İLKÖĞRETİM MÜZİK ÖĞRETMEN KILAVUZLARININ DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Prof. Dr. Turan SAĞER, Betül KARAGÖZ / 438

Transkript

1

2 MÜZİK ÖĞRETMENİ YETİŞTİREN KURUMLARDA BİLGİSAYAR DERSLERİNDE ÖĞRETİLEN MÜZİK YAZILIMLARININ PİYANO EĞİTİMİNDE RİTİM ALGILAMA, EZGİ ALGILAMA ve NÜANS TERİMLERİ AÇISINDAN KATKILARININ İNCELENMESİ Arş. Gör. Eren LEHİMLER / 356 SINIF ÖĞRETMENLİĞİ ANABİLİM DALINDA ÖĞRENİM GÖREN ÖĞRENCİLERİN ÇALGI (BLOKFLÜT) ÇALMA BECERİLERİNE YÖNELİK YETERLİKLERİNİN BELİRLENMESİ Şehriban KOCA / 368 GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSELERİ KEMAN DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMINA YÖNELİK İÇERİK ANALİZİ VE KEMAN ÖĞRETMENLERİNİN PROGRAMA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Yrd. Doç. Dr. Esra DALKIRAN, Yrd. Doç. Dr. Özlem AKIN / 379 GÜZEL SANATLAR VE SPOR LİSESİ MÜZİK BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN MÜZİK DİNLEME ALIŞKANLIKLARINA GÖRE ŞİDDET EĞİLİM DÜZEYLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME Yrd. Doç. Dr. Ersan ÇİFTCİ, Arş. Gör. Taner ULUÇAY / 402 İLKÖĞRETİM I. KADEME 2. DEVRE MÜZİK DERSİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ: NİĞDE İLİ ÖRNEĞİ Ayten AKTAŞ, Yrd. Doç. Dr. Damla BULUT / 418 İLKÖĞRETİM MÜZİK ÖĞRETMEN KILAVUZLARININ DEĞERLER EĞİTİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Prof. Dr. Turan SAĞER, Betül KARAGÖZ / 438 PİYANO EĞİTİMİNDE PLANLI ÖRGÜTLEME STRATEJİSİNİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ Okt. Arzu KAN, Doç. Dr. M. Kayhan KURTULDU / 458 DÜNYA PİYANO EDEBIYATINDA ÇOCUK ALBÜMLERİ VE SÜİTLERİNE BİR ÖRNEK OLARAK AZERBAYCAN BESTECİSİ Z. BAĞIROV UN KUKLA GÖSTERISI ADLI PIYANO SÜİTİNİN İNCELENMESİ Yrd. Doç. Dr. Güler DEMİROVA / 465 KONSERVATUAR VE MÜZİK ÖĞRETMENLİĞİ BÖLÜMÜ PİYANO ÖĞRENCİLERİNİN TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLERE YÖNELİK KARŞILAŞTIRILMASI Çağlar BAKIOĞLU, Doç. Dr. M. Kayhan KURTULDU / 476 MÜZİK EĞİTİMCİSİ YETİŞTİREN KURUMLARDAKİ EĞİTİM MÜZİĞİ BESTELEME DERSİNE İLİŞKİN TANIM VE KAVRAMLARA YENİ YAKLAŞIMLAR Öğr. Gör. Şener DEMİR / 486 3

3 GÜZEL SANATLAR VE SPOR LĠSELERĠ KEMAN DERSĠ ÖĞRETĠM PROGRAMINA YÖNELĠK ĠÇERĠK ANALĠZĠ VE KEMAN ÖĞRETMENLERĠNĠN PROGRAMA ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ Yrd.Doç.Dr. Esra DALKIRAN * Yrd.Doç.Dr. Özlem AKIN ** adamları, ÖZET Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri 1989 yılında müzikten anlayan, resim yapan devlet bir enstrüman çalabilen mimarlar, doktorlar yetiştirebilmek amacıyla ilk kez İstanbul da kuruldu ve ardından farklı illerde açılmaya başlandı. Bugün okula Spor Bölümü de eklenerek Güzel Sanatlar ve Spor adı altında eğitim- öğretim faaliyetlerini sürdürmektedir. Okulun kuruluş amacından farklı olarak bu okulların Müzik Bölümleri mezunları genellikle Eğitim Fakülteleri Müzik Öğretmenliği Eğitimi Anabilim Dallarında eğitimlerine devam etmektedirler. Bu da ister istemez Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinden mezun olan öğrencilerin Müzik Eğitimi Anabilim Dallarının öğrenci kaynağı olarak görülmesini sağlamaktadır. Durum böyleyken bu okulların eğitim ve öğretim faaliyetleri Müzik Eğitimi Anabilim dalında çalışan eğitimcileri yakından ilgilendirmektedir. Bu çalışmada bu okulda verilen Anadolu Güzel Sanatlar Türk ve Batı Müziği Çalgıları Dersi (Keman) Öğretim Programı analiz edilerek, GSSL de çalışan keman öğretmenlerinin programın uygulamadaki görünümüne ilişkin görüşleri alınıp keman öğretim programının ne kadarının uygulamaya geçirilebildiği belirlenmeye çalışılmıştır. Anahtar Sözcükler: Keman Eğitimi, Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri, Keman Öğretim Programı * Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi ** Pamukkale Üniversitesi 379

4 GĠRĠġ Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri 1989 yılında dönemin Milli Eğitim Bakanı ve ileri gelen müzik adamlarının desteği ve yapılandırmasıyla, ilk olarak İstanbul da kurulmuştur. Okulun kuruluş amacı ülkenin sanat eğitimine yeni bir soluk getirmek, erken yaşta ilgi ve yeteneği tespit edilmiş sanata düşkün çocukların eğitimlerinin gerçekleştirilmesi ve bununla birlikte müzikten anlayan, resim yapan devlet adamları, piyano, keman çalabilen mimarlar, doktorlar yetiştirebilmektir. Bu amaç doğrultusunda, Anadolu statüsünde 1 yıl hazırlık sınıfı kapsamında yoğun bir şekilde temel sanat eğitimi ve İngilizce eğitim veren bir okul olarak açılmıştır. İstanbul Avni Akyol AGSL nin kuruluşunun ikinci yılında Ankara, İzmir, Eskişehir, Bursa, Kütahya, Adana, Bolu, Diyarbakır ve Kayseri AGSL leri izlemiş; sayıları öğretim yılında 10 olan bu okulların, öğretim yılında 31 e yükseldiği, içinde bulunduğumuz öğretim yılı de ise 91 e ulaştığı görülmektedir. Sanat eğitimi alanında önemli atılımlar ve alt yapı oluşturacağı düşünülen bu güzide okulların kuruluşundan bu yana geçen zamanda kuruluş amaçlarında ve biçiminde çeşitli değişikliklere gidilmiştir. Bu okullar, 16 Haziran 2009 tarihli Resmi Gazete de yayınlanan bir kararla Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri adı altında toplanarak yeniden yapılandırılmış ( resim ve müzik bölümlerinin yanı sıra spor bölümleri de bu okulların içerisine yerleştirilmiş ve okulun Anadolu olma özelliği kaldırılmıştır. Süreçte bu okullara olan ilginin azalmış olduğu görülmektedir. Bunun sebepleri içerisinde ilk bakışta; Anadolu özelliğinin kalkmış olması -ki bu okulun tercih edilmesinde olumlu yönde bir nedendi-, bu okullardan mezun olan öğrencilerin çoğunlukla müzik öğretmeni olmaktan başka alternatiflerinin olmaması, öğretmenlik mesleğinin cazibesini yitirerek atanma konusunda sorunlar yaşanması bulunmaktadır. Diğer taraftan okulların sayısının artması, henüz alanında yeterli olmayan branş öğretmenlerinin de bu okullarda ücretli olarak görevlendirilmelerine neden olmakta ve öğrenci kalitesi düşmektedir. Yüksek lisans ve doktora imkânına sahip olmamış, bulundukları illerde müzik eğitimi anabilim dalları olmayan dolayısı ile akademik kişi ve kurumlarla iletişim kuramayan, yetiştiği kurumlarda bu açığını ve eksikliğini giderme yönünde çalışmalar yapamayan keman eğitimcileri maalesef çoğunluktadır. Bu sorun özellikle taşra diye nitelendirebildiğimiz AGSL lerindede daha belirgin olarak karşımıza çıkmaktadır (Türkmen, 2006: 714). Güzel Sanatlar Liseleri temelde bilim liseleri modelinden yola çıkılarak Anadolu-Fen modeline göre oluşturulmuştur (Uçan, 1995: ). Bu liselerdeki öğrencilerden 380

