ÜN TE: 11 EK EYLEM EK EYLEM ( MEK EYLEM )

Transkript

1 ÜN TE: 11 EK EYLEM EK EYLEM ( MEK EYLEM ) Ad ve ad soylu sözcüklere gelerek onlar yüklem yapan ya da çekimli eylemlere gelerek onlar bileflik zamanl yapan ektir. Ek eylemin dört çekimi vard r: 1. di li geçmifl zaman çekimi: Dün hava güzeldi. (güzel idi) Ozan henüz evdeydi (evde idi) Geçen hafta çocuklar buradayd. (burada idi) Bu cümlede ek eylem güzel, evde, burada sözcüklerine gelerek onlar yüklem yap yor. * Ek eylemin dili geçmifl zaman eki di, çekimli eylemlere gelirse onlar hikâye bileflik zamanl eylem yapar. Denizin mavisi ile ormanlar n yeflili birbirine kar flm flt. (kar flm fl idi, mifl li geçmifl zaman n hikâyesi) Yeflil gözleriyle mahzun mahzun bak yordu. (bak yor idi, flimdiki zaman n hikâyesi) Keflke geziye ben de gelseydim. (gelse idim, dilek flart n hikâyesi) 2. mifl li geçmifl zaman çekimi: Gülün rengi k rm z ym fl. (k rm z imifl) Vapur bu saatte bile doluymufl. (dolu imifl) * Ek eylemin mifl li geçmifl zaman eki mifl, çekimli eyleme gelirse onlar rivayet bileflik zamanl eylem yapar. Bir bahar günü geri dönecekmifl. (dönecek imifl, gelecek zaman n rivayeti) Ça rsak Mustafa Bey de gelirmifl. (gelir imifl, genifl zaman n rivayeti) 155

2 Dostlar da flimdi burada olmal ym fl (olmal imifl, gereklili in rivayeti) 3. Koflul çekimi: Su so uksa içme. (so uk ise) Çocuk küçükse kendisi gelemez. (küçük ise) * Eylemin koflul eki se, sa çekimli eylemlere gelirse onlar koflul bileflik zamanl eylem yapar. Çiçekler açm flsa bahar gelmifl demektir. (açm fl ise, mifl li geçmiflin koflulu) Sen geldiysen yüzümüz gülecek demektir. (geldi isen, di li geçmiflin koflulu) 4. Genifl zaman çekimi : Ben daha bir çocu um. Sen çok ak ll bir k zs n. Onun yüzü her zaman güleçtir. * Ek eylemin genifl zaman n n 3. kifli eki olan dir, çekimli eylemlere gelirse onlar bileflik zamanl yapar. Bu ek, eklendi i eyleme olas l k ya da kesinlik anlam katar. Bugünkü iflimiz burada bitmifltir. (Kesinlik anlam ) Annem eve gelmifltir, beni bekliyordur. (Olas l k anlam veren) * Ek eylemin genifl zaman 1. kifli eki ile 1. kifli iyelik ekini kar flt rmamak gerekir. Ben ö retmenim. (Ek eylem eki) Benim ö retmenim. ( yelik eki) 156

3 Ö REND KLER M Z PEK fit REL M 1. " nsan gücü olmasayd, flu nefleli vadi ne olurdu? çine girilmesi imkans z, balta girmemifl ormanlarla kapl bir batakl k. Aya n z n dibinde m r ldanarak akan rma, çamurdan kurtaran, insano ludur. fiu da geçitleri, flu yollar hep insanlar taraf ndan aç lm flt r. Sizin, güzellik, ahenk zarafet dedi iniz fleyler hep kazman n, küre in, baltan n eseridir." Bu parçadan i- ek eyleminin kullan lmad sözcükler: Bu parçada -d r, -dir ek eyleminin kullan ld sözcükler: 2. Afla daki cümlelerde geçen ek eylemleri bulal m ifllevlerini yandaki kutucu a iflaretleyelim. Ad yüklem Birleflik Zamanl Yaprak Eylem Yapmak Bu yolu aflmak zordur. Ek eylem: Caddeler bayraklarla süsleniyordu. Ek eylem: Toptanc ya gelen annesiymifl Ek eylem: Keflke biz de seninle gideydik. Ek eylem: Haylaz d r köpe imin ad. Ek eylem: Bilsem gider miydim? Ek eylem: O s ralar ben tutukluydum. Ey eylem: 157

4 3. özgürüm özgürüz özgürsün özgürsünüz özgür özgürler Siz de "mutlu" sözcü ünü yukar daki örnekte oldu u gibi ek eylemin afla da istenen kipleri ile çekimleyin. Ek eylemin koflulu Ek eylemin Ek eylemin Ek eylemin ö renilen genifl zaman geçmifl zaman geçmifl zaman 4. Verilen adlar afla da istenen do rultusunda çekimleyelim. "ö renci" ek eylemin genifl zaman 2. Tekil Kifli: olumsuzu: merakl ek eylemin koflulu 1. Tekil Kifli: olumsuzu: canl ek eylemin görülen geçmifl zaman 3. Tekil Kifli: olumsuzu: kuflku ek eylemin ö renilen geçmifl zaman 3. Ço ul Kifli: olumsuzu: 5. Afla daki atasözlerini ekeylem alm fl sözcüklerle tamamlayal m Zü ürt olup uyuz olup kafl nmak.. Pulun, herkes kulun;.. pulun, yolun. Vakit. Toku a rlamas.. Söz.. sükut.. Befl parma n befli bir. Sinek. sükut.. Eskiye itibar.. bit pazar na nur.. Deveyi yardan uçuran bir tutam.. Da dan ba n.. yüre inde da n.. 158

