Panik bozuklu u, s k görülmesi. Epileptik Olgularda Panik Bozukluğu Görülme Sıklığı. G R fi. le panik bozuklu u iliflkisi" de yer almaktad r.

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Panik bozuklu u, s k görülmesi. Epileptik Olgularda Panik Bozukluğu Görülme Sıklığı. G R fi. le panik bozuklu u iliflkisi" de yer almaktad r."

Transkript

1 Araştırmalar/Researches T. Alkın, A. Yıldız, E. Onur, B. Baklan Epileptik Olgularda Panik Bozukluğu Görülme Sıklığı Tunç Alkın 1, Ayşegül Yıldız 2, Elif Onur 3, Barış Baklan 4 ÖZET: Epileptik olgularda panik bozukluğu görülme sıklığı Amaç: Panik bozukluğu ve epilepsi tıp pratiğinde sık karşılaşılan durumlardır. Benzer semptomatolojiye sahip olmaları, yüksek ektanı oranları ve altta yatan benzer fizyopatolojik düzeneklerin bulunma olasılığı nedeniyle bu iki bozukluk arasında bir ilişki olduğu düşünülebilir. Yöntem: Yüz yirmi epilepsi hastası, panik bozukluğu ektanısı açısından, DSM-III-R için Yapılandırılmış Klinik Görüşmesi (SCID-P) ile incelenmiştir. Daha sonra belirlenen epilepsi-panik bozukluğu hastaları, hem epilepsi hastaları, hem de panik bozukluğu hastalarıyla (bir diğer panik çalışmasına katılan ve epilepsisi olmayan panik bozukluğu hastaları arasından rastgele seçilen 12 hastadan oluşan bir kontrol grubu) karşılaştırılmıştır. Bulgular: Epilepsi hastalarının 6 sında (%5.0) aynı zamanda panik bozukluğu saptandı. Bu hastaların panik ataklarının, yalnızca panik bozukluğu olan hastaların (n=12) panik ataklarından ayırdedilemez özellikte olduğu bulundu. İncelenen sosyodemografik, klinik ve elektrofizyolojik değişkenlerden hiçbiri, epilepsi hastalarıyla (n=114), epilepsi-panik bozukluğu hastalarını (n=6) ayırdedici nitelikte değildi. Ayrıca temporal lob anormallikleri ile epilepsipanik bozukluğu ektanısı arasında bir bağlantı saptanmadı. Sonuç: Epilepsi hastalarında saptanan panik bozukluğu prevalansı toplumsal çalışmalarda saptanan oranlardan yüksektir. Ancak bu çalışmada, epilepsi ve panik bozukluğu arasında özgül bir etiyolojik bağlantı olduğuna dair bir kanıt saptanmamıştır. Epilepsipanik bozukluğu ilişkisi daha çok, örtüşen klinik semptomatolojiden kaynaklanan ayırıcı tanı güçlükleri nedeniyle önemlidir. Anahtar sözcükler: epilepsi, panik atakları, panik bozukluğu, ektanı Klinik Psikofarmakoloji Bülteni 2003;13:13-18 ABSTRACT: The prevalence of panic disorder in epilepsy patients Objective: Panic disorder and epilepsy are fairly common entities. They might have a relationship as evidenced by the overlapping symptomatology, comorbidity rates and possibly shared underlying pathophysiological mechanisms. Methods: One hundred and twenty epilepsy patients were screened with the Structured Clinical Interview for DSM-III-R (SCID-P) to determine the panic disorder comorbidity rate. The patients with epilepsy and panic disorder were compared with both patients with pure epilepsy and patients with panic disorder only (a control group consisting of 12 patients with panic disorder only who have been randomly selected among the patients participated to another panic disorder study). Results: Six (%5.0) of the 120 epilepsy patients were diagnosed to have a comorbid panic disorder. These patients panic attacks were indistinguishable from the panic attacks of the patients with panic disorder only (n=12). None of the investigated sociodemographic, clinical and electrophysiological variables could differentiate the panic disorder-epilepsy patients (n=6), from the pure epilepsy patients (n=114). No association was found between temporal lob abnormalities and epilepsy-panic disorder comorbidity. Conclusions: The prevalance of panic disorder among the epilepsy patients is higher than the normal population. However, in this study no evidence of a specific etiological association between epilepsy and panic disorder has been demonstrated. This finding suggests that epilepsy and panic disorder may not involve a common pathophysiological mechanism. Nevertheless, the clinical association between panic disorder and epilepsy is still meaningfull in terms of differential diagnosis. Key words: epilepsy, panic attacks, panic disorder, comorbidity Bull Clin Psychopharmacol 2003;13: Prof. Dr., 2 Yrd. Doç. Dr., 3 Dr. Dokuz Eylül ÜTF, Psikiyatri AD, İzmir 4 Prof. Dr. Dokuz Eylül ÜTF, Nöroloji AD, İzmir Yazışma Adresi / Address reprint requests to: Prof. Dr. Tunç Alkin, Dokuz Eylül Üniversitesi Tip Fakültesi Psikiyatri AD, 35340, Balçova- İzmir-Turkey Elektronik posta adresi / address: tunc.alkin@deu.edu.tr Telefon / Phone: ext 4151 Faks / Fax: Kabul tarihi / Date of acceptance: 4 Şubat 2003 / Feb. 4, 2003 G R fi Panik bozuklu u, s k görülmesi ve fliddetli olgularda günlük yaflamda belirgin k s tl l a yol açmas nedeniyle son zamanlarda giderek artan bir biçimde klinisyenlerin ilgi oda olmufltur. Panik bozuklu unun patofizyolojisine yönelik araflt rmalar n yo un bir biçimde sürdürülmesine ra men; ans z n ve beklenmedik bir biçimde gelen ve paroksismal anksiyete ataklar ile seyreden bu sendromun etiyolojisi halen tam olarak bilinmemektedir. Panik bozuklu unun olas nedenlerine iliflkin çeflitli varsay mlar bulunmakta olup; bunlar aras nda "epilepsi i- le panik bozuklu u iliflkisi" de yer almaktad r. Özellikle, temporal lob kökenli kompleks parsiyel epilepsi (KPE) nöbetleri ile panik atak fenomenolojisinin benzerli i bu varsay m destekler nitelikte görünmektedir (1,2). Bo ulur gibi hissetme belirtisi hariç, di er tüm DSM-IV panik ata belirtileri KPE hastalar nda da görülebilmektedir. Örne- in, episodik korku ve anksiyete s kl kla KPE nin bir komponenti olarak karfl - m za ç kabilmektedir. Klinik belirtilerdeki bu örtüflme bazen panik bozuklu u hastalar n n, KPE ya da duyusal, motor veya vejetatif belirtili elemanter parsiyel nöbet fleklinde yanl fl tan almalar yla sonuçlanabilmektedir (3,4). Öte yan- Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 13, N.: 1,