5 hem bilim liselerinin öğretim programlarının hem de sanat eğitimi öğretim programlarının gerekleri beklenmektedir. Oysa bu karmaşık iki programı başarması beklenen bu öğrenciler Fen ve Anadolu Liseleri öğrencileri gibi merkezi bir seçme sınavında başarılı olarak bu okula alınmamaktalar. Bu öğrenciler yalnızca saptanan ortaöğretim başarı puanları dikkate alınarak ve bir yetenek sınavını başararak bu okullarda okumaya hak kazanmaktalar. Bir de okulların belirlediği kontenjanlar boş kalırsa yeteneği kısıtlı öğrenciler de bu okullara kayıt yaptırma hakkı kazanmaktadır. Bu da nitelik sorununu beraberinde getirmektedir. Öğrencilerin, iki karmaşık ve yüklü öğretim programının altından kalkmaları istenmektedir. Bu yüzden sanat eğitimi öğretim programları hazırlanırken bu boyutu göz önünde bulundurmak gerekir (Uluç, 2006: 11). Yukarıda belirtilen öğretim programı sorunu ve öğretmen sayı ve nitelikleri bu okullarda yapılan eğitimde ciddi sorunlar ortaya koyabilmektedir. Çilden (2006: 546) yapmış olduğu çalışmasında, çalgı eğitiminin doğru ve tutarlı bir öğretim programını izleyerek verilmesi gerekliliğini vurgulamıştır. Çalgı eğitiminde belirli teknik ve müzikal kazanımlar elde edinilmeden diğer kazanımlara geçilerek, özellikle teknik becerilerin kazandırılmasında önemli eksiklik ve yanlışlıkların yerleşmesinin, öğrencinin teknik düzeyinin üzerinde etüt ve eserlerin çalıştırılmasının, öğrencide giderilmesi zor sorunlar yaratabileceğini ve bu sorunların öğrenci üniversiteye geldiğinde artık düzeltilemeyecek davranışlara dönüşebileceğini belirtmiştir. Okulun amaçlarında yapılan değişiklikler ile paralel olarak, bu okulların müzik bölümü mezunları genellikle Eğitim Fakülteleri Müzik Eğitimi Öğretmenliği Anabilim Dallarında eğitimlerine devam etmekte, bu da ister istemez Güzel Sanatlar ve Spor Liseleri Müzik Bölümlerinden mezun olan öğrencilerin Müzik Eğitimi Anabilim Dallarının öğrenci kaynağı olarak görülmesini neden olmaktadır. Durum böyleyken bu okulların eğitim ve öğretim faaliyetleri Müzik Eğitimi Anabilim dalında çalışan eğitimcileri yakından ilgilendirmektedir. Bilinçli, tutarlı ve ayrıntılı bir şekilde yapılması gereken çalgı eğitiminde son yıllarda öğretmen eksikliği, bu okullara başvuran öğrenci sayılarının azalması, derslerin bireysel yapılamaması gibi nedenlerle bu okullar için ağır olduğu düşünülen çalgı programının uygulanmasında sorunlar yaşandığı düşünülmektedir. Bu nedenlerle araştırma, Güzel Sanatlar ve Spor Türk ve Batı Müziği Çalgıları Dersi (Keman) Öğretim Programının analizi ve uygulamada programın gerçekleştirilebilme durumunu belirlemek amacıyla yapılmıştır. 381

6 Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara yanıt aranmıştır: Güzel Sanatlar ve Spor Türk ve Batı Müziği Çalgıları Dersi (Keman) Öğretim Programı neleri kapsamaktadır? Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde Keman Öğretim Programını uygulayacak keman öğretmeni durumu nedir? Keman öğretmenlerinin bu programın uygulanmasına yönelik görüşleri nelerdir? YÖNTEM Bu çalışmada, betimsel araştırma modeli kullanılmış ve nitel araştırma tekniklerinden yararlanılmıştır. Nitel araştırma; gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanmaktadır (Yıldırım ve Şimşek, 2006). Araştırmanın evrenini bünyesinde Müzik Bölümü bulunan 68 Güzel Sanatlar ve Spor nde görev yapan kadrolu 42 keman öğretmeni, örneklemini ise Denizli, İzmir, Eskişehir, Antalya, Mersin, Muğla, Diyarbakır GSSL lerinde görev yapan 20 keman öğretmeninden görüşmeyi kabul eden 16 keman öğretmeni oluşturmaktadır. Keman öğretmenlerinin Güzel Sanatlar Türk ve Batı Müziği Çalgıları Dersi (Keman) Öğretim Programının uygulanmasına ilişkin görüşleri yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak elde edilmiştir. Yapılandırılmış görüşme önceden yapılan ve ne tür soruların ne şekilde sorulup, hangi verilerin toplanacağını en ayrıntılı biçimde saptayan, görüşme planının aynen uygulandığı bir görüşmedir (Karasar, 2005: 167). Bu amaçla; program, programın uygulama aşamasında ünitelerin işlenmesi ve kazanımlara yönelik 9 açık uçlu sorudan oluşan Görüş Alma Formu oluşturulmuştur. Formun içeriğinin planlanması ve ilgili soruların hazırlanmasında uzman görüşü alınmıştır. Keman Öğretimi Programının ve verilerin analizinde içerik analizi yönteminden faydalanılmıştır. İçerik analizi, belirli kurallara dayalı kodlamalarla, bir metnin bazı sözcüklerinin daha küçük içerik kategorileri ile özetlendiği sistematik, yinelenebilir bir teknik olarak tanımlanmaktadır (Büyüköztürk vd., 2008). Görüşmelerden elde edilen ham veriler analiz edilerek sık kullanılan ifadeler belirlenmiş ve her bir katılımcının konu hakkındaki 382

7 görüşlerinin görülebileceği biçimde tablolaştırılarak kullanılma sıklığı belirtilmiştir. Ayrıca ifadelerden seçilen örnekler de tablolardan önce sunulmuştur. BULGULAR VE YORUMLAR Bu bölümde içerik analizi ve görüşme sonucunda elde edilen bulgular ve yorumlara yer verilmiştir. Güzel Sanatlar ve Spor Türk ve Batı Müziği Çalgıları Dersi (Keman) Öğretim Programına ĠliĢkin Bulgular ve Yorumlar Tablo Sınıf Keman Öğretim Programı Ünite Kazanım Ders Saati Dağılımı Sınıf Öğrenme Alanı Ünite Kazanım 9 Keman Çalmanın Temelleri Kemanda Konumlar Diziler-Etütler-Eserler Kemanda Teknikler Keman Müziğinde Dönemler Uygulama Geliştirme Ve Sergileme Dağarcığı İnsan ve Keman Çalma Kemanın, Yayın Yapısı ve Seçimi Keman Çalmada Duruş ve Tutuş Keman Çalmada Sağ ve Sol Elin Konumu ve Eşgüdümü Yayın Teller Üzerinde Kullanımı Keman Çalmada Yayın Bölünümü ve Yay Şekilleri Birinci Konum Kemanda Legato ve Detaşe Çalma Teknikleri Sol Majör Dizi- Etüt Eser Mi Minör Dizi- Etüt Eser Rast Makamında Dizi- Etüt Eser Re Majör Dizi- Etüt Eser Si Minör Dizi- Etüt Eser La Majör Dizi- Etüt Eser Fa Diyez Minör Dizi- Etüt Eser Hüseyni Makamında Dizi- Etüt-Eser Fa Majör Dizi- Etüt Eser Re Minör Dizi- Etüt Eser Do Majör Dizi- Etüt Eser La Minör Dizi- Etüt Eser Rönesans (Yeniden Doğuş) Dönemi Birinci Konumda Dağarcığın Yeri ve Önemi 9. sınıfta toplam 91 kazanım bulunmaktadır. Ders Saati Dokuzuncu sınıf keman öğretim programında 22 adet ünite bulunduğu ve bu ünitelere ilişkin olarak toplamda 91 kazanım hazırlandığı görülmektedir. Genel olarak 9. Sınıf keman programına ünite bazında bakıldığında, sayı olarak çok fazla olduğu ilk göze çarpan durumdur. Ayrıca üniteler ile doğru orantılı olarak kazanım Bu kazanımlar 36 saatlik süre içerisinde kazandırılmak durumundadır. 383

8 sayısının da çok fazla olduğu, bununla birlikte tüm bu kazanımların ve bu ünitelerin 36 saatlik bir süre zarfında öğrencilere kazandırılması oldukça güç görünmektedir. Örneğin; Keman Çalmada Sağ ve Sol Elin Konumu ve Eşgüdümü, Yayın Teller Üzerinde Kullanımı ve Keman Çalmada Yayın Bölünümü ve Yay Şekilleri ünitelerinin işlenmesi için 3 er haftalık bir süre verilmiştir. Bu konuların keman çalmanın temelini oluşturan davranışlar olması bakımından daha geniş bir zamana yayılmaları gerekmektedir. Buna paralel olarak 9. Sınıf programında 10 tonal, 2 makamsal olmak üzere toplamda 12 diziye yer verilmiştir. Bu dizilerin öğretimine ilişkin olarak kazanımlarına bakıldığında her bir dizi için hem etüt hem eser alıştırmaları bulunmakta, bununla birlikte her konu için 1 saatlik süre verilmektedir. Yani öğrenciden, bir ders saati içerisinde bu dizileri hem farklı yay şekilleri ile çalması, hem de diziye ilişkin etüt ve eser çalması beklenmektedir. Öğrencinin bu davranışları 1 haftada idrak edebilmesi, ton ve makam kavramını içselleştirebilmesi ve bunu kemanı ile çalabilmesi çok mümkün görünmemektedir. Tablo Sınıf Keman Öğretim Programı Ünite Kazanım Ders Saati Dağılımı Sınıf Öğrenme Alanları Ünite Kazanım 10 Keman Çalmanın Temelleri Kemanda Konumlar Diziler-Etütler-Eserler Kemanda Teknikler Keman Müziğinde Dönemler Uygulama Geliştirme ve Sergileme Dağarcığı Kemanda Çift Ses Çalma Keman Çalmada Gürlük ve Gürlük Değişimi Keman Çalmada Hız Değişimi İkinci Konumda Kalışlı ve Geçişli Çalışmalar Kürdi Makamında Dizi- Etüt Eser Si Bemol Majör Dizi- Etüt Eser Sol Minör Dizi- Etüt Eser Nihavent Makamında Dizi- Etüt - Eser Mi Bemol Majör Dizi- Etüt Eser Do Minör Dizi- Etüt Eser Martele ve Staccato Çalma Teknikleri Barok Dönem İkinci Konumda Dağarcığın Yeri ve Önemi 10. sınıfta toplam 57 kazanım bulunmaktadır. Ders Saati Bu kazanımlar 72 saatlik süre içerisinde kazandırılmak durumundadır. 10. sınıf öğretim programında 13 ünite ve 57 kazanım ifadesi bulunmaktadır. Genel olarak bakıldığında; bir önceki sınıfın kazanım sayısına oranla daha az kazanım bulunduğu ve bu kazanımlar için daha fazla ders saati ayrıldığı görülmektedir. Bununla birlikte bu ünitelerden özellikle ikinci konumda çalma, martele ve staccato teknikleri ile çalma, çift ses çalma ders süresi olarak ayrılan 72 saatlik sürenin kazandırılmak istenen tüm davranışların kazandırılarak davranışların kalıcı hale gelmesi bakımından yetersiz olduğu düşünülmektedir. 384

9 Tablo Sınıf Keman Öğretim Programı Ünite Kazanım Ders Saati Dağılımı Sınıf Öğrenme Alanı Ünite Kazanım 11 Keman Çalmanın Temelleri Kemanda Konumlar Diziler-Etütler-Eserler Kemanda Teknikler Keman Müziğinde Dönemler Uygulama Geliştirme Ve Sergileme Dağarcığı Yay Şekilleri Üçüncü Konum Mi Majör Dizi-Etüt-Eser Do Diyez Min Dizi-Etüt-Eser Hicaz Dizi-Etüt-Eser Nikriz Dizi-Etüt-Eser Karcığar Dizi-Etüt-Eser Süslemeli Çalma Sağ El Piziccatosu Flajöle Çalma Klasik Dönem Sonat Formu- Konçerto Formu Üçüncü Konumda Dağarcığın Yeri Üçüncü Konumda Dağarcığı Eşlikli Sergileme 11. sınıfta toplam 59 kazanım bulunmaktadır Ders Saati Bu kazanımlar 72 saatlik süre içerisinde kazandırılmak durumundadır. 11. sınıf öğretim programında 15 ünite bu ünitelere yönelik olarak hazırlanmış 59 kazanım bulunmaktadır. Programda yer alan dört diyezli bir ton olan Mi Majör ve Do diyez minör tonlarında ve verilen bütün makamlarda dizi, etüt ve eser çalabilmenin, üçüncü konumun öğretilerek bu konumu içeren eser seslendirmenin, süslemeli çalma, flajöle çalma tekniklerinin öğrenilerek sonat ve konçerto formunda eserler seslendirmenin öngörülen sürede öğrencilerin geneli tarafından gerçekleştirilemeyecek kazanımlar olduğu düşünülmektedir. 385

10 Tablo Sınıf Keman Öğretim Programı Ünite Kazanım Ders Saati Dağılımı Sınıf Öğrenme Alanı Ünite Kazanım Ders Saati 12 Keman Çalmanın Temelleri Kemanda Konumlar Diziler-Etütler-Eserler Kemanda Teknikler Keman Müziğinde Dönemler Uygulama Geliştirme Ve Sergileme Dağarcığı Keman Çalmada Parmak Numarası Dördüncü Konum La Bemol Maj Dizi-Etüt-Eser Fa Min Dizi-Etüt-Eser Segâh Dizi-Etüt-Eser Hüzzam Dizi-Etüt-Eser Saba Dizi-Etüt-Eser Spikkato Tekniği Romantik ve Çağdaş Dönemler Dördüncü Konumda Dağarcığın Yeri ve Önemi Dördüncü Konumda Dağarcığı Eşlikli Sergileme 12. sınıfta toplam 47 kazanım bulunmaktadır. Bu kazanımlar 72 saatlik süre içerisinde kazandırılmak durumundadır. 12. Sınıf öğretim programında 11 ünite ve bu ünitelere yönelik olarak hazırlanmış 47 kazanım bulunmaktadır. Öğrencilerin farklı dönemler ve yeni eserler tanımaları güzel olmakla birlikte bütün öğrencilerin 12. sınıfta romantik ve çağdaş dönem eserlerini çalabilecek düzeye gelebilmelerinin zor olduğu ve çoğu öğrencinin IV. konum çalma düzeyine ulaşamayacağı düşünülmektedir. Ayrıca dört bemollü bir ton olan La bemol Majör ve Fa minör tonlarında dizi, etüt ve eser çalabilmenin de çoğu öğrenci tarafından gerçekleştirilemeyecek kazanımlar olduğu düşünülmektedir. Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde Bu Programı Uygulayacak Keman Öğretmenlerinin Durumuna Yönelik Bulgular ve Yorumlar Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde keman öğretim programını uygulayacak keman öğretmenlerinin durumu nedir? sorusuna yanıt aranmıştır. Bu amaçla Milli Eğitim Bakanlığı Ortaöğretim Genel Müdürlüğü sitesinde yer alan okullara ulaşılarak okullarda görev yapan keman öğretmenlerinin kadro durumu incelenmiştir. Bu bulgulara ilişkin tablo ve yorumları aşağıdaki gibidir. 386

11 Tablo 5. Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinde Görev Yapan Keman Öğretmenleri ve Kadro Durumları Sayı 1 Okulun Adı Çukurova Güzel Sanatlar ve Spor 2 Adıyaman Güzel Sanatlar ve Spor 3 Ağrı Güzel Sanatlar ve Spor 4 Amasya Güzel Sanatlar ve Spor 5 Ankara Güzel Sanatlar ve Spor 6 Antalya Ticaret ve Sanayi Odası GSSL Öğretmen Sayısı 1 Kadrolu Yok 1 Gör. 4 Kadrolu 3 Kadrolu Sayı Okulun Adı 35 Kayseri Feyziye-Memduh Güpgüpoğlu Güzel Sanatlar ve Spor 36 Kırklareli Lüleburgaz TEK Güzel Sanatlar ve Spor 37 Kırşehir Neşet Ertaş Güzel Sanatlar ve Spor 38 Kocaeli Hayrettin Gürsoy Güzel Sanatlar ve Spor 39 Selçuklu Konya Çimento Güzel Sanatlar ve Spor 40 Kütahya Ahmet Yakupoğlu Güzel Sanatlar ve Spor Öğretmen Sayısı 2 Kadrolu 1 Gör. 1 Kadrolu 3 Kadrolu 3 Kadrolu- Gör Malatya Abdulkadir Eriş Güzel Aydın Yüksel Yalova GSSL Kadrolu Sanatlar ve Spor 1 Kadrolu 8 Balıkesir Kadriye-Kemal 3 42 Manisa Güzel Sanatlar ve Spor Gürel GSSL Kadrolu 1 Gör. 9 Bingöl Güzel Sanatlar ve Spor 43 Kahramanmaraş Güzel Sanatlar ve 1 Gör. Spor 1 Gör. 10 Bitlis Güzel Sanatlar ve Spor 44 Muğla Güzel Sanatlar ve Spor 2 Kadrolu 11 Bolu Güzel Sanatlar ve Spor 3 45 Kadrolu Muş Güzel Sanatlar ve Spor 12 Burdur Güzel Sanatlar ve Spor 46 Niğde Güzel Sanatlar ve Spor 2 Gör. 2 Kadrolu 13 Bursa Zeki Müren Güzel 3 47 Sanatlar ve Spor Kadrolu Ordu Güzel Sanatlar ve Spor 1 Kadrolu 14 Çanakkale Hüseyin Akif 48 Rize Türk Telekom Güzel Sanatlar 2 Gör. 5 Terzioğlu Güzel Sanatlar ve ve Spor Kadrolu Spor 15 Çankırı Selahattin İnal Güzel 49 Samsun İlkadım Güzel Sanatlar ve 2 Gör. Sanatlar ve Spor Spor 3 Kadrolu 16 Çorum Güzel Sanatlar ve Spor 50 Siirt Takasbank Güzel Sanatlar ve Spor 2 Gör. 17 Denizli Hakkı Dereköylü 5 51 Sinop İMKB Güzel Sanatlar ve Güzel Sanatlar ve Spor Kadrolu Spor 1 Gör. 18 Diyarbakır Güzel Sanatlar ve 3 52 Sivas Muzaffer Sarısözen Güzel Spor Kadrolu Sanatlar ve Spor 1 Kadrolu 19 Edirne Güzel Sanatlar ve Spor 4 53 Tekirdağ Güzel Sanatlar ve Spor Kadrolu 2 Kadrolu 20 Elazığ Kaya Karakaya Güzel 1 54 Sanatlar ve Spor Kadrolu Tokat Güzel Sanatlar ve Spor 1 Kadrolu 21 Erzincan Güzel Sanatlar ve 1 55 Trabzon Akçaabat Güzel Sanatlar Spor Kadrolu ve Spor 4 Kadrolu 22 Erzurum Güzel Sanatlar ve 2 56 Şanlıurfa Güzel Sanatlar ve Spor Spor Kadrolu 1 Kadrolu 23 Eskişehir Atatürk Güzel 3 57 Uşak Merkez Güzel Sanatlar ve Sanatlar ve Spor Kadrolu Spor 1 Kadrolu 24 Gaziantep Ticaret Odası Güzel 2 58 Sanatlar ve Spor Kadrolu Van Güzel Sanatlar ve Spor 1 Gör. 25 Giresun Hurşit Bozbağ Güzel 3 59 Yozgat Nida Tüfekçi Güzel Sanatlar ve Spor Kadrolu Sanatlar ve Spor 1 Gör. 26 Hatay Bedii Sabuncu Güzel 3 60 Zonguldak Erdemir Güzel Sanatlar 1 Kadrolu 387

12 Sanatlar ve Spor Kadrolu ve Spor 27 Isparta Merkez Güzel Sanatlar ve Spor 2 Kadrolu 61 Aksaray Güzel Sanatlar ve Spor 28 Mersin Nevit Kodallı Güzel Sanatlar ve Spor 3 Kadrolu 62 Karaman Güzel Sanatlar ve Spor 29 İstanbul Prof. Faik Somer Güzel Sanatlar ve Spor 2 Kadrolu 63 Kırıkkale Güzel Sanatlar ve Spor 30 İstanbul Gürpınar 80. Yıl 1 64 Şırnak Güzel Sanatlar ve Spor Güzel Sanatlar ve Spor Kadrolu 31 İstanbul Avni Akyol Güzel 5 65 Bartın Güzel Sanatlar ve Spor Sanatlar ve Spor Kadrolu 32 İzmir Işılay Saygın Güzel 5 66 Karabük Safranbolu İMKB Güzel Sanatlar ve Spor Kadrolu Sanatlar ve Spor 33 Kars Gülahmet Aytemiz Kars 67 Osmaniye Abdurrahman Keskiner 1 Gör. Gülahmet Aytemiz Güzel Sanatlar ve Spor 34 Kastamonu Kars Gülahmet 68 Düzce Güzel Sanatlar ve Spor 2 Gör. Aytemiz 4 Kadrolu 2 Gör. 1 Kadrolu 4 Kadrolu 1 Gör. Günümüzde sayıları 91 e ulaşan Güzel Sanatlar ve Spor Liselerinin ( 68 inde Müzik Bölümü bulunmaktadır. 21 ilde ikişer tane, İstanbul ilinde 3 tane Güzel Sanatlar ve Spor bulunmakta, bunlardan sadece İstanbul daki okulların tamamında Müzik Bölümü yer almaktadır. Diğer illerdeki ikinci GSSL nin Spor amaçlı açılmış olmasına rağmen bazılarının Müzik ve Resim Bölümlerini açmak için Bakanlığa başvuruda bulundukları belirlenmiştir. Müzik Bölümü bulunan 68 Güzel Sanatlar nin 60 ına ulaşılmış bunlardan 42 sinde kadrolu keman öğretmeni bulunduğu, 1 inde keman öğretmeninin bulunmadığı, 16 sında ise başka ilköğretim okullarından görevlendirilen öğretmenlerin keman dersini yürüttüğü belirlenmiştir. Ayrıca bu okulların arasında hiç kadrolu müzik öğretmeni bulunmayan okullar olduğu da belirlenmiştir. Bu okulların sayılarının çoğaltılarak bütün illerdeki öğrencilerin bu okullarda okuma şansı kazanmalarının sağlanması olumlu bir gelişme olmakla birlikte okulların fiziksel alt yapı ve eğitim kadrosunun eksik olması üzücü bir durumdur. Kadrolu keman öğretmeni bulunmayan okulların o ildeki başka okullarda görev yapan müzik öğretmenlerini görevlendirerek okullarındaki açığı kapatmaya çalıştıkları belirlenmiştir. Bununla birlikte bu müzik öğretmenlerinin branşlarının keman olup olmadığı ya da branşları keman olsa da bu öğretim programını uygulayabilecek düzeyde olup olmadıkları bilinmemektedir. 388

13 Keman Öğretmenlerinin Programın Uygulanması ile Ġlgili GörüĢlerine Yönelik Bulgular ve Yorumlar Keman öğretmenlerinin öğretim programının uygulanmasına yönelik görüşleri nelerdir? sorusuna cevap aranmıştır. Bu amaçla öğretmenlere, görüş alma formu ile 9 açık uçlu soru sorulmuştur. Sorulardan elde edilen görüşlere ilişkin bulgulardan örnekler ve yorumları şöyledir; Soru 1: Keman Öğretim Programında yer alan üniteleri derslerinizde tüm sınıflarda işleyebiliyor musunuz? İşleyemediğiniz üniteler varsa belirtiniz ve işleyememe nedenlerinizi yazınız. Bütün sınıflarda tüm üniteleri işlemem ders saatlerinin az olması nedeniyle mümkün olmuyor. Programın ülke gerçekleri ve bu okullara gelen öğrenci profili düşünülmeden hazırlandığını düşünüyorum. İleri düzey teknikleri (spiccatoato, flajöle, pizzicato ) işleyemiyorum. Çünkü bir ders saatinde en az iki öğrenci ile ders yapma zorunluluğu öğrencilere ayırdığımız süreyi azalttı. Türk müziği makamları (özellikle komalı makamlar), dört diyez ve bemollü dizi, etüt ve eserleri ve ileri konumları işleyemiyorum. Mayıs ve Haziran aylarında işlenmesi gereken üniteleri zaman sorunu nedeniyle işleyemiyorum. Dördüncü konum ünitesini bir iki istisna öğrenci dışında işleyemiyorum İkinci konum konusuna belirtilen sürede geçemiyoruz çünkü öğrencinin birinci konuma hakim olması programda belirtilen süreden daha fazla zaman alıyor. Bu durum bütün yeni konum üniteleri için geçerli. Bu nedenle dördüncü konumu işlemeye zaten zaman kalmıyor. Ayrıca süsleme tekniklerinden gurbetto ve mordan gibi konuları sadece temel teknikleri oturmuş öğrencilerde eser içinde öğretebiliyorum. 389

14 Tablo 6. Keman Öğretmenlerinin Programdaki Üniteleri Uygulamalarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Kullanma Sıklığı (f) İşlenmeyen ünite yoktur 2 İleri düzey teknikleri işleyemiyorum 4 Dördüncü pozisyonu işleyemiyorum 5 Türk müziği Makamları işleyemiyorum Üç-dört diyez/bemollü dizi-etüt-eserleri işleyemiyorum Mayıs Haziran ayına gelen üniteleri işleyemiyorum Süslemeli çalma tekniklerinden grupetto-mordan işleyemiyorum Görüş belirten toplam öğretmen N=16 1. soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 6 dan anlaşılacağı üzere keman öğretmenlerinden sadece ikisi tüm üniteleri yetiştirme ile ilgili problem olmadığını belirtmiştir. Ünitelerin tamamını yetiştiremediğini belirten öğretmenlerin çoğunlukla dördüncü pozisyon, diziler ve ileri düzey teknikleri işleyemedikleri saptanmıştır. Bu bulgulardan, tüm sınıflarda ünitelerin yetiştirilmesi ile ilgili genel bir sıkıntı olduğunu söyleyebiliriz. Soru 2: Öğrencilere Keman Öğretim Programında yer alan tonal dizileri çaldırıp bu dizilere ait etüt ve eserlere eğitiminizde yer verebiliyor musunuz? Cevabınız hayır ise nedenini açıklayınız. Programda yer alan dizileri çaldırıyorum. Fakat zaman yetersizliğinden hepsine ait etüt ve eser çaldıramıyorum. Bireysel farklılıklarından dolayı tüm öğrencilere tüm dizileri ve bunlara ait etüt ve eserleri çaldıramıyorum. Yalnızca üç diyez-üç bemol içeren majör-minör dizilere yer verebiliyorum. Bu dizilerin de hepsine ait etüt eser çaldırmaya zaman olmuyor. Dört diyezli ve dört bemollü diziler öğrenci seviyesini zorladığından bu dizileri ve bu dizilere ait etüt ve eserleri çaldıramıyorum. 9. Sınıf programında yer alan, birinci ve üçüncü parmak konumlarının değiştiği dizilerin kemana yeni başlayan öğrenciler için uygun olmadığını düşünüyorum. 390

15 Tablo 7. Keman Öğretmenlerinin Programda Yer Alan Tonal Dizi-Etüt-Eserleri Çaldırmalarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Sadece dizileri çaldırıyorum, bu dizilere ait etüt ve eser çaldırmıyorum Sadece konumları içeren üç diyezli ve üç bemollü dizileri çaldırıyorum Sadece iki diyez-iki bemollü dizileri çaldırıyorum Sadece parçaların dizilerini çaldırıyorum Bireysel farklılıklar nedeniyle tamamını çaldıramıyorum Birinci ve üçüncü parmak konumunun değişikliğini gerektiren dizileri ilgili sınıfta çaldıramıyorum Dört diyez dört bemollü dizi-etüt ve eserleri çaldıramıyorum Kullanma Sıklığı (f) Zaman yetersizliği nedeniyle tamamını çaldıramıyorum 4 Görüş belirten toplam öğretmen N=16 2. soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 7 den anlaşılacağı üzere öğretmenlerden sadece ikisi programda yer alan tüm dizileri çaldırabildiğini bununla birlikte bu dizilerin de hepsine ait etüt ve eser çaldıramadığını belirtmiştir. Genel olarak öğretmenler bireysel farklılıklar, zaman yetersizliği gibi nedenlerle dizilerin tamamına yer veremediklerini belirtmişlerdir. Çoğunlukla da dört diyez ve bemollü dizilerin çaldırılamadığı belirlenmiştir. Bu bulgulardan, programda yer alan tüm dizilerin, bu dizilere ait etüt ve eserlerin çaldırılmasının bu ders saatleri ile yetiştirilmesinin zor olduğu söylenebilir. Soru 3: Keman dersinde Türk müziği dizi ve eserleri eğitimine ne kadar yer veriyorsunuz? Programda bulunan bu konuya ilişkin ünitelerin içeriğini yeterli bulup uygulamasını yapabiliyor musunuz? Komalı dizilerin eğitim müziğinde yeri olmadığı için makamsal dizileri çaldırmıyorum. Zaman yetersizliğinden Türk müziği dizilerini çaldırmıyorum. 391

16 Ton kavramı oturmayan, tampere sistemi yeni kavramakta olan öğrencilere makamsal konuları algılatmanın zor olduğunu düşünüyorum ve Türk müziği dizilerini çaldırmıyorum. Çok ayrıntılı çalıştırmıyorum. Okul kitaplarında konuyla ilgili örnek etüt ve ezgilerin de nitelikli ve yeterli olmadığını düşünüyorum. Ünite olarak işlemiyorum fakat kulağa hoş gelen Türk müziği ezgilerini sadece tartımsal pratik yaptırmak adına çalıştırıyorum. Türk müziği dizi ve eserlerinin batı müziği ses sistemine göre çalınması, Türk müziği duyumu ve sistemine tamamen aykırıdır. Bunlarla ilgili çalışmalar da çok yetersiz ve yanlıştır. Bu yüzden çalıştırmıyorum. Öğrenciler, Ali Uçan ın kitaplarındaki Türk müziği dizi ve ezgilerini beğenerek çalıyorlar. Bu ünitelerin tamamen kaldırılması isabetli olur. Kitaplarımızda bulunan ve programda yer alan dizileri öğretiyoruz. Program içerikleri Türk müziği açısından yeterlidir. Bu konuyla ilgili eğitimim ve bilgim olmadığından bu üniteyi çok ayrıntılı işleyemiyorum. Batı müziği formunda yazılmış Türk müziği eserlerine yer veriyorum. Tablo 8. Keman Öğretmenlerinin Programda Yer Alan Türk Müziği Dizi-Etüt-Eserleri Eğitimine Yer Verme Durumlarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Kullanma Sıklığı (f) Programın öngördüğü şekliyle yer veriyorum 2 Sadece güzel ezgileri tartımsal pratik için yer veriyorum 1 Kitaplardaki etüt ve ezgiler nitelikli ve yeterli değil 4 Ayrıntılı çalıştırmıyorum 3 Zaman yetersizliğinden bu üniteleri geçiyorum 3 Türk müziği dizilerinin batı müziği ses sistemine göre çaldırılmasını doğru bulmuyorum 3 Bu ünitelerin kaldırılması isabetli olur 1 Bu konuda eğitimim yok 1 Batı müziği formunda yazılanları çaldırıyorum 1 Görüş belirten toplam öğretmen N=16 3. soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 8 den anlaşılacağı üzere Türk müziği dizileri, etüt ve eserlerine programın öngördüğü şekliyle yer veren iki öğretmen 392

17 bulunmaktadır. Öğretmenlerin çoğunluğu bu üniteleri farklı nedenlerle işlemediklerini belirtmişlerdir. Bu ifadeler; zaman yetersizliği, kaynak yetersizliği, bu dizilerin bu sistemle çaldırılmasını doğru bulmamaları, bu konuda eğitimlerinin olmamasıdır. Bu bulgulardan yola çıkılarak bu ünitelerin genellikle işlenmeden geçildiği söylenebilir. Soru 4: Dört yıl süresince her öğrenci sınıf düzeyine uygun olarak programda yer alan her döneme (rönesans, barok, klasik, romantik, çağdaş) ait eser seslendirebiliyor mu? Cevabınız hayır ise nedenini açıklayınız. Öğrencilerin yetenek, algılama ve keman çalma düzeylerine göre değişiyor. Her döneme ait seviyelerine uygun basit eserler çaldırmaya çalışıyorum. Her öğrencinin istenen düzeyde düşünme gücü, algılama becerisi ve hareket yeteneğine sahip olamaması beni programdan uzaklaştırıyor. Hem öğrencilerin düzeysel farklılıkları hem de çalgı derslerinin 2-3 kişi ile yapılması zorunluluğu öğrencilerin her döneme ait eser çaldırmamı engelliyor. Sadece barok, klasik ve romantik dönem eserlerini çalıştırıyorum. Öğrenci düzeyine uygun rönesans ve çağdaş dönem eserleri bulmakta ve çaldırmakta zorlanıyorum. Her döneme ait eser çaldırmaya çalışıyorum fakat ders saati sayısının azlığı nedeniyle eserlerin dönem özelliklerini vurgulamamız ve eserlerde geçen yay tekniklerini tam anlamıyla uygulamamız mümkün olmuyor. Romantik ve çağdaş dönem eserlerini çalıştıramıyorum. Hem kolay eser bulmak zor hem de programda bir eserin çalıştırılması için ortalama iki haftalık süre verilmiş. Öğrencilerin çoğu bir eseri en az bir ayda çalabilecek seviyeye geliyorlar. Daha çok rönesans ve barok dönem eserleri kullanıyorum. Diğer dönemlere ait eserleri keman çalma düzeyi iyi olan az sayıda öğrenciye çaldırabiliyorum. Bütün dönemlere ait eser veremiyorum. Çünkü hem keman öğretim programı yoğun hem de okulun ders programı. Öğrencilerin çok fazla dersi var, ders dışı çalışma süresi yetersiz. Bu nedenle eserleri çalabilecek seviyeye gelmesi çok zamanlarını alıyor. 393

18 Tablo 9. Keman Öğretmenlerinin Programda Yer Alan Tüm Dönemlere Ait Eser Çaldırma Durumlarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Her döneme ait basit eserler çaldırıyorum Kullanma Sıklığı (f) 3 Sadece rönesans, barok ve klasik dönem eserleri çaldırıyorum 2 Klasik, romantik ve çağdaş eserler vermiyorum 3 Programda ayrılan süre yetersiz 2 Ders dışı çalışma süreleri yetersiz 1 Bir ders saatinde 2-3 kişi ile ders yapılması nedeniyle hepsini çaldıramıyorum Algı, seviye ve hareket yeteneklerinin farklı olması nedeniyle çaldıramıyorum 2 2 Seviyelerine uygun romantik ve çağdaş eser bulmanın zorluğu 4 Görüş belirten toplam öğretmen N=16 4. soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 9 incelendiğinde üç öğretmen, öğrencilerinin her döneme ait basit eserler seslendirebildiğini belirtirken, diğer öğretmenler genellikle rönesans, barok ve klasik dönemlere ait eserler çaldırdıklarını belirtmişlerdir. Görüşler genellikle romantik ve çağdaş döneme ait eser çaldırılamadığı yönünde birleşmiş; bunlara neden olarak da bu dönemlere ait kolay eser bulunamaması, öğrenci seviyeleri, derslerin bireysel yapılamaması gösterilmektedir. Bu bulgulardan, öğretmenlerin öğrencilere genel olarak programda yer alan tüm dönemlere ait eser çaldıramadıkları söylenebilir. Soru 5: Öğrencilerinizin tamamına programda yer alan dört konumu da öğretip bu konumların yer aldığı etüt ve eserlere programınızda yer verebiliyor musunuz? Cevabınız hayır ise nedenini açıklayınız. Öğrenci düzeyine göre değişiyor. Bütün öğrenciler ile dördüncü konum ünitesini işleyemiyorum. Ünitelerin haftalık ders saatine göre uygulanabilirliği çok güç. Bu yüzden ilk üç konumu bile tam anlamıyla çalıştırmak güç oluyor. Programda konulara ayrılan ders sürelerine bakıldığında seviye olarak çok sıkıştırılmış olduğunu görüyoruz. Bir ders saatinde en az iki kişi ile ders yaptığımız düşünüldüğünde dördüncü konuma geçemiyoruz. 394

19 Bireysel farklılıklar nedeniyle tüm öğrencilere dördüncü konumu öğretemiyorum. İstekli olan ve ders dışında da çalışmalara vakit ayıran öğrencilere programdaki tüm pozisyonları öğretiyorum. Öğrenciler derse 3-4 kişi geldikleri için ancak bir ve üçüncü konumu öğretebiliyorum. Öğrenci kalitesi ve okulun çalışma ortamlarının eksik olması, programın sıkıştırılmış olması gibi faktörlerden dolayı birçok ünitede olduğu gibi bir iki öğrenci dışında dördüncü konumu öğretemiyorum. Tablo 10. Keman Öğretmenlerinin Programda Yer Alan Dört Konuma Ait Etüt ve Eser Çaldırma Durumlarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler İstekli olan ve ders dışında çalışan öğrencilere dört konumu da öğretiyorum Kullanma Sıklığı (f) 1 Az sayıda öğrenciye dört konumu öğretebiliyorum 1 Bir-iki-üçüncü konumları öğretebiliyorum 3 Birinci ve üçüncü konumları öğretebiliyorum 4 Bireysel farklılıklar nedeniyle hepsini öğretemiyorum 4 Birden fazla kişiyle ders yapma zorunluluğu nedeniyle öğretemiyorum 5 Ünitelere ayrılan ders süresi nedeniyle hepsini öğretemiyorum 4 Öğrencilerin ders dışı çalışma durumları nedeniyle herkese öğretemiyorum 3 Görüş belirten toplam öğretmen N=16 5. Soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 10 dan anlaşılacağı üzere istekli olup çok çalışan birkaç öğrenci dışında öğretmenler konumların hepsini öğretemedikleri anlaşılmaktadır. Genel olarak tüm öğrencilere öğretilebilen bir ve üçüncü konumlar olarak belirlenmiş, iki ve özellikle dördüncü konumların belli öğrencilere öğretildiği görülmüştür. Bu bulgulardan, programda konumlara ait ünitelere ayrılan ders sürelerinin sıkıştırılmış olduğu ve özellikle de dördüncü konumun genellikle öğretilemediği söylenebilir. Soru 6: Programda yer alan detache, legato, staccato, martele, spiccato vb. yay tekniklerinin ve ayrıca pizzicato ve flajöle tekniklerinin her birine derslerinizde yer verebiliyor musunuz? Yer veremiyorsanız nedenlerini belirtiniz. 395

20 Ders saatlerinin az olması ve derslerin birebir yapılamaması nedeniyle tüm yay tekniklerini öğretemiyorum. Temiz ses üretme ve düzgün yay çekme çalışmaları daha ağır basıyor. Detache, legato, staccato ve pizzicato tekniklerine yer verebiliyorum. Diğer teknikleri seviyesi iyi olan öğrencilere parça içerisinde geçerse öğretiyorum. Sadece eser içinde geçen teknikleri öğretiyorum. Programda yer alan tüm teknikleri öğretiyorum. Tablo 11. Keman Öğretmenlerinin Programda Yer Alan Yay Tekniklerini Öğretme Durumlarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Kullanma Sıklığı (f) Programda yer alan tüm teknikleri öğretiyorum 3 Sadece detache, legato, stacatto, pizzicato tekniklerini öğretebiliyorum 4 Yalnızca eser içinde geçen teknikleri öğretiyorum 5 Ders saatleri az, öğrenci ile bire bir ders yapamadığım için hepsini öğretemiyorum Temiz ses üretme ve düzgün yay çekme daha ağır basıyor, hepsine zaman bulamıyorum 5 3 Görüş belirten toplam öğretmen N=16 6. soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 11 incelendiğinde öğretmenlerden üçü programda yer alan tüm tekniklerin öğrencilere öğretilebildiği görüşündedir. Bununla birlikte diğer öğretmenler ders saatlerinin azlığı ve sürenin yetersiz olması gibi sebepler yüzünden sadece temel yay tekniklerinin öğretilebildiği ya da ayrıca bu üniteler üzerinde durulmadığı, sadece eserlerde geçtikçe bu tekniklerin öğretildiği görüşünde birleşmişlerdir. Bu bulgulardan, öğretmenlerin çoğunluğunun yine zaman sıkıntısı nedeniyle programda yer alan tüm teknikleri öğretemediği söylenebilir. Soru 7: Öğrencilerinizin dinletilere katılarak performans sergileme durumları nedir? Hemen hemen tüm öğrencilerim dinletilere katılmaktadır. 396

21 Öğrencilerim her yıl Nisan ve Mayıs aylarında okul içi ve okul dışında düzenlenen etkinliklere katılarak performans sergilemektedir. Dinletilere bütün öğrencileri çıkartamıyoruz. Birçok öğrenci hem seviye hem de özgüven açısından bir müzik dinletisinde performans gösterebilecek düzeyde olmuyor. Her sene yaptığımız dinletiler ve bu dinletilerde çalınan eserlerin seviyesi gitgide düşmekte. Şu an sadece çalgısına hâkim olmaya çalışan öğrencilerimizi dinletilere çıkarmaya çalışıyoruz. Yeterli değil. Yapılan etkinliklere sadece başarılı öğrenciler katılıyor. Orta ve orta seviyenin altındaki öğrencilerin hiçbiri solo performans sergilemeden okuldan mezun oluyor. Tablo 12. Keman Öğretmenlerinin Programda Yer Alan Öğrencilerin Dinleti Yapma Durumlarına Yönelik GörüĢlerinde Yer Alan Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Kullanma Sıklığı (f) Tüm öğrencilerim katılır 4 Görüş Bütün öğrencilerimi düzeyleri nedeniyle çıkartamıyorum Her sene yapılır fakat iki senedir seviye oldukça düşük 4 4 Sadece çalgısına hâkim öğrenciler çıkıyor 7 belirten toplam öğretmen N=16 7. Soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 12 den anlaşılacağı üzere genel olarak bütün öğretmenler öğrencilerini dinleti yapma konusunda teşvik etmekle birlikte, tüm öğrenciler düzeyleri ve çalgı hâkimiyetleri nedeniyle dinleti yapma şansı bulamamaktadır. Bu bulgulardan yola çıkılarak programda her sınıf düzeyinde bulunan öğrencilerin çalışmış oldukları dağarcıklarındaki eserleri eşlikli sergileme ünitelerinin de tam anlamıyla gerçekleştirilemediği söylenebilir. 397

22 Soru 8: Keman Öğretim Programının uygulanmasına yönelik görüşleriniz nelerdir? Varsa uygulamada yaşadığınız sıkıntılar ve bunların nedenlerini belirtiniz. (Fiziksel koşul, ders araç gereci, öğretmen sayısı, öğrenci istihdam vs ) Programda bir sıkıntı olmadığını düşünüyorum. Program dört konum, çok sayıda majör-minör dizi ile Türk müziği dizi etüt ve bu dizilere ait eserleri, birçok yay tekniğini, çok sayıda dönem bilmeyi ve bu dönemlere ait eserleri seslendirmeyi kapsayan kabarık ve ders süresi olarak sıkıştırılmış bir program. Bir ders saatinde en az iki kişi ile ders yapma zorunluluğu nedeniyle öğrencilerin ders saati azaldı fakat program yine aynı yoğun program. Ders; akort-parmak ısıtma--etüt-eser ve sonraki ders için verilen ödevlerin öğrenciye çalınması ile sona eriyor. Bu durumda bu kadar kabarık bir programı nasıl yetiştirebiliriz? Yetenek sınava giren öğrenci sayılarının azlığı nedeniyle nitelikli öğrenci seçme şansımız azalıyor. Fiziki şartlarımız yetersiz. Buna ek olarak bu seviye için çok ağır ve sıkıştırılmış bir programı uygulamak zorundayız. Programı iki üç öğrenci dışında bire bir uygulayamıyoruz. Genele göre hazırlanmış bir program olduğunu düşünmüyorum. Anadolu olma özelliği kaldırıldığından beri öğrenci kalitesi büyük ölçüde düştü ve bireysel bir ders olan keman dersinin bireysel yapılamaması programın uygulanmasını güçleştiriyor. Programın tam anlamıyla uygulanması için öğretmenlerin daha donanımlı olması, eser ve nota arşivlerine daha elverişli hale getirilmesi, okul kitaplarının daha nitelikli hale getirilmesi, müzik öğretmenliği mesleğinin ilköğretim kurumlarından başlayarak gerek saygınlık gerek istihdam açısından daha değerli hale getirilmesi ve siyasetin sanat eğitiminden elini çekmesi gerekmektedir. Programın ülke gerçekleri ve bu okullara gelen öğrenci profilleri düşünülmeden hazırlandığını düşünüyorum. Bu dersin öğretim programının bu konuda kendini yetiştirmiş, uzmanlaşmış keman öğretmenleri tarafından yürütülebileceğini düşünüyorum. 398

23 Tablo 13. Keman Öğretmenlerinin Programın Uygulanmasına Yönelik GörüĢlerinde Kullandıkları Ġfadelerin Dağılımı Öğretmenlerin Kullandıkları İfadeler Kullanma Sıklığı (f) Programın uygulanmasında sıkıntı yok 1 Ağır bir program 12 Ders saati az 8 Bireysel yapılmadığı için uygulanamıyor 6 Fiziki şartlar yetersiz 3 Öğrenci seviyesi nedeniyle uygulayamıyorum 4 Öğretmen niteliği nedeniyle uygulanamıyor 3 Görüş belirten toplam öğretmen N=16 8. soruya ait görüş örnekleri ve Tablo 13 den anlaşılacağı üzere sadece bir öğretmen programın uygulanması ile ilgili bir sıkıntı bulunmadığı yönünde görüş bildirmiştir. Diğer taraftan öğretmenlerin çoğunun görüşleri, derslerin bireysel yapılmadığı bir ortamda bu ders saatleriyle programın tam olarak uygulanamayacağı ve genel olarak programın ağır bir program olduğu yönünde birleşmiştir. Ayrıca fiziki ortamların yetersizliği, öğrenci seviyesi, öğretmenlerin niteliği ve kaynak yetersizliği de belirtilen diğer görüşler arasındadır. Bu bulgulardan, öğretmenlerin çoğunluğunun programı uygulama konusunda sorunlar yaşadığı ve programın tam anlamıyla uygulanamadığı söylenebilir. SONUÇ ve ÖNERĠLER Tüm sınıflarda özellikle de 9. sınıf programında yer alan ünite ve kazanımların öğretim programında belirtilen sürelerde öğrencilerin geneli tarafından algılanarak davranış haline getirilmesi mümkün görünmemektedir. Çalgı eğitiminde özellikle başlangıç aşamasında sağlam adımlarla gidilmesi gerekmektedir. Ayrıca dört konum, çok sayıda tonal ve makamsal dizi ile her bir diziye ait etüt ve eser, romantik ve çağdaş dönemler de dahil olmak üzere tüm dönemlerde eser seslendirmelerinin zor olduğu, bu programın öğrencilerin geneli için uygulanması ve yetiştirilmesi güç bir program olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okulların nicelik olarak artmalarının yanında nitelik sorunu yaşadıkları, çoğu okulda böyle kapsamlı bir öğretim programını uygulayabilecek kadrolu keman öğretmeni 399

24 bulunmadığı, çevre okullardan öğretmen görevlendirme yoluna gidildiği tespit edilmiştir. Açılan bazı okullarda sadece keman öğretmeni değil kadrolu hiçbir müzik öğretmeninin bulunmamasının da bu okulların alt yapısının hazırlanmadan öylesine açıldığının bir göstergesi olduğu düşünülmektedir. Öğretmenlerin büyük çoğunluğu programın bu düzey ve bu okul öğrencileri için ağır bir program olduğu görüşünde birleşmiştir. Bunun yanında bireysel yaptıkları keman dersini artık en az iki öğrenci ile yapmak zorunda olmaları ve okullara başvuran öğrenci sayısı ve niteliğinin düşmesini de bu programın uygulanmasını zorlaştırdığını belirterek, programın ünitelerinin tamamını yetiştiremediklerini bazı üniteleri de işlemediklerini ifade etmişlerdir. Genel olarak dördüncü konum, dört diyez-bemollü diziler, makamlar ve bunlara ait etüt ve eserler ile romantik ve çağdaş döneme ait eserler ünitelerinin işlenmediği sonucuna ulaşılmıştır. Bunun yanında programda yer alan dinleti etkinliğinin genel olarak gerçekleştirildiği bununla birlikte son senelerde konser kalitesinin ve konsere katılan öğrenci sayısının düştüğü de ulaşılan sonuçlar arasındadır. Programı uygulayan keman öğretmenlerinin görüşlerinden ve yapılan analizden yola çıkılarak bu öğretim programının yeniden ele alınarak düzenlenmesi, daha fazla sayıda öğrencinin teknik ve müzikal açıdan daha sağlam olarak bu okullardan mezun olmasını sağlayacaktır. Ayrıca keman öğretmeni bulunmayan okullara kadrolu keman öğretmenlerinin atanması ve derslerin yeniden bireysel olarak işlenmesi yönünde çalışmalar yapılması gerektiği düşünülmektedir. Kaynakça: Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. 2. Baskı. Ankara: Pegem A Yayıncılık. Çilden, Ş. (2006). Müzik Öğretmeni Yetiştirme Sürecinde Çalgı Eğitiminin Nitelik Sorunlarının Değerlendirmesi. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli. Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler. 15. bs. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Türkmen, U. (2006). Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri Müzik Bölümlerinde Verilmekte Olan Keman Eğitimi Eser Dağarcığı Üzerine Düşünceler ve Öneriler. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli (s ). 400

25 Uluç, Ç. (2006). Güzel Sanatlar Liselerinde Keman Eğitiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne