık olduğundan, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olup, aynı zamanda, hisseleri Borsa Ġstanbul'da alınıp satılmaktadır. Ana sözleģmesinde mevcut olmayan hükümler hakkında ise Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve 4046 sayılı Kanun Hükümleri uygulanmaktadır. Doğusan A.ġ. de çalıģan personelin tamamı iģçi statüsündedir. Doğusan A.ġ. imalat sanayinin PiĢmiĢ Kilden ve Çimentodan Gereçler Sektöründe faaliyet göstermektedir. ġirket 2013 faaliyet döneminde adet kiremit ve mahya üretimi gerçekleģmiģ, kapasite kullanım oranı %8,6 düzeyinde kalmıģtır yılı faaliyet dönemi bin lira dönem zararı ile sonuçlanmıģtır.

13 V ġirket, 1992 yılında dünyada ilk kez perlit esaslı beton kiremit üretimini gerçekleģtirmiģtir. Beton kiremitin ana girdileri çimento, perlit/dere kumudur. Beton kiremit girdi kompozisyonunda, dere kumu ile perlit birbirine alternatif girdilerdir. Dere kumu yerine perlit kullanımı halinde malzemenin mukavemetinde önemli bir artıģ sağlanacağı gibi, 1m 3 dere kumunun 2 ton, 1 m 3 perlitin ise 1,3 ton civarında olması nedeniyle hacimde denk miktarlarda kullanılacağı esas alındığında, dere kumuna göre %40 hafif olan perlit malzeme ağırlığı, kiremitte %30 civarında hafiflik sağlamaktadır. Doğusan A.ġ, tarafından üretilen perlitli beton kiremit, kum yerine doğal perlit agregası kullanılarak üretilmektedir. Çevre ve ġehircilik Bakanlığı Yapı Laboratuvarı deney sonuçlarına göre; Doğusan tarafından üretilen perlitli beton kiremitin ısı iletkenliği 0,55 Kcal/mh c, toprak kiremitin ise 0,85 Kcal/mh c olup, perlitli beton kiremit toprak kiremite göre %30 oranında daha iyi yalıtım sağlamaktadır. Perlitli beton kiremitin ortalama basınç dayanımı 260 Kgf/Ad dir. Don sonrası kırılma mukavemeti ise 280 Kgf/Ad ye yükselmektedir. Toprak (kil bazlı) kiremitlerin mukavemeti ise 70 Kgf/Ad olarak ölçülmektedir. Bir metrekare çatı kaplamasında toprak kiremitten ortalama 5 Kg daha hafif olup çatı kaplamasında 0,022m 3 kereste tasarrufu sağlamaktadır. 10 den 75 ye kadar çatı eğimlerinde kullanılabilmektedir. Doğusan ürünlerinin su emme oranı ölçümler sonucu %1-2 olarak belirlenmiģtir. Kesin form ve ölçülerde dünya standartlarında üretilen perlitli beton kiremit, 50 yıl garantili olup deforme olmayan bir üründür. Ürünün bu özelliği aynı sektörde üretim yapan diğer firmalara karģı bir avantaj sağlamaktadır. Perlit karıģımlı beton kiremit ve diğer malzemeler, yüksek basınca dayanıklı, 100 yıl ömürlü, 50 yıl garantili, dekoratif görünümlü bir ürün olarak piyasaya çıkmakta ve alternatif çatı malzemelerine üstünlük sağlamaktadır. Piyasa koģullarına ayak uydurabilmenin temel Ģartları yüksek kalite ve düģük üretim maliyetidir. Mevcut üretim yapısında ġirket düģük üretim miktarı ve mevcut pazarlama performansı ile henüz rakipleri ile rekabet edebilecek düzeyin çok altındadır. ġirketin üretim yelpazesinde yer alan perlit esaslı beton duvar karoları, değiģik renk ve desen seçeneklerinde 330x420 mm ebatlarında ve 14 mm kalınlıkta yüksek oranda ses ve ısı yalıtımı sağlayan dekoratif özelliğe sahip hafif bir duvar kaplama malzemesidir. ġirket mamullerinin üretim miktarları, piyasa talebine göre belirlenmektedir. Bu itibarla, özellikle mamullerin pazarlama ağındaki sorunlar nedeniyle satıģ miktarının arttırılamaması; yüksek oranda eksik kapasite ile çalıģılmasının, verimliliğin düģmesinin ve iģletme faaliyetlerinin zararla sonuçlanmasının temel göstergesi durumundadır.

14 VI Sayıştay ġirketin mamul satıģları iģletme faaliyetlerinin sürdürülebilmesi için yeterli bir seviyede bulunmamaktadır. SatıĢ miktarının istenilen düzeyde olmaması üretim kapasitesinin düģük olarak gerçekleģmesine ve birim maliyetlerin yüksek olmasına neden olmaktadır. B-Öneriler: Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret Anonim ġirketi nin 2013 yılındaki çalıģmaları üzerinde SayıĢtay tarafından yapılan incelemeler sonucunda getirilen öneriler aģağıdadır. Yılına iliģkin öneriler: 1-Raporun ilgili bölümlerinde yer alan ve rapor ekinde (ek-11) listesi verilen diğer öneri ve tavsiyelerin de yerine getirilmesi. Önceki yıllardan devam eden ve izlemede olan konular: 1- ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun tarih 2007/49 sayılı ve tarih 2008/48 sayılı kararları ile özelleģtirme kapsam ve programına alınan %56,09 oranındaki hissesinin, dört defa özelleģtirme ilanına çıkıldığı ve teklif veren firmalarla pazarlık aģamasına gelindiği halde, firmaların alımdan vazgeçerek teminatlarını yakma nedenlerinin de (toplam yakılan teminat miktarı 1,5 milyon ABD Doları) analiz edilerek, ġirkette bulunan kamu hisselerinin biran önce özelleģtirilmesi ve yapılan ihale sonrasında alımdan vazgeçilmesini önleyecek tedbirlerin alınması hususunda ilgili idare nezdindeki giriģimlerin sürdürülmesi (Sayfa:1-2 ) Sonuç: Doğusan Boru Sanayi ve Ticaret Anonim ġirketi nin tarihinde yapılan Olağan Genel Kurulu nda kabul edilen 2013 yılı bilançosu ve ,71 Türk Lirası dönem zararı ile kapanan gelir tablosu genel görüģmeye sunulur.

15 1 A - Mevzuat: II. ĠDARĠ BÜNYE Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.ġ. (Doğusan A.ġ.) yurt dıģında çalıģan 180 iģçi tarafından 940 bin TL sermaye ile halka açık anonim Ģirket olarak kurulmuģtur. Erzincan Ticaret Siciline tescili tarihinde yapılmıģ, Ģirket ana sözleģmesi, tarih ve 5148 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi nde yayımlanmıģtır yılları arasında gerçek kiģi ortak sayısı 3500 e ulaģmıģtır. Ġller Bankası (yeni adı ĠLBANK A.ġ); 1974 yılında Ģirkete %30 oranında iģtirak etmiģ olup, sermaye arttırmalarında, kullanılmayan diğer rüçhan haklarını da kullanarak, 2007 yılında hisse oranını %56,09 seviyesine yükseltmiģ, dolayısıyla Ģirket Ġller Bankası nın bir iģtiraki olmuģtur. Sermayesinin %50 den fazlası kamuya ait olduğundan 3346 ve 6085 sayılı kanunlara göre TBMM dolayısıyla SayıĢtay denetimine girmiģtir. Sermaye Piyasası Kurulu nun tarih ve 147 sayılı kararı ile ġirketin, Kayıtlı Sermaye Sistemine geçmesine izin verilmiģtir. ġirketin; tarihi itibariyle 25 milyon TL kayıtlı sermayesi, 20 milyon TL ödenmiģ sermayesi bulunmaktadır. ġirketin halka açık olan hisseleri; ĠMKB (Ġstanbul Menkul Kıymetler Borsası (yeni adı Borsa Ġstanbul -BĠST), Ġkinci Ulusal Pazarında iģlem görmektedir. TBMM KĠT Komisyonunun tarihli toplantısında; Ģirketin sürekli zarar eder bir durumda olması nedeniyle, istihdam yapısı bozulmadan, üretim faaliyetini sürdürmesi ve bölge ekonomisine katkı yapmaya devam etmesi kaydıyla, mevcut pay sahiplerinin hakları da gözetilerek, özelleģtirme kapsam ve programına alınmasının ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu na tavsiye edilmesi yönünde bir karar alınmıģtır. TBMM KĠT Komisyonu nun tavsiye kararı doğrultusunda, ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun (ÖYK) tarih ve 2007/49 sayılı kararında; 1-Ġller Bankası Genel Müdürlüğü nün Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.ġ. deki %56,09 oranındaki hissesinin özelleģtirme kapsam ve programına alınması, 2- Söz konusu hisselerin satıģ yöntemi ile özelleģtirilmesi, 3- ÖzelleĢtirme iģlemlerinin bir yıl içinde tamamlanması kabul edilmiģtir. Ġller Bankası nın %56,09 oranındaki hisselerini devralan ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı (ÖĠB), 4046 Sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde özelleģtirilmesine iliģkin tarih 2008/3 sayılı kararı ile Blok SatıĢ ve Pazarlık Usulü yöntemi ile özelleģtirilmesine karar verilmiģ, bu durumun basın yayın organlarında yayınlanacağı, Sermaye Piyasası Kurulu nun Seri:VII, No.39 sayılı Özel Durumların Kamuya Açıklanmasına ĠliĢkin Esaslar tebliği uyarınca ĠMKB ile SPK ya da bildirilmiģtir.

