KARACA Eğitim Yayınları Sanayi ve Ticaret Ltd. Ş

Transkript

1

2 Yazar: Murat KAYA Editör: Nizamettin UĞUR Yayına Hazırlık: Özen BAYRAM - Dr. Özgün KARACA Kapak: Ersan YAĞIZ - Halil ŞENSES İç Tasarım: Duygu ŞEKER ISBN: Yayıncı Sertifika No: KARACA Eğitim Yayınları Sanayi ve Ticaret Ltd. Ş Bu eserin bütün hakları saklıdır ve yayınevine aittir. Eserdeki metin ve görsel unsurlar yayınevinin yazılı izni olmadan tümüyle ya da kısmen çoğaltılamaz, yayımlanamaz ve ticari amaçla kullanılamaz. KARACA Eğitim Yayınları Sanayi ve Ticaret Ltd. Ş Cevat Dündar Cad. No.:139/B Ostim ANKARA Baskı: Tel.: (0312) Belgeç: (0312) KOZA Yayın Dağıtım AŞ Karaca Eğitim Yayınları - Din Kültürü ve Ahlak Ankara, Bilgisi

3 İSTİKLÂL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl. Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl. Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, Medeniyyet dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş, yurduma alçakları uğratma sakın; Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va dettiği günler Hakk ın; Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Bastığın yerleri toprak diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Şüheda fışkıracak toprağı sıksan, şüheda! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Huda, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüda. Ruhumun senden İlâhî, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar -ki şehadetleri dinin temeli- Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder -varsa- taşım, Her cerîhamdan İlâhî, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh-ı mücerret gibi yerden na şım; O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hilâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl; Hakkıdır hür yaşamış bayrağımın hürriyyet; Hakkıdır Hakk a tapan milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy GENÇLİĞE Hİ TA BE Ey Türk gençliği! Birinci vazifen, Türk istiklâlini, Türk Cumhuriyetini, ilelebet muhafaza ve müdafaa etmektir. Mevcudiyetinin ve istikbalinin yegâne temeli budur. Bu temel, senin en kıymetli hazinendir. İstikbalde dahi, seni bu hazineden mahrum etmek isteyecek dâhilî ve hâricî bedhahların olacaktır. Bir gün, istiklâl ve cumhuriyeti müdafaa mecburiyetine düşersen, vazifeye atılmak için, içinde bulunacağın vaziyetin imkân ve şeraitini düşünmeyeceksin! Bu imkân ve şerait, çok namüsait bir mahiyette tezahür edebilir. İstiklâl ve cumhuriyetine kastedecek düşmanlar, bütün dünyada emsali görülmemiş bir galibiyetin mümessili olabilirler. Cebren ve hile ile aziz vatanın bütün kaleleri zapt edilmiş, bütün tersanelerine girilmiş, bütün orduları dağıtılmış ve memleketin her köşesi bilfiil işgal edilmiş olabilir. Bütün bu şeraitten daha elîm ve daha vahim olmak üzere, memleketin dâhilinde iktidara sahip olanlar gaflet ve dalâlet ve hattâ hıyanet içinde bulunabilirler. Hattâ bu iktidar sahipleri şahsî menfaatlerini, müstevlîlerin siyasî emelleriyle tevhit edebilirler. Millet, fakr u zaruret içinde harap ve bîtap düşmüş olabilir. Ey Türk istikbalinin evlâdı! İşte, bu ahval ve şerait içinde dahi vazifen, Türk istiklâl ve cumhuriyetini kurtarmaktır. Muhtaç olduğun kudret, damarlarındaki asil kanda mevcuttur. Mustafa Kemal Atatürk AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 3

4 Sevgili Öğrenciler, Biz yayınevi olarak ürün hazırlarken her zaman hayallerimizin peşinden gideriz. Yine öyle yaptık ve elinizde tuttuğunuz bu ürünü hazırladık. Çünkü hayal etmezsek yeni, özgün, üstün nitelikli ürünler ortaya koyamazdık. Hayal kurmak, ancak bir ufkunuzun olmasıyla olanaklıdır; hayaller, ufuk ister. Daha önceki bir ürün serimizin ön sözünde de yazmıştık. Ufuklar, içinde bulunduğumuz dünyayı aşma, yeni dünyalar keşfetme potansiyeli taşır. Yönünü ufuklara dönük tutanlar, coşku ve heyecan içinde olurlar. Öğrenme merakı ve kabına sığmaz bir ruh hâli, kişiyi her zaman azim ve irade sahibi de yapar. Kuşkusuz ki her insan hayal kurar, pek çok insan da yeni ufuklara atılmanın heyecanını taşır. Ama çalışmadan, üretmeden de bir işe yaramaz bunlar. Eğitim yayıncısı olarak hayallerimizin, ufuklarımızın heyecan ve coşkusuyla çalışıyoruz, üretiyoruz hep. Biliyoruz ki senin de hayallerin, ufukların var. Merak, coşku, öğrenme ve başarma isteği zaman zaman içinde bir alev... Eğitim öğretim dünyamızın gerçeklerini göz önüne alıyoruz elbette. Sözgelimi her öğrencinin düzeyini hesaba katıyoruz ve yükseltecek yollar arıyoruz. Bilgiye ulaşmada, nitelikli ürün bulmada güçlük çektiğini biliyoruz. Bazen zor beğendiğinin de bilincindeyiz Elinde tuttuğun Pratik Defter AKILLIM!, işte bütün bunların sonucu ve yanıtı olarak ortaya çıktı. İşte hayallerini gerçekleştirmek için bir fırsat. Her şey gönlünce olsun!.. 4

5 Üniteye uygun resim, fotoğraf Ünitenin numarası ve adı 1. ünite.$'(5 ï1$1&, Bu ünitede işlenen kazanımların numaraları ve açıklamaları KADER VE KAZA İNANCI İNSANIN İRADESİ VE KADER KADERLE İLGİLİ KAVRAMLAR KADERLE İLGİLİ BATIL İNANÇLAR BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. MUSA (a.s.) BİR AYET TANIYORUM: AYET EL-KÜRSİ VE ANLAMI Kader ve kaza inancını ayet ve hadislerle açıklar İnsanın ilmi, iradesi, sorumluluğu ile kader arasında ilişki kurar Kaza ve kader ile ilgili kavramları analiz eder Toplumda kader ve kaza ile ilgili yaygın olan yanlış anlayışları sorgular Hz. Musa (a.s.) hayatını ana hatlarıyla tanır Ayet el-kürsi yi okur, anlamını söyler. 9 Konu/kazanım kodu ve numarası Konu başlığı 1.1. KADER VE KAZA İNANCI Konu başlıkları Öğrenilen konularla ilgili uygulamalar (8.1.1.) Ö ĞRE N E L İ M UYGULAYALIM Allah (c.c.) evrende var olan her şeyi bir ve içerisinde yaratmıştır. Etrafımıza dikkatlice baktığımızda bunu çok net görebiliriz. Suyun kaldırma kuvveti sayesinde cisimlerin batmamas; dünyanın, kendisi ve güneş etrafındaki hareketleri sayesinde gece ile gündüzün ve mevsimlerin oluşması bu A. Evrendeki yasaları ve onlara ait örnekleri yazarak aşağıdaki şemayı tamamlayınız. duruma birer örnek teşkil etmektedir. SÜNNETULLAH Allah ın evrende kurmuş olduğu bu ve canlı yaşamını kolaylaştırmaktadır ve eseri meydana gelmemiştir.... bu konuya dair birçok göze çarpmaktadır. Gerçekten biz, her şeyi bir ölçü ve dengede yarattık. (Kamer suresi 49. ayet) gibi ayetler evrendeki düzen ve uyumun Allah tarafından yaratıldığını göstermektedir. Allah ın sınırsız bilgisi dahilinde cereyan eden bu ölçü ve düzen ile kullandığımız kavramlar......:... ve kavramlarıdır. Allah ın evrende meydana gelecek olayları belli bir ölçü, plan ve uyum içerisinde ÖRNEK:...: ÖRNEK: Allah ın belli bir ölçü ve uyum içerisinde programladığı bu olayların zamanı gelince ortaya çıkmasına denir. Etkileşimli (interaktif) konu anlatımları SÜNNETULLAH FİZİKSEL YASALAR BİYOLOJİK YASALAR TOPLUMSAL YASALAR B. Evrensel yasalarla ilgili birer örnek ayet yazınız. FİZİKSEL YASALAR: BİYOLOJİK YASALAR: 5 AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 Fiziksel yasalar; ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı, hareketi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensiplerdir. Biyolojik yasalar; yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır. Fiziksel ve biyolojik yasalar, deney, gözlem ve araştırmalar neticesinde anlaşılabilir. Bu yasalar değişmez olup bir niteliğe sahiptir. Kader Allah ın ilim ve sıfatlarıyla, kaza ise; ve tekvin sıfatlarıyla ilgilidir. 10 ÖRNEK: denir. TOPLUMSAL YASALAR:

6 Öğrendik, uyguladık, pekiştirdik. Sıra Testini Çözelim de. Öğrenilen konunun pekiştirildiği bölüm PEKİŞTİRELİM TESTİNİ ÇÖZELİM Bunları Öğrendik... A. Aşağıdakilerin Allah evrene sayısız sistemler koymuştur. Evren Allah ın koyduğu bu sistemler sayesinde hiç bozulmadan işlemektedir. Evrenin işlemesini sağlayan bu sistemleri fiziksel, biyolojik ve toplumsal olarak sınıflandırabilmek mümkündür. 1. evrendeki yasalardan hangilerine ait olduklarını yanlarına yazınız. 1. Evrendeki cisimler, birbirlerini bir kuvvetle çeker ve 3. Onlara bir delil de gecedir ki biz ondan gün- ve kudret sahibi bir yaratıcıya işaret eder. II. Yüce Allah evrendeki her şeyi yerli yerinde ( ) yörüngesinde. İşte bu çok güçlü ve her şeyi bi- ( ) 40. ayetler) ayetleri aşağıdakilerden hangisi ( ) ile ilgilidir? yaratmıştır. len Allah ın yaratmasıdır... (Yâsîn suresi, 37- iterler. 2. Allah bütün canlıları çift olarak yaratmıştır. 3. Cismin kütlesi ne kadar büyük olursa çekme ve itme I. Evrendeki düzenin mükemmelliği sonsuz ilim düzü sıyırıp çekeriz de birden karanlığa gömülürler. Güneş de (bir delildir onlara), akar gider III. Evrendeki ahenk ve düzenin kurucusu, akıl sahibi tek varlık olan insandır. IV. Evrende karmaşık ve rastgele bir düzen vardır. Evrendeki mükemmel ölçü ve düzenden ha- kuvveti o kadar büyük olur. 4. Adaletin olmadığı toplumlarda barış bozulur. 5. Balıklar suda yaşamaya elverişli bir biçimde yaratılmış- ( ) A. Toplumsal yasa B. Biyolojik yasa reketle yukarıdaki sonuçlardan hangilerine ( ) C. Fiziksel yasa D. Sünnetullah ulaşılabilir? lardır. 6. Isıtılan metaller genleşir. 7. Gelir dağılımının adil olduğu toplumlarda yoksulluk ( ) A. I ve II. B. II ve III. ( ) C. I, II ve IV. D. II, III ve IV. 8. Mevsimler olmasaydı canlı yaşamı olmazdı. ( ) 2. B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y Bir gün Nasrettin Hoca, köyüne dönerken ulu bir ceviz ağacının altına soluklanmak için otur- yazınız. muş. Ağacın yanında bal kabağı tarlası varmış. Hoca: Hey güzel Allah ım, demiş, kavuğum 1. (... ) Evrende var olan düzen ve uyum tesadüf eseri meydana gelmiştir. kadar bal kabağının serçe parmağım kadar sa- 2. (... ) Allah ın evrene koymuş olduğu yasalara sünnetullah denir. gözü kadar bile değil. O böyle tefekkür ededur- pı var. Şu boylu poslu ağacın meyveleri eşeğin azalır. 4. yargılardan hangisi yanlıştır? A. Evrendeki ahenk ve düzenin yaratıcısı yüce Allah tır. B. Yüce Allah evrendeki uyum ve dengeden ibret alınmasını istemiştir. C. İnsanın evrendeki düzene aykırı hareket etmesi sıkıntı yaşamasına neden olur. D. Evrendeki ahenk ve düzenin bozulmaması sun, bir ceviz pat diye alnına düşmez mi? Alnı 3. (... ) Fiziksel yasalar canlılar ve onların yapısıyla ilgilidir. Evrendeki ahenk ve düzenle ilgili aşağıdaki için yüce Allah yaratmayı, bir defa ile sınır- ceviz gibi şişmiş. Hoca bir cevize, bir kabaklara lamıştır. bakıp: Güzel Allah ım, sözümü geri aldım. Al- 4. (... ) Evrende var olan düzeni gözlemlememiz mümkün değildir. tında oturduğum ağacı ya bal kabağı ağacı yap- 5. saydın halim ne olurdu, demiş. 5. (... ) İnsanın kendi kaderi üzerinde hiçbir etkisi yoktur. Toplumumuzda yaygın olan aşağıdaki yak- Bu fıkranın ana düşüncesi aşağıdakilerden laşımlardan hangisi yanlış kader anlayışına hangisidir? örnek gösterilebilir? A. Bitkiler hacimlerine uygun köklere sahiptir. A. Tedbir kuldan takdir Allah tandır. B. Ceviz ağacının altında oturulmamalıdır. B. Çalışırsan başarırsın. 6. (... ) Toplumsal yasalar sayesinde sosyal hayatımızda daha dikkatli davranmaktayız. 7. (... ) Allah ın evrende meydana gelecek olayları önceden programlamasına C. Üzülme! Kaderin böyleymiş. Çalışsan da so- C. Evrende her şey belli bir ölçü ve düzen içe- kaza denir. nuç değişmezdi. risindedir. D. Sen üzerine düşeni yap, sonra Allah ın tak- D. Evrendeki olaylar fiziksel yasalardan ba- 8. (... ) Gece ve gündüzün oluşumuyla ilgili yasalara biyolojik yasalar denir Dinimiz, insanlar arasında sosyal adalet, yar- Zekât verilecek mallar ve bu mallardan verile- cek zekât oranları dinimizce açıkça belirtilmiş- gücün belli bir zümrenin elinde bulundurulma- tir. Bu oranlar dikkate alındığında yapılacak sına engel olmak, bencilce yaşamanın önüne yardımların çok da fazla olmadığı ve zekât ve- geçmek, toplumda huzur ve sükûnu temin et- recek kişiyi maddi olarak zorlamayacağı görül- mek için kazancın Allah yolunda harcanması- mektedir. Dinimiz maddi yardımın içten gele- nı emretmiştir. Çünkü toplumda birlik ve be- rek verilmesini sağlamak için miktarı yüksek raberlik; zenginlerle fakirler arasındaki uçuru- tutmamış ve böylece insanların zor durumlara mun zekât, sadaka ve diğer yardımlarla kapa- düşmesine engel olmuştur. tılmasına ve böylece insanlar arasında sevgi Bu parçada anlatılmak istenen ana düşünce 1. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ bağının kurulmasına bağlıdır. 13 AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 Okuldaki yazılı sınavlara hazırlık soruları. Bakalım yazılı sınava hazır mısın? Ünite değerlendirme testi 16. dımlaşma ve dayanışmayı sağlamak, maddi dirine bırak. ğımsız oluşur. YAZILI SINAVA HAZIRLIK aşağıdakilerden hangisidir? Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? 1. A. İslam dini yardım edeni de yardım edileni 4. Aşağıdaki ayetlerden hangisi toplumsal A. Sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın ilk yasalalarla ilgilidir? kuralı bencillikten uzak yaşamaktır. B. Gece Mali ibadetler insanlar arasında oluşabilea. ile gündüzü birbiri ardınca getiren cek maddi uçurumlara engel Allah tır... (Furkan suresi 62. olmak ayet) içindir. D. Her şeyden çift çift yarattık ki, düşünüp öğüt alasınız... (Zâriyât suresi, 49. ayet) 15. Maun suresinde anlatılmak istenen ana düşün- 2. ce insanlaraesası yapılan yardımlara olmatevekkülün gerekli sebeplereengel başvurdukmak, ibadetinsanlardan yapılırken gösterişten uzak olmak, tan sonra, bir şey beklememek, sahipsiz insanlara destekve olmaktır. sebeplere güvenmemek her neticeyi yalnız Kur an dabilmektir. bu ve buna benzer çok tavsiye buallah tan Muhtaç olmamak için çalışlunmasının temelilaç nedeni aşağıdakilerden mak, hasta olunca kullanmak, tevekkülün hangisidir? gereğidir. Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisine A. Peygamberimizin zamanında yoksul insancevap yoktur? ların çok olması B. Tevekkül Surenin inmesine neden olan bazı olayların A. ne demektir? yaşanması faydaları nelerdir? B. Tevekkülün C. Tevekkül İslam ın yardımlaşmanın C. nasıl olmalıdır? az olduğu bu dönemi eleştirmesi D. Tevekkülün gerekleri nelerdir? D. Kur an nın temelinde insan ve onuruna ve B. Yalnız IV. C. III ve IV. D. III ve IV ; bir kimsenin verdiği kararların sonuçlarını üstlenmesi, yaptığı ya da yapması gerekirken... ; akıllı, ergenlik çağına girmiş zengin Müslümanlara Allah ın (c.c.) bir emirdir.... Müslüman ın Allah ın (c.c.) rızasını kazanmak için sahip olduğu mallardan Yüce Allah ın emrettiği harcamayı yapması, bağışta bulunmasıdır. B. Aşağıdaki tabloda, numaralanmış tanımlar ile onlara karşılık gelen harflendirilmiş ifadeleri eşleştiriniz. Kur an-ı Kerim de adı geçen peygamberler- (20 puan) den biridir. Hz. Musa nın kardeşidir. Bu peygamber aşağıdakilerden hangisidir? 1. Madde ve enerjinin oluşumu, yapısı, hareketi, değişimi ve maddeler A. Hz. İsa B. Hz. Harun 2. Canlıların doğması, gelişmesi ve üremesi gibi olaylar hakkındaki ya- C. Hz. Yusuf D. Hz. İlyas arası ilişkilerle ilgili yasalardır. salardır. 3. Toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için uyması ge- 6. reken yasalardır. Başınıza gelen herhangi bir musibet, kendi ellerinizle işledikleriniz yüzündendir (Şûrâ suresi, 30. ayet.) Biz ona iki yolu (doğru ve eğriyi) göstermedik mi? a. Toplumsal yasalar b. Fiziksel yasalar c. Külli irade 4. Allah ın (c.c.) istediğini istediği gibi dilemesi ve seçmesidir. ç. Cüzi irade 5. İnsanın sınırlı da olsa seçme alanında kullandığı tercih hakkıdır. d. Biyolojik yasalar (Beled suresi, 10. ayet.) Şüphesiz biz ona (doğru) yolu gösterdik, ister Karaca Eğitim Yayınları Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 şükredici olsun ister -nankör. Bu ifadelerden hangileri İslam ın akıl, irade, (İnsân suresi, 3. ayet.) özgürlük ve sorumluluk anlayışına uygun- Bu ayetler aşağıdaki kavramların hangisiy- dur? le ilgilidir? A. Yalnız I. B. I ve II. A. Özgürlük-Sorumluluk B. Emek-Rızık C. II ve III. D. I, II ve III C. Kader-Kaza D. Ecel-Ömür C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazınız. (20 puan) (... ) Hz. Musa, Hristiyanlara gönderilmiş bir peygamberdir. (... ) Sadaka Müslüman olmayanlara verilmez. (... ) İslam, yardımlaşmayı sadece zekât ibadetiyle sınırlandırır. (... ) Zekât, sadece zenginlere ait bir sorumluluk olmasına rağmen infak ve sada bütün Müslümanları kapsar. 36 Çözümler ve Yanıtlar (... ) Sadaka farz bir ibadet olmasa da Kur an ve sünnette sadaka vermeyi teşvik eden pek çok ayet ve hadis vardır. 6, ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, zamanı ve yeri geldiğinde Allah (c.c.) tarafından yara- yapmadığı işlerden dolayı hesap vermek zorunda olmasıdır. A. Yalnız II. tıklarından sorumlu tutulmamıştır. 28 infak dır. ecel denir. hangileri yanlıştır? bulunması I. rilen Allahhassasiyetin insana sınırsız bir özgürlük tanımıştır. rından biridir. sorumluluk kaza 2. Evreni ve içindekileri yaratan Allah (c.c.) bu düzenin içinde devam etmesini de sağlamakta- Yukarıdaki numaralandırılmış tanımlardan 5. uyum tılması demektir. cüne irade denir. IV. Her canlının sahip olduğu yaşam süresine II. Akıl ve irade sahibi olmayan canlılar, yapiii. Özgürlük, sorumlu olmanın en temel şartla- 52 Zekât Bu sözcükleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yazınız. (20 puan) D. En Yardımların içten yapılması sevabını artırır. III. az iki seçenekten birini tercih etme gü D. Verdiğiniz Birlik ve beraberliğin anahtarı yardımlaşma C. sözü yerine getirin... (İsrâ sureve 34. dayanışmadan geçer. si, ayet) A. C. Maddi yardımların ulaştığı kimseler zor duii. Allah ın evrene koyduğu yasalara sünnetulrumdan lah denir.kurtulurlar. C. Biz Zekât, Allah harcamab. herkazancımızı şeyi şüphesiz bir yolunda ölçüye göre yaratnın nadir yollarından biridir. mışızdır... (Kamer suresi, 49. ayet) de düşünmüştür. I. Allah ın her şeyi belli bir ölçü, düzen ve B. uyum Zekât vermek isteyenlerin çok da zengin oliçerisinde programlamasına kader masına gerek yoktur. denir.

7 1. ÜNİTE KADER İNANCI 1.1. KADER VE KAZA İNANCI İNSANIN İRADESİ VE KADER KADERLE İLGİLİ KAVRAMLAR KADERLE İLGİLİ BATIL İNANIŞLAR BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. MUSA BİR AYET TANIYORUM: AYET EL-KÜRSİ VE ANLAMI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ ÜNİTE ZEKÂT VE SADAKA 2.1. İSLAM IN PAYLAŞMA VE YARDIMLAŞMAYA VREDİĞİ ÖNEM YAZILI SINAVA HAZIRLIK ZEKÂT VE SADAKA İBADETİ ZEKÂT VE SADAKANIN BİREYSEL VE TOPLUMSAL FAYDALARI BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. ŞUAYB BİR SURE TANIYORUM: MAÛN SURESİ VE ANLAMI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ DİN VE HAYAT 3. ÜNİTE 3.1. DİN, BİREY VE TOPLUM DİNİN TEMEL GAYESİ YAZILI SINAVA HAZIRLIK BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. YUSUF (a.s.) BİR SURE TANIYORUM: ASR SURESİ ANLAMI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 7

8 4. ÜNİTE HZ. MUHAMMED İN ÖRNEKLİĞİ 4.1. HZ. MUHAMMED İN (s.a.v.) DOĞRULUĞU VE GÜVENİLİR KİŞİLİĞİ HZ. MUHAMMED İN (s.a.v.) MERHAMETLİ VE AFFEDİCİ OLUŞU HZ. MUHAMMED İN (s.a.v.) İSTİŞAREYE ÖNEM VERMESİ HZ. MUHAMMED İN (s.a.v.) DAVASINDAKİ CESARET VE KARARLILIĞI HZ. MUHAMMED İN (s.a.v.) HAKKI GÖZETMEDEKİ HASSASİYETİ YAZILI SINAVA HAZIRLIK HZ. MUHAMMED İN (s.a.v.) İNSANLARA DEĞER VERMESİ BİR SURE TANIYORUM: KUREYŞ SURESİ VE ANLAMI ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ ÜNİTE KUR AN-I KERİM VE ÖZELLİKLERİ 5.1. İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI KUR AN-I KERİM İN ANA KONULARI KUR AN-I KERİM İN TEMEL ÖZELLİKLERİ YAZILI SINAVA HAZIRLIK BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. NUH (a.s.) ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ DENEME SINAVI DENEME SINAVI DENEME SINAVI

9 1. ünite KADER İNANCI 1.1. KADER VE KAZA İNANCI 1.2. İNSANIN İRADESİ VE KADER 1.3. KADERLE İLGİLİ KAVRAMLAR 1.4. KADERLE İLGİLİ BATIL İNANÇLAR 1.5. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. MUSA (a.s.) 1.6. BİR AYET TANIYORUM: AYET EL-KÜRSİ VE ANLAMI Kader ve kaza inancını ayet ve hadislerle açıklar İnsanın ilmi, iradesi, sorumluluğu ile kader arasında ilişki kurar Kaza ve kader ile ilgili kavramları analiz eder Toplumda kader ve kaza ile ilgili yaygın olan yanlış anlayışları sorgular Hz. Musa (a.s.) hayatını ana hatlarıyla tanır Ayet el-kürsi yi okur, anlamını söyler. 9

10 1.1. KADER VE KAZA İNANCI (8.1.1.) ÖĞRENELİM Allah (c.c.) evrende var olan her şeyi bir... ölçü ve... düzen içerisinde yaratmıştır. Etrafımıza dikkatlice baktığımızda bunu çok net görebiliriz. Suyun kaldırma kuvveti sayesinde cisimlerin batmamas; dünyanın, kendisi ve güneş etrafındaki hareketleri sayesinde gece ile gündüzün ve mevsimlerin oluşması bu duruma birer örnek teşkil etmektedir. Allah ın evrende kurmuş olduğu bu... uyum ve... düzen canlı yaşamını kolaylaştırmaktadır ve...eseri tesadüf meydana gelmemiştir.... Kur an-ı Kerim de bu konuya dair birçok... ayet göze çarpmaktadır. Gerçekten biz, her şeyi bir ölçü ve dengede yarattık. (Kamer suresi 49. ayet) gibi ayetler evrendeki düzen ve uyumun Allah tarafından yaratıldığını göstermektedir. Allah ın sınırsız bilgisi dahilinde cereyan eden bu ölçü ve düzen ile kullandığımız kavramlar... kader ve... kaza kavramlarıdır....: KADER Allah ın evrende meydana gelecek olayları belli bir ölçü, plan ve uyum içerisinde programlamasına... denir....: KAZA Allah ın belli bir ölçü ve uyum içerisinde programladığı bu olayların zamanı gelince ortaya çıkmasına denir. Allah ın evrende var olan düzen ve uyumun devamlılığını sağlamak için evrene koyduğu bir takım evrensel yasalar vardır. Bunlara... SÜNNETULLAH denilmektedir. SÜNNETULLAH FİZİKSEL YASALAR BİYOLOJİK YASALAR TOPLUMSAL YASALAR (MADDE VE YAPISI) (CANLILAR) (SOSYAL YAŞAM-TOPLUMSAL OLAYLAR) Fiziksel yasalar;... madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı, hareketi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensiplerdir. Biyolojik yasalar;... canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi ve üremesiyle ilgili yasalardır. Fiziksel ve biyolojik yasalar, deney, gözlem ve araştırmalar neticesinde anlaşılabilir. Bu yasalar değişmez olup... evrensel bir niteliğe sahiptir. Kader Allah ın ilim ve... irade sıfatlarıyla, kaza ise;... kudret ve tekvin sıfatlarıyla ilgilidir. 10

11 UYGULAYALIM A. Evrendeki yasaları ve onlara ait örnekleri yazarak aşağıdaki şemayı tamamlayınız. SÜNNETULLAH Fiziksel Yasa Biyolojik Yasa Toplumsal Yasa ÖRNEK: ÖRNEK: ÖRNEK: Yer çekimi, suyun Bazı canlıların anne karnından, Adil yönetimlerin kaynaması ve donması bazılarının yumur- mutlu bir toplum tadan dünyaya gelmesi oluşturması B. Evrensel yasalarla ilgili birer örnek ayet yazınız. FİZİKSEL YASALAR:... O nun koyduğu yasalarla denizde akıp gitsin diye gemileri de hizmetinize verdi. (İbrahim suresi, 32. ayet) BİYOLOJİK YASALAR: Allah sizi topraktan, sonra nutfeden yarattı. Sonra da sizi birbirinize eş kıldı. O nun bilgisi olmadan hiçbir dişi ne gebe kalır ne doğurur... (Fatır suresi, 11. ayet) TOPLUMSAL YASALAR: Onlar yeryüzünde gezip kendilerinden öncekilerin sonunun nasıl olduğuna bakmazlar mı?... (Fatır suresi, 103. ayet) AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 11

12 Bunları Öğrendik... PEKİŞTİRELİM Allah evrene sayısız sistemler koymuştur. Evren Allah ın koyduğu bu sistemler sayesinde hiç bozulmadan işlemektedir. Evrenin işlemesini sağlayan bu sistemleri fiziksel, biyolojik ve toplumsal olarak sınıflandırabilmek mümkündür. A. Aşağıdakilerin evrendeki yasalardan hangilerine ait olduklarını yanlarına yazınız. 1. Evrendeki cisimler, birbirlerini bir kuvvetle çeker ve iterler. 2. Allah bütün canlıları çift olarak yaratmıştır. 3. Cismin kütlesi ne kadar büyük olursa çekme ve itme kuvveti o kadar büyük olur. 4. Adaletin olmadığı toplumlarda barış bozulur. 5. Balıklar suda yaşamaya elverişli bir biçimde yaratılmışlardır. 6. Isıtılan metaller genleşir. 7. Gelir dağılımının adil olduğu toplumlarda yoksulluk azalır. 8. Mevsimler olmasaydı canlı yaşamı olmazdı. Fiziksel Yasa (...) Biyolojik Yasa (...) (...) Fiziksel Yasa Toplumsal Yasa (...) (...) Biyolojik Yasa Fiziksel Yasa (...) (...) Toplumsal Yasa Fiziksel Yasa (...) B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y yazınız. 1. (...) Y Evrende var olan düzen ve uyum tesadüf eseri meydana gelmiştir. 2. (...) D Allah ın evrene koymuş olduğu yasalara sünnetullah denir. 3. (...) Y Fiziksel yasalar canlılar ve onların yapısıyla ilgilidir. 4. (...) Y Evrende var olan düzeni gözlemlememiz mümkün değildir. 5. (...) Y İnsanın kendi kaderi üzerinde hiçbir etkisi yoktur. 6. (...) D Toplumsal yasalar sayesinde sosyal hayatımızda daha dikkatli davranmaktayız. 7. (...) Y Allah ın evrende meydana gelecek olayları önceden programlamasına kaza denir. 8. (...) Y Gece ve gündüzün oluşumuyla ilgili yasalara biyolojik yasalar denir. 12

13 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Onlara bir delil de gecedir ki biz ondan gündüzü sıyırıp çekeriz de birden karanlığa gömülürler. Güneş de (bir delildir onlara), akar gider yörüngesinde. İşte bu çok güçlü ve her şeyi bilen Allah ın yaratmasıdır... (Yâsîn suresi, ayetler) ayetleri aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir? A. Toplumsal yasa B. Biyolojik yasa C. Fiziksel yasa D. Sünnetullah 3. I. Evrendeki düzenin mükemmelliği sonsuz ilim ve kudret sahibi bir yaratıcıya işaret eder. II. Yüce Allah evrendeki her şeyi yerli yerinde yaratmıştır. III. Evrendeki ahenk ve düzenin kurucusu, akıl sahibi tek varlık olan insandır. IV. Evrende karmaşık ve rastgele bir düzen vardır. Evrendeki mükemmel ölçü ve düzenden hareketle yukarıdaki sonuçlardan hangilerine ulaşılabilir? A. I ve II. B. II ve III. C. I, II ve IV. D. II, III ve IV. 2. Bir gün Nasrettin Hoca, köyüne dönerken ulu bir ceviz ağacının altına soluklanmak için oturmuş. Ağacın yanında bal kabağı tarlası varmış. Hoca: Hey güzel Allah ım, demiş, kavuğum kadar bal kabağının serçe parmağım kadar sapı var. Şu boylu poslu ağacın meyveleri eşeğin gözü kadar bile değil. O böyle tefekkür ededursun, bir ceviz pat diye alnına düşmez mi? Alnı ceviz gibi şişmiş. Hoca bir cevize, bir kabaklara bakıp: Güzel Allah ım, sözümü geri aldım. Altında oturduğum ağacı ya bal kabağı ağacı yapsaydın halim ne olurdu, demiş. Bu fıkranın ana düşüncesi aşağıdakilerden hangisidir? 4. Evrendeki ahenk ve düzenle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Evrendeki ahenk ve düzenin yaratıcısı yüce Allah tır. B. Yüce Allah evrendeki uyum ve dengeden ibret alınmasını istemiştir. C. İnsanın evrendeki düzene aykırı hareket etmesi sıkıntı yaşamasına neden olur. D. Evrendeki ahenk ve düzenin bozulmaması için yüce Allah yaratmayı, bir defa ile sınırlamıştır. 5. Toplumumuzda yaygın olan aşağıdaki yaklaşımlardan hangisi yanlış kader anlayışına örnek gösterilebilir? A. Bitkiler hacimlerine uygun köklere sahiptir. B. Ceviz ağacının altında oturulmamalıdır. C. Evrende her şey belli bir ölçü ve düzen içerisindedir. D. Evrendeki olaylar fiziksel yasalardan bağımsız oluşur. A. Tedbir kuldan takdir Allah tandır. B. Çalışırsan başarırsın. C. Üzülme! Kaderin böyleymiş. Çalışsan da sonuç değişmezdi. D. Sen üzerine düşeni yap, sonra Allah ın takdirine bırak. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 13

14 1.2. İNSANIN İRADESİ VE KADER (8.1.2.) ÖĞRENELİM... İrade; dilemek, istemek tercihte bulunmak anlamlarına gelir. Dinî bir terim olarak ise, bir şeyin yapılıp yapılmamasına kişinin kendi özgür tercihiyle karar vererek seçimde bulunmasıdır.... Allah insana akıl vermiş ve kendi kararlarını kendisinin alması noktasında... özgür bırakmıştır. Çünkü Allah insanın her tercihine müdahale etseydi insanın yaptıklarından... sorumlu tutulması mümkün olmazdı. İnsan iradesinin de kaderle... doğrudan bir ilişkisi vardır. İnsan düzen ve uyumun olmadığı bir dünyada yaşayamaz ve kendi iradesi doğrultusunda seçimde bulunamazdı. İnsan, seçimleri konusunda... özgürdür. Ancak bu istediği gibi hareket etme hakkı anlamına gelmemektedir. Bireylerin özgürlüğü diğer... bireylerin özgürlüğü oranında sınırlıdır. İnsanın özgürlüğü, yapmış olduğu tüm eylemlerinde sorumluluk sahibi olması anlamına gelmektedir. İnsanın, iradesi doğrultusunda yapması imkânsız birtakım şeyler de vardır ki bunlar Allah ın iradesiyle doğrudan ilgilidir. Örneğin bir kişi dilediği inanca sahip olma konusunda tercihte bulunabilirken, kendi annebabasını tercih etme hakkı yoktur. Allah ın istediğini istediği gibi dilemesi ve seçmesi, sonsuz ve sınırsız yaratma gücüne... külli irade denir. Allah ın insana verdiği... sınırlı dileme ve tercih etme gücüne ise... cüzi irade denir.... Kader, insan iradesini yok etmez, işlevsiz kılmaz. İLGİLİ AYETLER Kim iyi bir iş yaparsa kendi lehinedir. Kim de kötülük yaparsa kendi aleyhinedir. Rabbin, kullara (zerre kadar) zulmedici değildir. (Fussilet suresi 46. ayet) İşte bu (Kur an), kendisiyle uyarılsınlar, Allah ın ancak bir tek Tanrı olduğunu bilsinler ve akıl sahipleri iyice düşünüp öğüt alsınlar diye insanlara (gönderilmiş) bir bildiridir. (İbrahim suresi, 52. ayet) Allah dileseydi, sizi tek ümmet yapardı. Fakat O, dilediğini saptırır, dilediğini de doğru yola iletir. Yapmakta olduğunuz şeylerden mutlaka sorguya çekileceksiniz. (Nahl suresi, 93. ayet) 14

15 UYGULAYALIM A. Bir dine inanmak Göz kırpmak İbadet etmek Saçlarımızın uzaması Yaşadığımız şehir Fiziksel özelliklerimiz Yalan söylemek Cinsiyetimiz Bu olayları aşağıdaki ilgili kutucuklara yerleştiriniz. TERCİHTE BULUNABİLDİĞİM DAVRANIŞLAR 1. Bir dine inanmak TERCİHTE BULUNAMADIĞIM DAVRANIŞLAR 1. Göz kırpmak 2. Yaşadığımız şehir 2. Saçlarımızın uzaması 3. Yalan söylemek 3. Fiziksel özelliklerimiz 4. İbadet etmek 4. Cinsiyetimiz B. Aşağıdaki kavramları tanımlayınız. a. Külli irade: Allah ın istediğini istediği gibi dilemesi ve seçmesidir. b. Cüz i irade: Allah tarafından insana verilen sınırlı özgürlük ve insanın tercih etme kabiliyetidir. c. Özgürlük: İnsanın tercihte bulunabilme özelliğidir. d. Sorumluluk: İnsanın özgür iradesiyle yaptıklarından ortaya çıkan sonuçların sorumluluğunu üstlenmesidir. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 15

16 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Aşağıda belirtilen yerlere uygun örnekler yazınız. İnsan seçimlerinde özgür bir bireydir ve kendi özgür seçimlerinin sonuçlarını üstlenmelidir. CÜZ İ İRADE Meslek seçimi İbadetleri yapmak İyi davranışta bulunmak Eş seçimi B. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz. 2 4 KÜLLİ İRADE Ne zaman doğacağımız Hangi ailede dünyaya geleceğimiz Göz rengimizin ne olacağı Ö C Z 5 D Ü Ş Ü N M E K G Z 1 K Ü L L İ İ R A D E R İ L R Ü 3 A K I L K D 6 C E N N E T 1. Allah ın sınırsız iradesidir. 2. İnsanın tercihte bulunabilmesidir. 3. İnsanın doğuştan gelen türüne özgü yeteneğidir. 4. İnsanın sınırlı hareket alanıdır. 5. İnsanın aklıyla yaptığı iştir. 6. Sevapların götüreceği yerdir. 16

17 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Kim doğru yolu seçerse bunu ancak kendi iyiliği için seçmiş olur, kim de doğruluktan saparsa kendi zararına sapmış olur. Hiçbir günahkâr, başkasının günah yükünü üstlenmez... (İsrâ suresi, 15. ayet) Ayet mealini aşağıdaki başlıklardan hangisinin altına yazmak daha uygun olur? A. Evrendeki Eşsiz Düzen B. Kader ve Evrendeki Yasalar C. İnsanın Özgürlüğü ve Sorumluluğu D. Emek ve Rızık 2. İnsanın tercihte bulunabilmesi bakımından aşağıdakilerden hangisi diğerlerinden farklıdır? A. Cömert olmak B. Merhametli olmak C. Mavi gözlü olmak D. Yardımsever olmak 4. Yüce Allah, Kur an da şöyle buyurmaktadır: Bundan dolayı dinimiz, insanın gücünü aşan konuları, sorumluluk alanı dışında tutar. Bu metinde boş bırakılan yere aşağıdaki ayetlerden hangisi yazılmalıdır? A. Allah, hiç kimseye gücünün üstünde bir şey yüklemez. Herkesin kazandığı iyilik kendi yararına, kötülük de kendi zararınadır... (Bakara suresi, 286. ayet) B. Gerçekten insan için kendi çalışmasının karşılığından başka bir şey yoktur. (Necm suresi, 39. ayet) C. Biz her şeyi bir ölçüye (bir düzene, plana) göre yarattık. (Kamer suresi, 49. ayet) D. Allah kimi hidayete erdirirse, doğru yolu bulan odur. Kimi de şaşırtırsa, işte asıl ziyana uğrayanlar onlardır. (A raf suresi, 178. ayet) 3. Aşağıdaki ayetlerden hangisi insanın özgürlüğüne vurgu yapmaktadır? A. Allah, hiç kimseye gücünün üstünde bir şey yüklemez (Bakara suresi, 286. ayet) B. Şüphesiz biz ona (doğru) yolu gösterdik. İster şükredici olsun ister nankör. (İnsan suresi, 3. ayet) C....Hiçbir kimse başkasının günahını yüklenmez... (Zümer suresi, 7. ayet) D. Yeryüzünde bulunan her canlı sonludur (Rahman suresi, 26. ayet) AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 5. Allah, hiç kimseye gücünün üstünde bir şey yüklemez. Herkesin kazandığı iyilik kendi yararına, kötülük de kendi zararınadır... (Bakara suresi, 286. ayet) ayetinden hareketle, I. İnsan tercihlerinden dolayı yarar veya zarar görür. II. Diğer canlılar irade sahibi olmadığı için sorumlu tutulmamışlardır. III. İnsanın sorumluluğu, gücüyle sınırlı tutulmuştur. yorumlarından hangisi yapılabilir? A. Yalnız II. B. I ve III. C. II ve III. D. I, II ve III. 17

18 1.3. KADERLE İLGİLİ KAVRAMLAR (8.1.3.) ÖĞRENELİM 1....: Ömür Allah ın bir canlıya verdiği yaşam süresine denir : Ecel Bir canlının yaşamının sona ermesine denir : Kıyamet Dünya hayatının sona ermesidir. Nerede olursanız olun, sağlam ve tahkim edilmiş kaleler içinde bulunsanız bile ölüm size ulaşacaktır. Onlara bir iyilik gelirse, Bu, Allah tandır. derler. Onlara bir kötülük gelirse, Bu senin yüzündendir. derler. (Ey Muhammed) De ki: Hepsi Allah tandır. Bu topluma ne oluyor ki, neredeyse hiçbir sözü anlamıyorlar! (Nisa suresi, 78. ayet) Her can ölümü tadacaktır. Sonra bize döndürüleceksiniz. (Ankebut suresi 57. ayet) 4....: Rızık Allah ın canlılara verdiği tüm nimetlere denir. Allah ın rızık veren anlamına gelen ismi Rezzak tır : Emek Allah ın tayin ettiği rızkı elde etmek için gerekli çalışmayı yapmaya denir. Ve insan için, çalışmasından başka bir şey yoktur. Ve onun yaptığı çalışma (amel), yakında görülecektir. (Necm suresi ayetler) Yeryüzünde hiçbir canlı yoktur ki, rızkı Allah a ait olmasın. Her birinin (dünyada) duracakları yeri de, (öldükten sonra) emaneten konulacakları yeri de O bilir. Bunların hepsi açık bir kitapta (Levh-i Mahfuz da yazılı)dır. (Hud suresi, 6. ayet) 6....: Tevekkül Allah a sığınmak, dayanmak, güvenmek ve... teslim olmak anlamlarına gelir. Dinî bir terim olarak ise, kişinin üzerine düşen görevi yerine getirdikten sonra Allah a dua edip O ndan yardım dilemesidir. 8. Sınıf öğrencisi olan bir kişinin sınava girmeden önce gerekli çalışmaları yapması ve sınav öncesi Allah tan yardım dilemesi tevekküle örnektir. Bir kere de karar verip azmettin mi, artık Allah a tevekkül et, (ona dayanıp güven). Şüphesiz Allah, tevekkül edenleri sever. (Al-i İmran Suresi 159. Ayet) 18

19 1.4. KADERLE İLGİLİ BATIL İNANÇLAR (8.1.4.) ÖĞRENELİM Toplumumuzda... kader inancıyla ilgili var olan birtakım yanlış inançlar bulunmaktadır. Bunun temel nedeni dinimizi ana kaynakları... Kur an-ı Kerim ve sünnet den öğrenmek yerine kulaktan dolma bilgilerden dinimizi tanımaya çalışmaktan kaynaklanmaktadır. KADER İNANCIYLA İLGİLİ YANLIŞ KAVRAMLAR 1. Alın yazısı: Yaşanılan... bütün olayların önceden ve değişmeyecek bir biçimde düzenlenmesine inanmaktır. 2. Baht: Meydana gelecek olayların... değişmez bir irade sonucu oluşmasına denir. Kavramlar, insanların kendi özgür tercihleriyle yaptıkları eylemlerinin sonuçlarını... yüklenmemek için birtakım kavramların ardına... sığındıklarını göstermektedir. Gerekli tedbirleri almadan yapılan çalışmalar neticesiz kaldığında kara talih, kısmetsizlik gibi ifadelerle bu durumun sonuçlarını başka... güçlere yüklemeye çalışırlar. UNUTMAYALIM Kader inancıyla ilgili olan bu olumsuz tutumlar dinimizin yanlış anlaşılmasına ve yaşanmasına neden olmaktadır. Bundan kurtulmanın tek yolu Kur an ve sünnete sığınmaktır. Örnek Olay İncelemesi İstanbul da Zeytinburnu Belediyesi nin geri dönüştürülebilir atıkların doğaya kazandırılması amacıyla 6 yıl önce hayata geçirdiği Doğaya Destek Sizden, Buz Pateni Biletiniz Bizden sosyal sorumluluk projesi, geleceğine kuşkuyla bakan 20 gence umut oldu. Sokaktan buz pistine taşınan bir başarı öyküsü yazan bu gençlerin her biri 6 yıl önce parklarda yatıyor, madde bağımlılığıyla zar zor hayatta kalmaya çalışıyordu. Bazıları geçimini kâğıt toplayarak, mendil satarak sağlıyordu. Zeytinburnu buz pistine gelenlere rahatsızlık vermeye başlayan bu gençleri hayata kazandırmak için örnek bir davranış göstererek sokaktaki çocuklardan bir buz hokeyi takımı kurdu. 6 yıl boyunca bu gençlerden sadece 6 sı şu an şampiyon olan takımda kalabildi. Zeytinburnu Belediyesi SK Buz Hokeyi Takımı nda başarı örneği sergileyen bu çocuklar şimdi Türkiye Didi Buz Hokeyi Süper Ligi nde Koç Üniversitesi Spor Kulübü, İzmir Büyükşehir Belediyesi Spor Kulübü gibi güçlü takımları geride bırakarak şampiyon oldular. 19

20 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki kavramlarla ilgili örnek olay ve ayetler yazınız. ECEL - ÖMÜR EMEK - RIZIK TEVEKKÜL ÖRNEK: İnsanlar ve diğer canlılar bazen gençken bazen yaşlıyken ölmektedir. ÖRNEK: Dünya hayatında çalışmasını arttırdığında kazancını da arttırıyor. ÖRNEK: İnsanlar evini gerekli sağlamlıkta yaptırıyor ve sonra Allah ım bazı afetlerden koru. diyerek dua ediyor. AYET: Her can ölümü tadacaktır... (Ankebut suresi, 57. ayet) AYET: Yeryüzünde yaşayan bütün canlıların rızkı Allah a aittir. (Hud suresi, 6. ayet) AYET: Müminler yalnızca Allah a tevekkül etsinler. (Al-i İmran suresi, 122. ayet) B. Toplumda kaza ve kaderle ilgili olarak yaygın olan yanlış inançları yazarak birer örnek veriniz. 1. Alın yazısı: İnsan bir iş kazası geçirdiğinde Alın yazısıymış diyebiliyor. 2. Kara talih: İnsan birtakım hayallerine ulaşamayınca kara talih diyerek karamsarlığa kapılıyor. 3. Baht: İnsan üst üste acılı durumlar yaşayınca kara bahtım diyerek isyan edebiliyor. 4. Kısmetsizlik: İnsan güzel bulduğu şeyi elde edemeyince kısmetsizlik ifadesi kullanıyor. Bu ifadelerin hiçbiri İslam dininin kader anlayışında yoktur. İslam dini insana sorumluluk alanlarını göstermiştir. Bu alanda insanlar yaptıklarının karşılığını bulurlar. 20

21 PEKİŞTİRELİM A. Aşağıdaki çember bulmacada ilk harfleri verilen kavramları bulup yazınız. 1. Allah a güvenmek 2. Tayin edilen rızkı elde etmek için çabalamak. 3. Dünya hayatının sona ermesi 4. Canlı yaşamının sona ermesi 5. Allah ın evrene koyduğu evrensel yasalar 6. Allah ın canlılara biçtiği yaşam süresi 7. Allah ın verdiği tüm nimetler 8. İnsanların kadere yükledikleri yanlış anlam 7 R I Z 8 A I K L I N Y A Z I S I E V E K K Ü L 1 T 2 E M E K Bunları Öğrendik... Kaderle ilgili olarak ecel-ömür, emek-rızık, tevekkül kavramlarını ve bunların yanlış yorumlarından kaynaklanan, alın yazısı, kara talih, kısmetsizlik gibi kavramların dini hayatı yorumlamadaki etkilerini gördük. H I Y A M E T 6 Ö M Ü R E TU L LA 3 K 5 S Ü NN 4 E C E L B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y yazınız. 1. (...) Y Başarılı olmak için Allah a dua etmek yeterlidir. 2. (...) Y İnsanın kendisine sunulanları elde etmesi için çalışmasına gerek yoktur. 3. (...) Y Kısmetsizlik kaderin talih boyutudur. 4. (...) D Dünya hayatı da canlı yaşamı gibi bir gün sona erecektir. 5. (...) Y Başımıza gelen her şey kaderle ilgili değildir. 6. (...) D Ömrümüzü güzel bir şekilde tüketmek dinimizce önemle vurgulanmış bir emirdir. 7. (...) D Kısmetsizlik, doğru kader anlayışının ifadesi değildir. 8. (...) D Allah a güvenen bir kişi başına gelenleri alın yazısı olarak nitelendirmez. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 21

22 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Rızıkla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Rızık sadece yeme ve içme maddelerinden ibaret değildir, sevgi de bir nimet ve rızıktır. B. Sadece helal yollardan elde edilen şeyler rızıktır. C. İnsan, rızkını Allah ın uygun görmediği yerlerde harcamamalıdır. D. İnsanın, çalışmadan ve gayret etmeden isteklerine ulaşması mümkün değildir. 2. I. Sizden herhangi birinizin sırtına bir bağ odun yüklenip satması, dilenmesinden hayırlıdır... (Hadisi Şerif) II. Hz. Âdem in çiftçilik, Hz. Musa nın çobanlık, Hz. İdris in terzilik ve Hz. Muhammed in ticaret yapmış olması III. Hacı Bektaş Veli nin Çalışmadan geçinenler bizden değildir. ifadesi IV. Toprağı işleyen ekmeği dişler. (atasözü) Numaralanmış bilgilerden hangileri emek harcayarak kazanmanın değerini kanıtlamak amacıyla kullanılabilir? A. I ve II. B. II ve IV. C. I, II ve IV. D. I, II, III ve IV. 3. İslam, çalışmadan kazanmayı ve üretmeden tüketmeyi hoş karşılamadığı için bazı kazanç yollarını yasaklamıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu kapsamda değerlendirilemez? A. Kumar B. Tefecilik C. Madencilik D. Şans oyunları 4. Aşağıdaki ayet meallerinden hangisi diğerlerinden farklı bir konuya vurgu yapmaktadır? A. Allah ın izni olmadan hiçbir kişi ölmez. (Ölüm) Belirli bir süreye göre yazılmıştır... (Âl-i İmrân suresi, 145. ayet) B....(Güneş ve Ay dan) her biri, belirlenmiş bir süreye kadar hareketlerini sürdürürler... (Fâtır suresi, 13. ayet) C. Kıyametin ne zaman kopacağı hakkındaki bilgi, ancak Allah ın katındadır... (Lokman suresi, 34. ayet) D. Geceyi ve gündüzü, Güneş i ve Ay ı yaratan odur. Her biri bir yörüngede hareket etmektedir. (Enbiyâ suresi, 33. ayet) 5. Peygamberimiz, yaşadığı birçok olayda tedbir almayı ihmal etmemiştir. Örneğin Bedir Savaşı nda su kuyularını düşmanın ulaşamayacağı şekilde ordunun arkasına almıştır. Hendek Savaşı nda da Medine şehrinin etrafına hendek kazdırmıştır. Böylece düşmanın girmesine engel olunmuştur. Bizler de Peygamberimizi örnek almalı, bir işe başlamadan önce gerekli tedbirleri almalı, ondan sonra Allah a güvenmeliyiz. Bu parçadan aşağıdaki yorumların hangisine ulaşılamaz? A. Peygamberler de Allah a tevekkül ederler. B. Tedbir, Allah a güvenden önce gelir. C. Tedbir ve tevekkül sadece savaşta olur. D. Tevekkül pasif bir bekleyiş değildir. 22

23 1.5. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. MUSA (8.1.5.) ÖĞRENELİM Hz. Musa... Kur an-ı Kerim de adı geçen... resul peygamberlerdendir.... Yahudilere peygamber olarak gönderilen Hz. Musa ya... Tevrat isimli ilahi kitap indirilmiştir. Hz. Musa... Firavun un sarayında yetiştikten sonra oradan ayrılmış,... peygamberlikle görevlendirilerek tekrar... Mısır a dönmüş ve... Yahudileri Firavun un zulmünden kurtararak,... Mısır dan çıkarmıştır. Hz. Musa tebliğini yaparken... Firavun tarafından sürekli reddedilmiştir. Hz. Musa ya tebliğini yaparken yardım eden kişi ise... dur. Hz. Harun Hz. Harun da... Kur an-ı Kerim de adı geçen peygamberlerden biridir. Hz. Musa nın... kardeşi olan Hz. Harun hem Mısır da, hem de Mısır dan... Yahudileri çıkarırken Hz. Musa nın yanında olmuş ve O na destek olmuştur. İman eden bir topluluk için Mûsâ ile Firavun un haberlerinden bir kısmını gerçek şekliyle sana anlatacağız. Kuşkusuz ülkesinde Firavun ululuk taslamış, (ayrımcılık yaparak) halkını da gruplara ayırmıştı. Gruplardan birini, erkek çocuklarını kıyımdan geçirip kızlarını sağ bırakarak güçsüz düşürmek istiyordu. Hiç kuşkusuz o huzur ve güveni bozanlardandı. Oysa biz o ülkede güçsüz düşürülenlere lütufta bulunmak, onları önderler yapmak, onları (ülkelerinin) vârisleri kılmak istiyorduk. Onları belli bir yere yerleştirmek, Firavun a, Hâmân a ve ordularına, sakındıkları şeyi onların eliyle başlarına getirip göstermek (istiyorduk). Mûsâ nın annesine, Onu emzir, başına bir şey gelmesinden endişe ettiğinde onu nehre bırak. Korkup kaygılanma. Biz onu sana geri döndüreceğiz ve onu peygamberlerden biri yapacağız. diye vahyettik. Böyle de oldu. Firavun ailesi onu bulup aldı. Ama sonunda o kendileri için bir düşman ve tasa sebebi olacaktı. Şüphesiz Firavun, Hâmân ve askerleri yanlış yoldalardı. Firavun un karısı, O, senin ve benim göz aydınlığımız, muradımız olsun! Onu öldürmeyin, belki bize faydası dokunur veya onu evlat ediniriz. demişti. Onlar için farkında değillerdi. Mûsâ nın annesinin yüreği ise yalnızca çocuğuyla meşguldü. Eğer, inanıp güvenen biri olması için onun kalbini pekiştirmemiş olsaydık neredeyse işi meydana çıkaracaktı. Mûsâ nın ablasına, Onu izle dedi. O da ötekiler farkına varmadan uzaktan kardeşini gözetledi. Biz önceden onun, başka sütanneleri kabul etmesini engellemiştik. Bunun üzerine ablası, Sizin adınıza onun bakımını üstlenecek, üzerine titreyecek bir aile bulayım mı? dedi. Böylelikle biz annesinin gönlü rahatlasın, gam çekmesin ve Allah ın vaadinin gerçek olduğunu bilsin diye onu annesine geri verdik; fakat oradakilerin çoğu bunu bilmiyorlardı. Mûsâ yetişip olgunlaşınca, ona hikmet ve ilim verdik. İşte güzel davrananları biz böyle ödüllendiririz. Mûsâ, ahalisinin fark edemeyeceği bir vakitte şehre girdi. Orada, biri kendi halkından, diğeri düşman taraftan olan iki adamın birbirleriyle kavga ettiğini gördü. Kendi halkından olan kişi, düşman taraftan olana karşı ondan yardım istedi. Bunun üzerine Mûsâ ötekine bir yumruk vurup ölümüne sebep oldu; sonra şöyle dedi: Bu şeytanın işidir; o gerçekten ayartıcı ve apaçık bir düşman! (Kasas suresi, 3-15 ayetler) 23

24 1.6. BİR AYET TANIYORUM: AYET EL-KÜRSİ VE ANLAMI (8.1.6.) ÖĞRENELİM ÖZELLİKLERİ 1. Ayet el-kürsi... Bakara suresinin 255. Ayetidir. 2. Ayet, adını içinde geçen... kürsi kelimesinden almıştır. 3. Allah ın yüce sıfatlarından bahsedilen uzun bir ayettir. OKUNUŞU Bismillâhirrahmânirrahîm Allâhü lâ ilâhe illâ hüve l-hayyü l-... kayyûm. Lâ te huzühû sinetün velâ nevm. Lehû mâ fissemâvâti vemâ fi l-ard. Men zellezî yeşfeu... indehû illâ biiznih. Ya lemü mâ beyne... eydihim vemâ halfehüm. Velâ yuhîtûne bişey in min... ilmihî illâ bimâ şâe. Vesia kürsiyyühü s-semâvâti ve l-ard. Velâ yeûdühû hıfzuhümâ. Ve hüve laliyyü l-... azim. ANLAMI Allah, kendisinden başka hiçbir... ilâh olmayandır. Diridir,... kayyumdur. O nu ne bir uyuklama tutabilir, ne de bir uyku. Göklerdeki her şey, yerdeki her şey O nundur. İzni olmaksızın O nun katında... şefaatte bulunacak kimdir? O, kulların önlerindekileri ve arkalarındakileri (yaptıklarını ve yapacaklarını) bilir. Onlar O nun... ilminden, kendisinin dilediği kadarından başka bir şey kavrayamazlar. O nun kürsüsü, bütün gökleri ve... yeri kaplayıp kuşatmıştır. (O, göklere, yere, bütün evrene hükmetmektedir.) Gökleri ve yeri koruyup... gözetmek O na... güç gelmez. O, yücedir, büyüktür 24

25 UYGULAYALIM A. Hz. Musa ile ilgili kutucuklardaki boşlukları doldurunuz. Yaşadığı yer: Yaşadığı dönemin hükümdarı: Gönderildiği topluluk: MISIR FİRAVUN YAHUDİLER İndirilen ilahi kitap: Kardeşi: Getirdiği din: TEVRAT HZ. HARUN MUSEVİLİK B. Ayet el-kürsi nin anlamındaki boşlukları doldurunuz. Allah, O ndan başka... ilah yoktur; diridir, her şeyin varlığı O na bağlı ve dayalıdır. Ne uykusu gelir ne de uyur. Göklerde ve yerde ne... varsa hepsi O nundur. O nun... izni olmadıkça katında hiçbir kimse... şefaat edemez. Onların önlerinde ve arkalarında olanları O bilir. O nun ilminden hiçbir şeyi -dilediği müstesna- kimse bilgisi içine sığdıramaz. O nun... kürsüsü gökleri ve yeri içine almıştır. Onları korumak kendisine... zor gelmez. O yücedir,... mutlak büyüktür. C. Ayet el-kürsi de geçen Allah ın isimlerini yazınız Hayy Kayyum Aliy Azim AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 25

26 Bunları Öğrendik... PEKİŞTİRELİM A. Ayet el-kürsi de geçen Allah ın yüce isimleri nelerdir? Yazınız. Hz. Musa Yahudilere gönderilen bir peygamberdir. Kendisine Tevrat indirilmiştir. Kardeşi Hz. Harun da tebliğini yaparken O na yardım etmiştir. B. Hayy Varlığı devamlı Kayyum Yarattıklarına hakim Aliyy İzzet ve şerefi, hükümranlığı en yüce Azim Her şeyiyle ulu Yahudi Tevrat Mısır kardeştirler zulmünden Firavun sarayı Hz. Harun Bu ifadeleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yerleştiriniz. 1. Hz. Musa... la Firavun mücadele etmiştir. 2. Hz. Musa nın getirdiği din...tir. Yahudilik 3. Hz. Musa nın yanında olan ve ona yardım eden kişi... dur. Hz. Harun 4. Hz. Musa ve Hz. Harun... kardeştirler Tevrat Hz. Musa ya indirilen ilahi kitabın adıdır. 6. Hz. Musa Yahudileri Mısır dan çıkararak Yahudileri Firavun un zulmünden...kurtarmıştır. 7. Hz. Musa Firavun un...nda sarayı yetişmiştir. 26

27 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Hz. Musa ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? 4. Hz. Musa nın kardeşi olan peygamber aşağıdakilerden hangisidir? A. Yahudilere gönderilen bir peygamberdir. B. Kendisine indirilen kutsal kitabın adı Tevrat tır. C. Hz. Davut tan sonra gönderilen bir peygamberdir. D. Yahudileri Firavun un zulmünden kurtarmıştır. 2. Ayete l-kürsi nin sure ve ayet bilgisi aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? A. Bakara suresi 153. Ayet B. Bakara suresi 255. ayet C. Mâide suresi, 55. ayet D. Âl-i İmrân suresi, 147. Ayet A. Hz. İsa B. Hz. Yahya C. Hz. Davud D. Hz. Harun 5. Allah, kendisinden başka hiçbir ilâh olmayandır. Diridir, kayyumdur. O nu ne bir uyuklama tutabilir ne de bir uyku İzni olmaksızın O nun katında şefaatte bulunacak kimdir? O, kulların önlerindekileri ve arkalarındakileri (yaptıklarını ve yapacaklarını) bilir. Onlar O nun ilminden, kendisinin dilediği kadarından başka bir şey kavrayamazlar. O nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp kuşatmıştır. (O, göklere, yere, bütün evrene hükmetmektedir.) Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O na güç gelmez. O, yücedir, büyüktür. Ayete l-kürsi nin anlamını veren bu metinde boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? 3. Aşağıdakilerden hangisi Ayete l-kürsi nin anlamında yer almaz? A. Göklerdeki her şey, yerdeki her şey O nundur. B. O nun eşi ve dengi yoktur. C. O ndan başka ilah yoktur. D. De ki:allah birdir. A. Gerçekten, mülk ve saltanatı devamlı olan yalnızca O dur. B. Onu ne uyuklama tutar ne de uyku. C. Onun sonsuz kudreti, gökleri ve yeri kaplar. D. O, kullarının önlerinde ve arkalarında ne varsa hepsini bilir. 6. Ayete l-kürsi nin okunuşunda ilk ve son sözcük aşağıdakilerin hangisinde birlikte verilmiştir? A. Allahü-azîm B. Allahü-nevm C. Lehû-azîm D. Ya lemü-eydîhim AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 27

28 1. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1. Aşağıdaki ayetlerden hangisi toplumsal yasalalarla ilgilidir? A. Gece ile gündüzü birbiri ardınca getiren Allah tır... (Furkan suresi 62. ayet) B. Biz her şeyi şüphesiz bir ölçüye göre yaratmışızdır... (Kamer suresi, 49. ayet) C. Verdiğiniz sözü yerine getirin... (İsrâ suresi, 34. ayet) D. Her şeyden çift çift yarattık ki, düşünüp öğüt alasınız... (Zâriyât suresi, 49. ayet) 4. I. Allah ın her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde programlamasına kader denir. II. Allah ın evrene koyduğu yasalara sünnetullah denir. III. En az iki seçenekten birini tercih etme gücüne irade denir. IV. Her canlının sahip olduğu yaşam süresine ecel denir. Yukarıdaki numaralandırılmış tanımlardan hangileri yanlıştır? 2. Tevekkülün esası gerekli sebeplere başvurduktan sonra, insanlardan bir şey beklememek, sebeplere güvenmemek ve her neticeyi yalnız Allah tan bilmektir. Muhtaç olmamak için çalışmak, hasta olunca ilaç kullanmak, tevekkülün gereğidir. Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisine cevap yoktur? A. Tevekkül ne demektir? B. Tevekkülün faydaları nelerdir? C. Tevekkül nasıl olmalıdır? A. Yalnız II. B. Yalnız IV. C. III ve IV. D. III ve IV. 5. Kur an-ı Kerim de adı geçen peygamberlerden biridir. Hz. Musa nın kardeşidir. Bu peygamber aşağıdakilerden hangisidir? A. Hz. İsa B. Hz. Harun C. Hz. Yusuf D. Hz. İlyas D. Tevekkülün gerekleri nelerdir? 6. Başınıza gelen herhangi bir musibet, kendi ellerinizle işledikleriniz yüzündendir 3. I. Allah insana sınırsız bir özgürlük tanımıştır. II. Akıl ve irade sahibi olmayan canlılar, yaptıklarından sorumlu tutulmamıştır. III. Özgürlük, sorumlu olmanın en temel şartlarından biridir. Bu ifadelerden hangileri İslam ın akıl, irade, özgürlük ve sorumluluk anlayışına uygundur? (Şûrâ suresi, 30. ayet.) Biz ona iki yolu (doğru ve eğriyi) göstermedik mi? (Beled suresi, 10. ayet.) Şüphesiz biz ona (doğru) yolu gösterdik, ister şükredici olsun ister nankör. (İnsân suresi, 3. ayet.) Bu ayetler aşağıdaki kavramların hangisiyle ilgilidir? A. Yalnız I. B. I ve II. C. II ve III. D. I, II ve III A. Özgürlük-Sorumluluk B. Emek-Rızık C. Kader-Kaza D. Ecel-Ömür 28

29 7. Allah, insandan istemiştir. Âl-i İmrân suresinin Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler:) Rabb imiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Sen yücesin. Bizi cehennem azabından koru! mealindeki 191. ayeti bu konuya örnektir. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdaki ifadelerden hangisi yazılamaz? A. aklını kullanmasını B. evrendeki uyum ve denge üzerinde düşünmesini C. evrenin tesadüfen oluşumunu fark etmesini D. kendisini anmasını 8. Allah ın yarattığı hiçbir şeyde düzensizlik ve dengesizlik görülmez. Örneğin evrendeki yer çekimi tam da olması gerektiği gibidir. Aynı şekilde ozon tabakasının kalınlığı, Dünya nın Güneş e olan uzaklığı, denizlerdeki tuz miktarı insanların ve diğer canlıların ihtiyaç duyduğu orandadır. Bu sebeple evrende tesadüften bahsedilemez. Bu metinde aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yoktur? A. Evrende bir ahenk ve düzen var mıdır? B. Evrendeki düzen ve dengeye örnek gösterilebilir mi? C. Evrende tesadüf olabilir mi? D. Evrende var olan düzen Kur an da yer almakta mıdır? 9. Allah, kendisinden başka hiçbir ilâh olmayandır. Diridir, kayyumdur. O nu ne bir uyuklama tutabilir ne de bir uyku. Göklerdeki her şey, yerdeki her şey O nundur. İzni olmaksızın O nun katında şefaatte bulunacak kimdir? O, kulların önlerindekileri ve arkalarındakileri (yaptıklarını ve yapacaklarını) bilir. Onlar O nun ilminden, kendisinin dilediği kadarından başka bir şey kavrayamazlar. O nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp kuşatmıştır. (O, göklere, yere, bütün evrene hükmetmektedir.) Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O na güç gelmez. O, yücedir, büyüktür. (Bakara suresi 255. ayet) Bu ayetten hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A. Allah tan başka ilah yoktur. B. İnsanlar Allah ın istediği kadar bilgiye sahip olabilirler. C. Göklerde ve yerde ne varsa Allah tarafından yaratılmıştır. D. Allah a ibadet etmek dinimizin bir gereğidir. 10. Bir çiftçi tarlasından bol ürün almak için zamanında tarlasını ekmiş, sürmüştür. Tohumları atmış, tarlanın bakımını yaparak, gübre vermiştir. Fakat ürünler istediği miktarda gelmeyince Allah a isyan etmiştir. Bu parçadaki çiftçinin tevekkül anlayışı hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A. Çiftçi tedbirsiz davranmıştır. B. Çiftçi Allah a güvenmeyerek işlerini kendi yapmıştır. C. Çiftçi işin sonucunda Allah a teslimiyet göstermemiştir. D. Çiftçi işin sonucuna razı olmuştur. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 29

30 11. Kader Allah ın olmuş ve olacak her şeyi takdir etmesi, kaza ise bu olacakların zamanı geldiğinde gerçekleşmesidir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi kazaya örnektir? A. Suyun 100 derecede kaynaması B. Gece ile gündüzün birbirini izlemesi C. Mevsimlerin oluşumu D. Yerin çekim kanunu 15. İslam ın kader inancına uygun olarak rızık ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A. Rızık için kumar ve şans oyunları oynanabilir. B. Rızık için kulların çalışıp çabalaması gerekir. C. Rızık belirli olduğundan kişinin rızkını beklemesi yeter. D. Allah rızık vermezse gayret etmek yersizdir. 12. Allah (c.c.) dünyadaki tüm canlıları bu gezegende varlıklarını devam ettirebilecek bir şekilde yaratmıştır. İnsan, içinde yaşadıkları şartlarla uyumludur. Bu parçada evrenin işleyişi hakkında aşağıdakilerden hangisi vurgulanmıştır? A. Toplumsal yasalar B. Biyolojik yasalar C. Fiziksel yasalar D. Bilimsel yasalar 13. Kader inancı gereği insanın davranışlarından ve seçimlerinden sorumlu olmasının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? Evrendeki yasalarla ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A. Fiziksel yasalar zaman ve mekâna göre değişebilir. B. Biyolojik yasalar canlıların yapısı, beslenmesi ve üremesi ile ilgili yasalardır. C. Toplumsal yasaları bilmek, insanların çevresiyle uyum içerisinde yaşamalarını sağlar. D. Evrendeki yasalar var olan düzeni korumak için konulmuştur. A. İnsana düşünme yeteneği verilmiştir. B. İnsana vahiyle doğru yol gösterilmiştir. C. İnsan akıl ve irade sahibi bir varlıktır. D. İnsan meleklerden üstündür. 14. Aşağıdaki kavramların hangisi doğrudan kader ile ilgili değildir? A. Rızık B. Tevekkül C. Ömür D. Zikir 30

31 2. ünite ZEKÂT VE SADAKA 2.1. İSLAM IN PAYLAŞMA VE YARDIMLAŞMAYA VERDİĞİ ÖNEM 2.2. ZEKÂT VE SADAKA İBADETİ 2.3. ZEKÂT VE SADAKANIN BİREYSEL VE TOPLUMSAL FAYDALARI 2.4. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. ŞUAYB (a.s.) 2.5. BİR SURE TANIYORUM: MAÛN SURESİ VE ANLAMI İslam ın paylaşma ve yardımlaşmaya verdiği önemi ayet ve hadisler ışığında yorumlar Zekât ve sadaka ibadetini ayet ve hadislerle açıklar Zekât, infak ve sadakanın bireysel ve toplumsal önemini fark eder Hz. Şuayb ın (a.s.) hayatını ana hatlarıyla tanır Maûn suresini okur, anlamını söyler.

32 2.1. İSLAM IN YARDIMLAŞMAYA VERDİĞİ ÖNEM (8.2.1.) ÖĞRENELİM Sevinçler paylaşıldıkça artar, üzüntüler paylaşıldıkça azalır. İslam dini paylaşma ve... yardımlaşmaya önem verir. İnsanlar birbirlerine... muhtaç yaratılmışlardır. Müslüman, başkalarının sıkıntı ve dertlerini... görmezden gelemez. Yardımsever olmak bir... Müslüman ın tanımlayıcı özelliklerinden biridir. Paylaşmak, yalnızca... maddi imkânları paylaşmak demek değildir. İslam dini insanların maddi ya da manevi olarak birbirlerine yardım etmelerini emretmiştir. İhtiyaç sahibi bir kimseye maddi olarak destek olunabildiği gibi, üzüntü ve keder içinde olan bir insana destek sağlamak da bir... yardım türüdür. Yüce Allah... ihtiyaç sahibi insanların ihtiyaçlarının karşılanabilmesi için zekât ve... sadaka adında maddi yardım ibadetlerini buyurmuştur. Zekât ibadetini farz, sadaka ibadetini ise... sünnet kılmıştır. İslam Dininde Yardımlaşma ve Paylaşma İbadetleri Zekât Sadaka Sadaka-i Cariye Fıtır Sadakası (Fitre) Fidye Kurban İnfak: Müslüman ın, Allah ın rızasını kazanmak için sahip olduğu mallardan harcama yapması, bağışta bulunmasıdır. Mallarını Allah yolunda infak edenlerin örneği yedi başak bitiren, her bir başakta yüz tane bulunan bir tek tanenin örneği gibidir. Allah, dilediğine kat kat artırır. Allah (insanı) bol olandır, bilendir. (Bakara suresi, 261. ayet) 32

33 UYGULAYALIM A. 1. Hasta ziyareti 2. Sokak hayvanlarına su vermek 3. Engellilere yardım etmek 4. Ağaçları ve bitkileri sulamak 5. Zekât vermek 6. Yaşlı birini karşıdan karşıya geçirmek 7. Sofra kurarken annemize yardım etmek 8. Büyüklere bayram ziyareti yapmak Bu davranışları maddi ve ya manevi yardım biçiminde ayırarak aşağıya listeleyiniz. MADDİ YARDIMLAŞMA MANEVİ YARDIMLAŞMA 2. Sokak hayvanlarına su vermek 4. Ağaçları ve bitkileri sulamak 5. Zekât vermek 1. Hasta ziyareti 3. Engellilere yardım 6. Yaşlı birini karşıdan karşıya geçirmek 7. Sofra kurarken annemize yardım etmek 8. Büyüklere yapılan bayram ziyaretleri B. Yaşadığınız bölgede bulunan yardım kuruluşlarını ve bu kuruluşların neler yaptıklarını yazınız. 1. Kızılay çadırları: Sağlığı için kan bağışı bekleyenlere ulaştırmak için kan almaktadır. 2. Belediye yemek çadırları: Muhtaçlara yemek vermektedir. 3. İftar çadırları: Ramazan ayında iftar vermektedir. 4. Çocuk esirgeme kurumu: Kimsesiz kalan çocukları korumaktadır. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 33

34 Bunları Öğrendik... PEKİŞTİRELİM Yüce Allah, insanı bireysel özelliklerle donatırken insanın genlerine bir arada yaşama özelliğini de koymuştur. Bunun içindir ki insan kendi başına hayatta mutluluğa kavuşamaz. Dinimiz insanın bu toplumsal yanını beslemek için insana birçok görev ve sorumluluk yüklemiştir. A. Aşağıdakilerden hangilerine öncelikle maddi yardım yapılması gerektiğini işaretleyiniz. Hastalar Yaşlılar Yoksullar Engelliler Kimsesizler B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y yazınız. 1. (...) D Engelli bireylere karşıdan karşıya geçerken yardım etmek 2. (...) Y Hasta ziyaretinde gürültü yapmak 3. (...) D Kabirde dua okumak 4. (...) Y Yoksulu görmezden gelmek 5. (...) D Kızılaya kan bağışı yapmak 6. (...) D Komşularımızın sorunlarıyla ilgilenmek 7. (...) Y Sadaka verirken asık suratlı olmak 8. (...) D Çocuk esirgeme kurumuna bağış yapmak 9. (...) D Otobüste yaşlılara yer vermek 10. (...) D Kardeşimize dersinde yardım etmek 11. (...) D İhtiyaç sahipleri için yemek dağıtmak 34

35 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Aşağıdaki görsellerden hangisi Kim bir müminin sıkıntılarından birini giderirse Allah da onun sıkıntılarından birini giderir. hadis-i şerifi ile ilgili değildir? A. B. 3. Paylaşmak ve yardımlaşmak ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A. Yardımlaşmak sadece maddi destek ile olur. B. Zekat bir yardımlaşma biçimidir. C. Paylaşmak dinimizin bir emridir. D. Paylaşma ve dayanışma insanları birbirine kenetler. C. D. 4. Aşağıdakilerden hangisi paylaşma ve yardımlaşmanın bireysel faydalarındandır? 2. A. Paylaşma toplumsal barış ve huzuru artırır. B. Zengin ile yoksul arasında sevgi bağları kurar. C. İnsanda cimrilik, bencillik vb. kötü duygu ve davranışlara engel olur. D. Toplumda güven ortamı oluşmasına katkı sağlar. Bu görsellerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A. Dayanışma toplumsal bir sorumluluktur. B. Her insan, sadece kendi ihtiyaçlarını karşılamalıdır. C. Devletin ihtiyaç sahiplerine yardım yapan kuruluşları vardır. D. Yaşlı ve yardıma muhtaç insanlara el uzatmalıyız. 5. Engellilere yönelik aşağıdaki davranışlardan hangisini yapmamalıyız? A. Yardım ederken onları incitmemeliyiz. B. Kamu taşıtlarında engelli yerlerine oturmamalıyız. C. Alışveriş merkezleri otoparkında yer bulamazsak engelli bölümüne aracımızı park edebiliriz. D. Engelli insanların aktivitelerine katılarak onlara destek olmalıyız. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 35

36 YAZILI SINAVA HAZIRLIK A. Zekât uyum kaza sorumluluk infak Bu sözcükleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun şekilde yazınız. (20 puan) Kaza, ezelde bilinen ve takdir edilen şeyin, zamanı ve yeri geldiğinde Allah (c.c.) tarafından yaratılması demektir. 2. Evreni ve içindekileri yaratan Allah (c.c.) bu düzenin... uyum içinde devam etmesini de sağlamaktadır. 3. Sorumluluk... ; bir kimsenin verdiği kararların sonuçlarını üstlenmesi, yaptığı ya da yapması gerekirken yapmadığı işlerden dolayı hesap vermek zorunda olmasıdır Zekât ; akıllı, ergenlik çağına girmiş zengin Müslümanlara Allah ın (c.c.) bir emirdir İnfak Müslüman ın Allah ın (c.c.) rızasını kazanmak için sahip olduğu mallardan Yüce Allah ın emrettiği harcamayı yapması, bağışta bulunmasıdır. B. Aşağıdaki tabloda, numaralanmış tanımlar ile onlara karşılık gelen harflendirilmiş ifadeleri eşleştiriniz. (20 puan) 1. Madde ve enerjinin oluşumu, yapısı, hareketi, değişimi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili yasalardır. 2. Canlıların doğması, gelişmesi ve üremesi gibi olaylar hakkındaki yasalardır. 3. Toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesi için uyması gereken yasalardır. a. Toplumsal yasalar b. Fiziksel yasalar c. Külli irade 1. b 2. e 3. a 4. c 5. d 4. Allah ın (c.c.) istediğini istediği gibi dilemesi ve seçmesidir. ç. Cüzi irade 5. İnsanın sınırlı da olsa seçme alanında kullandığı tercih hakkıdır. d. Biyolojik yasalar C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazınız. (20 puan) (...) Y Hz. Musa, Hristiyanlara gönderilmiş bir peygamberdir. 2. (...) Y Sadaka Müslüman olmayanlara verilmez. 3. (...) Y İslam, yardımlaşmayı sadece zekât ibadetiyle sınırlandırır. 4. (...) D Zekât, sadece zenginlere ait bir sorumluluk olmasına rağmen infak ve sada bütün Müslümanları kapsar. 5. (...) D Sadaka farz bir ibadet olmasa da Kur an ve sünnette sadaka vermeyi teşvik eden pek çok ayet ve hadis vardır.

37 Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız. 1. Biz, gökleri, yeri ve ikisi arasında bulunanları hak ve hikmete uygun olarak ve belirli bir ecel için yarattık... (Ahkâf suresi, 3. ayet) Bu ayette geçen ecel kavramının tanımı aşağıdakilerden hangisidir? 5. Dinimizde helal ve temiz olanı tercih etmek, haramdan uzak durmak da beden ve ruh sağlığımız açısından önemlidir. Aşağıdaki ayetlerden hangisi bu konuda bir uyarı yapmamaktadır? A. İnsanın ve diğer canlıların doğumundan ölümüne kadar geçen zaman dilimi B. Allah ın (c.c.) takdir ettiği bu ömrün bittiği, hayatın sona erdiği an C. Allah ın (c.c.) canlılar için yarattığı nimetler D. Allah ın (c.c.) kullarına verdiği zaman dilimi 2. Allah a (c.c.) dayanıp güvenmek, çalışıp çabalarken Allah ı (c.c.) daima yanımızda bilmek ve işlerin sonucunu Allah a (c.c.) bırakmak anlamına gelen terim aşağıdakilerden hangisidir? A. Tevekkül B. Kader C. Kaza D. Rızık 3. Hz. Musa kıssasında geçen ve halkına zulmeden, Kur an da anlatılan hükümdar aşağıdakilerden hangisidir? A. Firavun B. Karun C. Haman D. Aziz A. Ey insanlar! Yeryüzündeki şeylerin helal ve temiz olanlarından yiyin! (Bakara suresi, 168. ayet) B. Giysilerini temiz tut. Kötü şeylerden sakın. (Müddessir suresinin 4 ve 5. ayet) C....Allah katından bir yardım ve yakın bir zafer vardır. İnananlara müjde ver. (Saf suresi, 13. ayet) D. Ey İnananlar! İçki, kumar, putlar ve fal okları şüphesiz şeytan işi pisliklerdir; bunlardan kaçının ki saadete eresiniz. (Mâide suresi, 90. ayet) 6. İslam dini haksız kazanç yollarından gelir elde etmeyi haram saymıştır. Aşağıdakilerden hangisi bu haksız kazanç yollarından birisidir? A. Burs almak B. Bankada çalışmak C. Ticaret yapmak D. Kumardan para kazanmak 4. Yediklerimiz, içtiklerimiz, giydiklerimiz, bilgi, hikmet, teneffüs ettiğimiz hava yani kısaca maddi ve manevi bütün ihtiyaç duyulan şeyler bizler için Allah ın (c.c.) bahşettiği nimetlerdir. Aşağıdakilerden hangisi bu nimetler için kullanılan genel kavramdır? A. Bereket B. Rızık C. İhtiyaç D. Rezzak 7. Aşağıdakilerden hangisi Ayet el-kürsi nin konularından biri değildir? A. Allah ın bütün kâinatın sahibi olduğu B. Her şeyin Allah a (c.c.) ait olduğu C. Allah a nasıl ibadet edileceği D. Bütün işlerin ancak Allah ın izniyle gerçekleşeceği AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 37

38 2.2. ZEKÂT VE SADAKA İBADETİ (8.2.2.) ÖĞRENELİM...: Zekât Artma,çoğalma, arınma, bereket anlamlarına gelir. Dinin öngördüğü ölçüde... zengin olan Müslümanların mallarının bir kısmını, yılda bir defa fakirlerle paylaşmasına zekât denir. Zekât... mal ile yapılan bir ibadettir. Hicretin ikinci yılında farz kılınmıştır. Zekâtın farz olabilmesi için sahip olunan mal ya da paranın üzerinden bir... yıl geçmiş olması gerekir. Zekât ibadetini yerine getirebilmek için dinimizin öngördüğü şekilde nisap miktarı mala sahip olmak gerekir. Ayrıca zekât verilecek malın gelir getiren cinsten olması gerekir....: Nisap Zaruri ihtiyaçlar dışında, yıllık gelirden elde kalan miktar 85 gr... altın veya ona eşdeğer para ya da mala denk gelen dinen zenginlik ölçüsüdür. Ancak her malın nisabı cinsine göre değişiklik gösterir....: Zaruri ihtiyaçlar Yeme-içme, barınma, eğitim, sağlık, giyim gibi... temel ihtiyaçlara denir. A. Zekât verilecek mallar ve oranları: Para, altın, gümüş, menkul değerler, küçükbaş hayvan:... 1/40... Büyükbaş hayvanlar: 1/30 Deve: Her beş deve için bir... küçükbaş hayvan... Toprak ürünleri: 1/10 (Çiftçi eğer sulamayı kendi imkânlarıyla sağlıyorsa 1/20) 1/5 Madenler:... B. Zekât kimlere verilir? Zekât verilecek kesimler Tevbe suresi 60. ayette belirtilmiştir: 1. Fakirler 2. Düşkünler 3. Özgürlüğünü yitirmiş olanlar 4. Borçlular 5. Allah yolunda cihat edenler 6. Yolda kalmış olanlar 7. Zekât memurları 8. Kalbi İslam a ısındırılmak istenen kişiler Zekat kimlere farzdır? Akıllı, ergenlik çağına ulaşmış, hür olan, dinen zengin sayılan her Müslümana farzdır. C. Bir Müslüman istediği her kişiye zekât veremez. Dinimizce bakmakla yükümlü olduğumuz kimseler şunlardır: Anne-baba Dede-nine Eş Çocuklar Torunlar UNUTMAYALIM Bir kişi, binek olarak kullandığı araç ve oturduğu ev için zekât vermez. 38

39 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki tabloda verilen görsellerle ilgili zekât oranlarını yanlarına yazınız /40 1/ Her beş deveye 1/30 bir küçükbaş /20 1/ /40 1/5 B. Zekât kimlere farzdır? Yazalım. Temel ihtiyaçları tam olanlara + Temel ihtiyaçları dışında 85 g altından veya o değerde birikimden Zekât farzdır. fazlası olanlara AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 39

40 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Zekât kimlere verilmelidir? Listeleyiniz. Zekât maddi durumu iyi olan Müslümanlara farzdır. Bunun için nisap miktarı mala sahip olmak gerekir. Zekâtımızı bakmakla yükümlü olduğumuz kimselere veremeyiz Fakirlere Düşkünlere Özgürlüğünü yitirmiş olanlara Borçlulara Kalbi İslam a ısındırılmak istenenlere 6. Yolda kalmışlara 7. Zekât memurlarına 8. Allah yolunda savaşanlara B. Aşağıdaki tabloda zekât ibadeti ile ilgili bilgiler verilmiştir. Bunları istenen doğrultuda 4 koyarak işaretleyiniz. DOĞRU YANLIŞ 1. Zekât verilecek malın gelir getiren cinsten olması gerekir. 2. Dinen zenginlik ölçüsü nisap miktarı mala sahip olmaktır. 3. Büyükbaş hayvanların zekât oranı 1/20 dir. 4. Zekâtın farz olabilmesi için zengin olmak yeterlidir. 5. Bir kişi anne ve babasına zekât veremez. 6. Akıllı, ergen ve zengin olan her Müslüman a zekât vaciptir. 7. Toprak ürünlerinin zekâtı 1/10 dur. 8. Zekât verilecek sınıflar Tevbe suresinde belirtilmiştir. 40

41 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Zekât verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik tanınmalıdır. Ancak zekât verecek kişi, zekât veremez. Bu parçada boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi yazılamaz? A. torunlarına B. eşine C. teyzesine D. Büyükannesine 2. Aşağıdakilerin hangisinde zekât oranı diğerlerinden farklıdır? A. Altın ve gümüş B. Deve C. Ticaret malları D. Koyun ve keçi 3. I. Mallarını Allah yolunda harcayıp da arkasından başa kakmayan, fakirlerin gönlünü kırmayan kimseler var ya, onların Allah katında has mükâfatları vardır (Bakara suresi, 262. ayet) II. Ey İman Edenler Size verilse gözünüzü yummadan alamayacağınız kötü malı, hayır diye vermeye kalkışmayın. Biliniz ki Allah zengindir, övgüye layıktır. (Bakara suresi, 267. ayet) III. Eğer sadakaları (zekât ve benzeri hayırları) açıktan verirseniz ne âlâ! Eğer onu fakirlere gizlice verirseniz, işte bu sizin için daha hayırlıdır (Bakara suresi, 271. ayet) Yukarıda numaralanmış ayet meallerinden hangileri Zekât verirken nelere dikkat etmeliyiz? sorusunun cevabını içermektedir? 4. Ey İman Edenler Size verilse gözünüzü yummadan alamayacağınız kötü malı, hayır diye vermeye kalkışmayın. Biliniz ki Allah zengindir, övgüye layıktır. (Bakara suresi, 267. ayet) Bu ayet meali aşağıdaki sorulardan hangisine cevap vermektedir? A. Kimler zekât vermekle yükümlüdür? B. Zekât kimlere verilir? C. Zekât verirken nelere dikkat edilmelidir? D. Hangi eşyalardan zekât verilmez? 5. Zekât vermek için gerekli şartları taşıyan, 20 sığır sahibi bir kişinin zekât hususunda yapması gereken aşağıdakilerden hangisidir? A. Nisap miktarına ulaşmadığı için zekât vermesi gerekmez. B. Bir koyunu zekât olarak vermelidir. C. İki koyunu zekât olarak vermelidir. D. Bir sığırı zekât olarak vermelidir. 6. Sadakalar (zekâtlar), Allah tan bir farz olarak ancak fakirler, düşkünler, zekât toplayan memurlar, kalpleri İslâm a ısındırılacak olanlarla (özgürlüğüne kavuşturulacak) köleler, borçlular, Allah yolunda cihad edenler ve yolda kalmış yolcular içindir. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. (Tevbe suresi 60. ayet) Bu ayette sayılan zekat verilecek kişiler sınıfına dahil olsa da, aşağıdaki akrabalarından hangisine zekat verilmez? A. Yalnızca III. B. I ve II. C. II ve III. D. I, II ve III. A. Anneannesine B. Amcasına C. Halasına D. Kardeşine AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 41

42 ÖĞRENELİM 2.3. ZEKÂT VE SADAKANIN BİREYSEL VE TOPLUMSAL FAYDALARI (8.2.3.) Sadaka, kişinin maddi ya da... manevi olarak yaptığı tüm yardımlara denir. Bir kişi istediği zaman ve yerde sadaka verebilir. Sadaka... sünnet ibadeti olduğu ve maddi olarak belli bir sınırı olmadığı için, bu ibadeti yapmak isteyen herkese açık bir ibadettir. Zengin, fakir her... Müslüman sadaka verebilir. Ancak bazı sadakalar vardır ki, bunların yerine getirilebilmesi için dinimizde bazı şartlara sahip olmamız gerektiğini belirten ifadeler vardır. Bu sadakalardan biri fıtır (fitre) sadakasıdır. Fıtır sadakası... Ramazan ayında verilen... vacip bir sadakadır. Maddi durumu iyi olan her Müslüman ın vermesi gerekir. Fıtır sadakasının amacı, Ramazan Bayramı nda ihtiyaç sahibi kimselere bayram sevinci yaşatmaktır. Bu yüzden dinimizce... zekât malın,... fitre ise sağlık içinde bayrama ulaşmanın şükrü olarak nitelendirilmektedir. Fitrenin miktarı; bir kişinin bir günlük yeme içme ihtiyacı kadardır. Fitre aile reisi tarafından aile bireylerinin... tümü adına verilir. Fitre, ramazan ayının başından itibaren verilebilir. Dinimizce tavsiye edilen bir diğer sadaka biçimi ise Sadaka-i cariyedir. Sadaka-i cariye:... Cami, okul,... hastane, yol, çeşme gibi tüm insanların kullanımı için yapılan ve sevabı... öldükten sonra da devam eden sadakalardır. İslam dini, paylaşmaya önem veren bir dindir. Zekât ve..., sadaka insanlar arasında bir... köprü vazifesi görür. Birbirimize olan sevgi ve saygı bağlarımızı güçlendirir. Diğer insanlardan ve onların içinde bulundukları sıkıntılardan haberdar olmamızı sağlar. Bencilce bir yaşamdan insanı kurtarır. Kişiyi cimrilikten uzak tutar ve ona... cömert olmayı ve olması gerektiğini öğretir. İnsanın şefkat ve merhamet duygularını harekete geçiren bu ibadetler, insani özelliklerimizin kaybolmasına engel olur. Kardeşlik duygularımızı pekiştirir. İnsana yalnız olmadığını ve başka insanların ona, onun da başkalarına ihtiyaç duyabileceği bilincini kazandırır. Dünya... malı dünyada kalır. düşüncesiyle bu dünyadaki tüm hırs ve isteklerden ve dünyaya karşı olabilecek aşırı bağlılığın önüne engeldir. Zenginle fakir arasında oluşabilecek uçurumun ortadan kaldırılmasına yardımcı olur, toplumda bir denge ve huzur ortamına zemin hazırlar. 42

43 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki ifadelerden, yukarıdan aşağıya doğru ise D, yanlış ise Y harfini seçerek ilerlediğinizde hangi çıkışa ulaşırsınız? Bu çıkışı yuvarlak içine alınız. Zekât ve sadakanın bireysel ve Toplumsal faydaları vardır. D Y Zekât veren bir kişi başkalarına yardım etmenin mutluluğunu yaşar. Sadaka verebilmek için mutlaka zengin olmak gerekir. D Y D Y Zekât ve sadaka iba- Zekat ve sadaka iba- Zekât ve sadaka ibadet- Zekât ve sadaka deti sayesinde ihtiyaç deti yoksul kimseler lerini yerine getirebil- verdikçe malımız- sahibi kimselerin farkı- ile zenginler arasın- mek için öncelikle bu da oluşan eksilme- na varır ve bencillikten daki ayrımı ortaya konuda bir niyetimizin ler bizleri üzüntü- uzak bir yaşam süreriz. çıkarır. olması gerekir. ye sürükleyebilir. D Y D Y D Y D Y 1. Çıkış 2. Çıkış 3. Çıkış 4. Çıkış 5. Çıkış 6. Çıkış 7. Çıkış 8. Çıkış B. Fitre ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. 1. Dinimizce hükmü nedir? Vacip 2. Ne zaman verilebilir? Ramazan ayının başından itibaren 3. Bir ailede kim vermekle yükümlüdür? Aile reisi 4. Miktarı ne kadardır? Bir kişinin bir günlük yeme içme ihtiyacı kadar 5. Niçin verilir? İhtiyaç sahibi kimselerin de bayram sevincine ortak olabilmeleri için AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 43

44 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Aşağıdaki görsellerden sadaka-i cariye kapsamına girenleri işaretleyiniz Sadaka maddi ve manevi olarak tüm yardımları kapsar. İnsanın yardım etmek için zengin olmasına gerek yoktur. Çünkü yardımlaşmanın sınırı yoktur. Ayrıca yardımlaşmanın bireysel ve toplumsal birçok faydası bulunmaktadır B. Zekât ve sadaka ibadetinin bireysel ve toplumsal faydalarını aşağıya ayrı ayrı yazınız. BİREYSEL FAYDALARI TOPLUMSAL FAYDALARI Bencil olmayı engeller. Fakirin ihtiyacını giderir. Sevap kazandırır Fakir ve zengin ayrımı azalır. Toplumda kardeşlik bilinci gelişir. Huzur ve mutluluk yayılır. 44

45 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. (I) Bir insanın kendi isteğiyle yalnızca Allah rızası için yaptığı her türlü yardım ve iyiliğe sadaka denir. (II) İnsanlar bu yardımı yılın belirli zamanlarında ve Kur an da belirtilen miktarda yapabilirler. (III) Sadaka, zekâttan daha kapsamlı bir yardım şeklidir. (IV) Sadaka sadece maddi yardımlarla olmaz, insanın bilgisini ve tecrübesini diğer insanlarla paylaşması da bir sadakadır. Sadaka ile ilgili bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisinde verilen bilgi yanlıştır? A. I. B. II. C. III. D. IV. 5. I. Sadakada miktar ve zaman sınırlaması yoktur. II. Sadaka, Allah rızası için yapılan her türlü yardımdır. III. Sadaka vermek için zengin olmak gerekmez. Numaralanmış bu özelliklerden hangileri sadakayı, zekâttan daha kapsamlı bir yardım sekline dönüştürmektedir? A. Yalnız I. B. I ve II. C. II ve III. D. I, II ve III. 2. Bir Müslüman aşağıdakilerden hangisine fitre veremez? A. Borçlulara B. Zenginlere C. Öğrencilere D. Yoksullara 3. Aşağıda verilen sadaka örneklerinden hangisi diğerlerinden farklı bir türdedir? A. İnsanlara gülümsemek B. Yardım kuruluşuna bağışta bulunmak C. Fakirlere yiyecek götürmek D. Öğrencilere burs vermek 6. Miktarı,bir kişinin bir günlük yeme içme ihtiyacı kadardır. Ramazan ayı içinde verilir. Verilmesi vaciptir. Bu bilgiler aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgilidir? A. Fitre B. Fidye C. Oruç D. Mukabele 7. Fıtır sadakası ile ilgili verilen bilgilerden hangisi doğrudur? 4. Ramazan ayının sonuna yetişen ve asli ihtiyaçlarından başka en az nisab miktarı mala sahip bulunan her Müslüman ın vermesi gereken sadaka aşağıdakilerden hangisidir? A. Sadaka-i Câriye B. Fidye C. Fitre D. Zekât AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 A. Ramazan ayında verilmesi sünnet olan bir sadakadır. B. Aile reisi sadece kendi adına verebilir. C. Miktarı bir günlük yeme içme ihtiyacı kadardır. D. Fitre vermek için Müslüman olma şartı aranmaz. 45

46 2.4. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. ŞUAYB (8.2.4.) ÖĞRENELİM Hz. Şuayb... Kur an-ı Kerim de adı geçen peygamberlerdendir...., Hz. Şuayb bolluk içinde yaşamalarına rağmen ölçü ve tartıda... hile yapan... Medyen halkını uyarmak için gönderilmiştir. Medyen halkı ağaçlık bir alanda yaşadığı için Ashab-ı Eyke (...) Koruluk halkı olarak isimlendirilmiştir. Hz. Şuayb ile ilgili Kur an-ı Kerim de, Medyen halkına da kardeşleri Şu ayb ı... peygamber olarak gönderdik. Dedi ki: Ey kavmim! Allah a kulluk edin. Sizin için O ndan başka hiçbir ilâh yoktur. Rabbinizden size açık bir delil gelmiştir. Artık ölçüyü ve tartıyı tam yapın. İnsanların mallarını eksiltmeyin. Düzene sokulduktan sonra yeryüzünde bozgunculuk etmeyin. İnananlar iseniz bunlar sizin için hayırlıdır. (A raf suresi 85. ayet) buyurulmaktadır. Hz. Musa nın da bu kavme uğradığı ve... Hz. Şuayb ın kızlarından biriyle evlendiği bilinmektedir. Medyen halkının... Kızıldeniz in kıyısında yaşadığı tahmin edilmektedir. Dinimizin önemle üzerinde durduğu konulardan biri de... ölçü ve... tartıda hile yapmamak ve insanları aldatmamaktır. Hz. Şuayb örneği, bu durumu güzel bir biçimde açıklayan önemli Kur an kıssalarından... biridir BİR SURE ÖĞRENİYORUM: MAÛN SURESİ VE ANLAMI (8.2.5.) ÖĞRENELİM ÖZELLİKLERİ Sure içinde geçen maun (zekât, yardım) anlamlarına gelmektedir Mekke de indirilmiştir. 3. Kur an-ı Kerim in suresidir ayetten oluşur. OKUNUŞU... Bismillâhirrahmânirrahîm. 1. Eraeytellezî yukezzibu bid-dîn. 2. Fezâlikellezî yedu ul yetîm. 3. Velâ... yehuddu alâ taâmil miskîn. 4. Feveylün lilmusallîn. 5. Ellezîne hüm an salâtihim sâhûn. 6. Ellezîne... hüm yurâûne 7. Ve yemneûnel mâûn. ANLAMI 1. Dini... yalanlayanı gördün mü? 2. İşte o... yetimi itip kakan, 3. Yoksulu doyurmaya engel olan kimsedir. 4. Yazıklar olsun o... namaz kılanlara ki; 5. Onlar ki,... namazlarında gafil olanlardır. 6. Onlar... gösteriş yapanlardır. 7. Ufacık bir yardıma(zekâta) mani olurlar. 46

47 UYGULAYALIM A. Hz. Şuayb ile ilgili aşağıdaki soruları cevaplayınız. Hz. Şuayb hangi halka gönderilmiştir? Bu halkın adı ne olarak bilinmektedir? Bu halkın hangi bölgede yaşadığı düşünülmektedir? Medyen halkına Ashab-ı Eyke Kızıldeniz kıyısı Hz. Şuayb hangi peygamberin kayınpederidir? Hz. Şuayb ın gönderildiği kavmin işlediği suçlar nelerdir? Hz. Musa (a.s.) Ölçü ve tartıda hile yapmak B. Aşağıya Maun suresiyle ilgili istenenleri yazınız. Anlamı: Çıkardığım ilkeler: 1. Dini yalanlayanı gördün mü? 2. İşte o yetimi itip kakan, Yetimleri korurum. Aç olanı doyururum. Namazımı yalnız Allah rızası için kılarım. 3. yoksulu doyurmaya engel olan kimsedir. 4. Yazıklar olsun o nabzı kılanlara ki; 5. Onlar ki namazlarında gafil olanlardır. 6. Onlar gösteriş yapanlardır. 7. Ufacık bir yardıma(zekata) mani olurlar. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 47

48 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Aşağıda karışık biçimde verilen Mâun suresini numaraları kullanarak doğru şekilde sıralayınız. Hz. Şuayb Kur an-ı Kerim de adı geçen ve Hz. Musa nın kayınpederi olan bir peygamberdir. Mâun suresinde Müslümanların yardıma engel olmaması gerektiği anlatılmaktadır. 1. Ellezîne hüm yurâûne 2. Velâ yehuddu alâ taâmil miskîn. 3. Eraeytellezî yukezzibu bid-dîn. 4. Ve yemneûnel mâûn. 5. Feveylün lilmusallîn. 6. Fezâlikellezî yedu ul yetîm. Doğru Sıralama Ellezîne hüm an salâtihim sâhûn. B. Aşağıdaki tabloda verilen bilgilerin doğruluğunu ve yanlışlığını ayırt ediniz. DOĞRU YANLIŞ 1. Hz. Şuayb Medyen halkına gönderilmiştir. 2. Maun suresi Kur an-ı Kerim in 114. suresidir. 3. Hz. Şuayb ile ilgili ayetler sadece bir surede geçmektedir. 4. Maun suresinde yardıma engel olanlar kınanmıştır. 5. Maun suresi Medine de nazil olmuştur. 6. Hz. Musa Hz.Şuayb ın kayınpederidir. 7. Maun suresi elem tera ifadesiyle başlar. 8. Hz. Şuayb a Zebur adlı ilahi kitap gönderilmiştir. 48

49 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Medyen halkına gönderilmiştir. Halkı ölçü ve tartıda hile yapmıştır. Hz. Musa onun kızlarından biriyle evlenmiştir. Bu bilgiler aşağıdaki peygamberlerden hangisiyle ilgilidir? A. Hz. Harun B. Hz. Şuayb C. Hz. Elyesa D. Hz. İsa 2. Maun suresiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Altı ayetten oluşmaktadır. B. Mekke de nazil olmuştur. C. İçinde yardımlaşmaya engel olunmaması konusunda uyarılar yer almaktadır. D. Kur an-ı Kerim in 107. Suresidir. 3. Medyen e de kardeşleri Şu ayb ı peygamber olarak gönderdik. Şu ayb, Ey kavmim! Allah a kulluk edin. Ahiret gününe ümit besleyin ve yeryüzünde bozgunculuk yaparak karışıklık çıkarmayın. dedi. (Ankebut suresi 36. ayet) Bu ayetten hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A. Hz. Şuayb ashab-ı eyke denilen halka gönderilmiştir. B. Hz. Şuayb kavmine Allah a kulluk etmesini emretmiştir. C. Hz. Şuayb ahiret için ümitli olunmasını tavsiye etmiştir. D. Hz. Şuayb, kavmini bozgunculuk yaptığından dolayı uyarmıştır Dini yalanlayanı gördün mü? 2. Onlar ki, namazlarında gafil olanlardır. 3. yoksulu doyurmaya engel olan kimsedir.. 4. Yazıklar olsun o namaz kılanlara ki; 5. İşte o yetimi itip kakan, 6. Onlar gösteriş yapanlardır. 7. Ufacık bir yardıma(zekata) mani olurlar. Maun suresinin anlamının doğru olarak yazılabilmesi için numaralanmış ayetlerden hangilerinin yerlerinin değiştirilmesi gerekmektedir? A. 1 ve 2 B. 4 ve 7 C. 2 ve 5 D. 3 ve 6 5. Hz. Şuayb ile ilgili aşağıdaki tablonun hangi satırında yapılan işaretleme yanlıştır? DOĞRU YANLIŞ A. Hz. Şuayb Medine de yaşamıştır. B. Hz. Şuayb Medyen halkına gönderilmiştir. C. Kur an da adı geçen bir peygamberdir. D. Kendisine Tevrat isimli kitap indidirlmiştir. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 49

50 2. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1. İnsanlara iyilik olması için bir hastane yapıp bunu bağışlayan kişi aşağıdaki ibadetlerden hangisini yapmış olur? A. Fitre B. Sadaka C. Zekat D. Sadaka-i Cariye 2. Gözleri görmeyene rehberlik etmen bir sadakadır. Sağır ve dilsize anlayacakları bir şekilde anlatman, ihtiyacını gidermesi için ona rehberlik etmen sadakadır. Derman arayan dertliye yardım için koşuşturman, koluna girip güçsüze yardım etmen sadakadır. Konuşmakta güçlük çekenin meramını ifade edivermen bir sadakadır... Bu hadisten çıkarılabilecek en genel sonuç aşağıdakilerden hangisidir? A. Sadece maddi yardımlar sadakadır. B. Allah rızası için yapılan her güzel iş sadakadır. C. Hastalara yapılan yardım en önemli sadakadır. D. Sadaka bedenle yapılan bir ibadettir. 3. Bir Müslüman, aşağıdakilerden hangisine zekât veremez? A. Yoksullara B. Allah yolunda çalışanlara C. Eşi ve çocuklarına D. Zekât memurlarına 4. Medyen halkına da kardeşleri Şu ayb ı peygamber gönderdik. O, şöyle dedi: Ey kavmim! Allah a kulluk edin. Sizin O ndan başka hiçbir ilâhınız yoktur. Ölçüyü ve tartıyı eksik yapmayın. Ben sizi bolluk içinde görüyorum. Ben sizin adınıza kuşatıcı bir günün azabından korkuyorum. (Hud suresi 84. ayet) Bu ayette Şuayb nin (a.s.) gönderildiği kavmin hangi özelliği açıklanmıştır? A. Kendilerine verilen zenginlikle yetinmeyip daha çok kazanmak için hileye başvurduklarına B. Allah a olan kulluk vazifelerini yerine getirirken hassas davranmadıklarına C. Çok çalışıp yaptıkları ticaret sayesinde oldukça zengin bir kavim oldukları D. Şuayb nin (a.s.) öğütlerini dinlemeyip, savurgan bir tutum takındıklarına 5. (I) Zekât, zengin Müslümanların yılda bir kez malının veya parasının belli bir miktarını Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesidir. (II) Zekât verilecek malın veya paranın altı ay süreyle sahibinin elinde bulunması gerekir. (III) Zekât bir ibadet olduğu için verirken niyet edilmelidir. (IV) Zekât verirken anne baba, dede nine gibi yakın akrabalara öncelik tanınmalıdır. Bu parçada numaralanmış bilgilerden hangisi yanlıştır? A. I ve II. B. II ve IV. C. I, II ve IV. D. II, III ve IV. 50

51 6. Medyen halkı aşağıdakilerden hangisiyle adlandırılmaktadır? 9. Zekât ibadetiyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Ashab-ı Karye B. Ashab-ı Kehf C. Ashab-ı Eyke D. Ashab-ı Uhdud 7. Aşağıdaki görselleri zekât oranlarına göre gruplandırırsak hangisi dışarıda kalır? A. B. A. Zekâtı verirken gösterişten uzak durulmalı ve zekât verdiğimiz kişiyi rencide edici davranışlardan kaçınmalıyız. B. Bu ibadetin yerine getirilebilmesi için dinin öngürdüğü zenginlik ölçüsüne ulaşmış olmak gerekmektedir. C. Zekât gibi mali ibadetler, zengin fakir ayrımının ortadan kaldırılabilmesi için dinimizce emredilmiştir. D. Yakınlarımıza zekât verirken önceliği anne ve babalarımıza tanımak daha doğru bir davranış olur. C. D. 10. Mâun suresinden aşağıdaki ilkelerden hangisine ulaşılamaz? 8. Zekât veren bir Müslüman, zekât verdiği kimseyi incitmemelidir. Hatta mümkünse gizlice vermeye çalışmalıdır. Zekât verirken sevdiğimiz şeylerden vermeye özen göstermeliyiz. Zekât verecek kişi, kazancını helal yoldan kazanmalı ve helal rızıklardan vermelidir. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı yer almaktadır? A. Zekât verirken nelere dikkat etmeliyiz? B. Zekât nelerden verilir? C. Zekât kimlere verilmez? D. Zekât vermek için gerekli olan dinî ölçü ne kadardır? A. Namazın kabul olma şartı, yardımda bulunmaktır. B. Yetime sahip çıkmak gerekir. C. Yoksula yardım etmek önemlidir. D. Hiçbir yardıma engel olunmamalıdır. 11. Ey iman edenler! Hiçbir alışverişin, hiçbir dostluğun ve hiçbir şefaatin olmadığı kıyamet günü gelmeden önce, size rızık olarak verdiklerimizden Allah yolunda harcayın (infak edin)... (Bakara suresi, 254. ayet) Bu ayette emredilen İslam ın şartı aşağıdakilerden hangisidir? A. Oruç B. Zekât C. Hac D. Namaz AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 51

52 12. Dinimiz, insanlar arasında sosyal adalet, yardımlaşma ve dayanışmayı sağlamak, maddi gücün belli bir zümrenin elinde bulundurulmasına engel olmak, bencilce yaşamanın önüne geçmek, toplumda huzur ve sükûnu temin etmek için kazancın Allah yolunda harcanmasını emretmiştir. Çünkü toplumda birlik ve beraberlik; zenginlerle fakirler arasındaki uçurumun zekât, sadaka ve diğer yardımlarla kapatılmasına ve böylece insanlar arasında sevgi bağının kurulmasına bağlıdır. Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A. Sosyal yardımlaşma ve dayanışmanın ilk kuralı bencillikten uzak yaşamaktır. B. Mali ibadetler insanlar arasında oluşabilecek maddi uçurumlara engel olmak içindir. C. Zekât, kazancımızı Allah yolunda harcamanın nadir yollarından biridir. D. Birlik ve beraberliğin anahtarı yardımlaşma ve dayanışmadan geçer. 13. Maun suresinde anlatılmak istenen ana düşünce insanlara yapılan yardımlara engel olmamak, ibadet yapılırken gösterişten uzak olmak, sahipsiz insanlara destek olmaktır. Kur an da bu ve buna benzer çok tavsiye bulunmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir? Zekât verilecek mallar ve bu mallardan verilecek zekât oranları dinimizce açıkça belirtilmiştir. Bu oranlar dikkate alındığında yapılacak yardımların çok da fazla olmadığı ve zekât verecek kişiyi maddi olarak zorlamayacağı görülmektedir. Dinimiz maddi yardımın içten gelerek verilmesini sağlamak için miktarı yüksek tutmamış ve böylece insanların zor durumlara düşmesine engel olmuştur. Bu parçada anlatılmak istenen ana düşünce aşağıdakilerden hangisidir? A. İslam dini yardım edeni de yardım edileni de düşünmüştür. B. Zekât vermek isteyenlerin çok da zengin olmasına gerek yoktur. C. Maddi yardımların ulaştığı kimseler zor durumdan kurtulurlar. D. Yardımların içten yapılması sevabını artırır. A. Peygamberimizin zamanında yoksul insanların çok olması B. Surenin inmesine neden olan bazı olayların yaşanması C. İslam ın yardımlaşmanın az olduğu bu dönemi eleştirmesi D. Kur an nın temelinde insan ve onuruna verilen hassasiyetin bulunması 52

53 3. ünite DİN VE HAYAT 3.1. DİN, BİREY VE TOPLUM 3.2. DİNİN TEMEL GAYESİ 3.3. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. YUSUF (a.s.) 3.4. BİR SURE TANIYORUM: ASR SURESİ VE ANLAMI Din, birey ve toplum arasındaki ilişkiyi yorumlar İslam dininin can, nesil, akıl, mal ve din emniyetiyle ilgili ortaya koyduğu ilke ve hedefleri analiz eder Hz. Yusuf un (a.s.) örnek hayatından ilkeler çıkarır Asr suresini okur, anlamını söyler.

54 3.1. DİN, BİREY VE TOPLUM (8.3.1.) ÖĞRENELİM...: Din Allah ın... peygamberler aracılığıyla gönderdiği, insanların yaşamalarını düzenleyen kurallar bütünüdür. İnsanı diğer varlıklardan ayıran en önemli özelliği... akıllı bir varlık olmasıdır. İnsanlar bir varlığa inanma ihtiyacı olarak yaratılmıştır. Bu ihtiyaçlarını en güzel bir şekilde giderecek olan inanç sistemleri ise... ilahi dinlerde yer almaktadır. İslam dini gelen son ve evrensel din olduğu için insanlığın bu ihtiyaçlara göre ilahi kurallar çerçevesinde şekillenmiştir. Yaşadığımız hayat her ne kadar bireysel... temele dayansa da, insan... toplumsal bir varlıktır. Yaşadığı toplumun değerlerini korumak, o toplumda huzur içinde yaşayabilmek için de inancın getirdiği temel değerlere... sahip olması gerekir. Din sayesinde... insan gelecek ile ilgili endişe ve kaygılarından... kurtulur. Dinin öngördüğü huzurlu hayatı temel hedefi haline getirir. Dengeli bir kişiliğe kavuşur. Geçici olan dünyaya bağımlılıktan kurtulur. Yaşaması muhtemel olan... manevi sorunları aşmasında din bireyin en önemli yardımcısıdır. Ayrıca din, toplumsal hayatta karşılaşılabilecek sorunların önüne engel olur.... Bencillik duygusu yerine biz bilinci yerleştirerek kardeşçe yaşama alışkanlığını kazanmamıza katkı sağlar. Başkalarını düşünerek yaşamanın huzurlu ve mutluluğunu bizlere kazandırması,...bilincinin yardım oluşmasında da din en önemli etkendir. Ancak tüm bu değerlerin sağlanabilmesi ve korunabilmesi için doğru bir... din eğitimi almak gerekir. Kişi ve toplum sağlığı açısından bu kaçınılmaz bir gerçekliktir. Dinin ana kaynakları olan... Kur an ve sünnetten... öğrenilmesi ve okul ortamlarında bu eğitimin yapılması, doğru kişiler ve sağlam toplumları hazırlamada temel hareket noktasıdır. 54

55 3.2. DİNİN TEMEL GAYESİ (8.3.2.) ÖĞRENELİM İslam dininin temel gayesi zarurat-ı diniye diye bilinen şu beş temel esasın korunmasıdır. Can Akıl Din Nesil Mal İnsanların canını korumak, çalışan insanların iş sağlığı ve güvenliğini temin etmek bir görev ve dinin bir emirdir. İnsanlar bu dünyada yaratılmış ve Kur an da... eşref-i mahlukât olarak adlandırılan en önemli varlıktır. İnsanların canına kast etmek dinimizce... haram kılınmıştır. İnsanı diğer canlılardan ayıran temel özelliği akıllı bir varlık olmasıdır. Aklın ve akıl sağlığının korunması dinî ve insani gereklerdendir. Aklını muhafaza edemeyen, başkalarının tesiri altında yaşayarak aklını kullanmayanlarla ilgili dinimizin bir takım uyarıları bulunmaktadır. Düşünesiniz diye Allah size âyetlerini böyle açıklamaktadır. (Bakara suresi 242. ayet) ve daha nice ayetlerde... aklımızı kullanmamız ile ilgili... Kur an ın tavsiyeleri göze çarpmaktadır. Ayrıca kötü alışkanlıklarda aklımızı sağlıklı kullanabilmemiz için bir engel teşkil ettiğinden bunlardan... uzak durmak gerekmektedir. Dinin korunması, aslından uzaklaştırılmaması da önemli esaslardan biridir. İslam dinini yanlış anlamak ve yorumlamak ilahi emrin gönderiliş amacından çıkarılması anlamına gelmektedir. Bu yüzden dinin korunması, hurafe ve... batıl inançlardan arındırılması ve doğru kaynaklardan öğrenilmesi birey ve toplum sağlığı için vazgeçilemez değerlerdendir. İslam dini evlenmeyi ve aile kurmayı... ısrarla tavsiye etmiştir. Ailenin sağlam temeller üzerine inşa edilmesi gerekmektedir. Çünkü sağlıklı... nesiller ancak sağlıklı ailelerden meydana getirilebilir. Bunun için yapılabilecek en önemli şeylerden birisi, evlatlarımızı zararlı alışkanlıklardan korumaktır. İnsanların... haksız kazanç sağlayarak kul hakkını ihlal etmelerini engellemek dinimizin bir emridir. Çalışanın emeğinin karşılığını zamanında vermek, ihtiyacımız dışında tüketim yapmamak ve savurganlıktan kaçınmak, bize... emanet olarak verilen dünyevi kazançlarımızı evlatlarımıza bırakmak için kötü niyetli insanlardan korumak da sahip olduğumuz maddi değerlerin korunması adına yapabileceğimiz güzel işlerdendir. Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret olması hâli müstesna, mallarınızı haksız yollarla aranızda alıp yemeyin. (Nisa Suresi, 29. ayet) 55

56 UYGULAYALIM A. Dinin birey ve toplum hayatına etkisi üzerine örnekler bulup aşağıda belirtilen yerlere yazınız. DİNİN BİREYSEL HAYATA KATKISI DİNİN TOPLUM İLİŞKİLERİNE KATKISI Din, insanın mutluluğunu hedefler. Din, insanı ahirette cennete hazırlar. Din, toplumda güven ortamı oluşturur. Din, toplumların yanlış yola sapmasına engel olur. B. Toplumsal hayatta uymamız gereken ahlaki ve insani değerleri aşağıya yazınız. Temiz olmak Tatlı dilli olmak Paylaşmak Emaneti korumak Çalışkan Doğru sözlü Hakkı Güleryüzlü olmak olmak gözetmek olmak İbadetleri yerine getirmek Doğayı korumak 56

57 PEKİŞTİRELİM yazınız. A. Dinimizin koruma altına almamızı emrettiği beş temel esası Bunları Öğrendik yazınız. Can Mal Din Nesil Akıl Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y 1. (...) D İslam dini aklımızı kullanmamızı emreder. 2. (...) D Kul hakkını gözettiğimizde toplumsal hayatta karşılaşılabilecek sorunların önüne geçmiş oluruz. Din, insanı en iyi tanıyan Allah tarafından insanoğlunun mutluluğu için gönderilmiş bir kurallar bütünüdür. Bireyin hayatını düzenlediği gibi toplumun da güvenilir, huzurlu ve yaşanılır olması için kurallar barındırmaktadır. 3. (...) Y Her inanca saygılı olmakla, her inancı doğru kabul etmek arasında bir fark yoktur. 4. (...) Y İnsanın en önemli özelliği konuşarak anlaşabilmesidir. 5. (...) D Çocuklarımızı zararlı alışkanlıklardan uzak tutarak geleceğe sağlıklı nesiller bırakabiliriz. 6. (...) D İbadetler insanların kaynaşması ve ortak bir noktada buluşabilmesi için önemli bir faktördür. 7. (...) Y Maddi yardımlar herkese yapılabilirken, manevi yardımlar sadece tanıdığımız kimselere yapılabilir. 8. (...) Y Dinimizin hurafe ve batıl inançlardan arındırılması mümkün değildir. 9. (...) Y Yaptığımız her eylemin sonucunu kestirmek imkânsızdır. 10. (...) D Birlik ve beraberlik duygularımızı inancımızla pekiştirerek daha mutlu ve huzurlu toplumlar oluşturabiliriz. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 57

58 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Aşağıdaki ayetlerden hangisi konu bakımından diğerlerinden farklıdır? 3. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininin öğütleri içerisinde değerlendirilemez? A. Dinde zorlama yoktur. (Bakara suresi, 256. ayet) B. Şüphesiz Allah katında din İslâm dır. Kitap verilmiş olanlar, kendilerine ilim geldikten sonra sırf aralarındaki ihtiras ve aşırılık yüzünden ayrılığa düştüler. Kim Allah ın âyetlerini inkâr ederse, bilsin ki Allah hesabı çok çabuk görendir. (Al-i İmran suresi, 19. ayet) C. Kim İslâm dan başka bir din ararsa, (bilsin ki o din) ondan kabul edilmeyecek ve o ahirette hüsrana uğrayanlardan olacaktır. (Al-i İmran suresi, 85. ayet) D. Sizden önceki nesillerden aklı başında kimseler (insanları) yeryüzünde bozgunculuk yapmaktan alıkoysalardı ya! Ancak içlerinden kendilerini kurtardığımız pek az kimse bunu yapmıştı. Zulmedenler ise içinde şımartıldıkları refahın ardına düştüler ve günahkâr kimseler oldular. (Hud suresi, 116. ayet) 2. (I) Dinimiz aklımızı kullanmamızı ister. (II) Başkalarının görüşlerine saygı duymayı, ancak her denileni de kabul etmemeyi öğütler. (III) Bize uygun gelmeyen düşünceler varsa hemen reddederek ondan yüz çevirmeliyiz. (IV) Araştırarak doğruya ulaşmak dinin temel öğretilerindendir. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerden hangisindeki düşünce yanlıştır? A. I B. II C. III D. IV 4. A. Din demek aklını kullan demektir. B. Canımı da dinim gibi aziz tutarım. C. Başkalarının değil kendi güvenliğimden sorumluyum. D. Dini muhafaza hayatı muhafaza anlamına gelir. Bu görselde dinimizin korumayı hedeflediği hangi esasa vurgu yapılmaktadır? A. Akıl B. Nesil C. Din D. Mal 5. Aşağıdaki davranışlardan hangisi toplumsal yaşama uygun bir davranıştır? A. Kapalı alanlarda sigara içmek B. Trafik kurallarına uymak C. Yüksek sesle müzik dinlemek D. İnanların kişisel haklarını ihlal etmek. 58

59 YAZILI SINAVA HAZIRLIK A. Fıtır sadakası fıtrî nisap İnfak fakirlik Bu sözcükleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yerleştiriniz. (20 puan) 1. İslam dininde akıllı ve ergenlik çağına girmiş,... nisap miktarından fazla mala sahip olan her zengin müslüman zekât vermekle mükelleftir Fıtır sadakası Allah ın bize bahşettiği varlığımızın bir şükrü, Ramazan ayında oruçluyken istemeden yaptığımız kusurlu davranışlarımızın bir özrüdür. 3. Zekât,... fakirlik ve sosyal adaletsizliğin doğuracağı toplumsal sorunların önüne geçilmesine yardımcı olur İnfak Müslümanlarda Allah (c.c.) için fedakarlık yapma bilinci kazandırır. 5. İnsanın dine yönelmesinin... Fıtrî olduğu hadislerde ve ayetlerde belirtilir. B. Aşağıdaki tabloda verilen ifadelerle kavramları eşleştiriniz. (20 puan) 1. İnsanın ölümünden sonra da sevabı devam eden sadakadır. a. Dini 2. Akıl sahibi bireyleri kendi özgür iradeleriyle iyiye ve doğruya yönelten ilahi kurallar bütünüdür. b. Tevhid 3. İnanç esasları ibadetle, ahlak ilkeleri ve toplumsal ilişkilerdir. c. Dinin ana konuları 1. e 2. a 3. c 4. b 5. d 4. İnsanın doğuştan benimsemeye yatkın olduğu inançtır. ç. Toplum 5. Aynı toprak parçası üzerinde bir arada yaşayan ve temel çıkarlarını sağlamak için işbirliği yapan insanların tümü. d. Sadaka-i cariye C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazınız. (20 puan) 1. (...) D Malını özgürce kullanma ve harcama imkanı olanlar zekât verirler. 2. (...) Y Allah sadece Kur an da belirttiği kadar peygamber göndermiştir. 3. (...) D Her malın nisab miktarı farklıdır. 4. (...) D Fitre verirken akrabaları, yakın komşuları, ihtiyacı olduğunu bildiğimiz kimseleri öncelememiz doğru olur. 5. (...) Y Din bireysel mutluluk sağlasa da toplumsal karmaşaya neden olur. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 59

60 D. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız. (Her bir soru 5 puandır.) 1. İslam a göre temel ihtiyaçlar kapsamına giren malların zekâtı verilmez. Aşağıdakilerden hangisi temel ihtiyaçlar arasında sayılmaz? A. Yeme içme giderleri B. Barınma giderleri C. Ulaşım giderleri D. Yazlık ev 5. Aşağıdakilerden hangisi zekâtın bireysel faydalarından biri değildir? A. Kişi sahip olduklarının şükrünü yerine getirir. B. Allah ile yakınlığımız artar. C. İnsanlar arası sevgi ve hoşgörü duyguları oluşur. D. Kişinin malı temizlenir. 2. Aşağıdaki durumlardan hangisi nisap miktarı mala sahip olan kişinin zekât vermesini düşüren şartlardan biridir? A. Müslüman olmayan ülkede yaşanması B. Kadın olması C. Borcu olması D. Bir yıldır malının olması 3. Allah (c.c.) ve Hz. Muhammed (s.a.v.) tarafından belirlenen mali yeterlilik ve zenginlik ölçüsüne nisab denir. Nisap miktarı mala sahip olma şartı zekât dışında aşağıdaki ibadetlerin hangisinde de vardır? A. Hac B. Namaz C. Oruç D. Sadaka 6. Hz. Şuayb ın gönderildiği Medyen halkı aşağıdakilerden hangisi konusunda uyarılmıştır? A. Ticari haksızlık B. Savaşçılık C. Fitne ve huzursuzluk D. Yalancılık ve iftira 7. Aşağıdakilerden hangisi Mâun suresinde eleştirilen davranışlardan biri değildir? A. Namazı gösteriş için kılmak B. Yoksulu itip akmak C. Dini yalanlamak D. Allah için savaşmaktan kaçmak 4. Onların mallarında (yardım) isteyen ve (iffetinden dolayı isteyemeyip) mahrum olanlar için bir hak vardır. (Zâriyât suresi, 19. ayet) Bu ayette zekât ile ilgili aşağıdakilerden hangisi vurgulanır? 8. Dünyaya gelen her insan fıtrat üzere (tek olan Allah a inanma eğiliminde) doğar... (Hadis) Bu hadiste vurgulanan mesaj aşağıdakilerden hangisidir? A. Zekât verilen kimseleri incitmemek gerektiği B. Zenginlerin mallarında yoksul ve muhtaç kimselerin hakkı olduğu C. Zekâtın malı artırıp ve bereketlendirdiği D. Zekâtın yakınlara verilmesi gerektiği A. Aile, insanların dinini belirler. B. Bütün insanlar doğuştan Allah inancı ile dünyaya gelir. C. Dünyada insanlar dinî özgürlüğe sahiptir. D. Din, öğrenilen bir olgudur. 60

61 3.3. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. YUSUF (8.3.3.) ÖĞRENELİM Hz. Yusuf... Kur an-ı Kerim de adı geçen... peygamberlerden biridir. Hz.... Yakup un on iki oğlundan biridir ve... Kenan diyarında dünyaya gelmiştir.. Kur an da yer alan kıssası için sevgi ve merhamet örneği adı verilmiştir. Yusuf (a.s.), babasına şöyle demişti: Babacığım, gerçekten ben on bir yıldız, güneş ve ay gördüm. Onları bana secde eder (vaziyette, durumda) gördüm. (Babası) şöyle dedi: Ey oğulcuğum, rüyanı kardeşlerine anlatma! O zaman (anlattığın taktirde) sana tuzak kurarlar. Muhakkak ki; şeytan, insana apaçık düşmandır. (Yusuf suresi 5. ve 6. ayetler) Ayetlerden anlaşılacağı üzere... babası tarafından özel bir ilgi görmüş fakat... kardeşleri tarafından bu durum olumsuz bir biçimde karşılanmıştır. Kardeşlerinin O nun ile ilgili aldıkları karar neticesinde ailesinden koparılmış ve... Mısır a köle olarak satılmıştır. Daha sonra uğradığı bir iftiradan dolayı... hapse atılmış ve uzun yıllar... esaret altında yaşamıştır. Bir gün firavunun gördüğü rüyayı doğru yorumlamasıyla hapisten kurtulmuş ve uzun yıllar... Mısır da yöneticilik yapmıştır.... Kıtlık yılarında kardeşleri... Mısır a geldiğinde Hz. Yusuf onları... tanımış ve onlara... ikramda bulunmuştur. Bundan sonra ailesini affetmiş ve onları babasıyla birlikte... Mısır a yerleştirmiştir. Hz. Yusuf uğradığı tüm zulme rağmen... isyan etmemiş, kardeşlerinin kendisine yaptığı kötülüğü affederek yüce gönüllülük sergilemiştir BİR SURE TANIYORUM: ASR SURESİ VE ANLAMI (8.3.4.) ÖZELLİKLERİ 1. Sure adını ilk ayetinde geçen zaman, çağ, zaman anlamlarına gelen ASR kelimesinden almıştır Mekke de nazil olmuştur. 3. Kur an-ı Kerim in suresidir Üç ayetten oluşmaktadır. 5. İnsanların ziyanda olduğundan ve kurtuluşun, Allah a iman ederek, salih ameller işlemekten geçtiği üzerinde durulmaktadır. OKUNUŞU Bismillâhirrahmânirrahîm. 1. Ve l asr. 2. İnnel... insane lefi husr. 3. İllelezine... amenü ve amilu ssalihati, evteva sav bil hakkı veteva sav bi s-sabr... ANLAMI 1. Asra yemin olsun ki; 2. İnsan gerçekten... ziyan içindedir. 3. Bundan ancak... iman edenler ve salih amel işleyenler ve birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve... sabrı tavsiye edenler... müstesnadır 61

62 UYGULAYALIM A. Hz. Yusuf ile ilgili aşağıda boş bırakılan yerleri doldurunuz. Babası Kimler tarafından kuyuya atıldı? Hz. Yakup Kardeşleri Kimin rüyasını yorumladı? Firavun Nerede yaşadığı? Mısır Kaç kardeşi vardı? Nerede doğdu? 11 Kenan diyarında B. Asr suresinin anlamından hareketle hangi ilkeleri çıkarabiliriz? Yazınız İman esaslarına inanmak Salih amel (güzel işler) işlemek Doğruluğu tavsiye etmek Sabır tavsiye etmek 62

63 PEKİŞTİRELİM A. Aşağıdaki ifadelerden, yukarıdan aşağı, doğru ise D, yanlış ise Y harfini seçerek ilerlediğinizde hangi çıkışa ulaştınız? Bu çıkışı yuvarlak içine alınız. Hz. Yusuf Mısır da doğdu. D Y Hz. Yusuf gördüğü Rüyasını öğrenen kardeşleri O nu öldürme- bir rüyayı babasına anlattı. ye karar verdiler. Bunları Öğrendik... Hz. Yusuf (a.s.) insanlığa çok güzel bir örnektir. Onun kardeşleri tarafından uğradığı ihanete, bir kadın tarafından atılan iftiraya nasıl sabrettiğini görmek ve bundan dersler çıkarmak gerekmektedir. D Y D Y Babası O nun Hz. Yakup Kardeşleri Yoldan geçen rüyasını yorumla- oğluna hemen ölmesi için bir kervana dı ve Hz. Yusuf un şehri terk et- O nu bir O nu köle ileride kendisi gibi mesi tavsiye- kuyuya olarak satarak bir peygamber sinde bulundu. attılar. Mısır a gön- olacağını anladı. derdiler. D Y D Y D Y D Y 1. Çıkış 2. Çıkış 3. Çıkış 4. Çıkış 5. Çıkış 6. Çıkış 7. Çıkış 8. Çıkış B. Asr suresi hakkında bildiklerinizi aşağıya yazınız. Asr, zaman demektir. Üç ayetten oluşmaktadır. Allah ın gözünde iyi insan nasıldır? sorusuna yanıt vermektedir. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 63

64 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Asr suresi ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? 5. Hz. Yusuf ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Asr suresi Kur an-ı Kerim in 102. suresidir. B. Sure Mekke de nazil olmuştur. C. Üç ayetten oluşmaktadır. D. İmanın ve doğru davranışın önemine vurgu yapan bir suredir. A. Hz. Yusuf Mısır da yaşamıştır. B. Hz. Yakub un en büyük oğludur. C. Uzun yıllar devlet yöneticiliği yapmıştır. D. Kenan diyarında doğmuştur. 2. Babacığım, gerçekten ben on bir yıldız, güneş ve ay gördüm. Onları bana secde eder (vaziyette, durumda) gördüm (Yusuf suresi 5. ayet) Hz. Yusuf gördüğü rüyayı babasına anlattıktan sonra, Hz. Yakup oğluna aşağıdakilerden hangisini söylemiştir? A. Hemen şehri terk etmesini B. Rüyasını kardeşlerine anlatmamasını C. Bunun sadece bir rüya olduğunu D. Biraz beklemesini 3. Asr suresi aşağıdaki ifadelerden hangisiyle sona ermektdir? A. Ve l asr B. Lefi husr C. İllellezine D. Bi s sabr 4. İslam dini insan hayatını kutsal saymıştır. Kutsal olan insan hayatını kasten sonlandırmak olan cinayet ve intihar gibi davranışlar yakalamıştır. Bu durum İslam ın korumayı hedeflediği aşağıdaki olgulardan hangisini vurgulamaktadır? 6. Asr suresinde aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A. İmana B. Salih amele C. Zamana D. Namaza 7. İslam dininin içkiyi haram kılmasındaki temel sebep aşağıdakilerden hangisidir? A. İçkinin üretilmesini engellemek B. İnsanı eğitmek C. İnsan aklını korumak D. İnsanın kazancını kontrol etmesini sağlamak 8. Kur an da kıssası anlatılan Hz. Yusuf küçük yaşta kardeşlerinden gördüğü kıskançlık nedeni ile ailesinden ayrılmak zorunda kalmıştır. Daha sonra köle olarak satılan Hz. Yusuf yaşadığı bütün zorluklara rağmen ülkede önemli bir makama gelmiştir. Hz. Yusuf un haberini alan ve ona kötülük yapan kardeşleri ondan yardım isteyince Hz. Yusuf onlara tereddüt etmeden destek olmuştur. Bu parçada Hz. Yusuf un aşağıdaki özelliklerinden hangisine dikkat çekilmektedir? A. Can B. Din C. Emanet D. Nesil A. Çalışkanlığına B. Kararlılığına C. Affediciliği ne D. Cesaretine 64

65 3. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1. I. Akıl II. Can III. Nesil IV. Din V. Mal Dinimizce korunması emredilen bu beş esas aşağıdakilerden hangisi ile ifade edilir? A. Zarurat-ı Dünyeviye B. Zarurat-ı Diniyye C. Zarurat-ı Aklıyye D. Zarurat-ı İlmiyye 2. Bundan ancak iman edenler ve ve birbirlerine hakkı tavsiye edenler ve sabrı tavsiye edenler müstesnadır. (Asr suresi, 3. ayet) Bu ayette boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir? A. dua edenler B. salih amel işleyenler C. yardım edenler D. namaz kılanlar 3. Ey iman edenler! Sizden kim dininden dönerse, (bilin ki) Allah onların yerine öyle bir topluluk getirir ki, Allah onları sever, onlar da Allah ı severler. Onlar mü minlere karşı alçak gönüllü, kâfirlere karşı güçlü ve onurludurlar. Allah yolunda cihad ederler. (Bu yolda) hiçbir kınayıcının kınamasından da korkmazlar. İşte bu, Allah ın bir lütfudur. Onu dilediğine verir. Allah, lütfu geniş olandır, hakkıyla bilendir. (Maide suresi 54. ayet) Bu ayet aşağıdakilerden hangisinin korunmasıyla ilgilidir? A. Aklın B. Neslin C. Dinin D. Canın 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A. İslam dini insanların aklını kullanmasını ister. B. Aklını kullanmayan insanlar başkalarının tesiri altında kalmaya mahkum olurlar. C. Aklı doğru kullanmanın yolu doğru eğitimden geçer. D. Din ile aklı birbirinden ayrı düşünmek gerekir. 5. I. İllelezine amenü ve amilu s-salihati, evteva sav bil hakkı veteva sav bi s-sabr. II. Ve l asr. III. İnnel insane lefi husr. Karışık biçimde verilen Asr suresinin bu ayetlerinin doğru sıralaması aşağıdakilerin hangisinde verilmiştir? A. I - III - II B. II - I - III C. II - III - I D. III - II - I 6. Kardeşleri tarafından kıskanılarak kuyuya atılan ve köle olarak satıldıktan sonra uzun yıllar hapis hayatı yaşayan peygamber aşağıdakilerden hangisidir? A. Hz. Yusuf B. Hz. Yakup C. Hz. İsa D. Hz. Musa 7. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininin ana hedeflerinden olan dinin korunması ile ilgilidir? A. Dini yaymak için savaşmak B. Dini Kur an ve sünnete uygun yaşamak C. Dinî düşünceden uzak durmak D. Dini kontrol aracı olarak görmek AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 65

66 8. Din, birey ve toplum için vazgeçilmezdir. Sağlıklı bireyler, sağlıklı toplumlar inşa ederler. Bunun yolu da inançlı ve değerlerine sahip nesiller yetiştirmekten geçer. İnsani değerlerin unutulmadığı toplumlarda huzur bulunur. Dinin temel hedefi de bu değerleri bireylere hatırlatmaktır. Bu parçada aşağıdaki sorulardan hangisine cevap verilmiştir? A. Dinin toplumsal işlevi nedir? B. Dinin birey ve toplum açısından önemi nedir? C. Dinin yaşanılmadığı toplumlarda ne gibi sorunlar görülmektedir? D. Din ve birey arasındaki ilişkisi nasıl olmalıdır? 9. Zararlı alışkanlıklardan uzak durmak hem aklı hem de neslin korunması açısından önemlidir. Zararlı alışkanlıklar zihnimizi bulandırır, sağlıklı kararlar vermemize engel olur. Aynı zamanda, bu alışkanlıkların yaygın olduğu toplumlarda gelecek kuşakların da sağlıklı olması ihtimali azalmaktadır. Dinimiz bu ve bunun gibi nedenlerle zararlı alışkanlıklardan uzak durulmasını emretmiştir. Bu parçadan aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz? Zararlı alışkanlıklar ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Zararlı alışkanlıklar kişinin akli melekelerini olumsuz etkiler. B. Zararlı alışkanlıklara başlama etkenlerinden biri arkadaş ortamıdır. C. İnsan zor zamanlarında bu alışkanlıklara sığınarak güçlenir. D. İslam dini bu alışkanlıklardan korunma konusunda öğütler vermiştir. 11. Hz. Yusuf için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A. Kendisine suhuf indirilmiştir. B. Merhamet örneği bir kişiydi. C. Kur an-ı Kerim de adı geçmektedir. D. Sabırlı bir insandır. 12. Asr suresinde geçen birbirlerine hakkı tavsiye edenler ayetindeki hakk kavramının kapsamına aşağıdakilerden hangisi girmez? A. Adalet B. Hakikat C. Doğruluk D. Menfaat A. Din aklın korunması konusunda tavsiyelerde bulunmuştur. B. Zararlı alışkanlıklar aklın sağlıklı kullanımını engeller. C. Aklın ve neslin korunmasının tek yolu zararlı alışkanlıklardan uzak durmaktır. D. Sağlıklı bireyler sağlıklı toplumların temelidir. 66

67 4. ünite HZ. MUHAMMED İN ÖRNEKLİĞİ 4.1. HZ. MUHAMMED İN (S.A.V.) DOĞRULUĞU VE GÜVENİLİR KİŞİLİĞİ 4.2. HZ. MUHAMMED İN (S.A.V.) MERHAMETLİ VE AFFEDİCİ OLUŞU 4.3. HZ. MUHAMMED İN (S.A.V.) İSTİŞAREYE ÖNEM VERMESİ 4.4. HZ. MUHAMMED İN (S.A.V.) DAVASINDAKİ CESARET VE KARARLILIĞI 4.5. HZ. MUHAMMED İN (S.A.V.) HAKKI GÖZETMEDEKİ HASSASİYETİ 4.6. HZ. MUHAMMED İN (S.A.V.) İNSANLARA DEĞER VERMESİ 4.7. BİR SURE TANIYORUM: KUREYŞ SURESİ VE ANLAMI Hz. Muhammed in (s.a.v.) doğruluğu ve güvenilir kişiliği ise peygamberlerin özellikleri arasında ilişki kurar Hz. Muhammed in (s.a.v.) merhameti ve affedici oluşunu davranışlarında yansıtmaya özen göster Hz. Muhammed in (s.a.v.) istişareye verdiği önemi ortaya koyan örnek olaylardan hareketle gündelik hayatla ilgili çıkarımlarda bulunur Hz. Muhammed in (s.a.v.) hakkı gözetmedeki hassasiyetine örnekler verir Hz. Muhammed in (s.a.v.) insanlara verdiği değeri örneklerle açıklar Hz. Muhammed in (s.a.v.) örnek davranışlarının toplumsal hayattaki önemini değerlendirir Hz. Muhammed in (s.a.v.) hikmetli söz ve davranışlarıyla insanları iyiye ve güzele yönlendirdiğini fark eder Kureyş suresini okur, anlamını söyler.

68 4.1. HZ. MUHAMMED İN DOĞRULUĞU VE GÜVENİLİR KİŞİLİĞİ (8.4.1.) ÖĞRENELİM Hz. Muhammed (s.a.v.) Arabistan ın... Mekke şehrinde dünyaya gelmiştir. Yaşadığı toplumsal ortama... cahiliye dönemi denilmektedir. Böyle denmesini nedeni insanların aşırılıkları ve insanların birbirlerine güvenememesiydi. Böylesi bir ortamın... kötülüklerine bulaşmamış olan... Hz. Muhammed (s.a.v.) örnek kişiliğiyle de toplumda öne çıkmıştır. Hz. Muhammed (s.a.v.)... ticaretle uğraşıyordu. Dürüst ve güvenilir bir... tüccar olduğu için O na... el-... Emin (güvenilir) diyorlardı. Daha peygamber olmadan önce, dürüst ve güvenilir kişiliğinden ötürü takdir kazanmış olan Hz. Muhammed (s.a.v.) toplum içinde farklılığını göstermişti. Öyle ki Mekkeliler önemli eşyalarının Hz. Muhammed e (s.a.v.)... emanet ederlerdi.... Kâbe hakemliği olayı bu duruma verilebilecek güzel örneklerden biridir. Kâbe nin tamirat işlerinden sonra... Hacer ül-esved taşını yerine koyma konusunda anlaşmazlığa düşen Mekkeli müşrikler güvenilirliğine tam inandıkları... Hz. Muhammed i (s.a.v.) hakem olarak seçerler.... Hz. Muhammed de sorunu güzel bir biçimde herkesin kabul edebileceği bir şekilde çözer....güvenilir Hz. Muhammed i (s.a.v.) kimliği Hz.... Hatice ile olan evliliğinin de kapısını aralamıştır. Hz. Hatice nin (s.a.v.) kervanlarını yöneten Hz. Muhammed (s.a.v.) dürüst bir insan olmasından ötürü Hz.... Hatice nin dikkatini çekmiş ve peygamberimize ona evlilik teklifinde bulunmuştur. Böylece bu evlilik gerçekleşmiş ve onların altı tane evlatları dünyaya gelmiştir. Müslüman elinden ve dilinden başkalarına zarar gelmeyen kimsedir. Hz. Muhammed Hz. Muhammed (s.a.v.) bir gün... Safâ Tepesi ne çıkarak bütün Mekkelilere İslâmiyet i... tebliğ etmeye karar verdi ve orada toplananlara şu soruyu sordu: Ey Kureyşliler! Size şu dağın arkasında bir düşman birliği var desem inanır mısınız? Onlardan, Evet, senin... yalan söylediğini hiç görmedik. cevabını alınca konuşmasına şöyle devam etti: Öyleyse ben büyük bir azaba uğrayacağınızı size haber veriyorum. Allah bana en yakın akrabamı uyarmamı emretti. Allah tan başka... ilâh yoktur, demediğiniz sürece size ne bu... dünyada ne de... ahirette bir faydam dokunur. Kureyşliler, Hz. Muhammed in İslâm a davet faaliyetlerine... engel olması için amcası...ile Ebû Tâlib üç defa görüştüler.... Ebû Tâlib birinci müracaatı gönül alıcı bazı sözlerle savuşturdu. İkincisinde Kureyşliler... tehdit edici ifadeler kullanınca Resûlullah ı çağırdı ve kabilesine karşı daha fazla direnemeyeceğini söyledi. Amcasının kendisini artık himaye etmeyeceğini düşünen Hz. Peygamber şöyle dedi: Bu işten vazgeçmem için... güneşi sağ elime,... ayı da sol elime verseler hiçbir şey değişmez. Allah bu dini üstün kılıncaya kadar çalışacağım veya bu uğurda öleceğim. 68

69 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki ifadelerden, Hz.. Muhammed e (s.a.v.) ait olan dürüst ve güvenilir olmakla ilgili olanları işaretleyiniz. 1. Bizi aldatan bizden değildir. 2. İlim tahsil etmek her Müslüman erkek ve kadına farzdır. 3. Müslüman, elinden ve dilinden diğer Müslümanların emniyet ve güvende oldukları kim- sedir. 4. Dürüst ve güvenilir tüccar, ahirette peygamberler, sıddîkler ve şehitlerle beraber olacak- tır. 5. İlim, müminin yitik malıdır. Onu nerede bulursa alsın. 6. Doğruluk insanı iyiliğe, iyilik de cennete götürür. 7. Dil doğru olmadıkça, kalp doğru olmaz. 8. Merhamet etmeyene, merhamet olunmaz. B. Güvenilir bir insanda bulunması gereken özellikler nelerdir? Aşağıda belirtilen yerlere yazınız.. Emaneti korumak Doğru sözlü olmak Yardımsever olmak Verilen sözde durmak Allah sevgisi taşımak İbadetleri yerine getirmek AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 69

70 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Peygamberimizin kendi hayatından dürüst ve güvenilir bir kimse olduğunu gösteren örnekler yazınız. Hz. Muhammed, dürüst ve güvenilir bir insan olduğu için Mekkeliler O na Muhammed ül-emin diyorlardı. İslam dinine göre her Müslüman güvenilir olmak zorundadır. 1. Kâbe hakemliği 2. Safa tepesinde Mekkelillerin sözleri 3. Zengin müşriklerin mallarını ona emanet etmesi 4. Muhammedul Emin lâkalı ile anılması B. Aşağıdaki tabloda verilen davranışlardan güvenilir olmakla doğrudan ilgili olanları işaretleyiniz. 1. Emaneti korumak. 2. Verdiği sözü yerine getirmek. 3. Kitap okumak. 4. Hile yapmamak. 5. İhtiyaç sahiplerine yardım etmek. 6. Namaz kılmak. 7. Yalan söylememek. 8. Dedikodu yapmamak. 70

71 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Muhammedü l-emin ifadesinin anlamı aşağıdakilerden hangisidir? 4. Aşağıdaki ayetlerden hangisinin konusu diğerlerinden farklıdır? A. Son peygamber B. Güvenilir Muhammed C. Allah ın kulu D. Merhametli Muhammed 2. I. Verilen sözleri yerine getirmek II. Emanetleri korumak III. Özü sözü farklı olmak IV. Kimseyi aldatmamak V. Yalan söylemeyi ve yalancı şahitliği terk etmemek Numaralanmış bu ifadelerden hangileri güvenilir bir insanda bulunamaz? A. I ve III. B. II ve V. C. III ve V. D. IV ve V. 3. Hayatın temelinde güven vardır. İnsanın en temel ihtiyaçlarından biri güven duygusudur. Güvenilirliğin yok olduğu toplumlarda insanlar arasında sağlıklı bir ilişki tesis kurulamaz. Çünkü insan güvenmediği insanlardan uzak durur. Sağlıklı iletişimin kaynağı güvendir. Bu parçanın ana konusu aşağıdakilerden hangisidir? A. Güvenilirliğin insan hayatındaki önemi B. İş hayatında güvenilirliğin önemi C. Güven duygusunun kaynağı D. İnsanın temel ihtiyaçları A. Hakkında kesin bilgi sahibi olmadığın şeyin peşine düşme. Çünkü kulak, göz ve kalp, bunların hepsi ondan sorumludur. (İsra suresi 36. ayet) B. Emrolunduğun gibi dosdoğru ol!... (Hûd suresi, 112. ayet) C. Ve onlar ki kendilerine emanet edileni korur, verdikleri sözü yerine getirir ve şahitliklerini dosdoğru yaparlar. (Meâriç suresi, 32 ve 33. ayetler) D. De ki Ey Rabbim (gireceğim yere) doğruluk ve esenlik içinde girmemi sağla. (İsra suresi 80 ayet) 5. Hz. Muhammed (s.a.v) Mekkelilere İslam ı anlatmak için onları Safa Tepesi ne çağırdı. Ve onlara, Ey insanlar şu dağın arkasında size karşı hazırlanmış bir ordu vardır desem bana inanır mısınız? diye sormuştu. Orada bulunanların hepsi birden, Evet inanırız. Çünkü senden hiçbir zaman yalan söz duymadık. diyerek cevap vermişlerdi. Bu olay Hz. Muhammed in (s.a.v.) hangi özelliğini ortaya koymaktadır? A. İnsanlara değer vermesi B. Zamanı iyi değerlendirmesi C. Adaletli olması D. Güvenilir olması AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 71

72 4.2. HZ. MUHAMMED İN MERHAMETLİ VE AFFEDİCİ OLUŞU (8.4.2.) ÖĞRENELİM Merhamet, bağışlamak, affetmek, acımak ve şefkat göstermek anlamlarına gelir. Hz. Muhammed e... Rahmet Peygamberi denmesinin nedeni... merhametinin çok olmasından dolayıdır. Hz. Muhammed kimseyi incitmez ve kimseye kötü davranmazdı. İnsanlara karşı her zaman şefkat göstermiştir. Kendisine,... kötü davranan insanlara... kötü karşılık vermemiştir. Daima nazik ve kibar olan Hz. Muhammed (s.a.v.) bu tutumu ile insanlar tarafından daha kolay kabul edilmesine olanak sağlamıştır. Andolsun, size kendi içinizden öyle bir peygamber gelmiştir ki, sizin sıkıntıya düşmeniz ona çok ağır gelir. O, size çok düşkün, mü minlere karşı da çok şefkatli ve merhametlidir. (Tevbe suresi 128. ayet)... Hz. Muhammed (s.a.v.) torununu severken yanına gelen bir adam, Benim on çocuğum var hiçbirini böyle sevmedim demişti. Bunun üzerine Hz. Muhammed (s.a.v.) o kişiye, Merhamet etmeyene,... merhamet olunmaz diyerek uyarıda bulunmuştur. Hz. Muhammed (s.a.v.) kendisine karşı yapılan tüm olumsuzlukları unutmuş ve... o insanları affetmiştir. Kendisinin... Mekke den ayrılıp... Medine ye hicret etmesine neden olan ve... Medine de de kendisine huzur vermeyip rahatsız etmeye çalışan... Mekkeli müşriklere öfke beslememiş, onları... tatlı bir dille uyarmaktan başka bir şey yapmamıştı. Hz. Muhammed in (s.a.v.) böyle davranması müşriklerde birçoğunun...kabul İslam ı etmesini sağlamıştır. Hoşgörü: Başkalarının düşüncelerine ve yaşam tarzlarına anlayışla bakmak anlamına gelir. 72 Hz. Muhammed in (s.a.v.) affediciliğiyle ilgili aşağıdaki olay güzel bir örnektir. Resûlullah ın kızının ölümüne sebep olan, Hz. Muhammed i en çok üzen, O nu en çok öfkelendiren... Hebbâr, Hz. Muhammed in (s.a.v.) karşısına geçerek konuşmaya başladı: Şehirden, senden kaçtım. Yabancı diyarlarda kalmak istedim. Sonra, Senin faziletini, iyiliğini, merhametini ve sana kendi cahilliklerinden dolayı kötülük yapanları bağışladığını hatırladım. Sana dönmeye karar verdim. Ya Resûlallah! Biz, şirk ehlindendik, Allah Azze ve Celle senin vesilen ile bize hidayet verdi. Bizi, helak olmaktan kurtardı. Benim cahilliğime bakma, beni affet. Sana karşı olan kötü hâl ve hareketlerimi, günahlarımı biliyorum. Hayatımı sana karşı kötülüklerle geçirdim. Sana yaptığım kötülükleri bağışla! Suçumu kabul, günahımı itiraf ediyorum. Şehadet ederim ki Allah tan başka ilah yoktur ve yine şehadet ederim ki Muhammed Onun kulu ve resûlüdür. Hz. Muhammed,... Hebbâr ın af talebini hiç tereddüt etmeden kabul etti.

73 4.3. HZ. MUHAMMED İN İSTİŞAREYE ÖNEM VERMESİ (8.4.3.) ÖĞRENELİM İstişare, danışmak... demektir ve karar vermeden önce başkalarıyla... görüş alışverişinde bulunmaya denir. Bir insanın her konu hakkında bilgi sahibi olması mümkün değildir. Tek başına alınan kararlar... doğru veya... olumlu neticeye ulaştırmayabilir. Başkalarının görüş açılarını alarak yapılan değerlendirmeler, daha doğru sonuçlara ulaşmamıza katkı sağlar. Hz. Muhammed (s.a.v.) seçilmiş bir... peygamber olmasına rağmen kararlarını tek başına almazdı. Kızlarını evlendirirken onların fikirlerini alarak örnek bir baba olduğunu göstermiştir. Peygamberliği sürecinde de Hz. Muhammed aynı hassasiyetini korumuştur.... Uhud Savaşı öncesi savunma uygulamaları gerektiğini söylemesine rağmen, çoğunluğun kararına uymuş ve meydan savaşı yapılmasına ilişkin kararı onaylamıştır. Ayrıca... Hendek Savaşında hendeklerin kazılması fikrini veren Selman-ı Farisi nin görüşünü uygun bularak... Medine etrafına hendeklerin kazılmasını söylemiştir. Danışan dağlar aşmış, danışmayan düz yolda şaşmış Atasözü Hz. Muhammed (s.a.v.)... istişare yapmak suretiyle Müslümanlara bir yol haritası çizmiştir. Karar almadan önce bilenlere danışılmasını, tek başına alınan kararlarının sağlıklı olamayabileceğini ifade ederek hem danışmanın hem de birlik ve beraberlik içinde dayanışmanın önemine vurgu yapmıştır. Hz. Muhammed (s.a.v.) Hudeybiye Barış Antlaşması ndan sonra sahâbilere kurbanlarını kesmelerini ve tıraş olmalarını emreder. Sahâbiler, antlaşmanın şartlarını Müslümanların aleyhine buldukları için isteksiz davranırlar; hiçbiri kalkıp da bu emri yerine getirmez, o emir verdikçe yüzüne bakarlar. Buna çok üzülen ve hatta kızan Hz. Muhammed (s.a.v.) hanımı... Ümmü Seleme nin çadırına girerek durumu ona anlatır.... Ümmü Seleme şunları söyler: Ey Allah ın Elçisi! Sen çıkıp kurbanını kes, başını tıraş et. Onların hepsi sana uyacaktır. Peygamberimiz Ümmü Seleme nin tavsiyesini yerine getirir. Sahabe de duyguları ile hareket etmeyi bırakır ve ona uyar. 73

74 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki görsellerden mehamet ve hoşgörü içerenleri, içermeyenleri X işareti ile işaretleyiniz B. Danışan dağlar aşmış, danışmayan düz yolda şaşmış. sözünden hareketle istişarenin önemi ile ilgili görüşlerinizi yazınız. Danışmak her zaman zor gibi görünen sorunları çözümünde kolaylık sağlar. Sadece kendi fikrimize göre hareket etmek yaşamda çoğu kez bizi zor durumda bırakabilir. 74

75 PEKİŞTİRELİM A. Aşağıdaki Doğru-Yanlış Tablosu nda ifadeler doğru ise D, yanlış ise Y harfini seçerek sonuca ulaşınız. Ulaştığınız numarayı yuvarlak içine alınız. Merhamet etmeyene merhamet olunmaz. D Y Büyüklerimizin bizim Merhamet, yaşlı, genç, merhametimize ihtiyacı çocuk, her yaş grubuna yoktur. gösterilmelidir. D Y D Y Çocukların yaptıkları Çocukların Yaşlı Büyüklerimiz olumsuzlukları merhamet her davranı- kimseleri bizleri anlamadık- çerçevesinde şını anlayışla ziyaret ları zaman bizler değerlendirdiğimizde karşılamak onları ederek on- de onlara anlayış daha güzel neticeler şımartmak ları mutlu göstermek zorun- elde ederiz. demektir. edebiliriz. da değiliz. Bunları Öğrendik... İstişare danışmak demektir. Kararlarımızdan önce bir bilene danışmalıyız. Hz. Muhammed (s.a.v.) merhametli ve affediciydi. İnsanları anlamak ve onlara şefkatli davranmak, iyi bir Müslümanın temel özelliklerindendir. Hz. Muhammed (s.a.v.) dünyevi pek çok konuda ailesi ve arkadaşlarına danışarak karar almıştır. Çoğunluğun kararına saygı gösterip, onları uygulamıştır. D Y D Y D Y D Y 1. Çıkış 2. Çıkış 3. Çıkış 4. Çıkış 5. Çıkış 6. Çıkış 7. Çıkış 8. Çıkış B. Aşağıdaki cümlelerin doğru bilgi içerenlerinin başına D, yanlış bilgi içerenlerinin başına Y yazınız. 1. (...) Y Hz. Muhammed kızlarını evlendirirken onların fikirlerini almamıştır. 2. (...) D Danışarak alınan kararlar daha iyi sonuçlar doğurabilir. 3. (...) D Başkalarının inanç ve düşüncelerine saygılı olmazsak aynı şekilde karşılık görebiliriz. 4. (...) D Kararlarımızın doğrulanması ya da sorgulanması bizi rahatsız etmemelidir. 5. (...) D En küçük canlıya dahi gösterilen merhamette sevap vardır. 6. (...) Y Evlatlarımızın dediklerini dinledikten sonra kendi dediğimizi yaptırmalıyız. 7. (...) Y Merhamet ve hoşgörü hak edilmelidir. 8. (...) D Kendimize nasıl davranılmasını istiyorsak, insanlara da öyle davranmalıyız. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 75

76 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. I. Hz. Muhammed (s.a.v.), her şart ve durumda kafirlere karşı sert davranmıştır. II. Hz. Muhammed (s.a.v.) duaya elini her kaldırdığında kendisine inanmayanlara beddua etmiştir. III. Hz. Muhammed (s.a.v.) savaş esnasında kadınlara, çocuklara ve sivil halka dokunulmamasını istemiştir. IV. Hz. Muhammed (s.a.v.) dini tebliğ ederken zorlama ve baskı yapmamıştır. Hz. Muhammed in (s.a.v.) merhamet ve hoşgörüsü ile ilgili numaralanmış bu ifadelerden hangileri doğrudur? 4. Hz. Muhammed (s.a.v.), bir gün Enes i bir iş için gönderir. Ancak Enes, sokakta oynayan çocukların oyununa katılır. Enes uzun süre gelmeyince Hz. Muhammed (s.a.v.) ona bakmaya çıkar. Onun, çocukların içinde oynadığını görür, arkasından yavaşça gelir ve ensesinden tutar. Enes irkilerek dönünce karşısında gülümseyen Peygamber i görür. Hz. Muhammed (s.a.v.), Enesciğim, sana söylediğim yere gittin mi? diye sorar. Enes, Hemen gidiyorum ey Allah ın Resulü. diyerek oradan ayrılır. Bu olayda Hz. Muhammed in (s.a.v.) hangi yönü kendini göstermektedir? A. I ve II. B. I ve III. C. II ve III. D. III ve IV. 2. Aşağıdakilerden hangisi danışarak iş yapmanın faydalarından değildir? A. Konunun her açıdan değerlendirilmesini sağlar. B. Anlaşmazlıkların doğmasına neden olur. C. Muhtemel hataları en aza indirir. D. Danışılan insanların güvenini kazandırır. A. Hoşgörülü olması B. Danışarak iş yapması C. Güvenilir oluşu D. Bilgiye önem vermesi 5. Hz. Muhammed (s.a.v.), Bedir Savaşı nda uygulanacak taktik hususunda arkadaşlarına danışmıştır. Askerlerin konuşlanacağı yeri, yine istişare ile belirlemiştir. Hendek Savaşı nda şehrin etrafına hendek kazma fikri yine istişare sonunda Selman-ı Farisi den çıkmıştır. Bu örneklerden hareketle Hz. Muhammed in (s.a.v.) hakkında aşağıdakilerden hangisi iddia edilemez? 3. Güçlü kimse, güreşte rakibini yenen değil, öfkelendiği zaman kendine hâkim olabilen kimsedir. hadisinin, aşağıdaki başlıkların hangisi altına yazılması daha uygundur? A. Cömertlik B. Sabır C. Cesaret D. Adalet A. Hz. Muhammed, Sadece benim görüşlerim doğrudur. anlayışı ile hareket etmez. B. Hz. Muhammed (s.a.v.) arkadaşlarının fikirlerine değer verir. C. Hz. Muhammed yeni fikir ve tekliflere kapalı bir anlayışa sahiptir. D. İstişare neticesinde çıkan kararı uygulamaktan geri durmaz. 76

77 4.4. HZ. MUHAMMED İN DAVASINDAKİ CESARET VE KARARLILIĞI (8.4.4.) ÖĞRENELİM... Hz. Muhammed (s.a.v.) kendisine verilen... tebliğ görevini en iyi şekilde yerine getirmiştir. Karşılaştığı problemleri aşma konusunda... sabırlı davranmış, yılmamış ve kararlılığını muhafaza etmiştir. Kendisine yapılan zulüm ve haksızlıklara boyun eğmemiş ve... cesaretini daima korumuştur. Hz. Muhammed (s.a.v.) kendisine sunulan tüm dünyevi çıkarları reddetmiş ve Sağ elime güneşi, sol elime de ayı koysalar ben davamdan vazgeçmem demiştir. Mekke deki... müşriklerin kendi üzerine çok gelmelerine ve hatta şiddete varan hareketlerine aldırış etmeden İslam dini anlatmaya devam etmiştir. Hz. Muhammed Müslümanların uğradığı baskıların önüne geçebilmek için... hicret kararı almıştır. Tehditlere hiçbir şekilde boyun eğmemiş ve kendisi için hazırlanan suikast planlarına rağmen... Mekke den en son ayrılan kişi olmuştur. Putperest inancını ortadan kaldırmayı hedefleyen İslam dini,... tevhit inancını getirmiştir. Mekkeliler... yeni gelen bu dine karşı olumsuz tutumlar takınmışlar ve kabul etmeye yanaşmamışlardır.... Hz. Muhammed... (s.a.v.) her gün tebliğini yapmış, çalmadık kapı bırakmamış, kendisine inanmayanlara tavır almadan tüm inanç ve kararlılığıyla davasını anlatmaktan vaz geçmemiştir. UYGULAYALIM A. Aşağıdaki ayet meallerini yanına kararlı olma, sabırlı olma ve cesaretli olma ifadelerinden uygun olanları yazınız. 1. Sabrederek ve namaz kılarak (Allah tan) yardım dileyin. Şüphesiz namaz, Allah a derinden saygı duyanlardan başkasına ağır gelir. (Bakara suresi, 45. ayet) Sabırlı olma 2. İyilik, yüzlerinizi doğu ve batı taraflarına çevirmeniz(den ibaret) değildir. Asıl iyilik, Allah a, ahiret gününe, meleklere, kitap ve peygamberlere iman edenlerin; mala olan sevgilerine rağmen, onu yakınlara, yetimlere, yoksullara, yolda kalmışa, (ihtiyacından dolayı) isteyene ve (özgürlükleri için) kölelere verenlerin; namazı dosdoğru kılan, zekâtı veren, antlaşma yaptıklarında sözlerini yerine getirenlerin ve zorda, hastalıkta ve savaşın kızıştığı zamanlarda (direnip) sabredenlerin tutum ve davranışlarıdır. İşte bunlar, doğru olanlardır. İşte bunlar, Allah a karşı gelmekten sakınanların ta kendileridir. (Bakara suresi, 177. ayet) Kararlı olma 3. Fakat onlardan ilimde derinleşmiş olanlar ve mü minler, sana indirilene ve senden önce indirilene iman ederler. O namazı kılanlar, zekâtı verenler, Allah a ve ahiret gününe inananlar var ya, işte onlara büyük bir mükâfat vereceğiz. (Nisa suresi, 162. ayet) Kararlı olma 4. (Ey Muhammed!) O hâlde, yüksek azim sahibi peygamberlerin sabretmesi gibi sabret. Onlar için acele etme. Onlar tehdit edildikleri azabı gördükleri gün, sanki dünyada gündüzün bir anından başka kalmadıklarını sanırlar. Bu bir duyurudur. Ancak yoldan çıkmış olan topluluk helâk edilir. (Ahkâf suresi, 35. ayet) Sabırlı olma 5. Bir topluluk diğer bir topluluktan daha (güçlü ve) çoktur diye yeminlerinizi aranızda bir hile ve fesat sebebi yaparak, ipliğini iyice eğirip büktükten sonra (tekrar) çözüp bozan kadın gibi olmayın. Allah, bununla sizi ancak imtihan eder. Hakkında ayrılığa düştüğünüz şeyleri kıyamet günü size elbette açıklayacaktır. (Nahl suresi, 92. ayet) Cesur olma 77

78 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... Hz. Muhammed (s.a.v.) peygamberlik davasında asla korku ve kaygı yaşamamış, kararlılıkla tebliğ vazifesini sonuna kadar yürütmüştür. A. Hz. Muhammed in (s.a.v.) aşağıdaki kavramlarla ilgili hayatından örnekler yazınız. SABIR CESARET KARARLILIK Kendisine inanmayanlara Mekkelilerin ge- İslam ı yaymak için asla beddua leneklerine karşı vazgeçmeden tebli- etmemiştir. çıkarak İslam ı tebliğ ğini sürdürmüştür. etmiştir. B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y yazınız. 1. (...) D Hz. Muhammed (s.a.v.) hiçbir tehdide boyun eğmemiştir. 2. (...) D Cesaret ve azim başarının anahtarıdır. 3. (...) D Müslüman bir kişi haklı olduğu davasından vazgeçmemelidir. 4. (...) Y Her musibete sabır göstermek imkânsızdır. 5. (...) Y Hz. Muhammed (s.a.v.) davasını yürütürken birtakım kararsızlıklar yaşamıştır. 6. (...) Y Kur an-ı Kerim de sabır ile ilgili tavsiyelere az rastlanır. 7. (...) D Müslüman, kararlı, azimli ve sabırlı olmak zorundadır. 8. (...) D Musibetler karşısında zorlanabiliriz, ancak sabır ve kararlılıkla üstesinden gelebiliriz. 9. (...) Y Sorunların üstesinden cesaret ve kararlılıkla gelemeyenler, vaz geçmelidirler. 78

79 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Hz. Muhammed (s.a.v.) bir peygamber olarak tebliğ, davet, öğüt ve uyarı görevleriyle sorumlu tutulmuştur. Sorumluluğunu yerine getirirken çeşitli sıkıntılarla karşılaşmış ama tüm bunlar karşısında direnç göstermiştir. Fakat bütün hakaret ve eziyetlere rağmen yılmamış, sabretmiş ve davasından vazgeçmemiştir. Bu metinde Hz. Muhammed in (s.a.v.) hangi yönü anlatılmaktadır? 3. I. Hz. Muhammed (s.a.v.) davasında kararlı tutumunu korumasaydı, İslam dini bu kadar yayılamazdı. II. Sabır Hz. Muhammed in (s.a.v.) en belirgin özelliklerindendir. III. Hz. Muhammed in (s.a.v.) de cesaretini yitirdiği zamanlar olmuştur. Hz. Muhammed (s.a.v.) ile ilgili yukarıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Adaletli B. Sabırlı C. Doğa sevgisi D. Güvenilir A. Yalnız I. B. Yalnız III. C. I ve II. D. II ve III. 2. Aşağıdaki ayetlerden hangisi mesajı bakımından diğerlerinden farklıdır? A. Daha önce gelip geçen o peygamberler, Allah ın vahiylerini tebliğ eden, Allah tan korkan, başka hiç kimseden korkmayan kimselerdir. Allah, hesap görücü olarak yeter. (Ahzab suresi, 39. ayet) B. Ey iman edenler! Sabrederek ve namaz kılarak Allah tan yardım dileyin. Şüphe yok ki, Allah sabredenlerle beraberdir. (Bakara suresi, 153. ayet) C. (Bunlar), Rabbimiz, biz iman ettik. Bizim günahlarımızı bağışla. Bizi ateş azabından koru diyenler, sabredenlerdir. (Al-i İmran suresi, ayetler) D. Şimdi ise, Allah yükünüzü hafifletti ve sizde muhakkak bir zaaf olduğunu bildi. Eğer içinizde sabırlı yüz kişi olursa iki yüz kişiye galip gelirler. Eğer içinizde (sabırlı) bin kişi olursa, Allah ın izniyle iki bin kişiye galip gelirler. Allah, sabredenlerle beraberdir (Enfal suresi, 66. ayet) AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Hz. Muhammed Kararlı Cesur? Bu şemada? işareti olan yere aşağıdakilerden hangisi getirilemez? A. Sabırlı B. Ölçülü C. Dirayetli D. Kırılgan 5. Hz. Muhammed (s.a.v.) yaşadığı tüm sıkıntılara rağmen davasından vaz geçmemiştir. Baskı ve zulümlere boyun eğmemiş, daima doğru bildiği yolda ilerlemiştir. Tebliğini yaparken kendisine sunulan teklifleri reddederek davasına olan bağlılığını göstermiştir. Bu metin aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabı olabilir? A. Hz. Muhammed in sabrına örnek verebilir misiniz? B. Hz. Muhammed niçin hicret etmiştir? C. Hz.Muhammed davası için nasıl bir tutum sergilemiştir? D. Hz. Muhammed müşriklerin baskıları sonucunda nasıl bir karar almıştır? 79

80 4.5. HZ. MUHAMMED İN HAKKI GÖZETMEDEKİ HASSASİYETİ (8.4.5.) ÖĞRENELİM Adalet, eşitlik, hakkı gözetmek, her şeyi yerli yerinde yapmak demektir. Tüm canlıların yaşamaya ve adil muameleye hakkı vardır. Hak sahibine... hakkını vermek dinin bir gereğidir. Adaletin olmadığı toplumların uzun süre uzun süre ayakta kalması düşünülemez. Hz. Muhammed (s.a.v.) hayatı boyunca... daima hakkı gözetmiş ve asla bundan ödün vermemiştir. Akrabası, kardeşi hatta... evladi dahi olsa taraf tutmamış ve haklının yanında olmuştur. Bununla ilgili birden çok örnek verilebilir: Mahzumoğulları ndan bir kadın... hırsızlık yapar. Kureyşten bazıları Hz. Muhammed e (s.a.v.) bir aracı göndererek kadını affetmesini isterler. Hz. Muhammed (s.a.v.) bu duruma üzülür. Ayağa kalkarak şunları söyler: Ey insanlar, sizden önceki insanlar aralarında varlıklı biri hırsızlık yaptığında ona dokunmazlar; zayıf biri hırsızlık yaptığında ise onun cezasını verirlerdi. Allah onları bu yüzden helak etti. Allah a yemin ederim, değil o kadın, bu suçu işleyen Muhammed in kızı... Fatıma bile olsa onun da cezasını veririm. Hz. Muhammed (s.a.v.)... peygamber olmadan önce de adalet konusunda hassas davranmıştır. Mekke ye dışarıdan gelen... tüccarların canlarının ve mallarının korunması için Hılfı ul-fudul un (...) Erdemliler Birliği kurulmasında görev almıştır. İnsanların haklarını savunmuş ve adalet yerini bulana kadar vaz geçmemiştir. Ticaretini bu değerler üzerine inşa eden Hz. Muhammed e (s.a.v.)... el-emin denmesinin nedenlerinden biri de bu adaletli tutumudur. Ailesi içinde de Hz. Muhammed (s.a.v.) adaletli davranmıştır.... Eşleri arasında ayrım yapmamış, her birine ayrı özen göstermiştir. Çocuklarını severken kız erkek ayrımı yapmadan... sevgisini göstermiştir. Bütün aile fertlerinin sorunlarıyla ilgilenmiş ve her biri için yeterli çabayı sergilemiştir. Kul hakkı: Adaletle ilgili önemli kavramlardan biridir. İnsanların birbirlerine geçen hakları ve emekleri demektir. Allah ın yarattığı kullarının haklarının korunması konusunda insanları sıkça uyardığı görülmektedir. 80

81 UYGULAYALIM A. Yine bir gün, Peygamberimiz in küçük torunları Hasan ve Hüseyin, Peygamberimiz den su istediler. Peygamberimiz önce Hasan a sonra da Hüseyin e su verdi. Bunun üzerine Hz. Fatıma, Babacığım suyu neden önce Hasan a verdin. Hasan ı daha mı çok seviyorsun diye sordu. Peygamberimiz: Hayır, ilk önce suyu Hasan istedi cevabını verdi. Yukarıdaki metinde Hz. Muhammed in sergilediği tavır O nun hangi özelliğini öne çıkarmıştır? Kısaca açıklayınız. Hz. Muhammed (s.a.v.) aile içi ilişkilerde adaleti gözetmiştir. B. Komşusunun yaptığı gürültüden rahatsız olan Hamdi Bey sürekli uyarılarda bulunmasına rağmen bu duruma engel olamıyordu. Bu durumu bina yöneticine ileten Hamdi Bey, yönetim kurulunun toplanmasını ve çözüme kavuşturulmasını istedi. Şikayet üzere çağrılan komşuya yönetim:. Bu hikâye adalet ilkesi gereği nasıl devam etmelidir? Aşağıya yazınız. Kuralların herkes için bağlayıcı olduğunu, herkesin başkalarının haklarına saygı göstermesi gerektiğini belirten, adalete uygun bir uyarı yaptı. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 81

82 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... Hz. Muhammed (s.a.v.) hakka riayet eden bir insandı. Adalet uygularken akraba-komşu ayrımı yapmaz herkese eşit davranırdı. A. Aşağıdaki Hz. Muhammed e ait sözlerden çıkarılabilecek ilkeler nelerdir? Listeleyiniz. Bir gün adaletle hükümde bulunmak altmış yıllık ibadetten üstündür. Adaletli sultan Allah ın gölgesidir. Haksızlığın karşısında susan dilsiz şeytandır. En faziletli cihat zalim bir idarecinin yanında ona adaleti söylemektir. Adil davranmak bir ibadettir. Adil insan Allah ın sevdiği bir kuldur. B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y yazınız. 1. (...) D Hz. Muhammed in hak anlayışı Kur an çerçevesindedir. 2. (...) D Hz. Muhammed adalet konusunda titiz davranırdı. 3. (...) Y Hz. Muhammed kız çocuklarını daha çok sevmiştir. 4. (...) Y Hz. Muhammed Hz. Aişe yi diğer eşlerinden ayırmıştır. 5. (...) D Adaletli toplumlar huzur ve güvenin tesis edildiği toplumlardır. 6. (...) D Başkalarının haklarına riayet edenler, ahirette ödüllendirileceklerdir. 7. (...) Y Hakka riayet etmeyen insanlara aynı şekilde mukabele edilmelidir. 8. (...) D İnsalar arasında adaleti yaygınlaştırılabilmenin yolu eğitimden geçer. 82

83 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Bedir Savaşı nda alınan esirler arasında Hz. Muhammed (s.a.v.) henüz Müslüman olmayan amcası Abbas da vardı. Sahabeden bazıları Peygamberimizin amcasıdır. diyerek Abbas ın bağışlanmasını istediler. Hz. Muhammed (s.a.v.), Hayır, böyle bir şey olamaz. Onu ödemek zorunda olduğu fidyenin bir dirhemi bile bağışlanamaz. dedi. Bu parçada Hz. Muhammed in (s.a.v.) aşağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulanmıştır? A. Hakkı gözetmesi B. Cesaretli oluşu C. İnsana değer vermesi D. Çalışmaya önem vermesi 2. Mahzumoğulları ndan bir kadın hırsızlık yapar. Kureyşten bazıları Hz. Muhammed e bir aracı göndererek kadını affetmesini isterler. Hz. Peygamber bu duruma üzülür. Ayağa kalkarak şunları söyler: Ey insanlar, sizden önceki insanlar aralarında varlıklı biri hırsızlık yaptığında ona dokunmazlar; zayıf biri hırsızlık yaptığında ise onun cezasını verirlerdi. Allah onları bu yüzden helak etti. Allah a yemin ederim, değil o kadın, bu suçu işleyen Muhammed in kızı Fatıma bile olsa onun da cezasını veririm. Bu olaydan hareketle Hz. Muhammed (s.a.v.) hakkında aşağıdaki yorumlardan hangisine ulaşılamaz? A. Adalete önem verirdi. B. Haksız da olsa akrabalarını korurdu. C. Hak hususunda kimseye ayrıcalık tanımamıştır. D. İnsanların taleplerini dinlerdi Ey iman edenler! Adaleti titizlikle ayakta tutan, kendiniz, ana babanız ve yakınlarınızın aleyhine de olsa Allah için şahitlik eden kimseler olun. (Haklarında şahitlik ettikleriniz) zengin olsunlar fakir olsunlar, Allah onlara sizden daha yakındır. Hislerinize uyup adaletten sapmayın, (şahitliği) eğip büker (doğru şahitlik etmez) yahut şahitlik etmekten kaçınırsanız (biliniz ki) Allah yaptıklarınızdan haberdardır. (Nisâ suresi, 135. ayet) Aşağıdaki yorumlardan hangisi bu ayete aykırıdır? A. Gerekli durumlarda şahitlik yapmak gerekir. B. Adaleti ayakta tutmaya önem verilmelidir. C. Anne baba aleyhine şahitlik yapılamaz. D. Zengin fakir herkes adalet açısından eşittir. 4. Aşağıdaki kavramlardan hangisi Hz. Muhammed in (s.a.v.) ahlaki özellikleriyle ilgili değildir? A. Adalet B. Cesaret C. Kaygı D. Sabır 5. Ey Müslümanlar, şayet birinize haksız bir muamelede bulunmuşsam onu ödemeye hazırım. Kimin hakkı varsa işte şahsım işte malım gelsin alsın. hadisi ile Hz. Muhammed (s.a.v.) Müslümanları hangi konuda uyarmıştır? A. Danışarak iş yapma B. Merhametli ve affedici olma C. Zamanı iyi değerlendirme D. Kul hakkından sakınma AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 83

84 YAZILI SINAVA HAZIRLIK A. aile hurafe temel haklar Yakup Bünyamin peygamberlerin sıfatları kutsal Bu ifadeleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere yazınız. 1. İslam ın korunmasına önem verdiği... temel haklar ; can, nesil, akıl, mal ve din emniyeti olmak üzere beş başlıkta değerlendirilmiştir. 2. İslam a göre insan hayatı... kutsal kabul edilir. 3. Neslin korunabilmesi sağlıklı bir... aile kurmakta mümkündür. 4. İslam ın aslından olmayan, dine sonradan giren ve din gibi algılanan hususlara... hurafe denir Yakup (a.s.) Hz. Yusuf un babası,... Bünyamin (a.s.) ise Hz. Yusuf un kardeşidir Peygamberlerin sıfatları doğruluk, güvenilirlik, emaneti korumak, akıllı ve zeki olmak, günah işlememek, Allah tan (c.c.) aldığı mesajları değiştirmeden insanlara ulaştırmaktır. B. Aşağıdaki yargılarla kavramları eşleştiriniz. (20 puan) 1. Dinin ve hukuk düzeninin kişiye tanıdığı yetki ve ayrıcalıktır. a. Malın korunması 2. Mülkiyet, ekonomik haklar, üretmek, sahip olmak, satmak ve tüketmek ile ilgili hakları kapsar. b. Hak 3. Kur an-ı Kerim ve Hz. Muhammed in (s.a.v.) sünnetidir. c. Emanet 1. b 2. a 3. e 4. d 5. c 4. İçki, uyuşturucu ve sigaranın dinen yasaklanma nedenlerinin başında gelir. 5. Dürüst olmak, emanete ihanet etmemek, verdiği sözü tutmak gibi özellikleri ifade eden peygamber sıfatıdır. ç. Aklın korunması d. İslam dininin temel kaynakları C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanların başına D, yanlış olanların başına Y yazınız. (24 puan) 1. (...) Y İş güvenliği sadece yasal bir zorunluluktur, dini bir gerekliliği yoktur. 2. (...) D Hz. Yusuf un (a.s.) hayatını anlatan kıssa Kur an-ı Kerim de kıssaların en güzeli olarak nitelenir. 3. (...) Y Emanet, peygamberler arasında sadece Hz. Muhammed e (s.a.v.) ait bir sıfattır. 4. (...) D Düşmanları dahi Hz. Muhammed in (s.a.v.) yalancı olduğunu söyleyememiştir. 5. (...) Y Hz. Muhammed (s.a.v.) dini konularındaki uygulamaları sahabe ile danışarak belirlemiştir. 6. (...) D Hz. Muhammed (s.a.v.) insanlara olan affediciliği nedeni ile düşmanlarından intikam almamıştır. 84

85 Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız. (1, 2, 3 ve 6. sorular beşer, 4 ve 5. sorular altışar puan) 1. Allah esenlik yurduna çağırıyor. Dileyene (mutluluğa ulaştıracak) doğru yolları gösteriyor. (Yûnus suresi,25. ayet) Bu ayette aşağıdakilerden hangisi hakkında bilgi verilmiştir? A. Ahiret yolu B. Cennet müjdesi C. Kur an ın konuları D. Dinin temel gayesi 4. Kur an da pek çok ayette ve hadislerde insan yaşamının kutsal olduğundan ve bir insanı öldürenin tüm insanlığı öldürmüş gibi olacağından söz edilir. Ayrıca İslam da insanların kendi canlarına kıyması demek olan intahar da yasaklanır. Bu parçada İslam ın aşağıdakilerden hangisinin korunmasıyla ilgili hassasiyetine örnek verilmiştir? A. Neslin B. Canın C. Dinin D. Aklın 2. Kendileri ile huzur bulasınız diye sizin için türünüzden eşler yaratması ve aranızda bir sevgi ve merhamet var etmesi de O nun (varlığının ve kudretinin) delillerindendir. Bu ayette aşağıdakilerden hangisinin korunmasına vurgu yapılmıştır? A. Neslin B. Aklın C. Malın D. Canın 3. Aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. İslam dini, yeme içme gibi temel ihtiyaçların karşılanmasında dengeli davranılmasını istemektedir. B. Haram kazanç elde etmeyi yasaklayan İslam dini, faizi de haramlar kapsamında saymaktadır. C. İslam dini, insanın akıl sağlığına zarar veren şeylerden uzak durulmasını istemiştir. D. İslam dininde rüşvet olarak alınan ve verilen herşey haramdır Hz. Yusuf kardeşlerinin kendisine yaptığı kötülükleri affetmiş, karşılaşmış olduğu zorluklara sabretmiş, Allah a (c.c.) güvenmiştir. Bu cümleden hareketle Hz. Yusuf (a.s.) hakkında aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A. Allah ın (c.c.) kendisine bildirmesi sayesinde rüyaları yorumlayabiliyordu. B. Zindanda iken peygamberlik görevi verilmiştir. C. Hayatı boyunca yaşamış olduğu zorluklara karşı üstün bir ahlak örneği sergilemiştir. D. Hz. Yakub un (a.s.) on iki oğlundan biridir. 6. Aşağıdakilerden hangisi Asr suresinde tavsiye edilen hususlardan biri değildir? A. İslam B. İman C. Salih amel D. Hakkı ve sabrı tavsiye etmek AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 85

86 4.6. HZ. MUHAMMED İN İNSANLARA DEĞER VERMESİ (8.4.6/7/8) ÖĞRENELİM Hz. Muhammed (s.a.v.) hayatının tümünü insanlara değer vererek geçirmiştir. Yaşlı genç çocuk demeden her insanla ilgilenmiş ve onlara yaşlarına göre davranmıştır. Her gördüğü insana... selam vermiş,... güler yüz göstermiş ve onların hâlini hatırını sormuştur. İnsanlarla... cinsiyet ve... ırk ayrımı yapmaksızın ilgilenmiştir. Köleliğin hakim olduğu bir zamanda... siyahi insanların da hakları diğer insanlar gibi olduğunu dile getirmiş, onlara da aynı diğer insanlara gösterdiği sevgi ve saygıyı eksik etmemiştir. Hz. Muhammed in insanlara değer verirken... din ayrımı yapmadığını da görmekteyiz. Önünden geçen bir Yahudi cenazesi için ayağa kalkınca, sahabeler, Ey Allah ın resulü niçin ayağa kalkıyorsun? O bir Müslüman değil diye sorduklarında, O da bir insan değil mi? buyurarak her insana,... dini, ırkı, cinsiyeti ne olura olsun değer verilmesi gerektiğini hatırlatmıştır. Hz. Muhammed (s.a.v.) küçük çocuklarla oyunlar oynar onlara da büyükler gibi selam vererek ilgisini eksik etmezdi. İnsanlara... selam verir, onların hâlini hatrını sorardı. Gülümseyerek ve insanların... yüzlerine bakarak onlarla sohbet eder, tokalaşır ve herkesi dinlerdi. Etrafındaki insanların sorunları ile ilgilenir, düğün, cenaze veya hastalık gibi durumlarda gerekli... ziyaretleri yapardı. İnsanlarla ilişkisinde son derece... mütevazı davranır, herkese... insan olarak değer vermekten çekinmezdi. O nun yaşamında... insan merkezde yer alır ve... insanın hak ettiği değer peygamberimiz tarafından verilmiştir. O nun bu insancıl tavrı diğer insanların da... İslam dinine katılmaları sağlamıştır. İnsanların değer görmediği bir toplumdan, Hz. Muhammed in (s.a.v.) getirdiği öğretiler sayesinde insan haklarına bağlı bir toplum meydana gelmiştir. Biz insanı en güzel bir biçimde yarattık Tin suresi 4. ayet 86

87 UYGULAYALIM A. Ahmet in yaşadığı sıkıntının nedeni nedir? Siz olsaydınız ne yapardınız? Yazınız. Ahmet babasından sürekli uyarı alıyordu. Yaptığı her şeyin eleştirilmesinden sıkılmıştır. Babası sürekli ona: Sen hep bildiğini okuyorsun, azıcık laf dinle diye uyarıyordu. Ahmet ise; Ben fikirlerimi söylerken neden hep eleştiriliyorum, babam benim açımdan bakamaz mı? diye düşünüyordu. B. Her insan değer görmeye layıktır sözünden hareketle aşağıdaki görseli yorumlayınız. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 87

88 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Aşağıdaki ifadelerden, yukarıdan aşağıya, doğru ise D, yanlış ise Y harfini seçerek sonuca ulaşınız. Ulaştığınız numarayı yuvarlak içine alınız. Hz. Muhammed insanlara değer verirdi. İnsanların renk ve ırk ayrımı yapılmaksızın değeri hak ettiğini söyler ve bunu uygulardı. Hz. Muhammed insanlara değer verirdi. D Y Hz. Muhammed müslüman olmayanlarla fazla millet ayrımı yapardı. Hz. Muhammed insanlarla ilgilenmezdi. D Y D Y Hz. Muhammed Hz. Muhammed Hz. Muhammed Hz. Muham- her dinin men- hristiyanlara siyahi insanla- med her ırka subuna saygı daha fazla ilgi rın sorunlarıyla saygı duysa- göstermiştir. göstermiştir. ilgilenerek da arapları onlara da değer üstün tut- vermiştir. muştur. D Y D Y D Y D Y 1. Çıkış 2. Çıkış 3. Çıkış 4. Çıkış 5. Çıkış 6. Çıkış 7. Çıkış 8. Çıkış B. Sizin en hayırlınız insanlara faydalı olanınızdır. Hz. Muhammed in (s.a.v.) bu hadisinden çıkardığınız ilkeleri aşağıya yazınız. 1. İnsanlara faydalı işler yapmalıyız. 2. Toplumsal sorunların çözümüne katkı sağlamalıyız. 3. Allah ın sevdiği insanlar yararlı işler yapanlardı. 4. Yaşadığımız çevrenin sorunlarına karşı duyarsız olmamalıyız İhtiyaç sahibi insanlara yardımcı olmalıyız.

89 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Hz. Muhammed in (s.a.v.), farklı inançlara saygı göstermesi, İslam dininin bu topluluklar arasında da yayılmasına katkı sağlamıştır cümlesiyle derse başlayan Selman öğretmen aşağıdaki ifadelerden hangisiyle derse devam ederse doğru olmaz? A. Her insan Allah ın kuludur ve değer görmeye layıktır. B. Hz. Muhammed (s.a.v.) küçükler de büyükler gibi davranırdı. C. Hz. Muhammed (s.a.v.) sokağa her çıktığında insanlara selam verirdi. D. Kadınların da erkekler gibi sosyal hakları olduğunu ama sınırlı olması gerektiğini ifade ederdi. 2. Aşağıdaki hadislerden hangisi insana değer verme vurgusu içermez? A. Sizin en hayırlınız insanlara faydalı olanınızdır. B. (Derdini anlatmaktan aciz olan) hayvanlara karşı Allah tan korkunuz. Onlara sağlıklı olarak bininiz ve onları sağlıklı olarak yiyiniz. C. Müslüman, dilinden ve elinden, diğer Müslümanların zarar görmediği (incinmediği) kimsedir. D. Kim bir Müslümanın dünyadaki sıkıntılarından birini giderirse, Allah da kıyamet günü onun sıkıntılarından birini giderir 3. Hz. Muhammed dini, ırkı ne olursa olsun insanlara yardım ederdi. Her insanın değeri yüce yaratıcıdan gelir. Hz. Muhammed kendisiyle savaşan topluluklara düşmanlık beslemiştir. Hz. Muhammed uzun süre insanlarla küs kalmazdı. Yukarıdaki görüşlerden kaç tanesi doğrudur? A. 1 B. 2 C. 3 D Hz. Muhammed (s.a.v.) ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. İnsanlara merhamet gösterirdi. B. Tüm düşünce ve inançlara karşı hoşgörülüydü. C. Kendisini eleştirenleri kınamıştır. D. Çocukla çocuk olmayı bilmiştir. 5. Aşağıdaki davranış biçimlerinden hangisi Hz. Muhammed (s.a.v.) ile birlikte anılamaz? A. Adalet B. Kararlılık C. Ayrımcılık D. Sabır AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 89

90 4.7. BİR SURE TANIYORUM: KUREYŞ SURESİ VE ANLAMI (8.4.9.) ÖĞRENELİM ÖZELLİKLERİ 1. Adını surenin ilk ayetinde geçen... Kureyş kelimesinden almıştır ayettir. 3. Kur an-ı Kerim in suresidir. 4. Mekke de... nazil olmuştur. 5. Hz. Muhammed in atalarından... Haşim in ticaret izni almasıyla onlara verilen nimetlerden ve Allah a kulluk edilmesi gerektiğinden bahseder. OKUNUŞU Bismillâhirrahmânirrahîm. 1. Li î lâfi Kurayş in 2. Îlâfihim rihleteşşitâi vessayf 3. Felya büdû... rabbe hâzelbeyt 4. Ellezî et amehüm min cû in ve... âmenehüm min havf ANLAMI Rahmân ve Rahîm olan Allah ın ismiyle. 1. Kureyş e imkan sağlandığı için, 2. Kışın ve yazın... yolculuk etme imkanı sağlandığı için, 3. Hiç olmazsa onun için bu Beyt in (...) Kabe nin Rabbine kulluk etsinler! 4. Ki kendilerini açlıktan... doyurdu ve onları korkudan emin kıldı. UYGULAYALIM A. Aşağıdaki Kureyş suresinde eksik bırakılan harfleri yazınız. 1. Li l lâ f i k ur e yş in 2. İ l a fi h im ri h le t e ş şi t â ı v e s s a y f 3. F i l y a b u d ü r a b b e h â z el b e y t 4. E l l e z i e t a m e h ü m m i n c u i n ve âm e n e h ü r m i n h av f B. Kureyş suresinin ana konusunu yazınız. 90

91 PEKİŞTİRELİM A. Kureyş suresi ile ilgili aşağıda istenen bilgileri yazınız. Bunları Öğrendik... Adı nereden gelmektedir? Kureyş Kabilesi Kaç ayetten ouşmaktadır? 4 Nerede nazil oldu? Mekke Kur an ın kaçıncı suresidir? 106 Kureyş suresi Kur an-ı Kerim in 106. Suresidir. Bu surede Araplara verilen ticaret izninden ve bu nedenle Allah a kulluk edilmesi gerektiğinden söz eder. Surenin ana konusu nedir? Kureyş kabilesine verilen nimetler ve onların imana davet edilmesi Sureden anladıklarım? Allah güvenlik, itibar ve Kabe yönetimi verdiği Kureyş kabilesinin İslam a girmesini istemektedir. B. Karışık bir biçimde verilen aşağıdaki Kureyş suresini düzenleyiniz. Bismillahirrahmânirrahîm. 1. Ellezî et amehüm min cû in ve âmenehüm min havf 2. Felya büdû rabbe hâzelbeyt 3. Li î lâfi Kurayş in 4. Îlâfihim rihleteşşitâi vessayf AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 91

92 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Kureyş suresinde yer alan, Kabe nin rabbine kulluğa çağıran ayetle, Kabe aşağıdakilerden hangi kelime ile ifade edilir? A. Rıhle B. İlaf C. Kureyş D. Beyt 4. I. Surede adı geçen Kureyş kabilesi Hz. Muhammed in kabilesidir. II. Kureyş suresinde Allah a kulluk etmekten bahseder. III. Surede yer alan kış ve yaz seyahatleri, ticaret izniyle ilgilidir. Kureyş suresi ile ilgili bu yargılardan hangileri doğrudur? 2. Rahmân ve Rahîm olan Allah ın ismiyle. I. Hiç olmazsa onun için bu Beyt in (Kabe nin) Rabbine kulluk etsinler! II. Kışın ve yazın yolculuk etme imkanı sağlandığı için, III. Kureyş e imkan sağlandığı için, IV. Ki kendilerini açlıktan doyurdu ve onları korkudan emin kıldı. Kureyş suresinin anlamıyla ilgili sıralama yanlışını gidermek için numaralı ifadelerden hangileri yer değiştirmelidir? A. Yalnız II. B. Yalnız III. C. II ve III. D. I, II ve III. 5. Kureyş suresi aşağıdakilerden hangisi ile başlar? A. Kul ya B. Ya eyyühe C. Li ilafi D. Elem tera A. I ile II. B. I ile III. C. II ile III. D. III ile IV. 3. Aşağıdakilerden hangisi Kureyş suresi ile ilgili doğru bir bilgi değildir? 6. Kureyş suresinde geçen Kureyş kabilesi hakkında aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A. Mekke de nazil olmuş bir suredir. B. Dört ayetten oluşmaktadır. C. Kur an-ı Kerim in 107. Suresidir. D. Adını ilk ayette geçen bir kelimeden alır. A. Kabe yi ilk kez inşa eden kabiledir. B. Kabe nin yönetimini yapan kabiledir. C. Mekke nin en itibarlı kabilelerindendir. D. Hz. Muhammed in (s.a.v.) mensup olduğu kabiledir. 92

93 4. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1. Aşağıdakilerden hangisi Mekkeli müşriklerin Hz. Muhammed e el-emin demelerinin nedenlerinden biri değildir? A. Dürüst ve güvenilir olduğu için B. Çalışkan olduğu için C. Sözünün eri birisi olduğu için D. Vaadinden dönmediği için 4. Danışarak alınan kararlar daha sağlıklı neticeler doğurur. İnsanların düşüncelerine saygılı olmak zorundayız. Şefkat bir Müslümanın en belirgin özelliklerindendir. Bu ifadelerde aşağıdaki kavramların hangisinden söz etmemişlerdir? A. İstişare B. Kararlılık C. Merhamet D. Hoşgörü 2. Danışan dağlar aşmış, danışmayan yolda şaşmış Danışmayı terk eden doğru yolu bulamaz. Meşveret yapmadan icraatta bulunan liderler, bencil ve zayıf görüşlüdür. Bu sözler aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ilgilidir? A. İstişare B. İstiare C. Merhamet D. Hoşgörü 5. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Muhammed (s.a.v.) ile birlikte anılamaz? A. Hoşgörü B. Cesret C. Dayanışma D. Otoriter olma 3. (I) Adaletin olmadığı toplumlarda huzur olmaz. (II) Her insan eşit muameleyi hak eder. (III) Irk, renk ve cinsiyet ayrımı yapılmaksızın kişilerin temel hak ve hürriyetleri korunmalıdır. (IV) Adaletin sağlanması, bireylerin değil toplumların eliyle olur. Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi yanlıştır? 6. Mekke de nazil oldu Dört ayetten oluşmaktadır. Kur an-ı Kerim in 106. suresidir. Bu özellikler aşağıdaki surelerden hangisiyle ilgilidir? A. Fil B. Kureyş C. İhlas D. Felak A. I B. II C. III D. IV AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 93

94 7. Hz. Muhammed (s.a.v.) davasından bir gün bile vaz geçmemiştir. Kendisine sunulan tüm olanakları reddetmiş ve davetine devam etmiştir. Bu parçada Hz. Muhammed in (s.a.v.) aşağıdaki özelliklerinden hangisi vurgulanmıştır? A. Cesaret B. Güvenililirlik C. Kararalılık D. Hoşgörü 11. Hz. Muhammed in (s.a.v.) gençlik yıllarında, kuruluşunda yer aldığı topluluğun adı nedir? A. Ticaret Birliği B. Din Birliği C. Erdemliler Birliği D. Aile Birliği 8. Kureyş suresinde aşağıdakilerin hangisinden söz edilmemektedir? A. Saygı B. Ticaret C. Yolculuk D. Kulluk etmek 12. Aşağıdaki Hz. Muhammed (s.a.v.) ile ilgili yargılardan hangisi yanlıştır? 9. Hz. Muhammed (s.a.v.) İslam ı tebliğinin gittiği Taif şehrinde, şehrin sakinleri tarafından taşlanmış ve hakarete uğramıştı. Buna rağmen o kimseye kötü söz söylememiş. Allah ın onları bağışlamasını istemiştir. Bu parçada Hz. Muhammed in (s.a.v.) aşağıdaki özelliklerinden hangisine örnek yoktur? A. Cahiliye dönemi adetlerini benimsememiştir. B. Toplumdaki sorunları görmüş ve çözüm üretmiştir. C. Her insana adaletli davranırdı. D. Kararlarını tek başına alırdı. A. Merhamet B. Şefkat C. Affediciliği D. Danışarak iş yapması 10. Aşağıdakilerden hangisi, Kureyş suresinde geçen, Allah ın Kureyş kabilesine verdiği nimetlerden biridir? A. Zenginlik B. Afiyet C. Güvenlik D. İlim 94

95 5. ünite KUR AN-I KERİM VE ÖZELLİKLERİ 5.1. İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI 5.2. KUR AN-I KERİM İN ANA KONULARI 5.3. KUR AN-I KERİM İN TEMEL ÖZELLİKLERİ 5.4. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. NUH (a.s.) İslam dininin temel kaynaklarını tanır Ayetlerden hareketle Kur an ın ana konularını sınıflandırır Kur an-ı Kerim in temel özelliklerini değerlendirir Hz. Nuh un (s.a.v.) tevhide davetini özetler.

96 5.1. İSLAM DİNİNİN TEMEL KAYNAKLARI (8.5.1.) ÖĞRENELİM 1. İslam dininin ana kaynakları... Kur an-ı Kerim ve... Hz. Muhammed in (s.a.v.) sünnetidir. 2. Dinin ana kaynağından öğrenilmemesi... yanlış dinî inançlara yol açar. 3. Kur an-ı Kerim... insanlık için bir... rehberdir. 4. Hz. Muhammed sadece bir... elçi değil, örnek bir insandır Sünnete uygun yaşamak, dinin aslına... uygun yaşanması anlamına gelir. 6. Allah... Kur an-ı Kerim de temel... İslami değerlerin neler olduğunu insanlara bildirmiştir Sünnetin yaşanması ve yaşatılması doğru dinî anlayışı hayatta tutmak demektir. 8. Kur an-ı Kerim in gönderiliş amacı insanların hem bu... dünyada hem de... ahirette mutlu olmalarını sağlamaktır. 9. Kur an-ı Kerim temel... inanç esaslarından bahseder. 10. İbadetlerin yapılışıyla ilgili en doğru uygulamalar Hz. Muhammed in sünnetinde... yer alır. 11. Kur an-ı Kerim de yer alan... kıssalar, inanan insanın ders çıkarabileceği... ibretlik olaylardır. 12. Hz. Muhammed in (s.a.v.) ahlakı... Kur an a en uygun olan ahlaki yaşam tarzıdır. Sünnet: Hz. Muhammed in söz, davranış ve onaylarına denir. UYGULAYALIM A. İslam dininin ana kaynaklarını öğrenmenin önemi nedir? Açıklayınız. Allah ın insanlara gönderdiği mesaj en güvenilir dinî kaynak olan Kur an ve Hz. Muhammed in (s.a.v.) sünnetinden öğrenilir. B. Aşağıdaki ayet meallerinin vermek istediği mesaj nedir? Yazınız. 1. Onlar sana indirilene de, senden önce indirilenlere de inanırlar. Ahirete de kesin olarak inanırlar. (Bakara suresi, 4. ayet) 2. İşte böylece İbrahim e göklerdeki ve yerdeki hükümranlığı ve nizamı gösteriyorduk ki kesin ilme erenlerden olsun. (En am suresi, 75. ayet) 3. O kimseler, namazı kılarlar, zekatı verirler, onlar ahirete de kesin olarak iman ederler. (Lokman suresi, 4. ayet) 1. İman edenler Allah ın gönderdiği tüm dinlere inanırlar. 2. Allah Hz. İbrahim gibi pek çok peygamber göndermiştir. 3. İman edip ibadetlerini yerine getirenler kurtuluşa ererler. 96

97 PEKİŞTİRELİM A. Sünnet kavramını tanımlayınız. Sünnetin İslam dinindeki konumu hakkında bilgi veriniz. Sünnet: Hz. Muhammed in söz ve davranışları ile onayladığı işlerdir. Sünnet, İslam ın hayata nasıl uygulanacağını gösterir. Bunları Öğrendik... İslam dininin ana kaynakları Kur an-ı Kerim ve Hz. Muhammed in (s.a.v.) sünnetidir. Sünnet: Hz. Muhammed in söz, davranış ve onaylarına dayanır. B. Aşağıdaki cümlelerden doğru bilgi içerenlerine D, yanlış bilgi içerenlerine Y yazınız. 1. (...) Y İslam dininin ana kaynakları Kur an, sünnet ve alimlerin yorumlarıdır. 2. (...) D Hz. Muhammed (s.a.v.) Kur an-ı Kerim i en güzel bir biçimde açıklamıştır. 3. (...) D Müslümanlar dini önce ana kaynakları olan Kur an-ı Kerim den öğrenmelidirler. 4. (...) D Doğru kaynaklardan öğrenilmeyen bilgiler yanlış inançlara yol açabilir. 5. (...) Y Hz. Muhammed in (s.a.v.) sünnetini yaşamak oldukça zordur. 6. (...) D Kur an-ı Kerim okunmalı ve hayata aktarılmalıdır. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 97

98 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Aşağıdaki kavramlardan hangisi Hz. Muhammed in (s.a.v.) sözlerine ve davranışlarına verilen isimdir? A. Sünnet B. Vacip D. Farz D. Mübah 4. Aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? A. Sünnet İslam ın ana kaynaklarındandır. B. Kur an-ı Kerim insanlara doğru yolu gösterir. C. Kur an ve sünnet bir bütünlük arz eder. D. Kur an ı anlamak ve yaşamak zordur. 2. Doğru bilgi doğru kaynaktan gelir. Müslüman İslam dinî ile ilgili bilgileri ana kaynağından öğrenmelidir görüşünde olan bir kişinin ilk başvuru kaynağı aşağıdakilerden hangisi olmalıdır? A. Din ile ilgili yorumlar B. Kur an-ı Kerim C. Sünnet D. İslam bilginleri 5. I. Sünneti Kur an dan ayrı düşünmek gerekir. II. Hz.Muhammed insanlık için bir uyarıcıdır. III. Sünnetin anlaşılması demek Kur an ı anlamak demektir. Numaralanmış bu yargılardan hangileri doğrudur? A. Yalnız I. B. I ve II. C. I ve III. D. II ve III. 3. Kur an-ı Kerim in en iyi yorumu içinde yer alır. Bu cümlede boş bırakılan yere aşağıdakilerden hangisi getirilmelidir? A. Sünnet B. Mezhep C. Fırka D. Kitap 6. Hz. Muhammed in aşağıdaki davranışlarından hangisi Müslümanlar için bağlayıcılığa sahip değildir? A. Namaz kılması B. Yeşil giyinmesi C. Abdest alması D. Oruç tutması 98

99 5.2. KUR AN-I KERİM İN ANA KONULARI (8.5.2.) ÖĞRENELİM KUR AN-I KERİM İN ANA KONULARI İNANÇ İBADET AHLAK MUAMELAT KISSALAR...: İnanç Kur an ın ana konularından biri Allah ın... peygamberleri aracılığı ile bildirdiği... İman... esasları dır. Kur an da Müslümanların Allah ın varlığına ve birliğine, peygamberlere, meleklere, kutsal kitaplara ve ahirete inanmaları ile ilgili pek çok ayet vardır. Bu iman esasları bir bütündür. Müslümanların bu iman esaslarının hepsine inanması şarttır....: İbadet Allah ın insanlara emrettiği ve insanların yapmakla sorumlu olduğu dinî davranışlar olan ibadetler... Kur an ın ana konularındandır. Kur an da insanların Allah a kulluk yani ibadet için yaratıldığı belirtilir. Kur an da namaz, oruç, zekât ve hac gibi ibadetler yanında; sadaka, kurban, dua ve Kur an okumak gibi ibadetler sıralanır. Allah ın rızasını kazanmak için yapılan her güzel davranış ibadettir....: Ahlak Kur an da insanın benimsemesi gereken güzel ahlak kuralları ve uzak durması gereken kötü davranışlar belirtilmiştir. Doğruluk, iyilik, güzel söz, adaletli olmak, sabretmek, yardımlaşmak ve paylaşmak gibi pek çok güzel davranış emredilmiştir. İftira, yalan, dedikodu, israf, cimrilik, haksız kazanç gibi davranışlar yasaklanmıştır. İslam ahlaken iyi ve doğru insanı örnek almıştır....: Sosyal Hayat (Mumelat) Muamelat; insanlar arasındaki hukuki ve toplumsal ilişkileri düzenleyen hükümlerdir. Kur an da borç alıp vermek, evlenmek, boşanmak, miras, suçlar ve cezalar gibi sosyal hayatla ilgili konular, hükümler yer alır. Müslümanlar için bu ayetler sorunların çözümünde önemli örneklerdir....: Kıssalar Kıssa, Kur an daki geçmiş peygamber, şahıs ya da kavimlerle ilgili ibret verici olaylardır. Kur an da öğüt ve ders maksatlı pek çok peygamber kıssası geçer. Kıssalar Kur an daki emir ve yasakların somutlaştırılması, iyiliğe teşvik edip kötülükten alıkoyması açısından güzel örneklerdir. Bu nedenle kıssalar bugüne ışık tutar, Müslümanlara yol gösterir. 99

100 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki ayetlerin Kur an ın ana konularından (inanç, ibadet, ahlak, kıssa) hangileriyle ilgili olduğunu boş bırakılan yerlere yazınız. 1. O, inananların imanlarını kat kat artırmaları için kalplerine huzur ve güven indirendir. Göklerin ve yerin orduları Allah ındır. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. (Fetih suresi, 4. ayet) İnanç 2. Şüphe yok ki ben Allah ım. Benden başka hiçbir ilâh yoktur. O hâlde bana ibadet et ve beni anmak için namaz kıl. (Taha suresi, 14. ayet) İnanç-ibadet 3. (Ey Muhammed!) Bir de sana Zülkarneyn hakkında soru soruyorlar. De ki: Size ondan bir anı okuyacağım. (Kehf suresi, 83. ayet) Kıssa 4. Kendi nefislerini temize çıkaranları görmüyor musun? Hayır! Ancak Allah, dilediğini temize çıkarır. Onlara kıl kadar zulmedilmez. (Nisa suresi, 49. ayet) Ahlak 5. Şüphesiz bu (İslâm), tek ümmet (din) olarak sizin ümmetiniz (dininiz)dir. Ben de Rabbinizim. Onun için sadece bana kulluk edin. (Enbiya suresi, 92. ayet) İnanç-ibadet 6. Sen elbette yüce bir ahlak üzeresin. (Kalem suresi, 4. ayet) Ahlak 7. Ey iman edenler! Allah a, peygamberine, peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin. Kim Allah ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse, derin bir sapıklığa düşmüş olur. (Nisa suresi, 136. ayet) İnanç 8. (Allah) göklerin, yerin ve bu ikisi arasındakilerin Rabbidir. Şu hâlde, O na ibadet et ve O na ibadet etmede sabırlı ol. Hiç, O nun adını taşıyan bir başkasını biliyor musun? (Meryem suresi, 65. ayet) İnanç 9. Sana vahyettiğimiz bu Kur ân ile en güzel kıssaları sana anlatıyoruz. Ve oysa sen, ondan önce elbette gâfillerdendin. (Yusuf suresi, 3. ayet) Kıssa 10. Andolsun, biz Lokmân a Allah a şükret. diye hikmet verdik. Kim şükrederse, ancak kendisi için şükretmiş olur. Kim de nankörlük ederse, bilsin ki Allah her bakımdan sınırsız zengindir, övülmeye lâyıktır. (Lokman suresi, 12. ayet) Ahlak 11. Rüştüne erişinceye kadar, yetimin malına ancak en güzel şekilde yaklaşın, verdiğiniz sözü de yerine getirin. Çünkü söz (veren sözünden) sorumludur. (İsra suresi, 34. ayet) Ahlak 100

101 PEKİŞTİRELİM A. Aşağıdaki bulmacayı çözünüz. Bunları Öğrendik... 1 S Ü N Kur an-ı Kerim in ana konuları:inanç, ibadet,ahlak,kıssalar ve muamelattır. 3 N 5 2 İ B A D E T N 4 T E B L İ Ğ 6 A H L A K V N H Ç İ D 1. Hz. Muhammed in söz ve davranışları 2. Allah ın buyruklarını yerine getirmek 3. Kur an ın ana konularından biri 4. Peygamberlerin temel görevi 5. Allah ın varlığı ve birliğine iman 6. Güzel iş ve davranış B. tevhit kıssa Hz. Muhammed muâmelât ibadet Bu kavramları aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yerleştiri in Hz. Muhammed in sözleri Müslümanlara yol gösterir. 2. Kur an da... tevhit inancıyla ilgili birçok ayet mevcuttur. 3. Kur an da sosyal hayatla ilgili ayetlere... muâmelât denir. 4. Allah ın emir ve yasaklarını yerine getirmeye... ibadet denir. 5. Kur an-ı Kerim de yer alan ibret verici öykülere... kıssa denir. niz. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 101

102 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Allah a inanan bir insan bunu yaşayarak gösterir. Yaratıcısına dua eder ve O nun buyruklarını yerine getirir. Bu cümlede anlatılmak istenen Kur an ın ana konusu aşağıdakilerden hangisidir? A. İbadet B. İnanç C. Ahlak D. Muamelat 2. Kur an da insanların dersler çıkaracağı bir çok olay vardır. Kur an-ı Kerim i anlayan bir insan güzel davranışlarda bulunur. Kur an ın ana konusu Allah ın varlığı ve birliğini anlatmaktır. Bu ifadelerin aşağıdakilerden hangisiyle ilgisi yoktur? A. Kıssa B. Ahlak C. İnanç D. İbadet 5. Aşağıdaki ayetlerden hangisi konu olarak diğerlerinden farklıdır? A. Ey iman edenler! Allah a, Peygamberine, Peygamberine indirdiği kitaba ve daha önce indirdiği kitaba iman edin. Kim Allah ı, meleklerini, kitaplarını, peygamberlerini ve ahiret gününü inkâr ederse, derin bir sapıklığa düşmüş olur. (Nisa suresi, 136. ayet) B. İman edip yararlı iş yapanlara gelince onlar da cennetliktir. (Mu minun suresi, 58. ayet) C. Sana vahyettiğimiz bu Kur ân ile en güzel kıssaları sana anlatıyoruz. Ve oysa sen, ondan önce elbette gâfillerdendin. (Yusuf suresi, 3. ayet) D. O, inananların imanlarını kat kat artırmaları için kalplerine huzur ve güven indirendir. Göklerin ve yerin orduları Allah ındır. Allah, hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir. (Fetih suresi, 4. ayet) 3. Allah ın varlığı ve birliğini ifade eden kavram aşağıdakilerden hangisidir? A. Tebliğ B. Tevhit C. Teslim D. Tekbir 4. Aşağıdakilerden hangisi Kur an ın ana konularından biri değildir? A. İnanç B. Muamelat C. Kıssalar D. Bayramlar 6. (Ey Muhammed!) Peygamberlerin haberlerinden kendileriyle senin kalbini pekiştirdiğimiz her bir haberi sana aktarıyoruz. Burada sana hak, mü minlere de bir öğüt ve hatırlatma gelmiştir. (Hud suresi, 120. ayet) Bu ayette aşağıdakilerden hangisine vurgu yapılmıştır? A. Kıssalar B. İbadetler C. İnanç D. Ahlak 102

103 5.3. KUR AN-I KERİM İN TEMEL ÖZELLİKLERİ (8.5.3.) ÖĞRENELİM 1. İnsanların... dostça ve... kardeşçe yaşamaları doğrultusunda... yönlendirir. 2. İnsanlara... iyi ve... güzel yaşamaları konusunda... tavsiyelerde bulunur. 3. İnsanların... kötü alışkanlık ve davranışlardan uzaklaşmasına katkı sağlar. 4. Anne ve babaya... iyi davranılmasını öğütler İnanç konularını açıklayarak,... doğru bir inanç sistemi oluşturur. 6. İbadetler konusunda... bilgilendirir ve niçin... ibadet edilmesi gerektiğini açıklar. 7. Ahiret,... cennet ve... cehennem kavramları hakkında bilgi verir. 8. İnsana diğer insanlarla arasındaki ilişkilerin nasıl olması gerektiği konusunda... tavsiyelerde bulunur. 9. İnsanın... evren ve... yaratıcısıyla olan ilişkileri konusunda yol gösterir. 10. Yapılan hatalardan pişmanlık duymayı ve Allah a sığınarak... tevbe edilmesini salık verir. 11. Allah a verdiği nimetlerden ötürü... şükretmek gerektiğini anlatır. 12. Sevgi, barış ve adalet gibi davranışların... toplumsal hayat açısından önemini vurgular. 13. Alçak gönüllü olmayı,... hoşgörülü davranmayı öğütler. 14. Yardımsever olmanın önemi üzerinde durarak, zekat ve... sadaka gibi ibadetlerin niçin yapılması gerektiğini açıklar. 15. İnsanların... aklını kullanmasını emreder. 16. Gönderilen... emir ve... yasaklara uyulması hususuna dikkat çeker. Kur an insanları iyi, güzel ve doğruya yönlendirmeyi hedefleyen, son ilahi kitaptır. 103

104 UYGULAYALIM A. Aşağıdaki ifadeleri yukarıdan aşağıya okuyup doğru ise D, yanlış ise Y harfini seçerek ulaştığınız çıkışı yuvarlak içine alınız. Kur an insanı iyiye ve güzele yönlendirir. D Y Kur an insanları iyiliğe teşvik ederken zorlayıcı bir dil kullanır. Kur an doğru yolu bulması için insana bir takım tavsiyelerde bulunur. D Y D Y Kur an insanları uyarır ve tercihlerinde özgür olduklarını hatırlatır. Doğru tektir ancak doğruya ulaşmanın birden fazla yolu vardır. Kur an tam olarak anlamak mümkün olmadığı için tüm tavsiyeleri uygulanamaz. Kur an söz dinlemeyenlere karşı sert bir dil kullanır. D Y D Y D Y D Y 1. Çıkış 2. Çıkış 3. Çıkış 4. Çıkış 5. Çıkış 6. Çıkış 7. Çıkış 8. Çıkış B. Kur an-ı Kerim kötülüklerden korunma konusunda ne gibi tavsiyelerde bulunur. 1. Doğru inanç sahibi olma 2. Toplumsal sorunların çözümüne katkı sağlamalıyız. 3. Allah ın sevdiği insanlar yararlı işler yapanlardı. 104

105 PEKİŞTİRELİM Bunları Öğrendik... A. Kur an-ı Kerim de yer alan emirler ve yasaklar nelerdir? Yazınız. EMİRLER YASAKLAR Kur an-ı Kerim insanlara yol gösteren, onları iyiye ve güzele yönlendiren kutsal kitaptır. İbadetleri yap Yetimi koru Fakiri doyur Dosdoğru ol Allah tan başka ilah edinmek. Şeytana uymak. Gıybet etmek. Kibirlenmek. B. tavsiyelerde aklını yollarını yanlış güzele doğru kötülüklerden iyiye Bu ifadeleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yerleştiriniz. 1. Kur an insanların... aklını kullanmasını ister. 2. Kur an... yanlış inançlardan korunma konusunda tavsiyelerde... bulunur. 3. Kur an... doğru bilgiye ulaşmanın... yollarını açıklar. 4. Kur an... iyiye ve... güzele yönlendirir. 5. Kur an... kötülüklerden sakındırır. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 105

106 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Kur an-ı Kerim insanlara iyi bir yaşamın anahtarlarını verir. Bunun için kişinin yapması gereken her şeyi detaylı bir biçimde açıklar. Böylece kişi, sorumluluklarını nasıl yerine getirilmesi gerektiği konusunda tereddüde düşmez. Bu parça aşağıdaki sorulardan hangisinin cevabıdır? A. Kur an ın açıklayıcılığı nasıldır? B. Kur an a göre doğru bilginin kaynakları nelerdir? C. Kur an ın ana konuları nelerdir? D. Kur an nasıl yol gösterir? 2. I. Kur an insanlara yol gösterirken tedrici bir yol takip eder. II. Kur an aklımızı kullanmamızı ister. III. Kur an anlamak için Arapça bilmek gerekir. Numaralanmış bu yargılardan hangileri yanlıştır? A. Yalnız I. B. Yalnız III. C. I ve III. D. II ve III Aşağıdaki ayetlerden hangisi konusu itibariyle diğerlerinden farklıdır? A. Göklerin ve yerin mülkü yalnız Allah ındır. (Rahman suresi 29. ayet) B. Şüphesiz ki bu Kur an, en doğru yola iletir; iyi davranışlarda bulunan müminlere, kendileri için büyük bir mükâfat olduğunu müjdeler. (İsrâ suresi, 9. ayet.) C. Muhakkak ki biz, bu Kur an da insanlara her türlü misali çeşitli şekillerde anlattık... (İsrâ suresi, 89. ayet. D. Bu (Kur an), bütün insanlığa bir açıklamadır; takvâ sahipleri için de bir hidayet ve bir öğüttür. (Âl-i İmrân suresi, 138. ayet.) 3. Allah insana akıl vermiş ve aklını kullanmasını istemiştir. Bu nedenle birçok ayetin sonunda düşünmez misiniz, akletmiyor musunuz gibi ifadeler yer alır. Kur an ın, insanları yönlendirmek için böyle bir yöntem belirlemesinin temel gayesi aşağıdakilerden hangisi olamaz? 5. Aşağıdaki davranışlardan hangisi Kur an-ı Kerim tarafından eleştirilmiştir? A. B. A. Bilime teşvik etmek B. Başkalarının tesirinden kurtarmak C. Doğru yolun bulunması için çaba gösterilmesini sağlamak D. Kişinin kendi doğrularını oluşturtmak C. D. 106

107 YAZILI SINAVA HAZIRLIK A. ahlaki Nâs son inanç ibadet Fâtiha Bu sözcükleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yazınız. (30 puan) 1. Kur an-ı Kerim, Allah ın (c.c.) bütün peygamberlere gönderdiği vahyin... son halkasıdır İnanç konularını oluşturan ayetlerde, imanın temel esasları ile bunların insan ve toplum hayatına sağladığı faydalardan bahsedilir İbadet konularını içeren ayetlerde namaz, oruç, zekât gibi kulluk vazifeleri ile ilgili hükümler bulunur Ahlaki konuları dile getiren ayetlerde ise insanların sahip olması gereken erdemler ile sakınılması gereken davranışlar ele alınır. 5. Kur an, bir kerede vahyedilmemiş, hem Mekke de hem de Medine de olmak üzere yılda parça parça indirilmiştir. 6. Kur an,... Fâtiha suresi ile başlar,... Nâs suresi ile sona erer. B. Aşağıdaki tabloda numaralanmış bilgilerle karşılarındaki kelimeleri uygun şekilde eşleştiriniz. (25 puan) 1. Hz. Peygamber e vahiy yoluyla gelen, mushaflarda yazılı olan, Allah ın (c.c.) kelamıdır. 2. Kur an-ı Kerim de sosyal hayata ilişkin düzenlemeler, aile ve toplum ilişkilerini ele alan hükümlerdir. 3. Kur an-ı Kerim de geçmiş peygamberlerin hayatlarının ve tevhit mücadelelerinin anlatıldığı bölümlerdir. 4. El-Hâdi, el-furkân, eş-şifa, ez-zikir, en-nur bunlardan bazılarıdır. 5. Hz. Peygamberin sözleri, uygulamaları ve sahabilerin yapmış olduğu davranışları onaylamasıdır. a. Kıssa b. Sünnet c. Kur an ç. Kur an ın diğer isimleri d. Muamelat 1. c 2. e 3. a 4. d 5. b C. Aşağıdaki cümlelerden doğru olanlara D, yanlış olanlara Y yazınız. (15 puan) 1. (...) Y Kur an daki hiçbir ayet Hz. Muhammed in uygulaması olmadan anlaşılmaz. 2. (...) Y Sünnet sadece Hz. Muhammed in sözlü ifadelerini kapsar. 3. (...) D Kur an bireysel ve toplumsal hayatı tüm yönleriyle ele alır. 4. (...) D Allah a (c.c.) sadece insanlar değil, kâinat ve içerisinde yer alan tüm varlıklar, yerde ve gökte ne varsa ibadet etmektedir. 5. (...) D İbadetlerde devamlılık, kişilerde ahlaki değerlerin yerleşmesine ve pekişmesine yardımcı olur. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 107

108 Ç. Aşağıdaki çoktan seçmeli soruları yanıtlayınız.(30 puan) 1. Veda Hutbesi nde Hz. Muhammed (s.a.v.)... Ey insanlar! Biliniz ki Rabbiniz birdir, atanız da birdir. Bütün insanlar Âdem den gelmiş. Âdem de topraktan yaratılmıştır. Arap ın Arap olmayana, Arap olmayanın Arap a, beyazın siyaha, siyahın da beyaza hiçbir üstünlüğü yoktur. Allah katında üstünlük ancak takva iledir... demiştir. Bu sözlerden Hz. Muhammed in aşağıdakilerden hangisini düşündüğü söylenebilir? 4. Aşağıdakilerden hangisi Kureyş suresinde geçen Kureyş kabilesi ile ilgili doğru bir bilgidir? A. Hz. Muhammed e (s.a.v.) en çok destek olan kabiledir. B. Mekke nin Hristiyan tek kabilesidir. C. Kabe nin bakımını üstlenen kabiledir. D. Mekke nin Hanif dinine mensup kabilelerindendir. A. İnsanlar farklı ırklardan oluşur. B. Temelde insanlar arasında ayrım söz konusu değildir. C. İnsanlar dinlerine göre değerlendirilir. D. Millet kavramı gereksizdir. 2. Hz. Muhammed (s.a.v.) insanların dertlerini sabırla dinler, sorunlarına çözüm bulmaya çalışırdı. Bu ifade Hz. Muhammed in (s.a.v.) aşağıdaki özelliklerinden hangisine örnek oluşturur? A. İnsanlara değer verirdi. B. İyi bir liderdi. C. Kararlarında cesur davranırdı. D. Doğru sözlü ve güvenilirdi. 3. Kureyş suresinde geçen Kureyş kabilesinin sahip olduğu nimetler arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur? 5. Diğer kutsal kitaplar, insanlar tarafından zamanla değiştirilmiş, asıl hâlleri günümüze ulaşamamıştır. Allah, son ilahi kitap olan Kur an ın hiç bir harfinin değiştirilmeyeceğini ve korunacağını aşağıdaki ayetlerden hangisi ile açıklamıştır? A. Kendi aranızdan, size âyetlerimizi okuyan, sizi her kötülükten arındıran, size Kitab ı, hikmeti ve bilmediklerinizi öğreten bir peygamber gönderdik. (Bakara suresi, 151. ayet) B.... İnsanlara, kendilerine indirileni açıklaman ve onların da (üzerinde) düşünmeleri için sana bu Kur an ı indirdik. (Nahl suresi, 44. ayet) C.... Geçmiş her ümmet içinde de mutlaka bir uyarıcı peygamber bulunmuştur. (Fâtır suresi, 24. ayet) D. Doğrusu kitabı biz indirdik, onun koruyucusu elbette biziz. (Hicr suresi, 9. ayet) A. Saygınlık B. Ticari ayrıcalık C. Güvenlik D. İlim sahibi olma 6. Aşağıdakilerden hangisi Kur an ın temel konularından biri değildir? A. İnanç B. Gayb bilgisi C. İbadet D. Ahlak 108

109 5.4. BİR PEYGAMBER TANIYORUM: HZ. NUH (8.5.4.) ÖĞRENELİM Aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yazınız. 1. Hz. Nuh gönderilen... üçüncü peygamberdir. 2. Hz. Nuh Kur an-ı Kerim de adı geçen... nebi peygamberlerden biridir. 3. Gönderildiği topluluğu... tevhit inancına davet etmiştir. 4. Hz. Nuh ilk önce ailesiyle... imtihan edilmiştir Kavmi Hz. Nuh u dikkate almadı. 6. Allah Hz. Nuh a bir... gemi yapmasını emretti. 7. Hz. Nuh un kavmi onunla... alay etti. 8. Gemiye her... canlıdan bir çift alması konusunda uyardı. 9. Gemiyi bitirdiğinde çok fazla... yağmur yağdı ve her yer sular altında kaldı. 10. Sular yükseldiğinde... gemiye binenler kurtuldular. 11. Kalan diğer herkes... sular altında kaldı. 12. Ailesi O na... itaat etmemiş ve sular altında kalmıştır. UYGULAYALIM sular alay nebi üçüncü büyük canlıdan çift gemi Bu ifadeleri aşağıdaki cümlelerde boş bırakılan yerlere uygun biçimde yazınız. 1. Hz. Nuh gönderilen... üçüncü peygamberdir. 2. Hz. Nuh un ümmeti kendisiyle... Nebi etmiştir. 3. Gemiye her... canlıdan bir çift almıştır. 4. Hz. Nuh... alay bir peygamberdir. 5. Hz. Nuh... büyük bir... gemi yapmıştır. 6. Hz. Nuh un kavmi... sular altında kalmıştır. 109

110 TESTİNİ ÇÖZELİM 1. Hz. Nuh un kavminin Allah tarafından cezalandırılmasının nedeni aşağıdakilerden hangsiidir? A. Allah a değil putlara iman etmeleri B. Ölçü ve tartıda adaletsiz olmaları C. Dağlara büyük evler yapmaları D. Hz. Nuh u memleketinden kovmaları 4. Aşağıdakilerden hangisi Hz. Nuh ile ilgili doğru bir bilgi değildir? A. Hz. Nuh halkını tevhit inancına davet etmiştir. B. Hz. Nuh gönderilen ilk peygamberdir. C. Ailesi O na itaat etmemiştir. D. Hz. Nuh bir gemi yaparak kavmini kurtarmak istemiştir. 2. O, Ben, kendimi sudan koruyacak bir dağa sığınacağım. dedi. Nûh, Bugün Allah ın rahmet ettikleri hariç, onun azabından korunacak hiç kimse yoktur dedi. Derken aralarına dalga giriverdi de oğlu boğulanlardan oldu. (Hud suresi 43. ayet) Bu ayetten hareketle aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A. Nuh kavmini uyarmıştır B. Oğlu sudan korunacağını iddia etmiştir. C. Hz. Nuh bu azaptan kaçışın olmadığını belirtmiştir. D. İlk boğulan oğlu olmuştur. 3. Hz. Nuh un yaptığı araç aşağıdakilerden hangisidir? A. Sal B. Araba C. Gemi D. Kayık 5. Hz. Nuh kavmi hangi doğa olayıyla cezalandırılmıştır? A. Toprak kayması B. Kar C. Tufan D. Deprem 6. Hz. Nuh un kavminden ona inanmayanlar arasında Hz. Nuh un karısı ve oğlu da vardır. Bu yargıdan aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A. Peygamberlerin aileleri günahsızdır. B. Peygamberler farklı ailelere mensuptur. C. Her insan sadece kendinden sorumludur. D. İnsanlar kendi iradeleriyle iman edebilirler. 110

111 5. ÜNİTE DEĞERLENDİRME TESTİ 1. Kur an-ı Kerim insanları aşağıdaki konulardan hangisi hakkında uyarıda bulunmamıştır? A. İsraftan kaçınmak B. Anne babaya saygı duymak C. Akrabalara sahip çıkmak D. Kararları tek başına almak 2. Kur an-ı Kerim insanlara niçin namaz kılınması gerektiği, yardımlaşmanın önemi gibi bir takım konularda tavsiyelerde bulunur. Buna göre Kur an ın ana konusu aşağıdakilerden hangisidir? A. Ahlak B. İbadet C. İnanç D. Kıssa 3. İslam dininin ana kaynaklarından biridir. Hz. Muhammed in yaşamı ve sözlerini ifade eder. Bu bilgiler aşağıdakilerden hangisi ile ilgilidir? A. Sünnet B. Kur an C. Farz D. Vacip 4. Aşağıdakilerden hangisi Kur an da anlatılan ahlak ile ilgili değildir? 5. I. Kur an-ı Kerim insanlara yol gösterir. II. Kur an-ı Kerim de yalnızca inanç konuları yer almaktadır. III. Kur an ı Kerim insanlardan aklını kullanmalarını istemiştir. Kur an ı Kerim le ilgili bu yargılardan hangileri yanlıştır? A. Yalnız I. B. Yalnızca II. C. I ve II. D. II ve III. 6. Kur an-ı Kerim de eski peygamber ve kavimlerin başından geçen kıssaların yer almasının nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A. Geçmişteki olaylardan ders çıkarmak B. Tarihî bilgileri öğrenmek C. Eski kavimleri kınamak D. Geçmişi detaylı bilmek 7. Aşağıdakilerden hangisi Kur an ın ana konularından muamelat ile ilgili değildir? A. Boşanma B. Miras C. Cezalar D. Zekât 8. Kur an-ı Kerim in amaçlarından biri kötülüklerden sakındırması ve insanları iyiliğe sevk etmesidir. Aşağıdakilerden hangisi Kur an ın bu amacı ile doğrudan ilgilidir? A. Anne babaya saygı B. Yoksula yardım C. Namaz kılma D. Yaşlı ziyareti A. İnançla ilgili ayetler B. Ahlakla ilgili ayetler C. İbadetle ilgili ayetler D. Kıssalarla ilgili ayetler AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 111

112 9. Hz. Nuh ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır? 14. Kur an ın konularından kıssalarla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A. Nebi bir peygamberdir. B. Kavmini tevhit inancı konusunda uyarmıştır. C. Gönderilen beşinci peygamberdir. D. Ailesiyle imtihan edilmiştir. 10. I. İnanç Kur an ın ana konularındandır. II. İslamiyetin ana kaynakları Kur an ve sünnettir. III. Kur an insanlara doğru yol gösterirken tedrici bir yöntem izler. Bu yargılardan hangileri doğrudur? A. Yalnız I. B. I ve II. C. II ve III. D. I, II ve III. A. Kıssalar sadece peygamberlerin hayatlarını anlatır. B. Kıssaların amacı tarihî bilgi vermektir. C. Kıssalar yaşanmamış olayları sadece ibret için aktarır. D. Kıssalar geçmiş kavim ve peygamberler üzerinden ilahi mesaj aktarır. 15. Kur an namaz kılmanın farz olduğunu bildirmiş fakat nasıl namaz kılınacağını açıklamamıştır. Müslümanlar namazın nasıl kılınacağını Hz. Muhammed den (s.a.v.) öğrenmiştir. Bu parçada vurgulanan aşağıdakilerden hangisidir? 11. Aşağıdakilerden hangisi Kur an da belirtilen ibadetlerle ilgili değildir? A. Hac yapma B. Alışveriş yaparken adaletli olma C. Sadaka verme D. Namaz kılma 12. Aşağıdaki peygamberlerden hangisi gemi yaparak kavminden iman edenleri helak olmaktan kurtarmıştır? A. Sahabe uygulaması B. İslam tarihî geleneği C. Sünnet D. Ataların davranışları A. Hz. İbrahim B. Hz. İsmail C. Hz. Nuh D. Hz. İshak 13. Kur an-ı Kerim, Allah ın diğer peygamberlere de gönderdiği vahyin son halkasıdır. Buna göre, Kur an ı diğer kutsal kitaplardan ayıran en önemli özellik aşağıdakilerden hangisidir? 112 A. Hiçbir harfinin bile değiştirilmemesi B. Arapça olması C. 23 yılda inmesi D. Hz. Muhammed e (s.a.v.) vahyedilmesi

113 1. DENEME SINAVI 1. Hz. Nuh ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A. Kur an da adı geçen peygamberlerdendir. B. Kavmi sular altında kalmıştır. C. Nebi bir peygamberdir. D. Ailesi ile birlikte gemiye binmiştir. 4. Aşağıdakilerden hangisi İslam dininin korunmasını emrettiği temel esaslardan değildir? A. Canın B. Malın C. İsmin D. Aklın 2. Aşağıdakilerden hangisi mevsimlerin sürekliliği, gece ile gündüzün birbirini izlemesi, su döngüsü gibi doğa olaylarına örnek olarak gösterilebilir? A. Toplumsal yasalar B. Evrende düzen ve ölçü C. İnsan iradesinin önemi D. Biyolojik yasalar 5. I. Kur an-ı Kerim de yer alan bilgiler insanlık için rahmettir. II. Kur an-ı Kerim gönderilen ilk ilahi kitaptır. III. Kur an ın insanlara aklını kullanmaları konusunda öğütleri vardır. Bu yargılardan hangisi yanlıştır? A. Yalnız II. B. I ve II. C. II ve III. D. I, II ve III. 3. Allah evrende yarattığı her varlığı belirli bir ölçü içinde, kader programında yaratmıştır. Bu nedenle Allah ın yarattığı varlıklarda güzellik, uyum ve denge vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu konuda örnek bir ayet değildir? A....Allah a inanıyor ve teslim olmuşsanız, ona güvenin. (Yunus suresi, 84. ayet) B....Her şeyi yaratan ve bir ölçüye göre düzenleyen Allah tır. (Furkan suresi, 2. ayet) C....Onun katında her şey bir ölçü (miktar) iledir. (Rad suresi, 8. ayet) D....Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık. (Kamer suresi, 49. ayet) 6. I. Kur an-ı Kerim insanlara yol gösterir. II. İnsanların yapması gerekenleri en uygun bir dille açıklar. III. Kur an doğru bilgiye önem verir. Bu yargılardan hangileri doğrudur? A. Yalnız I. B. Yalnız II. C. I ve III. D. I, II ve III. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 113

114 7. Aşağıdaki tablonun kaçıncı satırındaki bilgi yanlıştır? A. B. C. D. Fiziksel yasa Toplumsal yasa Biyolojik yasa Fiziksel yasa Güneş ve ayın hareketleri Adaletsizliğin düzeni bozması Yaşamın beslenmeye bağlı olması Kuşların kanatlarının olması 9. Aşağıdakilerden hangisi, Ya öğreten ya öğrenen, ya dinleyen ya da bunları seven ol. Beşincisi olma helak olursun. hadisini ilke edinen birinin özelliği olamaz? A. Okul yaptırmak B. Çok kitap okumak C. Yalnızca gezmek D. Bilimsel araştırmalar yapmak 8. Kur an-ı Kerim de evrendeki ölçü ve dengeye dikkat çekilmiş ve insanın buna göre hareket etmesi istenmiştir. Aşağıdakilerden hangisi bu konuda bir ayet değildir? A. Güneş ve ay bir hesaba göre (hareket etmekte)dir. Yıldızlar ve ağaçlar (Allah a) secde ederler. (Allah ın koyduğu ölçülere göre hareket ederler.) Göğü Allah yükseltti ve mizanı (dengeyi) o koydu. Sakın dengeyi bozmayın. (Rahmân suresi, 5-8. ayetler) B. Ona iki yolu (iyi ve kötüyü) gösterdik. (Beled suresi, 10. ayet) C. Geceyi ve gündüzü, Güneş i ve Ay ı yaratan O dur. Her biri bir yörüngede hareket etmektedir. (Enbiyâ suresi, 33. ayet) D....Her şeyi yaratmış, ona bir ölçü, biçim ve düzen vermiştir. (Furkân suresi, 2. ayet) Aşağıdakilerden hangisi Kur an ın sosyal hayatla ile ilgili kurallarını ifade eder? A. İnanç B. İbadet C. Kıssa D. Muamelat 11. Hani bir vakitler İsrailoğulları ndan şöylece mîsak (kesin bir söz) almıştık: Allah tan başkasına tapmayacaksınız, ana-babaya, onlara yakınlığı olanlara, öksüzlere, çaresizlere de iyilik yapacaksınız, insanlara güzellikle söz söyleyecek, namazı kılacak, zekatı vereceksiniz. Sonra çok azınız müstesna olmak üzere sözünüzden döndünüz, hâlâ da dönüyorsunuz.(bakara surei 83. ayet) Bu ayette Kur an ın ana konularından hangisi yer almamaktadır? A. İnanç B. Kıssa C. İbadet D. Ahlak 114

115 2. DENEME SINAVI 1. I. Kader utansın II. Kaderini yenmek III. Kader mahkûmu IV. Kader kurbanı Yukarıdaki ifadelerden hangileri toplumda yaygın olan yanlış anlayışları ortaya koymaktadır? A. II ve III. B. II ve III. C. I, II ve IV. D. I, II, III ve IV 2. I. İnnel insane lefi husr. II. İllelezine amenü ve amilu s-salihati, evteva sav bil hakkı veteva sav bi s-sabr. III. Ve l asr. Asr suresinin doğru sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? A. I, III, II B. II, I, III C. II, III, I D. III, I, II Namazı dosdoğru kılın, zekatı verin ve rüku edenlerle birlikte siz de rüku edin. (Bakara suresi 43. ayet) 2. (Size farz kılınan oruç), sayılı günlerdedir. İçinizden hasta olan veya yolculukta bulunan ise, diğer günlerde, tutamadığı günler sayısınca tutar. Ona dayanamayanlar için de bir yoksulu doyuracak kadar fidye gerekir. Her kim de hayrına fidyeyi artırırsa, hakkında daha hayırlıdır. Bununla beraber, eğer bilirseniz, oruç tutmanız sizin için daha hayırlıdır. (Bakara suresi 183. ayet) 3. Siz namazı hakkıyle kılmaya bakın ve zekatı verin! Kendi nefsiniz için her ne hayır yaparsanız Allah katında onu bulursunuz. Muhakkak ki Allah bütün yaptıklarınızı görmektedir. (Bakara suresi 110. ayet) Bu ayetlerde Kur an-ı Kerim in ana konularından hangisine değinilmiştir? A. Kıssa B. İnanç C. İbadet D. Muamelat 3. Yahudilere gönderilen bir peygamberdir. Kendisine indirilen kutsal kitabın adı Zebur dur. Hz. Davut tan sonra gönderilen bir peygamberdir. Halkını Mısır dan çıkararak kurtarmıştır. Hz. Musa ile ilgili numaralanmış bu ifadelerden kaç tanesi doğrudur? A. 1 B. 2 C. 3 D Fiziksel, biyolojik ve toplumsal yasaların ortak yönü aşağıdakilerden hangisidir? A. Allah ın evrende yarattığı düzenin daha iyi anlaşılmasına yardımcı olurlar. B. Madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı, hareketi ve maddeler arası ilişkilerle ilgili prensiplerdir. C. İnsan dışında hiçbir varlığı etkilemezler. D. Toplumdan topluma değişebilen özelliktedirler. AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 115

116 6. Allah, kendisinden başka hiçbir ilâh olmayandır. Diridir, kayyumdur. O nu ne bir uyuklama tutabilir, ne de bir uyku. Göklerdeki her şey, yerdeki her şey O nundur. İzni olmaksızın O nun katında şefaatte bulunacak kimdir? O, kulların önlerindekileri ve arkalarındakileri (yaptıklarını ve yapacaklarını) bilir. Onlar O nun ilminden, kendisinin dilediği kadarından başka bir şey kavrayamazlar. O nun kürsüsü, bütün gökleri ve yeri kaplayıp kuşatmıştır. (O, göklere, yere, bütün evrene hükmetmektedir.) Gökleri ve yeri koruyup gözetmek O na güç gelmez. O, yücedir, büyüktür. Bu ayetten aşağıdakilerin hangisine ulaşılamaz? 9. Allah, geceyi gündüzün içine sokar, gündüzü de gecenin içine sokar. Güneşi ve Ay ı da koyduğu kanunlara boyun eğdirmiştir. Her biri belirli bir vakte kadar akıp gitmektedir. İşte bu, Allah tır, Rabbinizdir. Mülk yalnızca O nundur. Allah ı bırakıp da ibadet ettikleriniz, bir çekirdek zarına bile hükmedemezler. (Fâtır suresi, 35. ayet) Bu ayetteki altı çizili sözde ifade edilen yasa aşağıdakilerden hangisidir? A. Fiziksel yasalar B. Biyolojik yasalar C. Üreme yasaları D. Toplumsal yasalar A. Allah tek ilahtır. B. Allah ın kudreti sonsuzdur. C. Allah kullarının her yaptığını izlemez. D. Allah ın izni olmaksızın bir şey yapmak mümkün değildir. 7. İnsanoğlunun aşağıdakilerden hangisini özgür iradesiyle seçmesi imkânsızdır? A. Din B. Cinsiyet C. Eğitim D. Meslek Kader, Allah ın bütün nesne ve olayları ezelî ilmiyle bilip belirlemesi ; kaza ise Allah ın nesne ve olaylara ilişkin ezelî planını gerçekleştirmesi şeklinde tanımlanır. Evrendeki her şey kaza ve kadere göre gerçekleşir. İnsan, fiillerini özgürce gerçekleştirir, aksi takdirde mükâfat veya ceza uygulaması Allah ın adalet ilkesiyle bağdaşmaz. Kader inancı insana, rızkını kazanmak için çalışması, hayat bir gün son bulacağı için de faydalı ve yararlı ameller işlemesi gerektiği bilincini aşılar. Bu parçaya göre aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 8. Maun suresi ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A. Mekke de indirilmiştir. B. Kur an-ı Kerim in 107. suresidir. C. Yedi ayetten oluşur. D. İnsanların tevbe etmesi gerektiğinden bahseder. A. Kaza ve kader kavramlarını doğru bir biçimde tanımlamaktadır B. Özgürlük ve sorumluluk ilişkisini İslam a uygun şekilde açıklamıştır. C. Kadere inanmanın mükafat kazandıracağını belirtmektedir. D. Her canlının bir sonu olduğu gerçeğini ifade etmektedir. 116

117 3. DENEME SINAVI 1. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A. Fiziksel yasalar madde ve enerji ile ilgili yasalardır. B. Toplumsal yasalara uymak birlikte yaşamı kolaylaştırır. C. Biyolojik yasalar yalnızca Kur an da yer alır. D. Evrendeki ölçü ve düzen gözlemlenebilir. 2. Kader Allah ın aşağıdakilerden hangi sıfatlarıyla ilgilidir? A. Tekvin-İrade B. İlim-İrade C. Kıdem-Hayat D. Sem i-hayat 4. Aşağıdaki ifadelerden hangisi insanın paylaşma ve yardımlaşmaya ihtiyaç duyan bir varlık olduğunu kanıtlamakta kullanılamaz? A. İnsan küçük yaşlardan itibaren ihtiyaç duyar, aksi takdirde yaşayamaz. B. Sıkıntılı zamanlarında insanın yanında birini araması paylaşmaya ihtiyacı olduğunu gösterir. C. Kavga ortamı toplumun huzur ve güvenini bozar, düşmanlıkların önünü açar. D. Genel olarak insanın, ihtiyaç duyduğu alanların tamamında uzmanlaşması mümkün değildir. 3. Karar alırken diğer insanların fikirlerini almak, doğru karar vermenin anahtarlarındandır. Tek başına alınan kararlar meseleye birçok açıdan bakmaya engel olur. Bu parçada anlatılmak istenen kavram aşağıdakilerden hangisidir? A. Hikmet B. Teslim C. İstişare D. İlim 5. (I) İnsanın özgürlüğü, zorlama ve baskı olmadan kendi iradesiyle karar vermesidir. (II) Sorumluluk ise verdiği karar sonrasında doğan sonuçları kabul etmesidir. (III) İslam dinî, söz ve davranışlardan sorumlu tutulmayı akla ve özgür iradeye bağlı kılmıştır. (IV) Akıl ve irade sahibi olmayan diğer tüm canlılar da yaptıkları davranışlardan sorumlu tutulurlar. Bu parçada numaralanmış yargılardan hangisi yanlıştır? A. I B. II C. III D. IV AKILLIM! Pratik Defter - Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi 8 117

118 6. Nitekim biz size, ayetlerimizi okuyacak, sizi kötülükten arıtacak, size kitabı ve hikmeti ve bilmediklerinizi bildirecek, aranızdan bir peygamber gönderdik. (Bakara suresi 151. ayet) O hâlde yüksek azim sahibi peygamberlerin sabretmesi gibi sabret (Ahkaf suresi, 35. ayet) Ant olsun, Allah ın resulünde sizin için güzel bir örnek vardır. (Azhab suresi, 21. ayet) Bu ayetlerde işaret edilen peygamber aşağıdakilerden hangisidir? 9. I. Hz. Yusuf uzun Mısır da yıllar yöneticilik yapmıştır. II. Hz.Yusuf, Hz. Yakup un oğludur. III. Hz. Yusuf cömert ve sevgi dolu bir insandı. Bu yargılardan hangileri doğrudur? A. Yalnız I. B. I ve II. C. II ve III. D. I, II ve III. A. Hz. Nuh B. Hz. Muhammed C. Hz. İbrahim D. Hz. Süleyman 7. Zekat verilecek mallar ve oranlarıyla ilgili aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır? A. Gümüş 1/10 B. Büyükbaş hayvan 1/30 C. Altın 1/40 D. Koyun 1/ Kur an-ı Kerim in 103. suresidir. Adını ilk ayette yer alan zaman anlamına gelen kavramdan alır. Mekke de nazil olmuştur. Bu sure aşağıdakilerden hangisidir? A. Kureyş suresi B. Asr suresi C. Nasr suresi D. Alak suresi 8. Hz. Şuayb ın gönderildiği kavim aşağıdakilerden hangisidir? A. Ashab-ı Eyke B. Ashab-ı Ress C. Ashab-ı Uhud D. Ashab-ı Karye 118

119 Uygulama, Pekiştirme ve Testlerin Yanıtları için: * * Telefonunuza aşağıdaki "QR kod"u okutunuz. 119