ÖZET...3 DÜNYA EKONOMISINE GENEL BIR BAKIŞ...8 TÜRKIYE NIN HALI İHRACATI...20 HALI İHRACATIMIZDA MAKINE HALISI VE EL HALISININ PAYI...

Transkript

1 HALI SEKTÖRÜNÜN 2009 OCAK-HAZİRAN İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ İTKİB GENEL SEKRETERLİĞİ ARGE ve MEVZUAT ŞUBESİ TEMMUZ 2009

2 ÖZET...3 DÜNYA EKONOMISINE GENEL BIR BAKIŞ...8 TÜRKIYE NIN HALI İHRACATI...20 HALI İHRACATIMIZDA MAKINE HALISI VE EL HALISININ PAYI...23 ÜLKE GRUPLARI İTIBARIYLE HALI İHRACATIMIZIN DEĞERLENDIRMESI...24 ÜLKELER İTIBARIYLE EL HALISI VE MAKINE HALISI İHRACATIMIZIN DEĞERLENDIRMESI...27 Ortadoğu Ülkelerine Halı İhracatımız Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız Yeni Avrupa Birliği Ülkelerine Halı İhracatımız Eski SSCB Ülkelerine Halı İhracatımız Diğer OECD Ülkelerine Halı İhracatımız Afrika Ülkelerine Halı İhracatımız Diğer Asya Ülkelerine Halı İhracatımız Diğer Avrupa Ülkelerine Halı İhracatımız Serbest Bölgelere Halı İhracatımız EKLER : İHRACAT KAYIT RAKAMLARI

3 ÖZET Dünya ve Türkiye Ekonomisindeki Gelişmeler Son dönemde, global ekonomide daralmanın hız kestiği yönündeki işaretler alınmaya başlamış olup, bu olumlu işaretler artmaya devam etmektedir. Özellikle, belli başlı ülkelerin sanayilerine ilişkin göstergelerdeki iyileşme belirtilerinin yanı sıra, global krizin en kötü döneminin geride kaldığı ve ABD ekonomisinin yılın ikinci yarısında toparlanmaya başlayabileceği yönündeki görüşlerin ağırlık kazanması, uluslararası piyasaları olumlu yönde etkilemiştir. Dünya Bankası 2009 yılı için küresel ekonomideki 1,7 lik daralma tahminini 2,9 olarak güncellemiş ve bu dönemde dünya mal ticareti hacminin 9,7 düzeyinde daralacağını belirtmiştir. Buna karşın, OECD nin Haziran ayında yayımladığı Ekonomik Görünüm raporunda daha olumlu tahminler yapılmıştır. Bu çerçevede, OECD küresel ekonomiye ilişkin Mart ayında yayımladığı tahminlerini Haziran ayında, 2009 yılı için 4,3 küçülme yerine 4,1 küçülme, 2010 yılı için ise 0,5 küçülme yerine 0,7 büyüme olarak güncellemiştir. Uluslararası Para Fonu (IMF) dünya ekonomisiyle ilgili tahminlerini olumlu yönde revize etmiştir. IMF nin son tahminlerine göre dünya ekonomisi 2009 yılında 1,4 daralacak, 2010 yılında ise 2,5 büyüyecektir. IMF nin bir önceki tahmininde 2010 yılında dünya ekonomisinin 1,9 büyümesi öngörülüyordu. Diğer yandan, ABD ekonomisinin 2009 yılının ilk çeyreğinde 5,5 daraldığı açıklanmıştır. Dünya Bankası tahminlerine göre ABD ekonomisi 2009 yılında 3 küçülürken, 2010 yılında ise 1,8 büyüme gösterecektir. OECD verilerine göre ABD ekonomisinin 2009 yılı küçülme oranı 2,8 de kalırken, 2010 büyüme oranı ise 0,9 olarak gerçekleşecektir. Güncel gelişmeler ışığında, Eurostat verilerine göre, Euro Bölgesi nde ise ekonomi 2009 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre 4,9 oranında gerileme göstermiş bulunmaktadır. 27 üyeli AB ekonomisi ise aynı dönemde 4,7 küçülmüştür. Dünya Bankası tahminlerine göre, Euro Bölgesi ekonomileri 2009 yılında 4,5 küçülürken, 2010 yılında 0,5 büyüme gösterecektir. OECD verilerine göre ise, Euro Bölgesi ekonomilerinin 2009 yılı küçülme oranı 4,8 oranında öngörülürken, 2010 yılı için öngörülen büyüme oranı ise 0 dır. 3

4 Türkiye ekonomisinde son dönemde küresel piyasalardaki normalleşme eğilimi, yurtiçi piyasalara da yansımıştır. Kapasite kullanım oranı, tüketici ve reel kesim güven endeksleri gibi öncü göstergelerdeki artış eğilimi ve sanayi üretimindeki gerilemenin yavaşlaması da piyasalar tarafından olumlu karşılanmıştır. Öte yandan, özellikle istihdam verileri negatif yönde seyretmeye devam etmektedir. Türkiye nin 2009 yılı birinci çeyrek büyüme verileri açıklanmıştır. Açıklanan verilere göre Türkiye ekonomisi 2009 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre 13,8 oranında küçülmüştür. Güncel gelişmeler paralelinde Türkiye ekonomisinin ciddi oranda daralacağı zaten bekleniyordu ancak bu oran beklentileri de aşmıştır. Diğer yandan, ekonomi bir önceki çeyrek döneme göre ise 2,2 daralmış bulunmaktadır. Dünya Bankası tarafından Haziran ayı sonunda açıklanan revize tahminlerine göre, Türkiye'de Gayri Safi Yurtiçi Hasıla nın (GSYH) 2009'da 5,5 daralması, 2010'da ise 1,5 büyümesi beklenmektedir. OECD tahminlerine göre ise Türkiye ekonomisinin 2009 yılında 5,9 küçülürken, 2010 yılında ise 2,6 büyümesi beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Haziran ayında tüketici fiyatları Mayıs ayına göre (TÜFE) 0,1 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise 5,7 yükselmiş bulunmaktadır. Üretici fiyatları (ÜFE) Haziran ayında Mayıs ayına göre 0,9 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre 1,9 düşmüş bulunmaktadır un İlk Yarısında İhracatta Eğilim Düşüş Yönünde Halı ihracatında geçtiğimiz yılın son dönemlerinde başlayan düşüş 2009 un ilk yarısının tamamlandığı bu günlerde etkisini halen sürdürmektedir. Olumsuz seyir devam ediyor olsa da Haziran ayına ilişkin rakamlar gelecek dönem için umut vaat eder bir görünüm sergilemektedir. Haziran ayında ülkemizin toplam halı ihracatı yılının aynı dönemine kıyasla 3,3 oranında gerilemiştir Ocak Haziran döneminde ise ülkemizin toplam halı ihracatı yılının aynı dönemine kıyasla 14,6 düşerek 462,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Düşüş oranının Ocak Şubat döneminde 22,9 olduğu ve bu tarihten itibaren sürekli azalan bir seyir izlediği gelecek döneme olumlu bakabilmek açısından belirtilmelidir Ocak Haziran döneminde el halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 26,1 azalarak yaklaşık 53 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 4

