Prof. Dr. M. Arif AKŞİT ESOGÜ Neonatoloji Bilim Dalı

Transkript

1 Prof. Dr. M. Arif AKŞİT ESOGÜ Neonatoloji Bilim Dalı

2 Haklardaki Gelişmeler FAZ 1,0: PATERNALİSTİK, Hekim karar verir ve tedaviyi yapar, hasta uymak zorundadır, hastanın Tıp Bilgisi olmadığı için karışamaz, itaat etmelidir. FAZ 2,0: YETKİ, GÖREV, SORUMLULUK ve VAZİFELER geçerlidir. Hekim görevini yapar, görev gereği hastanın onayını almak zorunda değildir. Acı ilacı içmek hastanın görevidir. FAZ 3,0: HASTALIK YOK, HASTA VAR. İlkeler ve sorumluluklar temeldir. Hekim doğru nedir ve ne yapmalıyım etik sorgular içindedir. Yapılacaklar otonomi içinde olup, zarar oluşturmama temellidir. Bağımsızlık, bireyin talep etmesi ile geçerli olur, aydınlattıktan sonra rıza şartı vardır. 2

3 Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin ilk iki temel ilkesi Birey hakları önceliklidir Civil liberties, Bireyin hakları her türlü zorlamalara karşın korunmalıdır the right to legal recourse when their rights have been violated, even if the violator was acting in an official capacity. ĠġBĠRLĠĞĠ ve EġGÜDÜM 3

4 Aradaki İlişki ve İletişim BİLGİLENME ve ONAM HAK İnsan Hakları Avrupa ulusal ÖDEV ĠġBĠRLĠĞĠ ve EġGÜDÜM 4

5 World is Flat (Friedman) 1.0 Önce (Tek lider) Üçgen Yönetim-Haklar (Kuvvet ayrılığı) KöĢeli Yönetim-Haklar üstü (Birey) Yuvarlak Yönetim-Haklar 5

6 Üçgen Yönetim - Haklar YÖNETİCİ (Tek- Paternalistik/Baba) HOCA Kral-Sultan (Nesil) ASKER Ekonomi (ġehirli/aristokrat) Ġhtilal Seçim Atama ĠDARECĠ Sistem, Yönergeler, Kurallar Örf, Gelenek, Adetler, Teamüller Bürokrat, sekreter, Memur Yönetilen Öğrenci Birey ĠĢçi Köle 6

7 Kuvvet Ayrılığı KöĢeli Yönetim -Haklar 1. Yargı 2. Yürütme-Hükümet 3. Yasama 4. Basın-Yayın 5. CumhurbaĢkanı 6. Diğer YÖK, Rektör Parti-Etnik yapı-dernekler ASKER Kurum-KuruluĢ ĠĢverenler-Sermaye Jüri sistematiği Avantajlı olanlar

8 Yuvarlak-Birey Hakları-Civil Privilege Her birey aynıdır Haklarda EĢittir HAK ediģe göre Birey Hakları Önceliklidir Tüm güçlerden korunmalıdır Bilgilendirme ile Rızası alınmalı Kural YOK Ġlke VAR 8

9 Hekim tedavi garantisi vermez/veremez Hak ediģe göre yaklaģım/adalet Hakka tecavüz etmeme/izlem ĠNSANCIL KULLANIM Zarar vermeme Sakıncalı, Zararlı, Kontra-endikasyon UYARILAR: Dikkat edilecekler ve yapılacaklar YAN ETKĠLER: Temel etki yerine destekleyici ADVERS ETKĠ, Ters etkiler KOMPLĠKASYON: Ġstenmeyen ama beklenen etki 9

10 Hekimin YaklaĢımları-1 1. Ġnsan/Hasta ve Ġnsanlığın AVUKATI 2. KARAR VERĠCĠ-HAKĠM: Sonuçlardan karar/yorum çıkarmak 3. Dökümante etmek: DOĞRU VERĠ KAYDEDĠCĠ 4. Doğru Karar: Kanıt Düzeyine Göre 10 AMEE-Teacher is more than a lecturer

11 Hekimin YaklaĢımları-2 5. Eğitici ve eğitilebilen kiģi (open mind) 6. Gözlemci, sabırla, kararlılıkla izlem 7. UYGULAMA-BECERĠ (Rıza aldıktan sonra) 8. Planlayıcı, programlayıcı, hazırlık yapıcı 11 AMEE-Teacher is more than a lecturer

12 Hekimin YaklaĢımları-3 9. Koruma, gözetmeli; dikkat ve özeni göstermelidir 10. DanıĢmanlık, rehber olmak 11. ÖNERĠLER- TEDAVĠ veya yardım amaçlı yaklaģımlar 12. Muayene/tetkik: Amaca yönelik yaklaģım için analizler, kontroller 12 AMEE-Teacher is more than a lecturer

13 Hekimlik YaklaĢım Metotları YAP (A) 1++ Bireysel yanılgı az 1+ Yanlı olma riski az 1- Yüksek yanlı olma durumu YAPILMALI (B) 2++ Yanlılık riski düģük, kontrol çalıģması var 2+ KarıĢıklık yapacak yanlılık riski az 2- Yanlılık riski yüksek OLGUYA GÖRE (C) 3. Vaka serileri, analitik olmayan çalıģmalar UZMAN GÖRÜġÜ-ARAġTIRMA (D) 4. Konsey Kararları, ortak değerlendirme ile alınan kararlar Deneysel çalıģmalar (Etik Kurul kararları gereklidir) 13 Kanıta Dayalı Tıp/M A AKġĠT

14 Üzerinde ÇalıĢılan OLGU-Projeler Bilgilenme - RIZA AraĢtırma Sorgulama Knowledge Karar oluģturma Logic- Decision Veri toplama information Harcanan Süre 14

15 ORTAK nokta: Innovasyon-buluĢ-karar (Hekimlerde; Bilim ve Bilgi Bütünlüğü ) Bilim üçgeni Bilgi üçgeni Empati Bilgi Değişim Karar -Buluş Buluş Veri Dr. M. Arif AKġĠT 15

16 Eğitim Hedefleri (Çocuk Hakları Madde 28-29) Eğitim Madde 28 çocuğu, özgür bir toplumda faal bir yetişkin yaşam için hazırlayacak kendi ve başkalarının kültürel kimliklerine ve değerlerine saygıyı geliştirecektir 16 Çocuk Hakları; Madde:28

17 Eğitim Hedefleri (Çocuk Hakları Madde 28-29) Eğitim Madde 29 çocuğun kişiliğinin Becerilerinin zihinsel ve fiziksel yeteneklerinin mümkün olduğunca geliştirilmesini 17 Çocuk Hakları; Madde:29

18 Eğitim-etkileĢim METOTLARI klasik Entegre Olgu temelinde 18

19 Eğitim-etkileĢim METOTLARI Diyetisyen Konsültan Diğer OLGU Hekim Eczacı Hemşire 19

20 EtkileĢimler 20

21 EtkileĢim-HEKĠM OLGU Hekim 21

22 EtkileĢim-Hekim/HemĢire OLGU Hekim Hemşire 22

23 EtkileĢim-Hekim/HemĢire/Eczacı OLGU Hekim Eczacı Hemşire 23

24 EtkileĢim-Hekim/Uzman Hekim Hekim- Uzman OLGU Hekim 24

25 EtkileĢim-Hekim/Diyetisyen Diyetisyen OLGU Hekim Hemşire 25

26 EtkileĢim-Hekim/Klinik Eczacı OLGU Klinik Eczacı Hekim 26

27 EtkileĢim OLGU OLGU Yetkinllğe Göre İşbirliği- Eşgüdüm 27

28 Eğitim-etkileĢim METOTLARI Diyetisyen Konsültan Diğer OLGU Hekim Eczacı Hemşire 28

29 Durum-DavranıĢlarda Boyut ZARAR HUKUK (TCK, Tazminat) Olası Zarar HUKUK (Ġhbarı gerekli) ĠHMAL, Dikkat Eksikliği, Özen eksikliği ġüphe/tereddüt SORUMLULUK YÜKLENME YAZISI KANITA DAYALI UYGULAMA YAP, YAPILMALI, SOR, BĠLĠRKĠġĠ Tebliğ/Genelge, Yönerge/Yönetmelik, Yasa, Anayasa, AIHM, A.Konsey ETĠK A) DOĞRU NEDĠR, B) NE YAPMALIYIM BĠREY OTONOMĠSĠ (Yasak olmayanlar birey Otonomisine girer) BĠREYSEL ĠNANIġ ve YORUM 1000 Gün, Prof. Dr. M. Arif AKġĠT 29