ULUSLARARASI HAKEMLİ PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ

Transkript

1 ULUSLARARASI HAKEMLİ PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ INTERNATIONAL REFEREED JOURNAL OF MARKETING AND MARKET RESEARCHES Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches January / February / March-April Spring Semester Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 PRINT ISSN: ONLINE ISSN: (ISO No / Document & ISO No / Document 12880) (MARKA PATENT NO: TRADEMARK) (2015/ GE-18945) I

2 DERGİMİZ HAKKINDA GENEL BİLGİLER 1. Dergimiz hakemli ve uluslararası indeksli bir dergidir. Her yayın en az iki alan uzmanı hakem tarafından değerlendirilmektedir. İki alan hakemi tarafından olumlu yayınlanabilir yönünde rapor almayan yayınlar dergimizde yayınlanmaz. Bu durum karşısında hiçbir yazar(lar) dergimiz üzerinde bir hak iddiasında bulunamaz. Dergimizde yayınlanmaya hak kazanan Etik Kurul Raporu bulunan yayınlara dair etik kurul bilgileri yazılı olarak editörlüğe gönderilmesi ve sisteme yayın yüklenirken sisteme yüklenmesi zorunludur. Etik kurul raporu olan ve sisteme bilgisi girilmeyen ya da yazılı olarak editörlüğe bilgileri ulaştırılmayan çalışmalardan doğan her türlü sorumluluk yazar(lar) a aittir. Dergimizin hiçbir kurulu ve yetkilisi bu konuda maddi ve manevi sorumluluk kabul etmez. Dergi kurul ve üyeleri yetkilileri Hukuki yükümlülük altına alınamaz. Her yazar ve yazarlar bu durumu peşinen kabul etmiştir. 2. Dergi hakem ve kurullarında yer alan akademisyen ile diğer yetkililer hakkında yazar(lar) dergi sistem işleyişi sürecine dair bir talepte bulunamaz. Bulunsalar bile herhangi bir bilgi kendilerine verilmez, sistem süreci değiştirilmez. Dergimiz ile ilgili her türlü bilgi derginin web sayfasında adresinden edinilebilir. 3. Dergimiz yılda ÜÇ sayı şeklinde çıkmakta her yılın Nisan Ağustos Aralık aylarının son günü derginin sayısında bulunan tüm makaleler tek cilt halinde dergi web sistemine yüklenir. Dergi web sisteminden makaleler tüm okuyucular tarafından indirilir ve ilgili eser makale ve dergimize atıf yapılmak koşulu ile kullanılabilir. Dergimizin tüm sayılarına okuyucular ücretsiz olarak ulaşmaktadır. 4. Dergimizde yayınlanan tüm makaleler (ISO & ISO ) kalite belgeleriyle ve Marka patent ile güvence altına alınmıştır. Yayınlanmış olan makaleler kalite, marka patent ve doi bilgileri ile ilgili çalışmanın yazarlarına eserleri hakkında her türlü hukuki hak ve uluslararası güvence sağlamaktadır. 5. Dergimiz basılı ve e dergi olarak yayınlanmaktadır. Print: / Online: numarası ile T.C. Kültür Bakanlığından dergimiz hakkında her türlü bilgiye ulaşılabilir. 6. Dergimizde apa 5 sistemi uygulanmaktadır. Metin içinde (Yılmaz, 2015: 1) veya (Yılmaz ve diğ., 2015:1) şeklinde kaynak gösterimi, kaynakçada ise YILMAZ, M., (2015). Sağlık Pazarlaması ve Uygulamaları, UHPAD Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi, Sayı: 5, Cilt: 3, ss.1-2 şeklinde gösterilir. Tüm yazarlar dergimizin son güncel sayılarını takip ederek ilgili sayılarda yayınlanan makalelerdeki yazım formatı- II

3 nı kendi çalışmalarında uygulayabilir. İnternet kaynaklarında mutlaka erişim tarihi ve son ulaşılabilen internet linkinin tamamının başta kaynakça ve metinin kullanıldığı sayfa altında numaralandırılarak gösterilmesi bir zorunluluktur. 7. Kaynakça Türkçe alfabe sıralamasına göre düzenlenir. Tüm yazarlar için derginin son sayısındaki yazım formatı dikkate alınmak zorundadır. 8. Dergimiz uluslararası indeksli bir dergi olup dergimizde yayınlanan tüm çalışma ve makaleler derginin yayınlandığı tarih itibariyle ilgili indekslere mail yolu ile ulaştırılır. 9. Dergimizde özgün araştırma, inceleme, derleme, olgu sunumu, proje ve kitap tanıtımı makale formatında olmak zorundadır türünde yayınlara yer verilmektedir. 10. Dergimize gönderilen tüm çalışmalar sisteme yüklendiği şekil ve an itibariyle başka bir dergide yayınlanmamış, değerlendirmeye alınmamış ve red edilmemiş olması gerekir. Tüm sisteme yüklenen makaleler yazar(lar) tarafından bu kurallara uyulduğunu kabul etmiş sayılır. Aksi durumda ilgili yazar(lar) hakkında dergimiz hukuki haklarını saklı tutar. Oluşabilecek olumsuzluk karşısında maddi ve manevi tüm sorumluluk ilgili yazar(lar) a aittir. Dergimiz T.C. Kanunlarına göre hareket eder. III

4 GENERAL INFORMATION ABOUT UHPAD JOURNAL 1. Our journal is a refereed and internationally indexed journal. Each paper is evaluated by two referees who are field experts. The articles not reported as issuable positively by two field referees aren t published in our journal. None of the author(s) can lay a claim on our journal in this case. Data, concerning the ethics committe of the studies, approved to be published in our journal, having the Ethics Committee Report, should be submitted to the editors in written and uploaded to the system with the article. Author(s) should take the responsibility of their articles, having the Ethics Committee Report, which were not submitted to the editors in written and were not uploaded to the system. None of the committes and the authorities in our journal are responsible for pecuniary and non-pecuniary damages. The committes and the authorities in our journal do not have any legal obligations. Author(s) have accepted this situation beforehand. 2. Author(s) cannot make a demand for the journal s procedure concerning the academicians in journal s referee board and other boards and other authorities. Even if so, they aren t given any information, system process cannot be changed. Necessary information about our journal can be obtained from the website of the journal 3. Our journal publishes three times a year, all articles in the relevant volume of journal are uploaded to the web system of the journal in one volume on the last day of the months April / August and December All readers can download the articles from the journal s web system and the relevant paper article can be used on condition that our journal is cited. Readers can download all volumes of our journal for free. 4. All articles published in our journal are assured with certificate of quality (ISO Doc & ISO Doc ) and trademark patent (2015/04298 / 2015-GE-18945). Articles published provide their authors with all kinds of legal rights and international assurance regarding their articles with quality, trademark, patent and doi information. 5. Our journal has both printed and online versions. Necessary information about our journal can be obtained from the T.R. Ministry of Culture with the number Print: / Online: APA 5 system is used in our journal. Reference within the text should be (Yılmaz, 2015: 1) or (Yılmaz et al. 2015:1), in the reference part YILMAZ, M., (2015). Health Marketing IV

5 and Applications, UHPAD International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches, Issue:5, Volume:3, pp.1-2. All authors must follow the latest volumes of our journal and apply the print format of the published articles in their own papers. It is an obligation to indicate the access date of the internet sources and the last accessed full internet link in the references and below the page by giving numbers. 7. References are arranged by the Turkish alphabet. The printing format in the last volume of the journal should be taken into account by all authors. 8. Our journal is an internationally indexed journal, and all articles and papers published in our journal are sent to relevant indices via by the publication date of the journal. 9. Original research, analysis, compilation, case study, project and book introduction have to be in an article format and these publications are also included. 10. All papers sent to the journal and uploaded to the system shouldn t be previously published, not evaluated and not rejected. All articles uploaded to the system are acknowledged that author(s) conform to these rules. Otherwise, our journal keeps its legal rights reserved. All material and moral responsibility regarding a negative situation belong to author(s). Our journal acts in line with the T.R. Law. V

6 İÇİNDEKİLER ARAŞTIRMA MAKALELER KADIN VE ERKEKLERİN KOZMETİK ÜRÜNLERİ TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA 1-27 Sefer GÜMÜŞ, Hande GÜLNİHAL GÜMÜŞ, Tuğbay Burçin GÜMÜŞ, Serpil GÜMÜŞ, Taner BİLİM SPOR TURİZMİNİN GELİŞİMİNE YÖNELİK ALAN ARAŞTIRMASI (GAZİANTEP ÖRNEĞİ) Krastio ZGUROVSKİ, Adnan AKIN OTEL İSİMLERİNİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE : MUĞLA VE AYDIN DA FAALİYET GÖSTEREN ÜÇ, DÖRT VE BEŞ YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ Barış ERDEM, Pelin YAĞCI, Aslı Ceren SAYGI, Çisem KAYA, Cansu SÜMER GSM KURUM ÇALIŞANLARININ SUNDUĞU HİZMET KALİTESİNİN MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN Murat KORKMAZ, Ali Serdar YÜCEL, Ayhan AYTAÇ, Sefer GÜMÜŞ VI

7 BAŞ EDİTÖR Hatice NUR GERMİR BAŞ EDİTÖR YARDIMCILARI Murat KORKMAZ Gülten HERGÜNER Yasemin KESKİN BENLİ İLETİŞİM VE SEKTERETERLİK Ali Murat KIRIK Michael KUYUCU GENEL YAYIN YÖNETMENİ Ali Serdar YÜCEL DİL EDİTÖRLERİ Gökşen ARAS (İngilizce) Gülsemin HAZER (Türkçe) İSTATİSTİK VE ÖLÇME DEĞERLENDİRME Gökhan DELİCEOĞLU Işık BAYRAKTAR Saliha ALTIPARMAK YAYIN KURULU Ali Serdar YÜCEL Gülten HERGÜNER Yasemin KESKİN BENLİ Fatih ÇATIKKAŞ Ümran SEVİL Murat KORKMAZ Çetin YAMAN Emine DEMİRAY Zeki KAYA Fatma TEZEL ŞAHİN Mustafa USLU Gökşen ARAS Gülsemin HAZER Adalet KANDIR Arzu ÖZYÜREK Yücel GELİŞLİ Ayhan AYTAÇ Fikriye TOKER Aygül YANIK Ramazan ERDEM Hatice Nur GERMİR Av. Bülent YILMAZ Av. Onur BAYKAN TEKNİK EDİTÖR Burhan MADEN ULUSLARARASI DANIŞMA KURULU Johann KIRSTEN Sennye MASIKE Alvaro ANGUIX Gautam SENGUPTA Stephen L.VARGO Hing KAI CHAN Mai ISMANDAR DATTA Min YOUNG LEE Marco MAFFEI Javier LIORENS MONTES David W. STEWART Patrick VELTE Ruhei WU Alhassan BUNYAMİNU Vincent OMACHONU Fabio SABATINI Bruna ECCHIA Nazrul ISLAM Grigorios L. KYRIAKOPOULOS Fernando MATIAS RECHE Daniel L. RUBINFELD Mark M. SPIEGEL Robert S. PINDYCK Vibha GABA Nur Adiana HİAU ABDULLAH Adigun AGBAJE Kwame GYEKYE Joshua ALABİ Rashid SUMAİLA John KUADA Bayo OKUNDE Mawutor AVOKE Valentina DELLA CORTE Mohsen ELHAFSI Richard F. GHISELLI VII

8 YAYIN KABUL ETTİĞİMİZ ALAN VE DİSİPLİNLER * Doğrudan Pazarlama * E-Pazarlama * Finansal Pazarlama * Fiyatlandırma Kararları * Fiziksel Dağıtım * Güncel Pazarlama Yaklaşımları * Halkla İlişkiler * Hizmet Pazarlaması * Marka Değeri * Marka Yönetimi * Müşteri İlişkileri Yönetimi * Organik Tarım ve Tarım Pazarlaması * Pazarlama Araştırmaları * Pazarlama Bilgi Sistemleri * Pazarlama Eğitimi * Pazarlama Ekonomisi * Pazarlama Mevzuatı * Pazarlama İletişimi * Reklam * Sağlık Pazarlaması * Satış Teknikleri * Siyasal Pazarlama ve Politikaları * Spor Pazarlaması * Stratejik Pazarlama * Tekstil Pazarlaması * Ticaret Hukuku * Turizm Pazarlaması * Tüketici Davranışları * Tüketici Hukuku * Tüketiciyi Koruma ve Tüketici Hakları * Uluslararası Pazarlama * Ürün Farklılaştırması ve Etnik Yönetim * Ürün Geliştirme * Ürün Konumlandırma ve İnsan VIII

9 DISCIPLINES * Direct Marketing * E-Marketing * Financial Marketing * Pricing Decisions * Physical Distribution * Modern Marketing Approaches * Public Relations * Service Marketing * Brand Value * Brand Management * Customer Relations Management * Organic Agriculture and Agricultural Marketing * Marketing Researches * Marketing Information Systems * Marketing Education * Marketing Economy * Marketing Legislation * Marketing Communication * Advertising * Health Marketing * Sales Techniques * Political Marketing and Policies * Sports Marketing * Strategic Marketing * Textile Marketing * Commercial Law * Tourism Marketing * Consumer Behaviours * Consumer Law * Protecting Consumer and Consumer Rights * International Marketing * Product Differentiation and Ethnical Management * Product Development * Product Positioning and Human IX

10 DERGİNİN TARANDIĞI İNDEKSLER X

11 DİĞER DERGİLERİMİZ 1. BESLENME ALIŞKANLIKLARI 2. KADIN HASTALIKLARI VE JİNEKOLOJİ 3. ORTOPEDİ TRAVMATALOJİ 4. SPOR SAĞLIK VE TIP BİLİMLERİ DERGİSİ 5. MÜHENDİSLİK VE FEN BİLİMLERİ 6. İKTİSAT VE EKONOMİ YÖNETİMİ 7. MULTİDİSİPLİNER SOSYAL BİLİMLER 8. EDEBİYAT VE İLETİŞİM ARAŞTIRMALARI 9. OKUL ÖNCESİ EĞİTİM ARAŞTIRMALARI 10. HEMŞİRELİK 11. MİMARLIK VE TASARIM 12. PSİKİYATRİ VE PSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARI 13. MÜZİK VE SAHNE SANATLARI 14. EKONOMİ YÖNETİMİ VE ARAŞTIRMALARI XI

12 Değerli Bilim İnsanları., Hatice Nur GERMİR Editör Dergimizin bu sayısında toplam 4 çalışmaya yer vermiş bulunmaktayız. Dergimizin bu sayısında yine birbirinden değerli farklı konularda ve disiplinlerde hazırlanmış çalışmalar bulunmaktadır. Her sayımızda olduğu gibi yine bu sayımızda da alanında uzman değerli hakemlerimiz sayının hazırlanmasına katkı sağlamış ve emek sarf etmiştir. Kendilerine bu katkılarından dolayı teşekkür ederim. Ayrıca dergimizin uluslararası alanda ve akademik çevrede tanınması konusunda çalışmalar yapan tüm ekip arkadaşlarımıza da ayrıca teşekkür ederim. Değerli yazar(lar) bu sayımız itibariyle geçmişten gelen tüm sayılardaki makaleler ile bu sayıdan itibaren yayınlanacak tüm makalelere artık DOI vermeye başlamış bulunmaktayız. Tüm yazarlarımızın geçmiş sayılarda yayınlanmış olan makalelerine yönelik DOI numaralarını derginin web sayfasından ilgili makalenin özetinin yayınlandığı sayfaya girerek özetlerin altında bulunan DOI numaralarını kullanmaları yeterli olacaktır. Bir sonraki sayımız Mayıs Haziran - Temmuz ve Ağustos aylarını içine alacak şekilde sistemdeki yerini alacaktır. Tüm okurlarımıza yazarlarımıza ve dergi kurullarında bulunan bilim insanlarına hayırlı uğurlu olmasını temenni eder saygılarımı sunarım. (Dergimizde etik kurul raporu gerektiren her türlü çalışmada yazar(lar) editörlüğe ve derginin siste mine yayın yüklerken gerekli etik kurul rapor bilgilerini girmekle yükümlüdür. Hiçbir koşul ve şartlarda oluşan ya da oluşacak bir sorunda problemde dergimiz, yayın kurulu, imtiyaz sahibi, yazı işleri, hakem ve bilim kurulları sorumluluk kabul etmez. Yazar(lar) bu bilgiyi dergiye yazılı olarak vermekle yükümlüdür. Bu konuda tüm sorumluluk yazar(lar) a aittir). Basın Yayın Kanunun 5187 gereğince basılı eserler yoluyla işlenen fiillerden doğan maddi ve manevi zarar m kapsamında dergimizde yayınlanan yayınların içeriği ve hukuki sorumluluğu tek taraflı olarak yazar(lar) a aittir. Dergimiz, yönetim, hakem, editör, bilim ve imtiyaz sahibi bu yü kümlülükleri kabul etmez. Dergimizde bilimsel içerikli, literatüre katkı yapan, bilimsel anlamda değer ifade eden çalışmalar kabul edilir ve yayınlanır. Bunun dışında siyasi, politik, hukuki ve ticari içerikli fikri sınai haklar kanununa aykırılık içeren yayınlara yer verilmez. Olası bir olumsuzluk durumunda yazar(lar) doğabilecek her türlü maddi ve manevi zararı peşinen kabul etmiş ve yüklenmiştir. Bu nedenle ikinci üçüncü ve diğer şahıs ile kurumlar konusunda dergimiz yönetimi ve kurulları hiçbir sorumluluğu kabul etmez. Bu yönde dergimiz ve kurulları üzerinde bir hukuki yaptırım uygulanması söz konusu olamaz. Eserlerin içeriği ve mevcut durumu yazar(lar) ait olup dergimiz bu yayınların sadece yayınlanması ve literatüre kazandırılması aşamasında görev üstlenmiştir. Tüm okuyucu, kamuoyu ve takipçilerine ilanen duyurulur. XII

13 Distinguished Scientists., We have published 4 articles in this volume of our journal. This issue is composed of scholarly articles prepared in different fields and disciplines. As in every volume, our specialist referees worked hard and contributed to the preparation of this volume. I extend my thanks to them for their contribution. I also thank the whole team who conduct studies for international and academic recognition of the journal. Dear author(s), we have started to give DOI numbers to all articles both the ones previously published and those that will be published as of this volume. All authors can learn the DOI numbers of their previously published articles from the web page where the relevant article s abstract is published, DOI number is just below the abstract. Our next volume that includes the months of May-June- July- August will be uploaded to the system. I hope this new volume will yield fruitful results for all our readers, authors and scientists in the boards of our journal. (In any kind of study requiring ethical board report in our journal, author(s) is/are obliged to enter the data of necessary ethical board report while uploading their publication to the editorship and journal system. Our journal, publication board, grant holder, editorial office, referee and science boards do not undertake any responsibility for a problem to occur under any circumstances and conditions. Author(s) is/are obliged to give this information to jo urnal in written. Allliability in this issue belongs to author(s)). As per the 5187 of Press Law, material and emotional damage arising from the actions via published works, the content and legal responsibility of the publications published in our journal within the scope of m unilaterally belong to author(s). Our journal, executive board, referees, editor, science board and publisher don t ac cept these obligations. The scientifically valuable papers with scientific content which contribute to literature are ac cepted and published in ourjournal. Apart from this, the papers with political, legal and commercial content whic h are against the intellectual property rights are not accepted. In case of a possible negative situation, author(s) is/ are regarded as accepting and undertaking all kinds of possible material and emotional damage beforehand. Therefore, our journal s management and other boards don t accept any responsibility regarding the second, third and other person s and institutions under any condition. In this sense, a legal sanction on our journal and its boards is out of question. The content and the current status of the papers belong to author(s) and our journal only takes part in the publication of these papers and contribution to literature. Respectfully announced to all readers, public and followers by publication. XIII

14 ACED HAKEMLİ PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ UHPADULUSLARARASI International Refereed Journal of Marketing and Market Researches KADIN VE ERKEKLERİN KOZMETİK ÜRÜNLERİ TÜKETİM ALIŞKANLIKLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA (1) A STUDY ON THE CONSUMPTION HABITS OF MEN AND WOMEN IN COSMETIC PRODUCTS Sefer GÜMÜŞ 1, Hande GÜLNİHAL GÜMÜŞ 2, Tuğbay Burçin GÜMÜŞ 3, Serpil GÜMÜŞ 4, Taner BİLİM 5 1 Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Pazarlama A.D. İstanbul / Türkiye 2-5 Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Doktora Öğrencisi İstanbul / Türkiye Öz: Eski çağlardan bu yana, kadınlar iyi bir görünüme sahip olmak ve yaşlanmayı geciktirmek için pek çok yönteme başvuruyor. Güzelliklerine çağlar boyunca methiyeler dizilen, Mısır prensesleri Nefertiti, Kleopatra, Truvalı Helen gibi kadınların hoş görüntüsüne sahip olmak için farklı farklı uygulama ve yöntemleri kullanmaktan çekinmiyor günümüz kadınları. Son yıllarda kişisel bakım ve kozmetik ürünü kullanımının erkekler arasında da yaygın bir şekilde artması, kozmetik sektörünün katlanarak büyümesini beraberinde getirmiştir. Kozmetik bir kimseyi daha çekici hale getirmek ya da görünüm sorunlarını gidermek için kullanılan ürünleri, bakımları ve tedavileri kapsayan bir kavramdır. Tüketiciler kişisel bakım olgusuna farklı anlamlar yükleme eğilimindedir. Bu farklılığın sebepleri arasında demografik özelliklerin etkili olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bazı bireyler kişisel bakımı daha çok vücut temizliği ve genel anlamda vücut bakımı olarak ele alırken, diğerleri kişisel bakımı sağlıklı olma yönünde yapılan her türlü girişimler olarak değerlendirmiştir. Günümüz erkekleri de, en az kadınlar kadar kendilerine özen göstermektedir. Çoğu erkek, düzenli olarak bakım kremleri kullanıyor; manikürpedikür ve cilt bakımı yaptırıyor. Böyle olunca da, erkekler için hazırlanan yüz temizleme jelleri, vücut sıkılaştırıcı ürünler, cilt yağlanmasını ve kırışıklıkları önleyen bakım kremleri büyük ilgi görmektedir. Abstract: Since ancient times, women have a good view and refers to the many ways to delay aging. The beauty of praise arranged through the ages, Egyptian princesses, Nefertiti, Cleopatra, Helen of Troy, women like to have a pleasant appearance is not afraid to use different methods in different applications and today s women. In recent years, the use of personal care and cosmetic products are widely among men increased exponentially growing cosmetic industry brings. Cosmetics make it more attractive a person is used to troubleshoot or view products, treatments and cures is a concept covering. Consumers tend to install different meanings to the phenomenon of self-care. Among the reasons for this difference will not be wrong to say that the demographic effect. Some individuals are more personal care body care body cleansing and discussed in a general sense, while the others all kinds of personal care initiatives considers to be healthy. Today s men also takes care of them at least as much as women. Most men, on a regular basis using care creams, skin care, manicure-pedicure and doing it. As such, for men, the facial cleansing gels, body firming products, skin care creams to prevent wrinkles in the lubrication and enjoys great popularity. Key Words: Cosmetics, Consumer, Consumer Behavior Anahtar Kelimeler: Kozmetik, Tüketim, Tüketici Davranışları Doi: /UHPAD (1) Sorumlu Yazar: Sefer GÜMÜŞ, Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Pazarlama A.D. İstanbul / Türkiye Geliş Tarihi / Received: Kabul Tarihi/ Accepted: Makalenin Türü: Type of article (Araştırma Uygulama / Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None Etik Kurul Raporu Yok None of Ethics Committee (Araştırmada Kurum İzni Var / Yok) YOK The Research Council Permit Yes / No NO 1

15 GİRİŞ UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) İnsanlar, kadın ya da erkek binlerce yıldan beri güzelleşmek, kendilerini başkalarına beğendirmek, genç görünmek, yüzlerindeki kırışık, yara, sivilce ya da çeşitli izleri gizlemek, güneşten, rüzgârdan, edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz soğuktan ciltlerini korumak, vücutlarındaki istenmeyen tüyleri gidermek, saçlarının dökülmesini önlemek ya da rengini değiştirmek için boyalar, merhemler, losyonlar, parfümler yapmışlardır. Kozmetik her bireyin zaman zaman ihtiyaç duyduğu bir sektördür. Kadın veya erkek tüm insanların ortak noktasıdır beğeni duygusu. Bu noktadan hareketle kozmetik tarih boyu var olmuştur ve var olmaya da devam edecektir. Kozmetik ürünleri üretildiği alanlara göre bazı zamanlar kullanılması zorunlu ürünler piyasa çıkarmaktadırlar. Kozmetik sektörünün son zamanlarda büründüğü bu yapı kozmetik sektöründe yavaş yavaş cinsiyet ayrımını ortadan kaldırmaktadır. Makalemizde tüketici, tüketici davranışları gibi bazı kavramlara yer verilmiştir. Bu kavramları daha iyi anlayabilmek tüketicinin satın alma kararının nasıl oluştuğu hakkında bize ip uçları vermektedir. Ayrıca kozmetik ile ilgili kavramlar üzerinde durulmuş, kişisel bakım olgusu, kozmetik sektörünün piyasası, kozmetik ürünlerinin sınıflandırılması gibi bazı kozmetiğe dair literatür çalışmaları yer almıştır. 1.TÜKETİCİ VE TÜTETİCİ DAVRANIŞLARI Tüketici, iktisadi mal ve hizmetleri belirli bir bedel karşılığında satın alarak kullanan kişidir. Tüketim denildiğinde daha çok maddi anlamda tüketim anlaşılmaktadır. Hâlbuki maddi tüketim öğelerinin dışında maddi olmayan kültür, eğlence gibi tüketim öğeleri de vardır. Dolayısıyla, tüketicinin duygusal ve düşünsel ihtiyaçlarıyla da ilgilenmek gereği vardır (Karalar, 2001: 9). İnsanlar çoğu zaman ürünlerini fonksiyonel özellikleri için değil sahip oldukları çeşitli anlamlar için almaktadır. Modern tüketim toplumlarında tüketim olgusunun duygusal, hissi ve tecrübe boyutunun öne çıktığını satın alma sürecinde geleneksel anlayıştan belirgin derecede sapmalar ve farklılıklar gösteren hazcı tüketim, tüketici davranışları açısından giderek fazla oranda inceleme konusu olmaktadır (Türedi, 2007: 6-7). Tüketici belli ürünleri ve markaları, sadece o ürünün kişiliğini anlatması veya sosyal statüsünü belirlemesi amacıyla kullanılmasını değil aynı zamanda içsel psikolojik ihtiyaçlarının tatmin edilmesi amacıyla da kullanmaktadır. Kişiyi herhangi bir ürünü satın almaya yönelten belirli bir gereksinim vardır. Ancak bu gereksinim, her tüketici tarafından farklı biçimde algılanmakta, buna bağlı olarak ta tüketiciler belirli bir ürünü satın alırken farklı güdülerin etkisinde kalmaktadırlar. Tüketici bir bakıma pazarlama teorisi ve uygulamasının gelişmesinde motor görevi görmüştür denilebilmektedir. Nitekim hedef pazarın seçiminden pazarlama bileşenlerinin geliştirilmesine kadar her alanda tüketici damgasını görmek mümkündür (Penpece, 2006: 5). 2

16 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) 1.1.Tüketici Davranışları İnsanların gereksinim önceliklerinin ve ürün seçimlerinin neler olduğu konusuna ışık tutmak amacıyla çeşitli araştırmalara konu olmuş ve incelenmiş tüketici davranışları, literatürde birçok tanımla kavramsallaştırılmıştır. Tüketici ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin 2003: istatistiksel 3). olarak analiz edilmesi edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz davranışlarını; mal ve hizmetleri satın alan tüketicilerin hangi ihtiyaç ve motivasyonlarla o ürünleri satın aldıklarını araştıran ve işletmelerin pazarlama çabaları için kaynak oluşturan sosyal bir alan olarak tanımlamıştır. Tüketici davranışları; insanların ürün seçimi, satın alımı ve kullanımı sürecinde, onların zihinsel, fiziksel ve sosyal özelliklerinden etkilenen ve bu etkilerle şekillenen ve satın alıma dayalı olan ekonomik davranışlar bütünü olarak belirtilmiştir (Tayfun & Yıldırım, 2010: 45). techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis (Mucuk, were applied 1999: and 79). the research was Tüketici davranışlarını kavramada aydınlatıcı olan önemli bir ayırım, tüketicinin satın alma kararı ve satın alma davranışının farklı süreçler olmasıdır. Tüketici davranışı bilim dalı, birçok alanı kapsar. Bireylerin veya grupların seçimlerini, satın almalarını, ürünleri kullanımlarını veya kullanmamalarını, istek ve ihtiyaçlarını tatmin edecek hizmetleri, fikirleri veya deneyimleri kapsayan süreçleri içeren, bir çalışma sahasıdır. Tüketiciler birçok şekilde olabilirler; annesine pokemon kartları alması için yalvaran sekiz yasındaki bir çocuktan, büyük bir şirkette milyonlarca dolar tutarında bilgisayar sistemi almaya karar veren bir yöneticiye kadar sınıflandırılabilirler (Dal, 2009: 7) Tüketici Davranışlarını Etkileyen Faktörler Tüketici gerek birey olarak gerekse sosyal açılardan (çevre, aile, referans grupları, rol ve statü vb.) birçok faktörün etkisi altındadır. Bu faktörler, tüketicinin satın alma davranış kararlarını çeşitli biçimlerde etkilemektedir (Ünlüönen & Tayfun, Tüketici niçin A marka mal veya hizmeti B marka mal veya hizmete tercih etmektedir? Belirli mal veya hizmetleri, niçin hep belirli bir yerden alma eğilimi göstermektedir? Bu tür soruların cevabını bulmak esasen oldukça güçtür. Bazı zaman, tüketicinin kendisi bile satın alma davranışının gerçek sebeplerini tam olarak anlamaz. Ama önemli tüketici ihtiyaçlarını ve davranış biçimlerini anlamak, işletmenin pazarlama çabalarını onlara yöneltmek bakımından büyük öneme sahiptir Referans ( Danışma ) Grupları Birey çevresi ile alış veriş halinde olan açık bir sistemdir. Çevre ile olan bu alışverişte, bireyin tutum ve davranışları, ilişkide olduğu gruplardan etkilenir. Bireyin satın alma davranışları da sosyal etkilere açıktır ve sosyal gruplarla olan ilişkilerden önemli derecede şekillenir. Bireyin davranışını biçimlendirmekte önemli olan danışma grubu, birbirleri ile ilişkide bulunan ve bireyin tutum ve davranışını etkileyen bir insan topluluğu olarak tanımlanmaktadır (Tapan, 1979: 34). Referans grupları kişiliğin sekilenmesinde, bilgi ve becerinin gelişmesinde etkili olan gruplardır. Referans 3

17 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) grupları toplumsallaşma süreci aracılığıyla tüketicinin satın alma davranışını etkiler. Referans gruplarını iki kategoriye ayırabiliriz; Birincil Gruplar: Kişiyi yüz yüze ilişkilerde etkileyen ailesi, yakın arkadaşları, akrabaları, komsuları, is arkadaşlarıdır. Yakın çevresinin tavsiyesi reklamlardan bile etkili olabilmektedir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz İkincil Gruplar: Kişinin üyesi olmadığı gruplar ve yakın temasta olmadığı kimseler, ünlü sporcular ve ünlü sinema yıldızlarından oluşur. Tüketiciler referans gruplarının deneyimlerinden, tavsiyelerinden yararlanır, ikincil grupları taklit etmek amaçlı onların yaptıklarını örnek alabilir (Erdoğan, 1987: 332). Günümüzde bireyler çeşitli sosyal grupların üyesi durumundadır. Bir sosyal grubun, danışma grubu olabilmesi için, bireyin davranışı üzerinde etkili olabilmesi gerekir. Sözgelişi, aile bir danışma grubudur. Benzer şekilde mesleki dernekler, klüpler, partiler de birer danışma grubudur. Danışma grupları çeşitli ölçütlerden hareketle sınıflandırılmaktadır (Cömert & Durmaz, 2006: 356) Aile Eslerin karar alma sürecinde eşit olduğu durum: Evin veya tatil yerinin seçimi. Kocanın kararlarda egemen olduğu durum: Televizyon, DVD oynatıcı, araba seçimi. Kadının kararlarda egemen olduğu durum: Temizlik ürünleri, kadının kendi giysilerinin seçimi. Eslerin bağımsız karar verdiği durumlar: Kişisel bakım ürünleri, reçetesiz İlaçların seçimi (Doğan, 1996: 170). 20. Yüzyılın ortalarından itibaren geniş aile kavramı yerini çekirdek aile kavramına terk etmiş bulunmaktadır. Bu kapsamda anne baba ve ergenliğe erişmemiş çocuklar akla gelmektedir. Ailenin ihtiyaç ve harcamaları, ailedeki çocuk sayısına ve ebeveynlerden kaçının ev dışında çalışıp bütçeye katkıda bulunmalarına bağlıdır. Aile bireyleri yaşlandıkça veya aile birey sayısı farklılaştıkça, ürün tercihleri ve ihtiyaçlar da farklılık gösterir. Bu arada yaşlanmayla birlikte gelirin artması ve ailenin daha nitelikli ve özelliği olan ürünlere yönelmesi düşünülebilir (Cömert & Durmaz, 2006: 356) Roller ve Statüler Statü, daha çok kişinin çevresindeki insanların veya grupların toplum içinde ona uygun gördükleri yeri ifade eder. Her birey zorunlu veya isteyerek farklı statüler elde eder ya da mevcut statülerinden vazgeçebilir veya kaybedebilir. Aynı zamanda kişiler statülerini tek başına belirleyemezler. Bireylerin sahip olduğu statüyü belirleyen faktörler şunlardır: 1) Statünün en evrensel ölçütü servet sahipliğidir. Genel olarak bütün toplumlarda mülkiyet sahipliği, statülerin yukarı veya aşağı olmasını belirleyen en önemli etkendir. 2) Bazı toplumlarda soy bağı kişiye aşağı veya yukarı bir statü sağlar. 3) Geçirilen eğitim basamaklarının sayısı ve çeşidi de toplumsal statünün belirleyicileri arasındadır. 4

18 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) 4) Bazı durumlarda kişinin dinsel inanış ve fikirleri de toplumsal statülerin belirleyicisi olabilir. 5) Cinsiyet ölçütü de statüler üzerinde etkilidir. Cinsiyet, birçok toplumda statü belirleyicisi olarak kullanılır. Toplumsal statüler elde ediliş biçimlerine göre iki gruba ayrılır: edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Verilmiş statüler: Bunlar doğuştan gelen ve çoğunlukla değişmeyen statülerdir. Statüyü belirleyen cinsiyet, soy, milliyet gibi etkenler doğuştan elde edildiği için verilmiş statülerdendir. Bir dine, bir ulusa üye olma, gibi statülerin ilk elde edilişi doğumla olur. Kazanılmış statüler: İnsanın yaşam içerisinde emek, eğitim ve deneyimleri ile sonradan kazandığı statülerdir. Bu statüler sonradan değiştirilebilirler. Statüyü belirleyen etkenlerden servet sahipliği ve eğitim yoluyla elde edilen konumlar kazanılmış statülerdendir. Öğretmen, öğrenci, tüccar, anne ve baba olmak kazanılmış statüye birer örnektir (Öztürk, 2004: 43-44). İnsanlar toplumun içindeki statülerini gösterir biçimde tüketim yaparlar. Dolayısı ile statü, satın alma davranışlarını etkileyen bir unsur olmaktadır. Tüketici, statüsünün gereklerine göre mal ve hizmet satın alması yapmaktadır. Bir öğretmen her zaman şık giyinmeli, bir doktorun alacağı otomobil iyi bir marka olmalıdır. Bir diğer örnek ise Türkiye de müteahhitlerin Mercedes marka otomobil kullanmaya yönelmeleri olabilir Psikolojik Faktörler Tüketici satın alma karar sürecini etkileyen dört faktör vardır. Bunlar: Güdü (Motivasyon), Algılama, Öğrenme ve Tutum Motivasyon (Güdüleme) İnsan davranışının temelini ihtiyaçlar oluşturur. İhtiyaç, bireyin hissettiği eksiklik ve bunun sonucunda duyduğu gerginliğin ifadesidir. Güdü de uyarılmış bir ihtiyaçtır. Bu ihtiyaç doyurulmalı, duyulan gerilim azaltılmalıdır. Açlık, güvenlik dileği, saygınlık isteği güdüler arasında sayılır. Genel anlamda güdülenme, kişinin içsel ya da dışsal bir uyaranın etkisiyle harekete geçmesi demektir (Cemalcılar,1999: 57-58). Güdülerin özelliklerini aşağıdaki gibi açıklayabiliriz: - Güdüler ihtiyaçlara bağlı olarak ortaya çıkar. Bu nedenle birçok durumda yanlış olarak ihtiyaç ile güdü birbirlerinin yerine kullanılır. Hiçbir güdü tek başına oluşmaz ve her güdünün karşılığı olan bir ihtiyaç vardır. - Güdüler eyleme yön verirler. Güdülerin mutlaka bir yönü vardır. Tüketicinin ihtiyaçlarını gidermek için yapacağı eylemleri yönlendirirler. Ancak her zaman aynı yönde değildirler. Güdüler her zaman kişiyi doğru eylemlere yönlendirmeyebilir. 3-Güdüler tüketicinin gerilimini azaltır. Tüketici güdülerinin temel amacı gerilim gidermektir. İhtiyaçların ortaya çıkması ile başlayan gerilimi azaltmak için tüketici güdüleri ile harekete geçer. 5

19 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) 4. Güdüler bir çevre içerisinde oluşur. Tüketicinin içinde bulunduğu çevre güdülerin üzerinde önemli bir etki yaratır. Hangi çevre etmenlerinin, hangi güdüler üzerinde ne tür etki yarattığının bilinmesi pazarlamacılar için önemlidir (Akyüz, 2006: 21). Abraham Maslow un ihtiyaçlar kuramı; insan ihtiyaçlarının hiyerarşik olarak sıralandığı ve en önemli ihtiyacın en önce tatmin edilmeye çalışıldığını öne sürer. Bu ihtiyaç karşılanınca sıradaki diğer ihtiyaç giderilmeye çalışılır Algılama edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Tüketici algılaması, onun kendi kişisel iç dünyasından olduğu kadar, mamulün dış görünüşü ya da fiziksel özellikleri tarafından belirlenir. Diğer yandan tüketicinin belleğinde -kendi benlik kavramı- bir takım simgeler var olduğuna göre, pazarlamacının görevi, mamulde hitap edilmesi düşünülen alıcı kitlesinin aradığı imgeyi yaratmak ve pazarlama çabalarını bu yöne kanalize etmek olmalıdır. Ayrıca, tutundurma çabalarından olumlu sonuç alabilmek için belirli Pazar bölümlerindeki tüketicilerde, mamulü satın almaya devam etmeleri için o mamulün kendilerine uygun olduğu izlenimimi yok etmemeğe ve diğer pazar bölümlerindeki tüketicilerde de benzer algıları yaratmaya dikkat etmelidir (Vural, 2007: 58) Öğrenme Öğrenme deneyimlerin neden olduğu bir davranış değişikliğidir. Öğrenme, ancak tekrar edilerek gerçekleşir. Örneğin bir ürünün reklamı birkaç defa tekrarlandığı zaman tüketici tarafından öğrenilir. İnsan davranışlarını yönlendirmede öğrenme sürecinin büyük yeri ve önemi vardır. Psikologlara göre, insanın psikolojik varlığı ve özelliği, geniş ölçüde, öğrenme süreci boyunca elde edilen deneyimlerle belirlenir. İnsan beyni kapalı bir kutudur; belirli uyarıcılar (tembihler, etkiler) girer ve kutunun içerisinde bazı işlemlerin olmasıyla davranış şekilleri ortaya çıkar. Öğrenme; bireyin, tecrübelerinden oluşan davranışlarındaki değişmelerdir. Fakat öğrenme ile; açlık, yorgunluk, büyüme gibi fizyolojik koşulların neden olduğu davranış değişiklikleri kastedilmez. Bireyler bu değişikliği hareket ettikleri zaman kazanırlar (Kotler, 1984: 173). Pazarlama eylemleri açısından öğrenme; bireylerin gelecekteki benzer davranışlarını yönlendiren, satın alma ve tüketime ilişkin bilgileri ve deneyimleri kazandıkları süreçtir ve tüketici bu süreci yaşarken gereksinimlerini karşılayan, onu motive eden, satın alma eyleminde rasyonelliği ve satın alma sonrasında da optimum doyumu sağlayan uygulamaları gerçekleştirmek ve deneyimlerini öğrenme sürecine uygulamak durumundadır Tutum ve İnançlar İnanç ve tutumlar çeşitli eylemlerle şekillenip, satın alma davranışına yön verir. İnanç, kişinin nesnelerle ve düşüncelerle ilgili tanımlayıcı düşünceleridir.bir başka şekilde İnanç: kişinin bir şey hakkında kişisel deneyim ya da dış çevreden edindiği bilgi fikridir. Tutum, bir kimsenin bir eşya veya bir fikir karşısında, devamlıca sürdürülen iyi veya kötü değerlendirmeleri, hisleri ve hareket temayülleridir (Yükselen, 2003: 104). 6

20 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tutumu kişinin herhangi bir şeye karşı bakış açısı olarak değerlendirebiliriz. Bu, ürün, satıcı, reklâm, firma, ortam ya da fikirlere karşı olumlu ya da olumsuz değerlendirmeler, duygular ve eğilimler tutumu oluşturan öğelerdir. Tutumlar kendileri gözlenememesine karşın, gözlenebilen ve incelenebilen davranışları ortaya çıkaran eğilimlerdir. Bu eğilimlerin incelenmesi ise, tutumu oluşturan bileşenleri incelemeyi zorunlu kılmaktadır. Bazı araştırmacılar tutumları inanç ve değer ilişkisi olarak açıklamaya çalışmışlardır. (Islak, 1997: 47). edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz İnançlar, bireylerin herhangi bir şey hakkında sahip oldukları tamamlayıcı düşüncelerdir. Ürün ve marka imajı oluştururlar. Tutumlar, bireylerin bir nesne veya fikre yönelik sürekli ola duyguları, eğilimleri, taraftarlığı, tarafsızlığı ya da değerlendirmeleridir. Diğer bir deyişle tutum, kişinin objektif bir durum karşısında o durum ile ilgili düşünce, duygu ve davranışlarını düzenli bir biçimde belirleme tarzıdır (Cömert & Durmaz, 2006: 357). oluştuğundan, ev eşyalarına talep daha çoktur İnsanların gereksinimlerinin belirlenmesi, satın alma davranış kalıplarının biçimi, belli ihtiyaçların ön plana çıkmasında içinde bulunduğu yaş grubunun etkisi olabilmekte, bu durum hedef kitlenin belirli ürün ya da hizmetlere yönelmesine neden olabilmektedir. Bireylerin belirli bir ihtiyacı karşılayan çok çeşitli ürün ya da hizmetler içinden birinin seçilmesinde yaşa bağlı olarak gelişen isteklerin ve beklentilerin etkili olduğu görülmektedir. Yaşa yönelik gerçekleştirilen araştırmalarda gençlerin yetişkinlerle karşılaştırıldıklarında gençlerin tercihlerinde daha fazla değişim görüldüğünü, yetişkinlerin ise daha bağlılık içeren davranışlar sergiledikleri görülmektedir. Satın alma kararları kişilerin yasından, aile yasam dönemi içinde bulundukları aşamalardan, yasam stili ve kişilik gibi dışa dönük özelliklerinden etkilenir. Örneğin yaslılar için sağlıklı yasam ve diyet ürünleri önemli olması gibi (Tek, 1997: 204) Demografik Faktörler Tüketici satın alma karar sürecini etkileyen dört faktör vardır. Bunlar: yaş, meslek, ekonomik koşullar, yaşam sitili Yaş Yaş, yiyecek, giysi, mobilya, eğlence, vb. ihtiyaçlar ve istekler tüketicinin yaşıyla yakından ilgilidir. Sözgelişi, yaş grubu, plak, giysi, gibi malları talep ederken; yaş grubunun mesleğe yeni atılanlardan ve aile kuranlardan Meslek Tüketicinin eğitim düzeyi ve mesleği çoğunlukla geliri ile doğru orantılıdır. Eğitim gören kişiler belirli bir mesleğe sahip olmakta ve bu mesleğin gerektirdiği belirli bir düzeyde gelire kavuşmaktadırlar. Bu nedenle eğitim-meslek-gelir seviyesi çoğunlukla birbirine bağlı olarak incelenmektedir. Bu ilişki daha çok eğitim ile kazanılan meslekler için geçerlidir. Daha ayrıntılı bir inceleme yapıldığında serbest meslekte istisnalarla karşılaşmak mümkün olmaktadır. Örneğin ticaretle uğraşan bir 7

21 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) kişi yüksek düzeyde gelir elde etmesine rağmen fazla eğitim almamış olabilir. Sahip olunan meslek kişinin davranışları hakkında birçok bilgi içermektedir. Bilgi ve tecrübe alanı, mesleğin gerektirdiği genel tutumlar gibi. Tüketicinin mesleği, her sedyen önce gelirini belirler. Ayrıca çalışma süresi, yine gidip gelmek için harcadığı zaman ile bos zaman süresi ve bos zamanı değerlendirme biçimi pazarlama açısından önemlidir (Cemalcılar, 1986: 58) Ekonomik Koşullar edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Kişinin ekonomik durumu ürünü ve marka seçimini etkileyen baslıca faktörlerdendir. Ekonomik durum, harcanabilir gelirin düzeyine, devamlılığına, ele geçiş zamanına, tasarruflarına ve likit olan ve olmayan aktif değerlerine kredisine ve harcama ile tasarruf arasındaki tercihlerine bağlıdır Örneğin, ücretli bir çalışan alışveriş yapmayı maaş aldığı günlerde tercih etmesi ya da maaşına göre harcama eğiliminde olması gibi (Tek, 1997:204). Gelir, satın alma davranışını etkileyen önemli bir faktör olmakla birlikte diğer faktörlerle de birebir bağlantılı, hatta onların üzerinde direkt etkilidir. Kişisel gelir, kişilerin ellerine geçen gelir toplamını gösterir. Ama bu gelirin bir kısmı vergilere gider. Kişisel gelirden vasıtasız vergiler çıkarılırsa harcanabilir veya kullanılabilir gelir elde edilir. Harcanabilir gelir, tüketicilerin gerçek satın alma gücünü gösterir. İsteğe bağlı harcanabilir gelir ise, kişilerin belirli veya alışıla gelen bir hayat düzeyini sürdürmek için kullanılan gelirdir. Diğer önemli bir gelir unsuru da aile geliri olup, ailedeki tüm kişilerin gelirleri toplamıdır. Pazarlama açısından tüm bunlar ama özellikle aile geliri önemlidir (Aytuğ, 1997: 47) Yasam Stili Aynı sosyal sınıf, alt kültür ve hatta aynı meslekten olan insanlar bile çok farklı hayat tarzlarına sahip olabilirler. Kişinin yasam sistemi, onun faaliyet, ilgi ve fikirlerinde ifadesini bulan yasam tarzıdır. Yasam stili, kişinin sosyal sınıfı ve kişiliğinden daha fazla şeyleri içerebilir. Bir kişinin sosyal sınıfı bilinirse, onun davranışları tahmin edilebilecek ya da gösterdiği davranışların nedenleri açıklanabilecektir. Yasam stili değişkenlerinin içinde etkinler, ilgiler ve fikirler yer almaktadır. Yasam stilleri satın alma davranışlarını etkilemektedir. Birçok firma bundan hareket ederek pazarlama stratejilerine önem vermektedir (Tek, 1997:205). 3. TÜKETİCİ KARAR ALMA SÜRECİ Pazarlayıcılar kendi ürünlerinin satın alınmasındaki işlemin safhalarını nasıl öğrenebilirler? Kendilerinin nasıl hareket edebileceklerini düşünürler. Ürünü son zamanlarda satın alan küçük sayıda müşterilerde mülakatlar yapılabilir. Onların hangi yollardan geçtikten sonra satın almaya karar verdiklerini sorabilirler. Veya ürünü satın almak isteyen müşterilerle temas kurabilir. Ve onları satın alma işleminden nasıl geçtiklerini, sesli olarak anlatmaları istenir Sorunun Belirlenmesi Satın alma işlemi, satın alıcının bir mesele veya ihtiyaçla karşı karşıya bulunduğunu anladığı za- 8

22 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) man başlar. Bu ihtiyaç, dâhili ve harici dürtülerle de hareketlendirilebilir. Satın alma karar süreci, tatmin edilmemiş bir ihtiyacın gerilim yaratmasıyla başlar. Bu, biyolojik ihtiyacın duyması veya reklam veya görme gibi bir dış etkiyle ortaya çıkar. İhtiyaç duyulunca, bunun nasıl giderileceği sorunuyla karşılaşılır (Mucuk, 1998: 89). Tüketici istediği durumla mevcut durum arasında bir ayrılık, bir uymama görürse bir sorun var olduğunu anlayacaktır. Örneğin bir kişi her sabah kalkınca arabasının zor çalıştığını veya sık sık arıza yaptığını görünce bir sorunla edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz karşı karşıya olduğunu fark edebilir. Bu olayın var olduğunu gören tüketici bir şeyler yapması gerektiğine karar verebilir. Güvenilebilecek bir otomobil ihtiyacının varlığını ona otomobilin sık sık arıza yapması fark ettirecektir (Zeyyat, 1993: 36) Enformasyon Araştırması İlgisi hareketlendirilmiş bir tüketici, daha fazla bilgi arayacaktır. Biz bu şekilde hareketlendirilmenin iki seviyesini belirleyebiliriz. Araştırmanın yumuşak tutulması safhasına arttırılmış dikkat denir. Bu seviyedeki bir kimse, bir ürün hakkında daha fazla bilgi edinmeye açıktır.daha sonraki seviyede, bir kimse, faal enformasyon araştırmasına girer: okunması gereken malzemeyi arar, arkadaşlarına telefon eder, ve ürün hakkında bilgi edinmek için dükkânları dolaşır. Bazı durumlarda satışı yapmak için gereken bütün unsurlar vardır. Yoğun bir ihtiyaç söz konusudur. Bu ihtiyacı giderecek güzel bir ürün vardır ve bu ürün oradadır. Yani satış sağlanmıştır. Ayakta atıştırılan yiyeceklerin satın alınması bu duruma bir örnektir. Açsınızdır, açlığınızı bir hamburger ve patates kızartması giderecektir, bir ayakta yiyecek lokantası yakınınızdadır, dolayısıyla durur ve bu yiyeceği alırsınız. Ancak çoğu durumlarda satış bu kadar da kolay değildir. Tüketici ihtiyacını hemen gideremez, çünkü bir şeyler eksiktir. Örneğin tüketici hangi marka ürünün ihtiyacını en iyi şekilde gidereceğini ya da ürünü nerede alacağını bilemeyebilir. Bu gibi durumlarda tüketici bulabildiği bilgileri not alacak ve daha ilerideki bir satın alma faaliyetinde hatırlayacaktır. Tüketici bir ihtiyacın var olduğunu görünce bilgi toplamaya başlar. Tüketici çeşitli bilgiler arayacaktır. Bazılarına değinelim: Malların özellikleri, satıcıların özellikleri, değişik markaların var olup olmadığı ve bunların özellikleri, garantiler, kullanma bilgileri, fiyatlar vb Satın Alma Kararı Tüketici değerlendirmesini yaptıktan sonra bile seçilen ürünü almayabilir. Sosyal faktörler ve beklenen koşullar bu satın alma girişimini etkileyebilir. Sosyal faktörler satın almaya diğerlerinin gösterdiği tepkileri yansıtır. Sosyal faktörlerin diğer kişinin tercihi, ne kadar beğenip beğenmediğine ve o kişinin görüşüne ne kadar önem verdiğine bağlıdır. Burada birincil referans gruplarının güçlü etkisi vardır. Beklenen koşullar tüketicinin dış koşulların ne olacağına ilişkin beklentileridir. Bu koşullardaki bir değişime, örneğin bir ekonomik 9

23 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) durgunluk tüketicilerin satın alma ertelemesine neden olabilir. Tüketiciler, deneme ve tekrarlanan alışverişler olmak üzere iki çeşit satın alma davranışı gösterirler. Özellikle ilk kez satın alınan ürünlerde tüketici, küçük miktarları tercih ederek ve deneme satın alımı olarak isimlendirilen davranışları uygular. Deneme satın almanın amacı satın alınan yeni ürünün kullanım yoluyla değerlendirilmesidir. Hemen hemen her tüketici ilk kez kullanıcı ürün için bu tip satın alma davranışına başvurur. Deneme kullanımı sonucu tüketici yeni ürünün edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz ihtiyacını önceden kullanılan ürünlerden daha iyi giderdiğine inanırsa ürünü tekrar satın alır (Kavas, 1995: 56) Kozmetikte kişisel Bakım Olgusu Toplam hane sayısı içinde alışverişlerde en büyük grubu %68 ile ev kadınları oluşturuyor. Tüketim harcamalarında ise, kadınlar erkeklere göre %23 giyime, %8 sağlığa ve kişisel bakıma harcama yapıyorlar. Genç kadınlar daha fazla güzellik ve harcamalarına öncelik verirken, orta yaştaki kadınlar daha çok giyime yöneliyorlar (Sarıkaya, 2007: 220). Hatta birçok kişinin kişisel bakım adı altında farklı ve hatalı uygulamalar yapmakta olduğu ve bunun da uzun dönemde kişinin sağlığını olumsuz yönde etkilediği müşahede edilmektedir. Bakımlı olma ve estetik konusuyla yakından ilgili bir kavram olan kozmetik kavramına bakmak yararlı olacaktır. Kozmetiğin tanımı ve kapsamı, uluslararası düzenlemelerde olduğu gibi 5324 sayılı Kozmetik Kanununda içerisinde..insan vücudunun epiderma, tırnaklar, kıllar, saçlar, dudaklar ve genital organlar gibi değişik dış kısımlarına, ağız ve dişlere veya mukozaya uygulanmak üzere hazırlanmış, amacı veya yan amacı bu kısımları temizlemek, koku vermek ve korumak suretiyle iyi bir durumda muhafaza etmek, görünümünü değiştirmek ve vücut kokularını düzeltmek olan,... maddeler veya preparatlar şeklinde yapılmaktadır (Kozmetik Kanunu, 2005). Dolayısıyla kozmetiğin amacı vücudun parçalarını iyi bir şekilde kalmasını muhafaza etmek, görünümünü değiştirmek, temizlemek, koku vermek ve korumaktır Kişisel Bakım Pazarı 2010 yılı Dünya kozmetik sektörünün 240 milyar doları aştığı belirtilmektedir. Bu süreçte Avrupa pazarının ulaştığı ciro rakamının ise 42 milyar Avro seviyelerinde olduğu ifade edilmektedir. Türkiye de her sene yüzde 30 büyüyen kişisel bakım pazarının hacmi 2,5 milyar Avro ya ulaşmış bulunmaktadır. Buna rağmen, tüketim hâlâ Avrupa nın çok gerisinde. Avrupa da 100 kadından 47 si kozmetik ürünleri kullanıyor. Bu oran Türkiye de sadece yüzde 3. Türkiye, kişi başına düşen 11 Avro luk yıllık kozmetik harcamasıyla Avrupa da alt sıralarda yer almaktadır. Avrupa ortalaması ise 80 Evro civarında olduğu ifade edilmektedir (Takvim, 2011). 74 milyonluk Türkiye de, kişisel bakım ürünü satan yaklaşık 200 mağaza var, ancak bunların sayısı artan AVM sayılarına paralel olarak artmaktadır. Başka bir deyişle, 350 bin kişiye bir mağaza düşmektedir. 42 milyon nüfusa sahip İspanya da ise bu alanda 10

24 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) faaliyet gösteren yaklaşık 3 bin firma bulunmaktadır. 11 milyonluk Yunanistan ın kişi başına kozmetik harcaması Türkiye dekinden yedi kat fazla olduğu ifade edilmektedir. Kişisel bakım sektörü büyürken organize perakendecileri de yanında sürüklemekte olduğu vurgulanmaktadır. Kişisel bakım zincirleri, organize perakende pazarından yüzde 8 civarında bir oranda paya sahip olduğu öne sürülmektedir. Büyümenin bir nedeni de hızlı kentleşme olarak gösteriliyor. Son birkaç yılda, özellikle de alışveriş merkezlerinin art arda açılmasıyla, oyuncu edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz sayısında da hızlı bir artış yaşanmaktadır. On yıl öncesine kadar sektörde 2 3 küçük ya da orta ölçekli yerli zincir faaliyet göstermekte iken yabancı yatırımcıdan bahsetmek ise imkânsızdı. Şimdi ise yabancı yatırımcıların sayısı hızla artıyor (Uprak, 2011: 332) Tüketici Davranışlarında Cinsel Kimlik Farklılıkları Kadınların %86 sı fiyat etiketlerini karsılaştırırken erkeklerin %72 si etiketlerle ilgilenmektedir. Erkekler fiyatın önemini cinsel iktidarın göstergesi gibi algılamakta ve yüksek fiyattan alışveriş yapma eğilimi göstermektedir. Oysa erkekler için fiyat, ürün özellikleri ve performans daha fazla önem arz etmektedir. Gelişmiş toplumlarda başlayan bu değişim hızla tüm dünyaya yayılmaktadır. Günümüz kadınlarının eğitim seviyesi gittikçe yükselmekte, is hayatına katılımları artmaktadır. Bu gelişmelerle kadının zamana verdiği önem değişmiş, her ihtiyacını aynı yerde bulabileceği mekânlardan alışveriş yapmayı tercih etmeye daha rasyonel davranışlar sergilemeye başlamışlardır. Gittikçe bilinçlenen kadın tüketici profilleri, fiyat ve promosyonlu ürünlere karsı da duyarlı yaklaşmaktadırlar. Bir çoğu indirimlerden alışveriş yapmayı tercih etmektedir, satın almaya karar vermeden önce fiyat, marka, performans ya da diğerlerinden farklı olusu gibi çeşitli özellikleri karşılaştırmaktadır., Kimi zamanda sadece o anki duyguları ve düşünceleriyle hareket ederek satın alım gerçekleştirmektedir (Türedi, 2007: 32). 4. ARAŞTIRMANIN AMACI VE ÖNEMİ Bu çalışmada, kozmetik ürünlerinin kadın ve erkeklerde kullanım alışkanlıkları açısından pazara yeni girecek olan firmanın hedef kitleyi iyi tanıyıp anlayabilmek ve hedef kitlenin ihtiyaçlarına yönelik olası fırsatları değerlendirebilmek amacıyla yapılan bir araştırmadır Araştırmanın Yöntemi Araştırmada verilerin elde edilmesinde anket yönteminden yararlanılmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan anket tek bölüm ve 26 sorudan oluşmaktadır. Anketi 179 bay 211 bayan değerlendirmiştir. 20 yaş ve altı yaş grubu 5, yaş grubu 83, yaş grubu 157, yaş grubu 116 kişi, 40 yaş üstü 29 kişi bulunmaktadır. Kozmetik ve kişisel bakım tüketim alışkanlıkların araştırılması hedeflenmiştir. 390 katılımcıya 26 sorudan oluşan anket uygulanmıştır. Kozmetik kullanım alışkanlıkları cinsiyet, yaş, gelir, eğitim gibi demografik özelliklerden etkilenmektedir. ankete katılanlar kozmetik ürünleri için televizyon 11

25 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) reklamlarının, yazılı basın reklamlarının ve markanın önemli olduğunu vurgulamıştır. Bayanlar kozmetik ürünlerinin kendine güven ve sağlıkhijyen için gerekliliği baylara göre daha fazla vurgulamıştır. Baylarda kozmetik ürünlerinin başkalarını etkilemek önemini bayanlara göre daha fazla vurgulamıştır. ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin programı istatistiksel kullanılmıştır. olarak analiz edilmesi uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma 4.2. Araştırmanın daha kapsamlı hale Evreni getirilmiştir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Yapılan ön araştırmada kozmetik kullanımında başkalarının etkileme faktörünün, kendine güveni arttırmanın, hijyen ve sağlığın önemli olduğu görülmüştür. Bu faktörlere yönelik sorular hazırlanmıştır. Bireylerin tercih ettiği ürün grupları, tedarik noktaları, ürün tanıtımında etkilendikleri noktalar ve demografik sorularda ankette yer almıştır. Verilerin tanımlayıcı istatistiklerinde ortalama, standart sapma, oran, frekans değerleri kullanılmıştır. Oransal verilerin analizinde ki-kare test kullanılmıştır. Ortalamaların kıyaslanmasında mann-whitneytest inden yararlanılmıştır.korelasyon analizinde spearman korelasyon analizi kullanıldı. Analizlerde SPSS Bu araştırmanın evreni yaş sınırı olmadan istanbul kent nüfusunu temsil eden kadın, erkek kozmetik ürünleri kullanan ve kullanmayanlar üzerine kurulmuştur.bu çalışmanın örneklemi 179 erkek 211 kadın olmak üzere Toplam 390 kişi Araştırma Nisan 2014 tarihleri arasında yapılmıştır ARAŞTIRMANIN BULGULARI n % Tablo 1. Araştırmaya Katılanların Demoğrafik Özelliklerine Yönelik Bulgular Cinsiyetiniz Yaşınız Bay ,9% Bayan ,1% 20 Yaş Altı 5 1,3% Yaş 83 21,3% Yaş ,3% Yaş ,7% 40 Yaş ve Üstü 29 7,4% Anketi 179 bay 211 bayan değerlendirmiştir. 20 yaş ve altı yaş grubu 5, yaş grubu 83, yaş grubu 157, yaş grubu 116 kişi, 40 yaş üstü 29 kişi bulunmaktadır. 12

26 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 2. Eğitim ve Gelir Düzeyi n Lise ve altı 44 Ön Lisans 73 Eğitim Lisans 182 Özet : Yılları arasındaki TUİK Yüksek verileri Lisans kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak 91 ve Üstü analiz edilmesi uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak TLaraştırma daha kapsamlı 78 hale getirilmiştir. yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara TL göre de sonuca 131 gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; Gelir Düzeyi sanayi sektörü için tüketim TL aralığı arttıkça, 89 elektrik ve doğalgaz aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma TLmeydana gelmektedir. 37 Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, 4000 Tüketim, TL ve Sanayi, Üzeri Konut, Anova, 55TUİK, Fiyat Anket katılımcılarının eğitim dağılımı 44 kişi lise ve altı, 73 kişi ön lisans, 182 kişi lisans, 91 kişi yüksek lisans ve üstü şeklindeydi. Gelir düzeyi Tüketici Satın Alma Davranışlarına Yö- made more comprehensive. The purpose was to determine nelik Bulgular electricity and natural gas prices kişide TL, 131 kişide TL, 89 kişide TL, 37 kişide TL, 55 kişide 4000 TL ve üzerindeydi. Katılımcıların 230 u bekar, 160 ı evliydi. Grafik 1. Kozmetik Ürünler 13

27 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Ankette kullandıkları ürünler soruldu % 92 si parfüm, % 86,4 ü ağız ve diş bakım ürünleri, % 78,5 i deodorant, %72,3 ü sabun ve şampuan dışında banyo-duş ürünü, % 52,3 ü cilt bakım Tablo 3. Ürün Seçiminde Etki ürünleri, %46,6 si makyaj ürünü, % 42,6 sı saç şekilldendirme ürünü, %7,2 si tüy dökücü kozmetik ürünleri kullandığını belirtmişlerdir. n % şeklindedir. Marka Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan 234 çalışmada 60,0% ANOVA modeli Sanayi ve Arkadaş konutlarda tüketim ve DiğerYakın aralıklarına göre Önerisi elektrik ve doğalgaz 81 fiyatlarının 20,8% tespit edilmesi edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Diğer 28 7,2% Fiyat 25 6,4% Reklamlar 17 4,4% Ürün Görseli 5 1,3% Katılımcılar kozmetik ve kişisel bakım ürünleri seçiminde % 60 oranında markayı, % 20,8 oranın da arkadaş ve diğer yakın önerisini göze alıyorlar. Fiyat, reklamlar, ürün görseli, diğer sebepler % 19,2 lik bir etkide kalmaktadır. techniques Tablo for 4. analysis. Kişisel Moreover, Bakım tests Ürünlerinin of hypothesis Tedarik were applied Edildiği and the research Nokta was n % Eczane 31 7,9% İnternet 17 4,4% Katalog Ürünleri 32 8,2% Market - Mağaza ,9% Parfümeri - Spesifik Kozmetik Dükkanı Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri alırken en çok kullandığınız tedarik noktası hangisidir? ,6% 14

28 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Grafik 2. Tedarik Noktaları Kozmetik ürünleri alınırken en çok başvurulan nokta % 42,6 ile parfümeri-spesifik dükkanları, % 36,9 market-mağaza şeklindeydi. Eczane, internet, katalog ürünleri % 20,5 lik bir oranı almaktadır. (Tablo 4) Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerine aylık ortalama ne kadar harcıyorsunuz? Tablo 5. Harcama Tutarları techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis were n applied and the % research was 0-50 TL 120,00 0, TL 153,00 0, TL 83,00 0, TL 24,00 0, TL ve üzeri 10,00 0,03 Kozmetik ve kişisel bakım ürünlerine ayrılan aylık ortalama bütçeyi katılımcıların % 30,8 i 0-50 TL, % 39,2 si Tl, 5 21,3 ü TL, % 6,2 si TL, %2,6 sı 300TL üstü olarak belirtmiştir. (Tablo 5) 15

29 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 6. Kozmetik Kullanım Nedeni Soru Adedi Cronbah Alpha İç Tutarlılık Başkalarını Etkileme 4 0,76 Kendine Güveni Arttırma 3 0,62 Hijyen ve Sağlık 2 0,618 edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Bireylerin kozmetik ürünlerine kullanımını değerlendirmek için başkalarını etkileme faktörü, kendine güveni arttırma faktörü, hijyen ve sağlık faktörü altında 9 soru yöneltilmiştir. Bu 3 faktör altındaki 9 sorunu cevapları likert ölçeğine göre hazırlanmıştır. Cevaplar hiç katılmıyorum (1), katılmıyorum (2), nötrüm (ortadayım) (3), katılıyorum (4), tamamen katılıyorum (5) şeklinde puanlanmıştır. Ters etkili sorulan 7 soruda hiç katılmıyorum (5), katılmıyorum (4), nötrüm (ortadayım) (3), katılıyorum (2), tamamen katılıyorum (1) şeklinde puanlama tersten yapılmıştır. 4 faktörün iç tutarlılığını ölçmek için faktörlerin cronbach alpha değerleri ölçülmüş soruların cevapları tutarlı bulunmuştur. Tablo 7. Kozmetik Kullanımı Ortalama Değerleri En Düşük En Yüksek Ort.+-s.s Başkalarını Etkileme 1 5 3,2 +- 1,0 Kendine the consumption Güveni of Arttırma electricity and natural 1gas used in industry 5 and houses 3,4 is statistically +- 0,8 Hijyen techniques ve for Sağlık analysis. Moreover, tests of 1hypothesis were 5applied and the 3,6 research +- 0,8was Katılımcılar ortalama değerlendirmesi kozmetik ürünlerinin hijyen ve sağlığa etkisinin olduğu yönündedir. Başkalarını etkileme ve kendine güveni arttırma faktörlerinin puanı hijyen ve sağlıktan daha düşüktü. Tablo 8. Kozmetik Kullanım Nedenlerinin Cinsiyetlere göre Değerlendirmesi (Mann whitney U test) Bay Ort+-s.s Bayan Ort+-s.s Başkalarını Etkileme 3,3+-1,0 3,0+-0,9-2,720 0,007 Kendine Güveni Arttırma 3,3+-0,8 3,6+-0,8-3,897 0,000 Hijyen ve Sağlık 3,4+-0,8 3,7+-0,7-3,992 0,000 Z P 16

30 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Grafik 3. Etkileme Grafiği Baylar kozmetik ürünlerinin başkalarını etkilemede önemli olduğu faktörüne bayanlara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Bayanlar kozmetik ürünlerinin kendine güveni arttırmada daha önemli olduğu faktörüne baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Bayanlar kozmetik ürünlerinin hijyen ve sağlık açısından önemli olduğu faktörüne baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Tablo 9. Kozmetik Kullanım Nedeni Ve Eğitim, Yaş, Gelir İlişkisi (Spearman Korelasyon) Başkalarını Etkileme Kendine Güveni Arttırma Hijyen ve Sağlık Eğitim Durumu Yaş Gelir r 0,012-0,011 0,070 p 0,814 0,822 0,170 r 0,067 0,021 0,108 p 0,184 0,684 0,033 r 0,125 0,048 0,118 p 0,013 0,346 0,019 Eğitim durumu ile kozmetik ürünlerinin hijyen ve sağlık açısından önemli olduğunun değerlendirilmesi arasında anlamlı (p< 0,05) korelasyon vardı. Gelir ile kozmetik ürünlerinin kendine güveni arırtıma faktörü arasında anlamlı (p< 0,05) korelasyon vardı. Gelir ile kozmetik ürünlerinin hijyen ve sağlık açısından önemli olduğunun değerlendirilmesi arasında anlamlı (p< 0,05) korelasyon vardır. 17

31 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 10. Bay Ve Bayanların Kozmetik Ürünü Alımında Marka Reklam Ve Gelir İlişkisi Bay Bayan Ort+-s.s Ort+-s.s Gelir düzeyiniz daha yüksek olmasaydı 2,7+-1,1 ürünlerine daha fazla bütçe ayırır mıydınız? 3,4+-1,1-6,271 0,000 Yeni ürünler çıktığında mutlaka denemek 2,7+-0,9 2,9+-1,0-2,271 isterim. Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri almamda ürün ambalajı şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan 3,2+-1,1 çalışmada ANOVA 3,2+-1,2 modeli-0,417 etkilidir. Kozmetik ve kişisel yönünde bakım hareket ürünleri edilmiş almamda olup, yapılan istatistik bulgulara göre 3,1+-1,3 de sonuca gidilmiştir. 3,2+-1,1Elde -0,171 tezgahtar (satış edilen görevlisi) bulgular etkilidir. sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri alırken aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana 4,1+-0,9 gelmektedir. 4,3+-0,7-1,554 markaya önem veririm. 0,023 0,677 0,864 0,120 Pahalı ürünler genelde daha etkili ve daha 3,0+-1,1 2,9+-0,9 iyi olur. -0,686 0,493 Kozmetik ürünleri ECONOMETRIC için yapılan televizyon ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES 3,4+-1,0 3,2+-1,0-1,767 0,077 reklamları etkili oluyor. Kozmetik ürünleri için yapılan yazılı basın 3,3+-0,9 3,4+-0,9-0,864 0,388 reklamları (dergi, Abstract: gazate) In etkili this study oluyor. prepared by using data of TSI belonging to the years of , Z P 18

32 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Grafik 4. Kozmetik Ürünlerinin Kullanımının Cinsiyete Göre Dağılımı Bayanlar Gelir düzeyiniz daha yüksek olsaydı kozmetik ürünlerine daha fazla bütçe ayırır mıydınız? sorusuna baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Bayanlar 2Yeni ürünler çıktığında mutlaka denemek isterim sorusuna baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri almamda ürün ambalajı etkilidir. / Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri almamda tezgahtar (satış görevlisi ) etkilidir. / Kozmetik ve kişisel bakım ürünleri alırken markaya önem veririm./ Pahalı ürünler genelde daha etkili ve daha iyi olur. / Kozmetik ürünleri için yapılan televizyon reklamları etkili oluyor. / Kozmetik ürünleri için yapılan yazılı basın reklamları (dergi, gazete) etkili oluyor. Sorularına bay ve bayanların cevapları arasında anlamlı farklılık yoktur. Bay ve bayanları deodorant-rolon, tüy dökücü kozmetik ürün, ağız ve diş bakım ürünü 19

33 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) kullanım oranları açısından anlamlı (p > 0,05) farklılık yoktu. Bayanlarda parfüm kullanım oranı erkelere göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksekti. Bayanlarda cilt bakım ürünleri kullanım oranı erkelere göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksekti. Bayanlarda saç şekillendirme ürünleri kullanım oranı erkelere göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksekti. Bayanlarda sabun ve şampuan dışında banyo-duş ürünleri kullanım oranı erkelere göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksektir. (Ki Kare Test) yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik Cinsiyetiniz bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Bay Bayan aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda n da azalma % meydana n gelmektedir. % x2 p Tablo 11. Kozmetik Ürünlerinin Seçiminde Etkili Olan Tanıtımın Cinsiyetle İlişkisi Arkadaş Anahtar ve diğer Kelimeler yakınlar: Elektrik, Doğalgaz, 35Tüketim, 19,6% Sanayi, Konut, 46Anova, 21,8% TUİK, Fiyat Fiyat 15 8,4% 10 4,7% Marka ECONOMETRIC ANALYSIS OF 92 ELECTRICITY 51,4% AND 142 NATURAL 67,3% GAS PRICES 23,12 0,000 Reklamlar 11 6,1% 6 2,8% Ürün Görseli 4 2,2% 1 0,5% Diğer the consumption of electricity and natural 22 gas used 12,3% in industry 6and houses 2,8% is statistically Grafik 5. Cinsiyete Göre Kişisel Bakım Ürünlerini Tercih Nedenleri 20

34 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Bay ve bayanların kozmetik ve kişisel bakım ürünleri seçme nedenleri anlamlı (p < 0,05) farklılık göstermektedir. Özellikle bayanların markaya önem verme oranı erkeklerden daha yüksektir. Tablo 12. Bay Ve Bayanların Kozmetik Ürünlerini Tedarik Noktaları Cinsiyetiniz Bay Bayan Özet : Yılları arasındaki TUİK n verileri % kullanılarak n hazırlanan % bu çalışma, x2sanayi p Eczaneşeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak 14 7,8% hazırlanan 17çalışmada 8,1% ANOVA modeli İnternetSanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre 7 elektrik 3,9% ve doğalgaz 10 fiyatlarının 4,7% tespit edilmesi Katalog yönünde Ürünleri hareket edilmiş olup, yapılan istatistik 7 bulgulara 3,9% göre 25de sonuca 11,8% gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve 46,26 doğalgaz 0,000 Market-Mağaza fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği 97 sonucuna 54,2% varılmaktadır ,3% Sonuç olarak tüketim Parfümeri-spesifik Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, 54 Tüketim, 30,2% Sanayi, Konut, 112 kozmetik dükkanı Anova, 53,1% TUİK, Fiyat Grafik 6. Tüketim Tedarik Noktaları Bay ve bayanların kozmetik ve kişisel bakım ürünleri alırken kullandıkları tedarik noktaları anlamlı (p < 0,05) farklılık göstermektedir. Özellikle bayanların parfümerileri daha fazla tercih ederken, baylarda market-mağazayı daha çok oranda tercih etmektedir. 21

35 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Grafik 7. Bay Ve Bayanların Kozmetik Ürünlerine Harcadığı Ortalama Miktar Bayanların kozmetik ve kişisel bakım ürünlerine harcadıkları aylık ortalama miktar baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksektir. Tablo 13. Kozmetik Ürünleri İçin Yapılan Basın Reklamları N % Hiç Katılmıyorum 13 3,3% Katılmıyorum 58 14,9% Ortadayım ,2% Katılıyorum ,2% Tamamen Katılıyorum 17 4,4% Kozmetik ürünlerinin reklamında yazılı basını katılımcıların % 53,6 sı etkili bulmuş, % 18,2 si etkisiz bulmuş, % 28,2 si ortada fikir belirtmiştir. 22

36 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 14. Kozmetik Ürünleri İçin Yapılan Televizyon Reklamları N % Hiç Katılmıyorum 20 5,1% Katılmıyorum 56 14,4% Ortadayım ,5% Özet : Katılıyorum Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak 163 hazırlanan bu 41,8% çalışma, sanayi Tamamen Katılıyorum 28 7,2% belirtmiştir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Kozmetik ürünlerinin reklamında televizyon reklamlarını katılımcıların % 49 su etkili bulmuş, % 19,5 i etkisiz bulmuş, % 31,5 i ortada fikir Tablo 15. Kozmetik Ürün Seçiminde Markanın Önemi N % Hiç Katılmıyorum 5 1,3% ACCORDING Katılmıyorum TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS 11 OF INDUSTRY 2,8% AND Ortadayım 27 6,9% Abstract: Katılıyorum In this study prepared by using data of TSI belonging 213to the years 54,6% of , analyzed. Tamamen ANOVA model Katılıyorum was applied to the study prepared 134 with the 34,4% use of different Kozmetik ürünü seçiminde markanın önemli olduğuna katılımcıların % 89 u katılmış, % 4,1 i katılmamış, % 6,9 u ortada kalmıştır HİPOTEZLER VE BULGULAR Ankete katılanlar kozmetik ürünleri için televizyon reklamlarının, yazılı basın reklamlarının ve markanın önemli olduğunu vurgulamıştır. Bayanlar kozmetik ürünlerinin kendine güven ve sağlık-hijyen için gerekliliği baylara göre daha fazla vurgulamıştır. Baylarda kozmetik ürünlerinin başkalarını etkilemek önemini bayanlara göre daha fazla vurgulamıştır. H0: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerini kullanırken Başkalarını Etkileme amacında kadınlar ve erkeler arasında değerlendirme farklı değildir. H1: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerini kullanırken Başkalarını Etkileme amacında kadınlar ve erkekler arasında değerlendirme farklıdır. Baylar kozmetik ürünlerinin başkalarını etkilemede önemli olduğu faktörüne bayanlara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Bu durumda H1 i kabul ediyoruz. H0: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerinin kullanımının Kendine Güveni Artırmasında kadınlar ve erkekler arasında değerlendirme farklı değildir. 23

37 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) H1: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerinin kullanımının Kendine Güveni Artırmasında kadınlar ve erkekler arasında değerlendirme farklıdır. Bayanlar kozmetik ürünlerinin kendine güveni arttırmada daha önemli olduğu faktörüne baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Bu durumda H1 i kabul ediyoruz. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz H0: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerinin kullanma amacında Hijyenik ve Sağlık açısından kadınlar ve erkekler arasında yapılan değerlendirme farklı değildir. H1: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerinin kullanma amacında Hijyenik ve Sağlık açısından kadınlar ve erkekler arasında yapılan değerlendirme farklıdır. Bayanlar kozmetik ürünlerinin hijyen ve sağlık açısından önemli olduğu faktörüne baylara göre anlamlı (p < 0,05) olarak daha yüksek puan vermiştir. Bu durumda H1 i kabul ediyoruz. H0: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerine ayrılan aylık ortalama bütçe 55TL dir. (30 Dolar). H1: Kozmetik ve Kişisel Bakım ürünlerine ayrılan aylık ortalama bütçe 55 TL değildir. (30 Dolar). İkincil Kaynaklardan edindiğimiz bilgi doğrultusunda oluşturduğumuz bu Hipotezimizin, anket verilerinde ki sonucuna baktığımızda, katılımcıların %39,2>sinin aylık ortalama TL>lik kozmetik harcamaları olduğunu görüyoruz. Bu durumda H0 ı kabul ediyoruz. SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Kozmetik ve kişisel bakım tüketim alışkanlıkların araştırılması hedeflenmiştir. Kozmetik kullanım alışkanlıkları cinsiyet, yaş, gelir, eğitim gibi demografik özelliklerden etkilenmektedir. Ankete katılanlar kozmetik ürünleri için televizyon reklamlarının, yazılı basın reklamlarının ve markanın önemli olduğunu vurgulamıştır. Bayanlar kozmetik ürünlerinin kendine güven ve sağlık-hijyen için gerekliliği baylara göre daha fazla vurgulamıştır. Baylarda kozmetik ürünlerinin başkalarını etkilemek önemini bayanlara göre daha fazla vurgulamıştır. Pazardaki en büyük tüketici grubunu yaş arasındaki kadınlar oluştururlar. Bu grup, makyaj ürünlerini, cilt bakım ürünlerini, saç boyalarını ve şampuanları tercih ederler. 45 yaş üzerindeki tüketiciler ise daha çok beyaz saçlı oldukları için, saç boyası kullanımları artar. Bunun yanında cilt bakım ürünlerine de talep çoktur. Erkekler ve bayanların neredeyse % 80 lik kısmı kozmetik sektöründe genel olarak sabun ve şampuan dışında banyo ve duş ürünlerini kullanmaktadır. Bunun yanı sıra erkekler kadınlara göre en çok ağız ve diş bakım ürünlerini tüketmektedirler. Sektörün en çok verimli olduğu nokta olan parfümde ise kadınların daha ağırlıklı olarak tüketim yaptıkları gözlenmiştir. Kadınların kozmetikte rakipsiz olduğu tek bir alan vardır. O alan da cilt bakım ürünleridir. Erkekler genel olarak cilt bakım ürünlerine % 20 lik bir eğim göstermektedirler. 24

38 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Yapılan bu çalışma göstermektedir ki gelişen kozmetik piyasasına artık erkekler de ortak olmaktadır. Sınırlı olan erkek ürünlerinin alanlarını genişleten kozmetik üreticileri piyasayı genişletme çabası içerisinde erkek ürünlerinde ki tüketim alışkanlığı ibresine yukarı doğru yön vermektedir. KAYNAKÇA edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz AKYÜZ, İ., (2006). Mobilya Satın Almada Tüketici Davranışlarını Etkileyen Psikolojik, Sosyo Psikolojik Ve Sosyo Kültürel Faktörlerin İncelenmesi,. Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Orman Endüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi ALTUNIŞIK, R., & SARIKAYA, N., (2011). Kişisel Bakım Olgusu Ve Kişisel Bakım techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis Yüksek were applied Lisans and the Tezi research was Ürünlerine Yönelik Tüketici Tutum Ve Tercihlerini Etkileyen Faktörlerüzerine Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İibf Dergisi, ss ARSLAN, M., (2012). Tüketici Davranışları Ve Tüketici Bilinci. Birecik: Harran Üniversitesi Birecik Meslek Yüksekokulu AYTUĞ, S., (1997). Pazarlama Yönetimi, İlkem Ofset, İzmir CEMALCILAR, İ., (1999). Pazarlama Kavramlar-Kararlar, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş. İstanbul CÖMERT, Y., & DURMAZ, Y., (2006). Tüketicinin Tatmini İle Satın Alma Davranışlarını Etkileyen Faktörlere Bütünleşik Yaklaşım Ve Adıyaman İlinde Bir Alan Çalışması. Journal Of Yaşar University, ss ÇOMOĞLU, T., (2012). Kozmetikler. Marmara Pharmaceutical Journal (16), ss.1-8 DAL, V., (2009). Farklı Kişilik Özelliklerine Sahip Bireylerin Risk Algılarının Tüketici Davranışı Açısından İncelenmesi: Üniversites Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Isparta : T.C. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı DEMİR, Y., (1999). Markanın Pazarlama Açısından Önemi, Tüketici Tercihleri Üzerindeki Etkisi Elektrikli Ev Aletleri Üzerine Bir Araştırma. Malatya: İnönü Üniversitesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tez DOĞAN, İ., (1996). Sosyoloji, Sistem Yayıncılık, İstanbul BAKIRCI, F., (1999). Tüketici Karar Ve Davranıslarını Belirleyen Faktörler Ve İki Grup İlde Tüketim Fonksiyonları İle Mukayesesi, Sivas CEMALCILAR, İ., (1986). Pazarlama, Basım Yayın Dağıtım, İstanbul ERDOĞAN, İ., (1987). İşletmelerde Davranış, İstanbul Üniversitesi Yayın No : 3456 İstanbul ISLAK, A., (1997). Markaya Yönelik Tüketici Tercihi, Anadolu Üniversitesi, Sbe Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir 25

39 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) KARALAR, R., (2001). Genel İşletme, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir KAVAS, A., (1995). Açıköğretim, Açıköğretim Yayınları, Eskişehir KINCAL, Ö. D., (2006). Tüketici Davranışlarının uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma s.34 daha kapsamlı hale getirilmiştir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Saat Tasarımına Etkisi (Kol Saati Örneği). Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Endüstri Ürünleri Tasarımı Ana Sanat Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul KOTLER, P., (1984). Pazarlama Yönetimi, New Jersey: Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul MUCUK, İ., (1998). Pazarlama İlkeleri, Türkmen Yayınevi, İstanbul MUCUK, İ. (1999). Pazarlama İlkeleri. İstanbul: Türkmen Kitapevi. MUTER, C., (2002). Biilinçaltı Reklamcılık (Biliçaltı Reklam Mesajlarının Tüketiciler Üzerindeki Etkileri), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İliskiler Ve Tanıtım Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir ÖZTÜRK, M., (2004). Sosyoloji 1 Ders Notları, T.C. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Teknolojileri Genel Müdürlüğü Yayınları Açık Öğretim Lisesi Ders Kitapları Dizisi, Ankara PENPECE, D., (2006). Tüketici Davranışlarını Belirleyen Etmenler : Kültürün Tüketici Davranışları Üzerindeki Etkisi, T.C. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilimdalı Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş SARIKAYA, N., (2007). Özel Bir Tüketici Grubu Olarak Kadınlar. Hayat Yayınları, TAPAN, S., (1979). Satın Alma Kararlarında Arkadaş Gruplarının Etkinliği Üzerine Bir Araştırma. Pazarlama Dergisi Yıl:4, Sayı:2, TAYFUN, A., & YILDIRIM, M., (2010). Turistlerin Tüketim Davranışları Kültüre /Milliyete Göre Farklılık Gösterir Mi?Alman Ve Rus Turistler Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, ss TEK, Ö. B., (1997). Pazarlama İlkeleri, Cem Ofset Ve Matbaacılık, İzmir TÜREDİ, S., (2007). Duyguların Kadınların Alışveriş Davranışlarındaki Rolü, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Sakarya UÇAK, P., (2004). Pazarlama İletişimi Aracı Olarak Reklamın Tüketici Davranışlarına Etkisi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler Ve Tanıtım Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara UPRAK, T., (2011). Bakımlı Kadının Makyaj Masrafı Kozmetik Sektöründe Çığ Etkisi Yapıyor. Avm Marka Ve Perakende Dergisi, s.332 ÜNLÜÖNEN, K., & TAYFUN, A., (2003). Turistlerin Yerli Halkın Tüketim Davranışlarına 26

40 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) I0- -I14-I23-I24 & (Economy) ID:33 K:34 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Etkileri Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Sayı:10 VURAL, R. K., (2007). Tüketici Davranışını Etkileyen Bir Faktör Olarak Kaynak Ülke Etkisinin Değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Halkla İlişkiler Ve Tanıtım Anabilm Dalı, Ankara WILKIE, W., (1991). Consumer Behavior, 3.Th Edition. Usa: John Wiley And Sons Inc YÜKSELEN, C., (2003). Pazarlama, İlkeler- Yönetim, 4. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara ZEYYAT, H., (1993). Temel Pazarlama Birinci Basım, İstanbul İNTERNET KAYNAKLARI edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz (2012, 09 05). Kozmetik Ürünlerin Tarihi , 2012 Tarihinde Erişim tarihi

41 ACED HAKEMLİ PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ UHPADULUSLARARASI International Refereed Journal of Marketing and Market Researches TÜRK ÇAYININ ULUSLARARASILAŞMASINDAKİ DİNAMİKLER ÜZERİNE BİR ANALİZ (1) AN ANALYSIS ON INTERNATIONALIZATION DYNAMICS OF TURKISH TEA Ayben ÇELİK 1, Ebru SÜRÜCÜ Celal Bayar Üniversitesi, İşletme Fakültesi, Manisa / Türkiye Öz: Ülkemizin 2023 hedeflerinden biri, dünyanın ilk on ekonomisi içerisinde yer almak ve 500 milyar dolarlık ihracat hacmiyle dünya ticaretindeki payımızı %1,5 e yükseltmektir. Uluslararasılaşma yönünde her sektör bir takım hedefler belirlemiştir. Bu çalışma ile Doğu Karadeniz bölge ekonomisinin yapıtaşlarından biri olan çay sektörünün uluslararasılaşma hedefini gerçekleştirebilmesinde etkili olabilecek dinamiklerin tespit edilmesi amaçlanmaktadır. Çalışma nitel bir araştırma olup; sektörün üretim olanakları irdelenmekte, dünya çay piyasası arz ve talep yönüyle incelenerek, Türkiye nin bu piyasadaki varlığı, sahip olduğu iç ve dış dinamikler SWOT analizi tekniği ile incelenmektedir. Araştırma için sektörden yetkililerle yapılan mülakatların yanında, ikincil kaynaklardan sağlanan verilere de başvurulmaktadır. Analiz sonucunda Türk çayının uluslararasılaşmasında; kaliteli ve dünya çapında standartlara uygun üretim, hedef pazarlardaki tüketim trendlerini iyi analiz etme, hedef pazarlardaki alternatif dağıtım kanallarını tespit etme, konumlandırmada pestisit içermeyen, sağlıklı ve güvenilir çay a vurgu yapma ve markalaşmaya öncelik verilmesi gereği öne çıkmıştır. Bu bulgular ışığında sektördeki şirketlerin uluslararası pazarlama stratejileri için farkındalık yaratılması hedeflenmektedir. Anahtar Kelimeler: Uluslararasılaşma, Çay Sektörü, SWOT Analizi, Markalaşma Abstract: One of the Turkey s 2023 goals is to be ranked in the world s top ten economies and increase our share in the world trade volume by 1.5 % to 500 billion dollars exports. Each sector has identified a number of targets towards internationalization. With this study, it is targeted to determine the dynamics of internationalization goals of the tea industry, which is one of the basic units of the Eastern Black Sea region s economy. This is a qualitative study and in the study, the possibilities of production in the sector are addressed and the world tea market is examined from supply and demand aspects. Besides Turkey s presence in this market, its internal and external dynamics are scrutinized with the help of SWOT analysis. The research was carried out with the data obtained from the interviews with tea company officials and secondary sources. As a result of the analysis, the internationalization of Turkish tea; appropriate production to quality and global standards, researching consumption trends in target markets, identifying alternative distribution channels in target markets, expressing pesticide-free, safe and healthy tea message in market positioning and branding have come to the fore. In the light of these findings, it is aimed to raise awareness for the international marketing strategy of the companies in the sector. Key Words: Internationalization, Tea Sector, SWOT, Branding Doi: /UHPAD (1) Sorumlu Yazar: Ayben ÇELİK, Celal Bayar Üniversitesi İşletme Fakültesi Manisa / Türkiye ayben.celik@cbu.edu.tr Geliş Tarihi / Received: Kabul Tarihi/ Accepted: Makalenin Türü: Type of article (Araştırma Uygulama / Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None Etik Kurul Raporu Yok None of Ethics Committee (Araştırmada Kurum İzni Var / Yok) YOK The Research Council Permit Yes / No NO 28

42 GİRİŞ UHPAD ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Türkiye, bulunduğu iklim kuşağı ve ,60 dekar ( dekar nadasa bırakılmış alan dâhil olmak üzere) tarımsal alan büyüklüğü ile gerek kendi nüfusunu besleyecek, gerekse üreteceği tarımsal ürünler ile dünya piyasalarında önemli bir aktör olabilecek potansiyele sahip bir ülkedir (TÜİK, 2014). Ancak genel ihracatımız içinde tarımın payı incelendiğinde, daha çok iç piyasaya odaklı çalışıldığı ve tarımda uluslararasılaşma düzeyinin diğer sektörlere kıyasla hayli geride olduğu gözlenmektedir. olması beklenmektedir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz TÜİK verilerine göre, 2014 yılında Türkiye nin toplam ihracatı 157,642 milyar $ dır. Sektörel bazda tarım ürünlerinin 2014 yılı ihracatına katkısı 18,753 milyar $ olarak gerçekleşmiştir ki bu da %11,8 lik bir düzeye karşılık gelmektedir (GTHB, 2015:3-4). Ülkemizdeki mevcut tarımsal ürünlerin, uygun teknoloji kullanılarak işlenmesi ve dünya kalite ve standartlarına uygun ürünlerle dış pazarlara açılması durumunda, ekonomi ve dış ticaret dengesi açısından daha yüksek katma değer yaratılması mümkündür. Çay sektörüne bakıldığında, 2014 yılı TÜİK verilerine göre, konvansiyonel siyah çay ile fermente edilmemiş yeşil çay dâhil olmak üzere $ lık bir ihracat gerçekleştirilmiştir yılına göre %15,2 lik artış sağlanmıştır yılı 17,716 milyon $ lık ihracat ise, tonluk çay satışı ile sağlanmıştır (ITC, 2014a). Bu ihracatın tonu, çay sektöründe hakim güce sahip, bir kamu iktisadi kurumu olarak devlet tarafından desteklenen ÇAYKUR tarafından gerçekleştirilmiştir (ÇAYKUR, 2014). Bu rakam toplam üretilen çay miktarı dikkate alındığında, iç piyasaya yönelik yoğun bir odaklanmanın olduğunu, çayın uluslararasılaşmasına yönelik faaliyetlerinse çok sınırlı olduğunu göstermektedir. Oysa dünya çay üretiminde ilk beş ülke içinde yer alan Türkiye nin ihracat performansının daha yüksek olması ve stratejik ihraç ürünlerinden biri 1. Küresel Çay Tarımında Türkiye nin Konumu Ülkemizde, Doğu Karadeniz Bölgesi nde özellikle Rize ili ağırlıklı olmak üzere, Giresun, Ordu, Trabzon ve Artvin ili sahil kesiminde, 205 bin üretici tarafından, 759 bin dekar (ruhsatlı) alanda çoğunlukla küçük aile işletmeleri tarafından çay tarımı yapılmaktadır (Ataseven, 2012:1). Çay tarımı için Doğu Karadeniz Bölgesinin dışında yetiştirilecek ekolojinin olmaması, klimatolojik -1 kg çay üretiminde lt suya ihtiyaç duyulur (TMMOB-ZMO, 2012)- ve topografik uygunluk ve kuru çay üretimi için endüstriyel altyapının varlığı, ürünü bölgede vazgeçilemez bir geçim kaynağı kılmaktadır (Zenginbal, 2013:109). Bölgede çay tarımının gerçekleştirildiği arazi büyüklüğü, 2013 yılında 5689 dekar daha artmış ve dekara yükselmiştir (TÜİK, 2013) dönemini takiben 2014 yılı çay sezonunda ise bin ton yaş çay üretimi yapılmıştır. Bu üretimin %52 si Çaykur, %48 i özel sektör tarafından işlenmiştir. Özel sektör, üretiminin %49 u büyük ölçekli, %39 u orta ölçekli, %12 si küçük ölçekli fabrikalarda gerçekleşmiştir. Bu üretimden toplamda 245 bin ton kuru çay elde edilmiştir (Erdoğan, 2015). 29

43 Yıllar UHPAD ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 1. Türkiye de Çay Üretimine İlişkin Göstergeler ( ) Kullanılan Yaş Çay Kuru Çay Üretimi (ton) Tarım Alanı (dk) Üretimi ÇAYKUR un (ton) Güven Grup aldığı A.Ş. yaş Finans çayyönetmeni ÇAYKUR ÖZEL KESİM TOPLAM Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi - edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Kaynak: TÜİK, ÇAYKUR 2012 ve 2013 İstatistik Bültenleri ve FAOSTAT (2014) istatistiklerinden yararlanılarak hazırlanmıştır. Çay bitkisinde ürün, yapraklardan elde edilmekte ve dikimden itibaren 4. yaşında ürün alınmaya başlanmaktadır. Maksimum ürün miktarı, bitki 8-10 yaşına geldikten sonra alınabilmektedir ve eko nomik verim yaşı, genellikle yıl olarak kabul edilmektedir. Ülkemizdeki çaylıkların %5 i yaşlı sınıfında yer almakta ve gençleştirme budamalarının da etkisi sınırlı olmaktadır. Bunun için çaylıkların kademeli olarak yenilenmesi gerekmektedir (Özcan ve Yazıcıoğlu, 2013: 71). Nitekim çay bahçelerinin ıslahı ve kaliteli çay üretimi için 1994 yılından bu yana her yıl çay bahçelerinin 1/5 oranında budanması kararı alınmıştır, 2012 yılından itibarense budama oranı 1/100 e düşürülmüş olup çiftçilere uğradıkları gelir kayıplarıyla ilgili tazminat ödenmektedir (Özden, 2009:16; ÇAYKUR, 2014). Ülkemizde tarımsal üretimi yapılan çayın işlenmesi için gerekli endüstriyel altyapı mevcuttur. Bugün, kamuya ait 45 adet ÇAYKUR yaş çay işleme fabrikası, 3 adet paketleme fabrikası bulunmaktadır. Özel sektörün yaş çay işleme fabrikası sayısı ise 230 adettir. Günlük çay işleme kapasitesi Çay-Kur un ton/gün, özel sektörün ise tahmini ton/gün olup, sektörde toplam ton/gün işleme kapasitesi mevcuttur (ÇAYKUR, 2013). Türkiye nin mevcut üretim miktarı dünyadaki diğer çay üreticileri ile karşılaştırıldığında, Türkiye nin üretim hacmi itibariyle dünyanın beşinci büyük çay üreticisi olduğu göze çarpmaktadır. Tablo 2 de başlıca çay üreticileri ve üretim hacimleri görülmektedir. 30

44 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 2. Dünya Çay Üreticileri ve Üretim Hacimleri (2013 Kuru Çay) Ülke Sıralaması Üretim (ton) 1 Çin Hindistan Kenya Özet : Yılları 4 arasındaki Sri Lanka TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi 5 Türkiye uygulanmıştır. Ayrıca 6hipotez Vietnam testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir. yönünde hareket edilmiş 7 olup, İranyapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz 8 Endonezya aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, 9 Arjantin fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir. Anahtar Kelimeler : 10 Elektrik, Japonya Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat Dünya ,43 Kaynak: FAOSTAT, (2015), World Tea Production Quantity Statistics, download/q/qc/e, Erişim: techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis Türkiye nin were applied Yeri and the research was Dünyadaki çay üretiminin %3,9 unu gerçekleştirebilecek tarımsal alana ve endüstriyel altyapıya sahip olan Türkiye nin dünya çay ticaretinden aldığı pay, sıralamada ilk beşte yer alan diğer ülkelerin aksine %0,2 ile beklenenin oldukça gerisindedir (ITC, 2014b). 2. Arz-Talep Cephesiyle Dünya Çay Piyasası ve 0902 GTİP numarası ile tanımlanan çayın (fermente edilmemiş yeşil çay ile konvansiyonel siyah çay) 2013 yılı küresel pazar büyüklüğü dolardır. Bu noktada dünya çay ticaretine taraf olan ilk on ülke Tablo 3 ve 4 te özetlenmektedir. 31

45 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 3. Dünya Çay İthalatındaki Başlıca Aktörler ve İthalat Hacimleri 2013 İthalat miktarı (bin $) (bin $) (bin $) (bin $) (bin $) (ton) Dünya Rusya ABD İngiltere Pakistan Mısır Özet : Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır Sonuç olarak tüketim 11,2 7,8 6,9 5,2 5 Almanya ,8 Japonya ,2 Fas ,1 Fransa ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES dünya İth. payı (%) Kaynak: ITC, (2014c). List of importers for the selected product (0902 Tea) in 2013, trademap.org, Dünya çay piyasanın talep cephesine bakıldığında, ilk sırada Türkiye nin son dönemde tarımsal ürün ihracatında sıkı ilişkiler içinde olduğu ve çay ticaretinde de tanıtım aktivitelerini yoğunlaştırdığı Rusya yer almaktadır. En büyük çay alıcısı olan Rusya nın, çayı sadece tüketim amaçlı değil, bir kısmını da ( bin$) re-export yapmak üzere satın aldığı görülmektedir (ITC, 2014d). Aldığı çayın tonunu iç tüketimde kullanırken, tonluk kısmını diğer pazarlara ihraç etmektedir. Benzer görünüm, ikinci sırada yer alan ABD ve İngiltere için de geçerlidir. İlk on çay alıcısı arasında Rusya nın yanında AB üyesi üç ülke İngiltere, Almanya ve Fransa da Türkiye açısından önemli ticaret ortaklarıdır. Tablo 4 te ise söz konusu pazarları besleyen başlıca çay üreticilerinin yıllara göre ihracat performansları görülmektedir. 32

46 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 4. Dünya Çay İhracatındaki Başlıca Aktörler ve İhracat Hacimleri (bin $) Murat KORKMAZ, (bin $) Hakan (bin AÇIKGÖZ $) (bin $) 2009 (bin $) 2013 İhr. Mik. (ton) * 2013 Dünya İhr. Payı (%)* Dünya Sri Lanka Çin Kenya Hindistan ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi uygulanmıştır Ayrıca hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Vietnam aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir Endonezya Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat BAE Almanya İngiltere ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES Polonya Türkiye the consumption of electricity and natural gas used in industry and houses is statistically Kaynak: ITC, (2014b). List of exporters for the selected product (0902 Tea) in 2013, trademap.org, Erişim: Piyasanın arz cephesindeki tabloya göre, 2013 verilerinden hareketle toplam ihracatın %50 lik kısmı üç ülkenin elindedir. İlk sırada dünya çay ihracatının %18,36 lık kısmını gerçekleştiren Sri Lanka yer almakta, Sri Lanka yı %16,84 ile Çin, %15,79 ile Kenya takip etmektedir. Türkiye nin bu pazardaki payı tonluk, 17,7 milyon $ lık ihracatı ile %0,25 e karşılık gelmekte ve 33. sırada yer almaktadır. Türkiye, üretimde dünya sıralama-sındaki beşinciliği ile sahip olduğu avantajlı konumunu, her ne kadar ihracat grafiğinde yıllar itibariyle bir yükseliş olsa da iç tüketimin yoğunluğu ve çayla ilgili uluslararasılaşma çabalarının yetersizliği nedeniyle bir avantaja dönüştürememiştir. Bunun yanında, Türkiye de faaliyet gösteren yabancı şirketlerin harmanlarında kullanmak üzere yurtdışından getirdikleri çaylar ile iç piyasada tüketilmek üzere ithal edilen çaylardan dolayı $ değerinde ithalat yapılmıştır yılı çay ihracatı ile kıyaslandığında, gerçekleştirilen $ lık dışsatımın sağladığı döviz girişinin tamamına yakınının, çay ithalatıyla yapılacak döviz çıkışına denk olduğu görülmektedir (ITC, 2014e). 33

47 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Türkiye nin 2013 yılı ihracatında seçtiği hedef pazarlar incelendiğindeyse, toplam $ lık satışın %37,1 inin Belçika ya, %10,9 unun Suriye ye, %7,9 unun Almanya ya, %5,8 inin Hollanda ya, %5,8 inin ABD ye, %5,5 inin Kıbrıs a, %2,8 inin Fransa ya, %2,3 ününse İngiltere ye yönelik olduğu görülmektedir. Bunun yanında Lübnan, Suudi Arabistan, Polonya ve Azerbaycan diğer pazarlar arasında yer almaktadır (ITC, 2014a). edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz 3. Araştırmanın Problemi, Amacı ve Önemi Türkiye, çay üretim ve işleme olanakları itibariyle sahip olduğu tarımsal alan ve endüstriyel altyapı sayesinde, dünya çay üretiminde beşinci ülke olmasına rağmen; dünya çay ticaretinde otuz üçüncü sırada yer almaktadır. Bu tablo, ülkemizin çay sektöründe gösterdiği uluslararasılaşma çabalarının yetersiz-liğine işaret etmektedir. Bu doğrultuda araştırmanın temel amacı; Türk çayının uluslararasılaşmasındaki dinamikleri tespit etmektir. Bu kapsamda, Türk çayına uluslararası rekabette avantaj sağlayacak unsurlar nelerdir, sektörün zayıf yanları ile sektörü çevreleyen fırsat ve tehditler nelerdir, bu doğrultuda uluslararasılaşmada öncelikli atılması gereken adımlar nelerdir sorularına cevap aranmaktadır. Bu sayede stratejik bakış açısıyla sektöre ilişkin durum tespiti yapılarak, sektörün sektörün 2023 yılı öncelikli hedefi olan 50 milyon dolarlık ihracat hacmini gerçekleştirmesinde yol göstermek üzere, şirketlerin uluslararası pazarlama stratejileri için farkındalık yaratılması hedeflenmektedir. 4. Materyal ve Yöntem Çalışma nitel bir araştırma olup; araştırma kapsamında sektörün üretim olanakları irdelenmekte, dünya çay piyasası arz ve talep yönüyle incelenerek, Türkiye nin bu piyasadaki varlığı, sahip olduğu iç ve dış dinamikler SWOT analizi tekniği ile incelenmektedir. Araştırma için sektöre ilişkin ikincil veri kaynaklarının yanında, Türkiye de çay sektöründeki beş büyük oyuncudan biri olan, Karali Çay ın Yönetim Kurulu Başkanı ve Ege Bölgesi Satış Direktörü ile yarı yapılandırılmış mülakatlarla elde edilen birincil verilere başvurulmuştur. Mülakatlarda, çalışmanın temel sorunsalı olan çay sektörünün uluslararasılaşmasındaki dinamikleri tespit etmek üzere, uluslararası rekabette güçlü ve zayıf yanlar ile sektörü çevreleyen fırsat ve tehditler ile çayın uluslararasılaşmasını sağlamak üzere yapılan faaliyetler ile markalaşma çalışmaları nı saptamaya yönelik açık uçlu sorular yöneltilmiştir. Birincil ve ikincil veri kaynaklarından elde edilen bilgiler doğrultusunda sektörün güçlü ve zayıf yanları ile karşı karşıya olunan fırsat ve tehditlerden yola çıkarak, uluslararasılaşmada öne çıkan dinamikler tespit edilmiştir. 5. Türkiye de Çay Sektörünün Güçlü ve Zayıf Yönleri ile Sektörü Çevreleyen Fırsat ve Tehditler SWOT Analizi 1982 yılında ilk olarak Heinz Weilrich in durumsal analiz aracı olarak TOWS Matrisi (Threats- Opportunities-Weaknesses-Strengths) şeklinde adlandırdığı, sonraları SWOT adını analiz stratejik 34

48 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) yönetimin temel araçlarından biridir (Weilrich, 1982:54). Çay sektörü ile ilgili stratejik bir bakış açısıyla durum tespiti yapmak ve sektörün dış pazarlardaki varlığını güçlendirmesinde yardımcı olacak faktörleri tespit etmek amacıyla kullanılan SWOT analizinin sonuçları şöyledir: Güçlü Yönler: şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak firmalar, hazırlanan Gıda, çalışmada Tarım ANOVA ve Hayvancılık modeli Bakanlığının araştırma yanında, daha kapsamlı BCS- hale Almanya getirilmiştir. 1, IMO- İsviçre 2 uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara ve SKAL- göre Hollanda de sonuca gidilmiştir. 3 gibi uluslararası Elde kontrol ve edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna 1 varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, BCS TUİK, ÖKO Fiyat GARANTIE, merkezi Almanya da bulunan ve AB yönetmeliklerine göre organik üretime uygunluğu denetleyen, ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY uluslararası AND NATURAL ağa sahip GAS özel PRICES bir denetim kurumudur. ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES IN Uzman TERMS kadrosu OF INDUSTRY ile işletmelerin AND üretim, işleme ve ticaret süreçlerinin standartlara uygunluğunu kontrol etmekte ve BCS mührü ile işletmelerin Abstract: In this study prepared by using data of TSI ürünlerini belonging to yüksek the years of kaliteli , organik ürün olarak the consumption of electricity and natural gas used konumlandırmalarına, in industry houses is statistically tarafsız bir denetim techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis mekanizması were applied and olarak the research destek was vermektedir ( made more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas prices 2 Türkiye deki çay sektörünün güçlü yönleri incelendiğinde en belirgin üstünlük, Doğu Karadeniz in sahip olduğu klimatolojik özelliklerin yarattığı ortam sayesinde, çay tarımında kimyasal zirai mücadele ilaçlarının kullanma gereksiniminin ortadan kalkmasıdır. Bu yüzden bölgede üretilen siyah ve yeşil çaylarda pestisit kalıntısına rastlanmamıştır. Oysa diğer çay üreticisi ülkelerin iklimlerinden dolayı yoğun nem ve sıcağa maruz kalan çaydaki zararlılarla mücadele için kimyasal kullanması kaçınılmazdır (Karali Görüşme, 2014; DKİB, 2013: 11; Kurt ve Hancıoğlu, 2013: 40). Bu avantaj, Türkiye deki televizyon kanallarında ÇAYKUR tarafından hazırlanan gerçek çayın sırları adı verilen bilgilendirici reklamlarla da vurgulanarak, kamuoyunda Türk çayıyla ilgili olumlu bir algı yaratılmaya çalışılmaktadır. Son yıllarda tüketicilerin organik ürünlere olan talebine çayda da karşılık vermek üzere, Rize de Hemşin Vadisi Organik Çay Havzasına dönüştürülmüş ve gübrelemede organik gübre tercih edilerek, yapılan sıkı denetimlerle toprak yapısının organik standarda uygun hale gelmesi sağlanmıştır. Sertifikalı tarımsal üretim ile tarladan tüketime kadar her aşamada yapılan kontroller ile organik siyah ve yeşil çaylar piyasaya sunulmuştur. Ülkemizde organik çay üretimi ilk olarak, çiftçiyle sözleşmeli üretim ile özel kesim çay işletmeleri olan Özçay ve Karali Çay tarafından başlatılmış olup, daha sonra ÇAYKUR tarafından yapılan yatırımlarla piyasada yüksek hacimde organik çaya erişmek mümkün hale gelmiştir. Üretici 3 Merkezi İsviçre de bulunan ve dünya çapında birçok ülkede bulunan ofisleri aracılığıyla, işletmelerin tarımsal, hayvansal, arıcılık, doğadan toplanan ürünlerin, organik ürün işleyen işletmelerin kontrol ve sertifikasyonunu gerçekleştirmektedir. Avrupa Birliği, ABD, Japonya ve İsviçre pazarlarına yönelik yönetmelik ve standartlara uygunluğu denetleyerek, işletmeleri sertifikalandırmaktadır ( php?client_id=imo&page_id=tr_organic&lang_ iso639=en). Hollanda da organik ürünlerin tetkikinden sorumlu Ekonomi Bakanlığı onaylı tek kurum olan Skal Biocontrole, ürünlerin Avrupa Birliği düzenlemelerinde (EC 834/2007 ve EC 889/2008) yer alan organik üretim metotlarına 35

49 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) sertifikasyon kuruluşlarıyla sertifikalandırmaktadırlar (DKİB, 2013: 11; ÇAYKUR, 2014; Karali Görüşme, 2014). Organik üretimin yanında Türk çayı, başta Seylan çayı olmak üzere diğer çaylara kıyasla daha az kafein içermekte ve sağlık yönünden daha avantajlı bir konumdadır (İpekçi ve Koca, 2013: 172). Üretim bilgisi itibariyle, altmış yılı aşkın süredir sadece Doğu Karadeniz yöresinde yapılan çay tarımı ile yörede çay üretimi konusunda uzmanlaşma sağlamıştır (RTB, 2012:38). Zayıf Yönler edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Çay sektörünün zayıf yönleri arasındaki birincil sorun, yaş çay alımında bir standart gözetilmemesidir. Standardizasyonun yokluğu kalitesiz yaprak alımlarına neden olmakta ve üretilen kuru çayın kalitesi düşmektedir. Özellikle çay hasadının yanlış yapılmasından dolayı çayın odun parçaları da çayın içine karışmakta ve kalite düşmektedir (Özden, 2009:27). Hasat ve taşıma sırasında da olumsuzluklar meydana gelebilmektedir. Üreticilerin kantarda ağır gelmesi için çay filizleri yerine iyice olgunlaşan, hatta kartlaşan çayı satmaları; hasat edilen çayın sıkıştırılıp ezilerek, satılacağı yere taşınması ve bunun sonucunda çayın ezilip zedelenmesi ve bütün çayın aynı zamanda hasat edilmesi sonucu ilk etapta satılmayan çayın güneş altında uygunluğunu denetleyen kurum, hak eden firmaya AB Organik Ürün etiketini kullanma hakkını tanımaktadır ( about-skal/). bekletilerek kızarıp kuruması sonunda öz suyunu kaybetmesi hasat ve taşıma sırasında yaşanan zorlukların başında gelmektedir (RTB, 2014:3-4). Türkiye de çay hasadı 6 ay sürerken diğer ülkelerde bu süre 9 ila 12 ay sürmektedir (Sayın ve Özdemir, 2011: 2). Sayılan nedenlerden ötürü standart kalitedeki yaş çay yaprağının üretim sürecine kabul edilememesi, üretim aşamasında fabrikalarda kart yaprağı kıracak ilave makinelere ihtiyaç doğurmakta, bu da hem kuru çayın kalite standardını bozmakta, hem de fabrikalarda standart bir üretim tekniğinin olmamasına neden olmaktadır (Karali Görüşme, 2014). Dünyadaki diğer çay üreticisi ülkelerde çayda standardizasyonu sağlamaya yönelik olarak kurulmuş olan borsaların ülkemizde henüz kurulmaması sektördeki önemli zayıf noktalardan biridir (Karali Görüşme, 2014). Sri Lanka da 1843 ten, Hindistan da 1881 den bu yana faaliyet gösteren borsalar bulunmaktadır (Vanlı, 2013: 14). Dünyada çay üreticilerinden sadece Çin ve Türkiye de çay borsası bulunmamaktadır. Türkiye de çay üretim maliyetlerinin diğer çay üreten ülkelerle karşılaştırıldığında daha yüksek oluşu bir diğer zayıf yöne işaret etmektedir (Özden, 2009: 27; Karali Görüşme, 2014). Diğer çay üreten ülkeler (Çin, Kenya gibi) genellikle gelişmekte veya az gelişmiş ülke olduğu için işçilik ücretleri Türkiye ile kıyaslandığında daha ucuzdur (Usta, 2004: 24). Ayrıca Türkiye de üretimin kömür ya da fueloil kullanılarak yapılması maliyetleri önemli ölçüde artırmaktadır (Özden, 2009: 29). 36

50 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Diğer tarım ürünlerinde KDV oranı %1 oranında iken kuru çayda KDV oranın %8 olması sektörü olumsuz etkileyen bir diğer unsurdur (Karali Görüşme, 2014; Özden, 2009: 28). Fırsatlar: Çay sektöründeki fırsatlar incelenecek olursa; Avrupa Birliği ne girilmesi durumunda, Avrupa Birliği ve aday ülkeler içinde tek çay üreticisi ülke Türkiye olacaktır (Sayın ve Özdemir, 2011: 2). Hâlihazırda AB ye yönelik yapılan çay ihracatında AB gümrüklerince uygulanan gümrük vergileri sıfırdır (ITC, 2014a) yılı çay ihracatının %50 sinden fazlasını AB üyesi ülkelere yapmış olan Türkiye nin bu fırsatı değerlendirerek öncelikli olarak AB üyesi ülkeleri hedef pazar olarak seçmesi avantaj sağlayabilecektir. uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak Usta, araştırma 2004: daha kapsamlı 34). hale getirilmiştir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Çayın dünya çapında tüketim alışkanlıkları araştırılarak, farklı damak tatlarına ve tüketim biçimlerine hitap edecek aromalarda çay üretilmesi, sahip olunan üretim teknolojisi ve bilgi birikimi ile dökme çay yerine, daha yüksek katma değer sağlayacak demlik ve bardak poşet çay üretilerek hedef pazarlara hizmet verilmesi mümkün olabilecektir. Özellikle dünyadaki organik ürün tüketme eğiliminin iyi okunması ile bu pazardaki talebi doyurabilecek nitelik ve kalitede çay üretilerek, pazardan pay elde edilmesi muhtemeldir (Karali Görüşme, 2014). Çay sektörünün önündeki en önemli fırsatlardan biri çay borsasının kurulması için gerekli adımların atılmaya başlamasıdır. Böylece kaliteli kuru çay yüksek fiyata alıcı bulabilecek, ürünlerin üretim ve kalite standartları gelişecektir (Saklı, 2013: 24). Çay borsanın kurulması ile çay üretim ve satışlar düzenli bir hal alacaktır. Kalite, fiyat, satışlar ve ödemeler güvence altına alınabilecektir. Böylece üretim ve satış istatistikleri de daha düzenli kayıt altına alınacaktır (Özden, 2009: 30; Ek olarak Rusya nın yaş meyve ve sebze ihtiyacını karşılamada Avrupa daki tedarikçilerini terk ederek yüzünü Türkiye ye çevirmesi önemli bir fırsat olup, dünyanın en büyük çay alıcısı Rusya pazarına Türk çayının girişinin temini için zemini uygun hale getirmektedir. Tehditler: Son olarak Türkiye deki çay sektörünün tehditlerine bakılacak olursa; bilinçsiz gübreleme sonucu topraktaki asit dengesi bozulmuş ve bu da topraktaki veriminin düşmesine neden olmuştur. Bu durum aynı zamanda toprak yapısının bozulması ve çevre kirliliğine de yol açmıştır (TZOB, 2004:4). Bir diğer tehdit de son yıllarda ülkemize girmekte olan kaçak çayın miktarındaki artıştır. Yasal olmayan yollarla yurda sokulan çay, özellikle doğu illerinde tüketilmekte olup, çayın tarımı sırasında ve kuru çayın stoklanması sırasında böceklenme karşıtı uygulanan kimyasallar nedeniyle insan sağlığını tehdit etmektedir. Sağlıklı olmayan bu çay, piyasadaki arz miktarının artmasına, dolayısıyla fiyatların düşmesine neden olmaktadır. 37

51 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Bu durum hem sektördeki oyuncuların rekabet edebilmek için daha fazla promosyon yaparak cirolarının düşmesine neden olmakta, hem de tüketicinin sağlığını tehdit etmektedir (Üstün, 2012:1-2; Karali Görüşme, 2014). Ayrıca tüketicilerin damak tadını bozduğu gibi üretilen çayın stokta kalmasına ve üreticilerin mağdur duruma düşmesine sebep olmaktadır (TZOB,2004:9). edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Çay üretiminin büyük kısmının aileler tarafından sürdürülmesi ve miras yoluyla toprak bölünmesi sonucu üretim yapılan alanların giderek küçülmesi çay tarımının devamlılığı için tehlike yaratmaktadır. İlaveten ekonomik ömrünü tamamlamış çay bahçelerinin artması da verimliliği düşürmektedir (Sayın ve Özdemir, 2011: 6,11). 6. Uluslararasılaşmada Öne Çıkan Dinamiklere İlişkin Bulgular SWOT analiziyle, Türkiye nin çay sektöründe sahip olduğu üstünlük ve fırsatlar ile zayıflık ve dış çevreden gelebilecek olası tehditler ortaya konmuştur. Sektör ile ilgili yapılan tespitler doğrultusunda, sektörün uluslararasılaşmasının geleceğinde, kaliteli ve dünya çapında standartlara uygun üretim, hedef pazarlardaki tüketim trendlerini iyi analiz etme, hedef pazarlardaki pazar bölümlerini ve o bölümlere ulaşmadaki alternatif dağıtım kanallarını tespit etme, konumlandırmada pestisit içermeyen, sağlıklı ve güvenilir çay a vurgu yapma ve markalaşmanın öne çıkan dinamikler olduğu görülmektedir. Çay tarımı yapılabilecek alanların sınırlı oluşu, daha fazla konvansiyonel çay üretip, yurtdışına satabilmeye fazla imkân tanımamaktadır. Mevcut arz olanakları doğrultusunda, üretimde kalite ve standardizasyonu sağlayıp, bunu uluslararası akredite kuruluşlar ile belgelemek temel gerekliliktir. Bu noktada, Türkiye nin olası pazarları içinde yer alabilecek Avrupa da sürdürülebilir sertifikalı çay ın yaygınlık kazandığı gözlenmektedir yılında küresel ölçekte üretilen çayın %12 si Rainforest Alliance, UTZ, Fairtrade, ya da Organic olarak sertifikalanmıştır. Sözü edilen sürdürülebilirlik olgusu, çalışanların sağlık ve güvenliği, işçi hakları, toprak erozyonu, su kaynaklarının yönetimi, zararlılarla mücadele ve kalıntı kontrolü, ormansızlaşma ve kıtlık konularını içermektedir. Mevcut veri ve eğilimlere göre, Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü, 2020 yılına kadar dünya çapında çay ihracatının %80 inin sürdürülebilir sertifikalı ürünlerden olacağını öngörmektedir (CBI, 2014:2). Sürdürülebilirliğin yanında, Avrupa Birliği pazarına yönelecek firmaların yasal mevzuat uyarınca sağlaması gereken temel zorunluluklar ile pazarda yaygın sertifikasyonları sağlayabilmelidirler. Temel zorunluluklar arasında, gıda güvenliği ve gıda kontrolü ile ilgili HACCP belgesi, gıda kontaminasyonu yaratacak unsurların (yabancı madde, mikrobiyolojik unsurlar) AB mevzuatına 4 Avrupa pazarının önemli aktörlerinden Unilever, Tetley (Tata), Typhoo, Yorkshire Tea, Twinings gibi Hollanda ve İngiltere menşeli firmalar, Rainforest Alliance sertifikasını kullanmakta; pazardaki D.E. Master Blenders gibi diğer oyuncular ise UTZ sertifikalı çayı tercih etmektedirler. Organic ve Fairtrade etiketli çaylar ise pazarın henüz niş bir bölümünü oluşturmaktadır (CBI, 2014:7). 38

52 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) uygun şekilde kontrol edilmesi, gıda üzerindeki pestisitlerin maksimum kalıntı düzeyine titizlikle dikkat edilmesi yer almaktadır. Diğer yaygın sertifikasyonlar ise, kaliteli ile ilgili ISO9000, gıda güvenliği ile ilgili BRC, ISO22000, SQF (bu sertifikalar özellikle büyük perakendeciler ve paketleme firmaları tarafından talep edilmektedir), iyi tarım uygulamaları ile ilgili Global G.A.P. 1 2 şeklindedir. Ayrıca sosyal konulara duyarlılığını da konumlandırmada vurgulamak isteyen çay üreticilerinin Avrupa pazarına girmeden, ISO14000, SA8000, BSCI, ETP gibi sertifikaları alabilecek altyapı ve uygulamaları işletmeler sağlaması rekabette avantaj sağlayabilecektir. Aşağıdaki tabloda bu sertifikalar, kısa açıklamaları ile bir- şeklindedir. Farklı analiz teknikleri kullanılarak likte hazırlanan görülmektedir. çalışmada ANOVA modeli Sanayi Tablo ve konutlarda 5. AB Çay tüketim Pazarına aralıklarına Girişte göre elektrik Kullanılan ve doğalgaz fiyatlarının Sertifikasyonlar tespit edilmesi Sertifikasyon edilen bulgular Adısonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı Açıklaması arttıkça, elektrik ve doğalgaz Yağmur ormanları birliği bio çeşitliliği destekleyen ve sürdürülebilirler bir yaşamın olması için tarım arazisi kullanımını, iş hayatı ve tüketici davranışlarını düzenlemeyi amaçlayan kâr gözetmeyen bir kuruluştur. ECONOMETRIC ANALYSIS Bu sertifika; OF ELECTRICITY çevresel, sosyal AND ve NATURAL ekonomik GAS sürdürülebilirliği PRICES destekleyen ACCORDING TO CONSUMPTION daha parlak bir RANGES gelecek IN için TERMS çalışıldığının OF INDUSTRY göstergesidir. AND Bu sertifikayı, ekosistemi koruyan, yerel çevreyi kollayıcı bir tavır sergileyen üretimi artırıcı faaliyetler gerçekleştiren firmalar elde edebilmektedir. Rainforest Abstract: Alliance In this study prepared by using data of TSI belonging to the years of , techniques for analysis. Moreover, UTZ sertifikası, tests of hypothesis sürdürülebilir were applied tarım and faaliyetlerini the research destekleyen, was tarım işçileri ve dünyamız için daha iyi koşullar sağlamayı amaçlayan bir ser- tifikadır. Bu sertifika ile tarım işçilerine daha iyi tarım faaliyetlerinde bulunma, çalışma koşullarını iyileştirme ve çocukları ve çevre için daha iyi yaşam koşulları sağlama hedeflenmektedir. UTZ 3 Fair Trade Fair Trade (adil ticaret) geleneksel ticaretin muadili olarak görülmekle birlikte; tüketici ve üretici arasındaki ilişkiyi sorgulamaktadır. Adil ticaret sertifikası ile satış yapan çiftçiler daha iyi bir anlaşma ve daha tatmin edici bir ticaret gerçekleştirmiş olurlar. Adil ticaret tarım işçilerine tarım arazilerini daha etkin kullanma yeteneği yanı sıra kendi hayatlarını daha iyi hale getirme imkânı da verir. Adil ticaret tüketicilere her gün yaptıkları alışveriş sayesinde yoksulluğu bitirmenin etkin bir yolunu sunmaktadır. 39

53 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) Organik ürünler arasında taze meyve ve sebzeden, şarap ve peynir gibi yapımı yıllar süren ürünler de bulunmaktadır. Bu ürünler marketlerde satılabileceği gibi internet üzerinden de satılabilmekte veya restoranlarda direkt olarak da servis edilebilmektedir. Organik sertifikasını almış ürünler Güven Grup AB A.Ş. standartlarına Finans Yönetmeni göre kontrol edilmiş ve standartların istediği Aralık şekilde Üniversitesi, üretilmiş Elektrik-Enerji anlamını taşımaktadır. Bölümü Organik sertifikasını almış 1 Kilis 7 ürünlerin üzerinde içindekiler ve besin değeri etiketi, üreticinin ismi, dağıtımcı ve perakendecinin ismi ve ürünün son satıcısının ismi gibi bilgiler yer ile almaktadır. elektrik tüketiminin Ulusal istatistiksel sertifikasyon olarak isim analiz ya edilmesi da numarası da etiket Özet Organic : Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi ve konutlarda kullanılan doğalgaz şeklindedir. Farklı analiz üstünde teknikleri yer kullanılarak almaktadır. hazırlanan çalışmada ANOVA modeli yönünde hareket edilmiş olup, İlk olarak yapılan 1998 istatistik yılında bulgulara İngiliz göre Perakendeciler sonuca gidilmiştir. Birliği Elde tarafından BRC edilen bulgular sonucunda; Gıda sanayi Teknik sektörü için Standardı tüketim olarak aralığı arttıkça, yayınlanmıştır. elektrik ve Standart, doğalgaz dünya çapında fiyatlarının genel seviyesinde gıda düşüş tedarikçileri gözlendiği sonucuna tarafından, varılmaktadır. özellikle Sonuç de olarak İngiltere tüketim perakendecilerine ürün sağlayan kuruluşlar tarafından benimsenmektedir. BRC Global Anahtar Kelimeler : Elektrik, Gıda Doğalgaz, Standardı Tüketim, ürüne Sanayi, veya Konut, menşei Anova, ülkesine TUİK, bakılmaksızın Fiyat İngiliz perakendecilere gıda ürünü tedarik eden satıcılar için tasarlanmıştır. Standarda göre belgelendirme; üreticilerin, marka sahiplerinin ve perakendecilerin kendi OF ELECTRICITY yasal yükümlüklerini AND NATURAL yerine GAS getirmelerine PRICES yardımcı olurken BRC ECONOMETRIC ANALYSIS (British Retail Consortium nihai olarak da tüketicinin koruyucusudur. Standard) analyzed. ANOVA model SQF was Programı, applied to the Global study Gıda prepared Güvenliği with the İnisiyatifi use of different (GFSI) tarafından kabul edilmiş tests sorunsuz of hypothesis bir tarladan were applied çatala and the gıda research güvenliği was ve kalite belge- techniques for analysis. Moreover, lendirmesi çözümüdür. Hem ilk üretici hem de gıda imalat ve dağıtımı konularında tedarik zinciri yönetimi sağlar. SQF 7 8 ETP (Ethical Tea Partnership) Global G.A.P. ETP, 1997 yılında birçok büyük çay firmasının bir araya gelerek pazara egemen olma istekleri üzerine kurulmuştur. Bugün ilk kuruluş amacını hala taşımakla birlikte çay arazilerini sürdürülebilirliğinin devam ettirilmesini de kendine misyon edinmiştir yılında Avrupa Perakendeciler Ürün Çalışma Grubu (EUREP - Euro-Retailer Produce Working Group) nun kar amacı gütmeyen bir girişinmi olarak başlatılan EUREPGAP (yeni adıyla GLOBALGAP), EUREP- GAP Teknik ve Standartlar Komitesi tarafından GAP nin geliştirilen şartlarına göre tarladan sofraya tarımsal ürünlerin güvenliğini sağlama, gıda kalitesini yükseltme amacı gütmektedir. Öncelikle yaş meyve ve sebzelerin Avrupa Birliği ülkelerine ihracatında bir ön şart halini alan GLOBALGAP belgesi, Avrupa Birliği (AB) perakendecilerinin tüketicisine sağladığı bir ürün izleme güvencesidir. 40

54 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) ELEKTİRİK VE DOĞALGAZ 2003 yılında FİYATLARININ FTA nın desteklemesiyle EKONOMETRİK kurulan AÇIDAN BSCI küresel tedarik zincirinde şeffaflığı sağlamak amacıyla kurulmuştur. BSCI dünya çapında 1500 den Murat KORKMAZ, fazla şirkete Hakan adım AÇIKGÖZ adım gelişim odaklı etik davranışlarını içeren bir hizmet sağlamaktadır. BSCI hizmetlerini çeşit ürün, marka ve BSCI ithalat firmalarına sağlamaktadır. (Business Social Compliance Initiative) Özet : Yılları arasındaki Uluslararası TUİK Standardizasyon verileri kullanılarak teşkilatı hazırlanan ISO bu çalışma, tarafından sanayi 1987 yılında hazırlanan ile ISO elektrik 9000 tüketiminin Standartları istatistiksel Serisi, olarak bir analiz kalite edilmesi sistem standardı olup, ve konutlarda kullanılan doğalgaz bir işletme veya kuruluşun müşterilerinin taleplerini en iyi şekilde karşılayabilmesi aralıklarına göre için elektrik kuruluş ve içinde doğalgaz kurması fiyatlarının gereken tespit edilmesi kalite yönetim sistemini Sanayi ve konutlarda tüketim yönünde hareket edilmiş olup, tanımlamakta yapılan istatistik ve sistemin bulgulara dokümantasyonu, göre de sonuca gidilmiştir. kontrolü Elde ve sürekliliğinin edilen bulgular sonucunda; sağlanması sanayi sektörü için gerekli tüketim olan aralığı şartları arttıkça, içermektedir. elektrik ve doğalgaz fiyatlarının genel seviyesinde ISO düşüş 9000 gözlendiği Kalite sonucuna Yönetim varılmaktadır. Sistemleri Sonuç Serisi olarak içinde, tüketim 9001:2008, 9000:2005, 9004:2009 ve 19011:2011 bulunmaktadır yılında ISO9000 Anahtar Serisi Kelimeler : Elektrik, ISO9001:2015 Doğalgaz, Tüketim, Kalite Sanayi, Yönetim Konut, Sistemleri Anova, TUİK, standardı Fiyat revize edilmiştir. ISO serisi standartları, özünde, doğal kaynak kullanımının azaltılması, toprağa, OF ELECTRICITY suya, havaya AND verilen NATURAL zararların GAS PRICES minimum düzeye indiril- ECONOMETRIC ANALYSIS mesini amaçlayan standartlar bütünüdür. Bunu da çevre performansının izlenmesi ve sürekli iyileştirilmesi temeline dayandırmakta ve çevre faktörlerine by using ilişkin data olarak of TSI ilgili belonging mevzuat to the ve years kanunlar of , tarafından tanımlanmış Abstract: In this study prepared the consumption of electricity koşullara and natural uymayı gas şart used koşmaktadır. in industry and houses is statistically analyzed. ANOVA model ISO was applied Çevresel to the study Yönetim prepared Serisi with içinde, the use 14001:2004, of different 14004:2004, made more comprehensive :20011 The purpose was bulunmakta to determine ve electricity 14001:2015 in and natural Ekim gas prices ayında tamamlanması ISO14000 Serisi beklenmektedir. ISO Eylül 2005 te yayınlanan ISO Gıda Güvenliği Yönetim Sistemi; dünya çapında güvenli gıda üretim zinciri oluşturmak amacıyla oluşturulmuş uluslararası bir standarttır. Tedarikçiler, kullanıcılar, yasal otoriteler, tüketiciler ve tüm ilgili birimler arasında iletişimi ve bu sayede güvenli gıdanın her basamakta izlenebilirliğini sağlamayı esas almaktadır. Bu Standart, gıda zinciri boyunca son tüketime kadar gıda güvenliğini sağlamak için takip eden genellikle anahtar öğeler olarak kabul edilen öğeleri birleştiren gıda güvenliği yönetim sistemi için ihtiyaçları tanımlamaktadır. ISO 2000 Gıda Güvenliği Yönetim Sistemleri Serisi içinde 22000:2005, 22004:2014 ve 22005:2007 bulunmaktadır. 41

55 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) 13 Merkezi Manhattan, New York ta bulunan SAI (Social Accountability International New York), önceki ismiyle CEPPA (Council on Economic Priorities Accreditation Agency) Ekonomik Öncelikler Konseyi Akreditasyon Güven Grup Bölümü A.Ş. Finans tarafından Yönetmeni Ekim 1997 yılında içinde, işçi sendikaları, insan hakları ve çocuk hakları örgütleri, akademisyenler ve işverenlerin de bulunduğu bir çalışma grubu tarafından, çalışanların temel haklarını garanti altına almayı amaçlayan işletmeler için SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardı (Social Accountability 8000) yayınlanmıştır. şeklindedir. SA8000 Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Kaynak: CBI (2014). CBI Product Factsheet Certified Tea in Europe. Ministry of Affairs, The Netherlands, tea/europe/factsheet, pp. 4-8, Erişim: Uluslararasılaşma süreci içerisinde, çay üreticileri dış pazarlardaki tüketim alışkanlıklarını ve yeni eğilimleri inceleyip, ürün gamlarını gözden geçirerek, yeni ürünler eklemeye açık olmalıdırlar. AB pazarında 2013 itibariyle 351 milyon luk ton çay tüketilmiştir. Bu tüketimin %51 i İngiltere de, %12 si Almanya da, %7 si ise Fransa da gerçekleşmiştir. Bu pazarlarda siyah çayın yanında, yeşil çay, bitki, meyve ve baharat karışımlarından oluşan özel çaylar da talep edilmektedir. Ayrıca buzlu çay, sıcak ya da soğuk beyaz, yeşil ve siyah çaylar da AB pazarlarında popülerlik kazanmaya başlamıştır (CBI, 2014: 9). Dökme çay yerine demlik ya da bardak poşet (süzen) çay üretip, daha yüksek fiyatlarla satış yapılabilecek ürünler yaratılmalıdır. Ayrıca klasik poşet çay yerine, tüketicinin beğenisini kazanmaya yönelik olarak yenilikçi prizma, kare şeklinde- çay poşetleri ve koruyucu ambalajları tasarlanmalıdır. Ayrıca pazardaki trendler ve talep doğrultusunda ürün portföyüne fonksiyonel çayları (form çayları, kış çayı, vb.) ekleyip, ihracat hacmini yükseltmek de mümkündür. Bunlara rağmen 2013 yılı verileri itibariyle ihraç edilen çayın %85 inin ÇAYKUR tarafından gerçekleştirildiği, özel kesimin ise daha çok iç piyasaya odaklı çalıştığı, ihracatı aracılar vasıtasıyla yahut kumanyacı firmalara yönelik olarak arza yönelik gerçekleştirdikleri gözlenmektedir (Karali Görüşme, 2014). Türk çayına asıl talep uyandıracak olan ürünün organik çay olması beklenmektedir. Dünyadaki organik ürünlere yönelik artan ilgi göz önüne alındığında, markalaşma çabalarının bu alanda yoğunlaştırılması gerektiğini işaret edilmektedir. Ürünün kalitesini ve organik oluşunu belgelemek üzere, uluslararası akredite kuruluşlardan alınacak sertifikasyonlar (BCS, IMO, SKAL) da tüketici zihninde Türk çayına güven duyulmasına yardımcı olacaktır (Karali Görüşme, 2014). İhracat hacminin artırılması için hedef pazarlardaki pazar bölümlerinin ve dağıtım kanallarının doğru analizi önem arz etmektedir. Türkiye çay ihracatının yarısından fazlasının yöneltildiği AB pazarındaki çay ile ilgili dağıtım kanalları incelendiğinde, kanalda yoğun bir şekilde dikey 42

56 www. ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli www. EKONOMİ Pazarlama uhpadergisi.com YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Uluslararası Ocak International / Şubat Hakemli / Mart Refereed - Pazarlama Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches ve Pazar Dönemi on Araştırmaları Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 Dergisi International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: Researches 4 Yıl:2015 January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 International Refereed Journal JEL CODE: of Marketiıng ID:13 M31, K:02 M16, M37 And Market Researches January / February / March-April Spring (Ekonomi) Semester ID:40 & K:46 (Economy) Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL (2015/04298 CODE: M31, / 2015-GE-18945) M16, M37 (ISO (ISO No / Document ID: & K:46 ISO No 12880) / Document 12880) PRINT ISSN: ONLINE ISSN: SANAYİ MARKA VE KONUTLAR PATENT AÇISINDAN / TRADEMARK TÜKETİM ARALIKLARINA PATENT GÖRE ELEKTİRİK VE DOĞALGAZ (2015/04298 FİYATLARININ / 2015-GE-18945) EKONOMETRİK AÇIDAN (ISO No / Document & (CBI, ISO :18). No / Document 12880) entegrasyonun varlığına rastlanmaktadır. Çay paketleme şirketleri, ihracatçılarla açık artırım usulü fiyatlandırmadan sakınarak, doğrudan çay Şekil 1: Avrupa Çay Pazarının Dağıtım Kanalı Yapısı Şekil 1. Avrupa Güven Çay Grup Pazarının A.Ş. Finans Dağıtım Yönetmeni Kanalı Yapısı bahçelerinden satın almalarını yapmaktadırlar Endüstriler Gelişmekte Olan Özet Ülke : Yılları arasındaki TUİK Avrupa verileri Çay kullanılarak Pazarı hazırlanan bu çalışma, sanayi (Alıcılar) Gelişmekte Perakendeci olan Sanayi Broker ve konutlarda tüketim aralıklarına İthalatçı göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi Ülkede ki yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara Çay göre de sonuca gidilmiştir. Elde Kahve/Çay ihracatçı edilen bulgular Acente sonucunda; sanayi sektörü için tüketim paketleme aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının genel seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Distribütör Satıcıları şirketi Sonuç olarak tüketim Reeksport Yemek firmaları Kaynak: CBI (2014). ECONOMETRIC CBI Product ANALYSIS Factsheet OF ELECTRICITY Certified Tea AND Tea in NATURAL Europe. in Europe. GAS Ministry PRICES Ministry of Affairs, of Affairs, The The ACCORDING TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS OF p. INDUSTRY 17, Erişim: AND Netherlands, p. 17, Erişim: Dağıtım kanalının genel görünümün perakendeci kanalında hiper ve Dağıtım izlenebileceği kanalının Şekil Abstract: genel görünümün 1 de, çayın In this study prepared izlenebileceği değer süpermarket by using data of işyeri TSI belonging gibi ev zincirleri, to the dışı years alanlarda küçük of , gerçekleşmektedir. zincirler, Şekil zincirinde 1 de, çayın yer the değer consumption alan zincirinde birçok of electricity yer alan büyük and birçok natural gas used bağımsız Özellikle in industry perakende mağazalar and houses kullanıma/satışa is ve statistically online da hazır satış şekilde, büyük firmanın firmanın kanal techniques kanal üzerinde üzerinde for analysis. güçlü güçlü Moreover, kontrole kontrole tests of hypothesis yapabilen önceden were paketlenmiş, applied and uzman the research sertifikalı was çay/kahve markalaşma sahip sahip olduğu olduğu ifade edilmektedir. ifade edilmektedir. İngiltere pazarının satıcılarından yatırımı yapılmış oluşmaktadır. çayların perakendecilerce Pazardaki satın İngiltere %60 ı, pazarının Almanya pazarının %60 ı, %67 si, Almanya İtalya çay alınma tüketiminin ihtimali yüksektir %91 i (CBI, perakende 2014: 17-18). pazarının %67 si, İtalya düzeyinde gerçekleşirken, kalan %9 luk pazarının %60 ı üç büyük paketleme şirketinin pazarının %60 ı üç büyük paketleme tüketim Uluslararasılaşmada kafe, restoran, rekabet işyeri avantajı gibi sağlayamaya ev dışı kontrolü altındadır. Çay, ithalatçı ülke tarafından şirketinin kontrolü altındadır. Çay, alanlarda yardımcı olacak gerçekleşmektedir. bir diğer husus da Özellikle markalaşmadır. asgari düzeyde işlenmiş şekilde ülkeye getirilmekte ithalatçı ülke tarafından asgari düzeyde perakende Marka, ürünlerin kullanıma/satışa kolayca ayırt edilebilmesine, hazır ve işlenmiş pazarda şekilde harmanlanarak ülkeye paketlenmektedir. getirilmekte ve Bu şekilde, ürün hakkında önceden tüketicinin paketlenmiş, zihninde sertifikalı kalite ve açıdan pazarda hedef pazardaki olası alıcılarınız harmanlanarak paketleme ve güven markalaşma oluşturmasına yardımcı yatırımı olur. yapılmış Bu şekilde şirketleri paketlenmektedir. olabileceği gibi, Bu direkt açıdan perakendeciler hedef de çayların tüketiciye perakendecilerce sağladığı faydaların satın yanı alınma sıra pazarda olabilecektir. pazardaki AB olası perakendeci alıcılarınız kanalında paketleme hiper ve ihtimali yüksektir (CBI, 2014: 17-18). rekabet için avantaj yaratması, rakiplere karşı süpermarket şirketleri zincirleri, olabileceği küçük gibi, zincirler, direkt bağımsız perakendeciler de olabilecektir. AB Uluslararasılaşmada yasal korunma sağlanması rekabet ve marka avantajı sadakatini mağazalar ve online da satış yapabilen uzman sağlayamaya yaratması nedeniyle yardımcı firmalar olacak ürünlerini bir diğer markalamayı tercih ederler (Öztürk, 2010: 31). Marka çay/kahve satıcılarından oluşmaktadır. Pazardaki çay tüketiminin %91 i perakende düzeyinde gerçekleşirken, kalan %9 luk tüketim kafe, restoran, ile sadece rakiplerden farklılaşmak üzere 21 isim, terim, işaret, sembol, tasarım veya bunların bir 43

