Giriş. Yaşlılarda Karın Ağrısı. Genel Bilgiler. Genel Bilgiler. Değerlendirmeyi Etkileyen Faktörler Öykü. Değerlendirmeyi Etkileyen Faktörler Öykü

Transkript

1 Giriş Yaşlılarda Karın Ağrısı Dr. Mutlu Kartal Şubat 2010 ABD de 2000 yılında 600 binden fazla yaşlı karın ağrısı başvurusu var 2030 yılında toplumun %20 si yaşlı olacak!!! 25 milyondan fazla acil servis başvurusu Yaşlı hastalar ise daha fazla zaman ve araştırmaya ihtiyaç duyarlar. Genç hastalara göre %20 daha fazla zaman alır Mortaliteleri yüksektir. 1 2 Genel Bilgiler Yarıdan fazlası hastaneye yatırılır ve 1/3 üne acil cerrahi uygulanır. Yüksek mortalite ve morbidite var Taburcu olanların üçte biri tekrar hastaneye başvurur. Yakınmaları devam ediyor Kronolojik yaş yeterli olmayabilir. Genel Bilgiler İmmün fonksiyonlarda azalma ve inflamasyon sürecinde değişiklikler olur Gençerişkinde hızlı klinik oluşturan durumlar yaşlıda daha az gürültülüdür. Perfore peptik ülserlilerin %50 sinde ani başlangıçlı ağrı var Ağrı algısı azalır, ancak toleransda azalır Hastaneye başvurularda gecikme olur 3 4 Değerlendirmeyi Etkileyen Öykü Duyu zayıflaması öyküde açıklar bırakır Yaşlılar her şeyi anlatmak istemeyebilir Dikkat edilecek noktalar Uykudan uyandıran ağrı ciddidir Ani başlangıçlı ağrı ciddidir Progresyon var mı? Ağrının yeri??? Yayılım? Değerlendirmeyi Etkileyen Öykü Dikkat edilecek noktalar Artıran azaltan faktörler var mı? Daha önce böyle ağrı oldu mu? Eşlik eden semptomlar 5 6

2 Değerlendirmeyi Etkileyen Komorbidite Diyabet Vaskülerhastalıklar ve ateroskleroz Sosyokültürel durum İlaçlar SOAİİ Antikolinerjikler Antihipertansifler Steroidler Fizik Muayene Bulgu varsa anlamlı, yoksa? Nelere bakalım? Genel görünüm Vital bulgular İnspeksiyon Palpasyon Rektal muayene Diğer sistemler 7 8 Apandisit En sık karşılaşılan cerrahi karın nedeni Hastaların 1/3 ü klasik tarzda başvurur! Sağ alt kadrana göçen ağrı Çoğu yaşlı özelliksiz karın ağrısıyla gelir Dörtte birinde sağ alt kadran duyarlılığı yok. %10 u bir hafta sonra doktora başvurur Lökositoz varsa anlamlı, yoksa değil. Apandisit USG duyarlılığı yüksek Klinik şüphe varsa ciddi ip ucu verir BT çok duyarlı ve seçici Yaşlılarda çok yararlı olabilir Tanı konduktan sonra tedavi cerrahi 9 10 En sık karın cerrahisi nedeni Kolelitiyazis insidansı yaşla beraber artar Sıklıkla biliyer kolikle başvururlar 6 saatten uzun sürmüşse kolesistit olarak kabul etmekte yarar var Bulantı, kusma eşlik edebilir Ağrı epigastrik, sağ üst kadranda olabilir Batının herhangi yerinde, sağ omuzda Murphy hastaların yarısında bulunur Ateş varsa kolesistit düşünülmeli %5-10 akalküloz kolesistit Akut kolesistit olgularının %10 unda perforasyon gelişir Diyabetiklerde mortalite artar 11 12

3 USG tanı için en kullanışlı yöntem Taş, inflamasyon, perikolesistik sıvıyı gösterir Labaratuvar Lökositoz? Bilirübin düzeyi, lipaz görülmeli BFT, elektrolit kontrol edilmeli Konservatif tedavi Antibiyotik, IV sıvılar Cerrahi geciktirilmemeli Mortalite % Barsak Tıkanıklığı Operasyonlara ikincil ince barsak tıkanıklığı %14 ten fazla ölüm 10 yıl içinde %40 tekrar Yaşlılarda safra taşı tıkanıklığı erişkinden sık Kolik karın ağrısı, bulantı ve kusma, gaz gayta çıkaramama Tablo kısa sürede toksik duruma gelebilir 15 Kalın barsak tıkanıklığında neden %60 tümör Kolik karın ağrısı, bulantı kusma, gaz gayta çıkaramama Komplikasyon gelişirse şiddetli ağrı olur İlerleyen aşamalarda ateş eşlik edebilir 16 İnce barsak tıkanıklığında batın grafisinde ince tabanlı seviyeler görülür Kalın barsak tıkanıklığında genişlemiş kolonik anslar vardır Seviye olmayabilir Baryumlu grafi Ogilvie ve Çekal perforasyon için alınabilir. BT altta yatan patoloji için tercih edilebilir Tedavide barsak istirahati NG dekompresyon, oral stop. Takiplerinde gerilemezse ameliyat Altta yatan sebebin tedavisi 17 18

4 Peptik Ülser Hastalığı Peptik Ülser Hastalığı Yaşlı karın ağrılarının %16 dan fazlası Komplike değilse üst batın ağrısı, yanma, ekşime olabilir %35 hasta ağrısız Kanama, perforasyon ve tıkanıklığa yol açabilir Hastaların önemli kısmı perforasyonla tanı alır Ani başlangıçlı, keskin karın ağrısı Batın muayene bulguları güvenilmezdir 19 %40 hastanın ilk grafisinde serbest hava yok NG ile hava verip çekin Sol lateral dekübit grafi daha iyi olabilir BT duyarlılığı yüksek Perfore ülser tedavisi cerrahi Komplike değilse birincil hekimine yönlendirin 20 Divertikülozis Sol alt kadran ağrısı, bulantı kusma, ateş ile başvururlar. Küçük perforasyon ve abselerde klinik silik. Büyük olanlarda tablo gürültülü. Lökositoz olmayabilir. Piyüriye yol açabilir. Mauyenede sol alt kadran duyarlılığı sık Divertikülozis Tanıda ilk basamak USG Özellikle abse varsa duyarlılığı yüksek Üçlü kontrast ile BT duyarlılığı %98 İkili kontrastta verilebilir Tanı konduysa konsülte edin Hafif olgular ayaktan takip edilebilir Ağır olgular yatırlmalı Bir kısmı cerrahiye gider. Akut batına yol açabilir Akut Mezenterik İskemi AF, yakında geçirilmiş MI, aterosklerotik damar hastalığı, cididi kalp yetmezliği varsa akla gelmeli Ani başlayan ve hastanın genel durumunun bozulmasıyla beraber daha da artan ağrı var Fizik muayene güvenilir değil Tanıda altın standart anjiyografi Akut Mezenterik İskemi Akut batın geliştiyse perforasyon var Tedavi cerrahi Yaşam şansı %

5 Aortik Anevrizma 80 yaşında %6 civarında rastlanır! Rüptür varsa %80 ağrı var Diğerleri ağrısız Ağrı inguinalde, kalçada olabilir. Şok tablosu gelişebilir Sıvı resüsitasyonu ve acil cerrahi gerekir. Yaşlı ve Karın Ağrılı Hastada Laboratuvar Klinik belirtiler ve muayene silik olabilir. Tek gerçek ip ucu tetkiklerde yakalanabilir Tetkik eşiğini düşük tutun. Hastaların çoğunda glisemi, BFT, ALT, AST, elektrolitler değerlendirilmeli Bilirübinler, lipaz Koagülasyon profili gerekiyorsa Yaşlı ve Karın Ağrılı Hastada Laboratuvar Tüm hastalara AC çekilmeli mi? Tüm hastalara ADBG çekilmeli mi? Tüm hastalar USG yapılmalı mı? Tüm hastalara BT çekilmeli mi? Tüm hastalara EKG çekelim mi? Yaşlı Ve Karın Ağrısı Ani, keskin karın ağrısı Peptik ülser perforasyonu Mezenterik iskemi Ani, keskin karın ağrısı, genel durumu bozuk, vitaller stabil değil Aort anevrizma rüptürü Divertiküler kanama Peptik ülser kanaması Yaşlı Ve Karın Ağrısı Özet Ateş eklenmişse Divertikülit İntraabdominal abse Abdominal sepsis Gradual karın ağrısı Acil cerrahiye daha az ihtiyaç duyulan tanılar akla gelebilir. 29 Yaşlılarda karın ağrısı varsa tetkik eşiğini düşük tut. Ani başlangıçlı ağrılarda acil cerrahi olasılığı akla gelsin. Abdominal visseral patolojiler dışındakiler ölümcül olabilir Anevrizma rüptürü, AMI Basit tedavi yaklaşımlarını unutmayalım Oral stop, NG vs. 30