New York un Sanat Tapınağı METROPOLITAN 66

Transkript

1

2 içindekiler NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2012 APRIL-MAY-JUNE 2012 SAYI 5 ISSUE 5 İstanbul Arkeoloji Müzeleri nde değişim zamanı Hacılar Büyük Höyük Kazısı-2011 Tarih Sümer de başladı! New York un Sanat Tapınağı METROPOLITAN Tarihin Sessiz Tanığı: ATLI KÖŞK Oniki bin yıllık tarihin ipuçları KÖRTİK TEPE MAYA TAKVİMİ İKSV 40. Yılını Kutluyor KAMAN MÜZESİ Time of change at the İstanbul Archaeological Museums Hacılar Büyük Höyük Excavations-2011 HISTORY BEGAN AT SUMER! New York s Art Temple: the MET EQUESTRIAN VILLA, THE SILENT WITNESS OF HISTORY Traces of a twelve-thousand-year history KÖRTİK TEPE MAYAN CALENDAR İKSV celebrates its 40 th anniversary KAMAN MUSEUM 5 40 Başyazı İSTANBUL ARKEOLOJİ MÜZELERİ nde değişim zamanı 6 19 Mayıs 1919, BANDIRMA VAPURU ve ATATÜRK ün Şehri SAMSUN 44 Hacılar Büyük Höyük Kazısı en yeşil... en iddialı... KAMAN MÜZESİ 14 Tarih SÜMER de başladı! 56 MAYA TAKVİMİ 2012 korkusu 62 oniki bin yıllık tarihin ipuçları KÖRTİK TEPE 22 New York un Sanat Tapınağı METROPOLITAN 66 Sanat Hizmetinde 40 Yıllık Hatır! 72 Haber turu Takvim TÜRSAB-MTM müze rehberi 30 Tarihin Sessiz Tanığı ATLI KÖŞK 78 TÜRSAB-MTM müze harita

3 TABLE OF CONTENTS 6 19 May 1919, the FERRY BANDIRMA and ATATÜRK s city SAMSUN Nisan-Mayıs-Haziran 2012 Sayı 5 April-May-June 2012 Issue 5 14 History began at SUMER! 22 New York s Art Temple THE MET 30 EQUESTRIAN VILLA, the silent witness of history Editorial Time of change at the İSTANBUL ARCHAEOLOGICAL MUSEUMS Hacılar Büyük Höyük Excavations KAMAN MUSEUM The greenest... The most challenging... MAYAN CALENDAR the fear of 2012 Traces of a twelve-thousand-year history: KÖRTİK TEPE Serving the arts for 40 years News in overview 72 Calendar 74 TÜRSAB-MTM museums guide 76 TÜRSAB-MTM map of museums 78 3

4 TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI TARAFINDAN ÜÇ AYDA BİR YAYINLANIR PUBLISHED QUARTERLY BY THE TÜRSAB-MTM JOINT VENTURE TÜRSAB-MTM İş Ortaklığı adına SAHİBİ / TÜRSAB YÖNETİM KURULU BAŞKANI OWNER on behalf of the TÜRSAB-MTM joint venture / PRESIDENT OF THE TÜRSAB EXECUTIVE BOARD Başaran ULUSOY SORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜ / RESPONSIBLE MANAGING EDITOR Feyyaz YALÇIN YAYIN KURULU / EDITORIAL BOARD Başaran ULUSOY, Arzu ÇENGİL, Hakan HİMMETOĞLU, Köyüm ÖZYÜKSEL, Kibele EREN, Ayşim ALPMAN, Aylin ŞEN, Hümeyra ÖZALP KONYAR TÜRSAB adına YAYIN KOORDİNATÖRÜ / EDITORIAL COORDINATOR on behalf of TÜRSAB Arzu ÇENGİL YAYIN YÖNETMENİ / EDITOR-IN-CHIEF Ayşim ALPMAN GÖRSEL YÖNETMEN VE YAYIN DANIŞMANI / ART DIRECTOR AND EDITORIAL CONSULTANT Hümeyra ÖZALP KONYAR GÖRSEL VE EDİTORYAL YÖNETİM / VISUAL AND EDITORIAL MANAGEMENT Özgür AÇIKBAŞ HABER MÜDÜRÜ / NEWS EDITOR Aylin ŞEN GRAFİK UYGULAMA / GRAPHICAL IMPLEMENTATION Semih BÜYÜKKURT ÇEVİRİ / TRANSLATION Ahmet ALPMAN YÖNETİM MANAGEMENT TÜRSAB-MTM İŞ ORTAKLIĞI Villa Sk. No:7 Esentepe Şişli İstanbul / Türkiye Tel / Phone: (212) Faks / Fax: (212) yardim@muze.gov.tr YAYIN EDITORYAL BRONZ YAYINCILIK Pürtelaş Mah. Güneşli Sk. No: 22 D: Cihangir İstanbul / Türkiye Tel / Phone: (212) Faks / Fax: (212) bronzyayin@gmail.com BASKI PRINTING BİLNET MATBAACILIK Biltur Basım Yayın ve Hizmet AŞ. Esenşehir Mah. Dudullu Organize Sanayi Bölgesi 1. Cadde No:16 Ümraniye İstanbul / Türkiye Tel / Phone: Faks / Fax: (216) info@bilnet.net.tr MÜZE Dergisi Basın Konseyi üyesi olup, Basın Meslek İlkeleri ne uymaya söz vermiştir. The Museum Journal is a member of the Turkish Press Council and has resolved to abide by the Press Code of Ethics. MÜZE Dergisi nde yayınlanan yazı ve fotoğraflardan kaynak gösterilmeden alıntı yapılamaz. None of the articles and photographs published in the The Museum Journal maybe quoted without mentioning of resource. 4

