Tekirdağ&Ziraat&Fakültesi&Dergisi&

Transkript

1 NamıkKemalÜniversitesi ISSN:1302*7050 TekirdağZiraatFakültesiDergisi Journal(of(Tekirdag(Agricultural(Faculty( ( ( ( ( ( ( An(International(Journal(of(all(Subjects(of(Agriculture( Cilt(/(Volume:(11Sayı(/(Number:(1(((((Yıl(/(Year:(2014

2 ( ( Sahibi/Owner NamıkKemalÜniversitesiZiraatFakültesiAdına OnBehalfofNamıkKemalUniversityAgriculturalFaculty Prof.Dr.AhmetİSTANBULLUOĞLU Dekan/Dean EditörlerKurulu/EditorialBoard Başkan/EditorinChief Prof.Dr.SelçukALBUT ZiraatFakültesiBiyosistemMühendisliğiBölümü DepartmentBiosystemEngineering,AgriculturalFaculty salbut@nku.edu.tr Üyeler/Members Prof.Dr.M.İhsanSOYSAL Zootekni/AnimalScience Prof.Dr.BahattinAKDEMİR BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Prof.Dr.ServetVARIŞ BahçeBitkileri/Horticulture Prof.Dr.AslıKORKUT PeyzajMimarlığı/LandscapeArchitecture Prof.Dr.TemelGENÇTAN TarlaBitkileri/FieldCrops Prof.Dr.AydınADİLOĞLU ToprakBilimiveBitkiBesleme/SoilScienceandPlantNutrition Prof.Dr.FatihKONUKCU BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Prof.Dr.SezenARAT TarımsalBiyoteknoloji/AgriculturalBiotechnology Doç.Dr.ÖmerAZABAĞAOĞLU TarımEkonomisi/AgriculturalEconomics Doç.Dr.MustafaMİRİK BitkiKoruma/PlantProtection Doç.Dr.ÜmitGEÇGEL GıdaMühendisliği/FoodEngineering Yrd.Doç.Dr.DevrimOSKAY TarımsalBiyoteknoloji/AgriculturalBiotechnology Yrd.Doç.Dr.M.RecaiDURGUT BiyosistemMühendisliği/BiosystemEngineering Yrd.Doç.Dr.HarunHURMA TarımEkonomisi/AgriculturalEconomics İndeksler/Indexingandabstracting CABItarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/IncludedinCABI DOAJtarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/Includedin DOAJ EBSCOtarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/Includedin EBSCO FAOAGRISVeriTabanındaİndekslenmektedir/IndexedbyFAO AGRISDatabase INDEXCOPERNICUStarafındanfull*textolarakindekslenmektedir/ IncludedinINDEXCOPERNICUS TUBİTAK[ULAKBİMTarım,VeterinerveBiyolojiBilimleriVeri Tabanı(TVBBVT)Tarafındantaranmaktadır/IndexedbyTUBİTAK[ ULAKBİMAgriculture,VeterinaryandBiologicalSciencesDatabase YazışmaAdresi/CorrespondingAddress TekirdağZiraatFakültesiDergisiNKÜZiraatFakültesi59030TEKİRDAĞ E*mail: ziraatdergi@nku.edu.tr Webadresi: Tel: ISSN:

3 DanışmanlarKurulu/AdvisoryBoard BahçeBitkileri/Horticulture Prof.Dr.KazımABAK ÇukurovaÜniv.ZiraatFak.Adana Prof.Dr.Y.SabitAĞAOĞLU AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prof.Dr.JimHANCOCK MichiganStateUniv.USA Prof.Dr.MustafaPEKMEZCİ AkdenizÜniv.ZiraatFak.Antalya BitkiKoruma/PlantProtection Prof.Dr.MithatDOĞANLAR MustafaKemalÜniv.ZiraatFak.Hatay Prof.Dr.TimurDÖKEN AdnanMenderesÜniv.ZiraatFak.Aydın Prof.Dr.IvankaLECHAVA AgriculturalUniv.Plovdiv*Bulgaria Dr.EmilPOCSAI PlantProtectionSoilCons.ServiceVelence*Hungary GıdaMühendisliği/FoodEngineering Prof.Dr.YaşarHIŞIL EgeÜniv.MühendislikFak.İzmir Prof.Dr.FevziKELEŞ AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum Prof.Dr.AtillaYETİŞEMİYEN AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prof.Dr.ZhelyazkoSIMOV UniversityofFoodTechnologiesBulgaria TarımsalBiyoteknoloji/AgriculturalBiotechnology Prof.Dr.HakanTURHAN ÇanakkaleOnsekizMartÜniv.ZiraatFak.Çanakkale Prof.Dr.KhalidMahmoodKHAWAR AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Prof.Dr.MehmetKURAN OndokuzMayısÜniv.ZiraatFak.Samsun Doç.Dr.TuğrulGİRAY UniversityofPuertoRico.USA Doç.Dr.KemalKARABAĞ AkdenizÜniv.ZiraatFak.Antalya Doç.Dr.MehmetAliKAYIŞ SelçukÜniv.ZiraatFak.Konya TarlaBitkileri/FieldCrops Prof.Dr.EsvetAÇIKGÖZ UludağÜniv.ZiraatFak.Bursa Prof.Dr.ÖzerKOLSARICI AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Dr.NurettinTAHSİN Agric.Univ.PlovdivBulgaria Prof.Dr.MuratÖZGEN AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara Doç.Dr.ChristinaYANCHEVA Agric.Univ.PlovdivBulgaria TarımEkonomisi/AgriculturalEconomics Prof.Dr.FarukEMEKSİZ ÇukurovaÜniv.ZiraatFak.Adana Prof.Dr.HasanVURAL UludağÜniv.ZiraatFak.Bursa Prof.Dr.GamzeSANER EgeÜniv.ZiraatFak.İzmir Dr.AlbertoPOMBO ElColegiodelaFronteraNorte,Meksika TarımMakineleri/AgriculturalMachinery Prof.Dr.ThefanisGEMTOS AristotleUniv.Greece Prof.Dr.SimonBLACKMORE TheRoyalVet.Agr.Univ.Denmark Prof.Dr.HamdiBİLGEN EgeÜniv.ZiraatFak.İzmir Prof.Dr.AliİhsanACAR AnkaraÜniv.ZiraatFak.Ankara TarımsalYapılarveSulama/FarmStructuresandIrrigation Prof.Dr.ÖmerANAPALI AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum Prof.Dr.ChristosBABAJIMOPOULOS AristotleUniv.Greece Dr.ArieNADLER MinistryAgr.AROIsrael Toprak/SoilScience Prof.Dr.SaitGEZGİN SelçukÜniv.ZiraatFak.Konya Prof.Dr.SelimKAPUR ÇukurovaÜniv.ZiraatFak.Adana Prof.Dr.MetinTURAN AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum Doç.Dr.PasgualeSTEDUTO FAOWaterDivisionItaly Zootekni/AnimalScience Prof.Dr.AndreasGEORGOIDUS AristotleUniv.Greece Prof.Dr.IgnacyMISZTAL BreedingandGeneticsUniversityofGeorgiaUSA Prof.Dr.KristaqKUME CenterforAgriculturalTechnologyTransferAlbania Dr.BrianKINGHORN TheIns.ofGeneticsandBioinf.Univ.ofNewEnglandAustralia Prof.Dr.IvanSTANKOV TrakiaUniv.Dept.OfAnimalSci.Bulgaria Prof.Dr.NihatÖZEN AkdenizÜniv.ZiraatFak.Antalya Prof.Dr.JozsefRATKY Res.Ins.AnimalBreed.andNut.Hungary Prof.Dr.NaciTÜZEMEN AtatürkÜniv.ZiraatFak.Erzurum

