Ders Sorumlusu: Dr. Ümran KÖYLÜ

Transkript

1 Ders Sorumlusu: Dr. Ümran KÖYLÜ

2 Planlama Planlama Şehir Planlaması Analitik İnceleme Araştırma ve inceleme aşamaları Değerlendirme Fiziki Planlama Plan Çizim Yöntemleri Aktif Plan Çizim Yöntemi Pasif Plan Çizim Yöntemi

3 Planlama Planlama yapılacak işlerin gerektirdiği nitelikte ve nicelikteki kaynağı, işin gerektirdiği mekan ve zaman içinde hazır bulundururarak gelecekte izlenecek hareket şeklini imkanlar ölçüsünde tayin etme ve belirleme işlemidir. Planlama geleceğe dönük öneri önlem ve kararlar dizisidir. Geleceği tasarlamadır.

4 Şehir Planlaması Şehirsel fonksiyonlar arasında mevcut ve sağlanabilecek imkanlarla en uygun çözüm yollarını bularak şehirde oturanlara rahat, sağlıklı ve ucuz yaşama düzeni ve şartlarını sağlama amacı güden, geleceğe dönük, şehrin büyüklüğü ile orantılı olarak çok yönlü ve büyük boyutlu bir projedir. Şehrin düzenli, rahat ve sağlıklı bir biçimde gelişmesini gerçekleştirebilecek bir planın elde edilmesi için, planlamaya yön veren araştırma ve incelemelerin tümüne analitik inceleme denir. Analitik inceleme araştırma ve inceleme çalışmaları ile değerlendirme olarak iki kısımda incelenir.

5 Araştırma ve İnceleme Bir şehrin düzenli gelişebilmesi için gerçekçi ve uygulanabilir plana sahip olması gerekir. Böyle bir plan için gerekli verilerin toplanması, mevcudun yansız ve eksiksiz tanımlanması sorunların ve ihtiyaçların açıkça belirlenmesi gerekir. Plancıya imar planlarında kullanacağı verileraraştırma ve inceleme aşamasında temin edilir. Araştırma çalışmaları günün ve geleceğin ihtiyaçlarını kavramak ve kestirmek için plancıya ışık tutar. Araştırma doğrudan doğruya şehir planlaması için yapılan araştıram veya diğer kurumların kendi ihtiyaçları için yaptığı araştırmalarından yararlanılarak iki yolla yapılır

6 Araştırma ve İnceleme Toplanan Veriler Coğrafi Veriler: Şehrin veya beldenin ülke ve bölgedeki yeri ve coğrafyası, yerel coğrafya (engebeler, yerel coğrafya, jeoloji) Beldenin Kullanılışı: Tarihi durumu, Yürürlükteki imar planı (varsa), Nüfus, Konut, Çalışmalar (faaliyetler, işgücü, tarım, ticaret, iş alanları, kazançlar) Donatım: Sosyal donatım, teknik donatım, Ulaşım ve haberleşme. Akçalı Bilgiler: Belediye bütçesi, arazi mülkiyeti, arsa ve arazi fiyatları, şehir içi boş alanlar, ifrazlar(ayırmalar)

7 Değerlendirme Bu aşamada, araştırma sonunda elde edilen tüm bilgiler değerlendirilerek Beldenin gelecek yirmi yıl için nüfusu, Sosyal ve ekonomik yapısı, Gelecekteki ihtiyaçlarına göre planlama sırasında uyulacak alt ve üst sınırlar, Beldenin çevresiyle ve türlü alanları arasındaki ulaşım ağı ve benzeri şehirsel özelliklerinin gelişme süreci içerisindeki potansiyeli ve yerleri ile planın prensipleri oluşturulur.

8 Fiziki Planlama Bu aşamalar sonucunda şehrin ana dokusu ortaya çıkmıştır. Fiziki planlama aşamasında ortaya çıkan doku plana (paftalara) yerleştirilir. Fiziki planlama çalışmaları teknik düzeydeki çalışmalardır.

9 Plan Çizim Yöntemleri Aktif Plan Çizim Yöntemi: Planda şehrin gelecekteki alacağı biçiminin ayrıntılı olarak gösterilmesidir. Tüm yollar ve genişlikleri, adaların kesin boyutları, binaların biçim ve gabarileri belirtilir. Pasif Plan çizim Yöntemi: Gelişme için hiçbir biçim vermez. Bir takım üst ve alt sınırlamalarla, şehir birçok bölgeye ayrılarak, planda yapı ve öteki tesisler gösterilmeden bir düzen oluşturulur.

10 Aktif yönteme göre düzenlenmiş nazım plan(1/5000) Plan Çizim Teknikleri Pasif yönteme göre düzenlenmiş nazım plan (1/25000)

11 Plan Basamakları Plan Türleri Bölge Planları Çevre Düzeni Planları İmar Planı Mevzi (Küçük alan) İmar Planları Koruma Amaçlı İmar Planları İmar Planları Yapım Aşamaları

12 İmar Planı

13 İmar Planlama Alanları Sınırları

14 İmar Planlama Alanları Sınırları

15 İmar Planlama Alanları Sınırları

16 Plan Türleri İmar Mevzuatı açısından planlar kapsadıkları alan ve amaçları açısından Bölge Planları Çevre Düzeni Planları İmar Planı Olmak üzere üçe ayrılır. İmar planları ise nazım ve uygulama imar planları olarak hazırlanır. Nitelik açısından imar planları ise Mevzi (Küçük alan) İmar Planları Koruma Amaçlı İmar Planları Olarak düzenlenir.

17 Bölge Planları Sosyo ekonomik gelişme eğilimlerini,yerleşmelerin gelişme potansiyelini, sektörel hedefleri, faaliyetlerin ve alt yapıların dağılımını, belirlemek üzere Kalkınma Bakanlığı ve kankınma ajansları tarafından hazırlanır.

18

19 Çevre Düzeni Planları Konut, sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörler ile kentsel kırsal yapı ve gelişme ile doğal ve kültürel değerler arasında koruma kullanma dengesini sağlayan ve arazi kullanım kararlarını belirleyen yönetsel, mekansal ve işlevselbütünlük gösteren sınırlar içinde, varsa bölge planı kararlarına uygun olarak yapılan idareler arası koordinasyon esaslarını belirleyen, 1/50000 ve 1/ ölçeklerinde hazırlanan plan notları ve raporuyla bir bütün olan planlardır. Çevre Şehircilik Bakanlığı Mekansal Planlama Genel Müdürlüğü tarafından yapılır.

20

21 Nazım İmar Planları Onaylı halihazır haritalar üzerine varsa kadastral durumu işlenmiş olan, varsa bölge ve çevre düzeni planlarına uygun olarak hazırlanan ve arazi parçalarının; genel kullanış biçimlerini, başlıca bölge tiplerini, bölgelerin gelecekteki nüfus yoğunluklarını, gerektiğinde yapı yoğunluğunu, çeşitli yerleşme alanlarının gelişme yön ve büyüklükleri ile ilkelerini, ulaşım sistemlerini ve problemlerinin çözümü gibi hususları gösteren, 1/2000 ya da 1/5000 1/25000 ölçekte hazırlanan detaylı bir raporla açıklanan ve raporu ile bir bütün olan plandır.

22 Nazım İmar Planı Şehrin ana dokusunu gösterir. Arazi kullanış biçimlerini belirtir. Yerleşme ve gelişmenin yön ve Boyutunu belirtir. Kesin sınır ve biçim belirlemez. Üzerinden ölçü alınamaz. Uygulama için kullanılamaz. Açıklama ve genel ilkeler içerir. Uyulması zorunlu hükümler içerir. Öneri ve öğütler içerir.

23 Uygulama İmar Planları Onaylı halihazır haritalar üzerinde varsa kadastral durumu işlenmiş olan ve nazım imar planına uygun olarak hazırlanan ve çeşitli bölgelerin yapı adalarını, düzenini, yoğunluğunu ve uygulama etaplarını, esaslarını ve diğer tüm bilgileri detayları ile gösteren 1/1000 ölçekte düzenlenen raporuyla bir bütün olan plandır. Uygulama için yerleşme ve yapı düzenini belirlemek için düzenlenir. Uygulama ve parselasyon haritalarına esas olur. Bu plan üzerinden ölçü alınarak uygulama yapılmaz.

24

25 Mevzi İmar Planları Mevcut planların yerleşmiş nüfusa yetersiz kalması veya yeni yerleşim alanlarının kullanıma açılması gereğinin ve sınırlarının ilgili idarece belirlenmesi halinde, yönetmeliğin plan yapım kurallarına uyulmak üzere yapımı mümkün olan, yürürlükteki her tür ve ölçekteki plan sınırları dışında, planla bütünleşmeyen konumdaki, sosyal ve teknik altyapı ihtiyaçlarını kendi bünyesinde sağlayan, raporuyla bir bütün olan imar planıdır.

26 Koruma İmar Planları Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu uyarınca belirlenen sit alanlarında, alanın etkileşim geçiş sahasını da göz önünde bulundurarak, kültür ve tabiat varlıklarının sürdürülebilirlik ilkesi doğrultusunda korunması amacıyla arkeolojik, tarihi, doğal, mimari, demografik, kültürel, sosyo-ekonomik, mülkiyet ve yapılaşma verilerini içeren alan araştırmasına dayalı olarak; halihazır haritalar üzerine, koruma alanı içinde yaşayan hane halkları ve faaliyet gösteren iş yerlerinin sosyal ve ekonomik yapılarını iyileştiren, istihdam ve katma değer oluşturan stratejileri, koruma esasları ve kullanma şartları ile yapılaşma sınırlamalarını, yenileme alan ve projelerini, uygulama etap ve programlarını, açık alan sistemini, yaya dolaşımı ve taşıt ulaşımını, altyapı tesislerinin tasarım esasları, yoğunluklar ve parsel tasarımlarını, yerel sahiplilik, uygulamanın finansmanı ilkeleri uyarınca katılımcı alan yönetimi modellerini de içerecek şekilde hazırlanan, hedefler, araçlar, stratejiler ile planlama kararları tutumları, plan notları ve açıklama raporu ile bir bütün olan nazım ve uygulama imar planlarının gerektirdiği ölçekteki planlardır.

27 Plan Okuma ve Plan Deyimleri İmar Adası Yapı Adası Yapı Düzeni Ayrık düzen Bitişik düzen Bina (Yapı) Yüksekliği Bina (Yapı) Derinliği Cephe Çizgisi (Hattı) Taban Alanı (TA) Taban Alanı Katsayısı (TAKS) İnşaat Alanı (Katlar Alanı) İnşaat Alanı Katsayısı (KAKS) Yapı İnşaat Alanı Katsayısı Kadastro Parseli Kadastro Adası İmar Parseli Birleştirme(Tevhit) Ayırma (İfraz)

28 Plan Deyimleri Parsel Cephesi Donanım Parsel Derinliği Şehirsel Donanım Yoğunluk Protokol Alanı Genel Nüfus Yoğunluğu Konut Alanı Yerleşme Yoğunluğu Konut Dışı Kentsel Yerleşme Brüt Yoğunluğu Çalışma Alanları Yerleşme Net Yoğunluğu Bahçe Uzaklıkları Yeşil Alan Korunan Düzeltilen Şehirsel Teknik Donanım Planlanan Hatlar Şehirsel Sosyal ve Kültürel Şekilsel Gösterimler

29 Plan Deyimleri İmar Adası: İmar planına göre çevresi yollarla veya çevresinin bir kısmı orman, park gibi kamuya ayrılmış alanlarla çevrili arazi parçasıdır. Yapı Adası: İmar planında yapı yapılmak üzere ayrılmış imar adasıdır. Yapı Düzeni: Bir yapı adasındaki yapıların yerleşme durumudur. Ayrık Düzen: Yanında hiçbir komşu bina ile bitişik olmayan yerleşme biçimidir. Bitişik Düzen: Binanın komşu parsellerdeki binalarla bir yada iki yanının bitişik olması durumudur. (Blok yada ikiz yapı düzeni)

30 Plan Deyimleri Bina (Yapı) Yüksekliği: Binaya kot verilen nokta ile saçak üst düzeyi arasındaki yüksekliktir. İmar planlarında h=3,5 şeklinde yazılır Bazı yapı adalarında kat adetleri belirtilir (2K-A, 3K-BL) Bina (Yapı) Derinliği: Binanın ön cephe hattı ile arka cephe hattının en uzak noktası arasındaki dik hattın uzunluğu. Cephe Çizgisi (Hattı): Bir yapı adasında bina ön cephelerini oluşturduğu çizgidir.

31 Plan Deyimleri Taban Alanı (TA): Yapının parsel içerisindeki plan ve yönetmelik hükümlerine göre kapladığı alandır. Bu alana yapı alanı da denir. Taban Alanı Katsayısı (TAKS): Taban alanının arsa alanına oranı ile elde edilen sayıdır. Bu sayıya arsa kullanma katsayısı da denir.

32 Plan Deyimleri İnşaat Alanı (Katlar Alanı KA): Kullanılabilen tüm katların (?) ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır. Bu alana yapı kullanma alanı da denir. İnşaat Alanı Katsayısı (Katlar alanı katsayısı KAKS): Katlar alanı toplamının imar parseli alanına oranıdır. Aşağıdaki şekildeki binaların kaks değerlerini hesaplayınız.

33 Plan Deyimleri Yapı İnşaat Alanı Katsayısı (YİAKS): Bodrumlarda iskan edileen katların %50 si ile asma kat, çekme kat ve çatı araları dahil iskanı mümkün olan bütün katların ışıklıklar çıktıktan sonraki alanları toplamıdır. Kadastro Parseli: Sınırları hendek, tümsek,duvar, çit tel örgü gibi tesislerle belirlenmiş ve tapu kütüğüne tescil edilmiş arazi parçasıdır. Kadastro Adası: Çevresi nehir, dere, çay, yol, kanal gibi doğal ve yapma sınırlarla çevrili kadastro parseli yada parselleri topluluğudur.

34 Plan Deyimleri İmar Parseli: İmar adası içindeki kadastro parsellerinin imar planı ve yönetmeliği hükümlerine göre üzerine yapı yapılabilecek boyutlarda oluşturulan biçimidir. Birleştirme (Tevhit): İki yada daha fazla parselin imar planı ve yönetmeliği hükümlerine göre tek parsel durumuna getirilmesidir. Ayırma (İfraz): Bir parselin imar planı ve yönetmeliği hükümlerine göreiki yada daha çok parçaya ölünmesidir.

35 Plan Deyimleri Parsel Cephesi: Parselin üzerinde bulunduğu yoldaki cephesidir.köşe başına rastlayan parsellerde geniş yol üzerindeki kenar, eşit ise dar kenar parsel cephesidir. Parsel Derinliği: Parsel arka cephe çizgisi ile ön cephe çizgisinin en yakın noktası arasındaki dik hattın ortalama uzaklığıdır. Yeşil Alan: İmar planlarında toplumun yararlanmasına ayrılan park, çocuk bahçesi, spor alanı gibi oyun ve dinlenme alanlarının toplamıdır. Şehir planı düzenlenirken planlamaya esas alınan nüfusun herbir kişisi için planlanan yeşil alan 10 m^2 den az olamaz.

36 Plan Deyimleri Yoğunluk: Belirli büyüklükteki birim alanda yaşayan insan sayısıdır. Birim alanın değişikliği ile yoğunluk tanımı değişik olur. Genel Nüfus Yoğunluğu (GNY): Ülke, bölge, şehir yada yerleşme alanının hektarına düşen ortalama nüfustur. Yerleşme Yoğunluğu(YY): Bir şehir yada kasabanın sınırlı bir yerleşme alanının hektarına düşen ortalama insan sayısıdır. Yerleşme Brüt Yoğunluğu (YBY): Bir hektar brüt yapı dizisine düşen insan sayısıdır. Brüt yapı arazisi imar parsellerinin tümü ile bunların ihtiyacı olan yol, meydan, park, otopark vb kullanıma ayrılmış alanların toplamıdır. Yerleşme Net Yoğunluğu (YNY): Bir hektar net yapı arazisine düşen insan sayısıdır. (NYA yolların sınırları arasında kalan imar adalarıdır.)

37 Plan Deyimleri Şehirsel Teknik Donanım (Teknik alt yapı): Şehir ve kasabaların yol, kanalizasyon, su, elektrik, havagazı, telefon hizmetleri ile ilgili donanımıdır. Şehirsel Sosyal ve Kültürel Donanım: Şehir kasaba halkının yaşaması, eğlenmesi ve öteki ihtiyaçları için planlanan, yeşil alan, hastane, okul, otopark vb alanlardır. Şehirsel Donanım: Şehirsel teknik donanım ile sosyal ve kültürel donanımların tümüdür.

38 Plan Deyimleri Protokol Alanı: İmar planı yada yönetmeliği ile özel planlama ve yapı biçimlerinin uygulanacağı alanlardır. Konut Alanı: Halkın oturması için planlanan alanlardır. (ticaret ve şehirsel alt yapıda bu alana dahildir.) Konut Dışı Kentsel Çalışma Alanları: İçerisinde motel ve lokanta da bulunabilen akaryakıt ve bakım istasyonları, resmi ve sosyal tesisler, dumansız, kokusuz atık ve artık bırakmayan ve çevre sağlığı yönünden tehlike oluşturmayan patlayıcı ve yanıcı maddeler içermeyen depoların yapılabileceği alanlar.

39 Plan Deyimleri Bahçe Uzaklıkları: Yapının yola yada komşu parsel sınırlarına en yakın noktasının en kısa uzaklığıdır. Ön, yan, arka ve komşu bahçe uzaklığı şeklinde dörede ayrılır.

40 Plan Deyimleri Korunan Düzeltilen Planlanan Hatlar: Yapı adalarını çevreleyen çizgiler kısa kesikli çizgi olarak çizilmiş ise arazideki mevcut durumun imar planı ile aynen korunmuş olduğunu, çizgiler uzun kesikli çizgi olarak çizilmiş ise, mevcut durumun imar planı ile düzeltildiğini, çizgiler düz kesiksiz çizgi olarak çizilmiş ise arazide mevcut yolun olmadığı imar planı ile bu hattın planlanmış olduğunu gösterir. Şekilsel Gösterimler

41 Kaynak Ferruh Yıldız, İmar Bilgisi Planlama Uygulama ve Mevzuat, Nobel Yayınevi.