16 2 Sayıştay Ġlk ihale ilanı tarihinde verilmiģ, teklif alınmadığı için ihale iptal edilmiģtir tarihinde çıkılan ihaleye de teklif verilmemiģtir tarihinde üçüncü kez ihaleye çıkılmıģ ve 6 firmadan teklif alınmıģ, teklif veren firmaların dördü teminatlarını yakarak ihaleden çekilmiģlerdir. Son yapılan özelleģtirme ilanı tarihinde yapılmıģ olup, son teklif verme tarihi olarak belirlenmiģtir. Üç firma teklif vermiģ, iki firma ihaleden çekilmiģtir. ÖYK`nın tarih ve 2013/16 sayılı Kararı ile Ġdare hissesinin Mayıs Gayrimenkul Taahhüt ĠnĢaat Sanayi ve Ticaret Ltd. ġti.ne satıģına karar verilmiģ olup, daha önce yapılan ihalede olduğu gibi, firma teminatını yakarak alımdan vazgeçmiģtir. Özetle; ġirketin özelleģtirilmesi kararından bu yana (incelenmenin yapıldığı tarih ) toplam 4 ihale ilanı yapılmıģ, 2 ihaleye teklif verilmemiģ, diğer 2 ihalede ise toplam 9 firma teklif vermiģ ve toplam 5 firma dolardan 1,5 milyon dolar tutarındaki teminatı yakarak, alımdan vazgeçmiģlerdir. Son yapılan ve satıģ iģlemi sonuçlanamayan ihaleden buyana yaklaģık 2 yıl süre geçmiģ olup, Ģirketin mali yapısının da giderek bozulduğu görülmektedir. Bu minvalde özelleģtirme kapsam ve programında bulunan ġirketin, mevcut Ģartlarda karlılık ve verimlilik ilkeleri doğrultusunda iģletme faaliyetlerini sürdürmesini temin amacıyla yeniden yapılandırılması, mümkün olmadığı taktirde; bir an önce özelleģtirilerek ülke ekonomisine kazandırılması gerekmektedir. Bu nedenle; ÖzelleĢtirme Yüksek Kurulu nun tarih 2007/49 sayılı ve tarih 2008/48 sayılı kararları ile özelleģtirme kapsam ve programına alınan %56,09 oranındaki hissesinin, dört defa özelleģtirme ilanına çıkıldığı ve teklif veren firmalarla pazarlık aģamasına gelindiği halde, firmaların alımdan vazgeçerek teminatlarını yakma nedenlerinin de (toplam yakılan teminat miktarı 1,5 milyon ABD Doları) analiz edilerek, ġirkette bulunan kamu hisselerinin biran önce özelleģtirilmesi ve yapılan ihale sonrasında alımdan vazgeçilmesini önleyecek tedbirlerin alınması hususunda ilgili idare nezdindeki giriģimlerin sürdürülmesi önerilir. ġirket, faaliyetlerini ana sözleģmesi doğrultusunda özel hukuk hükümlerine göre sürdürmektedir. ġirket halka açık olduğundan, Sermaye Piyasası Kanununa tabi olup, aynı zamanda, hisseleri Borsa Ġstanbul`da alınıp satılmaktadır. Ana sözleģmesinde mevcut olmayan hükümler hakkında ise Türk Ticaret Kanunu, Sermaye Piyasası Kanunu ve 4046 sayılı Kanun Hükümleri uygulanmaktadır. ġirkette çalıģan personelin tamamı iģçi statüsündedir. ĠĢçilerin özlük ve sosyal hakları; 4857 sayılı ĠĢ Kanunu, 2821 sayılı Sendikalar Kanunu, 2822 sayılı Toplu ĠĢ SözleĢmesi, Grev ve Lokavt Kanunu, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, bunların ek ve değiģiklikleri ile bu kanunlara göre düzenlenen tüzük, yönetmelik ve toplu iģ sözleģmeleri hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir. ġirketin; Personel, Mal ve Hizmet Alımları, Harcırah, Kasa ĠĢlemleri, Sabit Kıymet, Yangın Afet, Muhasebe, Ambar ve ĠĢçi Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili yönetmelikleri bulunmaktadır ve 1988 yıllarında yürürlüğe girmiģ olan bu yönetmelikler, güncelliğini yitirmiģ, ġirket in yeni faaliyet, üretim, piyasa payı ve

17 3 pazar arayıģlarına yanıt veremez olmuģtur. Ayrıca, 2007 yılından itibaren ġirket sermayesindeki kamu payının %50 nin üstüne çıkması ile kamu hukukuna tabi olması sonucunda yönetmeliklerin yenilenmesi ihtiyacı daha da belirginleģmiģtir. Yönetim Kurulu nun tarih, 2009/5/03 sayılı kararıyla Satınalma ve Ġhale Yönetmeliği baģta olmak üzere yönetmeliklerin güncelleģtirilmesine baģlanılmıģ olup yönetmeliklerle ilgili son durum aģağıda özetlenmiģtir sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (g) bendi kapsamındaki; mal ve hizmet alımlarına iliģkin yönetmelik hazırlanmıģ, uyulamaya konulması için, ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı na gönderilmiģ, onay beklenmektedir. Personel Yönetmeliği; güncellenmiģ ve Devlet Personel BaĢkanlığına gönderilmiģ ancak, olumlu cevap alınamamıģtır. Harcırah yönetmeliğinde herhangi bir değiģiklik ihtiyacı olmadığından mevcut yönetmelik uygulanmaya devam edilmektedir. Diğer adı geçen yönetmeliklerin güncellenmesi hususunda yapılan çalıģmalar sürdürülmektedir. ÖzelleĢtirme süreci, ġirket in hukuki ve mali yapısı ve değiģen yasalar da dikkate alınarak, 1986 ve 1988 yıllarında yürürlüğe giren ve güncelliğini kaybeden yönetmelikler üzerinde baģlatılan güncelleģtirme çalıģmalarının biran önce sonuçlandırılması önerilir. B - TeĢkilat: 1-TeĢkilatın yapısı: ġirketin Ana SözleĢmesine göre teģkilat yapısı; karar organı olarak Genel Kurul ve Yönetim Kurulu, yürütme organı olarak da Genel Müdür ve bağlı alt birimlerden oluģmaktadır. Yürürlükte olan teģkilat Ģemasında belirtilmiģ olan birimlerde çalıģan personel sayısı yetersiz ve bazı birimlerde ise hiç personel yoktur. ġirket özelleģtirme sürecinde olduğundan, mevcut personel boģluğunun giderilmesi gerçekleģmemiģtir. Dolayısıyla teģkilat Ģeması fiili durumu yansıtmamaktadır. Yönetim kurulunun tarih ve 2014/04 sayılı kararı ile denetim kurulu organizasyon Ģemasından kaldırılmıģ, bunun dıģında herhangi bir değiģiklik yapılmadan eski organizasyon Ģemasına göre uygulama devam etmektedir. ġirkette mevcut durumu yansıtan bir teģkilat Ģeması yapılması ve görev yetki ve sorumlulukların da Ģemaya uygun olarak yeniden düzenlenmesi önerilir. TeĢkilat Ģeması raporun ekleri arasında (Ek:1) yer almaktadır. 2-Genel kurul ve denetçiler: ġirketin Genel Kurulu; ana sözleģmesi ve Türk Ticaret Kanunu nun ilgili hükümlerine göre, yılda bir defa toplanmakta, ġirket`in yıllık genel iģlemleri ve hesapları incelenerek gerekli kararlar alınmaktadır. Olağanüstü genel kurul gerektiği takdirde her zaman toplanabilmektedir. Genel Kurul, ġirketin en yetkili karar organıdır.

18 4 Sayıştay ġirketin olağan genel kuruluna, ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığını temsilen bir kiģi dıģında, diğer ortaklar katılmamakta ve kararlar bir temsilcinin oyu ile alınmaktadır. ġirketin 2012 yılı Olağan Genel Kurulu, tarihinde, 2013 yılı Olağan Genel Kurulu da tarihinde yapılmıģtır. Yeni TTK`ya göre tarihinden itibaren A.ġ.`lerde denetçilik fonksiyonu yeniden düzenlenmiģtir. Bu çerçevede denetim kurulunun görev süresi tarihinde bitmiģ, yönetim kurulunun tarih ve 2014/04 sayılı kararı ile de denetim kurulu organizasyon Ģemasından kaldırılmıģtır. 3-Karar organı: ġirketin politikasını saptama yetki ve sorumluluğu yönetim kurulundadır sayılı Kanun çerçevesinde hazırlanmıģ olan ana sözleģmeye göre yönetim kurulu 5 üyeden oluģmakta olup, görev süreleri 1 yıldır. ġirketin Yönetim Kurulu üyeleri, Genel Kurulca, diğer bir ifadeyle ÖĠB`ce belirlenen bir temsilci tarafından seçilmektedir. Yönetim Kurulu, 2013 yılı içinde çeģitli konularda 32 adet karar almıģtır. Yönetim ve denetim kurulunda görev alanlar, raporun giriģ kısmındaki çizelgede gösterilmiģtir. 4-Yürütme organı: Yönetim kurulunun tarih ve 2014/04 sayılı kararıyla yeniden düzenlenen teģkilat Ģemasına göre Ģirketin yürütme organı, yönetim kurulu tarafından atanan bir genel müdür, iki genel müdür yardımcısı ile birim müdürleri ve alt kadrolarından oluģmaktadır. Yönetim Kurulunun tarih ve 09/02 sayılı kararıyla genel müdürün görevine son verildiğinden, Ģirkette idari genel müdür yardımcısı, o tarihten bu yana aynı yönetim kurulu kararı ile genel müdürlük görevini de vekâleten yürütmektedir. TeĢkilat Ģemasında ifadesini bulan kadrolardan; yönetici pozisyonunda bulanan genel müdür, teknik genel müdür yardımcısı, personel müdürü, ticaret müdürü, muhasebe müdürü, teknik müdür kadroları boģ bulunmakta, daha alt kadrolarda çalıģan personel sayısının ise yetersiz kaldığı görülmektedir. ġirketin faaliyet gösterdiği sektördeki rekabet karģısında özellikle iģ hacmi ve pazarlama ağındaki sorunların mevcut yapılanma ile yürütülebilirliğinin mümkün olmadığı; Ģirket yönetici personel kadrolarının, Ģirket yönetim kuruluna, ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı na, Sermaye Piyasası Kuruluna, BĠST e ve diğer ilgili kurum ve kuruluģlara evrak üretimi ve sevk iģlemleri ile uğraģan ve istatistiki veriler düzenleyen birimlere dönüģtüğü ve bu durumda ġirketin ana faaliyet konusu iģlerinin ikinci planda kaldığı olgusu bu yıl da devam etmektedir. Ayrıca Ģirketin özelleģtirme kapsam ve programına alınmasından itibaren iģten ayrılan veya emekli olan personelin yerine herhangi bir personel alımı yapılmadığı için

19 5 üretim faaliyetinin sürdürülmesi çok zorlaģmıģ, neredeyse imkânsız hale gelmiģtir. Geçici olarak bir elemana birden fazla görev verilerek veya fazla mesai yaptırılmak suretiyle sürdürülmeye çalıģılan üretim faaliyetlerinde, üretim aksamaları, iģçilerin dikkat dağınıklığı, iģ kazaları ve verim düģmesi gibi olumsuzluklarla karģılaģma olasılığı artmaktadır. Personel ihtiyacının giderilmesi hususunda ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı na (ÖĠB) tarih, 2013/133 sayılı yazı ile durum iletilmiģ, gerekli olan personel ihtiyacının giderilmesi için talepte bulunulmuģtur. ÖĠB personel ihtiyacından sadece özel güvenliğin hizmet alımı yoluyla, pazarlama ve büro elemanı ihtiyacının ise 1`er personel olmak üzere Türkiye ĠĢ Kurumu aracılığı ile karģılanmasına izin vermiģtir. Bu çerçevede özel güvenlik hizmeti 2014 yılında hizmet alımı yapılmak suretiyle karģılanmaya baģlanmıģtır. Ancak yalnız baģına özel güvenlik hizmetinin hizmet alımı yoluyla karģılanması ve diğer personel alma izni Ģirketin personel ihtiyacını gidermeye yetmemektedir. ġirketin piyasada rekabet edecek düzeyde yeniden yapılandırılmasına yönelik olarak, iģletmenin temel faaliyetlerinin etkin ve verimli bir Ģekilde sürdürülebilmesi ve kâra geçilebilmesi için, baģta personel ve idari iģler, ticaret, pazarlama ve üretim birimleri olmak üzere tüm birimlerin görev yetki ve sorumluluk kriterleri doğrultusunda personel yapısı bakımından güçlendirilmesi hususunda ÖzelleĢtirme Ġdaresi BaĢkanlığı nezdinde giriģimlerin sürdürülmesi önerilir. Raporun ilgili bölümlerinde yer almayan servislerin çalıģmalarına aģağıda kısaca değinilmiģtir. 5-Servisler: ġirketin genel müdür, genel müdür yardımcılıklarından biri, muhasebe müdürlüğü, ticaret müdürlüğü, personel ve idari iģler müdürlüğü ve iģletme müdürlüğü kadroları boģtur. Denetim tarihi (Haziran 2014) itibariyle genel müdürlüğe vekâlet eden genel müdür yardımcılığında bir kiģi, iģletme mühendisi kadrosunda görev yapan bir kiģi, Ģef kadrosunda görev yapan iki kiģi olmak üzere toplam dört personel, ġirket in personel, ticaret, muhasebe üretim ve sair idari iģlemlerine iliģkin tüm faaliyetlerini yürütmektedir. ġirketin hukuk müģavirliği bulunmamaktadır. ġirket lehinde ve aleyhinde açılmıģ olan davaları takip etmek ve Ģirketi savunmak üzere, Erzincan Barosuna kayıtlı bir avukat ile Avukatlık asgari ücret tarifesi üzerinden tarihli bir sözleģme imzalanmıģtır tarihi itibariyle; Ģirket tarafından açılmıģ ve halen devam eden 4 alacak davası ve Ģirket tarafından yürütülen 26 icra takibi bulunmaktadır. ġirket aleyhine açılmıģ davaların sayısı ise 31 olup, bunların 30 adedi iģçi alacak davalarından oluģmaktadır.

20 6 Sayıştay C - Personel durumu: 1 - Personel kadroları ve personele iliģkin iģlemler: ġirketin 2013 yılı personel kadroları ile yılsonu ve ortalama çalıģan kiģi sayıları aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. Tablo 2- Personel durumu tablosu ÇalıĢan personel Norm Program ÇalıĢan personel Personel Yıl Ortalama Yıl sonu Kadro Kadro Ortalama sonu KiĢi KiĢi Sayı Sayı KiĢi KiĢi C-ĠĢçiler 1.Sürekli iģçiler - Kapsam dıģı Kapsam içi Geçici iģçiler Toplam (C) Yüklenici iģçileri ġirket te istihdam edilen personelin tamamı 4857 sayılı ĠĢ Kanunu kapsamında iģçi statüsündedir. ġirkette 2013 yılsonu itibariyle, 16 kiģi toplu iģ sözleģmesi çerçevesinde kapsam içi, 4 kiģi kapsam dıģı olmak üzere tamamı iģçi statüsünde toplam 20 personel çalıģmaktadır. Kapsam içi iģçi mevcudunun; 8`i esas üretim yeri olan kiremit, dıģ yer ve duvar karoları fabrikasında, 7`si yardımcı iģletmelerde, 1`i de Genel Müdürlük idari servislerinde görevlendirilmiģ bulunmaktadır. ġirket personelinin servislere dağılımı, rapor ekleri arasındadır. (Ek:2) 2013 yılında ortalama çalıģan personel sayısı 20 kiģidir. Yıl içerisinde personel hareketi olmamıģtır. 2-Personele yapılan harcamalar: ġirkette 2013 yılında personele yapılan harcamalar, iģletme bütçesi ve önceki yıl değerleri ile mukayeseli olarak aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir.

21 7 Tablo 3- Personele yapılan harcamalar tablosu 2012 yılı 2013 yılı Harcanan Harcanan Personele yapılan harcamalar A-Yönetim kurulu üyeleri ve denetçiler(kuruluģ dıģı) Toplam Harcama Bin TL KiĢi baģına ayda düģen TL Ödeneğin Son durumu Bin TL Esas ücretler Bin TL Ek ödemeler Bin TL Sosyal Giderler Bin TL Cari yıl Toplamı Bin TL GeçmiĢ yıllarla ilgili ödeme ve geri alıģlar Bin TL Toplam Harcama Bin TL D-ĠĢçiler Kapsam içi Kapsam dıģı Genel toplam Geçen yıl toplamı Fark 36 (25) (46) (35) 0 (35) KiĢi baģına ayda düģen TL

22 8 Sayıştay ġirkette çalıģan personele 2013 yılında yapılan harcamalar toplamı; bin TL`dir. Personel harcamalarının; 247 bin TL`si kuruluģ dıģı yönetim kurulu üyeleri ve denetçilere, bin TL`si de iģçilere yapılan harcamalardan oluģmaktadır. Cari yılla ilgili personel harcamaları, personel sayısındaki azalmaya bağlı olarak önceki döneme göre, %2,5 oranında 35 bin TL tutarında bir azalıģ göstermiģtir yılında kiģi baģına düģen aylık ortalama harcama tutarı, kapsam içi personel için TL, kapsam dıģı personel için de TL`dir. ĠĢçiler, 4857 sayılı ĠĢ Kanunu ve Toplu ĠĢ SözleĢmesi (TĠS) hükümlerine göre istihdam edilmektedirler. Yönetici unvanlı personel, TĠS kapsamı dıģında tutulmakla birlikte, Yönetim Kurulu kararlarına istinaden TĠS teki tüm sosyal hak ve yan ödemelerden yararlandırılmaktadır. ġirket ile Kristal-ĠĢ Sendikası arasında uyuģmazlıkla sonuçlanan dönemini kapsayan Toplu ĠĢ SözleĢmesi Yüksek Hakem Kurulunun gün ve E.2013/60, K.2013/49 sayılı kararı ile uygulamaya konulmuģtur. Kapsam dıģı personel ücretleri; Doğusan A.ġ. deki kamu hisselerinin özelleģtirme kapsam ve programına alınması ile ġirketin 2007 yılı Olağan Genel Kurulunda ana sözleģmede yapılan değiģiklik gereği (Geçici Madde 2) ġirket sermayesindeki kamu payı %50 nin altına düģünceye kadar, Yönetim ve Denetim Kurulu üyeleri ile ilgisine göre çalıģan personelin ücret ve diğer özlük hakları, Yüksek Planlama Kurulu kararları çerçevesinde belirlenmektedir. Bu kapsamdaki personelin ücretleri tarih ve 26 sayılı yönetim kurulu kararı ile belirlenmiģtir. Tamamı 4857 sayılı Kanun kapsamında olan iģçi personelin yıllık izin kullanımları incelendiğinde; Ģirketin personel sıkıntısı yaģadığı bilinmekle birlikte 4-5 yıllık izin birikimlerinin olduğu gözlenmiģtir. ĠĢçilere süresi içinde kullandırılmamıģ olan yıllık izinlerin, 4857 sayılı ĠĢ Kanunun 59 uncu maddesindeki; sözleģmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde iģçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleģmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Hükmüne göre personelin emekli olması ile birlikte kullanılmayan izin süreleri hesaplanarak yıllık izin ücreti ödenmektedir sayılı ĠĢ Kanununun 53 üncü maddesine göre yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemeyeceği, 56 ncı maddesindeki yıllık ücretli izin uygulanması, 60 ıncı maddedeki izinlere iliģkin düzenlemeler ve 103 üncü maddede zikredilen yıllık ücretli izin hükümlerine aykırılık durumunda uygulanması gereken cezalar ve Ģirketin üretim durumu dikkate alınarak yıllık ücretli izinlerin iģçilere bu kanun hükümleri çerçevesinde aksatılmadan kullandırılması önerilir. 3- Sosyal konular ve giderleri: 2013 yılında tamamı iģçi statüsünde olan ġirket personeline yapılan sosyal nitelikli giderler aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir.

23 9 Tablo 4- Sosyal giderler tablosu 2012 yılı 2013 yılı Sosyal giderler Fark Bin TL Kapsam Kapsam Toplam Bin TL A-Cari yılla ilgili: dıģı içi Bin TL 1-Aile ve çocuk yardımı 7 Bin TL 2 Bin TL Evlenme, doğum ve ölüm yardımı Sosyal yardım zammı 4-Barındırma giderleri 5-Yedirme yardımı (1) 6-Giydirme yardımı (28) 7-TaĢıma giderleri T.C.Emekli San.Kur. karģ. ve ek karģ. 9-Emekli ikramiyesi, iģten ayrılma taz. 10-Sosyal Sigortalar. primi iģveren payı (8) 11-ĠĢsizlik sigortası primi iģveren payı (1) 12-Sağlık giderleri Eğitim giderleri (1) 14-Spor giderleri 15-Dinlenme kamplarına yap.harca. 16-Personel dernek ve vakıflara yard. 17-Ayni ve nakdi baģkaca sosyal gid (9) Toplam (A) (46) B-GeçmiĢ yıllarla ilgili : 1-Emekli ikramiyesi, iģten ayrılma tazminatı Toplam (B) Genel toplam (A+B) (46) ġirket personeli için 2013 yılında yapılan sosyal nitelikli harcamaların toplamı 387 bin TL`dir. Bu tutarın tamamı cari yıl giderlerinden oluģmaktadır dönemi için akdedilen Toplu ĠĢ SözleĢmesi ile tespit edilen ücretlere ilave olarak her yıl 120 günlük ücretleri tutarında ikramiye ödenmektedir. Bu ücretlerin yanında söz konusu TĠS kapsamında, yakacak yardımı, giyim yardımı gibi menfaatler sağlanmıģtır.

24 10 Sayıştay III. MALĠ BÜNYE A - Mali durum: Doğusan Boru Sanayii ve Ticaret A.ġ. nin incelemesine esas olarak 2013 yılı bilançosunun aktif ve pasif değerleri 2012 yılı sonuçlarıyla karģılaģtırmalı olarak aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir. Tablo 5- Mali durum tablosu Mali durum 2012 yılı 2013 yılı Fark Bin TL % Bin TL % Bin TL Varlıklar ( Aktif ) : 1-Dönen varlıklar a) Hazır değerler 92 0, b) Kısa sürede paraya çevrilebilir değ , ,7 219 Toplam(1) , , Duran varlıklar a) Uzun sürede paraya çevrilebilir değ. 12,6 0,1 14,4 1,8 b) Bağlı değerler , ,3 (108) Toplam (2) , ,3 (106) Varlıklar toplamı , Kaynaklar (Pasif) : 1-Yabancı kaynaklar a)kısa süreli 714,5 3, , b)uzun Süreli , ,8 148 Toplam (1) , , Öz kaynaklar , ,0 (1.176) Kaynaklar toplamı , ,0 249 ġirketin 2013 yılı faaliyetleri sonucunda; 2012 yılına göre varlık ve kaynakları %1 oranında 249 bin lira artarak liraya yükselmiģtir. Varlıkların %11,7 oranında bin lirası dönen, %88,3 oranında bin lirası da duran değerlerden, kaynakların %13 oranında bin lirası yabancı, %87 oranında bin lirası da öz kaynaklardan oluģmaktadır. ġirket bilançosunun aktif ve pasifinde yer alan 2013 yılına ait varlık ve kaynakların ayrıntılarına rapor ekleri arasında (Ek: 4, 5) yer verilmiģ olup, ġirketin kaynak ve varlıkları arasındaki iliģkiler çeģitli oranlar aracılığıyla aģağıda incelenmiģtir.

25 11 1-Mali Yapı: a)mali kaldıraç: 2013 % 2012% Yabancı kaynaklar x X ,0 7,2 = Varlıklar toplamı ġirket varlıklarının %13`ü, yabancı kaynaklarla temin edilmiģtir. ÖzelleĢtirme kapsamında olan ġirket için %13 dolaylarında seyreden mali kaldıraç oranı, Ģimdilik risk teģkil etmemektedir. Ancak; doğabilecek finansman sıkıntıları nedeniyle, son altı yıldır faaliyet dönemini zararla kapattığından, faiz yükü olan yabancı kaynak kullanacak bir ekonomik rantabilitesi bulunmamaktadır. b) Mali yeterlilik (finansman) : 2013 % 2012% Öz kaynaklar x X , ,6 = Yabancı kaynaklar ġirket öz kaynaklarının, yabancı kaynaklara oranı %667,1 olup, önceki döneme göre 618,5 puan azalma görülmektedir. Bu durum Ģirketin öz kaynaklarının, yabancı kaynaklara oranla azaldığını ifade etmektedir. Öz kaynak yaratma hususunda çaba gösterilmelidir. c) Oto finansman (iç kaynaklar) : ġirketin birikmiģ zararları yedeklerinden fazla olduğundan, oto finansman incelemesi yapılamamıģtır. d) Bağlı değerlerin finansmanında kullanılan kaynaklar ve bu değerlerin kaynakların içindeki yeri: 2013 % 2012% Bağlı değerler x X ,6 96,7 = Öz kaynaklar Dönem sonu itibariyle bağlı değerlerin %98,4 oranı öz kaynaklardan, %1,6 oranı da yabancı kaynaklardan karģılandığı görülmektedir yılına göre öz kaynaklarda düģüģ olmuģtur. Bağlı değerlerin varlıklar içerisindeki yeri aģağıdaki formülde gösterilmiģtir.

26 12 Sayıştay 2013 % 2012 % Bağlı değerler x X 100 = Varlıklar toplamı ,3 87,9 Bağlı değerlerin varlıklar içindeki payı % 88,3 oranındadır yılına göre 0,4 puan artıģ görülmektedir. Rasyo değeri sanayi iģletmeleri için kabul edilebilir düzeylerde olmasına karģın, varlıklar ve bağlı değerler toplamının büyük bir kısmı, ġirkete herhangi bir kaynak sağlamayan iģtiraklerdeki sermaye payları ile yapılmakta olan yatırım hesaplarında izlenen, demonte halindeki makine ve cihazlara ait bulunmaktadır. e) Paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin varlıklar içindeki yeri: 2013 % 2012% Paraya çevrilebilir ve hazır değ.x100 = X ,6 10,2 Varlıklar toplamı Bağlı değerler x 100 = X ,0 877,0 Paraya çevrilebilir ve hazır değerler ġirketin paraya çevrilebilir ve hazır değerleri toplamı varlıklar toplamının %11,6 oranını oluģturmaktadır. Önceki döneme göre oran 1,4 puan artmıģtır. Bağlı değerler ise paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin %762 oranında olup önceki döneme göre 115 puan azalma olmuģtur. Bu durum paraya çevrilebilir ve hazır değerlerin önceki döneme göre artmıģ olmasının bir sonucudur. 2 Likidite: ġirketin kısa süreli borçlarını ödeyebilme kabiliyetinin yanı sıra iģletme sermayesi ihtiyacı olup olmadığının belirlenmesi amacıyla düzenlenen likidite rasyoları aģağıda gösterilmiģtir. Cari oran 2013 % 2012% Dönen varlıklar x 100 = X ,7 342,4 Kısa vadeli yabancı kaynaklar 1.992

27 13 Likidite (Dönen varlıklar-stoklar)x100 = 821 X ,2 69,5 Kısa vadeli yabancı kaynaklar Nakit oranı (Hazır değerler+çok kısa sürede paraya çevrilebilir d.) x 100 Kısa vadeli yabancı kay. = 796 X ,0 64,6 ġirket kaynak üreten değil de kaynak tüketen bir durumda olduğundan, belli aralarla sermaye arttırılması yoluyla faaliyetlerini sürdürebilmektedir. Bu kısır döngünün önüne geçmek bakımından, satıģlarının arttırılması ve atıl kapasitesini de kullanarak daha fazla kaynak oluģturması gelmektedir. 3 Varlık ve kaynakların net satıģlara göre devir hızları: Net satıģlar tutarı = Ortalama ticari 466 alacaklar 2013 % 2012% 3,20 3,80 Net satıģlar tutarı ,53 0,63 = Dönen varlıklar Net satıģlar tutarı ,09 0,09 = Maddi duran varlık(net) Net satıģlar tutarı ,07 0,07 = Net duran varlıklar Net satıģlar tutarı ,06 0,06 = Varlıklar toplamı Net satıģlar tutarı ,84 0,88 = Net iģletme sermayesi 811 Net satıģlar tutarı ,07 0,07 = Öz kaynaklar toplamı ġirketin net satıģları önceki dönemle aynı düzeyde gerçekleģtiğinden varlık ve kaynakların devir hızlarında önemli değiģiklik olmamıģtır. Ticari alacaklardaki artıģın etkisi ile sadece ticari alacaklar devir hızında ve dönen varlık devir hızında düģüģ gerçekleģmiģtir.

28 14 Sayıştay 4 -Stok devir hızı: 2013 % 2012% SatıĢların maliyeti X ,23 64,84 = Ortalama stoklar Net satıģlar tutarı X ,77 78,42 = Ortalama stoklar Stok devir hızında 2012 yılına göre önemli bir değiģiklik görülmemektedir. ġirket kaynaklarının rasyonel kullanılması ve devir hızlarının artırılması için; -Mamullerin pazarlanmasında, ürün tanıtımına ağırlık verilmesi ve mevcut pazar dıģında yeni pazarlar bulunması ile sektördeki pazar payını artırmaya yönelik çalıģmalar yapılması, - Güçlü bir bayilik sistemi kurulmasına yönelik tedbirlerin alınması, -SatıĢların arttırılmasına bağlı olarak Yapılmakta olan yatırım hesaplarında izlenen ve montajı yapılmamıģ makine ve cihazların ülke ekonomisine kazandırılması hususunda gerekli çözümün üretilerek uygulamaya konulması gerekmektedir. B - Mali sonuçlar: ġirket, faaliyet dönemini bin lira dönem zararı ile kapatmıģtır. Bu döneme ait mali sonucun iģletmeye tahsis edilen sermaye, öz kaynaklar ve kullanılan sermaye ile iliģkisi aģağıda incelenmiģtir 1 - Zararlılık (Ġrrantabilite) : - Öz kaynak yitiriliģi: 2013 % 2012% Dönem zararı x 100 = (1.176) X 100 (5,88) (5,07) ÖdenmiĢ sermaye Dönem zararı x 100 (1.176) X 100 (5,30) (4,56) = Öz kaynaklar Faaliyet karı x 100 (542) X 100 (2,58) (2,31) = Öz kaynaklar

29 15 ġirket dönem sonu itibariyle öz kaynaklarının %5,30 oranını yitirmiģ bulunmaktadır. ġirketin sağlıklı bir mali yapıya kavuģması, iģletme faaliyetleri yoluyla kaynak yaratmasına bağlı bulunmaktadır. - Hisse senedi zararlılığı: Dönem net zararı x 100 = X 100 = 2013% 2012% Hisse senedi sayısı ,9 5,1 Faaliyet döneminde Ģirketin dönem zararı sonucu hisse baģına reel olarak %5,9 oranında değer kaybına uğramıģ bulunmaktadır. 2 - Mali sonucu ilgilendiren diğer etkenler: 2013 % 2012 % Net satıģlar x X 100 = Kullanılan sermaye ,0 6,4 ġirketin faaliyet döneminde net satıģları, kullanılan sermayenin %7 oranına tekabül etmektedir. Diğer bir ifadeyle her 100 liralık kullanılan kaynağa karģılık yılda 7 liralık satıģ yapılmıģtır. ġirketin üretim seviyesini yükseltebilme potansiyeli bulunmasına rağmen, üretmiģ olduğu malların satıģında sıkıntılar ortaya çıkmaktadır. ġirketin etkin bir pazarlama birim ve politikasının olmaması, ürettiği mamullerin satıģında sıkıntıya yol açmaktadır. SatıĢ miktarının az olması ġirketin kaynak oluģturamayıp, finansman darboğazına düģmesi sonucunda karlılıktan uzak, zararlı bir Ģekilde faaliyetlerine devam etmesine neden olmaktadır. ġirketin zararlılıktan kurtulabilmesi için; -Etkin bir pazarlama politikası oluģturulması, -Ürün tanıtımına ağırlık verilmesi ve mevcut pazar dıģında yeni pazarlar bulunması ile sektördeki pazar payını artırmaya yönelik çalıģmalar yapılması, -Bayilik sisteminin etkinleģtirilmesine yönelik tedbirlerin alınması, -Kapasite kullanım oranı ve verimliliğin artırılarak maliyetlerin düģürülmesi, önerilir.

30 16 Sayıştay IV. ĠġLETME ÇALIġMALARI A-ĠĢletme bütçesinin genel durumu: ġirketin 2013 yılı bütçesine göre; 8 milyon adet kiremit üretim kapasitesinin, %34 oranı kullanılarak 2,7 milyon adet kiremit, mahya ve karo üretileceği, önceki dönemden devredilen stoklarla birlikte 4,0 milyon adet kiremit, mahya ve karo satılacağı, 543,2 bin TL dönem karı sağlanacağı öngörülmüģtür. GerçekleĢmelere bakıldığında; 2013 yılı faaliyet döneminde adet kiremit ve mahya üretimi gerçekleģmiģtir. Teknik üretim kapasitesi bin adet yıl olan fabrikanın, kapasite kullanım oranı %8,6 olmuģtur. SatıĢ gerçekleģmelerine bakıldığında ise bin kiremit ve mahya satıldığından satıģ miktarı bütçe öngörülerinin %31,6`sı düzeyinde kaldığı için 543,2 bin TL dönem karı planlamıģken, faaliyet dönemi 1.175,9 bin TL dönem zararı ile sonuçlanmıģtır. Yukarıdaki açıklamalardan da anlaģılacağı üzere, bütçede öngörülen tahminler ile gerçekleģme verileri arasında çok önemli farklar görülmektedir. Karlılık ve verimlilik ilkeleri bakımından en uygun seçenekleri planlayan, iģletme çalıģmalarını disipline eden ve planlanan hedeflere ne derecede ulaģıldığını gösteren en önemli yönetim ve kontrol aracı olan iģletme bütçesinden, beklenen faydaların sağlanabilmesi için, iģletme bütçesinin; geçmiģ yıl sonuçları ve muhtemel geliģmeler de dikkate alınarak daha gerçekçi hazırlanması önerilir. B-Giderler: ġirketin 2013 yılı giderleri, önceki yıl değerleri ile karģılaģtırmalı olarak aģağıdaki çizelgede gösterilmiģtir yılı iģletme bütçesinde giderler üretim maliyetleri ve iģletme faaliyetleri içerisinde dağıtılmıģ olduğundan ödenek tutarlarına yer verilememiģtir. Tablo 6- Giderler tablosu Giderler 2012 Yılı GerçekleĢen Bin TL 2013 Yılı GerçekleĢen Bin TL Önceki yıla göre fark Önceki yıla göre % Bin TL 0-Ġlk madde ve malzeme giderleri (225) (25) 1-ĠĢçi ücret ve giderleri Memur ve söz. personel ücret ve gid. 3-DıĢarıdan sağlanan fayda ve hizmetler ÇeĢitli giderler (33) (24) 5-Vergi resim ve harçlar (6) (35) 6-Amortismanlar ve tükenme payları (6) (5) 7-Finansman giderleri Toplam (58) (2)