2 Epileptik olgularda panik bozukluğu görülme sıklığı dan, baz panik bozuklu u hastalar nda da panik ataklar s ras nda, ço u hiperventilasyona ba l olan fokal nörolojik belirtiler oluflabilmektedir (5). Bu durum ise ay r c tan da yaflanan zorluklar artt rmaktad r. Epileptik nöbetler ile panik ataklar n ortak bir nörofizyolojik düzene in sonuçlar olabilece ine dair, ço unlu unu olgu sunumlar n n oluflturdu u baz kan tlar bulunmaktad r de Edlund ve arkadafllar (6) panik bozuklu u hastalar nda elektroensefalogram (EEG) anormalliklerinin s k görüldü ünü bildirmifllerdir. Literatürde, baz klinik gözlemler ve EEG bulgular na dayan larak, panik ataklar n n, epilepsideki iktal fenomenolojinin ya da interiktal davran fllar n bir parças olabilece ini öne süren önemli say da yay n bulunmaktad r (6-10). Epilepsideki bu bulgulara ek olarak, temporal lop cerrahisi, temporal bölgedeki benign ya da malign tümörler ya da mezial temporal skleroz gibi temporal lop ifllev bozuklu u yaratan t bbi durumlar ile panik a- taklar n n oluflmas aras nda bir iliflki oldu u da literatürde vurgulanmaktad r (11-14). Ayr ca panik bozuklu- u hastalar nda temporal lopta bozukluklar oldu unu düflündüren EEG (6), kantitatif EEG (15), manyetik rezonans görüntüleme (16) ve pozitron emisyon tomografisi (17) çal flmalar vard r. Bu veriler, panik bozuklu- u ile epilepsi, özellikle de KPE aras nda etiyolojik bir iliflki oldu unu desteklemektedir. Ancak, panik ataklar n n temporal lop disfonksiyonu ile iliflkisini gösteremeyen (1) ya da sa parietal lop patolojilerinden kaynakland n (10) öne süren, aksi yöndeki yay nlar da literatürde mevcuttur. Bu ba lamda, panik hastalar nda EEG bozukluklar n n san landan daha az ve nonspesifik oldu unu saptayan Stein ve Uhde (18) gibi a- raflt r c lar, panik ataklar n n iktal süreçlerle ba lant l olmad n savunmaktad rlar. Sonuç olarak, literatürde bugüne dek yer alan bilgiler, epilepsi-panik bozuklu- u iliflkisinin do as n ayd nlatmaya yetmemektedir. Mevcut yay nlar n bir k sm n olgu sunumlar oluflturmakta, ve epilepsi-panik bozuklu u ektan s n yordayan de iflkenlerin neler olabilece ine iliflkin araflt rmalar ise hemen hiç bulunmamaktad r. Biz, bu çal flmada, görece olarak daha az çal fl lm fl ve ülkemizde hiç incelenmemifl olan panik bozuklu- undaki "epileptik bir etiyoloji" sav n araflt rmay planlad k. Temel araflt ma konusu, epilepsi hastalar - n n toplumda görülenden daha yüksek oranda panik bozuklu u ektan s na sahip olup olmad klar idi. Epileptik hastalardaki panik bozuklu u ektan s n n, EEG deki bozukluklar, EEG deki epileptik odaklar n lokalizasyonu (temporal lokalizasyon) ve tedaviye direnç gibi baz klinik ve elektrofizyolojik de iflkenlerle iliflkili olup olmad n n incelenmesi, yani epilepsi ve panik bozuklu unun etiyolojik yönden iliflkisi de çal flmam z n amaçlar aras ndayd. GEREÇ VE YÖNTEM Çal flma, 1998 in ilk alt ay nda, Dokuz Eylül Üniversitesi T p Fakültesi, Nöroloji Anabilim Dal Epilepsi Poliklini i nde izlenen epileptik hasta grubunda yap lm flt r. Bu epileptik hastalar aras nda interiktal psikozu, major depresyonu, demans ya da mental retardasyonu olan hastalar çal flmaya al nmam fl; hekimle koopere olabilen, çal flmaya kat lmay kabul eden, 18 yafl ndan büyük ve EEG, bilgisayarl tomografi (BT) ya da manyetik rezonans görüntüleme (MRG) incelemeleri tamamlanm fl olan hastalar çal flmaya dahil e- dilmifllerdir. Yukar da belirtilen ölçütleri karfl layan toplam 120 epilepsi hasta çal flmaya al nm flt r. Hastalar n fizik ve nörolojik bak lar yap lm fl; ard ndan sosyodemografik ve klinik özelliklerine ait veriler derlenmifltir. Bu flekilde, hastalar n cinsiyetleri, yafllar, epilepsi bafllang ç yafllar ve süreleri, epilepsi tipleri (basit parsiyel epilepsi, KPE, primer ya da sekonder jeneralize nöbet), EEG de ifliklikleri (normal EEG, nonspesifik de ifliklikler, epileptik bulgular), fizik bak ya da EEG ile lokalizasyon varl (lokalizasyon yok, temporal lokalizasyon ya da temporal lob d fl nda lokalizasyonu olan), BT/MRG de saptanabilen bozukluklar n varl ve öykü ya da fizik bak yla etiyolojik bir etkenin saptan p saptanmad (idiopatik e- pilepsi; kafa travmas, serebrovasküler olay ya da di- er nedenlere ikincil) gibi özelliklerine iliflkin veriler toplanm flt r. Ayr ca, son bir y ldaki epileptik nöbetlerin frekans (yok: nöbetler kontrol alt nda, seyrek nöbetler: y lda 2-4 nöbet, s k nöbet: y lda 5 ve daha çok say da nöbet), uykuda epileptik nöbetlerin olup olmad, tedavide kullan lan antikonvülzan ilaçlar ve kombine antikonvülzan kullan m da belirlenmifltir. Daha sonra hastalarda, DSM-III-R tan lar n veren yap land r lm fl tan sal görüflme (Structured Clinical Interview for DSM-III-R Axis I Disorders-SCID) (19,20) uygulanm fl; ve bu flekilde hastalarda, agorafobili ya da agorafobisiz panik bozuklu u olup olmad araflt r lm flt r. Panik bozuklu u tan s alan hastalara, bu bozukluk ile ilgili ayr nt l bilgi toplamaya yarayan (panik atak belirtilerinin varl ve fliddeti, agorafobinin olup olmad, durumsal ataklar n varl, beklenti anksiyetesi ve yetiyitimi) ve panik bozuklu unun fliddetini ölçen Panik-Agorafobi Ölçe i (21,22) uygulanm flt r. Epilepsi ve panik bozuklu u ektan s olan hastalardan elde edilen bu veriler, bir baflka panik çal flmas na kat - lan ve epilepsisi olmayan panik bozuklu u hastalar a- ras ndan rastgele seçilen 12 hastadan oluflan bir kontrol grubunun verileri ile karfl laflt r lm flt r. statiksel de erlendirme Araflt r lan de iflkenler aç s ndan "epilepsi ve panik 14 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 13, N.: 1,

3 T. Alkın, A. Yıldız, E. Onur, B. Baklan bozuklu u olan hasta" grubu, "panik bozuklu u efl tan s almayan epilepsi hastas " ve "yaln zca panik bozuklu u olan kontrol" gruplar yla karfl laflt r lm flt r. Gruplar aras sosyodemografik de iflkenler ve klinik özelliklerin karfl laflt r lmas nda, veri s n flar na göre gerekti i biçimde "Mann-Whitney U" veya "Ki-kare/Fisher in kesin ki-kare" testleri kullan lm flt r. Ayr ca, epilepsi ve panik bozuklu u birlikteli ini yordayabilecek de iflkenleri belirlemek amac yla; panik bozuklu unun ba ml de iflken olarak al n p; "epilepsi süresi, epilepsi etiyolojisinin saptan p saptanmamas, temporal lop lokalizasyonunun olup olmamas, BT/MRG bulgusunun varl, EEG de epileptik bulgular n bulunup bulunmamas, epilepsi türü, e- pileptik nöbetlerin kontrol alt nda olup olmamas " gibi etkenlerin incelendi i "ileriye do ru basamakl lojistik regresyon analizi" uygulanm flt r. BULGULAR Çal flmaya al nan toplam 120 epilepsi hastas n n 52 si erkek (% 43.3), 68 i kad n (% 56.7) olup; tüm grubun yafl ortalamas (Standart Sapma-SS=12.72, aral k=18-76) y l olarak hesaplanm flt r. Bu 120 hasta a- ras ndan, ikisi kad n, toplam 6 (% 5.0) hastada panik bozuklu u ektan s konulmufltur. Panik-epilepsi ve saf epilepsi gruplar n n cinsiyet da l mlar aras nda anlaml bir fark saptanmam flt r (Fisherin kesin ki-kare testi, p=0.401). Epilepsi-panik bozuklu u efl tan s alan hastalar n yafl ortalamalar (SS=11.23, aral k=18-48) y l idi. Epilepsi efl tan s olmayan panik bozuklu u hastalar ndan oluflan kontrol grubu ise 6 erkek, 6 kad n hastadan oluflmaktayd. Bu grubun yafl ortalamas ise (SS=13.05, aral k=18-49) y l olup; epilepsi-panik hasta grubu yafl ortalamas ndan anlaml olarak farkl de ildi (Mann-Whitney U=334.0; p=0.894). Ayr ca bu iki hasta grubu toplam epilepsi süresi aç s ndan da anlaml farkl l k göstermemekteydi (epilepsi grubu ortalama ay, SS=10.75; epilepsi ve panik grubu ortalama 9.35 ay, SS=14.33, Mann-Whitney U=223.5; p=0.153). Epilepsi-panik bozuklu u efl tan s alan olgular, cinsiyet s kl ve yafl ortalamas aç s ndan; kontrol grubundaki panik bozuklu u olgular ndan (n=12) anlaml bir farkl l k göstermemekteydi. Panik bozuklu u bafllang ç yafl, epilepsi-panik bozuklu u efl tan grubunda (SS=6.67) y l; kontrol grubunda (SS=12.24) y l olarak saptand. Bu fark istatiksel olarak anlaml bulunmad. Ancak panik bozuklu u süresi, epilepsi-panik hasta grubunda (76.33 ay, SS=73.04), panik bozukluklu kontrol grubundan (23.75 ay, SS=18.40) anlaml olarak daha uzun bulundu (Mann-Whitney U=81; p=0.0245). Hastal k fliddetini belirleyen Panik Agorafobi Ölçe i (PAÖ) puanlar epilepsi-panik grubunda (17.50, SS=6.77), panik bozuklu u olan kontrollerden daha düflük (22.58, SS=8.77) bulunmakla birlikte, bu farkl l k, istatistiksel olarak anlaml de ildi. Ayr ca, panik ataklar n durumsal olup olmamas, agorafobinin efllik edip etmemesi gibi de iflkenler de iki grup aras nda istatiksel bir farkl l k göstermemekteydi. Epileptik hastalar içinde panik bozuklu u saptanan (n=6) ve saptanmayan hastalar n (n=114) Mann- Whitney U testi ile karfl laflt r lmas nda, hastalar n yafl ortalamalar aç s ndan (s ras yla y l, SS=11.23 ve y l, SS=12.81; U=254, p=0.289); ve epilepsi bafllang ç yafl aç s ndan (s ras yla y l, SS=13.13 ve y l, SS=13.47; U=217.5, p=0.133) anlaml bir farkl l k saptanmad. Alt epilepsi-panik bozuklu u olgusunun 5 inin (%83.3) epileptik nöbetleri temporal lob kökenliydi. Yüz on dört saf-epilepsi olgusunun ise, 88 inin (%77.2) epileptik nöbetleri temporal lob kökenliydi ancak bu fark n istatistiksel olarak anlaml olmad anlafl ld (Fisher in kesin ki-kare testi, p=0.59). Buraya kadar s ralanan bulgular Tablo 1 de özetlenmifltir. Tablo 1. Epilepsi, panik-epilepsi ve panik-epilepsi, panik bozukluğu hasta gruplarının sosyodemografik ve bazı klinik değişkenler açısından karşılaştırılması. Epilepsi Epilepsi-Panik Panik n=114 n=6 n=12 n % n % n % Cinsiyet Kadın 66 57,9 2 33, Erkek 48 42,1 4 66,6 6 0 Temporal lokalizasyonu olan 88 77,2 5 83,3 - - Ortalama±SS Ortalama±SS Ortalama±SS Yaş (yıl) 31.66± ± ±13.05 Epilepsi başlangıç yaşı (yıl) 26.00± ± Epilepsi süresi (ay) 12.51± ± Panik bozukluğu başlangıç yaşı (yıl) ± ±12.24 Panik bozukluğu süresi (ay) ± ±18.40 * Panik-Agorafobi Ölçeği puanı ± ± 8.77 *Mann-Whitney U= 81(p=0.0245) Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 13, N.: 1,

4 Epileptik olgularda panik bozukluğu görülme sıklığı Alt epilepsi-panik bozuklu u olgusunundaki epileptik nöbetlerden, ikisi kafa travmas na ba l olarak ortaya ç km flken, di er hastalarda idiopatik do adayd. Üç hastan n EEG lerinde halen epileptik bozukluklar saptan rken, iki hastada (% 33.3) radyolojik olarak (MRI /BT) gösterilebilen serebral patolojiler mevcuttu. olmamas, BT/MRG bulgusunun olup olmamas, EEG de epileptik bulgular n olup olmamas, epilepsi türü, epileptik nöbetlerin kontrol alt nda olup olmamas gibi klinik de iflkenlerden hiçbirinin; epilepsi ile panik bozuklu unun birlikteli i aç s ndan yorday c nitelik tafl mad klar n gösterdi (Tablo 2). Tablo 2. Epilepsi ile panik bozukluğu birlikteliğinin epilepsinin süresi, etiyolojisi, türü, lokalizasyonu, BT/MRG ve EEG bulguları ile epileptik nöbetlerin kontrol altında olup olmaması gibi klinik değişkenler ile ilişkisinin lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. B Standart Hata df P Değeri Exp(B) Epilepsi süresi -0,308 0, ,108 0,735 Etiyoloji 3 0,583 Yok 2,082 1, ,163 8,017 Travma 3, , ,994 27,210 Diğer -7, , ,955 0,001 Epilepsi tipi 3 1,000 KP 9, , , ,480 JTK 0, , ,999 1,179 Diğer 0, , ,998 1,646 Temporal lokalizasyon 2 0,998 Var -30, , ,948 0,000 Yok -30, , ,948 0,000 MRI/BT 0,807 1, ,550 2,241 EEG bulgusu 2 0,980 Var 9, , , ,098 Yok 9, , , ,197 Nöbet sıklığı 2 0,904 Kontrol altında -0,056 1, ,965 0,945 Kontrol altında değil 0,609 1, ,724 1,839 Sabit/Constant 11, , , ,069 KP: Kompleks parsiyel; JTK: Jeneralize tonik klonik. Öte yandan, 114 saf epilepsi olgusunun ise, 25 inde (%21.9) MRI veya BT ile gösterilebilen patolojiler mevcuttu. Ki-kare testi, bu fark n da istatistiksel olarak anlaml olmad n gösterdi (Fisher in kesin ki-kare testi, p=0.61). Epileptik nöbetlerin frekans da l m (nöbetlerin kontrol alt nda, seyrek ya da s k olmas ), panik bozuklu u-epilepsi ve saf epilepsi gruplar nda benzerlik göstermekteydi. Tüm epilepsi-panik bozuklu u hastalar antikonvülzan ilaç kullanmakta olup, 4 hasta kombine antikonvülzan almaya gerek duymaktad. Bu grupta, yaln zca 2 hastan n epilepsi nöbetleri tam kontrol alt nda olup; 3 hastada seyrek, bir hastada da s k (ayda bir) nöbet frekans saptanm flt. Epilepsi-panik bozuklu u hastalar ile saf epilepsi hastalar n n "cinsiyet, epilepsi türü, epilepsi süresi, nöbetlerin kontrol alt nda olup olmamas, uykuda epileptik nöbet varl, EEG bozuklu unun olup olmamas, kombine antikonvülzan ilaç kullanma oranlar " gibi de iflkenlerinin karfl laflt r lmas nda anlaml bir farkl l k saptanmad. leriye do ru basamakl lojistik regresyon analizinde; epilepsi süresi, epilepsi etiyolojisinin saptan p saptanmamas, temporal lob lokalizasyonunun olup TARTIfiMA Bulgular, çal flmam z n birincil hedefi olan "epilepsi hastalar n n toplumda görülenden daha yüksek o- randa panik bozuklu u ektan s alacaklar " varsay m - n do rular niteliktedir. Epilepsi hastalar aras nda, panik bozuklu u görülme s kl (%5.0), panik bozuklu- unun genel toplumdaki s kl ndan (ortalama=%2.7; aral k=%1.5-%3.8) daha yüksek bulunmufltur (23). Panik bozuklu unun epileptik hasta grubunda, neredeyse iki misli daha s k görülmesi, epilepsinin panik bozuklu u için bir risk etkeni oldu u yönündeki görüflü destekler görünmektedir. Epileptik olgularda panik bozuklu u görülme s kl na iliflkin literatür bulgular %21 (24) gibi oldukça yüksek oranlardan, panik bozuklu unun genel toplumda görülme s kl n n bile oldukça alt nda kalan %0.7 (1) gibi de erlere kadar de iflkenlik göstermektedir. Fokal epilepsisi olan büyük bir hasta serisiyle yap lan çal flmada saptanan %5.3 ektan oran bizim bulgular m zla oldukça uyumludur (25). Bulgulardaki de iflkenlik ise bu konuda tam bir kanaat oluflturmay henüz mümkün k lma- 16 Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 13, N.: 1,