5 Aynı dönemde makine halısı ihracatı ise bir önceki yıla kıyasla 12,8 düşmüş ve 409,7 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Belli Başlı Pazarlarda Halı İhracatındaki Gelişmeler Türkiye nin halı ihracatında 15,2 lik payıyla en büyük pazarı olan S. Arabistan a gerçekleştirilen ihracatta, Mart ayından itibaren görülen artış eğilimi Haziran ayında da devam ederek, 2009 Ocak Haziran döneminde de bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 13,9 oranında artarak 70,3 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Anılan dönemde, en önemli halı ihracat pazarlarımız arasında yer alan ABD ye halı ihracatımız 19,1 düşmesine rağmen, kaydedilen 33,1 milyon dolarlık ihracat ve 7,2 lik pay ile ABD en büyük ikinci halı pazarımız konumuna gelmiştir. Bir diğer önemli pazarımız olan Irak a yönelik halı ihracatımız 2009 Ocak Haziran döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 102,6 aratarak yaklaşık 33 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bu ihracat değeri Irak toplam halı ihracatımız içerisinde 7,1 lik pay ile en büyük üçüncü pazarımız konumuna gelmiştir. Geçtiğimiz aya kadar en büyük ikinci halı ihracat pazarımız olan Almanya ya yönelik ihracatımızın 5,1 düşmesi ve ihracat değerimizin 31,5 milyon dolara gerileyerek ihracatımız içerisindeki payının 6,8 e düşmesi sonucu Almanya bu dönemde en büyük pazarlarımız arasında ancak dördüncü sırada yer almaktadır. Halı ihracatımızda 2009 Ocak - Haziran dönemine ait veriler incelendiğinde ilk 10 pazar içerisinde S. Arabistan, Irak, İngiltere ve Azerbaycan haricindeki altı ülkeye yönelik ihracatımızın bir önceki yıla göre azaldığı anlaşılmaktadır. İlk on ülke içerisinde halı ihracat artışımızın en yüksek olduğu ülke 102,6 artış kaydedilen Irak olmuştur. Aynı dönemde ilk 10 ülke içerisinde ihracatımızın bir önceki seneye kıyasla en fazla gerilediği ülke ise 64,9 luk düşüşle Romanya olmuştur. Bu ülkeye yönelik ihracat in ilk 6 aylık döneminde 32,7 milyon dolar olarak gerçekleşmişken bu yılın Ocak Haziran döneminde kaydedilen halı ihracatımız 11,5 milyon dolar ile sınırlı kalmıştır. El Halısı Pazarlarımızdaki Gelişmeler 2009 Ocak - Haziran döneminde el halısı ihracatı bir önceki yılın aynı dönemine göre 26,1 azalarak yaklaşık 53 milyon dolar olmuştur. Aynı dönemde el halısı ihracatımızda en önemli ülkeler başta ABD ve Japonya olmak üzere Belçika, Almanya ve İtalya olarak sıralanmaktadır. 5

6 Söz konusu dönemde en önemli el halısı ihracat pazarımız olan ABD ye ihracat 35,5 oranında azalarak 8,5 milyon dolar olarak kaydedilmişken, ABD nin el halısı ihracatımızdaki payı 16 olarak hesaplanmaktadır. El halısı ihracatımızda ilk 10 pazar arasında yer alan ülkelerden Belçika ve Avusturya dışında kalan sekiz ülkeye yönelik ihracat 10,2 ile 62,2 arasında değişen oranlarda gerilemiştir. Ülkemiz için ihracat pazar büyüklüğü sıralamasında ABD nin hemen ardından gelen Japonya ya el halısı ihracatı bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla 18,5 oranında azalırken, değer olarak 5,1 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Japonya nın Türkiye nin toplam el halısı içindeki payı 9,7 olarak hesaplanmıştır. Bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla ülkemizin el halısı ihracatında artış kaydedilen ülkeler 394,9 artış oranı ile Belçika ve 95,6 oranında artış ile Avusturya olmuştur. Makina Halısı Pazarlarımızdaki Gelişmeler 2009 Ocak - Haziran döneminde makina halısı ihracatımız yılının aynı dönemine göre 12,8 oranında düşerek 409,7 milyon dolar olmuştur. Anılan dönemde, makina halısı ihracatımızda en büyük paya sahip olan ülke olarak 70,2 milyon dolarlık ihracat ve 17,1 lik payıyla S.Arabistan öne çıkmaktadır. S.Arabistan dan sonra gelen iki ülke Irak ve Almanya ise sırasıyla 32,6 milyon dolarlık ihracat ile 8 lik pay ve 30,6 milyon dolarlık ihracat ile 7,5 lik paylarıyla ikinci ve üçüncü sırayı paylaşmaktadırlar. Makine halısı ihracatımızın en büyük pazarı konumunda olan Suudi Arabistan a yapılan ihracat Ocak Haziran dönemine kıyasla 14,9 artarak 70,2 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Anılan dönemde Irak a yönelik ihracatımız 106,9 oranında artmıştır. Almanya ya yönelik makine halısı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 0,9 azalmıştır yılının Ocak Haziran döneminde en fazla makine halısı ihraç edilen ilk 10 pazarın 6 tanesinde ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 0,9 ile 65 arasında değişen oranlarda azalmıştır. Ocak Haziran dönemine kıyasla 65 gerilediği Romanya ihracatımızın en yüksek oranlı düşüş kaydettiği pazar olmuştur. Romanya dışında ihracatımızın bir önceki senenin aynı dönemine kıyasla gerilediği ülkeler arasında 11,4 lük 6

7 düşüşün yaşandığı ABD, 23,7 lik düşüşün yaşandığı Polonya ve 26,3 lük düşüşün yaşandığı Birleşik Arap Emirlikleri öne çıkmaktadır. En yüksek ihracat artışının kaydedildiği ülke, bir önceki seneye kıyasla makine halısı ihracatımızın 106,9 arttığı Irak olmuştur. İhracatımızda artış kaydedilen diğer üç ülke ise 14,9 luk ihracat artışının kaydedildiği S.Arabistan, 80,1 lik artışın kaydedildiği İngiltere ve 28,6 lık artışın kaydedildiği Azerbaycan olmuştur. 7

8 HALI SEKTÖRÜNÜN 2009 OCAK HAZİRAN İHRACAT PERFORMANS DEĞERLENDİRMESİ Dünya Ekonomisine Genel Bir Bakış Dünya Ekonomisi Toparlanıyor mu? Son dönemde, global ekonomide daralmanın hız kestiği yönündeki işaretler alınmaya başlamış olup bu olumlu işaretler artmaya devam etmektedir. Özellikle, belli başlı ülkelerin sanayilerine ilişkin göstergelerdeki iyileşme belirtilerinin yanı sıra, global krizin en kötü döneminin geride kaldığı ve ABD ekonomisinin yılın ikinci yarısında toparlanmaya başlayabileceği yönündeki görüşlerin ağırlık kazanması, uluslararası piyasaları olumlu yönde etkilemiştir. Küresel ekonomide, en kötünün geride kaldığı yönündeki görüşler ağırlık kazanmakla birlikte, son dönemde yaşanan iyileşmelerde, bilhassa hükümetler ve merkez bankaları tarafından alınan önlemlerinin etkili olduğu değerlendirilmektedir. Özellikle gelişmiş ülkelerde kredi koşullarındaki sıkılık ve tüketim harcamalarındaki zayıflığın devam etmesi, son dönemdeki iyileşmenin sürdürülebilirliği konusunda soru işaretlerine neden olmaktadır. İşsizlik oranlarının yüksek seyretmesinin de tüketim harcamalarını bir süre daha olumsuz etkileyeceği düşünülmektedir. Öte yandan, genişletici maliye ve para politikası önlemlerinin önümüzdeki dönemde bütçe açıkları ve artan kamu borç yükü kanalıyla orta vadede enflasyonist baskılar yaratacağı yönündeki endişeler de dile getirilmektedir. Bu çerçevede, ekonomideki iyileşme sinyallerini fırsat bilen G-8 ülkeleri, Haziran ayında İtalya da bir araya gelerek şimdiye kadar krizle mücadele etmek için uygulanan genişletici politikalardan çıkış için stratejiler belirlemeye başlamıştır. Ancak, G-8 ülkeleri bu yönde stratejilerin uygulanabilmesi için küresel ekonomideki iyileşmenin istikrar kazanması gerektiğini açıklamıştır. Öte yandan, Dünya Bankası 2009 yılı için küresel ekonomideki 1,7 lik daralma tahminini 2,9 olarak güncellemiş ve bu dönemde dünya mal ticareti hacminin 9,7 düzeyinde daralacağını belirtmiştir. Buna karşın, OECD nin Haziran ayında yayımladığı Ekonomik Görünüm raporunda daha olumlu tahminler yapılmıştır. Söz konusu raporda, hükümetlerin aldığı önlemlerin etkisiyle küresel ekonomiye ilişkin 8