4 ( ( TekirdagZiraatFakültesiDergisi/JournalofTekirdagAgriculturalFaculty201411(1) İÇİNDEKİLER/CONTENTS S.Çınar,R.Halipoğlı,İ.İnal BazıYabancıOtMücadeleYöntemlerininÇukurovaBölgesindekiTabanMeralarındaOtVerimiVeBotanik KompozisyonaEtkisi EffectsOfSomeWeedControlMethodsonYield,BotanicalCompositionandForageQualityinSubirrigated GrasslandsofCukurova... 1*8 A.Sirat OrtaKaradenizBölgesiKoşullarınaUygunMaltlıkveYemlikArpa(HordeumvulgareL.)ÇeşitlerininBelirlenmesi DeterminationofMaltingandForageBarley(HordeumvulgareL.)CultivarsSuitableforMiddleBlackSeaRegion Conditions... 9*17 M.F.Baran,M.R.Durgut,İ.E.Kayhan,İ.Kurşun,B.Aydın,B.Kayışoğlu II.ÜrünSilajlıkMısırÜretimindeUygulanabilecekFarklıToprakİşlemeYöntemlerininTeknikveEkonomikOlarak Belirlenmesi DeterminationofDifferentTillageandSowingMethodsInTermsofTechnicallyAndEconomicallyinSecondCrop MaizeForSilage... 18*26 D.Ceylan,A.Korkut,T.Kiper TarihiÇevreYenilemeÇalışmalarındaKentselPeyzajPlanlamaAnlayışı:EdirneÖrneği UrbanLandscapePlanningConceptofHistoricEnvironmentRegenerationStudies:SampleofEdirne... 27*36 U.Karadavut,A.Taşkın KırşehirİlindeKanatlıEtiTüketiminiEtkileyenFaktörlerinBelirlenmesi DeterminationofFactorsAffectingPoultryMeatConsumptioninKırşehirProvince... 37*43 G.Ş.Aydın,B.Büyükışık,A.Kocataş FosfatveSilikatinZararliDenizelDiyatomBüyümesiÜzerineEtkisi:ThalassiosiraAlleniiTakano (Bacillariophyceae) EffectofPhosphateandSilicateonTheGrowthofHarmfulMarineDiatom:Thalassiosira(AlleniiTakano (Bacillariophyceae)... 44*52 S.Akdemir,E.Bal ElmaDepolamadaKasaİçiOrtamKoşullarınınHesaplamalıAkışkanlarDinamiğiileModellenmesi ComputationalFluidDynamicsModellingofAmbientFactorsinBoxesForAppleColdStorage... L.Máthé,G.Pillinger ExaminationofanOverturnedTowedVehicle... 53*62 63*66 N.Çömlekcioğlu,L.Efe,Ş.Karaman KahramanmaraşKoşullarındaFarklıEkimZamanlarınınIsatistinctoriaveIsatisbuschianaTürlerininVerimveBazı AgronomikÖzellikleriÜzerineEtkileri EffectsofDifferentSowingTimesonTheYieldandAgronomicCharactersofIsatistinctoriaandIsatisbuschianain KahramanmarasConditions... 67*78 H.Akbaşak,P.S.Koral ÇeltikKavuzununHıyarFidesiYetiştirmeOrtamıOlarakKullanımOlanaklarınınAraştırılması TheInvestigationofThePossibilitiesofUsingRiceHullsasaGrowingMediaforCucumberSeedlings... 79*89 L.Gurmai,P.Kiss AnalysisofRelationsofTowedVehiclesandRoadProfile... 90*97 G.D.Semiz SulamaSuyuAçısındanBorİçeriğininDeğerlendirilmesi:UluabatGölünüBesleyenOrhaneli,EmetVe MustafakemalpaşaÇayları ContentAsIrrigationWaterQuality:Orhaneli,EmetAndMustafakemalpaşaStreamsFeedingtheLakeUluabat... 98*105 S.Kiracı,E.Gönülal,H.Padem FarklıMikorizaTürlerininOrganikHavuçYetiştiriciliğindeKaliteÖzellikleriÜzerineEtkileri TheEffectsofDifferentMycorrhizaeSpeciesonQualityPropertiesinOrganicCarrotGrowing *113 A.Sahin,A.Yıldırım,Z.Ulutas AnadoluMandalarındaBazıÇiğSütParametreleriileSomatikHücreSayısıArasındakiİlişkiler RelationshipsBetweenSomaticCellCountandSomeRawMilkParamatersofAnatolianBuffaloes *121 H.İlbağı,S.Geyik Türkiye debursailimısır(zeamaysl.)tarlalarındagörülenvirüshastalıklarınınsaptanması DetectionOfVirusDiseasesinCorn(ZeamaysL.)FieldsinBursaProvinceOfTurkey *125

