Dr. Esra CENKCİ KAYITLI SERMAYE SİSTEMİ

Transkript

1 Dr. Esra CENKCİ KAYITLI SERMAYE SİSTEMİ

2 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...VII İÇİNDEKİLER... IX KISALTMALAR LİSTESİ...XXI SEÇİLMİŞ İKİNCİL MEVZUAT... XXV GİRİŞ...1 BİRİNCİ BÖLÜM TEMEL ESASLAR I. Temel Kavramlar...5 A. Kayıtlı Sermaye Kavram ve Tanım Özellikleri...9 a. Esas Sözleşmede Gösterilmesi...9 b. Genel Kurul Kararı ile Yükseltilebilmesi...9 aa. Genel Kurulun Tavan Yükseltme Kararının Hukuki Niteliği...9 bb. Genel Kurulun Tavan Yükseltme Yetkisinin Sınırları...11 (1) Yetkili Makamdan İzin Alınması...11 (2) Miktar İtibariyle Sınırı...14 i. Genel Olarak...14 ii. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda...18 iii. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklarda.19 cc. İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulu Onayı... 20

3 X (1) İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Haklarının Korunmasına İlişkin Genel Bilgiler (2) Kayıtlı Sermayenin Yükseltilmesi Karşısında İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Durumu i. TTK ve SerPK nin Yürürlüğe Girmesinden Önceki Süreç ii. TTK ve SerPK Açısından Değerlendirme...27 c. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Yetkisinin Miktar İtibariyle Üst Sınırını Oluşturması...31 B. Başlangıç Sermayesi Kavram ve Tanım Özellikleri...33 a. Esas Sözleşmede Öngörülmesi...33 b. Zorunlu Asgari Tutar Öngörülmüş Olması c. Tamamının Ödenmiş Olması C. Çıkarılmış Sermaye Tanım Özellikleri...41 a. Yönetim Kurulu Tarafından Artırılabilmesi...41 b. Kayıtlı Sermayeyi Aşamaması...42 c. Ticaret Siciline Tescil Edilmesi...42 II. Terim Sorunu...43 III. Tarihi Gelişim A Öncesi Kayıtlı Sermaye Sistemi Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları Türk Anonim Ortaklığı Kanunu Yatırımlar (Holding) Anonim Şirketine Bazı İstisna ve Muaflıklar Verilmesine Dair Kanun B Sonrası Kayıtlı Sermaye Sistemi Sistemin 2499 sa. SerPK de Düzenlenmesi a. Türk Hukukunda Kayıtlı Sermaye Sistemine İhtiyaç Duyulmasının Nedenleri aa. Esas Sermaye Sisteminde Sermaye Artırımı İşlemlerinin Uzun Zaman Alması Nedeniyle Sermayenin İhtiyaç Duyulan Zamanda Artırılamaması... 50

4 XI bb. Formalitelerinin Fazla Olması Nedeniyle Tedrici Kuruluşun Tercih Edilmemesi...55 cc. Esas Sermaye Sisteminin Pay Senedi ile Değiştirilebilir Tahvil İhracına Elverişsizliği dd. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Halka Arzı Kolaylaştırıcı ve Teşvik Edici Rolü...58 ee. Sermaye Piyasası Gelişmiş Olan Ülke Mevzuatının Model Alınması...59 b. Hazırlık Dönemi Çalışmaları ile 2499 sa. SerPK Düzenlemeleri aa. Birinci Tasarı bb. İkinci Tasarı...62 cc sa. SerPK ve Kayıtlı Sermaye Sistemi (1) Kanun Değişikliklerinden Önceki Dönem (2) 3794 sa. Kanun un Kayıtlı Sermaye Sistemine Getirdikleri...67 (3) 558 sa. KHK de Öngörülenler ve KHK nin Anayasa Mahkemesince İptali...70 (4) 4487 sa. Kanun un Kayıtlı Sermaye Sistemine Getirdikleri...71 (5) SPK Düzenlemeleri...73 i. Mahiyeti...73 ii. Tebliğler Sistemin TTK de Düzenlenmesi...79 a. Düzenlenme Nedenleri...79 aa. Kanun un Halka Açık Ortaklıklar ile Halka Açık Olmayan Ortaklıklar Arasındaki Hüküm Farklılıklarını En Aza İndirme Hedefi...79 bb. Sermaye Piyasasına Halka Açık Anonim Ortaklıkların Hâkim Olduğu Ekonomik Düzen Hedefi cc. AB Müktesebatına Uyumun Gereği dd. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıkların Finansmanı İçin Araç Yaratılması b. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıkların Yapısına Uygun Olup

5 XII Olmadığı ile Bu Ortaklıklar Açısından Gereklilik Arz Edip Etmediğinin Değerlendirilmesi aa. Tek Kişi Anonim Ortaklığı, Az Ortaklı Anonim Ortaklıklar ve Azınlık Pay Sahipleri Açısından Değerlendirme bb. Kayıtlı Sermaye Sisteminin Şarta Bağlı Sermaye Artırımıyla Birlikte Uygulanabilmesi...95 cc. TTK nin 376. Maddesi Anlamında Sermaye Kaybı ve Kayıtlı Sermaye Sistemi (1) TTK nin 376. Maddesinin Öngördüğü Korumaya Genel Bakış (2) Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Yetkisi ve TTK nin 376. Maddesi (3) Kayıtlı Sermaye Sisteminde 376. Madde Denetimi i. Sermaye Artırımında Denetim ii. Kayıtlı Sermaye Sistemine Geçişte Denetim dd. Elektronik Ortamda Genel Kurul Toplantısı Yapma İmkânının Tanınmış Olmasının Sistemin Tercih Edilebilirliğine Etkisi ee. Metodolojik Değerlendirme IV. Karşılaştırmalı Hukukta Kayıtlı Sermaye Sistemi A. Anglo-Amerikan Hukuku Amerikan Hukuku a. Amerikada Ortaklıklar Hukuku Düzenlemeleri b. Delaware General Corporation Law ve Kayıtlı Sermaye Sistemi c. Modal Business Corporation Act ve Kayıtlı Sermaye Sistemi İngiliz Hukuku a. Companies Act b. Companies Act 1985 ve Companies Act c. Companies Act B. Kara Avrupası Hukuku

6 XIII 1. Alman Hukuku a. Genel Bakış b Tarihli AktG Düzenlemeleri c Tarihli AktG Düzenlemeleri d. GmbHG ve Kayıtlı Sermaye Sistemi İsviçre Hukuku İtalyan Hukuku C. AB Düzenlemelerinde Kayıtlı Sermaye Sistemi İkinci Konsey Direktifi (77/91/EEC) / 30/ EU AB Parlamentosu ve Konsey Direktifi V. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Sermaye Artırımının Hukuki Niteliği İKİNCİ BÖLÜM KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNE GİRİŞ, YÖNETİM KURULUNUN YETKİLERİ, KAYITLI SERMAYE SİSTEMİNDEN ÇIKMA ve ÇIKARILMA I. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Edebilecek Ortaklıklar A. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Etmesi İhtiyari Olan Ortaklıklar Halka Açık Anonim Ortaklıklar a. Payları Halka Arz Edilmiş Olan Anonim Ortaklıklar b. Payları Halka Arz Edilmiş Sayılan Anonim Ortaklıklar aa. Payları Borsada İşlem Gören Ortaklıklar (Borsa Anonim Ortaklığı) bb. Pay Sahibi Sayısı İtibariyle Payları Halka Arz Edilmiş Sayılan Anonim Ortaklıklar Paylarını Halka Arz Etmek Üzere SPK ye Başvurmuş Olan Anonim Ortaklıklar Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklar Limited Ortaklıklar

7 XIV 5. Ortaklığın Sınıf Değiştirmesinin Kayıtlı Sermaye Sistemine Etkisi (SerPK m. 18/1, c. 2) B. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kabul Etmesi Zorunlu Olan Ortaklıklar Yatırım Ortaklıkları Portföy Yönetim Şirketleri İpotek Finansman Kuruluşları II. Kayıtlı Sermaye Sistemine Giriş Koşulları A. Genel Olarak B. Kayıtlı Sermaye Sistemini Kuruluşta Kabul Etme Kuruluş Sözleşmesinde Öngörülmesi Sisteme Geçiş İçin Bakanlıktan İzin Alınması Bakanlıktan Kuruluş İzni Alınması Ticaret Siciline Tescil ile İlan C. Kuruluştan Sonra Kayıtlı Sermaye Sistemine Geçme Esas Sözleşme Değişikliği Taslaklarının Hazırlanması Sisteme Geçiş İçin İzin Alınması a. İzin Başvurusu İçin Gerekli Olan Belgeler Halka Açık Anonim Ortaklıklarda SPK den Uygun Görüş Alınması Esas Sözleşme Değişikliği İçin Bakanlıktan İzin Alınması Genel Kurul Tarafından Geçiş Kararı Alınması İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onayı III. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yönetim Kurulunun Yetkileri A. Sermayeyi Artırma Yetkisi Kapsamı Yetkinin Tanınması a. Yönetim Kurulunu Yetkilendiren Genel Kurul Toplantısında Toplantı ve Karar Nisabı Yetkinin Devredilmez Niteliği Kanuni (Zorunlu) Sınırları a. Miktar Sınırı aa. Genel Olarak bb. Çıkarılmış Sermayenin Kayıtlı Sermayeyi Aşabileceği Durumlar (1) İstisnalar Açısından Genel Değerlendirme

8 XV (2) Sermayenin İç Kaynaklardan Artırılması (3) Sermayenin Ortaklığın Yeniden Yapılandırılmasını Amaçlayan İşlemler Nedeniyle Artırılması b. Süre Sınırı aa. Sürenin Belirlenmesi bb. Sürenin Uzatılması İhtiyari Sınırları B. Esas Sözleşmede Öngörülmesi Koşuluyla Tanınabilecek Diğer Yetkiler Yeni Pay Alma (Rüçhan) Haklarını Sınırlama Yetkisi a. Yeni Pay Alma Hakkının Tanımı, Hukuki Niteliği, Amacı b. Yönetim Kurulunun Yeni Pay Alma Haklarını Sınırlama Konusunda Yetkilendirilmesi aa. Yetkilendirme Kararının Alınması bb. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onayı cc. Yetkilendirme Kararının İçeriği c. Yetkinin Kullanılma Koşulları aa. Genel Olarak bb. Haklı Sebebin Bulunması cc. Eşit İşlem İlkesine Uyulması dd. Hakların Sakınılarak Kullanılması İlkesine Uyulması İmtiyazlı Pay Çıkarma Yetkisi a. İmtiyazlı Pay Çıkarılmasında Temel İlkeler b. Yönetim Kurulunun İmtiyazlı Pay Çıkarmakla Yetkilendirilmesi aa. Yetkilendirmenin Amacı bb. Yetkilendirme Kararının Alınması cc. Yetkilendirme Kararı ve İmtiyazlı Pay Sahipleri (1) İmtiyazlı Pay Çıkarma Yetkisini İçermeyen Yetkilendirme Kararı (2) İmtiyazlı Pay Çıkarma Yetkisini İçeren Yetkilendirme Kararı dd. Yetkilendirme Kararının İçeriği

9 XVI c. Yetkinin Yönetim Kurulu Tarafından Kullanılması İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Haklarını Kısıtlayıcı Nitelikte Karar Alma Yetkisi a. İlgili Yasal Düzenleme b. Yetkinin Yönetim Kuruluna Tanınmasındaki Amaç c. Yetkinin Yönetim Kuruluna Tanınması ve İmtiyazlı Pay Sahipleri d. Yetkilendirme Kararının Kapsamı e. Yetkinin Kullanılması İtibari Değerinin Üzerinde (Primli) Pay Çıkarma Yetkisi a. Yetkinin Tanınması b. Yetkinin Kullanılması İtibari Değerinin Altında Pay Çıkarma Yetkisi a. İtibari Değerinin Altında Pay Çıkarabilen Ortaklıklar b. İtibari Değerinin Altında Pay Çıkarma Koşulları IV. Kayıtlı Sermaye Sisteminden Çıkma ve Çıkarılma A. Çıkma Genel Olarak Çıkma Türleri a. Yetkili Makamdan İzin Alarak Çıkma aa. Çıkma Sebepleri bb. Yetkili Makamdan İzin Alınması cc. Esas Sözleşmenin Değiştirilmesi b. Kendiliğinden Çıkma aa. Kendiliğinden Çıkma Sebepleri (1) Yönetim Kurulunun Yetki Süresinin Uzatılmaması (2) Kayıtlı Sermayenin Yükseltilmemesi bb. Kendiliğinden Çıkmanın Sonuçları B. Çıkarılma Tanımı ve Hukuki Niteliği Çıkarılma Sebepleri C. Kayıtlı Sermaye Sistemine Dönüş Yasağı

10 XVII ÜÇÜNCÜ BÖLÜM SERMAYENİN ARTIRILMASI ve SERMAYE ARTIRIMININ HUKUKİ SONUÇLARI I. Sermayenin Artırılması A. İç Kaynaklardan Sermaye Artırımı Genel Olarak Hukuki Niteliği Sermaye Artırımında Kullanılabilecek İç Kaynaklar a. Kanuni Yedek Akçelerin Serbestçe Kullanılabilen Kısımları b. Esas Sözleşme veya Genel Kurul Kararıyla Ayrılmış ve Belirli Bir Amaca Özgülenmemiş Yedek Akçeler aa. Esas Sözleşmeyle Ayrılmış Yedek Akçeler bb. Genel Kurul Kararıyla Ayrılmış Yedek Akçeler c. Mevzuatın Bilançoya Konulmasına ve Sermayeye Eklenmesine İzin Verdiği Fonlar d. Önceki Yıldan Aktarılan Kâr ile Dağıtılmasına Karar Verilmemiş Olan Son Yıl Kârı İç Kaynaklardan Sermaye Artırım Usulü a. Kârın Sermayeye İlavesi Söz Konusuysa Buna İlişkin Genel Kurul Kararı b. İç Kaynakların Varlığının ve Gerçekliğinin Doğrulanması c. Yönetim Kurulunun Beyanı d. Esas Sözleşme Değişikliği İçin İzin Alınması e. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Kararı f. İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onayı g. Sermaye Artırımında Kullanılan Kaynakların Ortaklığın Sermaye Hesabına Aktarılması h. Uygun Görüş Almak Üzere SPK ye Başvurulması i. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda İzahname Hazırlanmasından Muafiyet j. Artırım Kararının İlanı k. Ticaret Siciline Tescil ve İlan...304

11 XVIII aa. Tescil Süresi bb. Tescilin Sonuçları (1) Sermaye Artırımının Kesinleşmesi (2) Bedelsiz Payların Pay Sahipleri Tarafından Kendiliğinden İktisap Edilmesi i. İktisap Edecek Pay Sahiplerinin Belirlenmesi ii. İktisap Edilecek Payın Miktarının Belirlenmesi iii. Pay Sahiplerinin Bedelsiz Payları Talep Hakkının Hukuki Niteliği cc. İlan B. Dış Kaynaklardan Sermaye Artırımı Mevcut Payların İtibari Değerinin Yükseltilmesi Suretiyle Sermaye Artırımı Yeni Pay Çıkarmak Suretiyle Sermaye Artırımı a. Ön Koşullar aa. Önceki Pay Bedellerinin Tamamen Ödenmiş Olması (1) Kural (2) İstisna (3) Aykırılığın Yaptırımı bb. Bilançoda Sermayeye Eklenmesine İzin Verilen Fonların Bulunmaması (1) Genel Olarak (2) Fonların Sermayeye Dönüştürülmesi (3) Aykırılığın Yaptırımı cc. Sermayenin Karşılıksız Kalmamış Olması b. Esas Sözleşme Değişikliği İçin İzin Alınması c. Yönetim Kurulunun Sermaye Artırım Kararı d. Artırım Kararının İlanı aa. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda bb. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklarda e. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklarda İmtiyazlı Pay Sahiplerinin Onayı aa. Olması Gereken Hukuk (De Lege Ferenda) Açısından Değerlendirme

12 XIX bb. Mevcut Düzenlemeler (De Lege Lata) Açısından Değerlendirme cc. İmtiyazlı Pay Sahipleri Özel Kurulunun Toplanıp Karar Alması Bakımından Ortaya Çıkabilecek Sorunlar f. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda İzahnamenin Hazırlanması ve Onaylanması g. Yeni Pay Alma Haklarının Kullanılması aa. Halka Açık Olmayan Anonim Ortaklıklarda (1) Süre (2) İlan (3) Yeni Pay Alma Haklarının Sınırlanma veya Kaldırılma Gerekçesinin Bir Raporla Açıklanması (4) Payların Taahhüt Edilmesi ve Bedellerinin Ödenmesi bb. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda (1) Süre (2) Pay Bedellerinin Ödenmesi h. Halka Açık Anonim Ortaklıklarda Payların Satışı aa. Pay Bedellerinin Ödenmesi bb. Pay Senetlerinin Teslimi (1) 2499 sa. SerPK deki Düzenlemeler ve Doktrin Görüşleri (2) Mevcut Düzenlemeler ve Sonuç cc. Satılamayan Payların İptali i. Uygun Görüş Almak İçin SPK ye Başvurulması j. Yönetim Kurulunun Beyanı k. Tescil ve İlan aa. Tescil (1) Tescil Süresi (2) Tescilin Hüküm ve Sonuçları (3) Fesih Davası bb. İlan II. Kayıtlı Sermaye Sisteminde Yönetim Kurulu Kararlarının İptali A. İptal Edilebilirliğin Diğer Sakatlık Hallerinden Ayrılması

13 XX B. Yönetim Kurulu Kararlarının İptal Edilebilirliğine Genel Bakış C. Kayıtlı Sermaye Sisteminde İptal Edilebilirlik Yaptırımının Gerekliliği ve Gelişim Süreci D. İptal Davası Hukuki Niteliği İptal Davasına Konu Olabilecek Yönetim Kurulu Kararları İptal Edilebilirlik Sebepleri a. Genel Olarak b. Kanuna Aykırılık c. Esas Sözleşmeye Aykırılık d. Dürüstlük Kuralına Aykırılık aa. Genel Olarak bb. Eşit İşlem İlkesine Aykırılığın Yaptırımı Davanın Tarafları a. Davacılar aa. Yönetim Kurulu Üyeleri bb. Pay Sahipleri cc. SPK b. Davalı Dava Açma Süresi a. Sürenin Belirlenmesi b. Sürenin Başlangıcı c. Sürenin Sona Ermesinden Önce Duruşmaya Başlanamaması Yetkili ve Görevli Mahkeme Davacıların Teminat Gösterme Zorunluluğu İptal Davasının Açıldığının ve Akıbetinin Duyurulması Kararın İcrasının Geri Bırakılması Kesin Hükmün Etkileri a. Davanın Reddine İlişkin Kesin Hükmün Etkisi b. Davanın Kabulüne İlişkin Kesin Hükmün Etkisi Kötü Niyetle İptal Davası Açanların Sorumluluğu SONUÇ KAYNAKÇA