Sağlık Bakanlığından: HAYVAN KAYNAKLI DOKULAR KULLANILARAK ĠMAL EDĠLEN TIBBĠ CĠHAZLARA DAĠR TEBLĠĞ TASLAĞI

Transkript

1 Sağlık Bakanlığından: HAYVAN KAYNAKLI DOKULAR KULLANILARAK ĠMAL EDĠLEN TIBBĠ CĠHAZLARA DAĠR TEBLĠĞ TASLAĞI BĠRĠNCĠ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç ve kapsam MADDE 1 - (1) Bu Tebliğin amacı, cansız hayvan dokularından veya hayvan dokularından elde edilen cansız ürünlerden imal edilen tıbbi cihazların normal koşullar altında kullanılmasıyla Transmissible Spongiform Encephalophathy (TSE) lerin hastalara veya diğer kişilere bulaşma riski ile ilgili hususları düzenlemektir. (2) Sığır, koyun ve keçi cinsinden hayvan türleri ile geyik, elk (Amerika geyiği), vizon ve kedilerden elde edilen hayvan dokuları bu Tebliğ kapsamındadır. (3) Tıbbi cihazların imalatında kullanılan kolajen, jelatin ve içyağı, beşeri tüketime uygun asgari gerekleri karşılamalıdır. (4) Birinci fıkrada yer alan tıbbi cihazlardan, insan vücudu ile teması amaçlanmayan veya yalnızca sağlam deri ile temas edecek olanlar için bu Tebliğ hükümleri uygulanmaz. Dayanak MADDE 2 (1) Bu Tebliğ; 29/06/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna, 09/01/2007 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tıbbi Cihaz Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır. Tanımlar MADDE 3 (1) 09/01/2007 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Tıbbi Cihaz Yönetmeliğinde yer alan tanımlara ilaveten; a) Azaltma, eliminasyon veya ortadan kaldırma: Enfeksiyonun veya patojenik reaksiyonun önlenebilmesi için bulaşıcı ajanın eliminasyonu, uzaklaştırılması veya sayısının azaltılması, işlemini, b) Başlangıç materyali: Bu Tebliğin kapsamına giren cihazların üretiminde kullanılan veya üretilmesine yardımcı olan hammadde veya hayvan kaynaklı diğer ürünleri, c) Bulaşıcı ajanlar: Sınıflandırılmamış patojenik etkenler, prionlar ve Bovine Spongiform Encephalophathy (BSE) ajanları ve scrapie ajanları gibi etkenleri, ç) Cansız: Metabolizması veya çoğalma kabiliyeti olmayanı, d) Doku: Hücrelerin ve/veya hücre dışı yapıların bir araya gelerek oluşturdukları fonksiyonel birimi, e) Hücre: Uygun ortamda bağımsız olarak varlığını sürdürebilen ve kendi kendini yenileyebilen herhangi bir canlının organize olmuş en küçük birimini, f) İnaktivasyon: Bulaşıcı ajanların enfeksiyona veya patojenik reaksiyona yol açabilme yeteneğinin baskılanması/azaltılması işlemini, g) Kaynak ülke: Hayvanın doğduğu, yetiştirildiği ve kesiminin yapıldığı ülkeyi, ğ) Türev: İmalat işlemi sonucunda hayvan dokusundan elde edilen kolajen, jelatin ve monoklonal antikorlar gibi ürünleri, ifade eder. ĠKĠNCĠ BÖLÜM Risk Analizi, Risk ġeması Ve Bilgilerin Güncelliği Risk analizi ve risk Ģeması MADDE 4 - (1) Bu Tebliğin kapsamına giren tıbbi cihazların imalatçıları, Tıbbi Cihaz Yönetmeliğinin 11 inci maddesinin beşinci fıkrası kapsamında uygunluk değerlendirme işlemleri için başvuru yapmadan önce, bu Tebliğin Ek inde yer alan risk analizini ve risk yönetimi şemasını yapar. 1 / 6

2 Bilgilerin güncelliği MADDE 5 - (1) Bu Tebliğin kapsamına giren tıbbi cihazların Tıbbi Cihaz Yönetmeliği hükümleri ile bu Tebliğin Ek inde belirtilen şartlara uygunluğunu değerlendirmek için Tıbbi Cihaz Yönetmeliği 16 ncı maddesine göre atanmış olan onaylanmış kuruluşların söz konusu cihazlara ilişkin güncel bilgiye sahip olup olmadığı Bakanlık tarafından kontrol edilir. (2) Bu kontroller neticesinde, onaylanmış kuruluşun görevlerinin Bakanlık tarafından değiştirilmesi gerekiyorsa, Komisyona bilgi verilir. ÜÇÜNCÜ BÖLÜM Uygunluk Değerlendirme, Piyasaya Arz ve Hizmete Sunma Uygunluk değerlendirme iģlemleri MADDE 6 - (1) Bu Tebliğin kapsamına giren tıbbi cihazların uygunluk değerlendirme işlemleri, Tıbbi Cihaz Yönetmeliğinde yer alan temel gerekler ile bu Tebliğin Ek inde yer alan şartlara uyumluluğunun değerlendirilmesini içerir. (2) Onaylanmış kuruluşlar, imalatçının risk analizi ve risk yönetimi stratejisi ile aşağıdaki hususları değerlendirir: a) İmalatçı tarafından sağlanan bilgileri, b) Hayvan doku veya türevlerini kullanma gerekçesini, c) Eliminasyon ve/veya inaktivasyon çalışmalarının veya literatür taramasının sonuçlarını, ç) Hammadde kaynaklarının, nihai ürünlerin ve yüklenicinin imalatçı tarafından kontrolünü, d) Üçüncü taraf tedarikçilerde dâhil olmak üzere kaynak kullanımı ile ilgili konuların denetlenme ihtiyacını. (3) Onaylanmış kuruluşlar, uygunluk değerlendirme işlemi çerçevesinde risk analizinin ve risk yönetiminin değerlendirilmesi sürecinde, mevcut ise, başlangıç materyalleri için Avrupa İlaç Kalitesi Müdürlüğü tarafından verilen uygunluk sertifikasını (TSE Sertifikası) dikkate alır. (4) Onaylanmış kuruluşlar, üçüncü fıkrada bahsedilen TSE Sertifikasına sahip başlangıç materyallerinin kullanıldığı tıbbi cihazlar hariç olmak üzere, imalatçıları tarafından belirtildiği şekilde tıbbi cihazlarda kullanılması amaçlanan doku veya türevlerin risk analizi ve risk yönetiminin değerlendirme ve sonuçları hakkındaki diğer ülke yetkili otoritelerinin görüşlerini Bakanlık aracılığıyla talep eder. (5) Onaylanmış kuruluşlar, AT tasarım-inceleme sertifikası veya AT tip-inceleme sertifikası vermeden önce, diğer ülke yetkili otoritelerinden görüş talep edildiği tarihten itibaren 12 hafta içinde Bakanlık aracılığı ile kendisine gelen tüm görüşleri dikkate alır. Piyasaya arz ve hizmete sunum MADDE 7 - (1) Bakanlık, Tıbbi Cihaz Yönetmeliği hükümleri ile bu Tebliğin Ek inde belirtilen şartları karşılayan ve bu Tebliğ kapsamına giren tıbbi cihazların, piyasa arzı ve hizmete sunulması için gerekli tüm tedbirleri alır. DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ÇeĢitli ve Son Hükümler Hüküm bulunmayan haller MADDE 8 - (1) Bu Tebliğde hüküm bulunmayan hallerde 4703 sayılı Kanunun, Tıbbi Cihaz Yönetmeliğinin ve ilgili diğer mevzuatın hükümleri uygulanır. Aykırı davranıģlar hakkında uygulanacak hükümler 2 / 6

3 MADDE 9 - (1) Bu Tebliğ hükümlerine aykırı davranan ve faaliyet gösterenler hakkında 4703 sayılı Kanun, 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ve ilgili diğer mevzuat hükümleri uygulanır. UyumlaĢtırılan Avrupa Birliği mevzuatı MADDE 10 - (1) Bu Tebliğ, Avrupa Birliği nin tıbbî cihazlar ile ilgili mevzuatına uyum sağlanması amacıyla; hayvan kaynaklı dokular kullanılarak imal edilen tıbbi cihazlar bakımından 93/42/EEC sayılı Tıbbi Cihaz Direktifinde yer alan gerekliliklere ilişkin ayrıntılı spesifikasyonları düzenleyen 2003/32/EC sayılı Komisyon Direktifine paralel olarak hazırlanmıştır. Yürürlük MADDE 11 - (1) Bu Tebliğ, yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 12 - (1) Bu Tebliğ hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür. 3 / 6

4 EK 1. RĠSK ANALĠZĠ VE RĠSK YÖNETĠMĠ 1.1 Hayvan doku veya türevlerinin kullanım gerekçesi İmalatçı, belli bir tıbbi cihaza ilişkin genel risk analizi ve risk yönetimi stratejisine dayalı olarak, beklenen klinik yararı, muhtemel riskleri ve uygun alternatifleri de göz önünde bulundurmak suretiyle, 1 inci maddede geçen hayvan doku veya türevleri kullanma kararını gerekçelendirir. 1.2 Değerlendirme iģlemi Bu Ek in 1.1 numaralı kısmında geçen hayvan doku veya türevlerinin kullanıldığı cihazların imalatçısı, hasta veya kullanıcıların üst düzey korunmasını sağlamak amacıyla, TSE ile ilgili tüm bilgileri içeren uygun ve iyi belgelendirilmiş bir risk analizi ve risk yönetimi stratejisi uygulamalıdır. İmalatçı, cihazın kullanım amacı ve yararlarını dikkate alarak, söz konusu doku veya türevler ile ilişkili olan tehlikeleri tanımlamalı, bu tür doku veya türevleri içeren cihazlarla ilgili bulaşma riskini en aza indirmek için alınan önlemleri belgelendirmeli ve kabul edilebilir riskleri belirtmelidir. Bulaşıcı bir ajanının geçiş olasılığı bakımından bir cihazın güvenliği, bu Ek in 1.2 kısmında açıklanan ve analizi, değerlendirilmesi ve yönetilmesi gereken tüm unsurlara bağlıdır. Bu tedbirlerin kombinasyonu cihazın güvenliğini belirler. Dikkate alınması gereken hususlar şunlardır: - İleride yapılacak işlemler dikkate alınmak suretiyle, bulaşıcı ajanlarla potansiyel kontaminasyonları bakımından uygun görülen başlangıç materyallerinin (doku veya türevlerin) seçimi (bkz , ve 1.2.3). - Kontrollü bir kaynaktan gelen doku veya türevler üzerindeki bulaşıcı ajanların ortadan kaldırılmasına veya inaktivasyonuna yönelik bir üretim işleminin uygulanması (bkz ). Ayrıca, cihazın özellikleri ve kullanım amacı dikkate alınmalıdır (bkz , ve 1.2.7). Risk analizi ve risk yöntemi stratejisi uygulanırken, ilgili bilimsel komitelerin görüşleri, Avrupa Birliği Komisyonunun yayımladığı ilgili referansları ile mümkün ise Patentli Tıbbi Ürünler Komitesinin (PTÜK) görüşleri dikkate alınmalıdır Materyal kaynağı hayvanlar TSE riski, kaynak türler, ırklar ve başlangıç dokusunun niteliği ile ilişkilidir. TSE enfeksiyonu birkaç yıllık kuluçka süresinden sonra ortaya çıktığından, genç ve sağlıklı hayvanların kaynak olarak kullanılması, riski azaltan bir faktör olarak değerlendirilir. Çiftlikte çeşitli nedenlerle ölen, acil kesime tabi tutulan ve TSE bakımından şüpheli görülen hayvanlar gibi riskli hayvanlar hariç tutulmalıdır Hayvanın elde edildiği coğrafi bölge Belirli TSE lerin önlenmesi, kontrolü ve ortadan kaldırılmasına (eradikasyon) yönelik Tarım ve Köyişleri Bakanlığının düzenlemelerinde yer alan BSE statüsüne göre ülkelerin sınıflandırılması kapsamında, kaynak ülkenin riski değerlendirilirken Coğrafi BSE Riski (CBR) kullanılır. CBR, bir ülkede belli bir dönemde klinik bulgu veren veya vermeyen BSE ile enfekte bir veya birden fazla hayvanın varlığını belirten nitel bir göstergedir. BSE li hayvan saptandığında CBR düzeyi, aşağıdaki tabloya göre tanımlanır. CBR Belli bir coğrafi bölgede/ülkede klinik bulgu veren veya vermeyen BSE ile Düzeyi enfekte bir veya birden fazla hayvanın varlığı I Çok düşük ihtimal II Düşük ihtimal fakat mümkün III Muhtemel fakat teyit edilmemiş veya teyit edilmiş, daha düşük düzeyde IV Teyit edilmiş, ileri düzeyde 4 / 6

5 Belirli faktörler, münferit ülkelerden elde edilen ham doku veya türevlerin kullanımı ile ilgili BSE enfeksiyonunun coğrafi riskini etkiler. Bu faktörler, Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü nün (OIE - Office International des Epizooties) Uluslararası Hayvan Sağlığı Kodunda tanımlanmıştır. Ülkelerin coğrafi BSE riski değerlendirilmesinde Tarım ve Köyişleri Bakanlığının ilgili düzenlemeleri takip edilir BaĢlangıç dokularının niteliği İmalatçı, farklı tipteki başlangıç dokularıyla ilgili tehlike sınıflandırmasını dikkate almalıdır. Hayvan dokusunun kaynağı bir veteriner hekimin kontrolü ve denetimi altında olmalı ve hayvan karkasının insan kullanımına uygun olduğu belgelendirilmelidir. İmalatçı, kesim sırasında hiçbir çapraz bulaşma riski olmayacağını garanti etmek zorundadır. İmalatçı, hasta için önemli bir faydanın bulunması ve alternatif başlangıç dokusunun yokluğu gibi bu materyallerin alınmasını gerektiren istisnai durumlar dışında potansiyel olarak yüksek TSE enfeksiyonu sınıfında yer alan hayvan doku veya türevlerini kullanmamalıdır. Ayrıca, beşeri kullanım amaçlı olmayan hayvansal yan ürünlere ilişkin sağlık kurallarının yer aldığı Tarım ve Köyişleri Bakanlığının düzenlemeleri de uygulanmalıdır Koyun ve keçiler Koyun ve keçi dokularındaki enfeksiyon sınıflandırması, klinik scrapie ile doğal olarak enfekte koyun ve keçilerden alınan doku ve vücut sıvılarında bulaşıcı ajanların düzeyi konusundaki ulusal ve uluslararası güncel bilgiye dayandırılarak yapılır. Sınıflandırma, yeni bilimsel veriler ışığında tekrar değerlendirilebilir Sığır Belirli TSE lerin önlenmesi, kontrolü ve ortadan kaldırılmasına (eradikasyon) yönelik Tarım ve Köyişleri Bakanlığının düzenlemelerinde yer alan tanımlanmış risk materyalleri (TRM) listesi, yüksek TSE enfeksiyonu potansiyeli olarak değerlendirilir BulaĢıcı ajanların inaktivasyonu veya ortadan kaldırılması Degredasyon düzeyi kabul edilebilir olsa bile inaktivasyon/eliminasyon sürecine dayanamayan cihazlar için imalatçı prensip olarak kaynak kontrolü yapmak zorundadır İmalatçı, diğer cihazlar için, imalat işleminin bulaşıcı ajanları inaktive edebileceğini veya ortadan kaldırabileceğini iddia ediyorsa, bunu uygun belgelerle kanıtlamak zorundadır. Literatürde yer alan özel işlemler ile cihaz için kullanılan işlemler karşılaştırılabiliyor ise, uygun bilimsel literatür araştırma ve analizinden elde edilen bilgiler, inaktivasyon/eliminasyon unsurlarını desteklemek amacıyla kullanılabilir. Bu araştırma ve analiz, Avrupa Birliği Bilimsel Komitesi tarafından benimsenen mevcut bilimsel görüşleri de kapsamalıdır. Herhangi bir ihtilaf olması durumunda, bu görüşler referans olarak alınır. Literatür araştırmasının imalatçının iddialarını desteklemediği durumlarda, imalatçı bilimsel temele dayalı belirli bir inaktivasyon ve/veya eliminasyon çalışması yapmak zorunda olup aşağıda yer alan hususları dikkate almalıdır: - dokuyla ilişkili tanımlanmış tehlikeler, - ilgili model ajanların tanımlanması, - model ajanların belli kombinasyonlarının seçiminin gerekçesi, - bulaşıcı ajanların eliminasyonu ve/veya inaktivasyonu için seçilen aşamanın belirlenmesi, - azaltıcı faktörlerin hesaplanması. Nihai raporda, inaktivasyon veya eliminasyon işleminin etkinliğinde kritik olan imalat parametreleri ve sınırları tanımlanmalıdır. Rutin imalat sürecinde valide edilmiş işlem parametrelerinin kullanılmasını sağlamak için, uygun şekilde belgelendirilmiş prosedürler seçilmelidir. 5 / 6

6 1.2.5 Bir birim tıbbi cihaz üretimi için gerekli olan hayvan kaynaklı baģlangıç doku veya türevlerinin miktarı İmalatçı, tek bir birim tıbbi cihazın üretimi için gerekli olan hayvan kaynaklı ham doku veya türevlerin miktarını hesaplamak zorundadır. Herhangi bir saflaştırma işlemi söz konusu olduğunda, imalatçı bu işlemin, hayvan kaynaklı başlangıç doku veya türevlerinde bulunan bulaşıcı ajanların düzeylerini yoğunlaştırma potansiyeli olup olmadığını değerlendirmelidir Hasta ve kullanıcılarla temas eden hayvan kaynaklı dokular veya türevler İmalatçı aşağıdaki hususları göz önünde bulundurmalıdır: (i) hayvan kaynaklı doku veya türevlerin miktarı, (ii) temas alanı: yüzeyi, tipi (örn: cilt, mukoza, beyin) ve durumu (örn: sağlıklı veya hasarlı), (iii) hasta ve/veya kullanıcılarla temas eden doku veya türevlerin tipi, (iv) cihaz ile vücudun amaçlanan temas süresi (biyoresorpsiyon etkisi dâhil). Söz konusu işlemde kullanılabilecek tıbbi cihazların sayısı göz önünde bulundurulur Uygulama aģamaları İmalatçı, ürün bilgisinde önerilen uygulama aşamalarını, en yüksek riskten en düşüğüne kadar dikkate almalıdır. 1.3 Değerlendirmenin gözden geçirilmesi İmalatçı, üretim sonrası aşamada imal ettiği tıbbi cihaz veya benzer cihazlardan elde edilen bilgilerin gözden geçirilmesi amacıyla bir sistem kurar ve bunun sürekliliğini sağlar. Bu bilgiler, ürünün güvenliği açısından, özellikle de aşağıda belirtilen hususlar söz konusu olduğunda değerlendirilmelidir: (a) Daha önceden tanımlanmamış bir tehlike saptandıysa, (b) Bir tehlikeden kaynaklanan tahmini risk artık kabul edilebilir değilse, (c) Başlangıçtaki değerlendirme geçerli değilse. Yukarıdakilerden herhangi birinin geçerli olduğu durumda, risk yönetimi sürecinde kullanılmak üzere değerlendirme sonuçlarının geri bildirimi yapılır. Bu yeni bilgiler ışığında, hayvan kaynaklı doku veya türevlerin kullanılma gerekçesi de dâhil olmak üzere, cihaz için uygun risk yönetimi tedbirleri gözden geçirilmelidir. Risk veya riskin kabul edilebilirliğinin değişme olasılığı söz konusu olduğunda, önceden uygulanmış risk kontrol tedbirleri üzerindeki etki yeniden değerlendirmeli ve gerekçelendirilmelidir. Bu değerlendirmenin sonuçları belgelendirilmelidir. 2. SINIF III TIBBI CĠHAZLARIN ONAYLANMIġ KURULUġLAR TARAFINDAN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Tıbbi Cihaz Yönetmeliği nin Ek IX Kural 17 çerçevesinde Sınıf III kapsamına giren cihazlar için imalatçı, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinde yer alan onaylanmış kuruluşlara, mevcut risk analizi ve risk yönetimi stratejilerinin değerlendirilmesine imkân tanıyacak gerekli her türlü bilgiyi sağlamalıdır. Cihazlara ilişkin olarak imalatçı tarafından toplanan TSE riskine dair her yeni bilgi onaylanmış kuruluşa gönderilmelidir. Kaynak bulma, toplama, işleme ve inaktivasyon/eliminasyon işlemlerine ilişkin olan ve imalatçının risk yönetimi dosyasını değiştirebilecek nitelikteki herhangi bir değişiklik, uygulamaya geçirilmeden önce ek bir onay alınması amacıyla, onaylanmış kuruluşa iletilmelidir. 6 / 6