TUSAGA-AKTİF istasyonları koordinat ve koordinat değişimlerinin yılları GNSS verilerinden yararla belirlenmesi ve uygulamada kullanılması

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "TUSAGA-AKTİF istasyonları koordinat ve koordinat değişimlerinin yılları GNSS verilerinden yararla belirlenmesi ve uygulamada kullanılması"

Berker Sönmez
5 yıl önce
İzleme sayısı:

1 TÜRKİYE ULUSAL JEODEZİ KOMİSYONU 2017 YILI BİLİMSEL TOPLANTISI SABİT GNSS İSTASYONLARI UYGULAMALARI TUSAGA-AKTİF istasyonları koordinat ve koordinat değişimlerinin yılları GNSS verilerinden yararla belirlenmesi ve uygulamada kullanılması Ali KILIÇOĞLU ve Coşkun DEMİR

2 SUNUM PLANI AMAÇ GENEL BİLGİLER VERİ DÜZENLEME TUSAGA AKTİF VERİ DEĞERLENDİRME BİRLEŞTİRME ZAMAN SERİSİ OLUŞTURMA VE ANALİZ SONUÇLAR ve ÖNERİLER

3 TUSAGA-Aktif verilerinin; AMAÇ Kalite Kontrolünü yapmak ve verilerinin standartlarını incelemek, tüm verileri yeniden değerlendirerek, bilimsel ve uygulamaya yönelik sonuçlar elde etmek. Koordinat Zaman serisi analizi yapmak (koordinat ve hız hesaplamak) Depremlerin koordinatlardaki etkisini incelemek. Plaka içi deformasyonlar ile ilgili bilgi (hız alanı ve strain değişimi) türetmek., Uygulamada herhangi bir anda koordinat hesaplanmasına uygun yöntem geliştirmek.

4 GENEL BİLGİLER TÜBİTAK KAMU ARGE Projesi (TÜBİTAK HGK TKGM İKÜ) Mayıs 2006 Temmuz istasyon Sürekli GNSS ölçüsü Günlük veri TKGM ve HGK da toplanıyor 30 sn aralıklı veri abonelere açık

5 TUSAGA-AKTİF İSTASYONLARI

6 TUSAGA-AKTİF; RTK amaçlı olarak yoğun şekilde kullanılmaktadır. Bununla birlikte diğer yerbilimlerine de ölçü ve modeller ile katkı sağlamaktadır. 30 sn aralıklı GNSS verileri BÖHHBÜY kapsamında yapılan konumlama amaçlı GNSS ölçülerinin değerlendirilmesinde de yaygın olarak kullanılmaktadır.

7 TUSAGA AKTİF KOORDİNAT VE HIZLARI ITRF1996, Epok= HGK değerlendirme ( Aktuğ v.d., 2011; Özdemir, 2011 ; 2016,.. ) Gamit / GlobK Koordinat ve hızlar Sonuçlar uygulamada kullanılıyor.

9 TUSAGA AKTİF Uygulamada Kullanımı: Günlük RINEX data download edildiği gibi kullanılıyor. Kalite Kontrolü? Data nicelik/nitelik kontrolü? Kullanılan istasyonların davranışı? Nokta koordinat ve zamana bağlı değişimleri? Depremler veya diğer yer değiştirme etkileri?

10 TUSAGA AKTİF VERİ DEĞERLENDİRME Bu çalışmada; TUSAGA-AKTİF ağının [ ] yıllarına ait statik verileri (30 sn) kullanılmıştır. Tüm veriler ilgili web adresinden indirilmiş, incelenmiş ve düzenlenmiştir.

11 TUSAGA AKTİF YENİDEN DEĞERLENDİRME arasındaki verilerin düzenlenmesi Ne kadar veri var? Kalite kontrolü? Veriler standard mı? Veri tamlığı?

12 Kalite Kontrolde Tespit Edilen Bazı Hususlar: TUSAGA verileri ( 30 sn-statik) son yıllarda daha düzgün olmakla birlikte uluslararası standartlar düzeyinde değil. Noktaların log dosyalarına internetten erişim mevcut değil. Aynı veri (rinex veriler) değişik formatlarda sunuluyor *.d, *.d.z, *.D, *.??O, saatlik veriler Boyutu sıfır rinex veriler.

13 Kalite Kontrolde Tespit Edilen Bazı Hususlar: (devam) Birkaç saatlik rinex veriler. Farklı türden veriler aynı dizinde (Rinex, GPS navigasyon, GLONASS navigasyon vb.) Rinex dosyaları içerisindeki anten tipi bilgilerinde tutarsızlıklar, standart dışı olanlar mevcut..d veya.d.z uzantılı olup açılamayanlar var

15 Kalite Kontrol UNAVCO teqc Tüm veri teqc programı ile kontrol Belirli kriterleri sağlamayan veriler değerlendirme dışı ( örn. < 6 saat )

16 TUSAGA AKTİF YENİDEN DEĞERLENDİRME Bernese V5.2 GNSS değerlendirme yazılımı Bernese Processing Engine (BPE) Standart değerlendirme (CODE) IGS (CODE) Ürünleri (ITRF2008) Günlük Normal Denklem Sistemleri (NQ0) Tüm parametreler indirgenmiş Yalnızca koordinatlar

17 TUSAGA-AKTIF VE IGS İSTASYONLARI

19 TUSAGA AKTİF VERİ MATRİSİ VERİ MİKTARI % 84.33

20 TUSAGA AKTİF VERİ MATRİSİ

21 VERİ DEĞERLENDİRMEDE KULLANILAN NOKTA SAYILARI

22 Değerlendirilen gün sayısı : 2879 / 2920 PC i5, 16GB ram Süre : ~ 1 saat/gün >> yaklaşık 6 ay Tekrarlılık analizi ile bazı günlerde kaba hatalı olduğu değerlendirilen noktalar atıldı (% 0.1 den az)

23 TUSAGA AKTİF YENİDEN DEĞERLENDİRME Günlük normal denklemler (NQ0) Gevşek Koşullu Yalnızca koordinatlar Günlük ND lerin IGS noktalarına dayalı olarak aynı datumda (NNRT ile kısmi iz minimum) çözümü ve günlük koordinatların elde edilmesi Koordinat zaman serisi analizi (her nokta için ayrı ayrı)

24 Zaman Serisi Analizi Modeli Günlük koordinat bileşeni Ref. epok koordinat X t i = X 0 + V 0 t i t 0 Doğrusal Hız bileşeni n o offset + O k H o,k t i + k=1 n p n v Hız değişimi V k t i t k H v,k t i k=1 Periyodik bileşen + (A k cos (w k t i t 0 )+ B k cos (w k t i t 0 )) H p,k t i k=1 H= 0 veya 1 Step fonk.

25 Zaman Serisi Analizinde kullanılan Deprem kataloğu

26 ZAMAN SERİSİ ANALİZİ SONUCUNDA Nokta koordinatları - Referans Epoğunda (ITRF2008, ) Doğrusal hızlar ve hız değişimleri Depremler veya Anten değişimleri nedeniyle oluşan atımlar Periyodik bileşenler Hesaplandı.

27 Zaman Serisi Analizi ile Her İstasyon için Hesaplanan Parametreler X Y Z AGRD XYZ OFFS Başlangıç ofset AGRD XYZ DISC Ofset AGRD XYZ VELO Başlangıç hızı AGRD XYZ VELO Hız değişimi Periyod Ax Bx Ay By Az Bz AGRD XYZ PERI AGRD XYZ PERI (Birimler m dir.)

28 KOORDINAT ZAMAN SERİLERİ - KIRS ORİJİNAL DOĞRUSAL TREND ELEMİNE EDİLMİŞ

29 KOORDINAT ZAMAN SERİLERİ - AGRD ORİJİNAL DOĞRUSAL TREND ELEMİNE EDİLMİŞ

30 KOORDINAT ZAMAN SERİLERİ- MODELLEME DOĞRUSAL HIZ DOĞRUSAL HIZ VE DİĞER PARAMETRELER

31 KOORDINAT ZAMAN SERİLERİ- MODELLEME DOĞRUSAL HIZ DOĞRUSAL HIZ VE DİĞER PARAMETRELER

32 DOĞRUSAL MODEL DÜZELTMELER GENİŞLETİLMİŞ MODEL σ 0 = 17.3 mm σ 0 = 3.0 mm σ 0 = 6.6 mm σ 0 = 3.2 mm

33 KOORDINAT DEĞİŞİMİNİ SADECE DOĞRUSAL HIZ İLE MODELLEMENİN UYGUN OLMADIĞı NOKTALARA ÖRNEK

34 Yayınlanan koordinatlar (HGK) ile bu çalışmada hesaplanan koordinatlar (TSA) arasındaki farklar (ITRF2008, t 0 = ) X(m) Y(m) Z(m) Min. Maks. Ort. St.Sp

36 Yayınlanan IGS koordinatları ile bu çalışmada hesaplanan koordinatlar (TSA) arasındaki farklar (ITRF2008, t 0 = ) X(m) Y(m) Z(m) Min. Maks. Ort. St.Sp

37 SONUÇLAR ve ÖNERİLER Günlük veri değerlendirme ve normal denklem sistemlerinin oluşturulması (LC_yyddds.NQ0) IGS noktalarının koordinat ve hızlarından yararla (NNRT) zaman serisi oluşturma (günlük koordinatlar) (SSC_yyddds.txt) Hazırlanan program ile zaman serisi analizi (aynı zamanda referans epoğunda koordinatlar ve parametreler hesaplanıyor) (*.evl) Her nokta için ayrı analiz (ek parametrelerin analizi) Hazırlanan program ile istenen zaman noktasında koordinat hesabı

38 Tüm verilerin değişik amaçlar doğrultusunda yeniden kullanılacağı göz önünde tutularak, standardizasyon sağlanmalı. Tüm veriler kalite kontrol işleminden geçirilmeli ve problemli olanlar ayıklanmalı, standart ve kontrollü veri seti oluşturulmalı. İstasyonlar ile ilgili istatistik bilgiler oluşturulmalı. Güncel veriler yüklenmeden önce kalite kontrol işlemi yapılmalı. Bu sayede problemli istasyonlar anında denetlenerek ortaya çıkarılmalı. Verilerle ilgili Log dosyası kullanıcılarla paylaşılmalı. Kuruluşundan itibaren istasyonlar ile ilgili yapılan tüm işlemleri içermeli. Günlük bazda (öncelikle ultra rapid uydu yörünge, yer dönme parametreleri ve diğer bilgiler, daha sonra final orbit vb. kullanılarak) koordinat serileri oluşturulmalı ve kontrol işlemi sürekli yapılmalı.

39 Mevcut verilerin günlük çözüm sonuçları (zaman serileri) kullanıcılara sunulmalı. Böylece, problemli günlerdeki verilerin kullanımının önüne geçilmeli. TUSAGA web sayfası (EUREF Permanent GNSS Network, benzeri) gerçek zamanlı uygulamaların yanı sıra bilimsel ve pratik amaçlara hizmet edecek şekilde geliştirilmeli Uzun dönemli koordinat, hız, yer değiştirme vb. bilgileri sunulmalı ve bu tür hesaplamalara imkan sağlanmalı. Kullanıcılar için nokta veya ağ bazlı otomatik veri değerlendirme olanağı sunulmalı.

40 İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM

Benzer belgeler

TUSAGA-AKTİF CORS İSTASYONLARININ YER DEĞİŞİKLİĞİNİN AĞ BAZLI RTK ÖLÇÜMLERİNE ETKİSİ. Sermet Öğütcü, İbrahim Kalaycı Necmettin Erbakan Üniversitesi

TUSAGA-AKTİF CORS İSTASYONLARININ YER DEĞİŞİKLİĞİNİN AĞ BAZLI RTK ÖLÇÜMLERİNE ETKİSİ Sermet Öğütcü, İbrahim Kalaycı Necmettin Erbakan Üniversitesi ÇALIŞMA BÖLGESİ ÖLÇÜMLER Konya Aksaray-Cihanbeyli-Yunak