5 Daha Kurtuluş Savaşı kazanılmış, bitmiş değil. Hatta, Ankara ya en fazla 100 km. uzakta muharebe tüm hızıyla devam ediyor. Ancak Mustafa Kemal, o koşullarda akla bile gelmeyecek bir adım atıyor. Henüz ilan edilmemiş Cumhuriyet in ilk müzesini, daha sonra Anadolu Medeniyetleri adını alacak olan Eti Müzesi ni kurduruyor. Bu karar, bize öncelikle, Mustafa Kemal in Kurtuluş Savaşı nın kazanılacağına dair kesin inancını gösteriyor. Ama dahası var. Atatürk ulus bilincinde tarihin ve onu korumanın anlamını vurguluyor. Şu sözler de ona ait zaten; Bir vatanın sahibi olmanın yolu, o topraklarda doğmuş uygarlıkları tanımak, sahip olmaktan geçer. ABD nin ve dünyanın en büyük müzelerinden Metropolitan ın, bu sayımızda okuyacağınız kuruluş öyküsü de bunun çok somut bir örneği. Gerçekten de toprağın vatan olabilmesi için gerekenlerin başında, o toprakların geçmişine sahip çıkmak geliyor. Cumhuriyet, daha ilan edilmeden kurulan Eti Müzesi nden 1937 yılına kadar 20 den fazla müzeye kavuşmuş lerden itibaren yurt dışına kaçırılan eserlerin Türkiye ye iadesi için de hemen harekete geçmiş. Müzecilikte bugün gelinen nokta, bir bakıma Atatürk ün vasiyetini yerine getirmek anlamına geliyor. Müze Dergi de, bu yolda, çok önemsediğimiz bir sorumluluk yüklüyor. Üstlenmekten gurur duyduğumuz bir görev veriyor. Başaran Ulusoy Gaiaud tarafından çizilmiş ve1864 yılında Paris te yayımlanan Le Tour du Monde dergisinde yer alan Selçuk gravürü. Old illustration of Ephesus gymnasium ruins, Selçuk-Turkey. Created by Gaiaud, published on Le Tour du Monde, Paris, While the War of Independence is in full swing with battles taking place at a 100 kilometres distance from Ankara, Mustafa Kemal takes an initiative which seems unimaginable under the circumstances; he initiates the founding of the Hittite Museum in Ankara as the first museum of a yet not declared Republic, destined to be later called Museum of Anatolian Civilizations. First of all, this act is evidence of Mustafa Kemal s firm conviction that the Liberation War will be won. But there is more: by this decision, Atatürk emphasizes the significance of history and its preservation for a firm establishment of national consciousness. In his words: The path of forming a nation passes through the acknowledgement and preservation of the various civilizations having flourished on our soil. Indeed, the history of the foundation of one of world s leading museums, the Metropolitan Museum of Art as described in this issue, illustrates convincingly this idea, in the sense that the creation of the Metropolitan was considered a matter of national pride and honour by the young American nation. The young Turkish Republic as well, created over 20 museums from the establishment of the Hittite Museum-at a time when the Republic did not yet exist, until It immediately took action to obtain the return to Turkey of Anatolian treasures smuggled out of the country from the 1800 s onwards. The point we reached at this juncture in terms of our museums reflects in a sense the fulfilment of Atatürk s legacy. In this context, the publication of MÜZE DERGİ constitutes a responsibility entrusted upon us, a duty we proudly accept to accomplish. With my best regards. 5

6 BİR KENT VE MÜZELERİ One City and Museums Yazı-Text Hümeyra Konyar Fotoğraflar-Photos Rasim Konyar 19 mayıs, üç gün süren yolculuk ve bandırma vapuru... türk halkının kaderini değiştiren bu simgeler hem milli mücadele yıllarını hem de cumhuriyet in doğuşunu yansıtıyor. kendisini atatürk ün şehri sloganıyla tanıtan samsun, benzersiz tarihimize ayna tutuyor. 19 May 1919, the Ferry Bandırma and ATATÜRK s CITY SAMSUN 19 May, a three days passage, the Bandırma vessel... These symbols of the turn in the destiny of the Turkish nation represent the national struggle years within the path leading to the birth of the Turkish Republic. Samsun, proudly identifying itself as the City of Atatürk, mirrors our nation s unique history. 6

7 19 Mayıs 1919, Bandırma Vapuru ve Atatürk ün Şehri Samsun 7

8 ıl I. Dünya Savaşı ndan yenik çıkan Osmanlı İmparatorluğu parçalanmış... Ağır koşullarına rağmen Mondros mütarekesi imzalanmış... İşgal devletlerinin gemileri İstanbul Boğazı na girmekte... Bağımsızlık savaşının kazanılabilmesi için mücadelenin Anadolu dan başlaması gerektiğine inanan Mustafa Kemal, 18 silah arkadaşı ile birlikte bir gemi yolculuğuna çıkar. 16 Mayıs günü İstanbul dan yola çıkan Bandırma adlı vapurun rotası Samsun a çevrilir. Deniz hırçın, rüzgar sert, Bandırma Vapuru ise eski ve yaşlıdır. Mustafa Kemal in yolculuğu hakkında istihbarat alan işgal kuvvetleri karargahından yakalama emri çıkmış, Bandırma nın peşinden bir destroyer gönderilerek batırılması istenmiştir... Yolculuk 3 gün sürer. 19 Mayıs 1919 günü sabahı Bandırma Vapuru Samsun açıklarına demir atar... Türk ulusunu, bağımsız Türkiye Cumhuriyeti ne götürecek yolun ilk adımı böyle atılır. Amisos dan Samsun a Karadeniz Bölgesi nin neredeyse tam ortasında, Kızılırmak ile Yeşilırmak deltalarının arasında yer alan Samsun un tarih öncesi dönemlerine ilişkin farklı bilgiler varsa da kazılarda ele geçen buluntular, Kalkolitik ve Bakır Çağları nda yaşam olduğunu kanıtlıyor. The year First World War s defeated Central Power Ottoman Empire, having signed the Armistice of Moudros imposing heavy conditions is crumbling... Occupying powers ships enter the Bosporus straits... Mustafa Kemal, convinced that the struggle against foreign occupation must take its start within the Anatolian sanctuary undertakes a passage by sea with 18 of his comrades. Sailing from Istanbul on 16 May, the Ferry Bandırma sets course towards Samsun. The sea is rough, the vessel is old and weak. Having received intelligence reports concerning Mustafa Kemal s move, occupying forces headquarters obtain the issuance of an arrest warrant against him and send a destroyer after the Bandırma to sink it. After a three days passage, the Bandırma anchors on 19 May 1919 off the shore of Samsun... The first step of the long journey destined to lead the whole nation towards the independent Turkish Republic has thus been taken. From Amisos to Samsun Samsun is situated at the centre of the Black Sea region, between the delta of Kızılırmak ( Red River, the Halys of antiquity) on Bandırma Vapuru ile içindeki temsili mankenler. The Ferry Bandırma and wax models of the heroes. Bölgeye ilk yerleşen Gaskalar ı Hitit dönemi izliyor ve nihayet M.Ö. 8. yüzyılda Yunanlı göçmenler, Amisos adlı küçük bir kent kuruyor. İşte bugün, Cedit olarak bilinen mahallede kurulan kent, Samsun un yerleşik tarihini başlatıyor. Amisos yüzyıllar boyu çok kez el değiştiriyor. Pers egemenliği, Büyük İskender dönemi ve Pontus Krallığı nın izlerini Roma ve Bizans İmparatorlukları izliyor Malazgirt Zaferi ile Anadolu ya giren Türkler, bölgedeki pek çok kentle birlikte Samsun u da alınca kentte Türk dönemi başlamış oluyor. Bu dönemde Samsun, Danişmend Beyliği, Selçuklu Devleti ve Canik Beyliği tarafından yönetiliyor ve 1413 yılında Osmanlı Devleti sınırlarına katılıyor. Tarih boyunca çeşitli mücadelelere sahne olan, topraklarında savaş hiç eksilmeyen Samsun, Türkiye Cumhuriyeti için bambaşka bir anlam taşıyor. I. Dünya Savaşı ndan sonra parçalanarak işgal edilen Anadolu yu kurtarmak için Mustafa Kemal tarafından başlatılan bağımsızlık mücadelesinin ilk adımı Samsun da atılıyor. Bu nedenle de Samsun, Atatürk ün adıyla anılıyor. Kentin pek çok yerinde Mustafa Kemal 8

9 14 OCAK 15 NİSAN Daniel Canogar Küratör: Kathleen Forde Müzekart+ ile avantajınız var Borusan Contemporary ana sayfasına ulaşmak için kodu cihazınıza okutun.

10 Gazi Müzesi salonlarından biri ile 10. Yıl Nutku nun kendi el yazısıyla yazılmış orijinal sayfaları (üstte) ve Atatürk Onur Anıtı. A Ghazi Museum hall and Atatürk s 10 th Year of the Republic Address in his original handwriting (above) and Atatürk Honour Memorial. Atatürk ü ve bağımsızlık mücadelesini konu alan anıtlar yükseliyor. Samsun un Terme ilçesinde tarihin en ünlü kadın savaşçıları olan Amazonlar ın yaşamış olduğu varsayımı ise kente bir başka sembol daha kazandırıyor. Özellikle Batıpark, kocaman bir Amazon heykelinin gölgesinde uzanıyor. Bandırma Vapuru yeniden yaratılıyor 19 Mayıs, üç gün süren yolculuk ve Bandırma Vapuru... Türk halkının kaderini değiştiren bu simgeler ne kadar değerli olursa olsun, Kurtuluş Savaşı nın ağır şartları bu önemli anıları barındıran Bandırma Vapuru nu korumaya yetmez yılında emekli edilen Bandırma, 1925 de sökülerek parçalanır... Bandırma Vapuru yok olmuştur ama Kurtuluş Savaşı nı anlatan tüm yazılar, belgeler ve öykülerde, Samsun ve Bandırma hep yan yana anılır. Nihayet 2001 yılında Samsun Büyükşehir Belediyesi Bandırma Vapuru nun birebir aynısını inşa ettirmek üzere harekete geçer. Mustafa Kemal ve arkadaşlarının karaya ilk ayak bastıkları meydana yerleştirilen yeni gemi 2003 yılında, Bandırma Vapuru Müzesi olarak ziyarete açılır. Mustafa Kemal, silah arkadaşları ve vapur mürettebatını simgeleyen balmumu heykellerin de yer aldığı müzenin içi, dönemin eşyaları ile döşenir yılında İngiltere nin Glasgow kentinde inşa edilen Bandırma Vapuru nun planlarına sadık kalınarak yapılan yeni Bandırma nın da boyu 47 metre 70 santim, genişliği 6 metre 83 santim ve yüksekliği 4 metre 27 santimdir. the west and the Yeşilırmak ( Green River, the Iris of antiquity) delta on the east. Archaeological finds lead to the conclusion that human settlements existed in the area as early as during the Chalcolithic (Copper) Age (5 th millennium BC). The Hittites follow the Gaskas believed to be the area s first settlers and eventually in the 8 th century BC, Greek migrants establish a small colony called Amisos there. The present-day neighbourhood called Cedit is the original location where the town was initially founded. Amisos is changing hands several times throughout history. Persian domination, Alexander the Great s period and Pontus Kingdom s era are followed by the Roman and later the Byzantine Empires. Finally, the Turks setting foot in Anatolia following their 1071 Malazgirt (Manzikert) victory, take hold of several cities in the region including Samsun. During that first Turkish era, Samsun is administered by the Turcoman Danishmend Dynasty, the Seljuk Sultanate of Rum and the Anatolian Canik Beylik before it becomes part of the Ottoman State s territory in Samsun, a city where numerous fights took place, where war was never absent, bears a very special significance for the Republic of Turkey, since it is the place where Mustafa Atatürk ün şehri Samsun Kendisini Atatürk ün Şehri sloganıyla tanıtan Samsun, gerçekten de Atatürk e adanmış bir müze kenttir. Bandırma Vapuru Müzesi nin yanısıra Atatürk ve Kurtuluş Savaşı nı simgeleyen anıtlar, Gazi Müzesi ve Selanik Evi, hem milli mücadele yıllarını hem de Cumhuriyet in doğuşunu yansıtır. 10

11

12 AMELİYATLI KAFATASLARI Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi, başta Amisos antik kenti buluntuları olmak üzere Kalkolitik Çağ dan Geç Osmanlı dönemine kadar pek çok esere ev sahipliği yapıyor. Müzenin bir bölümünde Kalkolitik, İlk Tunç, Hitit, Helenistik ve Roma eserleri yer alıyor, diğer bölümde Samsun ve çevresinden derlenen etnografik eserler sergileniyor. Müzenin en çok konuşulan parçalarından biri, Bafra ilçesi İkiztepe kazılarında bulunan, İlk Tunç Çağı na ait ameliyatlı kafatasları. Amisos mozaikleri ve hazineleri ile bronzdan yapılma çıplak atlet heykeli ise müzede sergilenen diğer önemli eserler. Gazi Müzesi Kale Mahallesi, Mecidiye Caddesi üzerinde yer alan Gazi Müzesi binası, aslında Samsun halkı tarafından 1924 de Mustafa Kemal e hediye edilen tarihi bir yapı yılında inşa edilen ve Mantika Palas adıyla bir dönem otel olarak işletilen iki katlı bağdadi yapı, 2006 yılında yeniden restore edilerek Gazi Müzesi ne dönüştürüldü. Mustafa Kemal ilk olarak 1919 da kente geldiği zaman bu binada kalmış, daha sonraki gelişlerinde de burada konaklamıştı. Gazi Müzesi nde Mustafa Kemal ve arkadaşlarını simgeleyen balmumu heykeller, dönemin mobilyaları ve Atatürk ün bazı eşyaları yer alıyor. Müze bünyesinde ayrıca bir konser salonu ve Atatürk ile ilgili kitaplardan oluşan bir kütüphane var. 12 OPERATED SKULLS The Samsun Museum of Archaeology and Ethnography houses items originating from Amisos ancient city and neighbouring area excavations dating from the Chalcolithic Age up to the Ottoman period. Artefacts from the Chalcolithic, Early Bronze, Hittite, Hellenistic and Roman periods are located in the first department. Ethnographic objects collected from Samsun and its hinterland are in the second department. Operated skulls dating from the Early Bronze Age, stemming from nearby Bafra- İkiztepe excavations are among the museum s most remarkable pieces. Amisos mosaics, treasures and a bronze nude athlete statue are further valuable items of the museum s collection. Üç önemli anıt Samsun da Mustafa Kemal Atatürk ve Kurtuluş Savaşı nı konu alan üç önemli anıt yer alıyor. Atatürk Onur Anıtı, İlkadım Anıtı ve Milli Mücadele Anıtı yılları arasında Avusturyalı Heykeltıraş Heinz Krippel tarafından yapılmış olan Atatürk Onur Anıtı, heybetli duruşu, form anlayışı ve kaidesindeki rölyeflerle dünyadaki benzerleriyle birlikte anılır. Bronz anıtın kaidesiz yüksekliği 4 metre 75 santim, kaideli yüksekliği ise 8 metre 85 santimdir. Heykeltıraş Hakkı Atamalı tarafından yılları arasında yapılan İlkadım Anıtı nın ön cephesindeki üç figür, Atatürk ve arkadaşlarının Samsun a gelişlerini sembolize ediyor. Bandırma Vapuru Müzesi nin bulunduğu alanda yükselen ve 7 figürü olan Milli Mücadele Anıtı ise Kurtuluş Savaşı nı simgeleyen rölyeflerle destekleniyor. Selanik teki evin kopyası Kentin bir başka tıpkı yapım projesi, Atatürk ün doğduğu evi simgeliyor. Samsun-Tekkeköy yolu üzerinde yer alan ve 2006 yılında açılan yapı, Mustafa Kemal in 1881 yılında Selanik de doğduğu evin birebir kopyası. Müze evin iç mekanları ve mobilyaları da orijinaliyle örtüşüyor. Samsun Arkeoloji ve Etnografya Müzesi nde sergilenen önemli eserler arasında İlk Tunç Çağı ndan kalma ameliyatlı kafatasları, Amisos Hazinesi ne ait parçalardan altın taç ile M.S. 1. yüzyıla ait bronz, çıplak atlet heykeli yer alıyor (solda). Atatürk ün Selanik te doğduğu evin kopyası (yukarıda). Deniz kıyısı boyunca uzanan Batı Park ta dev bir Amazon heykeli yükseliyor (sağda üst iki fotoğraf) ve Amisos Tepesi nde yer alan mezar görüntüleri (sağ sayfa). Some remarkable pieces from the collection of the Samsun Museum of Archaeology: operated skulls from Early Bronze Age, the Golden Crown from the Amisos treasury and 1 st century AD bronze nude athlete statue (left). Replica of the house in Thessaloniki where Atatürk was born (above). Rising giant statue of an Amazon at Batıpark (West Park) (two photographs on the above-right) and the tombs at Amisos Hill (right page).

