Bilişim Teknolojileri ve Yazılım Dersi 5.sınıf Abdulkerim ERDEN & Fatma ÖNAL

Transkript

1 Bilgi nedir? Öğrenme, araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek, İnsan zekâsının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünce ürünü, Teknoloji nedir? İnsanoğlunun tasarlayarak ürettiği ya da uygulamaya koyduğu faydalı, faydasız veya zararlı her türlü aletler ve araçlardır. Bilişim Teknolojileri nedir? Bilişim Teknolojileri, bilgiye ulaşılmasını ve bilginin oluşturulmasını sağlayan her türlü görsel, işitsel, basılı ve yazılı araçlardır. Bilgi Teknolojilerinin Amaçları Bilgiye kolay ulaşmayı sağlamak Maliyeti azaltmak Hayatımızı kolaylaştırmak Hızlı haberleşmeyi sağlamak BİT in Kullanıldığı Alanlar SAĞLIK ALANINDA Örnek: Hasta kayıt işlemlerinde, Bilgisayarlı Tomografi BANKACILIK ALANINDA Örnek: ATM, POS cihazı EĞİTİM ALANINDA Örnek: Eğitim Yazılımları, Uzaktan Eğitim HAVACILIK ALANINDA Örnek: Uçak simülatörü İLETİŞİM ALANINDA Örnek: Video Konferans, Elektronik Posta, Görüntülü Konuşma Günlük yaşam, mühendislik, üretim-sanayi, sinema tiyatro, ticaret Bilgisayar Kullanırken Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar Yüksekliği ayarlanabilir, sırtı bele uygun ve esnek bir ergonomik koltukta oturulmalıdır. Dik oturulmalı ve sırt desteklenmelidir. Monitörün üst kenarı ile göz hizasının aynı seviyede olmasına dikkat edilmelidir. Monitörden cm uzakta oturulmalıdır. Işık monitöre dik açıyla gelmemelidir. Işık yansıma ve parlamaları önlenmelidir. Fare ve klavye masanın üzerinde aynı seviyede olmalıdır. Kollar yatay veya biraz yukarıda olmalıdır. Dirsek ve eller düz bir çizgide olmalıdır Bacakların üst kısmı yatay olmalıdır. Dizler 90 veya 110 derece açıda olmalıdır dakikada bir kısa süre gözleri uzağa odaklayarak göz kaslarının dinlenmesi sağlanmalıdır. Saat başı mola vererek oda temiz hava ile doldurulmalı ve ufak egzersizler yapılmalıdır. 1

2 Donanım ve Yazılım Teknolojileri Bilgisayar, Donanım ve Yazılım olmak üzere 2 ye ayrılır. Donanım nedir? Bilgisayarın çalışması için gerekli olan, elle tutulup gözle görülen bilgisayar parçalarına denir. Donanım 2 ye ayrılır. 1- Ana Parçalar( Ekran, fare, klavye ve kasa ) 2- Çevre Birimleri ( kamera, yazıcı, hoparlör, kulaklık, tarayıcı, mikrofon, projeksiyon vb.) Yazılım nedir? Bilgisayarın çalışması ve kullanımı için gerekli olan her türlü program ve uygulamalardır. Örnek: işletin sistemi, paint, anti virüs, Word, excel, bilgisayar oyunları... BİLGİSAYARIN ANA PARÇALARI: Bilgisayar 4 ana parçadan oluşur. 1-Monitör(Ekran): Bilgisayarda yapılan bütün işlemlerin görüntülenmesini sağlar. 2-Kasa(Sistem Birimi): Bilgisayarın çalışmasını sağlayan asıl parçaların bulunduğu yerdir. 3- Klavye(Keyboard): Üzerinde harf, rakam ve özel bazı tuşlar bulunan, bilgisayarı kontrol etmeye ve yönlendirmeye yarayan birimdir. F ve Q olmak üzere iki çeşittir. 4-Mouse(Fare): Ekrandaki öğeleri seçmeyi, hareket ettirmeyi ve bunların temsil ettiği işlemleri yaptırmayı sağlayan birimdir. BİLGİSAYARIN ÇEVRE BİRİMLERİ: HOPARLÖR: Bilgisayarımızdan çıkan her türlü sesi duymamızı sağlar. KULAKLIK: Bilgisayarımızdan çıkan sesleri, başkalarını rahatsız etmeden sadece kendimizin duymasını sağlar. MİKROFON: Sesimizi bilgisayara aktararak ses kaydı yapmamızı sağlar. KAMERA: Görüntümüzü bilgisayara aktararak görüntülü konuşmamızı sağlar. YAZICI(PRİNTER): Bilgisayarımızdaki yazı, resim, şekil ve grafikleri kâğıt üzerine basıp çıktı almamızı sağlayan birimdir. TARAYICI(SCANNER): Kâğıt üzerindeki resim, yazı, şekil ve grafikleri bilgisayarımıza aktarmayı sağlar. CD/DVD OKUYUCU: CD ve DVD lerin içinde bulunan bilgileri okumaya yarar. PROJEKSİYON: Bilgisayarımızın görüntüsünü büyüterek duvar veya perde gibi düz bir zemine aktarmaya yarar. FLASH BELLEK: Bilgisayarda kayıtlı bilgilerimizi başka bir bilgisayara taşımak için kullanılır. Kasanın içinde bulunan donanımlardan bazıları; Ana kart(main board): Bilgisayardaki tüm birimlerin bağlantısını sağlar. İşlemci: Bilgisayardaki işlemleri yapar. Ram Bellek: Bilgilerin geçici olarak tutulduğu bellektir. Sabit Disk(Harddisk): Bilgileri kalıcı olarak depolayan birimdir. KLAVYE TUŞLARI Genel Klavye Kısayolları CTRL+A (Tümünü seç) CTRL+C (Kopyala) CTRL+X (Kes) CTRL+V (Yapıştır) CTRL+Z (Geri Al) CTRL+Y (İleri Al) DELETE (Sil) İmlecin sağındaki bir karakteri siler. BACK SPACE: Yapılan son işlemi geri almak için kullanılır. Yazı yazma programlarında imlecin sol tarafındaki bir karakteri siler. 2

3 ALT+F4 (Etkin öğeyi kapat veya etkin programdan çık) ALT+TAB (Açık pencereler arasında geçiş yap) CTRL+ESC (Başlat menüsünü görüntüle) ESC (Geçerli görevi iptal et) SAĞ OK (Sağa veya sonraki satırın başına git) SOL OK (Sola veya önceki satırın başına git) YUKARI OK (Bir satır yukarı git) AŞAĞI OK (Bir satır aşağı git) PAGE UP (Bir defada bir ekran yukarı git) PAGE DOWN (Bir defada bir ekran aşağı git) HOME (Satırın başına git) END (Satırın sonuna git) ENTER: Onaylama tuşudur. Yazı Programlarında imleci bir satır aşağı indirir. SPACEBAR: Boşluk bırakma tuşudur. Yazı yazma programlarında 1 defadan fazla basmak yanlış olur. NUM LOCK: sağ taraftaki sayıları kullanmamızı sağlar. SHİFT: 2.karakterleri çıkaran tuştur. ALT GR: 3.karakterleri çıkaran tuştur. CAPS LOCK: Büyük ve küçük harf yazmak için kullanılır TAB: Sekme tuşudur. Birden fazla boşluk bırakmak istediğimizde bu tuşa basarız.(space bar tuşuna basmayalım.) Dosya Yönetimi Dosya Nedir? Bilgisayarda bilgilerin kaydedildiği birimlere dosya denir. Dosya içerisindeki bilgi; resim, yazı, çizim, ses gibi her şey olabilir. Dosya Yapısı Bir dosya ismi 3 kısımdan oluşur. Dosya adı: Dosyaya kendimizin verdiği isimdir. Bu isim ile dosya içerisinde ne olduğunu dosyayı açmadan bilebiliriz. Örneğin, Anneler Günü Şiiri.txt dosyasında anneler gününe ait bir şiir olduğunu açmadan anlayabiliriz. Dosya isminde aşağıdaki karakterleri kullanamayız. /+-*?-&%^!}] Nokta: Dosya adı ile dosya uzantısı ayıran işarettir. Tüm dosyalarda bulunur. Örneğin çiçek.jpg Dosya uzantısı: Dosyanın türünü, hangi yazılım tarafından oluşturulduğunu ve açılabileceğini gösteren kısımdır. Genellikle 3 harften oluşur. Bu harfler dosya türünün İngilizce karşılığının kısaltmasıdır. Örnek: pdf, doc, mp3, txt, xls, gif, rar Bir dosyanın sadece uzantısına bakarak içerisindeki bilginin türünü öğrenebiliriz. Örneğin MP3 uzantılı bir dosyada müzik, PDF uzantılı bir dosyada bir kitap olduğunu dosyayı açmadan anlayabiliriz. Popüler Dosya Uzantıları Dosya Uzantısı İçerik Dosya Uzantısı İçerik TXT Yazı DOC, DOCX Word MP3, WAV Ses ve Müzik XLS, XLSX Excel BMP, JPG Resim PPT, PPTX PowerPoint GİF Hareketli Resim PDF Kitap AVİ, MPEG, MOV Film EXE Çalıştırılabilir Program 3

4 Klasör Nedir? Ortak bir özelliğe sahip dosyaları bir arada bulunduran birimlere klasör (dizin) denir. Klasör İsimlerinde /+-*?-&%^!}] karakterleri kullanamayız. Niçin Klasör Kullanırız? Nasıl ki alışveriş merkezlerinde binlerce ürün içerisinden almak istediğimizi reyonlar sayesinde kolayca bulabiliyorsak klasörler de dosyalarımızı gruplamamızı ve dilediğimizde kolayca ulaşmamızı sağlar. Sürücü Nedir? Dosya ve klasörlerin saklanabileceğini fiziksel ortamlardır. Örneğin sabit disk, CD/DVD ROM sürücüsü, hafıza kartı, USB bellek gibi. Sürücü İsimleri: Sürücüler A dan Z ye kadar bir harf ile adlandırılırlar. A ve B sadece disket sürücüye verilen harflerdir. Bunun dışındaki harfler sırasıyla diğer sürücülere verilir. Harften sonra iki nokta (:) işareti kullanılır. A: veya C: gibi. Sürücü harfllendirilmesi işletim sistemi tarafından yapılır. Buna ek olarak biz de harfin yanına bir etiket yazabiliriz. Örneğin; Yerel Disk (C:) gibi. Sürücü Adlandırma: Örneğin bilgisayarımızda bir disket sürücü, bir sabit disk ve bir de DVD-ROM olduğunu düşünürsek sürücüler şöyle adlandırılacaktır: Disket Sürücü (A:) Sabit Disk (C:) DVD-ROM (D:) Bilgisayara sonradan bir USB bellek taktığımızda bu belleğe (E:) harfi verilecektir. USB belleği çıkarmadan bir hafıza kartı takarsak bu kart ise (F:) harfini alacaktır. Sürücüleri Görüntüleme: Bilgisayara takılan tüm sürücüler Bilgisayarım simgesine tıklandığında açılan ekranda görülebilir. Dosya, Klasör ve Sürücü Adresleri: Bir dosyanın veya bir klasörün hangi sürücü ve klasör içerisinde olduğunu gösterir. Dosya, klasör veya sürücü adreslerinde sürücü ve klasör isimlerinden sonra ters bölü işareti (\) kullanılır. Örneğin CD-ROM sürücümüzün adresi: D:\ CD-ROM daki Filmler klasörünün adresi D:\Filmler CD-ROM daki Filmler klasörünün içerisindeki Çanakkale.AVI film dosyamızın adresi: D:\Filmler\Çanakkale.AVI Önemli Notlar: Bir klasör içerisinde aynı ada ve uzantıya sahip birden fazla dosya olamaz. Bir klasör içerisinde aynı isme fakat farklı uzantıya sahip dosyalar bulunabilir. Örneğin, Çanakkale.avi filmi ile Çanakkale.txt şiiri aynı klasörde bulunabilir. Bir klasör içerisinde aynı ada sahip başka bir klasör bulunamaz. Dosya ve klasör adlarında büyük/küçük harfler aynı kabul edilir. Örneğin ÇANAKKALE.TXT ile Çanakkale.txt dosyaları aynıdır. Bazı donanımlar üzerinde birden fazla sürücü oluşturulabilir, örneğin tek bir sabit disk C: ve D: şeklinde 2 sürücüye ayrılabilir. Klasör oluşturma: 1- Masaüstünde sağ tuşa basılır. 2- Gelen menüden Yeni üzerine gidilir. 3- Klasör üzerine gelinir ve Mouse un sol tuşu ile tıklanır. 4- Klasöre istenilen isim verilir. _sim verilmezse Windows Yeni Klasör adını verir. 4

