KAPTAN OKAN ARPAÇ YAZDI. PHILLIPSSinir bozacak kadar gerçek bir korsan öyküsü TUNA KİREMİTÇİ TAM BİR İŞLER-GÜÇLER KAFASI

Transkript

1 Sayı: 15 / Ekim 2013 TUNA KİREMİTÇİ TAM BİR İŞLER-GÜÇLER KAFASI BELGİN ELÇİOĞLU KONTRABAS, 20 YILDIR BÜYÜK İLGİ GÖRÜYOR BARIŞ AKPOLAT MACKLEMORE, AMERİKAN MÜZİK ÖDÜLLERİNİ ALIR RÖPORTAJlar SEVİM GÖZAY, MARİO LEVİ İLE KONUŞTU: SİNEMA BİR TÖRENDİR, BİR AYİNDİR FAYSAL SOYSAL TÜRK SİNEMASINDA BİR SÜRREALİST AKIM OLMADI OKAN ARPAÇ YAZDI KAPTAN PHILLIPSSinir bozacak kadar gerçek bir korsan öyküsü

2 EDİTÖR Neşe Mesutoğlu Yayın Yönetmeni Bir filme gidilmez, sinemaya gidilir Bu sözler, bu hafta röportajlarıyla MyBilet e-dergi ye katılan Sevim Gözay ın sohbet ettiği ünlü yazar Mario Levi ye ait. Çocukluğunun geçtiği İstanbul da 60 lı yıllarda sinemaya gitmenin bir töreni andırdığını anlatan Levi, sinemaya olan sevgimizin hayallere duyulan ihtiyaçtan kaynaklandığını söylüyor. Sevim Gözay, bizi bu keyifli röportajıyla zamanda yolculuğa çıkartırken, yazarlarımız sanat dünyasının gündemini takip etmemiz için ışık tutuyor. Okan Arpaç Kaptan Phillips, Tuna Kiremitçi Buraya Kadar isimli filmleri yorumladı. Belgin Elçioğlu, Devlet Tiyatrosu nun sahnelediği Patrick Süskind in Kontrabas isimli oyununu yazdı. Sanatın, sanatçının bizleri davet ettiği hayal dünyasına her girdiğimizde belki de özgürlüğe bir adım daha yaklaşıyoruz, daha önce farkında bile olmadığımız yeni kapılar bambaşka bir yaşam sunuyor bizlere. Cumhuriyet in 90 ıncı yılına girerken, özgürlüğün hayatınıza anlamlı keşifler getirmesini dileriz. Saygı ve sevgilerimle

3 İÇİNDEKİLER sayfaya git 8 KAPAK Okan Arpaç yazdı: Bildiğiniz tüm korsan filmlerini unutun! İzleyeceklerimiz gerçek olaylara dayanıyor Bu defa kötü olarak algıladığımız korsanların neyi neden yaptıklarını da anlatmaya çalışıyor film 21 sayfaya git TUNA KİREMİTÇİ Buraya Kadar ; fırlama, anasının gözü, hem kendisiyle hem de izleyiciyle kafa bulan bir öyküden bahsediyor. Daha da önemlisi, böyle bir mizaha hayat şansı verecek kadar özgürleşmiş, özgüveni yüksek bir kültürde anlatılan bir öyküden. sayfaya git 29 BELGİN ELÇİOĞLU Kontrabas, ülkemizde 1992 den beri oynanan tek kişilik bir oyun. Bu bir saatlik oyun, eğlendirerek, düşündürerek, duygudan duyguya akarak rüzgar gibi geçiyor adeta. 3

4 İÇİNDEKİLER 36 sayfaya git KIRMIZI GÖZLÜKLÜ KIZ Mariah Carey, eşinin yönetmenliğini yaptığı klip çekimleri sırasında geçirdiği kazanın izlerini hala taşıyor. Alçıdaki kolu için modacılara özel tasarımlar hazırlatan seksi şarkıcı, şıklığından ödün vermiyor 25 sayfaya git RÖPORTAJ Televizyoncu-yazar Sevim Gözay, bundan böyle her hafta sürpriz bir ismi sinemaya davet edecek ve onun sinema kültürü-alışkanlıklarını öğrenmeye çalışacak. Gözay ın ilk konuğu son romanı Sana Pandispanya Yaptım ile çok satanlar raflarında yerini alan ünlü yazar Mario Levi. VİZYONDAKİLER: Bu hafta gösterime giren diğer filmlere de göz atmakta fayda var. AJANDA: Bu hafta öne çıkan etkinlikler arasından seçim yapmak zor. Kaçırılmaması gerekenleri hatırlatalım dedik. 4

5 İÇİNDEKİLER sayfaya git 17 RÖPORTAJ Bu hafta gösterime giren Üç Yol un senarist ve yönetmeni Faysal Soysal, Begüm Yılmaz ın sorularını yanıtladı. Sürrealist bir çalışmaya imza atan Soysal Bu nostaljik bir yapı olarak algılanabilir diyor. 33 sayfaya git BARIŞ AKPOLAT Müzik sektörü, muhteşem bir kapitalist düzen. Her yıl yeni yeni öğütülecek işler çıkarır, ağzımıza sakız eder. Şu Macklemore denen adam da bu kadar sıradan mı göreceğiz. KÜNYE MyBilet e-dergi YAYIN YÖNETMENİ Neşe Mesutoğlu GÖRSEL YÖNETMEN Murat Çavdar EDİTÖR Belgin Elçioğlu KATKIDA BULUNANLAR Barış Akpolat, Okan Arpaç, Sevim Gözay, Tuna Kiremitçi, Begüm Yılmaz, Zeynep Geylan İLETİŞİM Muallim Naci Caddesi No:47 Ortaköy İSTANBUL Telefon: MyBilet e-dergi de kullanılan tüm yazılar, kaynak gösterilerek yayınlanabilir. 5

6

7

8 SİNEMA 21 İNCİ YÜZYIL KORSANLARINA KARŞI: KAPTAN PHILLIPS Okan Arpaç ORİJİNAL ADI Captain Phillips YÖNETMEN Paul Greengrass OYUNCULAR Tom Hanks, Barkhad Abdi, Barkhad Abdirahman, Faysal Ahmed, Mahat M. Ali, Catherine Keener YAPIM 2013 ABD SÜRE 134 dk. DAĞITIM Warner Bros. Bildiğiniz tüm korsan filmlerini unutun! Kılıç şakırtıları, tek göze takılı siyah bant, omuzda papağan, kancadan bir kol, kurukafa logolu bayrak gibi alametifarikalar yok bu filmde. Açık denizlerde geçen klasikleri geçtik, gişe rekorları kıran, 7 den 70 e herkesin ayıla bayıla izlediği, içine gülmeceyle birlikte ürkütücü detaylar da katılmış Karayip Korsanları nın (Pirates of the Caribbean) görkemi de binlerce mil uzakta... Belki bu seriden sadece heyecan unsurunun ödünç alındığı söylenebilir. Sezonun iddialı prodüksiyonlarından Kaptan Phillips, sinir bozacak kadar gerçek bir korsan öyküsü anlatıyor. Öykü de demeyelim, zira gerçek olaylara dayanıyor izleyeceklerimiz. Birkaç yıl önce bizim medyaya da konu olan, Somali deki modern korsanların gerçekleştirdikleri bir eylemi neredeyse dakika dakika izliyoruz filmde. Açlığın ve fakirliğin simge ismi konumundaki Somali açıklarında, 2009 yılında yaşanan bu şaşırtıcı, dehşet verici inanılmaz olay, Kaptan Richard Phillips in A Captain's Duty: Somali Pirates, Navy SEALS, and Dangerous Days at Sea adlı kitabından yola çıkılarak perdeye taşınmış. 8

9 SİNEMA Birkaç yıl önce bizim medyaya da konu olan, Somali deki modern korsanların gerçekleştirdikleri bir eylemi, neredeyse dakika dakika izliyoruz filmde Kaptanımızla Amerika da karşılaşıyoruz ilkin. Ailesinin yanında, evinde rastladığımız Kaptan Phillips, onca yükü arasında Somali halkına yiyecek yardımı da bulunan Amerikan bandıralı 'Maersk Alabama' adlı gemiyle denize açılmak üzere yola koyuluyor. O sıralar Somali açıklarında korsan saldırıları olduğunu da biliyorlar, hatta ne olur ne olmaz diyerek tatbikat bile yapıyorlar. Sonra birden efsane gerçeğe dönüşüyor ve radarda süratle kendilerine doğru yaklaşan iki motor beliriyor. Deneyimli kaptan, gelenlerin sıradan balıkçılar olmadıklarını hissediyor ve alarma geçiyor. Tüm savuşturma çabalarına karşın gözü dönmüş korsanlar sonunda gemiye çıkıyorlar ve ellerinde silahlarla kaptanı tehdit etmeye başlıyorlar. Geminin kasasındaki 30 bin dolar nakit parayı verip tehlikeyi atlatmak isteyen Kaptan, korsanların gözünün milyon dolarlarda olduğunu anlayınca, adrenalin isteyen dakikalar da başlıyor. Şoförlük yaparken keşfedildi Yaklaşık 2 saat 15 dakika süren film, kimi anlarında sarkacak gibi olsa da kendini hemen toparlıyor ve temposunu korumayı başarıyor. Özellikle ikinci yarıdan itibaren soluksuz bir seyir keyfi vaat ettiğini söyleyebiliriz. Tom Hanks, 33 yıllık oyunculuk deneyiminin olgunluk döneminde var gücüyle rolüne asılırken, asıl sürpriz korsanlar dan geliyor. Özellikle hiçbir oyunculuk deneyimi olmayan, şoförlük yaparken Kaptan Phillips in oyuncu kadrosuna seçilen Barkhad Abdi, Tom Hanks in karşısında neredeyse Oscar lık bir performans sergiliyor. Nitekim profesyonel oyuncu olmayan diğer korsanlar da aynı seviyede gayet inandırıcı portreler çiziyorlar. Kimi anlarında belgesele yakın bir ton tutturan film, aynı şekilde korsan ların da aktör değil, gerçekten korsan olduklarını düşündürüyor çoğu kez. Bu başarıda yönetmen Paul Greengrass ın da payı çok büyük. Bizi daha önce Uçuş 93 te (United 93, 2006) 11 Eylül de kaçırılan bir uçağın içine sokan, Medusa Darbesi (The Bourne Supremacy, 2004), Son Ültimatom (The Bourne Ultimatum, 2007), Yeşil Bölge (Green Zone, 2010) ile aksiyona doyuran ünlü yönetmen, türe yatkınlığını unutmadan 9

10 SİNEMA çok gerçekçi bir ton tutturmayı başarıyor. Bu anlamda, Bin Ladin operasyonunu anlatan ve ABD güzellemesinden öteye gidemeyen Kathryn Bigelow un o sevimsiz 00:30 - Zero Dark Thirty sinin fersah fersah ötesinde bir yapıt olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz. Ayakta kalabilmek adına aptal ve ürkütücü bir savaş Kaptan ve mürettebatı, akla Uzay Yolu (Star Trek) dizisini de getiriyor. Dizide de Atılgan ın kontrolünün zaman zaman kötüler in eline geçtiğini, Kaptan Kirk ün canını dişine takarak gemisini ve mürettebatı kurtarmaya çalıştığını hatırlarsak, benzer bir durumun günümüzde, açık denizlerde yaşandığını düşünebiliriz... Tabii aradaki fark, ne eski korsan filmlerinde ne de Uzay Yolu nda pek fazla kuramadığımız empati. Bu defa kötü olarak algıladığımız korsanların neyi neden yaptıklarını da anlatmaya çalışıyor film. Kendi gerçeklikleri içinde, eylemlerinin sebebini, tükenmiş ve yarınsız hayatlarını da okuyabiliyoruz. Gemiye de, kaybedecekleri herhangi bir şey olmadan, ölümüne saldırmaları ondan... Öte yandan insani zaafları da yansıyor perdeye. Korsanlardan birinin ayağına cam kırıkları batınca gözyaşları dökülüyor, görüyoruz ki onların da canları acıyor, acı çekiyorlar. Komutayı Kaptan Phillips ten devralan elebaşları Muse, bir ara gıda yardımı filan istemediklerini, en büyük hayalinin New York a gidip bir araba almak ve gezmek olduğunu söylüyor. Velhasıl hepsinin istediği aslında milyon dolarlarla birlikte, o meşhur Amerikan Rüyası na kavuşmak. Ama girdikleri yolun onları artık oraya götürmeyeceğini de biliyoruz. İşte tam da bu noktada korsanların kötü mü, iyi mi oldukları konusunda ikileme düşüyoruz. Filmi başa sardığımızdaysa, yönetmen Greengrass ın vermek istediği mesaj netleşiyor. Kaptan Phillips sefere çıkmadan hemen önce, karısıyla arabada havaalanına giderken sohbet ediyor. Zamanın artık ne kadar hızlı aktığından, dünyanın yeni teknolojilerle inanılmaz bir hız kazandığından konuşuyorlar. Derken laf, çocuklarına geliyor. Phillips, çocuklarının derslerine iyi çalışması ve çok okuması gerektiğini, dünyanın (iş dünyasının) çok değiştiğini, ekmeğin aslanın ağzında olduğunu dile getiriyor. Dahası, bu hız yüzünden çocuklarının yaşayacağı gelecekteki dünyanın nasıl bir yer olacağını kestiremediklerini anlatıyor karı-koca birbirine... Bu sözler onların ağzından dökülürken; Amerika da da olsa, Somali de de olsa her insanın kaygısının aynı olduğu, kurtlar sofrasından pay kapabilmek ve ayakta kalabilmek adına aptal ve ürkütücü bir savaş vermenin zorunluluğu, yaşamın en ağır yükü olarak çöküyor omuzlarımıza ister istemez

11 SİNEMA BABASIZ BİR ÇOCUKLA BAŞBAŞA İngiliz yazar Henry James in 1897 tarihli romanından günümüze uyarlanan Arada Kalan filmi bu hafta vizyonda. Filmde Maisie nin üvey babası barmen Lincoln ü canlandıran Alexander Skarsgård, MSN Movies e verdiği röportajda filmden ve rol arkadaşı çocuk oyuncu Onata Aprile den bahsetti Çeviri: Belgin Elçioğlu Filmin yönetmenleri Scott McGeehee ve David Siegel daha önce muhteşem filmlere imza atmıştı. Peki siz onlarla nasıl bir araya geldiniz? Birkaç yıl önce Dipsiz i seyretmiştim. Mükemmel bir filmdi. Arada Kalan ın senaryosu bana menajerim aracılığıyla geldiğinde Scott ve David i henüz şahsen tanımıyordum. Romanı daha önce okumuştum. Onlar da okumuştu ve proje onlar kadar beni de heyecanlandırdı. Bilirsiniz, klasik eserlerin uyarlamaları genellikle yuvarlak bir çivinin kare şeklindeki bir boşluğa çakılması kadar alakasız sonuçlar verebilir, ama bu film hiç öyle değil; son derece ilginç. Buradaki Lincoln romandaki Sir Claude dan oldukça farklı. Bunun oyunculukta daha önce hiç yaşamadığım bir deneyim olacağını hissettim. Julie (Julianne Moore) ile birlikte çalışma fırsatı da beni çok heyecanlandırdı doğrusu. Ama henüz Maisie yi kimin oynayacağı belli değildi. Onu canlandıracak oyuncu hayati öneme sahipti, çünkü film onun etrafında dönüyor. Sonra New York ta Onata (Aprile) ile tanıştılar. Onata, hem güçlü, hem de kırılgan yapısıyla aradığımız oyuncuydu. Çocuk oyuncular büyük Alexander Skarsgård 11

12 SİNEMA yaştaki oyuncuların minik birer kopyasıdır çoğunlukla. Çok iyi prova yapmış, mesela ağlaması gerektiğinde hemen ağlayabilen... Sorun da burada işte. Çok haklısınız. Hollywood daki bazı çocuk oyuncularla karşılaştığımda hissettiğim tam olarak bu. Bazılarının oyunculukta benden fazla deneyimi var neredeyse. Şekerim, daha altı yaşındasın sen. Normalde büyükannenin adını bile bilmiyor olman gerekir diyesim geliyor onlara. Ebeveynleri de genellikle bilinçaltlarına baskı yapıyor. Kendimden biliyorum, İsveç te çocuk oyuncuydum, ama bu baskı hiç hoşuma gitmediği için 13 yaşındayken bu işi bıraktım. Her yerde tanınmak da hiç hoşuma gitmemeye başlamıştı. Babam ise, kendisi de oyuncu olduğundan bütün bunları anladı ve beni destekledi. Bana Bu işi kendin için yapıyorsun, başka kimse için değil. Tutkun yoksa, değmeyeceğini düşünüyorsan, başka bir şey yap dedi. Bence bu çok önemli. Çocukların sırf anne-babalarını veya menajerlerini memnun etmek için, bazen hiç hoşlarına gitmese de bu işi yapmaları beni gerçekten üzüyor. Ama Onata çok başka. Annesi Val, onun ayaklarının yere basmasını sağlıyor. Sizin çocuğunuz var mı? Hayır, yok. Ama benden küçük yedi kardeşim var, bu yüzden de etrafta çocukların olmasına alışkınım. Peki bir babayı canlandırmak nasıldı? Çok eğlenceli, ama benim için farklı bir duygu. Lincoln ilginç bir karakter bence. Çocuk onun değil, bunu istemeyen ve beklemeyen biri. Filmin başında onu bir nevi kaybolmuş, kendine hiç dikkat etmeyen biri olarak görüyoruz. Bence yetenekli ve akıllı, ama çok hırslı değil. Susanna Çocuğumun velayetini kaybetmek üzereyim, benimle evlenir misin? deyince nezaketen bunu kabul ediyor. Ama sonra kadın gidince bakıma muhtaç bir çocukla yalnız kalıyor. Tuhaf bir durum. Sonra bu minik çocuğu sevmeye başlaması, ilk kez birinin bakımını üstlenmesi güzel bir hikaye. Bu süreçte büyüyor ve olgunlaşıyor. 12

13 ÇOCUKLARIM İÇİN BAKICIYA İHTİYAÇ DUYMUYORUM Hollywood un kızıl saçlı güzel yıldızı Julianne Moore, özel hayatında ev işlerini ve iki çocuğunun bakımını kendisi üstleniyor. 53 yaşındaki ünlü oyuncu, bu hafta gösterime giren Arada Kalan adlı filmde ise rock yıldızı ilgisiz bir anneyi canlandırıyor Çeviri: Begüm Yılmaz Julianne Moore, Julie Anne Smith olarak 3 Aralık 1960 ta Amerika da doğdu. Sinema Oyuncuları Derneği ne (SAG) kayıt olurken, adının çeşitli varyasyonlarının bile önceden alınmış olması nedeniyle iki adını birleştirdi ve babasının ikinci ismi olan Moore u da kendine soyadı olarak seçti. Askeri yargıç olan babasının mesleği gereği 18 yaşına kadar 23 kez taşınmak zorunda kalan Moore, dokuz farklı okula gitti. Verdiği röportajlarda kendini bir yere ait hissedememenin ne denli zor olduğuna dikkat çeken Moore, Çok sık yer değiştirmek okul çağında bir çocuğu güvensiz bir birey haline dönüştürebiliyor ve arkadaşlık ilişkilerinde sorunlar yaşamasına sebep olabiliyor. Fakat tüm bu zorluklara rağmen, bu gezgin yaşam tarzı ileride kariyerinize katkıda bulunabiliyor. Ne kadar çok gezerseniz karakteriniz de o yönde şekillenebiliyor diyor. Boston a taşındıktan sonra bir yere kök salmaya yavaş yavaş alışan Moore, Gösteri Sanatları Bölümü nden mezun olduktan sonra New York a gitti. Her ne kadar ilk yönetmeni ona kızıl saçları yüzünden özellikle SİNEMA Julianne Moore 13

14 SİNEMA tiyatroda bazı rolleri alamayacağını söylemiş olsa da, kısa sürede canlandırdığı rollerle entelektüel çevre tarafından tanınan bir yüz olmayı başardı. Özel hayatımı ihmal ettim The Edge of Night, As The World Turns, Outstanding Ingénue Daytime gibi televizyon dizilerinde bir süre rol alan ünlü oyuncu, 1990 yılında John Harrison un yönetmenliğini üstlendiği Korku Günleri (Tales from the Darkside: The Movie) adlı filmle beyazperdeye geçiş yaptı de oyunculuk kariyerinin dönüm noktası olan Kaçak (The Fugitive) adlı filmde Harrison Ford ve Tommy Lee Jones ile oynama fırsatını buldu yılında henüz 22 yaşındayken evlendiği ve altı yıl evli kaldığı aktör eşi John Gould Rubin den boşandı. Özel hayatı hakkında basına karşı mesafeli duran Moore, o dönemde Daily Mail Online a vermiş olduğu bir röportajda, 20 li yaşlarımı çoğunlukla mesleğime konsantre olarak geçirdim ve bu süreçte özel hayatımı ihmal ettim. Fakat özgür kaldıktan sonra gerçekten kendime ait bir hayat istediğimi anladım diyor da Sundance Film Festivali nde jüri üyeliği yapan güzel yıldız, başrollerini Anthony Hopkins ile paylaştığı, ünlü ressam Pablo Picasso nun hayatını konu alan Picasso ile Yaşamak (Surviving Picasso) adlı filmde rol aldı yılında Amerika nın dahi yönetmenlerinden Paul Thomas Anderson un genç yaşta çekmiş olduğu Ateşli Geceler (Boogie Nights) filminde gösterdiği performansla En İyi Yardımcı Kadın Oyuncu dalında Oscar a aday gösterildi. Coen Kardeşler'in efsane filmi Büyük Lebowski'de (The Big Lebowski) Jeff Bridges ile başrolü paylaşan Moore, 14

15 SİNEMA filmde zengin bir adamın histerik kızını canlandırıyordu. Çekimler tamamlandığında oğlu Caleb Freundlich e bir aylık hamileydi yılında rol aldığı filmlerden Cennetten Çok Uzakta (Far From Heaven) adlı filmde ise kızı Liv e 4 aylık hamile olan Moore, canlandırdığı Cathy Whitaker karakteriyle üç yıl sonra yeniden En iyi Kadın Oyuncu Dalında Oscar a aday gösterilmişti. Her şey bir insanı sevmekle başlıyor Ünlü oyuncu, 2003 yılında çocuklarının babası olan, kendisinden on yaş küçük yönetmensenarist Bart Freundlich ile evlendi da The Myth of Fingerprints filminin setinde tanışan ve ilk görüşte birbirlerine aşık olan çift uzun bir süre Manhattan da yaşadı. Normal bir aile yaşantısı sürdürdüklerini belirten çift, çocukları için bakıcıya ihtiyaç duymuyor, alışveriş ve yemek dahil tüm ev işlerini kendileri yapıyor. Güzel yıldız, İş ve aile hayatınızdaki dengeyi nasıl kuruyorsunuz? sorusuna ise Bunun cevabını bilmiyorum, sadece deniyoruz. Aile hayatımızın en önemli parçası ve aslında her şey bir insanı sevmekle başlıyor cevabını veriyor. Başarılarla dolu oyunculuk kariyerinin yanı sıra çocuk kitabı yazarlığı da yapan ünlü aktrisin kendi çocukluk deneyimlerinden ilham alarak yazdığı Çilli Begonya (Freckleface Strawberry) serisi çocuklara Engelleri aşın mesajını veriyor. Çocukların kendi problemlerini kendi başlarına çözmeleri gerektiğine dikkat çeken Moore, Eylül ayında seriden ayrı olarak çıkardığı My Mom is a Foreigner, But Not to Me adlı kitabında ise farklı milletten olan bir anneyle büyümeyi anlatıyor ÖDÜLLERİ Altın Küre - En İyi Aktris Ödülü, Game Change Sinema Oyuncuları Derneği Ödülü (SAG) - En Göze Çarpan Kadın Oyuncu Performans Ödülü, Game Change Primetime Emmy Ödülleri - En İyi Kadın Oyuncu Ödülü, Game Change Berlin Uluslararası Film Festivali - En iyi Kadın Oyuncu Gümüş Ayı Ödülü, Saatler (The Hours) Venedik Film Festivali - En iyi Kadın Oyuncu Volpi Kupası, Cennetten Çok Uzakta (Far From Heaven) Daytime Emmy Ödülleri - En Göze Çarpan Oyuncu Performans Ödülü, As the World Turns AFI Ödülü En İyi Kadın Oyuncu, Oscar and Lucinda 15

16

17 SİNEMA PİŞMANLIKLA YÜZLEŞME Faysal Soysal Üç Yol, 1990'lı yıllarda Avrupa'nın göbeğinde, Bosna-Hersek'te yaşanan savaş yıllarına ayna tutuyor. Türk Sineması nda, Ömer Kavur ve Atıf Yılmaz ın ilk filmlerinden sonra sürrealist filmlere rastlanmadığını belirten senarist-yönetmen Faysal Soysal, sürrealist bir çalışmayla izleyiciye sesleniyor Röportaj: Begüm Yılmaz Kısa filmleriniz Yasak Rüya ve Kayıp Zaman Düşleri nde, Üç Yol da da olduğu gibi geçmiş ve şimdiki zaman arasındaki geçişleri rüya ve hayal metaforlarıyla verdiğinize tanık oluyoruz. Üç Yol u bu özellikleri açısından sürrealist bir film olarak nitelendirebilir miyiz? Evet. Ömer Kavur ve Atıf Yılmaz ın ilk filmlerinden sonra sürrealist film örneklerine Türk sinemasında pek rastlanmadı. Ancak Fransa daki gibi bir sürrealist sinema akımı da olmadı. Modern dönemde insanlar ucuzculuğu ve kolaycılığı tercih ediyor. O kadar meşguller ki bir şeylerle. Kafalarını kaldırıp derin derin bir resme, bir filme bakmaya vakitleri yok. Benimkisi bu yönüyle biraz nostaljik, biraz da demode bir yapı olarak algılanabilir. Duyguların ve inançların bir gün gelip daha değerli olacağına inanan insanların var olduğunu biliyorum. Bu bir rüya... İşte ben bu rüyanın hakikatini resmetmek istiyorum. Sadece sürrealist, sadece şiirsel, sadece rüya sineması olarak sınırlandırmak doğru değil. Bünyamin hikayede beni temsil ediyor Yarı Boşnak yarı Sırp bir psikolog ile Batmanlı bir şairin aşk hikayesi ekseninde gelişen filmin alt metninde Yusuf ile 17

18 SİNEMA FAYSAL SOYSAL KİMDİR? Yönetmen, şair ve çevirmen olarak tanınan Faysal Soysal 1979 yılında Batman da doğdu. Eczacılık fakültesinden mezun olduktan sonra Türk Şiiri ve Sinema Yönetmenliği bölümlerinde yüksek lisans yaptı. Ulusal ve uluslararası festivallerde ödül alan altı kısa film çalışmasına imza atan Soysal, 2010 dan beri Yeryüzü Doktorları Derneği nin tanıtım ve medya ilişkilerini yürütüyor ve sivil toplum kuruluşlarında gönüllü olarak görev alıyor. Züleyha hikayesinin modern bir yorumuna rastlıyoruz. Fakat bu sefer anlatılanları Yusuf un değil de Bünyamin in gözünden izliyor ve kendi iç hesaplaşmasına tanık oluyoruz. Bu yer değişiminin sebebi nedir? Her ne kadar İran Sineması ndaki sadeliği ve hayata ayna tutuşu seviyor olsam da esas büyülü ve güçlü gördüğüm aslında Rus Sineması dır. Davshenko dan başlayan, Tarkovski, Parajanov, Losiliani, Sakurov un sinemasındaki imgeleri daha şairane bulurum. Bu yüzden de, Bir hikaye anlatacaksam bu benim hikayem olmalı ve farklı katmanları olmalı diyerek Bünyamin üzerinden yola çıktım. Zira o kenarda unutulan bir kahramandı. Bu filmde kendi hikayenizi mi anlattınız? Aslında beni, yani şairi temsil ediyor hikayede. Yusuf yine o kemal ve güzelliğiyle kusursuz olarak duruyor. İnsanoğlunun kendi içindeki kavgalarını, iç çekişmelerini, günah ve tövbelerini Yusuf ile anlatamazdım. Zira o ulaşılması gereken doruk, ama Bünyamin benim gibi... Kusurlu, inatçı, kıskanç, idealist, dünyayı kelimeleriyle değiştirmek isteyen bir şair. Bünyamin, toplu mezarlarla karşılaştıktan sonra kendisine ve zamana karşı yabancılaşıyor. Rüyalarında kendisini Yusuf olarak görüyor ve kendi kuyusunu arıyor. Buradan hareketle yaşamın tekdüzeliği altında günümüz insanının kendine olan kayıtsızlığına mı 18

19 SİNEMA dikkat çekmek istediniz? Bir o, bir de başkası olma problemi. Aslında gerçek hayatta hepimizi birilerine benzemek isteriz, ama bunu gizleriz. Rüyalar bu gerçeği gizlemez. Bünyamin zaten çocukluğundan beri Yusuf u kıskanıyor. Yusuf un sevdiği kızın ölümüne sebep olmuş. Babası sürekli Yusuf u kollamış. Düşen Zeliha nın yerine başka bir Züleyha arıyor Yusuf u... Rüyaların tam olarak karşılığı bu. Toplu mezar arama oradan ceset çıkarma bile aslında bir yönüyle kuyuda Yusuf un kaderini arama, yani Züleyha yı bulma gayesi. Toplu mezar sahnelerinin çekimlerini nasıl gerçekleştirdiniz? Bizim başvuru yaptığımız sene Sırplar da Birleşmiş Milletler den basının toplu mezarlarda çekim yapmasını engelleyebilmek için bir karar çıkartmış. Haliyle gerçek bir toplu mezar çekiminin yolu kapanmış oluyordu bize. Yılmadık. Uluslararası Kayıp Kişiler Komisyonu ndan (ICMP) bir İngiliz uzmanla, Ian Hudson la çalıştık. Türkiye den orijinale yakın kemik ithal ettik. Onları parçaladık ve kazdığımız toplu mezara gömdük. Ancak iç tarafta kullanılan 63 adet numaralı kemik, yeni bulunmuş bir toplu mezardan çıkarılmıştı. Onu nasıl çektiğimizi söylemeyelim. Orası biraz sır. Filmde kadın intiharları, sular altında kalma ve kültürel hazinesini yitirme tehlikesi altında olan Hasankeyf ilçesi gibi sosyolojik olaylara da çeşitli göndermelerde bulunuyorsunuz. Bunun izleyici üzerinde nasıl bir algı yaratacağını düşünüyorsunuz? Bunlar yaşadığım coğrafyanın var olan gerçekleri. Bunlara kayıtsız kalamazdım. Malabadi, Mostar, Hasankeyf, Poçitel, kadın intiharları, savaş sonrası intiharlar, sular altında kalacak olan mezarlar ve Bosna daki toplu mezarlar aslında iç içe geçmiş farklı uzunlukta bedenleri andırıyorlar. Ben bunları bir bütün olarak görüyorum. 19

20

21 SİNEMA Tuna Kiremitçi Buraya kadar dostum Superbad tayfasının yeni filmi Buraya Kadar, insana ilk bakışta bizim İşler-Güçler dizisini hatırlatıyor. Hatta başroldeki James Franco ile Ahmet Kural ın benzerliği bile dikkat çekici. Aktörlerin gerçek isimleriyle oynayarak kendi kendilerini acımasızca hicvetmeleri, yan rollerdeki meşhurların da geyiğe katılmaları, sanatçı tayfasını iğneleyici sahneler falan, tam bir İşler-Güçler ya da Leyla ile Mecnun kafası. Tabii aynı kafanın daha özgür, hatta zincirinden boşanmış, açık bir kültürde yeşermiş hali bu. Sivri, pervasız, hatta münasebetsiz espriler gırla. Kendi kendiyle alay eden bir maçoluk Tam bugünkü genç izleyicinin seveceği türden! Tabii Superbad in daha büyük imkânlarla ve daha mesaj kaygılı bir kafayla yapılmış hali de denilebilir. Filmin özeti şu: Bir grup çiçeği burnunda, şımarık ve bencil Hollywood meşhuru, bir partide çılgınca eğlenirken kıyamet kopuyor. 21

22 SİNEMA Evet, bildiğimiz kıyamet. Resmen mahşer günü Dünyanın sonu üzerine grotesk komedi denemesi Partidekilerin çoğu hemen telef olduktan sonra altı eleman, partinin verildiği evde mahsur kalıyor. Durum kötüye gittikçe başlıyorlar kendi karakter defolarıyla tek tek yüzleşmeye. Hollywood filmlerinde çokça gördüğümüz Kapalı Kutu diye bir senaryo biçimi var. Özetle, bir grup kel alaka tip kendi istekleri dışında bir yerde mahsur kalır ve olaylar gelişir. Söz konusu arızalı bir asansör de olabilir, Lost taki gibi esrarengiz bir ada da. Önemli olan karakterlerin oradan çıkamaması ve aralarındaki çatışmalar. Buraya Kadar, işte bu mantığın iyice abartılmış, acımasızca komikleştirilmiş hali. Dünyanın sonu üzerine grotesk komedi denemesi de denilebilir. Kıyamet günü, Hıristiyanlık, cennet-cehennem, Tanrı nın varlığı, iyilik ve kötülük gibi süper ciddi kavramlar üzerinde sulu sepken bir komedi yapmaksa, ancak Superbad tayfasından beklenirdi zaten! Gerçi bir yerden sonra sürpriz yapıp kemale erme üzerine, söyleyecek sözü olan bir öyküye 22

23 SİNEMA dönüşerek ayaklarını basacak bir zemin buluyor. Başta 12 yaşındaki oğlan çocukları gibi davranan elemanlar şartların zorlamasıyla olgunlaşarak bencilliklerinden, şımarıklıklarından kurtulmaya çalışıyorlar. Zaten Hollywood un bayıldığı (aslında ta kadim anlatılara dayalı) bir diğer öykü türü de, karakterlerin olgunlaşmasıyla ilgili olanlardır. Buraya Kadar bununla Kapalı Kutu stilini vahşice birleştirerek özgün bir film yapmayı, saçma Başta 12 yaşındaki oğlan çocukları gibi davranan elemanlar şartların zorlamasıyla olgunlaşarak bencilliklerinden, şımarıklıklarından kurtulmaya çalışıyorlar sapan bir şekilde de olsa gayet güzel başarmış arkadaşlar! Doğruya doğru: Aslında filmde verilen mesaj daha az mahir ellerde komedinin canına okuyabilirmiş. Ama vaaz vermenin kıyısına kadar gelip son anda nanik yaparak işin içinden çıkmışlar. Recep İvedik sevenler için cazip Şahsen The Simpsons un gerçek insanlarla çekilmiş versiyonunu izlermiş gibi hissettim kendimi. O mizah anlayışını seven bencileyin faniler için, her türlü eğlenceli. Fırlama, anasının gözü, hem kendiyle hem de izleyiciyle kafa bulan bir öyküden bahsediyoruz. Daha da önemlisi, böyle bir mizaha hayat şansı verecek kadar özgürleşmiş, özgüveni yüksek bir kültürde anlatılan bir öyküden. Tabii ki herkese göre olduğunu ya da ailece rahat rahat izlenebileceğini falan söyleyemeyiz. Ama Recep İvedik sevenlerle The Simpsons hayranlarını aynı karanlık salonda buluşturabilecek kadar da matrak. Hani kaba-saba ama sevimli ergenlerle muhabbet etmekten bazen zevk alır ya insan, işte aynen o hesap! 23

24

25 SİNEMA Sevim Gözay SİNEMA BİR TÖRENDİR, BİR AYİNDİR Mario Levi ile Yerçekimi seansı: Merhaba. Artık sizler için her hafta sürpriz bir ismi sinemaya davet edeceğim ve onun sinema kültürünü-alışkanlıklarını ve hatta sırlarını öğrenmeye çalışacağım. İlk konuğum, bugünlerde son romanı Sana Pandispanya Yaptım ile çok satanlar raflarında görülen ünlü yazar Mario Levi. Kendisiyle, vizyonun ses getiren filmi Yerçekimi ni (Gravity) izlemek üzere buluştuk ve kahvelerimizi içerken sinemadan konuştuk: Merhaba Mario Levi, filme bir saat var ve kayıttayız. Merhaba Sevim! Bu randevu bana nasıl hissettirdi, biliyor musun? Nasıl? yaşlarındayım ve ilk defa bir kızla buluşup sinemaya gidiyorum! Aa, işte bu çok tatlı! Sinema randevusu daima heyecan demek değil mi? Hem de nasıl! Sinema bir törendir, bir ayindir. Sinemaya gitmeden önce karşılıklı oturup kahve içiyoruz şimdi mesela. Bu çok hoş. Benim kültürümdeki sinema da böyledir. Bir önceki kitabım İçimdeki İstanbul Fotoğrafları nda 25

26 SİNEMA hatırı sayılır bir bölüm var sinemayla ilgili. Uzun yıllar önemli olan hep şu oldu benim için; bir filme gidilmez, sinemaya gidilir. Bu benim aldığım bir terbiyedir aynı zamanda. Annemle babamın sinemaya kombine biletleri olurdu. 60 lı yıllar ve ben çocuğum. İki sinema için alınan kombine biletleri hatırlıyorum. Biri Osmanbey deki Site Sineması, öteki Nişantaşı ndaki Konak Sineması. Çok orta halli bir aileydik. Zaman zaman evin kirasının bile biraz zor ödendiği dönemlerdi. Ama o kombine biletler alınırdı. Sinemadan taviz yok?! Yok. Çatışma ise şu: Annem, film başlamadan en az yarım saat önce sinemada olmak ister. Babam sıkılır, elinden gelse ışıklar söndüğünde sinemaya girmek ister. Tartışma bu! Annemin orada göreceği arkadaşları var çünkü... Onlarla konuşulacak, bir hafta önceki filmin kritiği yapılacak. Kritik derken, Liz Taylor un giysisi iyi miydi, değil miydi? mesela... Oo, Hollywood magazini yapıyorlar Peki ya sizin sinema maceranız? Pazarları bana ait saatler vardı. Pazar sabahları matinesi. Babamla sinemaya gidiyoruz. Beyoğlu sinemalarını keşfettiğim zamanlar ve aynı zamanda babamla yaşadığım ortak saatler. O dönemden sonra hiç o kadar yakın olmadım babamla... Hangi yaş aralığı bu? 9-14 yaşlarım. Nerelere giderdik? Emek Sineması, Rüya, Yeni Ar İki tür film izlenirdi; kovboy filmleri ve savaş filmleri Öncesinde ise İnci Pastanesi ne gidilir, profiterol yenirdi. Veya bazen de, fare şeklinde, içi çikolatalı küçük pastalardan Hatırladığınız iki film desem? Ben-Hur ve Spartacus. İkisini de sinemada izledim o yıllarda. Ya Türk sineması? Türk sineması eğitimimi annemle aldım tamamen. Şişli Sıracevizler deki Kervan Sineması. Orada sadece yerli filmler oynatılırdı. Mendil ıslatan filmler O dönemden unutamadığınız bir film? Sadri Alışık-Ayla Algan, Ah Güzel İstanbul Hâlâ hatırımdadır. Favori sinemanız ve seansınız? Şişli deki Kent sineması, Cumartesi seansı. Ergenlik zamanlarımız. Kızlar için gidiyoruz sinemaya! Ama çıktığımız kızlar değil henüz. Geçen hafta gördüğümüz kız mesela, tekrar gelecek mi? Ya da görüp beğendiğimiz kız Göz göze gelecek miyiz onunla? Kızla gitmek ise çok daha farklı Nasıl farklı? Kızla gitmek çıkmak demek. Çıkmanın başlangıcı Sinemaya gidildikten sonrası da var tabii. Paramıza göre ne yapardık, hemen açıklayayım. Şişli-Nişantaşı- Taksim-Elmadağ arası bir yerdeyiz. 70 li yıllar. Paramız varsa, kızı davet edebileceğimiz en prestijli yer Harbiye de açılan Pizza Pino. Biraz daha paramız varsa, Nişantaşı ndaki İlyas Et Lokantası. Daha daha paramız varsa, Pub Divan! Hiç paramız yoksa da (orada da şans denenebilir!) sandviççiye gidilir ve 26