9 koşulların son iki yıldır ilk kez iyileşme kaydettiği, buna karşılık finansal piyasalardaki koşulların bir süre daha sıkışıklığını devam ettireceği ve krizin en kötü aşamasının 2009 yılının ikinci yarısında sona ereceği belirtilmiştir. Bu çerçevede, OECD küresel ekonomiye ilişkin Mart ayında yayımladığı tahminlerini Haziran ayında, 2009 yılı için 4,3 küçülme yerine 4,1 küçülme, 2010 yılı için ise 0,5 küçülme yerine 0,7 büyüme olarak güncellemiştir. OECD nin aynı raporunda 2009 yılında OECD ye üye ülkelerin üretimlerinde 4,1 oranında düşüş gerçekleşeceği öngörülmektedir. Öte yandan, Uluslararası Para Fonu (IMF) dünya ekonomisiyle ilgili tahminlerini olumlu yönde revize etmiştir. IMF nin son tahminlerine göre dünya ekonomisi 2009 yılında 1,4 daralacak, 2010 yılında ise 2,5 büyüyecektir. IMF nin bir önceki tahmininde 2010 yılında dünya ekonomisinin 1,9 büyümesi öngörülüyordu. Güncel gelişmeler ve krizin yavaşladığı yönünde belirtilere paralel olarak 2009 yılının ilk 6 ayında 57 artan petrol fiyatları, ekonomik toparlanmanın beklenenden uzun süreceğine ilişkin son dönemde artan kaygıların etkisiyle Temmuz ayının ilk haftasında 14 değer kaybederek 60 dolar seviyesine gerilemiştir. Diğer taraftan, küresel krizle birlikte birçok ülke kendi ekonomilerine yönelik mali teşvik paketleri hazırlarken, bunun yanısıra kendi sektörlerini korumak üzere çeşitli korunma önlemleri ve ticarete engel teşkil edecek uygulamalar yürürlüğe koymuşlardır. Nitekim, Dünya Ticaret Örgütü nün 2009 yılı Temmuz ayında yayınlanan güncel raporuna göre hükümetlerin G20 zirvesinde ve diğer forumlarda verdikleri vaatlere rağmen korumacılığa karşı alınması gereken önlemleri almayarak ticaret engelleri oluşturdukları dile getirilmiştir.buna göre 2009 yılının ikinci çeyreğinde AB ye üye ülkeler ve bunun dışında 24 ülkenin ticareti kısıtlayıcı 83 önlem aldığı kaydedilmiştir. Bu sayının aynı dönemde ticareti serbestleştirme amaçlı alınan önlemlerin sayısının iki katından daha fazla olduğu tespit edilmiştir. ABD Ekonomisinde Çıkış Sinyalleri Küresel ekonomik krizin çıkış kaynağı olan ABD ekonomisinin, 2009 yılının ilk çeyreğinde 5,5 daraldığı açıklanmıştır. Dünya Bankası tahminlerine göre ABD ekonomisi 2009 yılında 3 küçülürken, 2010 yılında ise 1,8 büyüme gösterecektir. OECD verilerine göre ise ABD ekonomisinin 2009 yılı küçülme oranı 2,8 de kalırken, 2010 büyüme oranı ise 0,9 olarak gerçekleşecektir. 9

10 Öte yandan, ABD genelinde işsizlik oranı Haziran ayında 26 yılın en yüksek seviyesi olan 9,5'e çıkmıştır. ABD Çalışma Bakanlığı'nın açıkladığı verilere göre, ABD'de Haziran ayında 467 bin kişi işsiz kalmıştır. Ülkede şu anda 14,7 milyon işsiz bulunurken, uzmanlar bu yıl işsizlik oranının yakın gelecekte 10'a çıkacağını ve gelecek yıl da artmaya devam edeceğini tahmin etmektedir. Güncel dış ticaret verilerine göre, Nisan ayında 80 milyar dolar seviyesinde gerçekleşen ABD toplam mal ihracatı, Mayıs ayında 82,1 milyar dolara yükselmiştir. Mal ithalatı ise Nisan ayındaki 120,1 milyar dolardan, Mayıs ayında 119,4 milyar dolara düşmüştür. Böylece, Nisan ayında 40,1 milyar dolar olan mallar bazında dış ticaret açığı, Mayıs ayında 37,3 milyar dolara gerilemiştir. ABD nin en büyük ticaret partneri Çin ile olan ticaret açığı ise 2009 yılı Ocak-Nisan döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre 11,1 gerileyerek 67,1 milyar dolara düşmüş bulunmaktadır. ABD genelinde 2009 yılı Nisan ayı perakende satışları, geçen yılın aynı dönemine göre 10 düşüş gösterirken, Mayıs ayı perakende satışları ise geçen yılın aynı dönemine göre 9,6 düşmüş bulunmaktadır. Aynı dönemde, hazır giyim perakende satışlarındaki gerileme oranı ise 7 olarak kaydedilmiştir. Yılın ilk çeyrek döneminde, ülke genelinde reel tüketim harcamalarında ise 1,4 artış kaydedilmiştir. Öte yandan, ABD de kredi kartı borcu ödememe oranı rekor seviyede arttığı açıklandı. Ülkenin en büyük bankası Bank of America, Nisan ayında 10,47 olan kredi kartı borcunu ödememe oranının Mayıs ayında 12,50'ye yükseldiğini açıkladı. ABD'de kredi kartı satışlarının yaklaşık dörtte birini sağlayan American Express'in ise Nisan ayında 9,9 olan kredi kartı borcunu ödememe oranı geçen ay 10,4'e çıktı. MasterCard damgalı kredi kartlarının en büyük sağlayıcısı Citigroup, kredi kartı borcunu ödemeyenlerinin oranının Nisan ayında 10,21 iken Mayıs ayında bu oranın 10,50'ye çıktığını bildirdi. Kredi kartı kayıpları genellikle işsizlik oranındaki artışı takip ediyor. ABD'de Haziran ayında 9,5 ile 26 yılın en yüksek seviyesine çıkan işsizlik oranının, bu yılın sonuna kadar 10'u aşması bekleniyor Haziran daki toplantısında ABD Merkez Bankası (FED), kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmeyerek 0-0,25 aralığında bırakmıştır. Öte yandan, toplantı sonrasında yapılan açıklamada ise, ekonomide toparlanma yaşandığına ilişkin 10

11 belirgin bir ifade kullanılmamasına karşın, hane halkı tüketim harcamalarının istikrar kazanması paralelinde ekonomik daralmanın da ivme kaybettiği belirtilmiştir. AB Ekonomisi Küçüldü Güncel gelişmeler ışığında, Eurostat verilerine göre, Euro Bölgesi nde ekonomi 2009 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre 4,9 oranında gerileme göstermiş bulunmaktadır. 27 üyeli AB ekonomisi ise aynı dönemde 4,7 küçülmüştür. AB'de 2009 yılının ilk çeyreğinde en çok küçülen ülkeler 18,6 ile Letonya, 15,1 ile Estonya ve 11,8'le Litvanya olurken, AB içinde sadece iki ekonomi, Polonya ve Yunanistan, sırasıyla 1,9 ve 0,3 büyüme göstermiştir. AB nin önde gelen ekonomilerinden Almanya 2009 yılı ilk çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 6,9 küçülürken, Fransa 3,2, İngiltere 4,9, İtalya ise 6 oranında küçülmüş bulunmaktadır. Dünya Bankası tahminlerine göre Euro Bölgesi ekonomileri 2009 yılında 4,5 küçülürken, 2010 yılında ise 0,5 büyüme gösterecektir. OECD verilerine göre ise Euro Bölgesi ekonomilerinin 2009 yılı küçülme oranı 4,8 oranında öngörülürken, 2010 yılı için öngörülen büyüme oranı ise 0 dır. Eurostat verilerine göre, Euro Bölgesinde işsizlik oranı, 2009 yılı Mayıs ayında, Nisan ayına göre 0,2 artarak 9,5 oranında gerçekleşmiştir. AB genelinde işsizlik oranı ise, aynı dönemde 0,2 artarak 8,9 a yükselmiştir. Üye ülkeler arasında en düşük işsizlik oranı sırasıyla 3,2 ve 4,3 ile Hollanda ve Avusturya da yaşanırken, en yüksek işsizlik oranı ise sırasıyla 18,7 ve 16,3 ile İspanya ve Letonya da gerçekleşmiştir. Euro Bölgesi için bu oran Mayıs 1999 dan beri, AB-27 içinse Haziran 2005 ten beri kaydedilen en yüksek oranlardır. Yüksek işsizlik oranlarının, önümüzdeki dönem AB genelinde perakende satışlar ve tüketici harcamalarında düşüşlere neden olmasından korkulmaktadır. Öte yandan, Euro Bölgesi nde son dönemde gerileyen enflasyon oranı Mayıs ayında 0 olarak gerçekleşirken, Haziran ayı için ise ilk öngörüler -0,1 düzeyindedir. Tüketici fiyatlarının bir yıl öncesine göre düşüş göstermesinin en önemli nedeni olarak enerji fiyatlarındaki düşüş görülmektedir. Uzmanlara göre Euro bölgesinde enflasyon oranı birkaç ay daha düşük düzeyde seyredecektir. Eurostat verilerine göre 2009 Nisan ayında perakende satışlar geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde 2,5, AB-27 de ise 1,7 oranında düşerken; 11