5 6. Afla da geçen ek eylemleri göster. * Bu filmde kullan lan hayvanlar sahici midir? * Erzincan anlat ld kadar güzel midir? * Gelin bize söylendi i kadar hoflmufl. * Öyle göründü üne bakma, asl nda iyi insand r. * Sahilde deniz kabu u toplam flt k. * Uça m z on dakika sonra havalanacakt. * Babam evdeydi. * Onun istedi i bu de ildi. * Çal fl rsan seninle herkes ilgilenir. * Bize telefon eden annesiymifl. * Onu herkes severdi çocuklu unda. * Ne zamandan beri arkadafls n z? * nsana en büyük zenginlik, sa l kt r. * Eski evimiz de bu kadar geniflti. * Söylediklerine göre s n f n en çal flkan sensin. * Çocuklard k, parlak y ld zlard k o zaman. * Sensin bütün korkular n çaresi. * Babaannem en çok Hürriyet ile Ahmet i seviyordu. * Özlemekmifl oysa sevmek, bulup bulup yitirmekmifl o sevgi oyunca n. * çindeymiflik, yeflilmiflik, sazm fl k. * Ben bir yazar de ilim. * Çocuk büyütmek sab r iflidir, derdi annem. * Neydi bir arada tutan fley ikimizi? * Görmesek de gitmesek de o köy bizim köyümüzdür? * Bendim geçen ey sevgili sandalla denizden. * En sevdi im spor, yüzme ve masa tenisidir. * Çam a ac y m bu k raç da n tepesinde. * En zekimiz oydu. * Ona söyleyecek sözün yok muydu? * Ben, bundan sonra bu s n f n baflkan y m. * Kimseye borcunun olmad n söyleyeydin. * Çad rda kalmay sevmezdim. * Bu iflin sonunun kötü olaca n biliyor muydunuz? * Ben güzel günlerin flairiyim. * Kemal in elinde bir paket çikolata senin elindeyse bir çiçek buketi. * Vaktiniz varsa konuflabiliriz? * Sen yaral bir ceylans n / Ben peflinde koflan canavar m. * Valinin kap s daima vatandafla aç kt r. * Kap s daima vatandafla aç kt r. * Kap y çalan kimmifl, ö renebildin mi? * Kufl c v lt lar duymak isterdim. 159

6 7. Afla daki eylemleri bulup ifllevlerini belirtelim, zamanlar inceleyelim. * Dünkü yemekte tart flma ç km flt. * Bu tür sözlerin orada söylenmesi gerekmez. * Onun bu kadar s rdafl oldu unu bilmiyordum. * Gelmezsem bil ki karar m de iflmifltir. * Hava ya murlu olmasayd pikni e giderdik. * Herkes evinin önünü süpürseymifl sokaklar tertemiz olurmufl. * Keflke bu derdini bizimle paylaflaym fl. * Evde kimse yoksa bize gelecekmiflsin. * Ne olursa olsun oraya gitmeliydin. * Ayakta durabiliyorsa bil ki bu senin içinmifl. * Onlar n evinde simit çays z içilmezmifl. * O depremde ablamlarda kalmasayd k. * Önceden önlem al nmal yd ki bu tür yanl fllar olmas n. 8. Afla daki eylemleri belirtilen flekilde çekimle. * bil eyleminin olumsuzunu genifl zaman n rivayeti ile 2. ço ul kiflide * anlatt r eyleminin olumsuzunu gelecek zaman n rivayeti ile 3. tekil kiflide * kan tla eylemin olumsuzunu genifl zaman n koflulu ile 1. ço ul kiflide * bulutlan- eylemini genifl zaman n koflulu ile 3. ço ul kiflide * delir eylemini flimdiki zaman n koflulu ile 2. tekil kiflide * dur- eyleminin istek kipinin rivayeti ile 3. tekil kiflide * yaz eylemini gereklili in rivayeti ile 3. ço ul kiflide * gül eylemini gereklili in rivayeti ile 3. ço ul kiflide * bak n- eyleminin olumsuzu flimdiki zaman n rivayetiyle 2. tekil kiflide çekimle * sak n eylemini gereklilik kipinin hikâyesiyle 3. tekil kiflide çekimle. * fark et eyleminin olumsuzunu genifl flimdiki zaman n kofluluyla 1. tekil kiflide çekimle. * yazabil eyleminin olumsuzunu gelecek zaman n kofluluyla 2. ço ul kiflide çekimle. * bar fl - eylemini görülen geçmifl zaman n hikâyesiyle 3. ço ul kiflide çekimle. * oku eylemini genifl zaman n hikâyesi ile 1. Tekil kiflide. 9. Biz miydik bir zamanlar ç n ç n öten kahkaha? Yata na s mayan o nehir biz miydik? Bizdeydi kaynaklar en tükenmez sular n. Bir göl müydük evrende; yoksa bir deniz miydik? Bulut bulut gelirdik bozk rlar n üstüne. Çatlam fl topraklara serin serin ya ard k. Otlar çiçek açard dokundu u yerden Da lar n doru unda fl ldayan biz vard k. Yukar daki fliirde geçen ek eylemleri bulup ifllevlerini belirtin. 10. fiimdi biz gelelim Koca Yusuf un hikâyesine. Bu koca Yusuf kimdi, neyin nesiydi? Görenler, bilenler, duyanlar flöyle rivayet ederler ki, o belli on bin y ld r soylu, güzel atlar yetifltiren soydand r. Onun yeri yurdu çaml kl, bafl ndan bulutlar eksik olmayan bol p narl, sar çiçekli bir da n ete indeydi. Buras bereketli, çay r çimen düz bir ovayd. Her bahar dalga dalga menekfle kokard. flte bu güzelim ovada yüzlerce, binlerce soylu at otlard. Bütün ova at kiflnemelerinden ç nlard. Yüzlerce yelesi rüzgârda k srak, arkalar nda taylar, ovada bafl bofl, oradan oraya özgür, mutlu koflup dururdu Buras bir otlar cennetiydi. a) Ek eylemleri bulup ifllevlerini belirtelim. b) Bileflik zamanl eylemleri bulup bunlar n çeflitlerini belirtelim. 160

7 KONU TARAMA TEST "Sen bu yaflam yolculu unda birçok zorluk " Bu cümlede bofl b rak lan yere afla dakilerden hangisi getirilirse yüklem ek eylemin genifl zaman yla çekimlenmifl olur? A) karfl layacakt B) y ld racak C) bekler D) gözlemektedir 2. Afla daki cümlelerin hangisinde bileflik zamanl bileflik bir eylem kullan lm flt r? A) Onunla görünmekten utan yordum. B) O, sevdiklerine hiçbir zaman ihanet etmemiflti. C) Bir süre sonra, gelenleri fark etti. D) Ekonomik s k nt nedeniyle okuyamad m. 3. (I) Babas tatil hediyesi olarak ona bir fleyler almak istiyordu. (II) stese hemen alabilirdi hediyeyi. (III) Ancak çocu unun sevmedi i bir fleyi almak istemiyordu. (IV) Çünkü çocuk hediyeyi be enmezse memnun olmazd. Bu parçada numaral cümlelerin hangisinde birden çok ek eylem kullan lm flt r? A) I. B) II. C) III. D) IV Afla dakilerden hangisinin yüklemi ek eylemi düflürülmüfl add r? A) Kafllar normalden fazla kal nd. B) Nerdeyse kalemle çizilmifl görüntüsü verirdi. C) Ürkütüyordu bizi onun bak fllar. D) Ama bence o bak fllar n alt nda alt n gibi bir kalp var. 5. "De il" sözcü ü, afla daki cümlelerin hangisinde farkl ifllevdedir? A) Çocuk çal flm yor de il. B) Onu daha önce görmüfl de ilim. C) Amac m onu korkutmak de il. D) Sizinle konuflacak de ilim. 6. Afla daki dizelerin hangisinde ek eylemin genifl zaman yla çekimlenmifl sözcük vard r? A) Eli ermez bir küçük kaçamakt bu B) Tuttular daha ilk ad m nda C) Su de ildir küçük olan D) Ninnisiz uyur befliklerde 7. Afla daki eylemlerden hangisi, istek kipinin rivayetiyle çekimlenmifltir? A) uyarsayd n B) göreymifl C) tan yorduk D) çal fl yordu 8. Afla daki cümlelerin hangisinde birden çok ek eylem alm fl bir sözcük vard r? A) lham gelseydi fliir yazard m. B) Biliyorsun, hepsi yalanc yd. C) Vermeyecektiyseniz bafltan söyleseydiniz. D) Ö renemeyece iniz konular ele almamal s n z. 9. Gençlik y llar mda bu mesle e at laca m hayal bile edemezdim. Düflünüyorum da neler neler hayal ettim, o y llarda. Bir dönsem o y llara neler yapmazd m ki flimdiki kafamla! Yukar daki parçada bileflik zamanl kaç eylem vard r? A) I B) II C) III D) IV 161

8 10. Afla daki dizelerin hangisinde ek eylem farkl görevdedir? A) Sen, kaçan bir ürkek ceylans n da da B) Ben, pefline düflmüfl bir canavar m C) stersen dünyay ça r imdada D) Sen vars n dünya da, bir de ben var m 11. Afla daki dizelerin hangisinde ek eylemi düflmüfl sözcük yüklem olmufltur? A) Ellerin beyaz, tekrar beyaz, tekrar beyaz. B) Ellerini al yorum sabaha kadar seviyorum. C) Ellerinin bu kadar beyaz olmas ndan korkuyorum. D) stasyonda tren oluyor biraz. 14. Afla daki cümlelerin hangisinde "bileflik zamanl bileflik eylem" kullan lm flt r? A) Birkaç gündür kendimi yorgun hissediyorum. B) Kendisine iyi bakmad için s k s k hastalan yormufl. C) Söylediklerinin gerçek oldu unu zannediyordum. D) Sen, bu davran fl nla art k gözümden düfltün. 15. Afla daki cümlelerin hangisinde, ek eylem yoktur? A) Vakit bulsayd m sana mektup yazacakt m. B) Hastalara ilaç yerine umut afl lamak daha yaral d r. C) Ba a izinsiz giren, hesaps z dayak yer. D) Onun kadar iyiliksever insan yoktur. 12. Ek eylem afla daki cümlelerin hangisinde farkl görevdedir? A) Her fleyi bizden iyi biliyordu. B) En sevdi im çiçek karanfildi. C) Her pazar pikni e giderdik. D) Keflke onlar da ça rsayd n. 16. Afla dakilerin hangisinde ek eylem, farkl görevde kullan lm flt r? A) S nav kazanmak için yeterli derecede çal flm yordu. B) Yirmi y ld r ayn okulda ö retmenim C) Bu, sizin en önemli konunuzdur. D) Bu çanta, seninkinden daha eskiymifl. 13. (I) Evimiz, bahçeli, iki katl, flirin bir yerdi. (II) Kardeflimle bahçede akl m za gelen her oyunu oynard k. (III) Bize göre bir fley eksikti. (IV) O da babam n yoklu uydu. Bu parçadaki numaralanm fl cümlelerin hangisinde ek eylem farkl görevdedir? A) I B) II C) III D) IV 17. Afla daki cümlelerin hangisinde, ek eylem yoktur? A) Veli eve geldi inde vakit çok erkendi. B) Annesinin en sevdi i çiçek karanfilmifl. C) Kardefli sabahtan beri televizyon izliyordu. D) Çocuk tabaktaki reçelden biraz tatt. 1. D 2. B 3. D 4. D 5. A 6. C 7. B 8. C 9. B 10. C 11. A 12. B 13. B 14. C 15. C 16. A 17. D Tarih:.../.../ Do ru:... Yanl fl:... Net:

9 KONU TARAMA TEST Afla dakilerin hangisinde eylem, hikâye bileflik zamanl d r? A) Pencereme küçük bir kufl konmufltu. B) Üç gün süreli onu ar yormufl. C) Her akflam onu düflünüyormufl. D) Her akflam onu düflünüyormufl Siz de sorular çözseydiniz. Bu cümlenin yüklemi için afla dakilerden hangisi söylenebilir? A) fiart kipinin hikâyesi, ikinci ço ul kifliyle çekimlenmifltir. B) stek kipinin hikâyesi, ikinci ço ul kifliyle çekimlenmifltir. C) Basit zamanl, bileflik yap l d r. D) fiart kipi, ikinci ço ul kifliyle çekimlenmifltir. 2. Babam bana, çok baflar l olacaks n, derdi hep. Onun bu sözleri, benim bugünkü baflar m n temelini atm flt r. Bu parçada ek eylem alm fl kaç sözcük vard r? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 6. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylemin olumsuzu kullan lmam flt r? A) fiu gömle i de il di erini istiyorum. B) Ben de ildim dün seni arayan. C) Kötü biri de il o adam. D) O ö retmen de il benim tan d m. 3. Afla daki cümlelerin hangisinde bileflik zamanl bir eylem kullan lmam flt r? A) Onunla her konuyu tart fl yorduk. B) Bu kadar duygusal oldu unu bilemezdim. C) Onun odaya girdi ini sonradan fark etmifltik. D) Nihayet dilbilgisini ö renebildim. 7. Afla daki cümlelerin hangisinde genifl zaman n hikâyesiyle çekimlenmifl bir eylem vard r? A) Biz seninle harikalar yarat r z. B) Mutlulu u her gün biraz daha art yordu. C) Ben de seni bugün arayacakt m. D) O, bilmedi i konuda konuflmazd. 4. "Yazar sanat hayat na çeviri yaparak bafllam flt. Önceleri çevirdi i eserleri taklit ederek yazm fl, sonradan kendi üslubunu bulmufltu. Bu dönemden sonra ne kadar çok eser verirse versin hiçbirinde taklit kokusu sezilmiyordu. Yukar daki parçada kaç bileflik zamanl eylem vard r? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 8. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem farkl görevdedir? A) H zl yürüseydik flimdiye kadar var rd k. B) Çocuklar odalar n temizliyordu. C) Hayali, iyi üniversitede okumakt. D) Geçmifli güzelliklerle hat rl yordu. 163

10 9. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylemin genifl zaman yla çekimlenmifl bir sözcük vard r? A) Olanlar n sen de fark ndas n, de il mi? B) Ça rsam gelir misin benimle? C) Bu savafllar bitsin art k. D) Söyle ona, çiçekleri sulas n. 13. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem kullan lm flt r? A) O terazi do ru tartmaz. B) Ay akflamdan do du. C) Süt neden taflm fl? D) O, bugün çok yorgundur. 10. Afla daki cümlelerin hangisinde dilek koflul kipinin hikâyesiyle çekimlenmifl bir eylem vard r? A) Görsen onu çok severdin. B) Bilseydim sana anlatmazd m. C) Bir soruyu daha do ru cevaplasaym fl kazanacakm fl. D) Anlarsan bu sözler sana yeter. 11. Afla daki cümlelerin hangisinde bileflik zamanl bileflik bir eylem kullan lm flt r? A) Onun konuflmalar n hiç be enmemifltim. B) O y llarda arad n her fleyi bulamazd n. C) Baflar lar n beni çok mutlu etti. D) Zannederim sen de davetlisin. 12. (I) ki günden beri uyumam flt. (II) Gözkapaklar art k aç k duram yordu. (III) Bir kanepeye uzan p uyuyuverdi. (IV) Art k k yamet kopsa uyanmazd. Bu parçadaki numaralanm fl sözcüklerin hangisinde ek eylem kullan lmam flt r? A) I B) II C) III D) IV 14. Afla daki cümlelerden hangisi, ek eylemin olumsuz soru biçimidir? A) fiu karfl ki bina sizin eviniz de il mi? B) Bana ay racak befl dakikan var m? C) Kardeflinin ad Nuran m ym fl? D) Deniz dalgal m yd dün? 15. Afla daki cümlelerin hangisinde yüklem, ek eylemin genifl zaman ile çekimlenmifltir? A) Dedesi emekli subaym fl. B) Ben, Okan n ablas y m. C) Kimsenin ifline kar flmayan bir insand. D) Biz de geliriz siz oradaysan z. 16. Afla daki cümlelerden hangisinin yüklemi, bileflik zamanl bir eylemdir? A) Veliler, ö retmelerle görüfltüler. B) Son öyküsüyle yar flmaya kat lm flt. C) Yapt m z resimlerin hepsi birbirine yap flm fl. D) Uzaya at lan mekik, uzay istasyonuyla buluflmufl. 1. A 2. B 3. D 4. D 5. A 6. A 7. D 8. C 9. A 10. B 11. B 12. C 13. D 14. A 15. B 16. B Tarih:.../.../ Do ru:... Yanl fl:... Net:

11 KONU TARAMA TEST Afla dakilerin hangisinde ek eylem kullan lm flt r? A) Uyan yârim, sesler geldi derinden. B) Karanl k oynad, koptu yerinden. C) lk fl k kap n n efliklerinden D) fiimdi bir gölgeyi kovmak üzeredir Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem farkl türde bir sözcü e eklenmifltir? A) O çok güzel bir k zd. B) Dün seni soran kardeflinmifl. C) O, en be endi im ressamd. D) En çok hofluma giden resim budur. 2. flini çok iyi yap yordu; ancak kendisini toplumdan soyutlam flt. Bu cümle için afla dakilerden hangisi söylenemez? A) Ortak özne kullan lm flt r. B) fiimdiki zaman n hikâyesiyle çekimlenmifl bir eylem vard r. C) kinci cümlenin yüklemi; yap s na göre basit, zaman na göre bilefliktir. D) Mifl li geçmifl zaman n hikâyesiyle çekimlenmifl bir eylem vard r. 3. Afla daki eylemlerden hangisi, bileflik zamanl de ildir? A) Pencereden iki bafl uzand. B) Pencereler aç lm flt. C) Bahçe kap s na yaklafl yorlard. D) Art k yalan söyleyecektik. 6. Afla daki cümlelerden hangisinin yüklemi, bileflik zamanl bir eylemdir? A) Siz de yan ndan tutuverin flu dolab n. B) Her akflam arkadafl na u rard mutlaka. C) Bekledi imiz yak nl kimseden göremedik. D) Arad m z evi nihayet bulabildik. 7. Afla daki cümlelerin hangisinde, hikâye bileflik zamanl eylem kullan lm flt r? A) Derslerine yeteri kadar çal flm yorsun. B) Sabahtan beri seni ar yor, bir türlü bulam yordum. C) Bekledi imiz konuklar sonunda geldi. D) Do ru çal flma yöntemini bilmezsen baflar l olamazs n. 4. Afla daki cümlelerden hangisinin yüklemi basit zamanl bir eylemdir? A) Evini yine de ifltirdi. B) Onu çok özlemifltik. C) Meyveler iyice olgunlaflm flt. D) Onu görünce korkudan titrerdik. 8. Afla dakilerin hangisinde, ek eylem yoktur? A) Otelin pencereleri tahta kepenklerle s ms k örtülüyor. B) Benim için yepyeni bir yaflam bafll yordu art k. C) Kimsecikler yoktu o akflam sokaklarda. D) Hat ralar aflklarla, üzüntülerle; ama tatl gözyafllar yla doluydu. 165

12 9. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem vard r? A) Tarih, milletlerin terazisidir. B) Korku, bilgisizlikten do ar. C) Terazi, kendini tartmaz. D) Emanet ata binen, tez iner. 13. I. Yaflamak güzeldi. II. Hep böyle yaz yorum fliirlerimi. III. Ya mur ya ar birazdan. IV. Karars zd r eylül günefli. Numaralanm fl cümlelerden hangilerinin yükleminde ek eylem vard r? A) I IV B) II III C) II IV D) III IV 10. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem, bir zamiri yüklem görevine getirmifltir? A) O y l bereket senesiydi. B) Yedisinde kaybetmiflti gözlerini. C) Sendin roman kahramanlar n n en güzeli. D) Bu gelen Afl k Veysel di. 14. Afla daki cümlelerin hangisinde yüklemin kipi, flimdiki zaman n rivayetidir? A) Her gün düzenli olarak çal fl rm fl. B) Onun nereye gitti ini bilmiyordu. C) Yar n zmir e gideceklermifl. D) O da arkadan kardefliyle geliyormufl. 15. Afla dakilerin hangisinde bir iflin olaca veya yap laca rivayet edilmektedir? 11. Afla dakilerin hangisinde ek eylem, yoktur? A) Bir dert ki anlat l r gibi de ildi. B) Gerçek dostum yaln z kitaplard r. C) Eskiden teknoloji bu kadar geliflmemiflti. D) Yazd m mektuplar eline ona ulaflam - yor. 12. Afla daki cümlelerin hangisinde, ek eylem farkl ifllevdedir? A) Bahçedeki a açlar yeni budanm flt. B) Da larda karalar, bembeyaz görünüyordu. C) Bahar çiçe i dal nda güzeldi. D) fiiddetli ya mur, çevreye çok zarar vermiflti. A) Kitap okumay ne zaman seveceksin? B) Haydar aray p bulmal lar, diyorsun. C) Yeni bir romana bafllayacakm fl. D) Verilen görevi vaktinde yapmal ym fl. 16. Afla daki alt çizili eylemlerden hangisi flimdiki zaman n koflulu biçiminde çekimlenmifltir? A) Kantinde yemek sat lm yorsa d flar dan isteyelim. B) Sen dostumdun benim, gülünce günefller açard. C) Kasabal bir hüzün çökermifl söyledi in türkülere. D) Her sabah türkü söyleyecekse yaflamaya var m. 1. D 2. C 3. A 4. A 5. D 6. B 7. B 8. A 9. A 10. C 11. D 12. C 13. A 14. D 15. C 16. A Tarih:.../.../ Do ru:... Yanl fl:... Net:

13 KONU TARAMA TEST Afla daki yüklemlerden hangisi rivayet bileflik zamanl d r? A) Saat beflte onu aramal ym fl. B) Biz neler neler bilmezdik. C) Beni en çok onlar ilgilendirmiflti. D) Yoklama defterinden ö renmedim sizi, benim haylaz çocuklar m. 5. I. Bizi, fl getirece inize inand r rd n z. II. Avrupa kültürünün de erinin nerede yatt n bir türlü anlamazd. III. Güçlü bir hayvan n postundan yap l rm fl bu ayakkab lar. IV. Oralarda, yüksek sesle gülene pek iyi bak lmazd. Yukar daki alt çizili eylemlerden hangisinde farkl bir bileflik zaman kullan lm flt r? A) I. B) II. C) III D) IV. 2. Afla daki cümlelerin hangisinde genifl zamanla çekimlenmifl ek eylem kullan lm flt r? A) nad na m güzelsin akflam üstleri. B) Birinin beyaz bir gül vard elinde. C) flim bitse de gezmeye ç kmam. D) Sevdas sönmeyen bir mummufl. 6. Afla dakilerin hangisinde ek eylemin olumsuzu yoktur? A) Oran n insanlar hiç de söyledi in kadar s cak de ilmifl. B) Benim senden istedi im bu de ildi. C) nsanda para de il ak l olmal. D) Dü ün tarihi 2 Kas m de ilmifl. 3. Afla daki cümlelerden hangisinin yüklemi, bileflik zamanl bir eylemdir? A) Sen bizimle gelmek istemiyor musun? B) Biz de burada beklemeli miyiz? C) Evin bütün odalar n silmese miydim? D) Onu da erkenden uyand rmayacak m - y z? 7. Afla daki bileflik eylemlerden hangisinin çekimi, genifl zaman n hikâyesidir? A) Eskiden bu kadar iyi resim yapamazd m. B) Bu fliiri hiç kimse Özlem kadar iyi okuyamaz. C) Yar n akflam, annemlere telefon edelim. D) Kedi kap y aç k bulunca kaç vermifl. 4. Afla dakilerin hangisinde bileflik zamanl bir eylem vard r? A) Bu kahrolas kargafla bitecek gibi de il. B) Bekleflen bütün güzellikleri görürdüm. C) Belki o zaman eylül flafl rtmayacak bizi. D) Kurudu galiba büsbütün, su yürümüyor dallara. 8. Afla daki cümlelerin hangisinde dir (-tir) eki eklendi i eyleme olas l k anlam katmam flt r? A) Meraklanma, uçak rötar yapm flt r. B) Mektubun onun eline geçmemifltir. C) Zafer ve mutluluk ulusumundur. D) Sana söz verdi ini unutmufltur. 167

14 9. Afla dakilerin hangisinde de il sözcü- ü ek eylemin olumsuzu olarak kullan lmam flt r? A) nsanlar çok çal flmaktan de il oturmaktan ölürler. B) Bu kadar çay sa l na zararl de il mi? C) Telefon edip beni buralara ça ran sen de il miydin? D) Bana kal rsa o gerçek bir ressam de il. 13. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem, farkl ifllevde kullan lm flt r? A) Belgesel filmleri seviyormufl. B) Gündüz d flar ç kmazd. C) Bütün bu eflyalar benimdi. D) Gelmeden bize haber verecekti. 10. I. Herkesin umudu vard r. II. O geçince a açlar çiçeklenir. III. fiimdi mutluydu o ellerde. IV. Her fley çok güzeldi iflte. Yukar daki cümleleriden hangisinin yükleminde ek eylem yoktur? 14. Afla daki cümlelerin hangisinin yüklemi bileflik zamanl d r? A) Onunla uzun süre kufllar izledik. B) Yeflil gözleri yeni açan çiçekler gibi parl - yordu. C) Dedesini karfl lamak için gitmifl. D) Bundan sonra her gün erken kalkaca m. A) I. B) II. C) III. D) IV. 11. I. nsan n içini s tan bir günefl vard. II. Burnuma yan k ot kokusu geldi. III. Aç k kumral saçlar dümdüzdü. IV. Zamanla yeni evine al flt. Yukar daki cümlelerden hangilerinin yüklemleri ek eylem alm flt r? A) I. ile II. B) I. ile III. C) II. ile IV. D) III. ile IV. 15. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem farkl ifllevde kullan lm flt r? A) Bu iflin sonu bofltur. B) Ak ll çocuktur, hakl oldu umu anlayacak. C) Küçük kardeflinin gözleri yemyeflildi. D) Aram flt m; ama onu bulamad m. 12. Afla daki cümlelerden hangisinde ek eylem kullan lmam flt r? A) Dün akflam bir dü üne davetliydik. B) Bir fleyler yemek için zaman m z yoktu. C) Bu kitap, okuma iste i uyand racak bir kefliftir. D) Radyonun sesini biraz k st. 16. Afla daki cümlelerin hangisinin yükleminde ek eylem kullan lmam flt r? A) Yeni evlerinin önünde küçük bir havuz varm fl. B) Büyükannesi ünlü bir yazarm fl. C) Babas, ona saatlerce yalvarm fl. D) Tek ideali çocuklar na yüksek ö renim yapt rmakm fl. 168

15 17. Çocuklu undan beri tutkundur menekflelere. cümlesinde geçen ad soylu sözcü ün tafl d ek eylemin kip ve kiflisi, afla dakilerin hangisinde belirtilmifltir? A) Ek eylemin genifl zaman kipi, ikinci tekil kifli B) Ek eylemin di li geçmifl zaman kipi, üçüncü tekil kifli C) Ek eylemin mifl li geçmifl zaman kipi birinci tekil kifli D) Ek eylemin genifl zaman kipi, üçüncü tekil kifli 18. Afla daki eylemlerden hangisi, bileflik zamanl de ildir? A) Bo az görünürdü bu odalardan. B) Arada bir tren düdükleri duyuluyordu. C) Evi, istedi im gibi döflemifltim. D) Yan yana iki oda soka a bak yor. 19. Afla daki cümlelerden hangisinin yüklemi, rivayet bileflik zaman yla çekimlenmifltir? A) Bu s n flarda bir zamanlar sizler de okumuflsunuz. B) Bize Müdür Bey anlatm flt. C) Asl nda olanlar en iyi Pamuk Dede bilirmifl. D) Hikâyeyi bir de o anlatacakt. 20. Afla dakilerden hangisinin yüklemi, ek eylemle çekimlenmifl ad soylu bir sözcüktür? A) Tad n kaç rmadan arkadafl nla bar fl. B) Yeflim Han m, annemden daha gençti. C) Üç ad mda yolun karfl s na geçti. D) Nisan gelmeden her yer yeflillendi. 21. Afla dakilerin hangisinde ek eylem yoktur? A) Kap n n zili bozuktu. B) Yine de uzun uzun araflt rd. C) Yan t, belki arkadafl bulurdu. D) Daha önce böyle bir soru çözmüfltü. 22. Afla dakilerden hangisinin yüklemi, bileflik zamanl de ildir? A) Ö rencileri içeriye siz alm fls n z. B) Çocuklar adlar n listede bulmufltu. C) Bir de siz baksayd n z. D) Ya geç kalm flsa! 23. Afla dakilerin hangisinde bir ad tamlamas ek eylem alarak yüklem olmufltur? A) Çetene, galiba süpürge tohumuydu. B) Buras ifllek bir caddeydi. C) Anlat lanla yaz lan çok farkl yd. D) F r ndan ald m ekmekler tazeydi. 24. Afla dakilerin hangisinde ek eylemin olumsuz soru biçimi kullan lm flt r? A) Seni düflündüren bu muydu? B) Piflirdi i yemekler lezzetli de il miymifl? C) Gömlekleriminin hepsi ütülü müydü? D) Oteldeki tüm odalar dolu muymufl? 1. A 2. A 3. C 4. B 5. C 6. C 7. A 8. C 9. A 10. B 11. B 12. D 13. C 14. B 15. D 16. C 17. D 18. D 19. C 20. B 21. B 22. A 23. A 24. B Tarih:.../.../ Do ru:... Yanl fl:... Net:

16 KONU TARAMA TEST (I) Ahmet Efendi bahçeyi sulam flt. (II) Islak otlar n kokusu rüzgârla yay l yordu. (III) Gençlerin alt nda söylefltikleri, çekirdek yedikleri yol kenar ndaki akasyay kesmifller. (IV) Orada kimse çiçekten yeflillikten hofllanm yor anlafl lan. Yukar daki numaralanm fl cümlelerin hangi ikisinde bileflik zamanl eylem kullan lmam flt r? A) I ve II B) II ve III C) II ve IV D) III ve IV 5. Afla daki cümlelerin hangisinde ek eylem farkl bir ifllevde kullan lm flt r? A) Perflembe günü Ayd n a gidecektik. B) Benimle ayn fikirdedir. C) Bir televizyon program na haz rlan yordu. D) Tuttu u bal klar bana vermiflti. 6. Afla daki cümlelerden hangisinin yüklemi, flimdiki zaman n hikâyesi ile çekimlenmifltir? A) Yeflil yeflil bak yordu. B) Otobüs dura nda bekleyecekti. C) Güne güzel duygularla bafllayacakt. D) Sabahlar birlikte güvercinleri beslerdik. 2. Afla daki cümlelerin hangisinde bileflik zamanl eylem yoktur? A) Aç k pencereden rüzgâr içeri süzülüyordu. B) Söylediklerine bir anlam veremedim. C) Bugün toplant yapaca m z duymufltur. D) Her sabah stadyumda kofluyormufl. 3. Afla daki cümlelerden hangisinde, genifl zaman n kofluluyla çekimlenmifl eylem vard r? A) Yeni bir güne sevinçle bafllamal yd m. B) Onun seninle huzur bulurduk. C) Biz yokken çiçeklerimizi sulayacakm fl. D) Erken gelirsen iyi olur. 7. Afla dakilerden hangisinde bileflik zamanl bileflik eylem vard r? A) Buran n güzelliklerini ben keflfettim. B) Dü ünler yüzlerce y ldan beri hep yap lagelir. C) O, bunlar tek bafl na kesinlikle baflaramazd. D) Ne zaman u rasam onu burada buluyordum. 8. Afla daki cümlelerin hangisinde bileflik zamanl bileflik eylem yoktur? A) S nav sorular n çözüvermiflti. B) Kardeflini uzun süredir görememiflti. C) Onu, çekti i s k nt lardan sen kurtarabilirsin. D) Giden geminin ard ndan bakakal rd. 4. Afla daki cümlelerin hangisinde istek kipinin hikâyesiyle çekimlenmifl eylem vard r? A) Olay herkese anlatmamal yd k. B) O da isteklerimizi yerine getireydi. C) Keflke daha dikkatli okusayd m. D) Kendine baksayd hastalanmayacakt. 9. -dir eki afla daki cümlelerin hangisinde ekledi i eyleme kesinlik anlam katm flt r? A) Bence seni ihbar eden Ali dir. B) Herkes ifline zaman nda gitmek zorundad r. C) O da annesiyle gitmifltir. D) Arabaya uykusuz binmifltir. 170

17 10 Afla dakilerin hangisinde önceden meydana gelmifl bir olay hikâye edilmifltir? A) Bahçemizde en güzel çiçekler açm flt yaz n. B) Buran n güzelli i orman ve rmaklardan kaynaklan yormufl. C) Dere kenar na akflamlar geyikler gelirmifl. D) Oradaki güzellikleri bir de siz görseydiniz. 14. Ali, annesinin elini öptü. Sonra flekerli bir fley yemifl gibi dudaklar n yalad. Annesi gülüyordu. O annesini her öpüflünde, böyle bir defa yalanmay âdet edinmiflti. Ali, birkaç fesle en yapra n parmaklar yla ezerek avuçlar n koklaya koklaya uzaklaflt. Yukar daki parçada kaç bileflik zamanl eylem kullan lm flt r? A) 1 B) 2 C) 3 D) Afla daki cümlelerin hangisinde olas l k anlam vard r? A) fiiirler ilk okuyuflta bende olumlu bir etki b rakt. B) Biz onun baz fleyleri gizledi ini biliyorduk. C) Televizyonun karfl s na geçmifl haberleri dinliyordur. D) Sineman n güzel sanatlardan biri oldu una inan rd. 12. Afla dakilerin hangisinde bir iflin olaca veya yap laca rivayet edilmifltir? A) Günlerdir beni ar yormufl. B) Bu konulara çal flacaks n z. C) Ankara'ya benimle gidecekmifl. D) Arada s rada buraya u rarm fl. 15. Durum eki alm fl adlar da ek eylem alarak yüklem olabilir. Afla daki cümlelerden hangisi, buna örnek gösterilebilir? A) D flar s k fl olmas na ra men s cakt. B) Ne güzeldir senin gözlerin. C) Beni mutlu edecek tek fley onun sesidir. D) Okulumuz flehre iki kilometre uzakl ktad r. 16. Kaleye pek yaklafl lm flt. Askerler gözleriyle kumandanlar n arad lar. O, burç kap s na giden yolun gedi inde at yla dolafl yordu. Gedi in önünde büyük bir manda sürüsü vard. Burcun tepesinde, siperlerin aras nda, kalkanl, tüfekli adamlar geziniyordu. Bu parçada kaç ek eylem kullan lm flt r? A) 2 B) 3 C) 4 D) Afla daki dizelerin hangisinde bir ad l ek eylem alarak yüklem olmufltur? A) Anadolu gibiydi saçlar n n kokusu B) Benimdir bu vatan, bu bayrak benimdir C) Dallarda yoktu hiçbir hareket D) Müfrezeler sard yâr yollar 17. Afla daki cümlelerin hangisinde yüklem, bileflik zamanl ve bileflik yap l bir eylemdir? A) Bütün ifllerimde bana yard m ediyordu. B) Çocuklar na çok düflkün bir babayd. C) Her defas nda ayn fleyi yap yormuflum. D) fiiirleri ölümünden sonra kitap haline getirildi. 171

18 18. Afla dakilerden hangisinde s fat tamlamas ek eylem alarak yüklem olmufltur? A) Sana karfl hissettiklerim sonsuz bir sevgidir. B) Dünyamdaki tüm güzellikleri sen yaratt n. C) Yüre imi ayd nlatan yüzün, ay fl gibiydi. D) Sabahlara dek resmini çizdim duvarlara. 19. Afla daki eylemlerden hangisi bileflik zamanl d r? A) Söyleyemezsin B) Biliyorsunuz C) Arayamad m D) Anlatacakm fl 20. Aç k denizin mavili i hepimizin akl n bafl ndan alm flt. Ç lg nlar gibiydik. Bütün gün türküler söyledik, e lendik. K y dan ne kadar uzaklaflt m z düflünmüyorduk bile. Bu güzel mavilikler içinde rüzgâr, saçlar m z okfluyor, yelkenlimiz kanatlanm fl gibi mor köpüklü dalgalar n üstünde uçuyordu. Yukar daki parçada kaç ek eylem kullan lm flt r? A) 2 B) 3 C) 4 D) Afla daki cümlelerin hangisinde rivayet bileflik zaman kullan lm flt r? A) Daha çok ifl yapacakt k. B) Hepimiz geç kalm flt k. C) Annesi izin vermiyormufl. D) Dün olanlar duymayan kalmam fl. 23. Afla dakilerin hangisinde adeylem, ek eylem alarak yüklem olmufltur? A) Onun tek istedi i mutlu olmakt. B) Kimi insanlar çok fazla bencildir. C) Her yer darmada n olmufltu. D) Bu iflin üstesinden gelecek kifli sensin. 24. Afla dakilerin hangisinin yüklemi, ek eylemin genifl zaman d r? A) Elif'in bu y l okulda ikinci y l olacakt. B) Y llard r memleketine gidemiyormufl. C) Bu küçük flehirde çok mutluyum. D) Bu kentin her yan evlerle dolmufltu. 25. Bir yaz akflam böcekler söylefliyordu. Y ld zlar göz k rp yordu karanl kta. Il k denizde y kan yordu ay dede. Serinli ini duymak istiyorum gecenin. Bu parçada kaç ek eylem kullan lm flt r? A) 2 B) 3 C) 4 D) Ek eylem, basit zamanl eylemleri bileflik zamanl yapar. Afla daki cümlelerin hangisinde bu aç klamaya bir örnek yoktur? A) Birazdan yeme e ç kacakt m. B) fiu an salonda ütü yapmaktay m. C) Ayn fleyleri söylemekten b km flt m. D) Konuyu araflt rma görevi bana verilmiyormufl. 22. Afla dakilerin hangisinde ek eylemin geçmifl zaman çekimi kullan lm flt r? A) Bugün s n fta derin bir sessizlik vard. B) Çekti imiz foto raflar n hepsi yanm fl. C) Her pazar ailesiyle pikni e gider. D) Masan n üzerindekiler benim. 1. D 2. B 3. D 4. B 5. B 6. A 7. C 8. C 9. B 10. A 11. C 12. C 13. B 14. B 15. D 16. B 17. A 18. A 19. D 20. C 21. C 22. D 23. A 24. C 25. B 26. B Tarih:.../.../ Do ru:... Yanl fl:... Net: