KÖYCEĞİZ-DALYAN ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ BALIKÇILIĞININ SOSYO-EKONOMİK ANALİZİ RAPORU

Transkript

1 Türkiye nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi KÖYCEĞİZ-DALYAN ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ BALIKÇILIĞININ SOSYO-EKONOMİK ANALİZİ RAPORU Türkiye nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi Hazırlayan: Akdeniz Koruma Derneği ġubat 2014 Ġzmir

2 Yazarlar: Huriye GÖNCÜOĞLU 1, Vahdet ÜNAL 1, Bülent MĠRAN 2 1 Ege Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, 35100, Bornova, Ġzmir 2 Ege Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, 35100, Bornova, Ġzmir Düzelti: Güner ERGÜN ve Harun GÜÇLÜSOY Kapak Fotoğrafı: Vahdet ÜNAL Rapor içinde geçen fotoğraflar: Vahdet ÜNAL, Huriye GÖNCÜOĞLU, Burcum KURT, Hakan KAYKAÇ, Zafer TOSUNOĞLU, Resim 2: Ali Ġhsan GÖKÇEN, Doğa Derneği Anketör Koordinatörü Huriye GÖNCÜOĞLU Anketörler Elizabeth Grace TUNCA ERONAT Yalçın KAYA Burcum KURT Huriye GÖNCÜOĞLU Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Konusunda Algı Ölçme Çalışması; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü (TVKGM) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı Türkiye Temsilciliği (UNDP Türkiye) tarafından yürütülen Türkiye nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Sisteminin Güçlendirilmesi Projesi kapsamında yapılmıştır.

3 SUMMARY This study is a socio-economic examination of the fisheries in the Köyceğiz-Dalyan Special Environmental Protection Area (SEPA). For this purpose, various questionnaires were designed and conducted as face-to-face interviews between March and June, 2013, sampling commercial and amateur fishermen as well as the members of DALKO Dalyan Fishery Cooperative. Also were covered subjects such as the local fishermen s current, short and long term views of fisheries, their requirements for sustainable fisheries and their preferences to obtain the maximum amount of yield without disturbing the ecology. The high biological fertility of Köyceğiz-Dalyan causes commercial and amateur fishermen that share this resource to have different inclinations, structures and benefits. Commercial fishing activities in Köyceğiz-Dalyan are done in the sea and in the lagoon areas of DALKO. Due to increasing illegal fishing activities as well as alternative income brought by tourism, commercial fisheries are in decline. This fact conveys a negative outlook in terms of economic performance and renders sustainability of commercial fisheries in the area impossible without alternative incomes. 73% of the fishermen interviewed confirmed they have alternative incomes, which is an explanation of their continuation under current conditions. Fishermen prefer not rely their economy solely on fishing for reasons such as developing tourism, presence of DALKO and the fact that the area is a SEPA. Commercial fishermen argue that sustainable fisheries would be possible if marine products were to be captured under feasible legal regulations. For better catch amounts, they needed to improve the physical conditions of their vessels and be offered better credit options. For a level of yield that will not harm the ecology, their first preference was Physical conditions of vessels must be upgraded, followed by Credit terms must be improved and Artificial reefs must be built and lastly, Marketing opportunities must be improved. The foremost problems in the Köyceğiz-Dalyan SEPA amateur fisheries are that the activity is misused by illegal fishing practices, and that the activities cannot be recorded or managed. 67% of the amateur fishermen opting for licencing as a prerequisite with 77.3 TRL annual license fee is a noteworthy finding that should be considered positive in terms of fisheries management. As well as illegal fishers call themselves amateur fishermen and acknowledge the

4 illegality, they are nonetheless not willing to give up their incomes. Real amateur fishermen, on the other hand, complain about illegal fishing as much as licenced commercial fishermen. Dalko Dalyan Fishery Cooperative plays the most important role in the fisheries in the area. It has cooperated with the gendarmerie (in lakes and canals) and the coastguard (in the sea) in combating illegal fishing, constantly patrolling these areas with its own boats and rangers. The answers of cooperative members to questionnaire reveal that DALKO Dalyan Fishery Cooperative has mostly fulfilled its foundation purposes which are protecting and preserving the small-scale fishermen in the area, marketing marine products, creating job opportunities, continuing the tradition of lagoon fishing in the area, to preserve the environment and nature. In terms of decision makers and administration, the findings of the study suggest that the current management tools, regulations and laws pertaining to fisheries in the Köyceğiz-Dalyan SEPA are insufficient for protection and management. This report and its findings should be discussed at a meeting with maximum shareholder participation, and the information and discussions of the meeting should shed light to establish a fisheries management plan for (both amateur and commercial) Köyceğiz-Dalyan SEPA fishermen. Results of the study is hoped to also contribute to the establishment of integrated coastal zone management policy in the Köyceğiz-Dalyan SEPA. ÖZET Bu çalıģmada, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma (ÖÇK) bölgesi balıkçılığı sosyoekonomik açıdan incelenmiģtir. Bu amaçla çeģitli soru formları geliģtirilmiģ ve Mart-Haziran 2013 tarihleri arasında, yüz yüze anketler yapılmıģtır. Anketler ticari balıkçılık, amatör balıkçılık, S.S. Dalko Dalyan Su Ürünleri Kooperatifi yönetimi ve ortakları ekseninde yürütülmüģtür. Ayrıca bölge balıkçılarının balıkçılığa dönemsel (bugün, orta ve uzun vadede) bakıģları, sürdürebilir balıkçılık için yapılması gerekenler, doğal yapıya zarar vermeyecek düzeyde ürün elde etmek için tercihleri gibi konular ele alınmıģtır. Köyceğiz-Dalyan ın biyolojik verimliliğinin yüksek olması, bu kaynağı kullanan ticari ve amatör balıkçıların farklı yapı, hedef ve çıkarlara sahip olmasına neden olmaktadır. Köyceğiz- Dalyan ÖÇK Bölgesinde ticari balıkçılık faaliyetleri denizde ve DALKO dalyan alanında

5 gerçekleģmektedir. Bölgede turizmin yarattığı alternatif geçim kaynaklarından dolayı, ticari olarak balıkçılık mesleğini yapan kiģi sayısı giderek azalmaktadır. Ticari balıkçıların azalmasının bir diğer sebebi ise yasadıģı avcılığın giderek artmasıdır. Bölgede ticari anlamda yapılan balıkçılık ekonomik performans açısından olumsuz bir görüntü vermekte ve alternatif gelir kaynakları olmaksızın sürdürülebilirliği mümkün görünmemektedir. GörüĢülen balıkçıların %73 ünün balıkçılıktan baģka geliri olması mevcut koģullarda balıkçılık yapmaya devam etmelerine bir açıklama getirmektedir. Balıkçılar, bölgenin ÖÇK Bölgesi olması, DALKO nun varlığı ve turizmin geliģmiģ olması gibi faktörlerden dolayı sadece balıkçılığa bağlı bir geçim sürmeyi tercih etmemektedir. Ticari balıkçılar, uygulanabilir yasal düzenleme çerçevesinde deniz ürünü elde edilirse, sürdürebilir balıkçılık yapılabileceğini düģünmektedir. Ticari balıkçılar daha çok ürün elde etmek için teknelerin fiziki yapısı ve balıkçılara sağlanan kredi olanakları iyileģtirilmeli gerektiğini ifade etmiģlerdir. Doğal yapıya zarar vermeyecek düzeyde ürün elde etmek için birinci tercihleri, teknelerin fiziki yapısı iyileģtirilmeli, ikinci tercihleri, kredi olanakları iyileģtirilmeli ve yapay resifler oluģturulmalı, üçüncü tercihleri ise pazarlama olanakları iyileģtirilmeli Ģeklinde olmuģtur. Köyceğiz-Dalyan ÖÇK bölgesinde amatör balıkçılık ile ilgili en önemli sorun, bu aktivitenin yasadıģı balıkçılık yapanlarca suistimal edilmesi, herhangi bir kayıt tutulmaması ve yönetilememesidir. Öte yandan, amatör balıkçıların %67 sinin amatör balıkçılığa lisans alma zorunluluğu getirilmesini istemesi ve bunun için yılda 77,3 TL lisans ücreti ödemeyi kabul etmesi, balıkçılık yönetimi açısından olumlu olarak değerlendirilmesi gereken bir bulgudur. YasadıĢı avcılık yapan ve kendilerini amatör olarak adlandıran balıkçılar, yaptıklarının yasal olmadığını bildikleri gibi bu Ģekilde elde ettikleri gelirden de vazgeçmek niyetinde de değildir. Gerçek amatör balıkçılar, yasadıģı avcılık yapılmasından ruhsatlı ticari balıkçılık yapan balıkçılar kadar Ģikayetçidir. S.S. Dalko Dalyan Su Ürünleri Kooperatifi bölge balıkçılığında en önemli rolü oynamaktadır. YasadıĢı avcılıkla mücadelede Jandarma (göl ve kanallarda) ve SGK (denizde) ile birlikte Dalko da görev üstlenmiģtir ve kendi devriye botları ve korucularıyla kiralamıģ oldukları alanda sürekli kontrollerde bulunmaktadır. Kooperatif ortaklarının anket sorularına verdikleri cevaplar, S.S. Dalko Dalyan Kooperatifi nin kuruluģ amaçlarını (bölgede bulunan küçük balıkçıları korumak ve gözetmek, iģ imkanı sağlamak, avcılık ürünlerini pazarlamak, eski dalyan

6 balıkçılığını sürdürmek, çevre ve doğayı korumak) büyük ölçüde gerçekleģtirdiğini göstermektedir. ÇalıĢmanın bulguları karar vericiler ve yönetim açısından değerlendirilecek olursa, Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesinde mevcut balıkçılık yönetimi araçlarının, balıkçılıkla ilgili kural ve düzenlemelerin balıkçılığın korunması ve yönetilmesi anlamında yetersiz olduğu söylenebilir. Bu rapor ve bulguları mümkün olan en üst seviyede paydaģ katılımının sağlandığı bir toplantıyla tartıģılmalı ve mevcut bilgilerin ve tartıģmaların ıģığında Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesi balıkçılığı (ticari, amatör) için bir balıkçılık yönetim planı hazırlanması çalıģmalarına baģlanmalıdır. ÇalıĢma sonuçlarının aynı zamanda Köyceğiz-Dalyan ÖÇK Bölgesinde bir bütünleģik kıyı alanı yönetimi politikası oluģturulmasına da katkı yapması umulmaktadır.