13 Kemal Atatürk established the Turkish liberation movement on May 19, 1919, the date which marks the beginning of the Turkish War of Independence. The city is adorned with several landmarks symbolic of that glorious and unique historical chapter. Another particular feature of Samsun is the theory that the legendary nation of female warriors Amazons lived in the present-day Terme township of the Samsun province. Hence, an imaginary Amazon statue decorates the Batıpark leisure area. The Ferry Bandırma is being re-created Notwithstanding the crucial historical role played by the Ferry Bandırma, the ship was de-commissioned in 1924 and scrapped in The Bandırma vessel had disappeared but all the accounts, documents and memories about the War of Independence continued to remind of the close link between Samsun and the Ferry Bandırma. Finally, in 2001, Samsun Metropolitan Municipality decided to build a replica of the Bandırma. The new Bandırma was placed at the wharf where Mustafa Kemal and his comrades actually disembarked on 19 May 1919 and, inaugurated as a museum in The Bandırma duplicate was built by adhering to the plans of the original ship which had been built in 1878 in Glasgow, within the original dimensions, 47m. 70cm. in length, 6m. 83cm. in width and 47m. 70cm. in height. It was decorated with furniture of the era and wax statues of the heroes, Mustafa Kemal and his friends, were installed in the ship. Atatürk s City Samsun Proudly identifying itself as the City of Atatürk, Samsun is indeed a large museum city dedicated to Atatürk and the years of national liberation. Besides the Ferry Bandırma Museum, there are a number of other landmarks such as the Ghazi Museum, the Selanik House which are emblematic of the War of Independence and the journey leading to the foundation of the Republic. Ghazi Museum The Ghazi Museum located at the Kale Mahallesi (Castle District), Mecidiye Street, is actually a building presented by the people of Samsun to their hero Mustafa Kemal in Built in 1902 and having served as the Mantika Palace Hotel for a period of time, the two-storey timberwork dwelling was renovated and inaugurated as the Ghazi Museum in Mustafa Kemal had resided in that house during his initial Samsun visit in 1919 as well as on the occasion of his following overnight stays in Samsun. The Ghazi Museum decorated with furniture of the era on which are placed some of Atatürk s personal objects, also hosts wax statues of Mustafa Kemal and his comrades. The museum is equipped with a concert hall and a library composed mainly of books related to Atatürk. Three relevant monuments In this context, three sculptural monuments come to the fore in Samsun. The Atatürk Honour Memorial sculpted between by Austrian artist Heinz Krippel with the stately posture of the main statue representing Atatürk on a rearing horse and the reliefs on its pedestal, is a preeminent artwork in its category. The height of the main statue is 4m 75cm, and the height of the whole monument including its pedestal is 8m 85cm. The Samsun First Step Memorial sculpted in the years by Turkish artist Hakkı Atamalı depicts symbolically the arrival of Mustafa Kemal and his comrades at Samsun on 19 May The National Liberation Memorial erected near the Ferry Bandırma Museum is composed of 7 figures including Atatürk along with reliefs, portraying the heroes and episodes of the National War of Independence. The Selanik Museum, located on the road between Samsun and Tekkeköy, is a replica of the house where Atatürk was born in 1881 in Selanik (Thessaloniki).The interior of the house inaugurated in 2006, is decorated in a similar manner to the original. HEM TARİH HEM KEYİF Samsun Batıpark ın hemen karşısında yer alan Baruthane Tümülüsleri Amisos Tepesi olarak da anılıyorsa da antik kentin kurulduğu yer burası değil. Burası, Helenistik döneme ait iki ayrı mezarın yer aldığı ve açık hava arkeoloji müzesi olarak düzenlenmiş bir alan. Yürüme yolları, seyir terasları, restoran ve Batıpark a uzanan 320 metrelik bir teleferik ile desteklenen Amisos Tepesi, Samsun için hem bir kültür durağı, hem de güzel manzarası ile eşsiz bir seyir noktası oluşturuyor. Baruthane Tümülüsleri ndeki mezarların M.Ö yılları arasında, Mithridates Sülalesi nin egemenliğindeki döneme ait olduğu biliniyor. Özellikle güney tümülüsün altındaki mezarın sıvalı ve boyalı olması Karadeniz için önemli bir örnek oluşturuyor. Yıllar önce soyulmuş ve tahrip edilmiş olarak bulunan mezarlardan çıkan çanak çömlek ve kemik parçaları, koku şişeleri ve bronz çiviler Samsun Müzesi nde sergileniyor. HISTORY AND LEISURE The Baruthane Mounds located in the vicinity of the Batıpark leisure area are popularly referred to as the Amisos Hill. However, this is not the location where Amisos was established. It is actually an open air archaeological museum space comprising two Hellenistic period tombs. That hill equipped with a 320 m aerial ropeway linking it to Batıpark, with its terraces, restaurant and promenade, is as much a cultural stop as a vista point from where one can admire the scenic view. The tombs are from the period of the Mithridates Dynasty dated between 330 and 30 BC. One of the tombs still coated with plaster and paint constitutes an important sample for the Black Sea region s history. Items found in the tombs can be seen at the Samsun museum.

14 SÖYLEŞİ Interview Yazı -Text Fügen Yıldırım Fotoğraflar Semih Büyükkurt Tarih Sümer de başladı! İstanbul Arkeoloji Müzeleri nde sergilenen Sümer eserlerinden dua heykelleri ile ev satın alma ile ilgili yasal belgeden bir kesit, M.Ö Sumerian prayer statues and fragment from a property purchase agreement (1757 BC), İstanbul Archaeological Museums.

15 ilk ahlaki değerler, ilk aşk şarkısı, ilk yazılı hukuk kuralları sümerler e ait. mimarlığın, matematik ve astronominin temellerini de onlar atmış. yazılı hukukun kurallarını koymuşlar. geniş bir edebiyat anlayışları, destanları ve mitolojileri var. sümerolog muazzez ilmiye çığ, bu verilere bakıp tarih sümer de başladı diyor. ve yeni kitabıyla ortaya atacağı yeni iddianın ipuçlarını veriyor. HISTORY BEGAN AT SUMER! The first ethic rules in history, the first love song, the earliest written law texts originate from the Sumerian civilization. They laid the foundations of architecture, mathematics and astronomy. They had a broad understanding of literature, created epic poems and their own mythology. Based on a series of such data, Sumerologist Muazzez İlmiye Çığ claims that history began at Sumer. Her new book offers many a clue to sustain her assertion. 15

16 ygarlık tarihinin mimarları için pek çok adres verilebilir. Ama yazılı belgeler, Sümerler diyor. Uygarlık tarihini, daha net deyişle tarihi Sümer den başlatıyor. Neden mi! Bundan 6 bin yıl önce Dicle ve Fırat nehirleri arasındaki bereketli topraklarda yaşayan Sümerler, önce bataklıkları kurutup şehirler kurdular. Sonra bu şehirleri surlarla çevirdiler. Kanallar, barajlar ve bentlerle selleri önlediler, tarımı geliştirdiler. Tekerleği tarımda kullandılar, daha da önemlisi çivi yazısını icat ettiler. Üstelik, ilk yazılı kanunlar, ilk takvim, ilk matematik, ilk astronomi bilgileri de Sümerler e ait. Bu kadar da değil. Uygarlık tarihinin mimarları Sümerler yaşamlarına dair hemen hemen her şeyi kilden yaptıkları tabletlere kaydedip, arşivlerde ve kütüphanelerde sakladılar. 19.yüzyıl ortalarında Mezopotamya tepelerinde yapılan kazılarda çıkartılan tabletlerdeki yazılar, uzun süren eziyetli çalışmalar sonunda deşifre edildi. Tabletler, çoktan unutulmuş bir medeniyetin içinde bir kültürün doğuşunun hikayesini anlatıyordu. O tabletleri elden geçiren... Okuyan... Tasnif eden... Kısacası Sümerler in olağanüstü uygarlık serüvenini gün ışığına çıkaranlardan biri Muazzez İlmiye Çığ dı. Türkiye nin öncü, dünyanın da sayılı Sümerologlarından biri olan Muazzez İlmiye Çığ, hayatını buna adadı. Sümer, Akad ve Hitit dillerinde yazılmış on binlerce tableti temizleyip, sınıflandırıp numaralandırdı. 74 bin tabletten oluşan çivi yazılı belgeler arşivini oluşturdu. 7 bin tabletin kopyasını yapıp katalog halinde yayımladı. Müze Dergi nin bu sayısı için Muazzez İlmiye Çığ ile konuştuk. Bize hem Sümerler i hem de kendi serüvenini ve son kitabını anlattı. MÜZE DERGİ: Sümerler Mezopotamya ya nereden gelmişler? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Orta Asya dan gelmiş olabilecekleri söylendi. Hatta bir Fransızca kitapta Sümerlerin Orta Asya dan gelmiş olabileceği, dillerinin Ural-Altay dilleri grubundan olmuş olabileceği yazıldı. Atatürk de okuyor bu kitabı ve bu satırların yanına ÖNEMLİ diye bir not düşüyor. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi kurulunca, orada Asuroloji yerine bölümün adını Sümeroloji koyduruyor. Önce Asurlar ın sonra Sümerler in dili çözüldü. Çünkü onların dili Sami dildi, yani Araplar ın dili gibi Akadça kökünden. Sonra adamlar dediler ki, Sümerler in dili hiçbir dile benzemiyor ve nereden geldikleri belli değil. Şimdi genel olarak Batı da düşünce bu. Ama ben yaptığım çalışma ile Sümerler in Orta Asya dan oraya geldiğini gösterdim. Ural Altay dillerinde Japonca da ve Korece de kökleri ve anlamları aynı olan bin kadar kelime var... Daha sonra, bazı araştırmacılar, buldukları bu kökleri, M.Ö e kadar götürdüler. Ve bu kelimelerin içinde yarı yarıya Sümerler in kullandığı kelimeler bulundu. Bunlar tarımla, hayvancılıkla, tekstille ilgili kelimeler. Yani Orta Asya da o zaman bunlar var ve Sümerler de bunlarla birlikte gelmişler. Daha sonra matematik, astronomi ve yazıyı buluyorlar. Türkmenistan da bir taş buldular, onu da M.Ö yılına götürüyorlar, üzerinde Sümerlerin ilkyazı işaretlerinden bazılarını buldular... MÜZE DERGİ: Sümerler de gündelik hayat, örgütlenme nasıl? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Muazzam bir örgütlenme var tabii. Şehirler yapmışlar, tarlalar var. Bentler, barajlar, kanallar yapmışlar. O kanalları hem tarım hem ulaşım için kullanmışlar. Ulaşımda kanalları kim, nasıl kullanacak ayrıca şartları var. Yani her şeyi düzenlemişler. Bu kanallardan bazıları yelkenliyle, bazıları kürekle geçiyor. Bazıları da kıyıdan halatlarla çekiliyor. MÜZE DERGİ: Tapınakları var, onları nasıl kullanıyorlar? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Her tanrıya ev yapmışlar. Nasıl insanların evi var, tanrıların da evi A variety of theories exist as to the historic origin of civilization. But, earliest written documents in history point out to the Sumerians, as the first architects of civilization. The Sumerians, who lived on the fertile soil between the rivers Tigris and Euphrates 6000 years ago, drained the marshes for agriculture, established cities and surrounded them with walls, protected them from floods by building canals and dams, developed trade, created industries, includ- ing weaving, leatherwork, metalwork, masonry and pottery. They used the wheel in agriculture and pottery and, most importantly, they invented Cuneiform, the oldest example of writing on earth. They delivered the earliest examples of written law, invented the first calendar, and forged the first notions of mathematics and astronomy. Moreover, they put everything on record in archives and libraries consisting of inscribed clay tablets. Scholars were eventually able to decipher, through laborious and burdensome efforts, the tablets unearthed at excavations performed on the hills of Mesopotamia, from the mid 19 th century on. The tablets were indeed revealing the story of the birth of a culture within a long forgotten civilization. One of the scholars who examined, read, classified, in other words, who brought to the daylight the extraordinary historical adventure of the Sumerian civilization is Muazzez İlmiye Çığ, Turkish archaeologist and historian who devoted her life to the study of Sumerian culture. Turkey s foremost Sumerologist and one of the world s leading scholars in this field, she cleaned, classified and labelled ten thousands of tablets in Sumerian, Akkadian and Hittite languages. She forged an archive consisting of 74 thousand cuneiform tablets, and published a catalogue consisting of copies of 7 thousand tablets. We spoke to Muazzez İlmiye Çığ on behalf of MÜZE DERGİ. She told us about the Sumerians, her personal journey and her latest book. MÜZE DERGİ: Where did the Sumerians come from to Mesopotamia? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: A theory exists that they may have come from Central Asia. There is a French book pointing out to the possibility that they may have come from Central Asia and that their language may belong to the Ural-Altaic group of languages. Atatürk who read that book wrote down the note IMPORTANT next to the related passage. Following the establishment of the Faculty of Language, History and Geography, he suggested that the department dedicated to the study İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Şark Eserleri Müzesi nde sergilenen ve M.Ö. 18. yüzyıla tarihlenen Eski Babil dönemine ait olan bu yazıt dünyanın bilinen en eski aşk şiiri olarak değerlendiriliyor. Sümer inancına göre toprağın bereketini ve döl yatağının verimli olmasını sağlamak amacıyla kralın yılda bir kez bereket ve aşk tanrıçası İnanna yerine bir rahibe ile evlenmesi kutsal bir görevdi. Bu şiir, büyük olasılıkla kral Suşin için seçilmiş bir gelin tarafından, yeni yıl bayramını kutlama töreninde söylenmek üzere kaleme alınmıştı ve ziyafetlerde, şölenlerde müzik, şarkı ve dans eşliğinde söyleniyordu (solda). Lagaş Şehir Beyi Ur Baba ya ait çivi şeklinde yapı kitabesi, M.Ö. 22. yüzyıl (üstte). This epigraph dated 18 th century BC on display at the İstanbul Archaeological Museums Ancient Near East Museum, is considered history s first known love poem. According to Sumerian belief, it was a sacred duty for the king to marry, once a year, a priestess representing the goddess of love and fertility, Inanna. This poem was probably written to be recited by a bride priestess chosen for king Sushin, during the New Year festival celebrated with music, song and dance (on the left). A nail-shaped building inscription belonging to Lagash City Lord Ur Baba, 22 nd century BC (above). 16

17 İstanbul Arkeoloji Müzeleri, Şark Eserleri Müzesi nde sergilenen Lugal-Dalu nun kireçtaşı heykeli (sağda). Adab eserlerinin en önemlisi sayılan eser, vekil rahip heykellerinden biri olarak kabul ediliyor. Sümer inancına göre tapınaklara yerleştirilen bu heykeller, temsil ettikleri kişi tapınak dışında olduğu süre boyunca bu kişi adına tanrıya şükranlarını sunmaya devam ederdi. The limestone statue of Lugal-Dalu at the İstanbul Archaeological Museums Ancient Near East Museum (on the right). This most important artefact from the ancient city of Adab is one of the deputy priest statues placed in the temples. According to the Sumerian belief, those statues continued to express gratitude to the god on behalf of the persons they were representing, during their absence from the temple. Tarihteki ilk ler Amerikalı Sümerolog Samuel NoahKramer, 1956 yılında yazdığı Tarih Sümer de Başlar adlı kitabında, Sümerler in insanlık tarihine kattığı ilk leri anlatmış. Hukukta, edebiyatta, tarımda, mimarlıkta, matematikte, astronomide ve daha pek çok alandaki gelişmişliği gözler önüne sermiş. İlk okullar İlk soğuk savaş İlk iki meclisli kongre İlk vergi indirimi İlk ecza rehberi İlk ahlaki değerler İlk atasözleri, ilk deyiş ler İlk hayvan hikayeleri İlk edebi tartışmalar İlk tufan İlk yeniden doğuş İlk şövalye İlk edebi alıntı: Gılgamış destanı İlk aşk şarkısı İlk kütüphane kataloğu İlk altın çağ Çiftçiler için ilk takvim Cennet kavramının ilk kullanımı Gündelik iş kavramının ilk uygulaması The firsts in history American Sumerologist Samuel Noah Kramer, in his 1956 published book entitled History Begins at Sumer, enumerated the firsts contributed by the Sumerians to mankind s history; thus describing their degree of development in a variety of domains, from law, literature, agriculture, architecture to mathematics, astronomy etc. First schools First cold war First congress with two chambers First tax deduction First pharmaceutical guide First calendar for farmers First moral values First application of the daily work notion First proverbs and idioms First stories on animals First literary discussions First use of the notion heaven First deluge First resurrection First chevalier First literary citation: the Epic of Gilgamesh First love song First library catalogue First golden age 17

18 18 Ekonomi tarıma dayalı Sümerler Mezopotamya ya geldikten sonra tarım ve hayvancılığa başlamışlar. Buğday, arpa ekmişler, meyve sebze yetiştirmişler. Buğdaydan un yapıp çok çeşitli ekmekler üretmiş, arpadan bira yapmışlar. Artan tahılları ihraç etmişler. Hayvanların tüylerini eğirip, tezgâhta dokuyup kumaş yapmışlar. Sadece bir mabette 1500 tezgâh varmış. Sütten yağ ve peynir üretmişler. Ayrıca susam yağı yapmışlar. Tarım ürünlerini satıp, dışarıdan kıymetli taş, altın, gümüş alıp onları işlemiş ve tekrar dışarıya satmışlar. Çömlek atölyeleri kurmuşlar. Sümerler ekonomik yaşamlarını çok düzgün olarak kayıtlara geçirmişler: Çömleğin ne kadar büyüklükte olacağı, kaç kişi tarafından, ne kadar sürede yapılacağı... Dokuma tezgâhında kaç kişinin çalışacağı, kullanılacak kumaşın miktarı ve o işin ne kadar zamanda yapıldığı... Ürünler satış ve dağıtım için mabetlerde toplanmış, satışlar kontrollü olarak oradan yapılmış. Gümüş ve bakır para olarak kullanılmış, arpa karşılığı da alım satım yapılmış. Economy based on agriculture Sumerians began to practice agriculture and stockbreeding after settling down in Mesopotamia. They cultivated wheat and barley, grew fruits and vegetables. They made flour out of wheat and fabricated many sorts of breads, brewed beer from barley, exported surplus cereals. They span animal hair and manufactured textiles on weaving looms. There were 1500 looms in one temple. They produced butter and cheese out of milk. They also produced sesame oil. They sold their agricultural products and in return, bought precious stones, gold and silver, out of which they fabricated jewellery and sold them to people of neighbouring lands. They created pottery workshops. They kept detailed records of their economic activity, like the size of the pottery to manufacture; the number of people needed to make it and in which time span it would be completed... Or, how many workers were employed on a weaving loom, the amount of the output material and the amount of time needed to finish the work. Various products were stocked in temples/warehouses, for sale and distribution purposes. Sales were carried out in a controlled and orderly manner and documented. Silver and gold were used in transactions, but barley was also used as a form of payment. Muazzez İlmiye Çığ Sümerli Ludingirra adlı kitabı için şunları söylüyor: Biliyor musunuz, aslında Ludingirra o tabletleri yazmadı. Onu ben kurgu yaptım. Zaman Tünelinde Sümer e Yolculuk ilk kitabım. O zaman bana telefonlar geldi ailelerden, siz çocuklar için yazmışsınız ama biz de çok yararlandık diye. Onun üzerine ben Sümerli Ludingirra yı yazdım. Adamın şiirlerini biliyoruz. Yazılan bütün o konular tabletlerde olan konular ama ben onu daha kolay anlaşılması için kurgulayarak sundum okurlara. Mümkün mertebe kısa yazıyorum fazla sıkıcı olmasın ve kolay okunsun istiyorum. Ben doğrudan doğruya konuya giriyorum. Muazzez İlmiye Çığ declares the following on her book Ludingirra the Sumerian : Actually Ludingirra is not the author of these tablets. I fictionalized that. When my first book Time Tunnel Voyage to Sumer was published, I received phone calls from parents telling me that they found this book very instructive for both their children and themselves. Thereupon, I wrote Ludingirra the Sumerian. His poems are known and all the themes are those mentioned in the tablets. I just re-arranged that in a fiction to make it easier for the readers to understand. I don t want to bore the reader; I try to be brief and direct. olması lazım. Tapınakları tanrı evi olarak yapıyorlar, tanrıları heykel olarak koyuyorlar. Perdelerle ayırıyorlar. Önlerine masa koydukları tanrılarına yiyecek getiriyorlar. Tanrıların ellerini leğenlerin içine ibrikle su dökerek yıkıyor, havluyla kuruluyorlar. Leğenlerin, ibriklerin altından olanları varmış. Ancak mezarlarda rastlanabilir bunlara. Amaçları, bu mabetlerde tanrıları eğlendirmek. Çünkü eğer tanrılar eğlenirse, keyiflenirse, insanlara zararları olmayacak. Tanrılar eğer kızarsa, afet veriyor. Sel oluyor, fırtına kopuyor. Yani, insanlar günah işledi de, tanrılar ceza verdi diye bir şey yok orada. Günah mefhumu yok. MÜZE DERGİ: Tapınakların içinde okul da var mıydı? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Okullar ilk çağlarda yalnız okur- yazar yetiştirmek ve ekonomide kayıt tutmak amaçlı. Daha sonra bilim adamı yetiştiren okullar da oluyor. Orada yetişenler okullarda okunacak kitapları hazırlıyor, başka şehirlerdeki okullara gönderiyorlar. Ayrıca bir de akademinin yetiştirdiği insanlar var; şiirler, ilahiler, destanlar, ağıtlar, efsaneler yazmışlar. Bunları yazanlar sanatçılar. Bu eserler çeşitli yerlerde kütüphanelere konuyor. Kütüphanelerde tasnifler yapmış, kilden etiketler hazırlayıp, iplerle raflara asmışlar. Arşivleri de var; mabetlerde, saraylarda yapılanlar, vergiler, gelen hediyeler günlük olarak yazılmış. Günlükler toplanmış, haftalıklar, aylıklar, yıllıklar istatistik olarak ortaya çıkmış. Hakim ve yargıçların verdiği kararları küp içine koyarak saklamışlar. Ayrıca hukuki belgeler ve anlaşmalar var. İlk kanunu da zaten 4 bin yıl önce Sümerler yapmıştı. MÜZE DERGİ: Bugün kullandığımız takvimi Sümerler in bulduğu doğru mu? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Evet, ay, saatler. Yalnız onlar bizim iki saati bir saat olarak kullanıyorlar. Günü 12 saat olarak yapmışlar. 60 tabanlı sayı bulmuşlar. Dereceler için son derece önemli. Hesaplar 60 tabana göre yapılmış.bir saatin 60 dakikadan, bir dakikanın 60 saniyeden oluşması ya da dairede 360 derece olması gibi... Geometri ve cebirin ilk formüllerini ortaya koyan Sümerler in matematik bilgileri, günümüz matematiğinin temeli olarak kabul edilir. Matematik, astronomi biliyorlar. Burçları biliyorlar. Bütün burçların adlarını aynen devam ediyoruz. Kepler e kadar bilinen ilk beş gezegeni Sümerler keşfetmişti. MÜZE DERGİ: Anadolu da Sümerler e dair herhangi bir eser kalıntısı var mı? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Hayır, Anadolu ya hiç çıkmamışlar, gelmemişler. MÜZE DERGİ: Sümeroloji yi siz o zaman nasıl keşfedip seçtiniz, nereden aklınıza geldi? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Biz iki arkadaşız ve Eskişehir gibi güzel bir yerde öğretmeniz. İkimiz de biraz kaçıktık tabii. Dil Tarih Coğrafya Fakültesi açıldı, öğretmenleri de bir kereliğine kabul etmeye kalktılar. Biz ondan yararlanıp, kalktık gittik. Gözü kapalı iki kız... Ben Fransızca istiyordum. Fakat bölümler doldu dediler

19 of Mesopotamian cultures be named Sumerology instead of Assyriology. The Assyrian language was earlier deciphered than the Sumerian language, because, like Arabic, it is a Semitic language originating from the Akkadian language. Not able to categorize Sumerian in any known linguistic family, western specialists declared that the original homeland of the Sumerians could not be determined. However, my own research led me to find evidence as to the Central Asian origin of the Sumerians. In the Ural-Altaic languages, Japanese and Korean, exist around one thousand words of common origin and semantics. Certain researchers established that the common roots of these words were to be dated at 7000 BC and approximately half of these roots were to be found in the words used by the Sumerians, mainly words related to agriculture, animal breeding and textiles. That is to say that as early as 7000 BC, those spheres of activity existed in Central Asia and, that Sumerians are the ones who introduced them to Mesopotamia. Later, they invented mathematics, astronomy and writing. Also a stele was found in Turkmenistan, dated 6000 BC, carved with some of the Sumerian symbols. İstanbul Arkeoloji Müzeleri nde sergilenen Sümer eserleri: Gudea nın Tanrı Enlil e adağı Yazıtlı Dibek Taşı (M.Ö ) (solda kutu içinde), Ev satın alma ile ilgili yasal belge (M.Ö. 1757) (üstte). Türkiye nin öncü, dünyanın da sayılı Sümerologlarından biri olan Muazzez İlmiye Çığ, sorularımızı evinde yanıtladı. Sumer artefacts exhibited at the İstanbul Archaeological Museums: Stone mortar with Gudea s oblation to God Enlil inscription ( BC) (left in the frame). Property purchase document (1757 BC) (above). Turkey s foremost Sumerologist and one of world s leading scholars in this field, Muazzez İlmiye Çığ answered our questions at her home. MÜZE DERGİ: Bazen tesadüfler çok güzel sonuçlar yaratabiliyor... MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Evet, benim hayatımda çok güzel tesadüfler oldu. İki arkadaş Ankara ya gittik, para yok, pul yok, ışıksız, sobasız bir oda. Şubat ın 15 i. Ankara nın soğuğu. Ocağımız yok, yemeğimiz yok. Bir aşçıya abone olduk, o bize akşamları yemek getiriyor, bir yemeği ikimiz yiyoruz. Aradan üç ay geçti, bize yatılı olma imkânı çıktı. Ondan sonra öğretmenlikten ayrılıp üniversiteye bağlandık. Okulu bitirince hocalar üniversitede kalmamızı istediler. Biz, müzeye gideceğiz dedik yılında müzeye girdim. Bugüne kadar her gün iyi ki müzeye gittim diye şükrediyorum. Bugün yaptığım bütün işleri müzede çalışmama borçluyum. MÜZE DERGİ: What were the Sumerian daily life organization schemes? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Their organization forms were tremendously developed indeed. They cultivated soil, built cities, dykes, dams and canals used both for irrigation and transport. They set up rules regulating traffic on the canals. They utilized different forms of navigation such as sailboats, rowboats and boats towed alongshore with ropes. MÜZE DERGİ: How did they organize worship? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: They built a house for each god. Each shrine was dedicated to one god. They placed the god s statue in the shrine, on an altar protected through curtains where they put foodstuffs destined to the god. They washed and wiped god s hands with a towel like in an ablution ritual. They used golden washbowls and pitchers, believing that if they pampered them, gods would be good to humans; angry gods would cause floods and disasters. But, they did not have the notion of sin and divine punishment in the current sense. MÜZE DERGİ: Were there schools in the shrines? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Schools were destined to teach writing and train scribes to keep records of economic activities. Later, they established schools for science education as well. The scholars educated in those schools would then write learning books destined to schools in other cities. There were also the intellectuals with academic training and artists who wrote poems, hymns, epics, elegies. Their productions were kept in libraries, classified and archived on shelves with tag labels attached on strings. They also kept record of activities and events taking place in temples, palaces; they registered taxes, gifts and donations on a daily basis. Daily, weekly and monthly records were gathered together to form the annual statistics. Verdicts of judges were stored in earthenware jars. There were also agreements and legal documents, while in fact, the first law in history was written by Sumerians 4 thousand years ago. MÜZE DERGİ: Is it so that the calendar we are using now was a Sumerian invention? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Yes, the months and hours. But they used a day of 12 hours, two of our hours constituting one Sumerian hour. They found a number system based on 60. This is important for degrees and time calculations, like one hour composed of 19

20 Sümer Atasözleri Zamanını boşa geçirdin ne işe yaradı? Madem ki biliyorsun, neden öğretmiyorsun? Çok yiyen uyuyamaz. Açık ağıza sinek girer. Kalpte olan düşmanlık getirmez, dildir düşman eden. Bir kez yalan söylersen, doğruyu söylesen de inanılmaz. Yürürken ayağını sıkı bas. Arkadaşlık bir gün sürer, akrabalık sona dektir. İyi giyinen kimsenin önünde herkes eğilir. Köpeksiz köyde tilki bekçidir. Gümüşü olan mutlu olabilir, arpası olan mutlu olabilir, hiçbir şeyi olmayan rahat uyur. Bey gibi yaparsan köle gibi yaşarsın, köle gibi yaparsan bey gibi yaşarsın. Baharatın hiçbiri kadın kadar güzel kokmaz. Öleceğiz harcayalım, uzun yaşayacağız biriktirelim. Sumer Proverbs You wasted time in idleness, what purpose did you serve? Since you claim having knowledge, why don t you teach? The one who eats much cannot sleep. Fly enters open mouth. Feelings of the heart do not cause hostility; it is the tongue that provokes animosity. Once you lie, you will no longer be trusted even when you tell the truth. Step firm when you walk. Friendship lasts one day, blood kinship is forever. Everyone respects the one who dresses well. Fox keeps guard in village without watchdog. The one who owns silver, the one who has barley can be happy, but the one who has nothing sleeps well. You will live like a slave if you act like a lord, you will live like a lord if you act like a slave. No spice on earth smells as good as the scent of a woman. We will die, so let us spend; we will live long-time, so let us save. 60 minutes, one minute consisting of 60 seconds and a circle consisting of 360 degrees. They invented the first models in geometry and algebra considered the fundaments of modern day mathematics. They dealt with mathematics, astronomy and astrology. We continue today to use the same zodiac signs as they did. The original five planets known until Kepler found the other ones were discovered by the Sumerians. MÜZE DERGİ: Are there Sumerian vestiges in Anatolia? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: No, they never came up to Anatolia. MÜZE DERGİ: How did you come about to be interested in Sumerology? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: I and my friend, we were two happy teachers working in a beautiful place like Eskişehir, but both of us were daredevils! As soon as the Faculty of Language, History and Geography was established in Ankara, both girls, we went there and applied to be enrolled as students. I wanted the French language department, but it was full and I had to choose another department... MÜZE DERGİ: Sometimes coincidence yields very good results... MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Yes, it is true; there were many happy coincidences in my life. Two young girls, we are in Ankara in the middle of February, it is cold and we stay in a room without heating, without light, trying to survive with little money, sharing one meal between us. Three months later, we are accepted as boarders, so that we became full time students. Following graduation, I went to work at the museum from 1940 onwards where I spent fruitful years for my research in Sumerian studies. MÜZE DERGİ: How did your career evolve? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: Tablets had been unearthed and brought to the museum. Highly qualified professors were our mentors. We started to work on the tablets under their supervision. Together with my friend and colleague Hatice Kızıl, we decided that the tablets had to be catalogued and archived and that we had to complete that work until the day of our retirement. Following my retirement in 1972, I continued to work at home. I wrote 18 books. MÜZE DERGİ: Is there a new book under preparation? MUAZZEZ İLMİYE ÇIĞ: I am in the process of preparing a book on the kinships between civilizations. My conclusion in this respect is that the Sumerians were a branch of the Turks, which is the only possible explanation! Turks existed before but were dispersed due to the great deluge. There were major floods in Central Asia. The plain where Turks used to live was inundated to form the Aral Lake, which in turn flowed into the Caspian Sea; and The Caspian Sea overflowed all the way to Eastern Anatolia. The deluge episode is accounted for in Turkish as well as Sumerians sources, Sumeri-