5 T. Alkın, A. Yıldız, E. Onur, B. Baklan maktad r. Ancak, bizim çal flmam zdaki gibi epileptik olgular n natüralistik bir biçimde incelendi i çal flmalar n say s artt kça, hangi bulgular n epilepsi-panik bozuklu u birlikteli ini daha do ru bir biçimde yans tt n anlamak mümkün olacakt r. Çal flmam zda epilepsi-panik bozuklu u ektan s a- lan olgular n sosyodemografik ve klinik özellikleri, psikiyatri literatüründeki panik bozuklu u olgular n n klinik özellikleri ile tamamen örtüflmektedir. Bu durum panik ataklar n s kl ve fliddeti, beklenti anksiyetesinin düzeyi, agorafobinin fliddeti, sosyal-mesleksel yeti yitimi gibi önemli panik bozuklu u semptom alanlar n de erlendiren PAÖ den elde edilen puanlar n, panik-epilepsi hastalar ile saf panik hastalar aras nda anlaml bir farkl l k olmamas ile kendini göstermektedir. Klinik olarak saptanabilen tek önemli farkl l k, epilepsi-panik bozuklu u grubunda hastal k süresinin, saf panik bozuklu u olan gruptan görece daha uzun olmas d r. Bu durum panik belirtilerinin tan nmamas ya da epileptik nöbetin otonomik belirtileri olarak de erlendirilmesinden kaynaklanabilir. Her i- ki durumda da tan ve tedavi gecikmektedir. Çal flmam z n ikincil hedefi olan; epileptik hastalardaki panik bozuklu u ektan s n n, konvansiyonel EEG deki düzensizlikler, EEG deki epileptik odaklar n lokalizasyonu (temporal lokalizasyon) ve tedaviye direnç gibi baz klinik ve elektrofizyolojik de iflkenlerle iliflkisine yönelik bulgular m z, panik bozuklu u-epilepsi birlikteli ini aç klayabilecek nitelikte de ildir. Panik bozuklu u efl tan s ile yukar daki de iflkenlerin iliflkisi hem lojistik regresyon analizi ile hem de ki-kare testi ile incelenmifl olmakla beraber, panik bozuklu u efl tan s olan örneklem büyüklü ünün, saf epilepsi örneklemine k yasla önemli ölçüde küçük olmas lojistik regresyon analizi sonuçlar n etkilemifl olabilir. Yine de yaln zca bu bulgular fl nda ve epilepsi olgular nda, panik bozuklu unun genel toplumdan daha yüksek oranda görülmesine dayanarak, panik bozuklu u ile epilepsi aras nda etiyolojik bir iliflki oldu unu söylemek oldukça güçtür. Panik ataklar n iktal dönemle ve özellikle sa temporal lop ile iliflkili oldu unu söyleyen anekdotal yay nlar n bulunmas (8,10,14) ve bizim 6 panik-epilepsi olgumuzun 5 inde "temporal epileptik odak" saptanm fl olmas, epilepsi ve panik bozuklu u aras nda baz ortak patofizyolojik süreçlerin söz konusu olmas ihtimalini düflündürebilir. Bununla beraber, çal flmam zdaki panik bozuklu u-epilepsi olgular n n, saf epilepsi olgular yla; temporal lokalizasyon dahil hiçbir yönden istatiksel olarak anlaml bir iliflki göstermemifl olmas, bu birlikteli in tesadüfi olmas ihtimalini desteklemektedir. Panik bozuklu u ve epilepsi birlikteli inin do as ancak nörobiyolojik düzeneklerin araflt r lmas ile aç kl a kavuflacakt r (26). Daha özgül bir panik bozuklu- u-epilepsi iliflkisi gösterdi i düflünülen, "iktal korku" belirtisi tan mlayan epilepsi hastalar nda amigdalan n her iki bozuklu a ait patofizyolojik süreçlerin örtüfltü- ü ortak nokta olabilece i öne sürülmüfltür (27). Verilerimiz, panik bozuklu u ile temporal lob disfonksiyonu aras nda bir iliflki oldu unu da tam olarak desteklememektedir. Böylesi bir iliflkinin saptanmad - na dair benzer sonuçlar, baflka araflt rmac larca da bildirilmifltir (1,18). Ayr ca, KPE de etkin bir farmakolojik ajan olan karbamazepinin panik ataklar engelleyememesi bu görüflü destekler niteliktedir (28). Panik ataklar n iktal dönemle iliflkisini do rudan göstermek oldukça güçtür. Ataklar yakalayabilmek için sürekli EEG monitorizasyonuna ve KPE olas l n atlamamak için ço u kez özel yerleflimli (sfenoidal) elektrotlara gerek vard r (8). Ancak, bu yöntemler kullan larak yap lacak prospektif çal flmalarla panik ataklar n n, iktal bir fenomen olup olmad hakk nda kesin bir sonuç elde edilebilir. Bu tür kan tlar olmaks z n bugün için panik a- taklar ve epilepsi nöbetlerinin ayn fizyopatolojik süreçlerin sonucu oldu u söylenemez. Örtüflen baz fizyopatolojik süreçler söz konusu olsa bile, bu ancak küçük bir hasta grubu için geçerli olabilir. DSM-IV s n fland rma perspektifinden bu az say daki hastan n tan - s "panik bozukluk" yerine, "t bbi duruma (epilepsiye) ba l anksiyete bozuklu u" olarak kabul edilmelidir. Sonuç olarak, bugünkü bilgelere göre, panik bozuklu u-epilepsi iliflkisi yaln zca ay r c tan sorunu yaratmas ve erken sa alt ma bafllanma gere i nedeniyle önemlidir. Nitekim panik bozuklu u olan epilepsi hastalar nda saptad m z ortalama panik bozuklu u süresi kontrol grubundaki panik hastalar na göre 3 kat daha uzundur (Tablo 1). Panik ataklara fokal paresteziler ya da alg sal distorsiyonlar gibi "atipik" belirtilerin efllik etti i hastalarda KPE olas l mutlaka d fllanmal d r. Bu amaçla EEG, uyku EEG si, video-e- EG monitorizasyonu ve beyin görüntüleme yöntemlerinin ay r c tan da yarar olabilir (2,4,8,29,30). Kuflkulan lan hastalarda, panik ataklar n n laktat ya da kabondioksit ile uyar labilmesi panik bozuklu u lehine yorumlanarak, ay r c tan ya gidilebilinir (4). ktal korku tan mlayan hastalar da panik bozuklu u yönünden sorgulanmal d r (27). Bu çal flman n k s tl l klar içinde panik bozuklu u-epilepsisi olan denek say s n n az olmas ve bu durumun ise istatiksel analizin gücünü azaltma olas l, di er psikiyatrik bozukluklarla epilepsi efl tan oranlar n n incelenmemifl olmas ve panik ataklar n iktal dönemle iliflkisinin çal flmada ele al nmam fl olmas gibi etkenler say - labilir. Her nekadar bulgular m z, genel olarak konuya iliflkin literatür bilgileri ile uyumlu da olsa, ileride bu konuda yap lacak çal flmalarda yukar da say lan faktörlerin kontrol edildi i çal flma desenlerinin kullan lmas, bulgular n karfl laflt r lmas aç s ndan yararl olacakt r. Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 13, N.: 1,

6 Epileptik olgularda panik bozukluğu görülme sıklığı Kaynaklar: 1. Spitz MC. Panic disorder in seizure patients: a diagnostic pitfall. Epilepsia 1991; 32: Handal NM, Masand P, Weilburg JB. Panic disorder and complex partial seizures: a truly complex relationship. Psychosomatics 1995; 36: American Psychiatric Association: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, 4th ed (DSM-IV), Washington DC: The American Psychiatric Press, Hirsch E, Peretti S, Boulay C, Sellal F, Maton B. Panic attacks misdiagnosed as partial epileptic seizures. Epilepsia 1990; 31: Coyle PK, Sterman AB. Focal neurological symptoms in panic attacks. Am J Psychiatry 1986; 143: Edlund MJ, Swann AC, Clothier J. Patients with panic attacks and abnormal EEG results. Am J Psychiatry 1987; 144: Weilburg JB, Bear DM, Sachs G. Three patients with concomitant panic attacks and seizure disorder: possible cues to the neurology of anxiety. Am J Psychiatry 1987; 144: Weilburg JB, Schachter S, Sachs GS, Worth J, Pollack MH, Ives JR, Schomer DL.Focal paroxysmal EEG changes during atypical panic attacks. J Neuropsychiatry Clin Neurosci 1993; 5: Volkow ND, Harper A, Swann AC. Temporal lob abnormalities and panic attacks (letter). Am J Psychiatry 1986; 143: Alemayehu S, Bergey GK, Barry E, Krumholz A, Wolf A, Fleming CP, Frear EJ Jr. Panic attacks as ictal manifestations of parietal lobe seizures. Epilepsia 1995; 36: Wall M, Mielke D, Luther JS. Panic attacks and psychomotor seizures following right temple lobectomy. J Clin Psychiatry 1986; 47 : Ghadirian AM, Gauthier S, Bertrand S. Anxiety attacks in a patient with right temporal lobe meningioma. J Clin Psychiatry 1986; 47: Young GB, Chandarana PC, Blume WT, McLachlan RS, Munoz DG, Girvin JP. Mesial temporal lobe seizures presenting as anxiety disorder. J Neuropsychiatry Clin Neurosci 1995; 7: Lee DO, Helmers SL, Steingard RJ, DeMaso DR. Case study: seizure disorder presenting as panic disorder with agoraphobia. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1997; 36: Abraham HD, Duffy FH. Computed EEG abnormalities in panic disorder with and without premorbid drug abuse. Biol Psychiatry 1991; 29: Bu çal flmada, epilepsili hasta popülasyonunda artm fl bir panik bozukluk prevalans oldu u saptanm flt r. Ancak, bu durumun özgül epilepsi türleriyle ya da belirli bir beyin bölgesindeki özgül patolojilerle iliflkisi gösterilememifltir. Bulgular m z panik bozuklu u i- le epilepsi aras ndaki olas patofizyolojik iliflkinin ayd nlat lmas na herhangi bir yenilik getirmese de panik bozuklu u ile epilepsinin örtüflen çeflitli klinik özelliklerinin olmas, ay r c tan güçlüklerine yol açabilmesi (hem tek bafl na panik bozuklu u/epilepsi, hem de panik bozuklu u-epilepsi olgular için) gibi nedenlerle konu hâlâ önemini sürdürmektedir. 16. Fontaine R, Breton G, Dery R, Fontaine S, Elie R. Temporal lobe abnormalities in panic disorder: an MRI study. Biol Psychiatry 1990; 27: Reiman EM, Raichle ME, Robins E, Butler KF, Herscovitch P, Fox P, Perlmutter J. The application of positron emission tomography to the study of panic disorder. Am J Psychiatry 1986; 143: Stein MB, Uhde TW. Infrequent occurrence of EEG abnormalities in panic disorder. Am J Psychiatry 1989; 146: Sorias S, Sayg l R, Elbi H, Vahip S, Mete L, Nifirne Z ve ark. DSM-III-R Yap land r lm fl Klinik Görüflmesi, Türkçe Versiyonu (SCID). zmir: Ege Üniversitesi Matbaas, Spitzer RL, Williams JBW, Gibbon M, First M. Structured Clinical Interview for DSM-III-R (SCID). New York: New York State Psychiatric Institute, Biometrics Research, Bandelow B. Assessing the efficacy of treatments for panic disorder and agoraphobia II. The Panic and Agoraphobia Scale. Int Clin Psychopharmacol 1995; 10: Tural U, Fidaner H, Alk n T, Bandelow B. Panik Agorafobi Ölçe inin güvenirlik ve geçerli i. Türk Psikiyatri Dergisi 2000; 11: Angst J. Panic disorder: history and epidemiology. Eur Psychiatry 1998; (Suppl 2): S51-S Pariente PD, Lepine JP, Lellouch J. Lifetime history of panic attacks and epilepsy: an association from general population survey. J Clin Psychiatry 1991; 52: Swinkels WA, Kuyk J, de Graaf EH, van Dyck R, Spinhoven P. Prevalaence of psychopathology in Duch epilepsy inpatients: a comparative study. Epilepsy Behav 2001; 2: Goldstein MA, Harden CL. Epilepsy and anxiety. Epilepsy Behav 2000; 1: Mintzer S, Lopez F. Comorbidity of ictal fear and panic disorder. Epilepsy Behav 2002; 3: Uhde TW, Stein MB, Post RM. Lack of efficacy of carbamazepine in the treatment of panic disorder. Am J Psychiatry 1988; 145: Bozabal Ö, Özerdem A, Alk n T, Baklan B, Y ld z A, De irmenci B, ve ark. Bir olgu dolay s yla parsiyel kompleks nöbetlerde SPECT in önemi. 32. Ulusal Psikiyatri Kongresi Özet Kitab, Ankara: Bernik MA, Corregiari FM, Braun IM. Panic attacks in the differential diagnosis and treatment of resistant epilepsy. Depress Anxiety 2002; 15: Klinik Psikofarmakoloji Bülteni, Cilt: 13, Sayı: 1, 2003 / Bulletin of Clinical Psychopharmacology, Vol: 13, N.: 1,

PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ)

PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ) PAN K AGORAFOB ÖLÇE (PAÖ) Özgün ad : Panic & Agoraphobia Scale Bandelow B, Hajak G, Holzrichter S, Kunert HJ, Rüther E: Assesing the efficacy of treatments for panic disorder and agoraphobia. I. Methodological

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK GİRİŞ Yaygın anksiyete bozukluğu ( YAB ) birçok konuyla, örneğin parasal, güvenlik, sağlık,

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları

Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN. İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları I Yrd. Doç. Dr. Olcay Bige AŞKUN İşletme Yönetimi Öğretim ve Eğitiminde Örnek Olaylar ile Yazınsal Kurguları II Yay n No : 2056 Hukuk Dizisi : 289 1. Bas Kas m 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-953 - 8

Detaylı

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama

Araflt rma modelinin oluflturulmas. Veri toplama 21 G R fi Araflt rman n amac na ba l olarak araflt rmac ayr ayr nicel veya nitel yöntemi kullanabilece i gibi her iki yöntemi bir arada kullanarak da araflt rmas n planlar. Her iki yöntemin planlama aflamas

Detaylı

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler

Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler 46.ULUSAL PSİKİYATRİ KONGRESİ, 2010 Nörolojik Hastalıklarda Depresyon ve Sitokinler Dr.Canan Yücesan Ankara Tıp Fakültesi Nöroloji Anabilim Dalı Akış Sitokinler ve depresyon Duygudurum bozukluklarının

Detaylı

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM 1. Açıklama 1.1.Proje Ortaklarının Adları: Uzman Klinik Psikolog Özge Yaren YAVUZ ERDAN, Uzman Klinik Psikolog Elvan DEMİRBAĞ, Uzman Klinik Psikolog Nilay KONDUZ 1.2.Nihai

Detaylı

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün Veri Toplama Yöntemleri Prof.Dr.Besti Üstün 1 VERİ (DATA) Belirli amaçlar için toplanan bilgilere veri denir. Araştırmacının belirlediği probleme en uygun çözümü bulabilmesi uygun veri toplama yöntemi

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog KONYA KARAMAN BÖLGESİ BOŞANMA ANALİZİ 22.07.2014 Tarihsel sürece bakıldığında kalkınma,

Detaylı

ki Uçlu Duygudurum Bozuklu u Olan Kad nlarda Premenstrüel Sendromun De erlendirilmesi

ki Uçlu Duygudurum Bozuklu u Olan Kad nlarda Premenstrüel Sendromun De erlendirilmesi Nöropsikiyatri Arflivi, 2004; 41(1-2-3-4): 5-20 ki Uçlu Duygudurum Bozuklu u Olan Kad nlarda Premenstrüel Sendromun De erlendirilmesi Asl han Polat *, Baflak Yücel ** Amaç: Bu çal flmada, iki uçlu duygudurum

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

Sosyal Kayg Bozuklu unda Cinsiyet Farkl l klar

Sosyal Kayg Bozuklu unda Cinsiyet Farkl l klar Nöropsikiyatri Arflivi, 00; 39(-3-): 79-86 Sosyal Kayg Bozuklu unda Cinsiyet Farkl l klar Nesrin Dilbaz *, Hatice Güz ** Gender Differences in Social Phobia Amaç: Bu çal flman n amac DSM-IV tan ölçütlerine

Detaylı

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ

ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ ANKARA ÜNİVERSİTESİ PSİKİYATRİK KRİZ UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ Kuruluş : 27 Ekim 1989 Adres : Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Cebeci Kampüsü Dikimevi - Ankara Tel : 363 03 26-363 03 27 ANKARA ÜNİVERSİTESİ

Detaylı

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım

hükümet tabibi olarak görev yaptıktan sonra, 1988 yılında Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi nde başladığım 1961 yılında Malatya da doğdum. İlk-orta ve lise öğrenimimi Malatya da tamamladım.1978 yılında girdiğim Dicle Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni 1984 yılında bitirdim. 1984-1987 yılları arasında Çanakkale ve

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

Araştırma Notu 15/177

Araştırma Notu 15/177 Araştırma Notu 15/177 02 Mart 2015 YOKSUL İLE ZENGİN ARASINDAKİ ENFLASYON FARKI REKOR SEVİYEDE Seyfettin Gürsel *, Ayşenur Acar ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon

Detaylı

C. Gökhan Orcan, Ömer F. Nas,. Gökhan Çavuflo lu, Oktay Alan, Hakan K l ç, A. Ulca Uyguç, S. Burkay Öztürk, Emin Ulutafl, Hakan Cebeci

C. Gökhan Orcan, Ömer F. Nas,. Gökhan Çavuflo lu, Oktay Alan, Hakan K l ç, A. Ulca Uyguç, S. Burkay Öztürk, Emin Ulutafl, Hakan Cebeci Araflt rmalar / Researches Kraniyal bilgisayarl tomografide saptanan fizyolojik pineal gland, koroid pleksus ve habenular komissür kalsifikasyonlar n n görülme oranlar ve birliktelikleri C. Gökhan Orcan,

Detaylı

Panik Bozuklu u: Solunumsal Alt Tipler, Yak n ve Geçmifl Yaflam Olaylar n n Rolü

Panik Bozuklu u: Solunumsal Alt Tipler, Yak n ve Geçmifl Yaflam Olaylar n n Rolü 05-27/7/07 18:58 Page 128 Panik Bozuklu u: Solunumsal Alt Tipler, Yak n ve Geçmifl Yaflam Olaylar n n Rolü Çetin ET K*, Ender TANER**, Selçuk ASLAN***, Erdal IfiIK**** * Uzm. Dr., Ifl klar Ruh Sa l ve

Detaylı

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi! www.kenthospital.com Kent Hastanesi, hepimizden önce çocuklarımızın hastanesi! Çünkü, çocuklarımız, hepimizin geleceği! Kuruluşumuzdan bu yana

Detaylı

Zihin ve Hareket Engelli Çocuklar çin E itim Araflt rma ve Uygulama Merkezi nde zlenen Olgular n Demografik Özellikleri

Zihin ve Hareket Engelli Çocuklar çin E itim Araflt rma ve Uygulama Merkezi nde zlenen Olgular n Demografik Özellikleri TRAKYA ÜN V TIP FAK DERG 2005;22(2):88-92 KL N K ARAfiTIRMA Zihin ve Hareket Engelli Çocuklar çin E itim Araflt rma ve Uygulama Merkezi nde zlenen Olgular n Demografik Özellikleri Demographic Characteristics

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

Anahtar sözcükler: Ekstratemporal lob epilepsisi; semiyolojik lateralize edici bulgular; temporal lob epilepsisi; video-eeg.

Anahtar sözcükler: Ekstratemporal lob epilepsisi; semiyolojik lateralize edici bulgular; temporal lob epilepsisi; video-eeg. DOI: 10.5505/epilepsi.2011.52523 Parsiyel Epilepsi Hastalarında Uzun Süreli Video-EEG Monitörizasyon ile Belirlenen Semiyolojik Lateralize Edici Bulgular ve İktal EEG Özelliklerinin Karşılaştırılması The

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme

Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme Uluslararas De erleme K lavuz Notu No. 13 Mülklerin Vergilendirilmesi için Toplu De erleme 1.0. Girifl 1.1. Bu K lavuz Notunun amac ; Uluslararas De erleme Standartlar Komitesine (UDSK) üye tüm ülkelerde,

Detaylı

Dissosiyatif Yaşant lar ve EEG Bulgular n n İlişkisi

Dissosiyatif Yaşant lar ve EEG Bulgular n n İlişkisi Türkiye Tıp Dergisi 2002; 9(2): 61-66 Dissosiyatif Yaşant lar ve EEG Bulgular n n İlişkisi Ali Savaş ÇİLLİ*, Zehra AKPINAR** * Selçuk Üniversitesi T p Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dal, ** Selçuk Üniversitesi

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.11 De erlemelerin Gözden Geçirilmesi 1.0 Girifl 1.1 Bir de erlemenin gözden geçirilmesi, tarafs z bir hüküm ile bir De erleme Uzman n n çal flmas n

Detaylı

Gebelikte fiiddet ve Benlik Sayg s

Gebelikte fiiddet ve Benlik Sayg s Araflt rmalar / Researches Gebelikte fiiddet ve Benlik Sayg s Güliz Onat Bayram stanbul Üniversitesi, Bak rköy Sa l k Yüksekokulu, Kad n Sa l ve Hastal klar Hemflireli i AD stanbul ÖZET Gebelikte fliddet

Detaylı

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9 Attila Hancıoğlu ve İlknur Yüksel Alyanak Sağlık programlarının izlenmesi, değerlendirilmesi ve ileriye yönelik politikaların belirlenmesi açısından neonatal, post-neonatal

Detaylı

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir.

OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. OYUNCA IN ADI Akl nda Tut YAfi GRUBU 4-6 yafl OYUNCU SAYISI Oyun bir çocuk taraf ndan oynanabilece i gibi, farkl yafl gruplar nda 2-6 çocuk ile de oynanabilir. GENEL KURALLAR Çocuklar n görsel belle inin

Detaylı

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari 4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari Mustafa CER T* I. G R fi Bu yaz da 1479 say l yasaya göre yafll l l k, malullük ve ölüm

Detaylı

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri 2 DENET M TÜRLER 2.DENET M TÜRLER Denetim türleri de iflik ölçütler alt nda s n fland r labilmektedir. En yayg n s n fland rma, denetimi kimin yapt na ve denetim sonunda elde edilmek istenen faydaya (denetim

Detaylı

UMU ETKİLEYEN ETKİLEYEN ETMENLER ETMENL

UMU ETKİLEYEN ETKİLEYEN ETMENLER ETMENL Kurum ve kuruluşlarla ilişki bulunmamaktadır CEZA SORUMLULUĞU KALDIRILAN OLGULARDA ZORUNLU AYAKTAN TEDAVİYE UYUMU ETKİLEYEN ETMENLER Dr.Sena Yenel Özbay CEZA SORUMLULUĞUNUN KALDIRILMASI Suç eyleminin gerçekleştiği

Detaylı

Alkol ve Madde Ba ml lar nda Travma Sonras Stres Bozuklu unun Sosyodemografik ve Klinik Özellikler ile liflkisi ABSTRACT:

Alkol ve Madde Ba ml lar nda Travma Sonras Stres Bozuklu unun Sosyodemografik ve Klinik Özellikler ile liflkisi ABSTRACT: Araflt rmalar/researches S. Kural, E. C. Evren, S. Can, D. Çakmak Alkol ve Madde Ba ml lar nda Travma Sonras Stres Bozuklu unun Sosyodemografik ve Klinik Özellikler ile liflkisi Sevil Kural 1, E.Cüneyt

Detaylı

1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2

1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 İÇİNDEKİLER 1. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.1. GİRİŞ... 2 1.2. NİTEL ARAŞTIRMALARDA GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK SORUNLARI... 2 1.3. NİTEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ... 2 1.3.1. ÖRNEK OLAY (DURUM ÇALIŞMASI) YÖNTEMİ...

Detaylı

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ 120 kinci Bölüm - Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi 1. ARAfiTIRMANIN AMACI ve YÖNTEM Ekonomiye Güven ve Beklentiler Anketi, tüketici enflasyonu, iflsizlik

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

T bbi At k Kontrolü P80-P82. 7. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi - 2011 673

T bbi At k Kontrolü P80-P82. 7. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi - 2011 673 T bbi At k Kontrolü P80-P82 7. Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi - 2011 673 P80 Son Dört Y ll k Kontamine Kesici Delici Alet Yaralanmalar Sürveyans Melek Meltem Göksel, Özgül Taflp nar, Fatma

Detaylı

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU

2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU 2008 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇESİ ÖN DEĞERLENDİRME NOTU I- 2008 Mali Yılı Bütçe Sonuçları: Mali Disiplin Sağlandı mı? Maliye Bakanlığı tarafından açıklanan 2008 mali yılı geçici bütçe uygulama sonuçlarına

Detaylı

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z

MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z MALAT SANAY N N TEMEL GÖSTERGELER AÇISINDAN YAPISAL ANAL Z Nisan 2010 ISBN 978-9944-60-631-8 1. Bask, 1000 Adet Nisan 2010 stanbul stanbul Sanayi Odas Yay nlar No: 2010/5 Araflt rma fiubesi Meflrutiyet

Detaylı

VOB-DOLAR/ONS ALTIN. VOB-DOLAR/ONS ALTIN VADEL filem SÖZLEfiMES

VOB-DOLAR/ONS ALTIN. VOB-DOLAR/ONS ALTIN VADEL filem SÖZLEfiMES VOB-DOLAR/ONS ALTIN VOB-DOLAR/ONS ALTIN VADEL filem SÖZLEfiMES Copyright Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas A.fi. Aral k 2010 VOB-DOLAR/ONS ALTIN VADEL filem SÖZLEfiMES V A D E L fi L E M V E O P S Y O

Detaylı

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM. 1.1.1. Örneklem plan. 1.1.2. l seçim ölçütleri BÖLÜM 1 YÖNTEM Bu çal flma 11, 13 ve 15 yafllar ndaki gençlerin sa l k durumlar ve sa l k davran fllar n saptamay hedefleyen, kesitsel tan mlay c ve çok uluslu Health Behavior in School Aged Children,

Detaylı

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i

DR. NA L YILMAZ. Kastamonulular Örne i I DR. NA L YILMAZ HEMfiEHR K ML Kastamonulular Örne i II Yay n No : 2039 Sosyoloji : 1 1. Bas - Ekim 2008 - STANBUL ISBN 978-975 - 295-936 - 1 Copyright Bu kitab n Türkiye deki yay n haklar BETA Bas m

Detaylı

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR 447 ÖLÇÜ TRANSFORMATÖRLERİNİN KALİBRASYONU VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR Hüseyin ÇAYCI Özlem YILMAZ ÖZET Yasal metroloji kapsamında bulunan ölçü aletlerinin, metrolojik ölçümleri dikkate alınmadan

Detaylı

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU Hazırlayan Sosyolog Kenan TURAN Veteriner Hekimi Volkan İSKENDER Ağustos-Eylül 2015 İÇİNDEKİLER Araştırma Konusu

Detaylı

ARAŞTIRMA. 3 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.B

ARAŞTIRMA. 3 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.B Geriatri 5 (2): 59-63, 2002 Turkish Journal of Geriatrics ARAŞTIRMA BİR ÜNİVERSİTE HASTANESİ FİZİKSEL TIP ve REHABİLİTASYON Dr. Coşkun BAKAR 1 Dr. Seçil ÖZKAN 1 Dr. Işıl MARAL 1 Dr. Gülçin Kaymak KARATAŞ

Detaylı

KONU 1: B L MSEL YÖNTEM VE STAT ST K... 1

KONU 1: B L MSEL YÖNTEM VE STAT ST K... 1 Ç NDEK LER ÖNSÖZ.................... iii 3. BASKIYA ÖNSÖZ........... v KONU 1: B L MSEL YÖNTEM VE STAT ST K............................ 1 1. Bilimsel Yöntem..............................................................

Detaylı

Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastaların Sosyodemografik Özellikleri ile Tanı Grupları Arasındaki İlişki

Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Hastaların Sosyodemografik Özellikleri ile Tanı Grupları Arasındaki İlişki ORİJİNAL MAKALE / ORIGINAL ARTICLE Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2014;4(3): 14-18 ISSN: 2146-443X Düzce Üniversitesi sbedergi@duzce.edu.tr Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Polikliniğine

Detaylı

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ* İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 25 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:25-30 PSİKİYATRİK BOZUKLUKLARIN EPİDEMİYOLOJİSİ*

Detaylı

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 :

CO RAFYA. DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : CO RAFYA DÜNYA NIN fiekl N N VE HAREKETLER N N SONUÇLARI ÖRNEK 1 : K rk nc paralel üzerindeki bir noktan n hangi yar mkürede yer ald afla dakilerin hangisine bak larak saptanamaz? A) Gece-gündüz süresinin

Detaylı

Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Klini inde Hasta Yat fl Sürelerini Etkileyen Faktörler

Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Klini inde Hasta Yat fl Sürelerini Etkileyen Faktörler Araflt rmalar/researches Bir üniversite hastanesi psikiyatri klini inde hasta yat fl sürelerini etkileyen faktörler Bir Üniversite Hastanesi Psikiyatri Klini inde Hasta Yat fl Sürelerini Etkileyen Faktörler

Detaylı

Tarifname ANKSİYETE TÜREVLERİNİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR FORMÜLASYON. Buluş, anksiyete türevlerinin tedavisine yönelik bir formülasyon ile ilgilidir.

Tarifname ANKSİYETE TÜREVLERİNİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR FORMÜLASYON. Buluş, anksiyete türevlerinin tedavisine yönelik bir formülasyon ile ilgilidir. 1 Tarifname ANKSİYETE TÜREVLERİNİN TEDAVİSİNE YÖNELİK BİR FORMÜLASYON Teknik Alan Buluş, anksiyete türevlerinin tedavisine yönelik bir formülasyon ile ilgilidir. Tekniğin Bilinen Durumu 1 Günümüzde anksiyete

Detaylı

Serebral Palsili Çocuklarda Epilepsi Görülme S kl ve Antiepileptik Tedavi Etkinli inin De erlendirilmesi

Serebral Palsili Çocuklarda Epilepsi Görülme S kl ve Antiepileptik Tedavi Etkinli inin De erlendirilmesi 89 Serebral Palsili Çocuklarda Epilepsi Görülme S kl ve Antiepileptik Tedavi Etkinli inin De erlendirilmesi The Incidence of Epilepsy and Assessment of Antiepileptic Treatment in Patients with Cerebral

Detaylı

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi

LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ. Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi LABORATUVARIN DÖNER SERMAYE EK ÖDEME SİSTEMİNE ETKİSİ Prof. Dr. Mehmet Tarakçıoğlu Gaziantep Üniversitesi Bir etkinliğin sonucunda elde edilen çıktıyı nicel ve/veya nitel olarak belirleyen bir kavramdır.

Detaylı

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur.

6. Tabloya bakt m za canl lardan K s 1 CEVAP B. 7. Titreflim hareketi yapan herfley bir ses kayna d r ve. II. ve III. yarg lar do rudur. SES DALGALARI 1. Kesik koni biçiminde k vr lm fl bir mukavvan n dar k sm kula a tutuldu unda sesin daha iyi duyulmas sesin mukavvan n yüzeyinde çarp p yans mas n n bir sonucudur. Di erleri sesin iletimi

Detaylı

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1 Sağlık Reformunun Sonuçları İtibariyle Değerlendirilmesi 26-03 - 2009 Tuncay TEKSÖZ Dr. Yalçın KAYA Kerem HELVACIOĞLU Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Türkiye 2004 yılından itibaren sağlık

Detaylı

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER

PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER PS K YATR DE KULLANILAN KL N K ÖLÇEKLER Editörler Prof. Dr. Ömer Aydemir - Prof. Dr. Ertuğrul Köroğlu in De erli Türk Hekimlerine Arma an d r. HYB Bas m Yay n 226 PS KOLOJ VE PS K YATR D Z S 36 PS K YATR

Detaylı

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ

İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ İSTANBUL TİCARET ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ LABORATUARI YÜZEY DOLDURMA TEKNİKLERİ Deneyde dolu alan tarama dönüşümünün nasıl yapıldığı anlatılacaktır. Dolu alan tarama

Detaylı

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ?

YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? YEN DÖNEM DE DENET M MESLE NE HAZIRMIYIZ? Yahya ARIKAN* Günümüzde; finansal anlamda ülkeleraras s n r n ortadan kalkmas, teknolojinin geliflimi ve bilgi toplumunun s n rs z imkânlar ile zaman ve mekân

Detaylı

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ

Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Basit Elektrik Devresi FEN VE TEKNOLOJ Temel Kaynak 5 Yaflam m zdaki Elektrik BAS T ELEKTR K DEVRES Devrede Ampullerin n Nas l De ifltirebiliriz? Basit bir elektrik devresinde pil ampul anahtar ba lant

Detaylı

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet 57 Yrd. Doç. Dr. Yakup EMÜL, Bilgisayar Programlama Ders Notları (B02) Şimdiye kadar C programlama dilinin, verileri ekrana yazdırma, kullanıcıdan verileri alma, işlemler

Detaylı

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n

Detaylı

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol

KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol KULLANILAN MADDE TÜRÜNE GÖRE BAĞIMLILIK PROFİLİ DEĞİŞİKLİK GÖSTERİYOR MU? Kültegin Ögel, Figen Karadağ, Cüneyt Evren, Defne Tamar Gürol 1 Acibadem University Medical Faculty 2 Maltepe University Medical

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9. Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi K lavuz Notlar Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.9 Pazar De eri Esasl ve Pazar De eri D fl De er Esasl De erlemeler için ndirgenmifl Nakit Ak fl Analizi 1.0 Girifl 1.1 ndirgenmifl nakit ak fl ( NA)

Detaylı

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar 24 Mart 2016 PERŞEMBE Resmî Gazete Sayı : 29663 YÖNETMELİK ANKARA ÜNİVERSİTESİ YABANCI DİL EĞİTİM VE ÖĞRETİM YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar Amaç MADDE 1 (1) Bu Yönetmeliğin

Detaylı

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl 220 ÇEfi TL ADLARLA ÖDENEN C RO PR MLER N N VERG SEL BOYUTLARI Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl Primi,Has lat Primi, Y l Sonu skontosu)

Detaylı

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler

TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler 1 TÜRK YE DE A LE Ç fi DDET Ülke Çap nda Kriminolojik-Viktimolojik Alan Araflt rmas ve De erlendirmeler stanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Kriminoloji Araflt rma ve Uygulama Merkezi 2003

Detaylı

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1

Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet. Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 Proje Yönetiminde Toplumsal Cinsiyet Türkiye- EuropeAid/126747/D/SV/TR_Alina Maric, Hifab 1 18 Aral k 1979 da Birle mi Milletler Genel cinsiyet ayr mc l n yasaklayan ve kad n haklar n güvence alt na alan

Detaylı

Yaflam Boyu Panik-Agorafobik Spektrum Ölçe i Öz Bildirim Formunun (PASÖ-ÖB) Türkçe Versiyonu Geçerlilik ve Güvenilirlik Çal flmas

Yaflam Boyu Panik-Agorafobik Spektrum Ölçe i Öz Bildirim Formunun (PASÖ-ÖB) Türkçe Versiyonu Geçerlilik ve Güvenilirlik Çal flmas Yaflam Boyu Panik-Agorafobik Spektrum Ölçe i Öz Bildirim Formunun (PASÖ-ÖB) Türkçe Versiyonu Geçerlilik ve Güvenilirlik Çal flmas Elif Onur 1, Tunç Alkın 2, E. Serap Monkul 3, Hüray Fidaner 2 1 Yard. Doç.

Detaylı

Parsiyel Epilepside nteriktal Epileptiform Deflarjlar n Saptanmas nda Uzun Süreli Rutin nteriktal EEG nin Yeri

Parsiyel Epilepside nteriktal Epileptiform Deflarjlar n Saptanmas nda Uzun Süreli Rutin nteriktal EEG nin Yeri 16 Epilepsi Cilt 8, Say 1, 2002 Parsiyel Epilepside nteriktal Epileptiform Deflarjlar n Saptanmas nda Uzun Süreli Rutin nteriktal EEG nin Yeri The Role of Long-Term Routine Interictal EEG Monitoring in

Detaylı

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir.

ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE. Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE Adalet ilkin devletten gelmelidir Çünkü hukuk, devletin toplumsal düzenidir. ARISTO 88 ARAMALI VERG NCELEMES NDE SÜRE 1. KONU 213 say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK) 142, 143,

Detaylı

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi ÜN VERS TEYE G R SINAV S STEM NDEK SON DE KL E L K N Ö RENC LER N ALGILARI Doç. Dr. Mehmet Durdu KARSLI Sakarya Üniversitesi E itim fakültesi Doç. Dr. I k ifa ÜSTÜNER Akdeniz Üniversitesi E itim Fakültesi

Detaylı

Epilepsili ve Sa l kl Bireylerin Kayg, Depresyon ve Umutsuzluk Düzeylerinin Karfl laflt r lmas

Epilepsili ve Sa l kl Bireylerin Kayg, Depresyon ve Umutsuzluk Düzeylerinin Karfl laflt r lmas ÖZGÜN ARAfiTIRMA/RESEARCH ARTICLE Epilepsili ve Sa l kl Bireylerin Kayg, Depresyon ve Umutsuzluk Düzeylerinin Karfl laflt r lmas Comparison of the Levels of Anxiety, Depression and Hopelessness of Patients

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES

VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES VOB- MKB 30-100 ENDEKS FARKI VADEL filem SÖZLEfiMES Copyright Vadeli fllem ve Opsiyon Borsas A.fi. Aral k 2010 çindekiler

Detaylı

YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES

YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES YABANCI PARALAR LE YABANCI PARA C NS NDEN ALACAK VE BORÇLARIN DÖNEM SONLARI T BAR YLE DE ERLEMES brahim ERCAN* 1- G R fi Bilindi i üzere, yabanc paralar n de erlemesi, 213 Say l Vergi Usul Kanunu nun (VUK)

Detaylı

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d

Matematikte sonsuz bir s fatt r, bir ad de ildir. Nas l sonlu bir s fatsa, matematikte kullan lan sonsuz da bir s fatt r. Sonsuz, sonlunun karfl t d Matematik ve Sonsuz G erek konuflma vermeye gitti im okullarda, gerek bana gelen okur mektuplar nda, ö renci ve ö retmenlerin matematikteki sonsuzluk kavram n pek iyi bilmediklerini gözlemledim. Örne in,

Detaylı

Patlama önleyici ürünler

Patlama önleyici ürünler 13-797352.qxp 10/17/08 11:24 AM Page 1 Nükleer enerji Alev alabilen malzemelerden kaç nmak, patlamadan korunman n en kolay yoludur. Ancak, kimya ve eczac l k endüstrisinde ve di er endüstri alanlar nda,

Detaylı

Author's Accepted Manuscript

Author's Accepted Manuscript Author's Accepted Manuscript Sıcak Su Epilepsisi Sonrası Gelişen Anksiyete Bozukluğu Olgusu Rukiye Ay DOI: 10.5350/DAJPN2017300212 To appear in: Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological

Detaylı

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1

BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 1 BÖLÜM 7 BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - 1 Belli bir özelliğe yönelik yapılandırılmış gözlemlerle elde edilen ölçme sonuçları üzerinde bir çok istatistiksel işlem yapılabilmektedir. Bu işlemlerin bir kısmı

Detaylı

Epilepsi Tan s le Takip Edilen Kiflilerde Psikiyatrik Hastal klar ve Bunun Yaflam Kalitesi Üzerine Etkisi

Epilepsi Tan s le Takip Edilen Kiflilerde Psikiyatrik Hastal klar ve Bunun Yaflam Kalitesi Üzerine Etkisi Epilepsi Tan s le Takip Edilen Kiflilerde Psikiyatrik Hastal klar ve Bunun Yaflam Kalitesi Üzerine Etkisi Uzm. Dr. Handan Neze*, Asistan Dr. Nedim Havle**, Doç. Dr. M. Cem lnem***, Uzm. Dr. Ferhan Yener****

Detaylı

Deomed Medikal Yay nc l k

Deomed Medikal Yay nc l k Deomed Medikal Yay nc l k Schiltenwolf / Henningsen Muskuloskeletal A r lar Biyopsikososyal Yaklafl mla Tan ve Tedavi Türkçe Editörü / M. Sar do an Çeviri / A. Kasabal gil 16.5 x 24 cm, XVI + 320 Sayfa

Detaylı

ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI

ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI ÇUKUROVA'DA OKALİPTÜS YETİŞTİRİCİLİĞİ VE İDARE SÜRELERİNİN HESAPLANMASI Ali ÖZKURT Orman Yüksek Mühendis Doğu Akdeniz Ormancılık Araştırma Müdürlüğü PK.18 33401 TARSUS 1.GİRİŞ Türkiye'de orman varlığının

Detaylı

ÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas

ÖZET. GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas T RAKYA ÜN VERS TES TIP FAKÜLTES PS K YATR SERV S NDE YATIRILARAK TEDAV ED LEN GER ATR K HASTALARIN SOSYODEMOGRAF K ÖZELL KLER, TANI ve TEDAV DA ILIMLARI GİRİŞ Sa l k hizmetlerinin yayg nlaflmas ve t ptaki

Detaylı

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER

MURAT YÜKSEL. FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER I MURAT YÜKSEL FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER III DR. MURAT YÜKSEL Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ö retim Görevlisi FEM N ST HUKUK KURAMI VE FEM N ST DÜfiÜNCE TEOR LER IV Yay

Detaylı

ONKOLOJİDE SIK KULLANILAN İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER VE SAĞKALIM EĞRİLERİ

ONKOLOJİDE SIK KULLANILAN İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER VE SAĞKALIM EĞRİLERİ ONKOLOJİDE SIK KULLANILAN İSTATİSTİKSEL YÖNTEMLER VE SAĞKALIM EĞRİLERİ HESAPLAMA VE DEĞERLENDİRME YÖNTEMLERİ Prof. Dr. M. Özşahin Radyasyon Onkolojisi Bölümü, Lozan Üniversitesi Hastanesi, İsviçre mahmut.ozsahin@chuv.ch

Detaylı

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU

PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU PROMOSYON VE EfiANT YON ÜRÜNLER N GEL R VE KURUMLAR VERG S LE KATMA DE ER VERG S KANUNLARI KARfiISINDAK DURUMU Aytaç ACARDA * I G R fi flletmeler belli dönemlerde sat fllar n artt rmak ve iflletmelerini

Detaylı

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER

CO RAFYA. TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER CO RAFYA TÜRK YE DE YERfiEK LLER VE ETK LER ÖRNEK 1 : 1990 nüfus say m na göre nüfus yo unluklar Türkiye ortalamas n n alt nda olan afla daki illerin hangisinde, nüfus yo unlu unun azl yüzey flekillerinin

Detaylı

Epilepsi Cerrahisi Uygulanmış Hastalarda Klinik Spektrum, Nöbet Sonuçları, Nöroradyoloji ve Nöropatoloji Korelasyonunun İncelenmesi

Epilepsi Cerrahisi Uygulanmış Hastalarda Klinik Spektrum, Nöbet Sonuçları, Nöroradyoloji ve Nöropatoloji Korelasyonunun İncelenmesi DOI: 10.5505/epilepsi.2013.25733 KLİNİK ÇALIŞMA / ORIGINAL ARTICLE Epilepsi Cerrahisi Uygulanmış Hastalarda Klinik Spektrum, Nöbet Sonuçları, Nöroradyoloji ve Nöropatoloji Korelasyonunun İncelenmesi Clinical

Detaylı

Dr. M. Fatih Önsüz 1, Doç. Dr. Ahmet Topuzo lu 2

Dr. M. Fatih Önsüz 1, Doç. Dr. Ahmet Topuzo lu 2 Dr. M. Fatih Önsüz 1, Doç. Dr. Ahmet Topuzo lu 2 1 Sakarya l Sa l k Müdürlü ü 2 Marmara Üniversitesi T p Fakültesi Halk Sa l AD. ÖZET Amaç: Diyabetin tedavi ve kontrolünde en önemli hedef glisemik kontroldür.

Detaylı

ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ

ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ ATOMLARDAN KUARKLARA ALIfiTIRMALARIN ÇÖZÜMÜ 1. Parçac klar spinlerine göre Fermiyonlar ve Bozonlar olmak üzere iki gruba ayr l r. a) Fermiyonlar: Spin kuantum say lar 1/2, 3/2, 5/2... gibi olan parçac

Detaylı

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler

ÜN TE II L M T. Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler ÜN TE II L M T Limit Sa dan ve Soldan Limit Özel Fonksiyonlarda Limit Limit Teoremleri Belirsizlik Durumlar Örnekler MATEMAT K 5 BU BÖLÜM NELER AMAÇLIYOR? Bu bölümü çal flt n zda (bitirdi inizde), *Bir

Detaylı

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor

Balkanlar da Refah: Kısa Rapor The study underlying the results published in this paper was conducted as part of research financed under the Research and Technology Innovation Fund (KTIA_AIK_12-1-2013-0043) called Adaptation and ICT-supported

Detaylı

İŞLETMENİN TANIMI 30.9.2015

İŞLETMENİN TANIMI 30.9.2015 Öğr.Gör.Mehmet KÖRPİ İŞLETMENİN TANIMI Sonsuz olarak ifade edilen insan ihtiyaçlarını karşılayacak malları ve hizmetleri üretmek üzere faaliyette bulunan iktisadi birimler işletme olarak adlandırılmaktadır.

Detaylı

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR

ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR ANKARA EMEKLİLİK A.Ş GELİR AMAÇLI ULUSLARARASI BORÇLANMA ARAÇLARI EMEKLİLİK YATIRIM FONU ÜÇÜNCÜ 3 AYLIK RAPOR Bu rapor Ankara Emeklilik A.Ş Gelir Amaçlı Uluslararası Borçlanma Araçları Emeklilik Yatırım

Detaylı

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle

B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle B anka ve sigorta flirketlerinin yapm fl olduklar ifllemlerin özelli i itibariyle bu ifllemlerin üzerinden al nan dolayl vergiler farkl l k arz etmektedir. 13.07.1956 tarih 6802 say l Gider Vergileri Kanunu

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM

VERG NCELEMELER NDE MAL YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, MAL YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM VERG NCELEMELER NDE YET TESP T ED LEMEYEN GAYR MENKUL SATIfiLARININ, YET N N TESP T NDE ZLEN LEN YÖNTEM Fatih GÜNDÜZ* I-G R fi Son y llarda ekonomide meydana gelen olumlu geliflmelerle gayrimenkul piyasas

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı