PASLANMAZ ÇELİKLERİN KAYNAK METALURJİSİ Demir esaslı alaşımlar içerisine paslanmazlık özelliğini sağlamak amacıyla krom elementi ilave edilir.
|
|
- Oz Uyanık
- 5 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 PASLANMAZ ÇELİKLERİN KAYNAK METALURJİSİ Demir esaslı alaşımlar içerisine paslanmazlık özelliğini sağlamak amacıyla krom elementi ilave edilir. İçerisinde kütlesel olarak minimum % 10,5 krom elementi bulunan demir esaslı alaşımlara paslanmaz çelik adı verilir. Bu çeliklerin sahip oldukları paslanmazlık özelliklerinden dolayı gıda, kimya, enerji endüstrilerinde ve yüksek sıcaklık ortamlarında yaygın bir şekilde kullanılmaktadırlar. Kimyasal çözeltilere dayanıklı olmaları nedeniyle, kimyasalların depolanmasında da tercih edilen malzemelerdirler.
2 Paslanmaz çeliklerin ana ilave elementi kromdur. Kromun oksijene karşı aşırı ilgisinden dolayı, paslanmaz çeliğin yüzeyinde çok ince (< 100 nm) ve çok yoğun bir kromoksit (Cr2O3) filminin meydana gelmesine sebep olur. Bu kromoksit filmi çok kararlı olup, çeliği korozyona karşı korur. Şekil 1 de krom oksit filmi şematik olarak gösterilmektedir. Bu ince oksit filmi oldukça hızlı bir şekilde, çelik yüzeyinde oluşur. Kromoksit film tabakası, çelik yüzeyinden uzaklaştırılırsa, çelik paslanmazlık özelliğini kaybetmeye başlar. Eğer paslanmaz çeliğin yüzeyini çizersek, bu film tabakasını zedelemiş oluruz. Fakat çizilen yerde, tekrar çok hızlı bir şekilde kromoksit filmi meydana gelir. Yüzeyde oluşan ince Cr2O3 filmipaslanmaz çelik Yüzeyde oluşan ince Cr 2 O 3 filmi Paslanmaz çelik Şekil 1. Paslanmaz çeliğin yüzeyini korozyona karşı koruyun ince filmin şematik görünümü
3 Paslanmaz çeliklerin korozyon dayanımından başka, farklı endüstri alanlarında kullanımını sağlayan diğer mekanik özelliklere de sahiptirler. Özellikle paslanmaz çeliklerin sıfırın altındaki düşük sıcaklıklardaki, tokluk özellikleri de oldukça iyidir. Bu nedenle, sıfırın altında düşük sıcaklıklarda sıvı tabii gaz içeren depolama tanklarının imalatında tercih edilen çelik türleridir. Paslanmaz çeliklerin özelliklerini daha iyi kavrayabilmek için, içerdiği en önemli iki alaşım elementi olan, krom ve nikel elementlerinin rolünü bilmek oldukça yaralı olacaktır.
4 Şekil 3. Demir-krom faz diyagramı Şekil 2. Kromun hacim merkezli kübik kafes yapısı
5 Şekil 2 de gösterildiği gibi, krom elementi hacim merkezli kübik (HMK) yapıya sahiptir. Krom, demir içerisinde çözünürse, demirin kristal yapısını (ferriti) kararlı hale getirir. Şekil 3 te demir-krom denge diyagramı gösterilmektedir. Denge diyagramında üst kısmında görüleceği gibi, yüzey merkezli kristal yapısına sahip östenitik (γ-gama fazı) faz bölgesi oluşur. Bu küçük bölgede maksimum %14 krom çözünebilir. Kütlesel olarak % 14 den daha fazla krom içeren demir-krom alaşımları, ferrit (α-alfa fazı) fazı içerir. Ayrıca denge diyagramında 800 C altında meydana gelen kararlı bir sigma (σ) fazı görülmektedir. Bu faz, %30-60 arasında krom içeren bölgede oluşmaktadır. Sigma fazı, uzun süre ısıtmadan sonra meydana gelir.
6 Demir-krom faz diyagramında, paslanmaz çeliklere ilave edilen diğer alaşım elementlerinin etkileri görülememektedir. İlave alaşım elementlerinin varlığı durumunda, faz diyagramının şekli değişecektir. Bazı elementler, özellikle östenitik bölgesinin büyümesine veya küçülmesine sebep olur. Örneğin, karbon ve mangan miktarına bağlı olarak, östenit bölgesi ileriye doğru ötelenir. Silisyum ise, bu östenit bölgesini küçültür ve ferrit fazı oluşumuna sebep olur.
7 Nikelin Etkisi Nikel, yüzey merkezli kübik (YMK) yapıya sahip olup (Şekil 5), demir içerisinde çözündüğü zaman YMK östenitik yapıyı kararlı hale getirir. Saf demir, 910 C üzerinde sıcaklıklarda kararlı bir haldedir. Demir içerisinde nikel miktarının artması, düşük sıcaklıklarda bile östeniti kararlı hale getirir. Şekil 6 de gösterilen demir-nikel denge diyagramında nikel miktarının artması ile meydana gelen çıkıntı görülmektedir. Denge diyagramından da görüleceği gibi, çok yüksek nikel miktarlarında östenit yapısı oda sıcaklığında bile kararlı halde bulunmaktadır. Fakat yüksek nikel içeren demir-nikel alaşımları, pratikte kullanılmayan bir alaşım sistemidir. Nikel ilavesi %28 in üzerindeki demir-nikel alaşımları, oda sıcaklığında östenitik yapıya sahiptir. Demir-nikel alaşımına krom elementi ilave edilirse, düşük nikel ilavelerinde oda sıcaklıklarında bile yapı östenitik halde kalır. Örneğin, %18 krom içeren paslanmaz çeliğin yapısı östenitiktir ve sadece %8 nikel içerir.
8
9 Paslanmaz Çelik Türleri Paslanmaz çeliklerin temel alaşım elementleri krom ve nikeldir. Krom, ferrit oluşumunda etkili olup, nikel ise östenit oluşumunda etkilidir. Bu temel elementler ve diğer katkı elementlerin belirli oranlarda ilavesi ile elde edilen paslanmaz çelikler, beş farklı grup altında toplanmaktadırlar: Östenitik paslanmaz çelikler Ferritik paslanmaz çelikler Martenzitik paslanmaz çelikler Östenitik-ferritik (çift fazlı, dublex) paslanmaz çelikler Çökelme ile sertleşebilen paslanmaz çelikler
10 Şekil 7
11
12 Östenitik Paslanmaz çelikler Östenitik paslanmaz çelikler, %16-26 arasında krom, %3-22 arasında nikel içerirler. Paslanmaz çelikler içerisinde en yaygın olarak kullanılan çelikler, östenitik paslanmaz çeliklerdir. Bu çelikler uçak parçaları, gıda taşıma malzemeleri, mutfak eşyaları, fırın parçaları, çalgı aleti yapımı, makine parçaları ve uçak ısıtıcıları gibi pek çok endüstriyel imalatlarda kullanılmaktadırlar. Östenitik paslanmaz çelikler, Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü (AISI) tarafından AISI 200 (201, 202, 205 ve 216) ve AISI 300 (301, 302, 302B, Se, 304, 304L gibi) serileri şeklinde sınıflandırılmışlardır. TS EN ye göre ise, X2CrNiN18-7 şeklindeki kısa gösterim tarzı kullanılmıştır.
13
14 Östenitik paslanmaz çeliklerin kullanılmasını yaygınlaştıran en önemli özellikleri şunlardır: 1- Oda sıcaklığında östenitik mikroyapısına sahiptirler. Oda sıcaklığının altındaki sıcaklık derecelerinde bile bu östenit faz dönüşmeden kalabilir. 2- Bu çeliklerde, soğuma sırasında östenitik-ferritik dönüşümü olmadığından, su vererek serleştirilemezler. 3- Bu çelikler, mıknatıslanma özelliğine sahip değillerdir C ye kadarki yüksek sıcaklıklara kadar, korozyona karşı dayanım özelliklerini kaybetmezler. Dolayısıyla yüksek sıcaklıklarda korozyon problemi yaşamadan kullanılabilirler serisi östenitik paslanmaz çeliklere, mukavemet artışını sağlamak için, belirli oranlarda mangan, nikel ve azot ilave edilmiştir.
15 6-300 serisi içerisinde yer alan ve genelde 18-8 paslanmaz çelik olarak bilinen bu çelikler, %18 Cr ve %8 Ni içerirler. 303 paslanmaz çelik içerisine kükürt ve fosfor ilave edilerek, kolay talaş kaldırabilme özelliği elde edilir. 303 türü çelik, dişli makine parçaları, miller ve valflerin imalatı için uygun paslanmaz çeliktir. 303Se tipi paslanmaz çeliğin içerisine selenyum ilave edilerek, onun da talaş kaldırma kabiliyeti arttırılmıştır. Bu çelik tipi de hafif kesici takımların imalatında kullanılır. 303 ve 303Se östenitik paslanmaz çelikler, kaynak edilemeyen çelikler olarak bilinirler tipi paslanmaz çelik ile 304L paslanmaz çelik arasındaki en önemli fark, içerdikleri karbon miktarıdır. L harfi, çeliğin düşük seviyede karbon içerdiğini gösterir. 304 tipi paslanmaz çelik % 0.08 C içermesine karşı, 304L tipi ise %0.03 C içerir. Kimya, gıda endüstrisinde ve çalgı aleti imalatında kullanılır. Kaynak kabiliyeti oldukça iyi olan çeliklerdir ve 316L tiplerine ilave alaşım elementi olarak molibden katılmıştır. Böylece yüksek sıcaklıklarda kullanıldığında yüksek mukavemet değerlerine ve yüksek korozyon direncine sahip olan paslanmaz çelik türü elde edilmiştir. Kaynaklı konstrüksiyonlarda yaygın olarak kullanılırlar. 302 ve 304 tipi paslanmaz çeliklerden daha yüksek korozyon direncine sahiptirler.
16 9-321 tipi çelik, içerdiği titanyum elementi sebebiyle, kaynak esnasında oluşan krom karbür çökelmesi riskini önler C sıcaklıklardaki yoğun korozif ortamlarda kullanılır. Özellikle kazan zırhı yapımında ve uçak egzost manifostlarının imalatında kullanılır tipi çeliklere, kaynak işlemi esnasında kararlılığı sağlamak amacıyla niobyum elementi ilave edilir.
17 Ferritik Paslanmaz çelikler Ferritik paslanmaz çelikler, % arasında krom, % arasında karbon içerirler. Ferrit oluşturucu elementler olan Al, Ti, Nb ve Mo alaşım elementleri de az miktarda ilave edilir.ferritik paslanmaz çelikler az miktarda veya hiç nikel içermedikleri için, östenitik paslanmaz çeliklerinden daha ucuzdurlar. Bu çelikler dekoratif amaçlı olarak iç ve dış mimari yapılarda, mutfak tezgahlarının imalinde, gıda endüstrisinde depolama tanklarının imalinde, otomotiv endüstrisinde ve çamaşır makine kazanlarında yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü (AISI) tarafından AISI 400 serisi olarak adlandırılmışlardır. TS EN standardında ise X2CrNi12, X3CrTi12 gibi sembollerle ifade edilmişlerdir. Çizelge 3 de AISI standardında gösterilen ve Çizelge 4 de de TS EN standardında gösterilen ferritik paslanmaz çeliklerin kimyasal içerikleri ve kısa sembolleri verilmiştir.
18 Ferritik paslanmaz çeliklerin genel özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz: 1- Manyetik özelliğe sahiptirler. Yani mıknatıslanırlar. Östenitik paslanmaz çeliklerden bu özelliği sayesinde kolayca ayırt edilebilirler. 2- Bu çeliklerin içyapıları, ferrit ve karbürlerden oluşur. Östenitik-ferritik dönüşüm özellikleri olmadıkları için, su verme yolu ile sertleştirilemezler. 3- Kolayca sıcak veya soğuk şekillendirilebilmeleri sayesinde, levha ve sac haline getirilebilirler. 4- Uygulanan tavlama ısıl işlemi sayesinde, ferritik paslanmaz çeliklerin, akma, çekme mukavemetleri ve tokluk özellikleri iyileştirilir. Tavlama işlemi C arasındaki sıcaklıklarda uygulanır. Çizelge 5 de ferritik paslanmaz çeliklere uygulanan tavlama ısıl işlemi şartları verilmektedir.
19 4- Talaşlı şekillendirme kabiliyetleri ve korozyn dirençleri, martenzitik paslanmaz çeliklerden daha iyidir. 5- Bu çelikler parlak ve dekoratif bir görünüme sahip oldukları için, mimari işlerde yaygın olarak kullanılırlar. 6- Bu çelikler, klorlü ortamların meydana getirdiği gerilmeli korozyon çatlamalarına karşı yüksek dirence sahiptirler. Bu nedenle otomotiv sektöründe yaygın kullanılan ekzost borusu imalatında kullanılırlar. 7- Ferritik paslanmaz çeliklerin özelliklerini iyileştirmek amacıyla, düşük oranda arayer atomu (azot, karbon) içeren türleri geliştirilmiştir. Bu arayer atomlarının meydana getirdiği güçlü karbürler sayesinde, paslanmaz çeliğin korozyon direnci, tokluğu, kaynak kabiliyeti ve
20
21 Martenzitik Paslanmaz Çelikler Martenzitik paslanmaz çelikler, % arasında krom, % arasında karbon içerirler. Çok az miktarda da bazı martenzitik paslanmaz çeliklere Nb, Al, Mo, W, V ve Se alaşım elementleri ilave edilir. Amerikan Demir ve Çelik Enstitüsü (AISI) tarafından AISI 400 serisi (403, 410, 410Nb, 410S, 414, 414L, 416, 416Se, 422, 420, 431, 440A, 440B, 440C) olarak adlandırılmışlardır. TS EN standardında ise, X3CrNiMo13-4 ve X4CrNiMo olmak üzere iki tane martenzitik paslanmaz çelik türü verilmiştir. Gerek AISI gerekse TS standartlarında verilen bu çeliklerin kimyasal içerikleri Çizelge 6 ve Çizelge 7 de verilmektedir. Martenzitik paslanmaz çeliklerin sahip oldukları yüksek korozyon kabiliyeti ve yüksek aşınma dirençleri nedeniyle hidrolik kapı imalatında, kesici takımların üretiminde, buhar türbinlerinde, cerrahi aletlerde ve bıçak imalatında yaygın olarak kullanılmaktadırlar.
22 Martenzitik paslanmaz çelikler, ısıl işlem uygulanarak elde edilirler. Sakin havada bile sertleşebilme kabiliyetine sahiptirler. Bu paslanmaz çeliklerde martenzitik yapı elde etmek için uygulanan ısıl işlem aşamaları Şekil 9 da gösterilmektedir. Çelik önce 950 C ye kadar ısıtılır ve yapı tamamen östenitik hale getirilir. Daha sonra yağda, havada veya suda sertleştirilerek, yapı martezite dönüştürülür. Martenzitik yapı sert ve kırılgandır. Bu nedenle yapıyı iyileştirmek amacıyla, temperleme işlemine tabi tutulur. Temperleme işleminde malzeme, C arasındaki sıcaklıklarda ısıtılır ve sakin havada soğutulur.
23
24 Martenzitik paslanmaz çeliklerin genel özelliklerini şu şekilde özetleyebiliriz: Martenzitik paslanmaz çelikler, magnetiktirler. Yani mıknatıslanırlar. Östenitik paslanmaz çeliklerden bu özelliği sayesinde ayırt edilebilirler. Sıcak şekillendirilerek levha haline getirilebilirler. Az karbonlu martenzitik paslanmaz çelikler, talaş kaldırılarak işlenebilirler. Selenyum veya kükürt ilavesi sayesinde, çeliğin işlenebilme kabiliyeti arttırılır. Korozyon dirençleri oldukça iyidir. Korozyon direnci krom ilavesi ile gerçekleştirilir. Örneğin, 431 tipi çelik. Uçaklardaki bağlantı aparatlarında, ısıtıcı çubuklar, somunlar ve kağıt makinesi parçalarında kullanılırlar.
25 Aşınma dirençleri de oldukça iyidir. Özellikle karbon içeriği fazla olan (% arasında değişen) 440A, 440B ve 440C tipi çeliklerin aşınma dirençleri oldukça yüksektir. Bu nedenle bilya ve yatakların imalatında, kesici bıçak ve vana parçalarının üretiminde kullanılırlar. Martenzitik paslanmaz çelikler, 815 C ye kadar paslanmazlık özelliğini kaybetmezler. Fakat uzun süre bu sıcaklık seviyesinde kullanılırlarsa, hafif bir korozyon başlangıcı meydana gelir. Bu nedenle endüstriyel uygulamalarda 700 C nin üzerindeki sıcaklıklarda sürekli kullanılmazlar.
26 Östenitik-Ferritik (Çift Fazlı, Dublex) Paslanmaz Çelikler Adından da anlaşılacağı üzere, östenitik-ferritik paslanmaz çelikler, östenit ve ferrit fazlarını içeren bir mikroyapıya sahiptirler. Bu çeliklere, çift fazlı (dublex) paslanmaz çelik adı da verilir. Bu çelikler, östenit ve ferrit fazlarının çeliğe sağladığı korozyon direnci ve yüksek mekanik özelliklerin bir arada bulundurur. Yani daha yüksek akma dayanımına sahip olmaları ve gerilmeli korozyon çatlamalarına karşı yüksek direnç sahibi olmaları sebebiyle, ferritik ve östenitik paslanmaz çeliklerden daha üstün korozyon ve mekanik özelliklere sahiptirler.
27 Östenitik-ferritik paslanmaz çelikler, %21-26 arasında krom, %3,5-8 arasında nikel %1-5 arasında molibden ve % arasında karbon içerirler. Alaşım elementi olarak, çok az miktarlarda Ti, Cu ve W ilave edilir. ASTM standartlarında bu paslanmaz çelikler, 2205, 2304, 255, 2507, 329, CD- 4MCu ve NU744LN şeklindeki sembollerle ifade edilmişlerdir. TS EN standardında ise, standart kalite için X2CrNiN23-4, X2CrNiMoN22-5-3, özel kalite için X2CrNiMoCuN25-6-3, X2CrNiMoN ve X2CrNiMoCuWN şeklindeki sembollerle ifade edilmişlerdir. Çizelge 11 de ASTM standartlarında verilen ve Çizelge 12 de TS EN standardında belirtilen östenitik-ferritik paslanmaz çeliklerin kimyasal içerikleri verilmektedir. Östenitik-ferritik paslanmaz çelikler, petrol ve doğal gaz üretiminin yapıldığı yüksek korozif ortamlarında ve kimya
28
29 Çökelme ile Sertleşebilen Paslanmaz Çelikler Çökelme ile sertleşebilen paslanmaz çeliklere, çökelme sertleştirmesi uygulanarak, ana matriks içerisinde küçük partiküllerin çökelmesi sağlanır ve mukavemet değerleri yükseltilmiş olunur. Bu çeliklerin mikroyapıları dikkate alınarak martenzitik, yarı östenitik ve östenitik olmak üzere üç grupta incelenirler. Çökelme işleminde en etkin rol alan elementler alüminyum, bakır ve niyobyumdur. ASTM standartlarında 17-4 PH, 15-5 PH, PH13-8Mo, 17-7PH, PH15-7 Mo ve AM350 şeklindeki sembollerle gösterilir. Bu çeliklerin ASTM standartlarında gösterilen türleri ve kimyasal içerikleri Çizelge 15 de verilmiştir. Çökelme ile sertleşebilen paslanmaz çelikler önce sertleştirilirler, daha sonra ise çökeltme sertleştirme ısıl işlemi uygulanarak mukavemet değerleri yükseltilir.
30 Çökelme ile sertleşebilen 17-4 PH ve 15-5 PH martenzitik paslanmaz çeliklerin elde edilmesinde uygulanan ısıl işlem şartları şu şekildedir: 17-4 PH paslanmaz çelik: Önce östenitik sıcaklık değeri olan 1040 C ye kadar çıkartılır, sonra yağ veya havada hızlı soğutularak sertleştirilir. Daha sonra çökelme ısıl işlemi uygulanır. Çökelme ısıl işlemi iki şekilde uygulanabilir: (1) 480 C de 1 saat bekletilir ve yavaşça soğutulur, (2) C de 4 saat bekletilir ve yavaşça soğutulur PH paslanmaz çelik: Önce östenitik sıcaklık değeri olan 1040 C ye kadar çıkartılır, sonra suda hızlı soğutularak sertleştirilir. Daha sonra çökelme ısıl işlemi uygulanır. Çökelme ısıl işlemi iki şekilde uygulanabilir: (1) 480 C de 1 saat bekletilir ve yavaşça soğutulur, (2) C de 4 saat bekletilir ve yavaşça soğutulur.
31 Çökelme ile sertleşebilen yarı östenitik paslanmaz çelikler, östenitik sıcaklık seviyesinde oda sıcaklığına soğutulduklarında, martenzitik yapı meydana gelmez. Çünkü martenzitik dönüşüm sıcaklığı, oda sıcaklığının altındadır. Bu nedenle önce çeliğin martenzitik dönüşüm sıcaklığının yükseltilebilmesi için bir ısıl işlem uygulanır C sıcaklıklar arasında uygulanan bu ısıl işlem sayesinde, karbon ve diğer alaşım elementlerinin karbür ve metaller arası bileşikler şeklinde çökelmesi sağlanır. Böylece alaşım elementleri çözeltiden ayrılarak östeniti kararsız yaparak, martenzitik dönüşüm sıcaklığının yükselmesi sağlanacaktır. Daha sonra C sıcaklık arasında 1 saat bekletip, yavaş soğutulduğunda, çökelme sertleştirme işlemi tamamlanmış olur. Bu sayede çeliğin tokluğu, sertlik ve korozyon dayanımı arttırılmış olunur. Çökelme ile sertleşebilen yarı östenitik paslanmaz çeliklere, 17-7 PH, PH 15-7 Mo ve AM350 tipleri örnek olarak verilebilir.
32 Çökelme ile sertleşebilen östenitik paslanmaz çelikler, C sıcaklıkları arasında çözeltiye alama ısıl işlemi uygulanır. Sonra çelik bu sıcaklıktan C ye kadar yağda veya suda hızlı soğutulur. Ulaşılan bu sıcaklık seviyesinde 24 saat bekletilerek, çeliğe çökelme sertleştirmesi uygulanır. Böylece çeliğin sertleştirilmesi işlemi tamamlanır. Bu tip çeliklere, A286 ve P tipi çelikler örnek olarak verilebilir.
33
34 Paslanmaz Çeliklerin Fiziksel Özellikleri Paslanmaz çeliklerin kaynak kabiliyetini iyi değerlendirebilmek için, fiziksek özellikleri hakkında da bilgi sahibi olmak gerekir. Bu bölümde paslanmaz çeliklerin fiziksel özelliklerinden ısıl genleşme, ısı iletme ve elektrik iletme dirençleri hakkında bilgi verilecektir.
35 Şekil 16 da paslanmaz çelik ile karbonlu çelik arasında, sıcaklığa bağlı olarak ısı iletkenlik katsayısının nasıl değiştiği gösterilmektedir. Karbonlu çelikte sıcaklık arttıkça ısı iletkenlik katsayısı düşerken, paslanmaz çeliklerde tam aksine artmaktadır. Isı iletkenlik katsayısının düşük olması demek, kaynak esnasında ısının daha dar bir bölge içerisinde kalması demektir. Bu durum paslanmaz çeliklerde daha dar bir ITAB bölgesinin oluşmasına neden olacağı gibi, daha yavaş soğumasını da sağlar.
36 Şekil 15 de TIG kaynak yöntemi ile eşit ısı girdisi kullanılarak yapılan bir paslanmaz çelik ve karbonlu çelik kaynak dikişlerinin büyüklükleri karşılaştırılmaktadır. Dikkat edilirse, paslanmaz çelik kaynak dikişi daha geniş ve nüfuziyeti daha fazladır. 304 östenitik paslanmaz çelik ile karbonlu çeliğin ısı iletkenlik katsayıları, sıcaklığa bağlı olarak da değişir.
37 Isıl genleşme katsayısı: Yüksek miktarda krom içeren paslanmaz çeliklerin ısıl genleşme katsayısı, karbonlu çeliklerle hemen hemen eşittir. Fakat östenitik paslanmaz çeliklerin ısıl genleşme katsayısı, karbonlu çeliklerin yaklaşık 1.5 katı yani %50 daha fazladır. Bu nedenle östenitik paslanmaz çeliklerin, kaynak esnasındaki çarpılma riski daha yüksektir. Şekil 12 de karbonlu çelik ile paslanmaz çeliklerin ısıl genleşme katsayı değerleri karşılaştırılmaktadır.
38 Elektrik iletme direnci: Paslanmaz çeliklerin elektrik iletme direnci, alaşımsız karbonlu çeliklerin 4-7 katı kadardır. Bu nedenle paslanmaz çelik örtülü elektrotlar, geleneksel örtülü elektrotlardan daha çabuk kızarırlar. Diğer elektrotlardan daha kısa boyda imal edilirler. Karbonlu çelikler için kullanılan elektrotlardan daha düşük akım şiddetlerinde (%25 daha düşük) kullanılması tavsiye edilir. Düşük elektrik iletme direnci, paslanmaz çeliklerin direnç kaynağını kolaylaştırır. Şekil 13 de, paslanmaz çelikler ile karbonlu çeliğin elektrik iletme direnci değerleri karşılaştırılmıştır.
39 Ergime derecesi: Paslanmaz çeliklerin ergime derecesi, karbonlu çeliklerden daha düşüktür. Kaynak esnasında paslanmaz çelikler, karbonlu çeliklere göre daha çabuk ergiyecektir. Ayrıca Gazaltı kaynağında aynı akım şiddeti için tel besleme oranı daha fazladır. Buda kaynak hızının daha yüksek olması demektir. Şekil 17 de MIG kaynak yöntemi ile birleştirilen karbonlu çelik ile östenitik paslanmaz çeliğin tel besleme hızının, akım şiddetine göre nasıl değiştiği gösterilmektedir.
40 Paslanmaz Çeliklerin Mekanik Özellikleri Östenitik ve ferritik paslanmaz çeliklerin tavlanmış durumdaki çekme ve akma dayanımları, yüzde uzama, yüzde kesit daralması ve Rockwell sertlik değerlerine ait mekanik özellikler Çizelge 6 ve 7 de verilmiştir. Östenitik paslanmaz çeliklerin çekme mukavemetleri ve yüzde uzama miktarları, ferritik paslanmaz çeliklerinkinden daha yüksektir. Fakat östenitik paslanmaz çeliklerin akma mukavemetleri azda olsa, ferritik paslanmaz çeliklerinden daha düşüktür. Yüzde kesit daralması ve sertlik değerleri ise, her iki paslanmaz çelik türlerinde birbirine yakındır.
41 Çekme Mukavemeti: Östenitik paslanmaz çeliklerin çekme deneyi sonucu elde edilen gerilim-gerinme eğrisi, karbonlu çeliklerden biraz farkıdır. Şekil 11 de, 304 östenitik paslanmaz çelik ile % 0.2 C içeren bir çeliğin gerilme-gerinim eğrileri karşılaştırılmaktadır. Paslanmaz çeliktlerin plastik deformasyon bölgesindeki pekleşme üssü daha büyüktür. Gerilim, çekme gerilmesi noktasına kadar sürekli artarak çıkmaktadır.
42 Tokluk: Östenitik paslanmaz çeliklerin en önemli özelliği, yüksek tokluk değerine sahip olmalarıdır. YMK kafes yapısına sahip östenitik yapının sertliği, düşük sıcaklıklarda HMK kafes yapısına sahip olan karbonlu çeliklerden daha düşüktür. Östenitik paslanmaz çelikerin tokluğu, çok düşük sıcaklıklarda bile oldukça iyidir. Şekil 12 de paslanmaz çelik ile karbonlu çeliğin çentik darbe enerji değerleri karşılaştırılmaktadır. Diyagramda görüleceği gibi, 304 östenitik paslanmaz çeliğin sünek-gevrek geçiş sıcaklığı, sıfırın altındaki düşük sıcaklıklar içerisinde yer alır. Oysa karbonlu çeliğin sünek gevrek geçiş sıcaklığı 0 C cıvarında yer alır.
43 Sürünme direnci: Paslanmaz çeliklerin yüksek sıcaklıklardaki sürünme direnci de oldukça yüksektir. Şekil 13 de karbonlu çelik ile paslanmaz çeliğin sıcaklığa bağlı olarak sürünme direncinin nasıl değiştiği gösterilmektedir. Östenitik paslanmaz çeliklerin sahip olduğu bu yüksek sürünme direnci sayesinde, yüksek basınçlı buhar borusu imalatında, kimyasal madde depolama tanklarında ve diğer yüksek sıcaklık uygulamalarında tercih edilirler. Şekil 14 te 650 C de elde edilen 304 tipi bir çeliğe ait sürünme kopma eğrisi gösterilmektedir. Bu eğri sayesinde, yüksek sıcaklıklarda kullanılan 304 paslanmaz çeliğin belirli gerilmeler altındaki ömrünü tahmin etmek mümkün olmaktadır. Örneğin, 125 MPa gerilim altında 650 C de çalışan bir 304 paslanmaz çelik, sürünme nedeniyle saat sonra hasara uğrayacaktır.
44
45
46
47
3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR. Karbon çelikleri (carbon steels)
3. MALZEME PROFİLLERİ (MATERİALS PROFİLES) 3.1. METAL VE ALAŞIMLAR Karbon çelikleri (carbon steels) Çelik, bileşiminde maksimum %2 C içeren demir karbon alaşımı olarak tanımlanabilir. Karbon çeliğin en
DetaylıPaslanmaz Çeliklerin. kaynak edilmesi. Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi
Paslanmaz Çeliklerin kaynak edilmesi Özlem Karaman Metalurji ve Malzeme Mühendisi Kaynak Mühendisi İçerik Kaynak Yöntemleri Östenitik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı Ferritik Paslanmaz Çeliklerin Kaynağı
DetaylıPaslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında
Paslanmaz Çeliklerin Kaynak İşlemi Esnasında Karşılaşılan Problemler ve Alınması Gereken Önlemler Paslanmaz çeliklerin kaynak işlemi esnasında karşılaşılan ve kaynak kabiliyetini etkileyen problemler şunlardır:
DetaylıCERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI. Microbiologist KADİR GÜRBÜZ
CERRAHİ İĞNE ALAŞIMLARI Microbiologist KADİR GÜRBÜZ Bileşimlerinde en az % 12 krom bulunan çelikler paslanmaz çeliklerdir.tüm paslanmaz çeliklerin korozyon direnci, çok yoğun ve koruyucu krom oksit ince
DetaylıIsıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan
ISIL İŞLEMLER Isıl işlem, katı haldeki metal ve alaşımlarına belirli özellikler kazandırmak amacıyla bir veya daha çok sayıda, yerine göre birbiri peşine uygulanan ısıtma ve soğutma işlemleridir. İşlem
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü, 54187, SAKARYA ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma
DetaylıProf. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1
MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ-I- (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-20092009 BALIKESİR Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ 1 DEMİR-KARBON (Fe-C) DENGE DİYAGRAMI
DetaylıİÇİNDEKİLER 2. 3. 4. 5. 6.
İstiklal Mah. Barış Manço Cad. 5. Sok No:8 34522 Esenyurt / İSTANBUL TÜRKİYE Tel.: 0212 679 69 79 Faks: 0212 679 69 81 E-posta: info@gozdempaslanmaz.com 44 44 881 1 İÇİNDEKİLER 1. 2. 3. 4. 5. 6. 2 1 HAKKIMIZDA
DetaylıTEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ. Prof. Dr. İRFAN AY / Öğr. Gör. FAHRETTİN KAPUSUZ
MAKİNE PROGRAMI MALZEME TEKNOLOJİSİ--ITEKNOLOJİSİ (DERS NOTLARI) Prof.Dr.İrfan AY Öğr. Gör. Fahrettin Kapusuz 2008-2009 2008BALIKESİR 1 DEMİR-KARBON DEMİR(Fe--C) (Fe DENGE DİYAGRAMI 2 DEMİR KARBON DENGE
Detaylı304-304L - 321-316 - 316L - - 309S
www.ainoks.com HAKKIMIZDA Ainoks Paslanmaz, zengin iş hacmi ve profesyonel ekibi ile paslanmaz sektörüne hızlı bir giriş yaparak, çok kısa zamanda bir çok başarıya imza atmıştır. Yaptığı ithalat ve ihracatlarla
DetaylıSÜPER ALAŞIMLAR Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
Süper alaşım; ana yapısı demir, nikel yada kobalt olan nisbeten yüksek miktarlarda krom, az miktarda da yüksek sıcaklıkta ergiyen molibden, wofram, alüminyum ve titanyum içeren alaşım olarak tanımlanabilir.
DetaylıIslah Çelikleri. Sementasyon Çelikleri. Nitrürlenebilen Çelikler. Otomat Çelikleri. Paslanmaz Çelikler. Takım Çelikleri
Bu ders kapsamında ele alınacak olan çelik türleri Islah Çelikleri Sementasyon Çelikleri Nitrürlenebilen Çelikler Otomat Çelikleri Paslanmaz Çelikler Takım Çelikleri ISLAH ÇELĠKLERĠ Bu çeliklerin % C karbon
DetaylıÖSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERİN KAYNAĞI
ÖSTENİTİK PASLANMAZ ÇELİKLERİN KAYNAĞI Östenitik paslanma çeliklerin kaynağı, alaşımlı karbonlu çeliklerden nispeten daha kolaydır. Çünkü östenitik paslanmaz çeliklerin kaynağında, hidrojen çatlağı problemi
DetaylıDökme Demirlerin Korozyonu Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
Dökme Demirlerin Korozyonu DÖKME DEMİR %2,06-%6,67 oranında karbon içeren Fe-C alaşımıdır. Gevrektirler. İstenilen parça üretimi sadece döküm ve talaşlı şekillendirme ile gerçekleştirilir. Dayanım yükseltici
DetaylıÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ HOŞGELDİNİZ
ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (Yaşlandırma Sertleşmesi) Bazı metal alaşımlarının sertlik ve mukavemeti, soğuk deformasyon
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 11 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA DEMİR ESASLI ALAŞIMLAR DEMİR DIŞI ALAŞIMLAR METALLERE UYGULANAN İMALAT YÖNTEMLERİ METALLERE UYGULANAN ISIL İŞLEMLER
DetaylıMALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER
MALZEMELERİN MUKAVEMETİNİ ARTIRICI İŞLEMLER Malzemelerin mekanik özelliği başlıca kimyasal bileşime ve içyapıya bağlıdır. Malzemelerin içyapısı da uygulanan mekanik ve ısıl işlemlere bağlı olduğundan malzemelerin
DetaylıKAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri
KAZAN ÇELİKLERİNİN KAYNAK KABİLİYETİ 1. Kazan Çeliklerinin Özellikleri Buhar kazanlarının, ısı değiştiricilerinin imalatında kullanılan saclara, genelde kazan sacı adı verilir. Kazan saclarının, çekme
DetaylıTOKLUK VE KIRILMA. Doç.Dr.Salim ŞAHĠN
TOKLUK VE KIRILMA Doç.Dr.Salim ŞAHĠN TOKLUK Tokluk bir malzemenin kırılmadan önce sönümlediği enerjinin bir ölçüsüdür. Bir malzemenin kırılmadan bir darbeye dayanması yeteneği söz konusu olduğunda önem
DetaylıPASLANMAZ ÇELİK KULLANIM ALANLARI TABLOSU
PASLANMAZ ÇELİK KULLANIM ALANLARI TABLOSU ASTM KOD ÖZELLİKLER KULLANIM ALANI 304 Paslanmaz çeliğin temel çeşididir. 400 C ye kadar yüksek oksidasyon sağlar. Mekanik direnç ve sürtünme mukavemeti çok iyidir.
DetaylıEczacıbaşı - Lincoln Electric ASKAYNAK. Düşük Alaşımlı Yüksek Dayanımlı Çelikler İçin MIG/TIG Kaynak Telleri
Eczacıbaşı - Lincoln Electric ASKAYNAK Düşük Alaşımlı Yüksek Dayanımlı Çelikler İçin MIG/TIG Kaynak Telleri Düşük Alaşımlı Yüksek Dayanımlı Kaynak Teli Ürün Ailesi Genel Ürün Özellikleri Kararlı ark ve
DetaylıÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
ÇELİKLERİN KOROZYONU Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı KARBON ORANLARINA GÖRE ÇELİKLER Ötektoidaltı çelik %0,006 C - %0,8 C Ötektoid (Perlitik) çelik (%0,8 C li) Ötektoidüstü çelik %0,8 C - %2,06
DetaylıBA KENT ÜNİVERSİTESİ. Malzemeler genel olarak 4 ana sınıfa ayrılabilirler: 1. Metaller, 2. Seramikler, 3. Polimerler 4. Kompozitler.
MALZEMELER VE GERĐLMELER Malzeme Bilimi mühendisliğin temel ve en önemli konularından birisidir. Malzeme teknolojisindeki gelişim tüm mühendislik dallarını doğrudan veya dolaylı olarak etkilemektedir.
DetaylıTÜRKİYE NİN İLK VE TEK PASLANMAZ ÇELİK UZUN MAMÜL ÜRETİCİSİ
TÜRKİYE NİN İLK VE TEK PASLANMAZ ÇELİK UZUN MAMÜL ÜRETİCİSİ 2 I ACinox www.acinox.com.tr I 3 COŞKUN TRAG Coşkun Trading, 1983 yılında demir çelik ticaretine adım atmıştır. Müşteri ihtiyaçları doğrultusunda
DetaylıYüzey Sertleştirme 1
Yüzey Sertleştirme 1 Yüzey sertleştirme Sünek yapıya sahip çeliklerden imal edilmiş makine parçalarında sert ve aşınmaya dayanıklı bir yüzey istenir. Örneğin yatak muylusu, kavrama tırnağı ve diğer temas
DetaylıMMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri
K O C A E L İ ÜNİVERSİTESİ Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü MMT407 Plastik Şekillendirme Yöntemleri 3 Şekillendirmenin Metalurjik Esasları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2012-2013 Güz Yarıyılı 3. Şekillendirmenin
DetaylıDemirin Kristal Yapıları
Demirin Kristal Yapıları 1535 C 1390 C 910 C SIVI FERRİT (delta) OSTENİT (gamma) OSTENİT Kübik Yüzey Merkezli (KYM) FERRİT (alpha) FERRİT Kübik Hacim Merkezli (KHM) Kübik hacim merkezli (KHM), Kübik yüzey
DetaylıDemir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin
Demir, atom numarası 26 olan kimyasal element. Simgesi Fe dir. Demir, yerkabuğunda en çok bulunan metaldir. Yerkürenin merkezindeki sıvı çekirdeğin de tek bir demir kristali olduğu tahmin edilmekle birlikte,
Detaylı1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi
1. AMAÇ Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin incelenmesi 2. TEORİK BİLGİ 2.1. Çeliklerin Isıl İşlemi Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak ergime
DetaylıPratik olarak % 0.2 den az C içeren çeliklere su verilemez.
1. DENEYİN AMACI: Farklı soğuma hızlarında (havada, suda ve yağda su verme ile) meydana gelebilecek mikroyapıların mekanik özelliklere etkisinin incelenmesi ve su ortamında soğutulan numunenin temperleme
Detaylı6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER
6. BEYAZ ve YÜKSEK ALAŞIMLI DÖKME DEMİRLER Gri dökme demirlerin özellikleri; kimyasal bileşimlerinin değiştirilmesi veya kalıp içindeki soğuma hızlarının değiştirilmesiyle, büyük oranda farklılıklar kazanabilir.
DetaylıMETALLER. şeklinde sıralanır. Demir esaslı alaşımlarda karşılaşılan en önemli problem korozyon eğilimlerinin yüksek olmasıdır.
METALLER Malzeme seçimiyle ilgili kararlar hem tasarım hem de imalat faaliyetleri açısından son derece önemlidir. Malzemeler temel olarak metaller, seramikler ve polimerler ile bunların fiziksel birleşiminden
DetaylıYORULMA HASARLARI Y r o u r l u m a ne n dir i?
YORULMA HASARLARI 1 Yorulma nedir? Malzemenin tekrarlı yüklere maruz kalması, belli bir tekrar sayısından sonra yüzeyde çatlak oluşması, bunu takip eden kopma olayı ile malzemenin son bulmasına YORULMA
DetaylıDENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik. AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi.
DENEYİN ADI: Jominy uçtan su verme ile sertleşebilirlik AMACI: Çeliklerin sertleşme kabiliyetinin belirlenmesi. TEORİK BİLGİ: Kritik soğuma hızı, TTT diyagramlarında burun noktasını kesmeden sağlanan en
DetaylıMMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması
MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 1 Isıl İşlem Yöntemlerinin Sınıflandırılması ve Tanımlanması Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı TS EN 10020 Standardına göre çelikler TS EN 10020 ye göre
DetaylıMÜHENDİSLİKTE KULLANILAN MALZEMELER 1. DEMİR VE ÇELİK
MÜHENDİSLİKTE KULLANILAN MALZEMELER 1. DEMİR VE ÇELİK Dünyada üretilen metallerin % 90'nı demir ve çelikten oluşmaktadır. Bunun büyük bir bölümünü mukavemeti ve işlenebilme özelliği olan, ucuz maliyetli
DetaylıDEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI
MARMARA ÜNİVERSİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MALZEME BİLİMİ Demir, Çelik ve Dökme Demir Yrd. Doç. Dr. Abdullah DEMİR DEMİR KARBON FAZ DİYAGRAMI Saf demire teknolojik özellik kazandıran
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
DetaylıMetallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ
Metallerde Özel Kırılganlıklar HASAR ANALİZİ Prof. Dr. Akgün ALSARAN 11 Giriş Hidrojen gevrekliği Sıvı metal kırılganlığı Temper gevrekliği Ana Hatlar 22 Malzemelerin servis koşullarında performanslarını;
DetaylıMalzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı
Malzeme Bilgisi Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel kavramlar Demir-Karbon Denge Diyagramı İçerik Giriş Demir-sementit diyagramı Demir-grafit diyagramı Dökme demir 2 Giriş Demir, pek çok mühendislik alaşımının
DetaylıJOMINY DENEYİ MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
1. DENEYİN AMACI: Bu deney ile incelenen çelik alaşımın su verme davranışı belirlenmektedir. Bunlardan ilki su verme sonrası elde edilebilecek maksimum sertlik değeri olup, ikincisi ise sertleşme derinliğidir
DetaylıMMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı
MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 10 Yüksek mukavemetli yapı çelikleri Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 20132014 Güz Yarıyılı Genel yapı çelikleri esasta düşük ve/veya orta karbonlu çelik olup
DetaylıBARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ
BARTIN ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ METALURJİ VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ MALZEME LABORATUARI I DERSİ ISIL İŞLEM (NORMALİZASYON, SU VERME, MENEVİŞLEME) DENEY FÖYÜ DENEYİN ADI: Isıl İşlem(Normalizasyon,
DetaylıDoç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME
Doç.Dr.Salim ŞAHİN SÜRÜNME SÜRÜNME Malzemelerin yüksek sıcaklıkta sabit bir yük altında (hatta kendi ağırlıkları ile bile) zamanla kalıcı plastik şekil değiştirmesine sürünme denir. Sürünme her ne kadar
DetaylıMETALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010
METALİK MALZEMELERİN GENEL KARAKTERİSTİKLERİ BAHAR 2010 WEBSİTE www2.aku.edu.tr/~hitit Dersler İÇERİK Metalik Malzemelerin Genel Karakteristiklerİ Denge diyagramları Ergitme ve döküm Dökme demir ve çelikler
Detaylışeklinde, katı ( ) fazın ağırlık oranı ise; şeklinde hesaplanır.
FAZ DİYAGRAMLARI Malzeme özellikleri görmüş oldukları termomekanik işlemlerin sonucunda oluşan içyapılarına bağlıdır. Faz diyagramları mühendislerin içyapı değişikliği için uygulayacakları ısıl işlemin
DetaylıMIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ
MIG-MAG KAYNAK METODUNDA KULLANILAN KAYNAK ELEKTROTLARI VE ELEKTROT SEÇİMİ Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Sakarya Üniversitesi, Teknoloji Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Esentepe Kampüsü,
DetaylıALUMİNYUM ALA IMLARI
ALUMİNYUM ALA IMLARI ALUMİNYUM VE ALA IMLARI Alüminyum ve alüminyum alaşımları en çok kullanılan demir dışı metaldir. Aluminyum alaşımları:alaşımlama (Cu, Mg, Si, Mn,Zn ve Li) ile dayanımları artırılır.
DetaylıÇ l e i l k i l k e l r e e e Uyg u a l na n n n Yüz ü ey e y Ser Se tle l ş e t ş ir i me e İ şl ş e l m l r e i
Çeliklere Uygulanan Yüzey Sertleştirme İşlemleri Bazı uygulamalarda kullanılan çelik parçaların hem aşınma dirençlerinin, hem de darbe dayanımlarının yüksek olması istenir. Bunun için parçaların yüzeylerinin
DetaylıDemir Karbon Denge Diyagramı
Demir Karbon Denge Diyagramı Saf Demirin Soğuma ve Isınma Eğrileri 769 C Curie noktasıdır. Bu sıcaklığın altında Fe manyetik özellik gösterir. 1 Fe-C Denge Diyagramı Fe-C Denge Diyagramı 2 Fe-C Denge Diyagramı
DetaylıFe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI
Fe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 Fe-C ve Fe-Fe 3 C FAZ DİYAGRAMLARI İkili alaşım sistemlerinin en önemlilerinden birisi demir-karbon
Detaylı2. Sertleştirme 3. Islah etme 4. Yüzey sertleştirme Karbürleme Nitrürleme Alevle yüzey sertleştirme İndüksiyonla sertleştirme
Isıl İşlem Isıl İşlem Isıl işlem, metal veya alaşımlarına istenen özellikleri kazandırmak amacıyla katı halde uygulanan kontrollü ısıtma ve soğutma işlemleri olarak tanımlanır. Çeliğe uygulanan temel ısıl
Detaylı1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları
1. Giriş 2. Yayınma Mekanizmaları 3. Kararlı Karasız Yayınma 4. Yayınmayı etkileyen faktörler 5. Yarı iletkenlerde yayınma 6. Diğer yayınma yolları Sol üstte yüzey seftleştirme işlemi uygulanmış bir çelik
DetaylıÇelik Hasır Kaynak Elektrotları
CUPRAL 5M CUPRAL 12M Çelik Hasır Kaynak Elektrotları Malzeme Adı, EN Malzeme Numarası, EN Malzeme Numarası, DIN Malzeme Numarası,ASTM Cr Zr Co Ni Be Al Sİ Fe Mn Diğerleri Cu Sertlik (HB) Çekme Dayanımı
DetaylıİNTERMETALİK MALZEMELER. Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR (DERS NOTLARI-4)
İNTERMETALİK MALZEMELER (DERS NOTLARI-4) Doç. Dr. Özkan ÖZDEMİR BERİLYUM: Kimyasal özellikler bakımından alüminyuma benzer. Periyodik çizelgenin II A grubunun birinci elementidir ve metallere özgü özelliklerin
DetaylıPaslanmaz çelik nedir? Fe Cr > 10,5% C < 1,2%
Cr > 10,5% C < 1,2% Paslanmaz çelik nedir? Kendiliğinden yapılanan ve korozyon direnci sağlayan bir yüzey tabakası (pasif tabaka) oluşumunu temin etmek üzere gereken miktarda % 10,5 krom ve % 1,2 karbon
DetaylıMMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı
MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 3 Çelik üretimi Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Fırın Ön hadde Nihai hadde Soğuma Sarma Hadde yolu koruyucusu 1200-1250 ºC Kesme T >
DetaylıMMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir Güz Yarıyılı
MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 11 Yüksek sıcaklığa dayanıklı çelikler Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Güz Yarıyılı Sıcaklık, K Sıcaklık, C 4000 W Ergiyik Ta 3000 T m Mo Nb Hf 2000
DetaylıKTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
FAZ DİYAGRAMLARI DERS NOTLARI İçerik KTÜ, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü Denge Dışı Reaksiyonlar ve Oluşan Yapılar (Martenzitik ve Beynitik Yapı) Bu güne kadar işlenen konularda denge veya yarı
DetaylıFaz dönüşümünün gelişmesi, çekirdeklenme ve büyüme olarak adlandırılan iki farklı safhada meydana gelir.
1 Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir. Malzemelerin, özellikle
DetaylıPASLANMAZ ÇELİKLER ve PASLANMAZ ÇELİKLERİN KOROZYONU. 14.04.2009 Prof.Dr.Ayşegül AKDOĞAN EKER
PASLANMAZ ÇELİKLER ve PASLANMAZ ÇELİKLERİN KOROZYONU İçinde %12den fazla Cr ve bunun yanında bir miktarda Ni içeren, korozyon direnci alaşımsız çeliklere göre daha yüksek olan Fe-Cr-Ni alaşımlarına genel
DetaylıİÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 BÖLÜM 2
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 Malzeme Seçiminin Temelleri... 1 1.1 Giriş... 2 1.2 Malzeme seçiminin önemi... 2 1.3 Malzemelerin sınıflandırılması... 3 1.4 Malzeme seçimi adımları... 5 1.5 Malzeme seçiminde dikkate
DetaylıDENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi. AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi.
DENEYİN ADI: Çeliklerin Isıl İşlemi AMACI: Çeliklerde ısıl işlem yoluyla mikroyapı ve mekanik özelliklerin değişiminin öğretilmesi. TEORİK BİLGİ: Metal ve alaşımlarının, faz diyagramlarına bağlı olarak
DetaylıFZM 220. Malzeme Bilimine Giriş
FZM 220 Yapı Karakterizasyon Özellikler İşleme Performans Prof. Dr. İlker DİNÇER Fakültesi, Fizik Mühendisliği Bölümü 1 Ders Hakkında FZM 220 Dersinin Amacı Bu dersin amacı, fizik mühendisliği öğrencilerine,
Detaylıformülü zamanı da içerdiği zaman alttaki gibi değişecektir.
Günümüz endüstrisinde en yaygın kullanılan Direnç Kaynak Yöntemi en eski elektrik kaynak yöntemlerinden biridir. Yöntem elektrik akımının kaynak edilecek parçalar üzerinden geçmesidir. Elektrik akımına
DetaylıCALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ
CALLİSTER FAZ DÖNÜŞÜMLERİ Faz dönüşümlerinin çoğu ani olarak gerçekleşmediğinden, reaksiyon gelişiminin zamana bağlı, yani dönüşüm hızına bağlı olarak gelişen yapısal özelliklerini dikkate almak gerekir.
DetaylıMMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı
MMT113 Endüstriyel Malzemeler 5 Metaller, Bakır ve Magnezyum Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2013-2014 Güz Yarıyılı Cu Copper 29 Bakır 2 Dünyada madenden bakır üretimi, Milyon ton Yıl Dünyada madenden bakır
DetaylıGİP 121- GEMİ YAPI MALZEMELERİ 8. HAFTA
GİP 121- GEMİ YAPI MALZEMELERİ 8. HAFTA 5. ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ Faz: Metallerin kafes yapısına faz adı verilir. Katı Eriyikler (Tek Fazlı Alaşımlar): Alaşımı oluşturan elementlerin kafes sistemlerinde
DetaylıDemir-Karbon Denge Diyagramı
Demir-Karbon Denge Diyagramı Sıcaklık Demir-Karbon diyagramı Demir, pek çok mühendislik alaşımının temelini oluşturan metaldir. Külçe demir olarak bilinen ve hemen hemen saf durumdaki demir çatı, soba
DetaylıSÜPERALA IMLAR. Yüksek sıcaklık dayanımı
SÜPERALA IMLAR SÜPERALA IMLAR Nikel ve Kobalt alaşımları: Korozyon dayanımı ve yüksek sıcaklık dayanımı için kullanılırlar. Yüksek ergime sıcaklığına ve dayanıma sahiptirler.. Süperalaşımlar: Nikel bazlı
DetaylıTIG GAZALTI KAYNAK YÖNTEMİNDE KULLANILAN GAZLAR VE ÖZELLİKLERİ PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ
TIG GAZALTI KAYNAK YÖNTEMİNDE KULLANILAN GAZLAR VE ÖZELLİKLERİ PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ 1 NİÇİN KORUYUCU GAZ KULLANILIR? 1- Ergimiş kaynak banyosunu, havada mevcut olan gazların zararlı etkilerinden
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY.
MALZEME BİLGİSİ DERS 7 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net GEÇEN HAFTA KIRILMANIN TEMELLERİ KIRILMA ÇEŞİTLERİ KIRILMA TOKLUĞU YORULMA S-N EĞRİSİ SÜRÜNME GİRİŞ Basınç (atm) Katı Sıvı Buhar
DetaylıPLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ
PLASTİK ŞEKİLLENDİRME YÖNTEMLERİ Metalik malzemelerin geriye dönüşü olmayacak şekilde kontrollü fiziksel/kütlesel deformasyona (plastik deformasyon) uğratılarak şekillendirilmesi işlemlerine genel olarak
DetaylıBÖLÜM 4 KAYNAK METALURJİSİ
BÖLÜM 4 KAYNAK METALURJİSİ Kaynakta Oluşan Metalurjik Bölgeler Kaynakta Oluşan Metalurjik Bölgeler Kaynak Metalinin Katılaşması Kaynak Metalinin Katılaşması Kaynak Metalinin Katılaşması Tek pasoda yapılmış
Detaylı2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*)
2-C- BAKIR VE ALAŞIMLARININ ISIL İŞLEMLERİ 2-C-3 MARTENSİTİK SU VERME(*) Sınai bakırlı alaşımlar arasında sadece soğukta iki veya çok fazlı alüminyumlu bakırlar pratik olarak mantensitik su almaya yatkındırlar.
DetaylıTÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD
ICS 01.040.77; 77.080.20 TÜRK STANDARDI TS EN 10020 TÜRK STANDARDI TURKISH STANDARD TS EN 10020 Nisan 2003 ICS 01.040.77; 77.080.20 ÇELİK TİPLERİNİN TARİFİ VE SINIFLANDIRILMASI Definition and classification
DetaylıKonu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik Kalıplarının Üretiminde Kullanılan Takım Çelikleri ve Üretim Prosesleri
Nurettin ÇALLI Fen Bilimleri Ens. Öğrenci No: 503812162 MAD 614 Madencilikte Özel Konular I Dersi Veren: Prof. Dr. Orhan KURAL İTÜ Maden Fakültesi Konu: Yüksek Hassasiyetli Yağ Keçelerinin Takviye Bilezik
DetaylıCetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g. Güvenirlik (%) ,9 99,99 99,999
Cetvel-12 Büyüklük Faktörü k b d,mm 10 20 30 50 100 200 250 300 k b 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,57 0,56 0,56 Cetvel-13 Sıcaklık Faktörü k d Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g T( o C) k d T 350 1 350
DetaylıALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ
www.muhendisiz.net 1 ALAŞIM ELEMENTLERİNİN ÇELİKLERE ETKİLERİ Maksimum %2,06 karbon içeren demir karbon alaşımları çelik olarak adlandırılır. Çelikler halen günümüzde en yaygın kullanılan malzeme grubunu
DetaylıMMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 5 Çeliklerin standartları. Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı
MMT209 Çeliklerde Malzeme Bilimi ve Son Gelişmeler 5 Çeliklerin standartları Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2014-2015 Güz Yarıyılı Standartlar Örnek TSE Türk Standartları Ensititüsü ASTM American Society for
DetaylıKaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir:
Kaynak Bölgesinin Sınıflandırılması Prof. Dr. Hüseyin UZUN Kaynak yöntemleri ile birleştirilen bir malzemenin kaynak bölgesinin mikroyapısı incelendiğinde iki ana bölgenin var olduğu görülecektir: 1) Ergime
DetaylıÜRÜN KATALOĞU BM TEKNİK
TR ÜRÜN KATALOĞU BM TEKNİK HAKKIMIZDA Bm Lazer olarak sektörde edindiğimiz tecrübe ile siz değerli müşterilerimize daha kaliteli, güvenilir ve sürdürülebilir hizmet ulaştırmayı hedefliyoruz. 2009 yılından
DetaylıDOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR
KURŞUN ve ALAŞIMLARI DOĞAL KURŞUN METALİK KURŞUN PLAKALAR 1 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Romalılar kurşun boruları banyolarda kullanmıştır. 2 KURŞUN ve ALAŞIMLARI Kurşuna oda sıcaklığında bile çok düşük bir gerilim
DetaylıProf. Dr. HÜSEYİN UZUN KAYNAK KABİLİYETİ
KAYNAK KABİLİYETİ Günümüz kaynak teknolojisinin kaydettiği inanılmaz gelişmeler sayesinde pek çok malzemenin birleştirilmesi artık mümkün hale gelmiştir. *Demir esaslı metalik malzemeler *Demirdışı metalik
DetaylıÇELİK YAPILAR 1. Hafta. Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli
ÇELİK YAPILAR 1. Hafta Onur ONAT Munzur Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İnşaat Mühendisliği Bölümü, Tunceli 1 Hangi Konular İşlenecek? Çelik nedir, yapılara uygulanması ve tarihi gelişimi Çeliğin özellikleri
DetaylıFAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ HOŞGELDİNİZ
FAZ DİYAGRAMLARI ve DÖNÜŞÜMLERİ Malzeme Malzeme Bilgisi Bilgisi PROF. DR. HÜSEYİN UZUN HOŞGELDİNİZ Prof. Dr. Hüseyin UZUN-Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü 1 /94 İkili Faz Diyagramından Hangi Bilgiler
DetaylıISININ TESİRİ ALTINDAKİ BÖLGE
ISININ TESİRİ ALTINDAKİ BÖLGE II.- Isının Tesiri Altındaki Bölgeler (Malzemelere göre) Teorik olarak ITAB ortam sıcaklığının üzerinde kalan tüm bölgeyi kapsar. Pratik olarak, bununla beraber, kaynak yönteminin
DetaylıKonu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları
Konu: Çelik Elde Edilmesi, Isıl İşlem ve Uygulamaları Çeliğin Elde Edilmesi Çelik,(Fe) elementiyle ve genelde % 0,2 %2,1 oranlarında değişebilen karbon miktarının bileşiminden oluşan bir tür alaşımdır.
DetaylıPaslanmaz Çelik Sac 310
Paslanmaz Çelik Sac 310 310 kalite paslanmaz çelik stoklarımızda 0,60mm'den 25mm'ye kadar mevcut bulunmaktadır. Bu kalite tipik ateşte 1250 C'ye kadar oksidasyona dayanıklıdır. 800 C'ye kadar sürtünme
DetaylıPik (Ham) Demir Üretimi
Pik (Ham) Demir Üretimi Çelik üretiminin ilk safhası pik demirin eldesidir. Pik demir için başlıca şu maddeler gereklidir: 1. Cevher: Demir oksit veya karbonatlardan oluşan, bir miktarda topraksal empüriteler
DetaylıTERMOKİMYASAL YÜZEY KAPLAMA (BORLAMA)
TERMOKİMYASAL YÜZEY KAPLAMA (BORLAMA) Deneyin Amacı: Demir esaslı bir malzemenin borlanması ve borlama işlemi sonrası malzemenin yüzeyinde oluşan borür tabakasının metalografik açıdan incelenmesi. Teorik
DetaylıÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ. (Devamı)
ÇELİKLERİN ISIL İŞLEMLERİ (Devamı) c a a A) Ön ve arka yüzey Fe- atomları gösterilmemiştir) B) (Tetragonal) martenzit kafesi a = b c) Şekil-2) YMK yapılı -yan yana bulunan- iki γ- Fe kristali içerisinde,
DetaylıÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ
ÇELİĞİN ISIL İŞLEMLERİ Isıl İşlem Isıl işlem; Bir malzemenin mekanik özelliklerini ve/veya içyapısını değiştirmek amacıyla, o malzemeye belli bir sıcaklık-zaman programı dahilinde uygulanan bir ısıtma
DetaylıGeleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler
Yeni Malzemeler ve Üretim Yöntemleri Geleneksel Malzemelerdeki Gelişmeler Yrd.Doç.Dr. Aysun AYDAY İleri Teknoloji Ürünü Yüksek Mukavemetli Çelikler Otomobil endüstrisinde yüksek mukavemetli çeliklere önemli
DetaylıSICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ B İ R K A L İ T E M A R K A S I
SICAK İŞ TAKIM ÇELİKLERİ B İ R K A L İ T E M A R K A S I S I C A K İ Ş T A K I M Ç E L İ K L E R İ MARTENSİTİK ÇELİKLER KIND Sınıf AISI Kimyasal Analiz % Kondüsyon HB C Si Mn Cr Mo Ni V Co W Sertleştirme
DetaylıMUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER
MUKAVEMET ARTIRICI İŞLEMLER Malzemenin Mukavemeti; a) Kimyasal Bileşim b) Metalurjik Yapı değiştirilerek arttırılabilir Malzemelerin Mukavemet Arttırıcı İşlemleri: 1. Martenzitik Dönüşüm 2. Alaşım Sertleştirmesi
DetaylıMMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik
MMT440 Çeliklerin Isıl İşlemi 2 Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik Yrd. Doç. Dr. Ersoy Erişir 2011-2012 Bahar Yarıyılı 2. Sertleştirme Isıl İşlemi ve Sertleşebilirlik 2.1. Tanımlar 2.2. Su verme
DetaylıSİLİSYUM ESASLI İNTERMETALİK BİLEŞİKLER
SİLİSYUM ESASLI İNTERMETALİK BİLEŞİKLER İntermetalikler içerisinde silisyum içeriğine sahip olan ileri teknoloji malzemeleri Silisitler olarak adlandırılmaktadır. Silisitler, yüksek sıcaklıklarda yüksek
DetaylıÇİNKO ALAŞIMLARI :34 1
09.11.2012 09:34 1 Çinko oda sıcaklıklarında bile deformasyon sertleşmesine uğrayan birkaç metalden biridir. Oda sıcaklıklarında düşük gerilimler çinkonun yapısında kalıcı bozunum yaratabilir. Bu nedenle
DetaylıMALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY. www.fatihay.net fatihay@fatihay.net
MALZEME BİLGİSİ DERS 8 DR. FATİH AY www.fatihay.net fatihay@fatihay.net BÖLÜM IV METALLERİN MEKANİK ÖZELLİKLERİ GERİLME VE BİRİM ŞEKİL DEĞİŞİMİ ANELASTİKLİK MALZEMELERİN ELASTİK ÖZELLİKLERİ ÇEKME ÖZELLİKLERİ
Detaylı