5 Klasör silme: I. YOL: 1- Silinecek klasör işaretlenir. 2- Üzerindeyken Mouse un sağ tuşuna basılır. 3- Gelen menüden Sil üzerine gidilip tıklanır. II. YOL: 1- Silinecek klasör işaretlenir. 2- Klavyeden DELETE tuşuna basılır III. YOL: 1-Silinecek klasör Mouse ile sürüklenerek Geri Dönüşüm Kutusu üzerine bırakılır. Klasörün adını değiştirme: I. YOL: 1- Adı değiştirilecek olan klasör işaretlenir 2- Üzerindeyken Mouse un sağ tuşuna basılır. 3- Gelen menüden Ad değiştir üzerine gidilip tıklanır. II. YOL: 1- Adı değişecek klasör işaretlenir 2- Klavyeden F2 tuşuna basılır ve yeni ad yazılır III. YOL: 1- Adı değişecek klasör işaretlenir 2- Adı üzerine bir kez tıklanır ve aktifleşince yeni ad yazılır. PENCERE KAVRAMI Bilgisayar üzerindeki tüm uygulamaları içerisinde çalıştıran sanal çerçevelere pencere denir. PENCEREYİ TAŞIMA Pencere başlığına gidilir. Mouse un sol tuşu basılı tutularak hareket edilir İstenen konuma sürüklenip bırakılır. PENCEREYİ BOYUTLANDIRMA Pencerenin herhangi bir kenarına veya köşesine gidilir Boyutlandırma okları göründüğünde Mouse un sol tuşu basılı tutulur ve hareket edilir. İstenilen boyuta ulaşıldığında Mouse un sol tuşu bırakılır. 5

6 E-posta nedir? E-posta, günlük yaşamdaki mektubun bilgisayar ortamındaki karşılığıdır. Kısaca elektronik mektup (elektronik posta) diyebiliriz. E-posta Adresi: Nasıl ki evimize mektupların ulaşması için bir ev adresimiz varsa e-posta kutumuza ait de bir adresimiz var. Bu adres çeşitli bölümlerden oluşuyor: E-posta Adresi Seçimi Bir e-posta servisine kaydolurken bizden bir kullanıcı adı belirtmemiz istenir. Kullanıcı adı seçiminde şu noktalara dikkat etmeliyiz: Türkçe karakterler içermemeli, örneğin Çç,Ğğ,İı,Öö,Üü gibi. Boşluk kullanılmamalı. Çok uzun ya da karmaşık olmamalı, akılda kalıcı olmalı. İstediğimiz kullanıcı adı önceden alınmışsa kullanıcı adımızın sonuna rakam vs. ekleyebiliriz. Örneğin E-posta Servisleri: E-posta Kutusu Bize gelen veya bizim gönderdiğimiz e-postaların yer aldığı sanal posta kutusudur. E-posta kutumuza (hesabımıza) üye olurken belirttiğimiz kullanıcı adı ve şifremiz ile girebiliriz. E-posta Kullanım Amaçları Bir kişiye veya gruba bilgi göndermek/almak. Resim, müzik, video, belge veya herhangi bir türde dosya göndermek/almak. Çeşitli kaynaklardan haber, reklam almak.(örneğin; alışveriş sitelerinden ürün indirimleri hakkında anında bilgi alabiliriz.) E-postanın Sağladığı Kolaylıklar Ücretsizdir. Dileyen herkes e-posta hesabı açıp kullanabilir. Hızlıdır. E-postalar gönderildiği an karşı tarafa ulaşır. Gönderim için zaman ve yer sınırı yoktur, her an ve her yerde gönderilebilir.