5 Elma%Depolamada%Kasa%İçi%Ortam%Koşullarının%Hesaplamalı%Akışkanlar% Dinamiği%ile%Modellenmesi%% S.%Akdemir 1 % % % % E.%Bal 2% 1 NamıkKemalÜniversitesiTeknikBilimlerMeslekYüksekOkulu,İklimlendirmeveSoğutmaProgramı, Tekirdağ 2 NamıkKemalÜniversitesiZiraatFakültesiBahçeBitkileriBölümü,Tekirdağ Buaraştırmanınamacı;soğukdeposıcaklıkvebağılnemindekifarklılıklarınkasaiçindeortamözellikleriüzerindeki etkisini saptamaktır. Araştırmada deneysel bir soğuk depoda elma depolanmıştır. Sıcaklık ve bağıl nem, farklı seviyelerdekikasalariçindeölçülmüştür.ayrıcakasaiçindekiortamözelliklerininkonumagöredeğişimihesaplamalı akışkanlar dinamiği ile modellenmiştir. Modellerin geçerliliği ölçüm sonuçları ile karşılaştırılmıştır. Ürün kalitesindeki değişimler belirlenmiştir. Soğutma sistemi +2oC ye ve % 90 bağıl neme ayarlanmıştır. Model %5.68 hatailesıcaklıkölçümsonuçlarınıve%3.23hatailebağılnemölçümsonuçlarınıtahminetmiştir.depoiçindealt, orta ve üst seviyelerin kalite kriterleri üzerindeki etkisi istatistiksel açıdan farklı bulunmamıştır. Ölçüm sonuçlarından da görüleceği gibi, sıcaklık ve bağıl nem açısından alt, orta ve üst seviyelerde farklılıklar olmasına rağmen,budurumkalitekriterleriüzerindeolumsuzetkiyaratmamıştır. Anahtar%kelimeler;soğukdepo,hesaplamalıakışkanlardinamiği,elma,kasa Computational%Fluid%Dynamics%Modelling%of%Ambient%Factors%in%Boxes%For% Apple%Cold%Storage%%% Thepurposeofthisresearchwastodeterminetheeffectofthedifferencestemperatureandrelativehumidityin coldstorageonambientfactorsofboxes.applewasstoredinexperimentalcoldstorage.temperatureandrelative humidityweremeasuredinboxeslocatedatdifferentlevels.inaddition,spatialvariabilityofambientfactorsinthe boxesweremodelledbyusingcomputationalfluiddynamics(cfd).modelswerecomparedwithmeasurementsfor validation.changingofstoredapplequalitywasdetermined.temperaturewas2 0 C,andrelativehumidity90%. Developed model estimated temperature with 5.68 % error and relative humidity with 3.23 % error. Effect of measurement levels on quality criteria didn t found statistically important. Although, there were difference betweentemperatureandrelativehumidityfortop,mediumandbaselevelsinthecoldstorage,thesedifferences didnotcreatenegativeeffectonqualitycriteria. Keywords:coldstore,ComputationalFluidDynamics,apple,storagebox Giriş% Bu araştırmanın amacı; yersel değişkenlik olarak adlandırılan depo içindeki sıcaklık ve bağıl nemin konumabağlıfarklılıklarınürünleriniçinekonduğu kasalara bağlı olarak etkisini azaltacak çözümleri saptamaktır. Bunun için şartlandırılmış havayı depoiçindemümkünolabildiğincehomojenolarak dağıtan bir soğutma sistemini içeren soğuk hava deposu kullanılmıştır. Ürünlerin (elma) içine konduğu kasaların bu homojen dağılımı ne kadar kasa içine yansıttığını gözlemlemek için ortam sıcaklık ve bağıl nem oranındaki değişim farklı konumlarda kasa içinde ölçülerek sonuçlar karşılaştırılmıştır. Ayrıca kasa içindeki ortam özellikleri, kasa boyutu, malzeme ve ortamın sıcaklık ve bağıl nemine göre hesaplamalı akışkanlardinamiğiilemodellenmiştir.modellerin geçerliliği elde edilen ölçüm sonuçları ile karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Kasa içindeki ürün kalitesindeki değişimler de belirlenmiştir. Böylece kasa içinde ortam özelliklerindeki değişimin ürün kayıpları üzerindeki etkisi saptanmayaçalışılmıştır. Konuileilgiliçalışmalarincelendiğindeise;Nahor ve Ark. (2005), boş ve dolu bir soğuk odada hız, sıcaklık ve nem dağılımını hesaplamak için üç boyutlu bir CFD modeli geliştirmişlerdir. Xie ve Ark.(2006)4.5mx3.3mx2.5mboyutlarındaki birdepoiçerisiiçin2boyutlumatematikselmodel geliştirmişlerdir. Mirade ve Picgirard (2006) yaptıklarıçalışmadahesaplamalıakışkandinamiği (CFD)yaklaşımınıilkolarakendüstritipiçilleriçin değerlendirmişlerdir. Hoang ve Ark. (2000) bir 53

6 soğuk oda içinde ki hava akışını Türbülans khε modelini kullanılarak CFD ile araştırmışlardır. Bahçe ürünlerinin soğuk depolanmasında ısı ve kütletransferininsimulasyonuiçinbirmodelleme yöntemi Tanner ve Ark. (2002) tarafından geliştirilmiştir. Deneysel bir soğuk oda da taban, ortavetavandüzlemlerindesıcaklık,havahızıve bağıl nemin yersel değişkenliği belirlenmiştir. Yersel değişkenliği ortaya koymak için harita ve tanımlayıcı istatistikler kullanılmıştır (Akdemir ve Arın, 2005). Xie ve Ark. (2006) model bir soğuk odada hava akış alanları ile iki boyutlu matematikselmodeltasarlamışlardır. Materyal%ve%Yöntemler% Araştırmada kullanılan soğuk oda 60 m 3 ve soğutmakapasitesi15kw dır.soğukodadahava, dışarıda istenilen koşullara getirilerek oda içine 3 basma menfezi ile üflenmekte ve karşı tarafa yerleştirilmiş 3 emme menfezi ile de emilmektedir. Böylece havanın oda içinde nispeten daha homojen olarak dağıtılması sağlanmaktadır. Oda dış ölçüleri 4 x 5 x 3 m dir. Çalışmasıcaklıları:0 C/+30 Cvebağılnem%55 95 arasındadır. Test odası için bir adet 2 kgh h1 buharlınemlendirmecihazıkullanılmıştır. Sıcaklık ve nemin ölçülmesinde kullanılan TESTO 177hH1ekranlısıcaklık,nemveçiğlenmenoktası kayıt cihazının ölçüm aralığı bağıl nem için dahili 0...%100RHarasında,sıcaklıkiçinh20 Cile+70 C arasındadır. Araştırmada ANSYS Academic CFD programı olan FLUENT 14.0 kullanılmıştır. Analizde model geometrisi oluşturulmuş, ağ yapısı ve eleman sayısı belirlenmiş, sınır şartları girilmiş ve çözücü ayarları yapılmıştır. Hesaplamalı akışkanlar dinamiği yöntemini kullanan Ansys Fluent programında modelleme için çözücü Tipi: PressurehBased hdouble Precision, akış rejimi: Steady State (Daimi Koşul), türbülans Modeli:kh epsilon(ε),basınçhızilişkisi:simple,ayrıklaştırma yöntemi: Second Order Upwind, Yakınsama Kriteri: < 10 h3 (Residuals) olarak seçilmiştir. Araştırma deposu için; ısı taşınım katsayısı: 0.35 Wm h1.c h1 (kasa duvarlarından yayılan ısı) ve ısı iletim katsayısı: 0.87 Wm h1.k h1, dış sıcaklık: 18 o C, speciesh20: olarakalınmıştır. Elmanındepolanmasındakullanılanplastikkasalar 0.6x0.4x0.2m ölçülerindedir. Kasalar depo içerisine her sütunda 10 dolu kasa olacak şekilde yerleştirilmiştir (Şekil 1). Toplam 120 kasa kullanılmıştır.üst(ü),orta(o)vealt(a)seviyeler için seçilen kasa noları ve ölçüm noktaları Şekil 2 deverilmiştir. Araştırmada Granny Smith çeşidi elma depolanmıştır. Sıcaklık% ve% bağıl% nem% dağılımının% CFD% ile% modellenmesi;% Hesaplamalı analiz süreci, geometrik modelleme, sayısal ağ oluşturma, analiz ve sonuçların işlenmesi aşamalarından oluşmaktadır.buaşamalarizlenerekansysfluent Programıaracılığıilekasaiçisıcaklıkvebağılnem dağılımı modellenmiştir.% Kasa içi sıcaklık (yığın sıcaklığı)vebağılnemdeğerleri9adetsıcaklıkve nem sensörü kullanılarak depoda üç farklı düzlemde yer alan kasaların içine yerleştirilerek saptanmıştır. Üç farklı düzlemin seçilme nedeni, istatistiksel açıdan elde edilen verilerin güvenirliliğini sağlamak içindir (Soysal, 2000, Düzgüneş ve 1987). Ölçüm yapılan noktalardaki CFDmodeltahminininneolduğuFluentprogramı aracılığıilesaptanmıştır. 54 Şekil1.Elmakasalarınındepoiçindekiyerleşimi Figure1.Replacementofappleboxesincoldstore