12 Mayıs ayında ise geçen yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde 3,3, AB-27 de ise 3,1 oranında gerilemiş bulunmaktadır. Tekstil, giyim ve ayakkabı perakende satışları ise 2009 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre Euro Bölgesinde 0,2 azalırken, AB-27 genelinde ise aynı dönemde 3,8 yükselmiş bulunmaktadır. En büyük pazarımız Almanya da, perakende satışlar Nisan ayında geçen yılın aynı dönemine göre 0,1 artarken, Mayıs ayında ise 0,8 oranında düşmüş bulunmaktadır. Diğer önemli pazarlarımızdan Fransa da 2009 yılı Nisan ayı perakende satışları geçen yılın aynı dönemine göre 1,6 gerilemiştir. AB nin önemli ekonomilerinden İtalya da Nisan ayı perakende satışları geçen yılın aynı dönemine göre 1,6 azalmış bulunmaktadır. Krizin derinden etkilediği Baltık ülkelerinden Litvanya da, 2009 yılı Nisan ayı perakende satışları, geçen yılın aynı dönemine göre ise 19,2 gerilerken, Mayıs ayında ise 19,9 gerilemiş bulunmaktadır. Letonya da 2009 yılı Nisan ayı perakende satışları geçen yılın aynı dönemine göre 29,6 gerilerken, Mayıs ayında ise 26,4 düşmüştür. Estonya da ise 2009 yılı Nisan ayı perakende satışları geçen yılın aynı dönemine göre 18 düşmüştür. Avrupa Merkez Bankası (ECB), 3 Haziran daki toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını değiştirmeyerek 1 de bırakmıştır. ECB, 2009 yılı için Mart ayında azami 3,2 olarak öngördüğü Euro Bölgesi ekonomik daralma tahminini 4,1-5,1 aralığı şeklinde güncelleyerek ekonomide büyümenin ancak 2010 yılının ikinci yarısından itibaren başlayabileceğini belirtmiş ve işsizlik oranındaki artışın ekonomide toparlanmayı geciktireceğine de dikkat çekmiştir. Almanya Ekonomisinde Sert Düşüş Alman ekonomisi 2009 yılının ilk çeyreğinde, bir önceki çeyrek döneme göre 3,8 küçülürken, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise 6,9 gerileme göstermiştir. Alman Federal İstatistik Ofisine göre bu küçülme oranı, çeyrek dönemler bazında ekonomik gelişmenin ölçülmeye başlandığı 1970 yılından beri Alman ekonomisinin yaşadığı en sert düşüşü göstermektedir. Bilindiği gibi geçen yılın son çeyrek döneminde Alman ekonomisi 2,2 küçülmüştü. Alman Hükümeti, ülke ekonomisinin 2009 yılında 6 daralacağını tahmin ederken, 2010 yılında ise sadece 0,5 oranında bir büyüme beklemektedir. 12

13 Almanya da Nisan ayında ülke ihracatında Mart ayına göre 4,8 oranında, yılının aynı ayıyla kıyaslandığında ise 28,7 oranında düşüş gerçekleşmiş olup bu düşüş ihracat kayıtlarının tutulmaya başlandığı 1950 yılından beri kaydedilen en yüksek yıllık düşüş olmuştur. Öte yandan, Mayıs ayı ihracatı ise Nisan ayına göre 0,3 artarak kısmen toparlanma sinyalleri verirken, geçen yılın aynı dönemine göre ise 24,5 düşmüş durumdadır yılı başında 7,3 olan işsizlik oranının Mayıs ayı sonu itibariyle 7,7 ye çıktığı ülkede, perakende satışlar Nisan ayında geçen yılın aynı dönemine göre 0,1 artarken, Mayıs ayında ise 0,8 düşmüş bulunmaktadır. Ülkedeki enflasyon oranı ise Nisan ayında 0,8 seviyesindeyken, Mayıs ayında ise 0 seviyesinde gerçekleşmiş bulunmaktadır Öte yandan, ülke ekonomisinin can damarını oluşturan sanayi toparlanmaya başlayarak Nisan ayındaki 2,6 oranında düşen sanayi üretimi, Mayıs ayında 3,7 artarak 1993 yılı Ağustos ayından beri aylık bazda en büyük artışını gerçekleştirmiştir. Öte yandan, küresel ekonomik krizin olumsuz etkilerini azaltmak için Alman Hükümeti nin ekonomiyi canlandırma paketi çerçevesinde bu yıl 85 milyar euro harcadığı belirtilmektedir. İngiltere Krizin Etkisinde ABD'den sonra küresel krizden en fazla etkilenen ülkelerden olan İngiltere'de GSYH, 2009 yılının ilk çeyrek döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 4,9 küçülürken, bir önceki çeyrek döneme göre ise 2,4 düşüş göstermiştir. İngiliz Perakende Konsorsiyumu (BRC) verilerine göre, ülke genelinde perakende satışlar Mayıs ayında geçen yılın aynı ayına göre 0,8 artmış bulunmaktadır. Yine BRC verilerine göre, İngiltere genelinde 2009 yılı Mart ile Mayıs ayı arasındaki 3 aylık dönemde ise, gıda dışı perakende satışları, geçen yılın aynı dönemine göre 0,5 gerilemiştir. Öte yandan, İngiltere genelinde işsizlik oranı 2009 yılının Mart ayında son 10 yılın en yüksek seviyesi olan 7,2 ye yükselmiştir. yılının aynı döneminde işsizlik oranı ise 5,3 seviyesindeydi. Böylelikle, küresel ekonomik ve mali krizin etkisiyle, ülkedeki işsizlik oranı 1 yıl içinde 1,9 artmış oldu. 13

14 Ülkedeki enflasyon oranı ise Mart ayında 2,9 seviyesindeyken, Nisan ayında 2,3 seviyesine gerilemiş bulunmaktadır. İngiltere Hazine Yönetimi, ekonomide bu yıl 3,5 lik bir daralma öngörürken, 2010 yılında 1,25, 2011 yılında ise 3,5 oranında artış tahmin etmektedir. Fransa da İşsizlik Yükseldi AB nin diğer büyük ekonomisi Fransa da ise ekonomi 2009 yılının 1. çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre 1,2, geçen yılın ayın dönemine göre ise 3,2 oranında küçülmüş bulunmaktadır. Ülke genelinde perakende satışlar Nisan ayında, geçen yılın aynı dönemine göre 1,6 düşüş gösterirken, bir önceki aya göre ise 1,4 artmıştır. İşsizlik oranı 2009 yılı Nisan ayında 9,1 iken, Mayıs ayında 9,3 seviyesine yükselmiş bulunmaktadır. Fransa genelinde enflasyon oranı ise Nisan ayında 0,1 iken, Mayıs ayında -0,3 olarak kaydedilmiştir. Fransa nın resmi istatistik kuruluşu Insee, 2009 yılında Fransız ekonomisinin 3 daralacağını tahmin etmektedir. Fransa da 2009 yılının üçüncü ve dördüncü çeyreğinde istihdam kaybına rağmen hane halkı tüketiminin 0,1 oranında yükselmesi beklenmektedir. Yılın ilk çeyreğinde satın alma gücü enflasyondaki düşüşle, ikinci çeyrekte ise vergi indirimleriyle korunmuştur. İtalya Ekonomisi Daraldı AB nin diğer önemli ekonomisi İtalya da ekonomi 2009 yılının ilk çeyreğinde bir önceki çeyrek döneme göre 2,6, geçen yılın ayın dönemine göre ise 6 oranında küçülmüş bulunmaktadır. Ülke genelinde perakende satışları Nisan ayında, geçen yılın aynı dönemine göre 1,6 düşmüştür. İşsizlik oranı 2009 yılı Mart ayında 7,4 seviyesine yükselmiş bulunmaktadır. İtalya genelinde enflasyon oranı ise Nisan ayında 1,2 iken, Mayıs ayında 0,8 olarak kaydedilmiştir yılının Mart ayına kadarki on bir aylık dönemde meydana gelen peş peşe düşüşlerden sonra Nisan ayında sanayi üretimi ilk defa aylık bazda 1,1 oranında 14

15 yükseliş göstermiştir. Fakat yılının aynı dönemiyle kıyaslandığında Nisan ayı sanayi üretiminde 24,2 oranında bir düşüş gerçekleşmiş durumdadır. OECD, Mart ayında İtalya nın 2009 yılında 4,3 daralacağını öngörürken, Haziran ayındaki son raporunda daralma tahminin 5,3 olarak güncellemiştir. Buna karşın, 2010 yılı için öngörülen 0,4 daralma tahmini yeni raporda 0,4 büyüme olarak güncellenmiş bulunmaktadır. Rusya Ekonomisi Krizde En önemli pazarlarımızdan Rusya ise krizin ve düşen petrol fiyatlarının etkisiyle daralmanın en fazla yaşandığı ülkelerdendir. Ülke ekonomisi 2009 yılının ilk çeyrek döneminde 9,8 küçülerek son 15 yılın en büyük daralmasını görmüş durumdadır yılı Mayıs ayı perakende satışları geçen yılın aynı dönemine göre 5,6 azalarak Şubat ayından itibaren üst üste 4.ayda da düşmeye devam etmiştir. Öte yandan, ülke genelinde ortalama ücretler, Mayıs ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 3,3 azalmıştır. Rosstat (Federal İstatistik Servisi) tarafından açıklanan verilere göre Rusya da işsizlik son on yılın en yüksek seviyesine ulaşmış durumdadır. Ülkede Nisan ayında işsiz sayısı 75,2 milyonluk toplam işgücü sayısının 10,2 sine denk gelen 7,7 milyona yükselmiştir. Geçen yaz mevsiminden bu yana yaklaşık 3 milyon kişi işini kaybetmiştir. Dünya Bankası na göre ülkede yıl sonunda işsizlik oranı 13 e yükselecektir. Ekonomik Kalkınma Bakanlığı nın yeni tahminine göre 2009 yılında Rus ekonomisi 6 ile 8 oranları arasında daralması beklenirken, Dünya Bankası ise, sanayi üretimindeki sert düşüşün yanı sıra artan işsizlik sonucunda ülke ekonomisinin 2009 yılında 7,5 oranında küçüleceğini öngörmektedir. Japonya Ekonomisi Daralmaya Devam Ediyor Japonya da GSYH 2009 yılının ilk çeyreğinde 3,8 oranında düşüş göstermiştir. Böylece, yılının ikinci çeyreğinden beri Japon ekonomisi dört çeyrek boyunca negatif büyüme göstermiştir yılının Ocak-Mart döneminde ülkenin ihracatında 26, ithalatında ise 15 azalma gerçekleşmiştir. Japonya da sanayi üretiminin Mayıs ayında 6 oranında artış göstermesi dünyanın en büyük ikinci ekonomisi için ekonomik durgunluğun sona erdiğine ilişkin 15

16 beklentileri güçlendirmiştir. Perakende satışlarında Nisan ayında kaydedilen 0,6 artış oranı yılının Ağustos ayından beri görülen aylık bazda ilk artıştır. Dünya Bankası Japonya nın 2009 yılında 6,8 oranında küçüleceğini öngörürken, 2010 yılında ise 1 büyüme öngörmektedir. OECD ise Japon ekonomisinin 2009 yılında 6,8 daralmasını beklerken, 2010 yılında ise ancak 0,7 büyüyeceğini tahmin etmektedir. Çin Ekonomisi Krizde Büyüyor Dünya Bankası Çin ekonomisinin 2009 yılında 7,2 oranında büyümesini öngörürken, 2010 yılında ise 7,7 büyüme öngörmektedir. OECD ise Çin ekonomisinin 2009 yılında 7,7 büyümesini beklerken, 2010 yılında ise 9,3 büyüyeceğini tahmin etmektedir. Çin in ihracatında 2009 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 26,4 oranında düşüş gerçekleşmiştir. Nisan ayındaki 22,6 oranında düşüşle beraber Çin Halk Cumhuriyeti nin ihracatında son yedi ay üst üste düşüş kaydedilmiş olmaktadır. Öte yandan, ithalat Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 23 oranında düşerken, Mayıs ayında ise 25,2 oranında düşüş meydana gelmiştir. Çin in sanayi üretimi 2009 yılı Mayıs ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 8,9 oranında artış kaydederken, Nisan ayı artış oranı ise 7,3 olarak gerçekleşmiştir. Ülke genelinde perakende satışlar, Nisan ayında bir önceki yılın aynı dönemine göre 14,8, Mayıs ayında ise 15,2 oranında artmış bulunmaktadır. Türkiye Ekonomisi: Ekonominin Çarkları Tekrar Dönmeye Başladı Son dönemde, küresel piyasalardaki normalleşme eğilimi yurtiçi piyasalara da yansımıştır. Kapasite kullanım oranı, tüketici ve reel kesim güven endeksleri gibi öncü göstergelerdeki artış eğilimi ve sanayi üretimindeki gerilemenin yavaşlaması da piyasalar tarafından olumlu karşılanmıştır. Öte yandan, özellikle istihdam verileri negatif yönde seyretmeye devam etmektedir. TÜİK verilerine göre, işsizlik oranı Mart ayında 15,8 düzeyinde gerçekleşmiştir. Ayrıca, ekonomideki durgunluk paralelinde vergi gelirlerinin azalması bütçe dengesini olumsuz yönde etkilemektedir. Türkiye nin 2009 yılı birinci çeyrek büyüme verileri açıklanmıştır. Açıklanan verilere göre Türkiye ekonomisi 2009 yılının ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine 16

17 göre 13,8 oranında küçülmüştür. Güncel gelişmeler paralelinde Türkiye ekonomisinin ciddi oranda daralacağı zaten bekleniyordu ancak bu oran beklentileri de aşmıştır.. Öte yandan, ekonomi bir önceki çeyrek döneme göre ise 2,2 daralmış bulunmaktadır. Gerek 1998 gerekse 1987 bazlı GSYH serilerine göre çeyrek dönem bazında kaydedilen bu en yüksek daralma oranıyla Türkiye ekonomisi, 2009 Ocak - Mart döneminde Baltık ülkelerinden sonra dünyada en hızlı küçülen ekonomilerden biri olmuştur. İlk çeyrek GSYH verileri iktisadi faaliyet kollarına göre incelendiğinde, 2009 yılı ilk çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre tarım sektörünün 3, imalat sanayiinin 18,5, inşaat sektörünün 18,9 daraldığı görülmektedir. Yurtdışı piyasalardaki dalgalanmaların ve durgunluğun yurtiçine ciddi oranda yansıdığı görülmektedir. Dış talepteki düşüş paralelinde ihracata yönelik sektörlerde yaşanan daralmanın yanısıra iç talepteki yavaşlama da üretimi olumsuz yönde etkilemektedir. Nitekim, imalat sanayii kapasite kullanım oranı ilk çeyrek dönemin son ayı olan Mart ayında 64,7 seviyesine gerilemiş durumdaydı. Öte yandan, ikinci çeyrek dönemin iç ve dış talep göstergeleri önümüzdeki döneme ilişkin olarak yavaş ta olsa bir toparlanmaya işaret etmektedir. Ekonomik aktivitedeki durgunluğun 2009 yılının üçüncü çeyrek döneminde yerini yavaş yavaş canlanmaya bırakması beklenmektedir. Öte yandan,ülkemizde 4 Haziran 2009 tarihinde küresel krizin etkilerinin bertaraf edilebilmesi amacıyla yeni bir istihdam ve teşvik programı açıklanmıştır. Program ile, rekabet gücünün artırılması, bölgeler arası gelişmişlik farklarının kapatılması ve istihdamın artırılması hedeflenmektedir. Programın ekonomik aktivitede canlanmaya ve işsizlik oranında nispi iyileşmeye neden olması beklenmekle birlikte, bütçeye getireceği yükün yanısıra mevcut işletmelere dönük bir destek öngörülmemesi nedeniyle ekonomiye getireceği reel fayda konusunda belirsizlik bulunmaktadır. Dünya Bankası tarafından Haziran ayı sonunda açıklanan revize tahminlerine göre Türkiye'de Gayri Safi Yurtiçi Hasıla nın (GSYH) 2009'da 5,5 daralması, 2010'da ise 1,5 büyümesi beklenmektedir. OECD tahminlerine göre ise Türkiye ekonomisi 2009 yılında 5,9 küçülürken, 2010 yılında ise 2,6 büyümesi beklenmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre Haziran ayında tüketici fiyatları Mayıs ayına göre (TÜFE) 0,1 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise 5,7 yükselmiş bulunmaktadır. Üretici fiyatları (ÜFE) ise Haziran ayında Mayıs ayına 17

18 göre 0,9 artarken, geçen yılın aynı dönemine göre ise 1,9 düşmüş bulunmaktadır. İhracat Düşmeye Devam Ediyor İhracatçı Birlikleri kayıt rakamlarına göre, Türkiye nin 2009 yılı Haziran ayı ihracatı, geçen yılın aynı dönemine oranla 32,8 düşüşle 8,1 milyar dolara gerilemiştir yılı döneminde ise Türkiye nin ihracatı 34,5 düşüşle 43,9 milyar dolara gerilemiştir. Aynı dönemde Türkiye nin toplam ihracatının 84,1 inin gerçekleştirildiği sanayi grubunda, 37,6 düşüş ile 36,9 milyar dolarlık ihracat yapılmıştır. Öte yandan, TÜİK verilerine göre, Mayıs ayında bir önceki yılın aynı ayına göre ihracat 41 azalırken, ithalat ise 43,9 azalmış bulunmaktadır. Aynı verilere göre, Mayıs ayı dış ticaret açığı ise 49,1 daralarak 3,5 milyar dolar düzeyine gerilemiş durumdadır. Sanayi Üretimi Toparlanmaya Çalışıyor Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Sanayi Üretim Endeksine göre, Aylık Sanayi Üretim Endeksi 2009 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 18,5 azalırken, 2009 yılı Mayıs ayında ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 17,4 gerilemiş bulunmaktadır. İmalat sanayi sektörü üretim endeksi ise, 2009 yılı Nisan ayında bir önceki yılın aynı ayına göre 20,5 azalırken, Mayıs ayında ise bir önceki yılın aynı dönemine göre 19 düşmüştür. Sanayi Üretim Endeksine göre, bir önceki yılın aynı dönemiyle karşılaştırıldığında, 2009 yılı Nisan ayında, deri ve deri mamulleri imalatı üretim endeksi 11,5 düşüş gösterirken, Mayıs ayında ise 2,4 oranında artmıştır. Açıklanan sanayi üretim endeksi verilerine göre, bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında, 2009 yılı Nisan ayında, tekstil ürünleri imalatı üretim endeksi 19,1, giyim eşyası imalatı üretim endeksi ise 9 düşüş göstermiştir. Mayıs ayında ise, tekstil ürünleri imalatı üretim endeksi 17 azalırken, giyim eşyası imalatı üretim endeksi ise 13,8 düşüş göstermiştir. Öte yandan,türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) İmalat Sanayinde Eğilimler Mayıs ve Haziran 2009 sonuçları da açıklanmıştır. Buna göre, imalat sanayii üretim değeri ağırlıklı kapasite kullanım oranı, 2009 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı 18

19 dönemine göre 12 azalarak 70,4 seviyesine gerilerken, Haziran ayında ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre 9,6 azalarak 72,7 seviyesine düşmüş bulunmaktadır. Sektörler bazında, derinin işlenmesi, bavul, çanta v.b. imalatı kapasite kullanım oranı 2009 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,8 azalarak 62,1 seviyesine gerilerken, Haziran ayında ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre 4,4 azalarak 61,3 seviyesine düşmüş bulunmaktadır. Tekstil ürünleri imalatı kapasite kullanım oranı 2009 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre 5 azalarak 71,6 seviyesine gerilerken, 2009 yılı Haziran ayında ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre 2,2 azalarak 73,5 seviyesine düşmüş bulunmaktadır. Giyim eşyası imalatı kapasite kullanım oranı 2009 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın aynı dönemine göre 5,9 azalarak 75,6 seviyesine gerilerken, 2009 yılı Haziran ayında ise, bir önceki yılın aynı dönemine göre 5,1 azalarak 76,3 seviyesine düşmüş bulunmaktadır. T.C. Merkez Bankası tarafından yayınlanan Reel Kesim Güven Endeksi, Haziran ayında bir önceki aya göre 2,5 puan artarak 99,4 puan seviyesine çıkarken, T.C. Merkez Bankası Para Politikası Kurulu da, 16 Haziran 2009 tarihinde yapılan toplantısında kısa vadeli faiz oranlarını 0,5 puan düşürerek 8,75 düzeyine indirmiştir. Faiz kararının ardından yayımlanan Para Politikası Kurulu açıklamasında son dönemde açıklanan verilerin, iktisadi faaliyete dair kısmının toparlanma işaretleri içerdiği, bununla birlikte, küresel ekonomideki olumsuzlukların giderilmesinin uzun zaman alabileceğinin anlaşıldığı belirtilmiştir. Açıklamada, dış talepteki zayıf seyrin sürmekte olduğu ve yurt içi yatırım talebinin gerilediği ifade edilirken, iktisadi faaliyetlerdeki toparlanmanın yavaş ve kademeli olacağı, istihdam koşullarındaki mevcut durumun bir müddet daha süreceği ve bunun neticesinde enflasyonun düşük seyrini koruyacağının öngörüldüğü belirtilmiştir. Öte yandan, Merkez Bankası'nın Temmuz ayı birinci dönem beklenti anketinde yıl sonu yıllık GSYH küçülme beklentisi 4.9 olmuştur. Küçülme beklentisi Haziran ayının ikinci döneminde 4.2 idi. Buna karşın 2010 yıl sonu yıllık GSYH büyüme beklentisi 2.3'ten 2.5'e çıkarken, yıl sonu dolar kuru beklentisi de 1.62'den 1.60'a gerilemiş bulunmaktadır. 19

20 Türkiye nin Halı İhracatı Türkiye nin toplam halı ihracatı 2002 ile yılları arasında sürekli artan bir seyir izlemiş ancak in son çeyreğinde yıkıcı etkilerini iyiden iyiye hissettirmeye başlayan ABD kaynaklı küresel kriz nedeniyle, 2009 un ilk altı ayında ciddi düşüşler yaşanmıştır. sonu itibariyle 1,2 milyar dolar seviyelerine ulaşan ülkemiz toplam halı ihracatı 2009 un ilk yarısında bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 14,6 oranında gerileyerek 462,7 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. Grafik Türkiye Toplam Halı İhracatı (Ocak - Haziran) 500 Milyon $ Kaynak : İhracatçı Birlikleri Kayıtları 2009 Ocak Haziran döneminde ülkemiz halı ihracatının yılının aynı dönemine kıyasla ciddi biçimde düşmesinin başlıca nedeni yukarıda ifade edildiği gibi küresel bir boyut kazanan ABD kaynaklı krizdir. İçerisinde bulunduğumuz günlerde nerdeyse tüm dünya ekonomilerini olumsuz bir şekilde etkileyen küresel krizin de etkileriyle Ortadoğu ülkeleri ile Afrika ülkeleri haricindeki tüm diğer pazarlara yapılan halı ihracatı 4,1 ile 42,9 arasında değişen oranlarda düşmüştür. Bu düşüşler dünya genelinde daralan ekonomilerin ve kısılan taleplerin doğal bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Geride bıraktığımız 2009 un ilk yarısı sonrasında ülkemiz toplam halı ihracatı ile ilgili olarak ifade edilebilecek görece olumlu gelişme halı ihracatında yaşanan düşüşün hız kaybetmesi ve diğer bir çok sektöre göre sınırlı kalmış olmasıdır Ocak- 20

21 Haziran döneminde, hazır giyim ve konfeksiyon ihracatı 25,7 düşerken, tekstil ve hammaddeleri ihracatı 32, deri ve deri mamulleri ihracatı ise 25,1 oranında azalmıştır. Aynı dönemde Türkiye nin genel ihracatı ise bir önceki senenin aynı dönemine oranla 34,5 azalarak 43,9 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. Halı ihracatında kaydedilen düşüşün ülkemiz genel ihracatına kıyasla daha düşük oranda gerçekleşmiş olması dolayısıyla halı ihracatının ülkemiz toplam ihracatındaki payı 0,81 seviyesinden 1,05 seviyelerine yükselmiştir. Tablo 1 de ülkemiz toplam halı ihracatının genel ihracat içindeki payı gösterilmektedir. Tablo 1 Türkiye Genel İhracatında Halı İhracatının Payı / Ocak - Haziran Ocak - Haziran Türkiye Genel İhracatı ,5 Halı İhracatı ,6 Halı İhracatının Payı 0,81 1,05 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Birim: Aylar itibariyle halı ihracatı incelendiğinde, yılın ilk altı ayının tamamında halı ihracatımızın bir önceki yılın aynı aylarına kıyasla gerilediği görülmektedir. Ancak özellikle Mart, Nisan ve Mayıs aylarında gerçekleşen görece daha az oranlı düşüşler ile Haziran ayında kaydedilen 3,3 lük düşüş, negatif yöndeki trendin devam etmesine rağmen düşüşün hız kestiğini göstermektedir. Tablo 2 de 2007, ve 2009 yıllarına ait aylık ihracat verileri yer almaktadır. 21

22 Tablo 2 YILLAR 2009/ Aylar Ocak ,2 Şubat ,0 Mart ,5 Nisan ,7 Mayıs ,1 Haziran ,3 Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Kaynak:İhracatçı Birlikleri Kayıtları Aylar İtibariyle Halı İhracat Kaydı Birim: Grafik 2 de ise 2007, ve 2009 yıllarında aylar itibariyle halı ihracatının nasıl bir seyir izlediği görülmektedir. yılının son çeyreğinde etkilerini hissettirmeye başlayan küresel kriz nedeniyle halı ihracatı yıllar sonra ilk kez yılı Kasım Aralık döneminde düşmüştür un ilk altı aylık döneminde de halı ihracatımız bir önceki yıl ulaştığı değerlere ulaşamamıştır. Ancak ihracatın genel seyrinin yukarı doğru olması gelecek açısından umut vermektedir. Grafik 2 Aylar İtibariyle Halı İhracatının Gelişimi Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık $ 22

23 Halı İhracatımızda Makine Halısı ve El Halısının Payı Halı sektörü el halıcılığı ve makine halıcılığı olarak iki ana alt sektöre ayrılmaktadır Ocak Haziran döneminde gerçekleştirilen toplam 462,7 milyon dolarlık ihracatın 88,5 ile 409,7 milyon doları makina halılarından oluşurken 11,5 ile 53 milyon doları ise el dokuma halılardan oluşmaktadır. Yıllar itibariyle el halısı ve makine halısının toplam halı ihracatımızdan aldığı pay Grafik 3 te görülmektedir. Grafik 3 Yıllar İtibariyle El Halısı-Makina Halısı Dağılımı , Ocak- Haziran ,5 El Halısı Payı Makine Halısı Payı Yıllar itibariyle ülkemizin toplam halı ihracatında el ve makine halısının payları incelendiğinde, el halısı ihracatının toplam halı ihracatındaki payının yıldan yıla azaldığı anlaşılmaktadır yılında halı ihracatımızın 22 si el halısı ürünlerinden oluşurken, bu tarihten itibaren düzenli olarak gerileyerek sırasıyla 2005 yılında 18, 2006 yılında 15, 2007 yılında 14 ve yılında 12 olarak kaydedilmiştir. Ocak Haziran 2009 döneminde ise el halısı ihracatının toplam halı ihracatından aldığı pay 11,5 olmuştur. El halısı ihracatımız, yılında 2007 ye göre 2,5 azalarak 141,4 milyon dolar olarak gerçekleşmişti un ilk altı aylık döneminde ise el halısı ihracatındaki gerileme daha keskin olmuş ve bir önceki yıla kıyasla 26,1 düşerek 53 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 23

24 Tablo 3 El Halısı ve Makina Halısı İhracatımızın Halı İhracatındaki Payı Birim: / Toplam Halı Ocak - Haziran Ocak - Haziran İhracatta Pay El Halısı İhracatı ,1 11,5 Makine Halısı İhracatı ,8 88,5 Toplam Halı İhracatı ,6 100,0 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Öte yandan 2009 un ilk çeyreği itibariyle makina halısı ihracatında yaşanan düşüş el halısı ihracatına kıyasla daha az olmuş ve kaydedilen 12,8 lik düşüş neticesinde makina halısı ihracatı 409,7 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Ülke Grupları İtibariyle Halı İhracatımızın Değerlendirmesi Ülkemizin halı ihracatının ülke gruplarına göre dağılımı Tablo 4 ten takip edilebilmektedir. Tablo 4 Başlıca Ülke Grupları İtibariyle Türkiye Halı İhracat Kaydı EL HALISI MAKİNE HALISI TOPLAM HALI Ocak- Haziran 1000$ $ DEĞİŞİM Ocak- Haziran 1000$ $ DEĞİŞİM Ocak- Haziran 1000$ $ DEĞİŞİM PAY AB Ülkeleri (15) Toplamı , , ,1 16,4 Yeni AB Ülkeleri , , ,5 7,5 AB Ülkeleri (27) Toplamı , , ,9 23,9 Diğer OECD Ülkeleri Toplamı (ABD,Kanada, İsviçre vb) , , ,0 10,5 Diğer Avrupa Ülkeleri Toplamı ( Arnavutluk,Sırbistan vb) , , ,9 2,8 Eski S.S.C.B Ülkeleri Toplamı (Rusya Fed.,Özbekistan vb) , , ,9 13,7 Ortadoğu Ülkeleri Toplamı (S. Arabistan, İsrail, Kuveyt vb) , , ,1 29,6 Afrika Ülkeleri Toplamı (Mısır, Cezayir, Güney Afr. Cum.vb) , , ,8 7,2 Diğer Asya Ülkeleri Toplamı (Çin,Pakistan, Tayvan vb) , , ,2 2,8 Bu Tabloda Yeralmayan Diğer Ülkeler ve S. Bölgeler , , ,1 9,5 Toplam Halı İhracat Kaydı , , ,6 100,0 Kaynak: İhracatçı Birlikleri Kayıtları Ortadoğu ülkelerine yönelik toplam halı ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 13,1 artmış ve 2009 Ocak Haziran dönemi itibariyle 29,6 lık pay ve 137 milyon dolarlık ihracat değeri ile Ortadoğu ülkeleri toplam halı ihracatımızda en büyük pazarımız konumunu korumuştur. Bu ülkeler arasında yer alan S. Arabistan ise 15,2 lik pay ve 70,3 milyon dolarlık ihracat değeri ile ülkemizin en büyük halı 24

25 ihracat pazarı durumundadır. S.Arabistan a yönelik toplam halı ihracatımız 2009 un Ocak Haziran döneminde in aynı dönemine kıyasla 13,9 artmıştır. Irak, anılan ülke grubunda S.Arabistan ve Yemen ile birlikte ihracatımızın arttığı üç ülkeden birisi konumundadır. Ancak Yemen den farklı olarak Irak 7,1 lik pay ve yaklaşık 33 milyon dolarlık ihracat değeri ile ülkemiz halı ihracat pazarları açısından Ortadoğu ülkeleri arasında ikinci, tüm pazarlar arasında ise üçüncü konumdadır. Irak a yönelik toplam halı ihracatımız bir önceki yıla kıyasla 102,6 gibi çok ciddi bir oranda artmıştır. Yukarıda belirtildiği gibi Ortadoğu ülkeleri olarak adlandırılan ülkelerden S.Arabistan, Irak ve Yemen haricinde kalan diğer tüm ülkelere yönelik toplam halı ihracatımız 1,6 ile 37,1 arasında değişen oranlarda azalmıştır. Ülkemiz halı ihracat pazarları açısından Ortadoğu ülkelerinden sonra gelen en büyük pazar toplam halı ihracatımızın 23,9 unun yapıldığı Avrupa Birliği (27) ülkeleridir. Bu ülkelere yapılan halı ihracatımız geçen yılın aynı dönemine kıyasla 21,9 azalarak 110,6 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. AB 27 ülkeleri içinde en büyük pazarlar ise 31,5 milyon dolarlık ihracat ve 6,8 lik payıyla Almanya, 15,7 milyon dolarlık ihracat ve 3,4 lik payıyla Polonya ve 12,5 milyon dolarlık ihracat ve 2,7 lik payıyla İngiltere dir Ocak Haziran döneminde bu ülkelerden İngiltere ye halı ihracatı 68,5 artarken Almanya ve Polonya ya ihracat sırasıyla 5,1 ve 23,7 azalmıştır. Çek Cumhuriyeti, AB 27 ülkeleri içerisinde en yüksek ihracat artışının yaşandığı ülke olup bu ülkeye bir önceki yılın aynı dönemine göre halı ihracatımız 116,8 artarak 1,2 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir Ocak Haziran döneminde başta Polonya ve Romanya olmak üzere Yeni AB Ülkeleri (12) olarak adlandırılan ülkelere yönelik halı ihracatımızın 44,5 gibi ciddi bir oranda düşmesi dikkat çekicidir. Bunda bu ülkeler arasında 3,4 ve 2,5 lik paylarıyla iki önemli ülke olan Polonya ve Romanya ya ihracatın sırasıyla 23,7 ve 64,9 oranında düşmesi etkili olmuştur. Halı ihracatımızda önemli bir paya sahip olan bir diğer grup Eski S.S.C.B ülkeleridir Ocak Haziran döneminde ülkemiz toplam halı ihracatında 13,7 lik paya sahip olan bu ülkelere 63,5 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Ancak bu ülkelere yönelik toplam halı ihracatımız 2009 un ilk yarısında in aynı dönemine kıyasla 42,9 gibi ciddi bir oranda gerilemiştir. 25

26 Ocak Haziran döneminde toplam halı ihracatımızda sırasıyla 5,4 ve 4,6 lık paylara sahip olan Ukrayna ve Rusya Federasyonu na yönelik halı ihracatımızda kaydedilen keskin düşüşler (Ukrayna 70,8, Rusya Federasyonu 59,4) neticesinde 2009 un ilk yarısında anılan ülkelerin payları sırasıyla 1,9 ve 2,2 ye gerilemiştir. Anılan dönemde, Rusya ya ihracat 10,2 milyon dolar, Ukrayna ya ihracat 8,6 milyon dolar olmuştur Ocak Haziran verilerine göre eski SSCB ülkeleri içerisinde en büyük pazar olarak toplam halı ihracatında 2,5 lik pay ve 11,4 milyon dolarlık ihracat ile Azerbaycan öne çıkmakta olup anılan dönemde bu ülkeye yönelik ihracat 27 artmıştır. Bu ülke grubunda önemli pazarlarımızdan olan Kırgızistan ve Tacikistan a yapılan halı ihracatı ise sırasıyla 48,1 ve 44 oranlarında azalarak 9,4 milyon dolara gerilemiştir. Eski SSCB ülkeleri arasında halı ihracatımızın en çok arttığı ülke 51,7 lik ihracat artışının kaydedildiği Kazakistan olmuştur. Bu ülke grubunda Azerbaycan ve Kazakistan dışında toplam halı ihracatımızın arttığı son ülke 12,5 luk ihracat artışının yaşandığı Türkmenistan olmuştur. Öte yandan Ocak Haziran 2009 döneminde eski SSCB ülkeleri arasında yer alan söz konusu bu üç ülke haricindeki diğer tüm ülkelere yönelik halı ihracatımız 37,2 ile 70,8 arasında değişen oranlarda azalmıştır. Yukarıda özet bilgileri verilen Ortadoğu ülkeleri, AB 27 ülkeleri ve eski S.S.C.B ülkelerinin Türkiye nin toplam halı ihracatındaki payı Ocak Haziran 2009 döneminde 67,2 olarak kaydedilmiştir un ilk çeyreğinde halı ihracatımızın 10,5 i ABD, Kanada, Japonya ve İsviçre gibi ülkelerin yer aldığı, Diğer OECD grubundaki ülkelere yönelmiştir. Bu ülkelere yapılan halı ihracatımız ABD kaynaklı küresel krizin etkilerini iyiden iyiye arttırdığı bu son dönemde 17 oranında azalarak 48,5 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Diğer OECD ülkeleri içinde en büyük pazarlar 33,1 milyon dolarlık ihracat ve 7,2 lik payıyla ABD ve 6 milyon dolarlık ihracat ve 1,3 lük payıyla Japonya dır. Diğer OECD ülkeleri içinde yer alan bu iki büyük pazara yönelik ihracatta 2009 Ocak Haziran döneminde sırasıyla 19,1 ve 13 oranında düşüşler kaydedilmiştir un ilk yarısında ülkemiz halı ihracatında artış sağlanan ikinci ülke grubu ise Afrika ülkeleri olmuştur. Bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla halı ihracatımızın 41,8 artmasıyla toplam halı ihracatındaki payı geçen yıl 4,4 olan Afrika 26

27 ülkelerinin payı 2009 Ocak - Haziran döneminde 7,2 ye çıkmıştır. Bu ülkelere yönelik toplam halı ihracatımızın değeri ise 33,4 milyon dolara ulaşmıştır. Afrika ülkeleri içinde en büyük pazar Libya olup bu ülkeye yönelik ihracat 2009 Ocak Haziran döneminde 3,8 lik düşüşle yaklaşık 13,4 milyon dolar olmuştur. Ancak Afrika ülkeleri içerisinde Libya ve Tunus hariç olmak üzere diğer ülkelere yönelik halı ihracatımızda en düşüğü 30,2 olarak gerçekleşen çok yüksek oranlı artışlar kaydedilmiştir. Afrika ülkeleri içerisinden Mısır, 2009 un ilk yarısında ihracatta 273,3 artış kaydedilerek 10,2 milyon dolarlık seviyeye ulaşılması ve toplam ihracat içerisindeki payının 2,2 düzeyine çıkmasıyla dikkat çekmektedir. Diğer Asya ülkeleri grubundaki ülkeler, toplam halı ihracatımız içerisinde 2,8 lik pay ve 12,8 milyon dolarlık ihracat değeri ile en düşük hacimli ihracat pazarımızdır. Bu ülkelere yönelik toplam halı ihracatımız Ocak Haziran 2009 döneminde bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 23,2 azalmıştır. Asya ülkeleri grubunda en büyük pazarlar 0,6 lık pazar payına sahip Pakistan ve Malezya olup 2009 un ilk yarısında bu ülkelere sırasıyla 2,8 ve 2,6 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilmiştir. Ülkeler İtibariyle El Halısı ve Makine Halısı İhracatımızın Değerlendirmesi Bir önceki bölümde ülke grupları bazında incelenen 2009 Ocak - Haziran dönemi halı ihracatımız, bu defa ülke bazında ve el halısı - makine halısı ayırımlı olarak değerlendirilecektir. Ortadoğu Ülkelerine Halı İhracatımız Aralarında S. Arabistan gibi ülkemizin en büyük halı ihracat pazarının bulunduğu Ortadoğu ülkeleri, toplam halı ihracatında 29,6 lık pay ve 13,1 lik ihracat artışı ile kaydedilen 137 milyon dolarlık ihracat değeri ile en büyük pazar konumundadır. 27