7 % Şekil2.Üst(Ü),orta(O)veAlt(A)seviyeiçinseçilenkasanumaraları Figure2.BoxnumbersformeasurementsatTop(Ü),middle(O)andbase(A)levels Modelin%geçerliliğinin%test%edilmesi;%Modeldenve ölçümlerden aynı noktalar için elde edilen sıcaklıklar arasındaki fark ( t) ve %farklar ((% t) ilebağılnemdeğerleriarasındakifark( RH)ve% farklar (% RH) hesaplanmıştır. Ayrıca model ve ölçümlerden elde edilen değerler için ortalama, standart sapma ve varyasyon katsayısı değerleri saptanmıştır.modellemedeneldeedilendeğerler ileölçülerekeldeedilendeğerlerarasındakifarkın istatistikî olarak önemli olup olmadığı SPSS programı aracılığı ile varyans analizi yapılarak değerlendirilmiştir. Ölçülerek elde edilen bağıl nemdeğerleri%değerlerolduğuiçin1no lueşitlik kullanılarakbağılnemverilerinintransformasyonu yapılmışvetransformeedilmişbağılnemdeğerleri kullanılarak varyans analizi yapılmıştır (Soysal, 2000,DüzgüneşveArk.,1987). "#$%("ğı"#%) (1) Ayrıcaaraştırmada;sıcaklıkvebağılnemdeğerleri için model ile ölçümler arasındaki farklardan yararlanarak modelin tahmin hatası Nahor ve ark.(2005) tarafından kullanılan 2 no lu eşitlik yardımıylahesaplanmıştır. "# = Burada; "#, "# (2) "# "# =Hesaplamalı akışkanlar dinamiği (CFD) ile yapılanmodellemeninmutlakhatası n=toplamölçümsayısı i=ölçümnoktasıindisdeğeri(1,2,..,9) "#,=CFD Modelinden saptanan i nci ölçüm noktasıiçinsıcaklık/bağılnemtahmini "# = i nci noktası için sıcaklık/bağıl nem ölçüm değeri % Ürünlerle% ilgili% gözlemler; Kalite analizleri, soğuk depo içerisindeki sıcaklık, bağıl nem ölçüm noktalarının bulunduğu 3 farklı düzlemde (alt düzlem, orta düzlem ve üst düzlem) sıcaklık ve kasalardan alınan örneklerden yapılmıştır. Analizler 3 tekerrürlü olarak ve her tekerrürde ortalama 3 kg meyve olacak şekilde yapılmıştır. Elmalarda ayda bir analizler tekrarlanmıştır. Araştırmada; elmada meyve eti sertliği, suda çözünebilir kuru madde, ph değeri, solunum ölçümü, titre edilebilir asit miktarı, nişasta içeriği (elma için), dış görünüş ve tat değerleri belirlenmiştir. Meyve% Eti% Sertliği: Her meyvenin ekvator bölgesininikiyanağından,yaklaşık1cmçapındaki meyve kabuğu kaldırıldıktan sonra 11.1 mm lik (elma için) delici uca sahip penetrometre ile meyveetisertliğikgolarakölçülmüştür. Suda% çözünebilir% kuru% madde% miktarı% (SÇKM):% Parçalayıcıdan geçirilerek hazırlanan meyve püresi, bir tülbent yardımıyla süzülmüştür. Daha sonra el refraktometresi ile bu meyve suyunun SÇKMmiktarı(%)20 0 C yegöredüzeltmeyapılarak ölçülmüştür. Titre%edilebilir%asit%(TEA)%miktarı:Süzülmüşmeyve suyunda asitçe zengin meyvelerde 5 ml, düşük asitlimeyvelerde10mlalınmıştır.üzerine

8 ml saf su eklenmiştir. Bir ph metre yardımı ile çözeltinin ph değeri 8.0 oluncaya kadar 0.1 N sodyum hidroksitle titre edilmiştir. ph metre yoksa çözeltiye birkaç damla fenolftallen eklenmiştir ve renk gülkurusu pembe oluncaya kadar titre edilmiştir. Asit değerinin hesabı yapılmıştır(karaçalı,i.,1993). ph%değeri:tekrarlıolarakparçalayıcıdangeçirilmiş meyve pürelerinde, ph metre ile sabit sıcaklıkta doğrudanokumayapılaraksaptanmıştır. Solunum% Ölçümü:% 2.5 litrelik kavanozlara 1 kg meyve konularak 1 saat süre ile bu şekilde bırakıldıktan sonra ölçümler dijital karbondioksit analizatörü (Portamap) nün ucu kavanozun kapağına batırılarak içerideki CO 2 miktarı ml/kg/saat olarak ölçülmüştür (Zhou ve Ark., 2000). Nişasta% İçeriği:% Meyveler, ekvator düzeyinden keskin bıçakla düzgün kesilerek, petri kutularına önceden dökülen potasyum iyodür çözeltisine batırılmış ve 15h20 dakika bekletildikten sonra kesikyüzeydekinişastadağılımıkoyulacivertrenk ile izlenmiştir. Yöntemin değerlendirilmesinde, meyveyüzeyindenişastagörülmeyenalanlaresas alınmıştır. 1 den 5 e kadar olan skor değerleri verilereknişastadağılımısaptanmıştır. Dış%Görünüş%ve%Tat:%Meyvelerindışgörünüşvetat değerlendirmesinde 1h9 skalası kullanılmıştır. Bu skalada 1h3=pazarlanamaz, çok kötü 5= pazarlanabilir,7=iyi,9=çokiyideğerlerialınmıştır. Değerlendirmefloresanışıkaltındavekokusuzbir ortamda 7 kişiden oluşan bir panalist grubu tarafındanyapılmıştır. Araştırma%Sonuçları%Ve%Tartışma% Kasa% içi% sıcaklık% ve% bağıl% nem% model% ve% ölçüm% sonuçları% Kasa içi sıcaklık dağılım modelleri alt, orta ve üst düzlemleriçinşekil3 deverilmiştir. a b c Şekil3.Alt(a),orta(b)veüst(c)düzlemKasaiçisıcaklıkdağılımmodeli Figure3.Temperaturedistributionofboxesforbase,middleandtoplevel a b c Şekil4.Alt(a),orta(b)veüst(c)düzlemKasaiçibağılnemdağılımmodeli Figure4.Relativehumiditydistributionofboxesforbase,middleandtoplevel 56

9 Modellemenin elma depolama için yapıldığı bu araştırmada kasa içi bağıl nem dağılım modelleri alt,ortaveüstdüzlemiçinşekil4 deverilmiştir. Kasaiçindemodeldeneldeedilen(t_m)veölçülen sıcaklık (t_ö) değerlerinin ortalamaları, aralarındaki farkları (Δt), % farklar (%Δt) ve tanımlayıcıistatistikleriçizelge1 deverilmiştir. Soğutma sistemi +2 o C de soğutmak üzere ayarlanmıştır.modellemedeneldeedilendeğerler ile ölçümden elde eldilen kasa içi değerler arasındaki fark ortalama olarak C olarak Çizelge1.Sıcaklıkvebağılnemiçinmodel,ölçümvefarkdeğerleri saptanmıştır. Model % 5.68 hata ile ölçüm sonuçlarını tahmin etmiştir. Modelleme mutlak hatası Nahor ve ark. (2005) e göre sıcaklık için 6.83olarakhesaplanmıştır.Ölçümsıcaklıkları2.60 ile 3.0 o C arasınde değişirken model ile tahmin edilen sıcaklıklarda 2.46 ile 2.95 arasında değişmiştir. Soğuk depolamada sıcaklık toleransının 1 o C olduğu düşünüldüğünde soğuk depo içinde ölçüm noktaları arasındaki C lık farkın kabul edilebilir bir değişkenlik olduğu sonucunavarılır(watkinsveark.,2004). Table1Model,measurementsanddifferencesfortemperatureandrelativehumidity Konum Ölçüm t_ö ( o C) t_m ( o C) Δt ( o C) Δt (%) RH_ö (%) RH_m (%) ΔRH (%) ΔRH (%) Üst Orta Alt h1.70 h h0.15 h h0.28 h0.33 Ortalama Min Max Standartsapma VK(%) Modellemehatası ( "# ) Çizelge2.Modelveölçümiçinsıcaklıkortalamadeğerleri Table2.Meantemperatureformodelandmeasurement Model/Ölçüm Seviye Ortalama Model Genel 2.63 Ölçüm Genel 2,79 57

10 Çizelge3.Sıcaklıkvaryansanaliztablosu Table3.Varianceanalysistableoftemperature KAYNAK KarelerToplamı Kareler Ortalaması F Sig. SD Model/Ölçüm Seviye Model/Ölçüm*Seviye Hata Genel Soğutmasistemi%90bağılnemiçinayarlanmıştır. Modellemedeneldeedilendeğerlerileölçümden elde eldilen kasa içi değerler arasındaki fark ortalama olarak % 2.91 olarak saptanmıştır. Modelleme hatası Nahor ve ark. (2005) e göre bağılnemiçin3.78olarakhesaplanmıştır.ölçülen bağıl nem değerleri %82 ile %94 arasınde değişirken model ile tahmin edilen sıcaklıklarda %82 ile %84 arasında değişmiştir. Soğuk depolamada bağıl nem toleransının %5 olduğu düşünüldüğünde minimum ve maksimum arasındaki % 12 lik farkın kabul edilebilir bir değişkenlik olduğu sonucuna varılır (Watkins ve ark.,2004). Elma depolama sırasında kasa içi sıcaklığa bağlı olarak model ve ölçüm sıcaklıkları ile ilgili Çizelge4.Modelveölçümiçinbağılnemortalamadeğerleri tanımlayıcı istatistikler Çizelge 2 de ve varyans analiztablosuiseçizelge3 deverilmiştir. Kasa içi sıcaklık ile ilgili varyans analiz tablosu incelendiğinde;ölçümlervemodeldeneldeedilen değerler arasındaki farklar istatisitiksel açıdan önemli çıkmıştır (F=7.349, α=0,019). Ölçüm ve model 2 grup olduğu için Duncan yada LSD ile gruplama yapılmamıştır. Seviyeler arasındaki farklılık ve ölçümxseviye interaksiyon farklılıkları istatistikselaçıdanönemsizçıkmıştır. Elmadepolamasırasındakasaiçibağılnemmodel veölçümdeğerleriileilgilitanımlayıcıistatistikler Çizelge 4 de ve varyans analiz tablosu ise Çizelge 5 deverilmiştir. Table4.Meanrelativehumidityformodelandmeasurements Model/Ölçüm Seviye Ortalama Model Genel Ölçüm Genel Çizelge5.Bağılnemvaryansanaliztablosu Table5.Varianceanalysistableofrelativehumidity KAYNAK Kareler KarelerToplamı SD Ortalaması F Sig. Model/Ölçüm Seviye Model/Ölçüm*Seviye Hata Genel

11 Elma depolamada kasa içi bağıl nem ile ilgili varyansanaliztablosuincelendiğinde;ölçümlerve hesaplamalı akışkanlar dinamiği ile elde edilen model üzerinde ölçüm yapılan noktalar için yapılan tahminler arasındaki farklar istatisitiksel açıdan önemli çıkmıştır (F= α=0.025). Ölçümvemodel2grupolduğuiçinDuncanyada LSD ile gruplama yapılmamıştır. Seviyeler arasındaki farklılık ve ölçümxseviye interaksiyon farklılıklarıistatistikselaçıdanönemsizçıkmıştır. Ürünlerle%ilgili%gözlemler Araştırmasonucundakalitekriterlerinegörefarklı bölgelerönplanaçıkmıştır.ancakdepoiçerisinde bölgelerin elma meyve kalitesi üzerine etkisinin istatistiksel açıdan önemli düzeyde farklılıklar ortaya çıkarmadığı belirlenmiştir. Bu durumda depo içerisinde meyvelerin eşit oranlarda soğuk havayavenememaruzkalıpkalitedeğerlerininde benzerşekildedeğişmişolduğudüşünülebilir. Meyve%eti%sertliği%% Granny Smith elma çeşidinin başlangıçta ortalama 8 kg olan meyve eti sertliği depolama süresince sürekli azalma göstermiştir. Muhafaza süresince meyve eti sertliği azalması pektin Çizelge6.Meyveetisertliğideğişimleri(kg) Table6.Changingoffruithardness(kg) bileşiklerindeki değişimle gerçekleşmektedir (Smock1944).Meyveetisertliğiüzerinemuhafaza süresinin etkisi istatistiksel olarak önemli bulunurken bölgelerin etkisinin önemli olmadığı tespit edilmiştir (Çizelge 6). 4. ay sonunda en düşük meyve eti sertlik değeri alt bölge meyvelerinde(4.5kg)enyükseksertlikdeğeriise üst bölge meyvelerinde (5.4 kg) belirlenmiştir. Araştırmada elde edilen meyve eti sertlik değerlerindekiazalmafarklıaraştırmasonuçlarıile uyumiçerisindedir(özcan.1990;koyuncuveeren 2005). Suda%çözünebilir%toplam%kuru%madde%(SÇKM.%%)% Tüm bölgelerin muhafaza süresi sonunda SÇKM oranlarının başlangıç seviyelerine göre artış gösterdiğibölgelerarasıfarklılıklarıniseistatistiki açıdan önemli olmadığı belirlenmiştir (Çizelge 7). Depolama sonunda en yüksek SÇKM değeri alt bölge meyvelerinde (%16.1) en düşük SÇKM değeri ise üst bölge meyvelerinde (%14.6) olarak tespitedilmiştir.eldeedilendeğerlerkoyuncuve Eren(2005)'inmuhafazasonundageneldeSÇKM değerinin başlangıç değerlerinden yüksektir bulgusuileuyumiçerisindedir. 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi 7.3a 6.5b 5.7c 5.0d LSD bölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =0.256 LSD bölge =Ö.D. Çizelge7.ElmanınSÇKMdeğişimleri(%) Table7.Solublesolidchangingoftheapple(%) 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi 13.6a 14.7b 15b 15.8c LSD depoxbölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =0.527 LSD bölge =Ö.D. 59

12 % Çizelge8.ElmadameydanagelenTEAdeğişimleri(%) Table8.Titratableaciditychangingoftheapple 60 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi 0.61a 0.55b 0.49c 0.43d LSD bölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =0.035 LSD bölge =Ö.D. Çizelge9.ElmadameydanagelenpHdeğişimleri Table9.pHchangingofapple 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi LSD bölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =Ö.D. LSD bölge =Ö.D. Titre%edilebilir%asit%oranı%(%)% Araştırmada muhafaza süresinin uzamasına paralel olarak elmaların titre edilebilir asit miktarında azalmalar meydana gelmiştir. Yapılan istatistikîanalizdebölgexzamaninteraksiyonuve bölge ana etkisi önemli seviyede bulunmamıştır (Çizelge8).4.aysonundaenyüksektitreedilebilir asit miktarı orta bölgede (%0.45), en düşük titre edilebilir asit miktarı ise üst bölgede (%0.41) olarak belirlenmiştir. Asitlik değişimi ile ilgili elde ettiğimizbubulgularkaynaş(1987)vedündarve Solunum%ölçümü% Meyvelerde depo içerisinde olgunluğun ilerlemesine bağlı olarak muhafaza süresi sonuna doğru solunum hızında da artış görülmüştür (Çizelge10).BenzerşekildeIlgın(2003) dayaptığı çalışmada, GrannySmithveFujielmaçeşitlerinin solunum değerinin 20h45 mg CO 2 kg h1 h h1 arasında değişiklik göstermiş olduğunu ve muhafaza sonuna doğru solunum değerinin arttığını tespit etmiştir. Yapılan analizlerde bölge x zaman interaksiyonuvebölgeanaetkisiönemliseviyede bulunmamıştır. Muhafaza süresi sonunda en Ark.(1995) nındepolamaboyuncaasitlikdeğişimi üzerine saptadıkları bulgularla uyum göstermektedir. %ph%değeri% MeyvesularındapHdeğerlerindekideğişimler TA oranlarındaki değişimlerle zıt yönde gerçekleşmiştir. Yani; beklenildiği gibi muhafaza süresince TA değerleri azalırken ph değerlerinde artışlar belirlenmiştir (Çizelge 9). Ancak bölge, zamanveinteraksiyonlarıistatistikîaçıdanönemli bulunmamıştır. yükseksolunumhızıortabölge(32.7mgco 2 kg h1 h h 1 ) meyvelerinde, en düşük solunum hızı ise üst bölge (37.5 mg CO 2 kg h1 h h1 ) meyvelerinde belirlenmiştir. % Nişasta%düzeyindeki%değişimler%% Araştırmada nişasta düzeyi 1h5 skalasına göre değerlendirilmiştir ve elmalar muhafazaya alındıktan 3 ay sonra nişastanın tamamen kaybolduğu tespit edilmiştir (Çizelge 11). Muhafaza süresinin nişastanın parçalanması

13 üzerine etkisi istatistiksel olarak önemli bulunurken bölgeler arasındaki farklılıklar önemli bulunmamıştır. % Tat%analizleri% Araştırmada meyvelerin tat analiz sonuçları incelendiğinde bölgelere göre değişen oranlarda tatpuanlarındaazalmalargörülmüşvebuazalma istatistiki açıdan önemsiz bulunmuştur (Çizelge 12). Granny Smith gibi yeşil elmaların kabuklarında muhafaza süresinin uzamasıyla klorofilkaybıhızlanmakta,elmalarhızlasarırenge dönmekte ve dokulardaki nişasta şekere dönüşmektedir. Bu durum meyvenin hem pazarlanabilir değerinin düştüğünü hem de tat kaybınınhızlandığınıgösterenönemlibirsüreçtir. Araştırmasonundaüçbölgededeyeralanelmalar pazarlanabilirdeğeriifadeeden5puanınüzerinde puanlanmıştır.ancakbölgelerarasındaönemlibir farklılıkortayaçıkmamıştır. Çizelge10.Elmadameydanagelensolunumdeğişimleri(mgCO 2 kg h1 h h1 ) Table10.Respirationchangingapple(mgCO 2 kg h1 h h1 ) 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi 26.4a 27.2a 30.4b 35.5c LSD bölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =2.645 LSD bölge =Ö.D. Çizelge11.Elmadameydanagelennişastadeğişimleri(1h5) Table11.Starchchangingforapple 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi 2.9a 4.8b 5b 5b LSD bölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =0.238 LSD bölge =Ö.D. Çizelge12.Elmadameydanagelentatdeğişimleri(9h1) Table12.Tastechangingofapple 1.ay 2.ay 3.ay 4.ay Bölgeanaetkisi Altbölge Ortabölge Üstbölge Zamananaetkisi 8.1a 7.7b 7.1c 6.6d LSD bölgexzaman =Ö.D. LSD zaman =439 LSD bölge =Ö.D. 61

14 Teşekkür% Soğuk hava depolarında kasa içi bağıl nem ve sıcaklık dağılımının hesaplamalı akışkanlar dinamiği ile modellenmesi isimli NKÜ BAP 00.MB.AR.1202 no luprojemizidesteklediğinden dolayı Namık Kemal Üniversitesi Rektörlüğüne teşekkürediyoruz. Sonuç%ve%Öneriler% Kasa tipine bağlı olarak depolama koşulları değişmektedir. Tarımsal ürün kayıpları üzerinde etkili olan kasa içi sıcaklık ve nem değişiminin saptanması kayıpların azaltılması açısından önemlidir. Soğuk hava depolarında depolanan ürünlerin kasa içi sıcaklık ve nem değerleri kasa tipine ve ölçülerine bağlı olarak farklılık göstermektedir. Bu farklılıklar depolanan ürünün kalitesinivedepolamasüresinietkilemektedir.bu araştırmanın gerekçesini soğuk hava depolarında soğukhavanınkasaiçindesıcaklıkvebağılneminin konumabağlıolarakfarklılıklarınınbelirlenmesive bununda depolanan ürünlerin kalitesi üzerindeki olumsuz etkilerinin bulunması oluşturmaktadır. Kasalarda depolanan ürünlerde kalite ve miktar kayıpları da farklılık göstermektedir. Ayrıca pratikte soğuk hava depolarında nemlendirme klasik yollarla (nemlendirilmiş çuvallar, ürünlerin üzerine su püskürtülmesi veya ortama kaplar içinde su bırakılması) sağlanmaya çalışılmaktadır. Butipbiruygulamadasoğukodaiçindebağılnem deponunhertarafındaolduğugibikasaiçindede farklılık yaratmakta ve sonuçta üründe kalite kaybınavebozulmalaranedenolmaktadır. Bu çalışmada kasa içindeki sıcaklık ve bağıl nem değişimi belirtilen sınır koşulları kullanılarak hesaplamalı akışkanlar dinamiği ile tahmin edilmiştir.çeşitlinoktalariçinyapılantahminlerin hataoranıdepolamakoşullarındasıcaklıkvebağıl nem için kabul edilen toleranslar içinde bulunmuştur. Sıcaklık için mutlak hata 6.83 ve bağılnemiçinise3.78olaraksaptanmıştır. Kaynaklar% Akdemir.S.,veS.Arin.2005.EffectofAirVelocityon TemperatureinExperimentalColdStore.Journalof AppliedSciences5(1):70h74 Dündar. Ö.. K. Kaşka, ve A. Küden Kaşel elmalarının muhafazası üzerine araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. 3h6 Ekim Adana.Cilt1(Meyve):49h53. Düzgüneş.O.,T.KesiciveO.Kavuncu.1987.Araştırma ve Deneme Metotları (İstatistik MetotlarıhII). Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları:1021. Ders Kitabı:295.Ankara. Hoang,M.L,P.Verboven,J.DeBaerdemaekerandB.M. Nicolai, Analysis of airflow in a cool store by means of computational fluid dynamics, Int. J Refrigeration23(2): Ilgın, U Niğde koşullarında yetiştirilen Granny Smith ve Fuji elmalarının soğukta muhafazası. Ç. Ü. FenBilimleriEns.BahçeBitkileriAnabilimDalıYLTezi, 57s. Karaçalı, İ Bahçe ürünlerinin muhafaza ve pazarlanması. E.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınlar No: 494. Bornova.İzmir. Kaynaş,K.1987.DoğuMarmaraBölgesindeYetiştirilen Önemli Elma Çeşitlerinin Depolanma Olanakları Üzerine Araştırmalar Atatürk Bahçe Kültürleri AraştırmaEnstitüsü.Yalova. Koyuncu, M.A. ve İ. Eren Bazı elma çeşitlerinin soğukta depolanma koşullarının belirlenmesi. ADÜ ZiraatFakültesiDergisi2(1): Mirade P S. and L. Picgirard Improvement of ventilation homogeneity in an industrial batchhtype carcass chiller by CFD investigation. Food Research International39: Nahor.H.B.,M.L.Hoanga,P.Verbovena,M.Baelmansb and B.M. Nicolai CFD model of the airflow. heatandmasstransferincoolstores.international JournalofRefrigeration28: Özcan. M PozantıhKamışlı Vadisinde Yetiştirilen Amasya. Starking ve Golden Delicious Elmalarının Muhafazası Üzerine Araştırmalar. Ç. Ü. Fen Bilimleri Ens. Bahçe Bitkileri Anabilim Dalı Doktora Tezi Kod No: s. Smock.R.M.1944.ThePhysiologyofDeliciousFruitsin Storage.TheBotanicalReviev.10:560h598. Soysal. İ Biyometrinin Prensipleri. yayın no:95. Ders notu:66 T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü.Tekirdağ Tanner,D.J.,A.C.ClelandandT.R.Robertson.2002.A generalisedmathematicalmodellingmethodologyfor design of horticultural food packages exposed to refrigerated conditions: Part 3. mass transfer modelling and testing. International Journal of Refrigeration25:54 65 Watkins C. B., E. Kupferman and D.A. Rosenberger Apple. The Commercial Storage of Fruits, Vegetables, and Florist and Nursery Stocks. (Eds. Kenneth C.Gross, Chien Y. Wang, M. Saltveit). AgriculturalHandbookNumber66USDA,ARS. XieJ.,X.H.Qu,J.Y.ShiandD.W.Sun.2006.Effectsof designparametersonflowandtemperaturefieldsof a cold store by CFD simulation. Journal of Food EngineeringVolume 77. Issue 2. November Pages355h363 Zhou.S.,A.Lurie,A.Lers,L.Khatchitski,SonegoandR. BenArie.Delayedstorageandcontrolledatmosphere storage of nectarines: two strategies to prevent woolliness.postharvestbiol.technol.18:133h141.