57 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) birleşiminden faydalanılmamakta, aynı zamanda olmaya yöneltecektir. marka ile müşteri bir fikir ve imajlar bütününü deneyimlemektedir. Müşteri ürünü kullanarak Murat KORKMAZ, ya Hakan AÇIKGÖZ Mikro düzeyde firmaların markalaşma çalışmalarının da reklam, tasarım ve iletişim kampanyalarından yanında, makro düzeyde Türk çayının bilinirliği etkilenerek markayı diğerlerinden 1 Kilis ayırt 7 Aralık etmektedir Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü yurt dışında organize bir biçimde artırmak için Çay (American Marketing Association, ). Diğer deyişle, müşterilerin Özet : ve Yılları tüketicilerin arasındaki TUİK mal verileri tanıtma kullanılarak grubu hazırlanan ve fonu bu çalışma, oluşturulması sanayi da sektörün veya hizmetlere şeklindedir. dair algılarının Farklı içselleştirilmiş analiz teknikleri kullanılarak bir uluslararasılaşmasına ivme kazandıracaktır. Bunun hazırlanan çalışmada ANOVA modeli özeti olan marka ile firmanın tüketiciyle iletişimini yanı sıra yurt dışında yapılan fuarlar ve sergiler tesis etmesi rekabet yönünde avantajı hareket edilmiş yaratmada olup, yapılan önemli istatistik bulgulara Türk Çayı göre de imajı sonuca da gidilmiştir. yaratılmaya Elde çalışılmalıdır edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz bir araçtır (Kotler, fiyatlarının 2012: genel 28). seviyesinde Tüketici, düşüş zihninde (Sayın ve Özdemir, 2011,9:2). Bunun için de gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim güçlü ve kaliteli aralığı olarak Kw cinsinden konumlandırılmış yükseldikçe, fiyatlarda bir da azalma fuarların meydana dışında, gelmektedir. hedeflenen stratejik pazarlarda markanın ürünlerini, Anahtar diğer Kelimeler firmaların : Elektrik, ürünlerine Doğalgaz, Tüketim, devlet Sanayi, Konut, desteği Anova, de alınarak, TUİK, Fiyat sürekli hizmet veren göre daha yüksek fiyattan satın alabilmektedir çay evleri kurulması faydalı olacaktır (Karali (Öztürk, 2010: 31). Ayrıca markalı ürünler ile Görüşme, 2014). tüketici, zihninde aldığı ürünün garantili olduğunu ve satış sonrasında da bu garantinin devam edeceğini bilmektedir (Ak, 2009: 16). Nitekim gerekli kriterleri sağlaması, onları daha rekabetçi SONUÇ Doğu Karadeniz Bölgesi ekonomisinin yapıtaşla- çay tüketim alışkanlıkları hakkında Türkiye de rından birini oluşturan çayın uluslararasılaşması, gerçekleştirilen bir araştırmada da çay satın yerel ekonominin kalkınmasına ve markalaşmasına alırken en fazla dikkat edilen hususun önceki büyük destek verecektir. Bunun için mevcut arz marka deneyimleri ve markanın tanınmışlık olanakları içerisinde, dış pazarların beğeni ve düzeyi olduğu, marka ile ilgili reklamların da zevklerine uygun şekilde, yüksek katma değerli etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır (Ulusoy ve ürünlerle ürün portföyünü genişletmek önemlidir. Şeker, 2013: 62). Hedef pazarlar arasında yer alan, sıfır gümrük Türk çayının sahip olduğu üstünlükleri de ön vergisi avantajı ve buna eşlik eden pazara yakınlık plana çıkaracak şekilde, pestisit içermeyen, avantajı sayesinde ihracatın yarıdan fazlasının, sağlıklı ve güvenilir çay şeklinde konumlandırarak marka yatırımı yapmak, siyah/yeşil çayın yanın en büyük çay alıcısı olan Rusya pazarına gerçekleştirildiği AB pazarlarının yanında, dün- dış piyasalardaki imajını olumlu etkileyecek ve yönelik girişimlerin güçlendirilmesi gerekmek-tedir. bu ihracat hacmine de yansıyacaktır. Ayrıca markalaşmada, devlet destekli markalaşma programı yapısı, olası alıcılar, ürünle ilgili uyulması gereken Hedef pazarların tümünde dağıtım kanallarının olan Turquality den yararlanmak üzere, firmaların teknik standartlar, kalite ve lezzet beklentileri iyi 44

58 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) analiz edilmeli ve pazara nüfuzu artıracak ürünler üzerine odaklanılmalıdır. Geleneksel siyah çayın yerine, özellikle organik çay üretimi üzerinde durulmalıdır. Bunun yanında pazarlardaki fonksiyonel çaylar da (form çayı, kış çayı, vb. karışımlar) dikkatle incelenmelidir. Bu edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz ürünleri küresel rakiplerden farklılaştırmak üzere markalaşma çalışmalarına ağırlık verilmesi, özelikle konumlandırmada pestisit içermeyen, sağlıklı ve güvenilir çay mesajı ile marka yatırımının yapılması, siyah/yeşil çayın dış piyasalardaki imajını olumlu etkileyecek ve bu ihracat hacmine de yansıyacaktır. Ayrıca demlik veya süzen poşetler ile kaliteli ve sağlıklı Türk çayının dökme çaydan çok daha yüksek rakamlarla fiyatlandırılıp, kâr miktarının artmasını sağlayabilecektir. Firmalar, ürettikleri kuru çayın yaklaşık %98 ini iç piyasaya yönlendirmektedir. Oysa iç piyasadaki arz-talep dengesizliklerinden kaynaklanan fiyat düşüşlerinden doğacak riski dağıtmak, ürün portföyüne eklenecek farklı çay türleri (fonksiyonel ve bitki çayları) ile fabrikanın yıl/sezon içindeki kapasite kullanım oranını artırmak ihracat ile mümkün olabilecektir. İhracat hedefini destekleyecek dünya çapında kalite ve standartta üretimi, tüm üreticiler için bir zorunluluk haline getirmek için, çay borsasının bir an önce kurulması gerekmektedir. Borsa ile çay fiyatları piyasa mekanizması içerisinde borsada belirlenecektir. Ayrıca borsada işlem konusu olan ürünlerde aranan kalite ve standartlar nedeniyle hem kaliteli çay üretimi sağlanacak, hem de yerli olmayan ve standart dışı çayların piyasaya girişi engellenecektir. Böylece Türk çayının imajını olumsuza çevirecek uygulamaların da en baştan bertaraf edilmesi mümkün olacaktır. Bunun yanında AB pazarı için talep edilen sertifikasyonlara sahip olunması halinde, bu sertifikasyonlar hem AB pazarlarında, hem de diğer pazarlarda firmanın markasına ilişkin konumlandırma mesajını destekleyecek, rekabette farklılaşma aracı olarak kullanılabilecek ve kaliteli ve sağlıklı Türk çayı imajına olumlu katkı sağlayacaktır. Süreç içerisinde, uzun vadede çay kültürünün dünya çapında yaygınlaştırılması ve makro düzeyde devletin çayın markalaştırılması ile ilgili vereceği destek (Çay Tanıtım Grubu, Turquality gibi) sektörün uluslararasılaşmasına ivme kazandırabilecektir. Mikro düzeyde de ihracat bilgi birikimi işletmelerde oluşana kadar aralarında kuracakları ihracat konsorsiyumu ile yüksek miktarlarda siparişleri, standart kalitedeki ürünleriyle karşılamayı başarabileceklerdir. Ayrıca firmaların ihracata hazırlık sürecinde yararlanabilecekleri pazar araştırması, fuarlara katılım, yurtdışı marka tescili ve tanıtım faaliyetlerine ilişkin destekler hakkında bilgilendirilerek, firmalarda bu konularda farkındalık yaratılması gerekmektedir. KAYNAKÇA AK, T. (2009). Marka Yönetimi ve Tüketici Karar Sürecine Etkileri, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman. s.16 45

59 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) AMA (American Marketing Association). (2014). Dictionary Brand / Brand & Branding Definiton. Pages/Dictionary.aspx?dLetter=B, ATASEVEN, Z., (2012). Türkiye de Çay Sektörü Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Enstitüsü - TEPGE BAKIŞ, 14 (8), (1-4) BCS ÖKO GARANTIE, (2015). About BCS, html, CBI, (2014). CBI Product Factsheet Certified Tea in Europe ÇAYKUR, (2013). İstatistik Bülten istatistik-bulteni.aspx, FAOSTAT, (2015), World Tea Production Quantity Statistics, QC/E, FAOSTAT, (2014), Production Crops Tea in Turkey, QC/E, IMO Control, (2015). Imo Türkiye - Organik Üretim, indexdom.php?client_id=imo&page_id=tr_ organic&lang_iso639=en, ITC, (2014a). List of Importing Markets for the Product Exported by Turkey in Product: 0902 Tea, Country_SelProductCountry.aspx, ITC, (2014b). List of Exporters for the Selected Product (0902 Tea) in 2013, trademap.org/country_selproduct.aspx, ÇAYKUR, (2014). İstatistik Bülten 2013, ITC, (2014c). List of Importers for the Selected Y%C4%B1l%C4%B1%20%C4%B0statistik%20 Product (0902 Tea) in 2013, B%C3%BClteni.pdf, trademap.org/country_selproduct.aspx?n DKİB (Doğu Karadeniz İhracatçılar Birliği), vpm= , (2013), Dünyada ve Türkiye de Çay Sektörü & Dünyada Çay Sektöründeki Son the Product Exported by Russian Fede- ITC, (2014d). List of Importing Markets for Gelişmeler, Trabzon, ss.1-46 ration in 2013, org/country_selproductcountry.aspx?nv ERDOĞAN, M. (2015) Yılı Çay Sektörünün Altın Yılı Olacak, pm= , org.tr/haber/2015-yili-cay-sektorunun-altinyili-olacak, the Product (0902 Tea) Imported by ITC, (2014e). List of Supplying Markets for Turkey 46

60 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) in 2013, İPEKÇİ, B., & KOCA, İ., (2013). Türk ve Seylan Siyah Çaylarının Kafein İçeriğinin Karşılaştırılması, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 3-4 Mayıs ( ) edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz KAPLAN, M. & BALTACIOĞLU, T., (2009). ( Leslie De Chernatony ve Malcolm McDonald dan aktaran) Küresel Markalama Stratejileri, Editörler: TİMUR, N. ve A. ÖZMEN, Stratejik Küresel Pazarlama, Eflatun, ( ) KOTLER, P., & ARMSTRONG, G., (2012). Principles of Marketing, Prentice Hall International, New York. KURT, G. & HANCIOĞLU, H., K., (2013). Dünya Ülkeleri ile Türkiye nin Çay Üretiminin İstatistiklerle İncelenmesi, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Siyah%20%C3%87ay%20Sekt%C3%B6r%20 Raporu.pdf, ÖZTÜRK, N. (2010). Marka Yönetimi, Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Kadir Has Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, s.31. RTB (Rize Ticaret Borsası), (2014). Tarihçemiz, ntent&view=article&id=441&itemid=98, RTB (Rize Ticaret Borsası), (2012). Stratejik Plan , Rize Ticaret Borsası, RTB (Rize Ticaret Borsası), (2014). Türk Çayı Sektörü Güncel Durum Raporu, İşletmeler Ağı Karadeniz, tr/data/genel/dosyalar/turkcaysektorugun- 3-4 Mayıs (39-63) celdurumraporu.pdf, ÖZCAN, M. & YAZICIOĞLU, E., (2013). Türkiye Çay Yetiştiriciliğinin Sorunları ve Öncelikleri, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 3-4 Mayıs (64-77) ÖZDEMİR, F., (2012). Yeşil Çay Pudrası, Çay Dünyası Gazetesi, caydunyasigazetesi.com/cay-ve-saglik/114- prof-dr-feramuz-oezdemir-den-cay-pudrascalsmalar, ÖZDEN, D., (2009). Türkiye Siyah Çay Sektör Raporu, Enterprise Europe Network Avrupa SAKLI, A., R., (2013). Çay Sektöründe Üst Kuruluş İhtiyacı Ve Sektöre Katkıları, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 3-4 Mayıs 2013, Rize. (23-38) SANCAK, T., (2001) Yılı Türkiye Çay Sektörü Sorunları ve Çözüm Önerileri, pdf, SAYIN, C.,& ÖZDEMİR, F., (2011). Türk Çayının Markalaştırılması 2023 Vizyonu Çalıştayı, APGEM, 47

61 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) edu.tr/v2/template/content/projeler/rc/rapor. pdf, SKAL Bio Controle, (2015). About Skal, TMMOB ZMO (2012). Tarımda Su Kullanımı, ekler/739a7427d8e9e5e_ek.pdf?dergi=139, edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim 2013, aralığı (14-22). arttıkça, elektrik ve doğalgaz TÜİK, (2014). Bitkisel Üretim İstatistikleri Tarım Alanları, html?, TZOB (Türkiye Ziraat Odaları Birliği), (2004). Türkiye Ziraat Odaları Birliği Çay Raporu, FaaliyetRaporlari/docs/cay_calisma_grubu_2004.pdf, made more comprehensive. The purpose was to determine electricity ( ). and natural gas prices ULUSOY, M., & ŞEKER, M., (2013). Türkiye de Değişen Çay Tüketim Alışkanlıkları Projesi 2013, Cay_Kitap.pdf, USTA, H., (2004). Çay Sektör Profil Araştırması, İTO (İstanbul Ticaret Odası), org.tr/dokuman/sektor/1-18.pdf, ÜSTÜN, R., (2012). Türkiye de Kaçak Çay Raporu, VANLI, H., (2013). Çay Borsalarının İşleyişi ve Sektöre Katkıları, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 3-4 Mayıs WEİHRİCH, H., (1982). The TOWS Matrix A Tool for Situational Analysis, Long Range Planning. 15, (1-19). ZENGİNBAL, H., (2013). Rize İli Bahçe Bitkileri Yetiştiriciliğinde Çay Tarımının Yeri, Sorunları ve Çözüm Önerileri, II. Rize Kalkınma Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 3-4 Mayıs 48

62 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) EXTENDED ABSTRACT Meaning and Significance: Turkey, which has an open and free-market economy, integrated with the global economic and financial system, has made considerable advances in competitiveness for the last decade. According Özet : to World Yılları Bank arasındaki Group, TUİK Turkey verileri kullanılarak is the 18hazırlanan th largest bu economy çalışma, sanayi in the world with a Gross Domestic Product (GDP) of $786 billion. Turkey has a strategic goal for achieving 500 Billion Dollar Export in uygulanmıştır. centenary Ayrıca of the hipotez Turkish testleri Republic. uygulanarak Each araştırma sector daha has kapsamlı set hale its own getirilmiştir. export target to reach 500 billion dollar yönünde export hareket volume. edilmiş Tea olup, sector yapılan has istatistik a target bulgulara of 50 göre million de sonuca Dollar gidilmiştir. export, Elde as well. Turkey, as the fifth tea producer edilen bulgular in sonucunda; the world, sanayi has sektörü a very için limited tüketim aralığı share arttıkça, in the elektrik world ve tea doğalgaz market. It is ranked as the 33 rd country. aralığı So Kw both cinsinden to yükseldikçe, increase its fiyatlarda share da in azalma the meydana world gelmektedir. tea market and to achieve 50 million dollar export goal, Anahtar it is Kelimeler needed : to Elektrik, create Doğalgaz, a strategic Tüketim, roadmap Sanayi, Konut, for the Anova, sector. TUİK, Purpose: Fiyat The purpose of this study is mainly to determine the dynamics of internationalization goals of Turkish tea industry. To make an assessment, firstly the possibilities of production in the sector were addressed and then the world tea market ACCORDING was examined TO CONSUMPTION from supply RANGES and demand IN TERMS aspects. OF INDUSTRY After AND that Turkey s presence in this market, its internal and external dynamics were scrutinized with the help of SWOT analysis technique to define the main decisions needs to be made for internationalization of the tea industry. Scope: The study is a qualitative study and it was conducted with the participation of two tea company officials. Semi-structured interviews were made with the CEO and Aegean Region Sales Director of Karali Cay, which is one of the player in Turkish tea sector, in Izmir. Beside the literature related to the industry, the reports, bulletins and industrial analysis published by the organizations like CAY- KUR, TUİK, Rize Commodity Exchange, DKİB (Eastern Black Sea Exporters Associations) were made contribution to the study. Limitations: The main limitations of the study was not being able to reach the other company officials in the tea industry, such as CAYKUR, Dogus, Ofcay, Unilever, Ozcay within a limited time. As the study required high costs and time, the interviews were made with just two company officials from Karali Cay. Method: A questionnaire was prepared consisting of open-ended and close-ended questions related to the strengths and weaknesses of the tea industry and opportunities and threats of the sector. Internationalization performance of the sector, branding activities, problems faced in the international markets were the subjects of other questions in the questionnaire. This questionnaire was applied in the semi-structured interviews made with company officials. Findings: Quality production in accordance with standards worldwide, better analysis of consumption trends in the target markets, identifying alternative distribution channels in reaching target market segments, expressing pesticide -free, safe and healthy tea message in positioning 49

63 ULUSLARARASI Uluslararası HAKEMLİ Hakemli EKONOMİ Pazarlama YÖNETİMİ ve Pazar Araştırmaları ARAŞTIRMALARI Dergisi DERGİSİ Ocak International / Şubat / Mart Refereed - Nisan Journal Kış of İlkbahar Researches Dönemi on Economy Cilt: 2 Management Sayı: 4 Yıl:2015 International Ekim / Refereed Kasım / Aralık Journal 2014 of Sayı: Marketiıng 02 Cilt: And 01 Sonbahar Market Kış Researches January October / February / November / March-April / December Spring 2014 Semester Issue: 02 Winter Volume: Volume: 01 Autumn 2 Issue: Winter 4 Year: 2015 JEL CODE: ID:13 M31, K:02 M16, M37 (Ekonomi) ID:40 & K:46 (Economy) (ISO (ISO No / Document & ISO No 12880) / Document 12880) statements and branding SANAYİ are VE the KONUTLAR key dynamics AÇISINDAN of internationalization TÜKETİM ARALIKLARINA of Turkish GÖRE tea industry. Conclusion: As the fifth biggest tea producer in the world, the players of Turkish tea industry should be aware of their advantageous position in the world tea market to reach its 2023 export goal. Because of its climatologic characteristics, Turkey is the unique tea producer in the world which does not use chemical pesticides. This advantage should be used effectively to create a pesticide -free, safe and healthy Turkish tea image in the world marketplace. To support this image and increase the quality of tea, a tea exchange Özet : should Yılları be established arasındaki TUİK as verileri early kullanılarak as possible. hazırlanan Because bu çalışma, the sanayi lack of tea exchange causes the non-standard şeklindedir. tea Farklı purchase analiz teknikleri by the kullanılarak processing hazırlanan & packaging çalışmada companies, ANOVA modeli and this affects the quality and flavor uygulanmıştır. of the tea Ayrıca negatively. hipotez testleri Within uygulanarak the existing araştırma supply daha kapsamlı facilities, hale getirilmiştir. it is important to expand the products portfolio yönünde hareket with edilmiş high value olup, yapılan added istatistik products bulgulara meeting göre de sonuca the demands gidilmiştir. and Elde tastes of target markets. More than edilen half bulgular of sonucunda; the export sanayi has sektörü been için made tüketim towards aralığı arttıkça, EU markets elektrik ve by doğalgaz taking the advantage of zero customs aralığı duty. Kw Beside cinsinden EU yükseldikçe, markets, fiyatlarda in order da azalma to meydana increase gelmektedir. our market share in the world tea market, initiatives Anahtar towards Kelimeler Russian : Elektrik, market, Doğalgaz, the Tüketim, world s Sanayi, largest Konut, Anova, tea buyer, TUİK, Fiyat should be strengthened. In all target markets, the structure of distribution channels, potential buyers, technical standards that must be followed regarding the product, and the quality and taste expectations should be analyzed well and should focus on products that will increase market penetration. 50

64 ACED HAKEMLİ PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ UHPADULUSLARARASI International Refereed Journal of Marketing and Market Researches OTEL İSİMLERİNİN İÇERİK ANALİZİ YÖNTEMİYLE : MUĞLA VE AYDIN DA FAALİYET GÖSTEREN ÜÇ, DÖRT VE BEŞ YILDIZLI OTEL İŞLETMELERİ ÖRNEĞİ (1) THE EXAMINATION OF HOTEL NAMES BY CONTENT ANALYSIS METHOD: THE CASE OF THREE, FOUR AND FIVE STAR HOTELS IN MUĞLA AND AYDIN Barış ERDEM 1, Pelin YAĞCI 2, Aslı Ceren SAYGI 3, Çisem KAYA 4, Cansu SÜMER 5 1 Balıkesir Üniversitesi Turizm Fakültesi, Balıkesir / Türkiye 2-5 Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Öğrencisi Balıkesir / Türkiye Öz: Küresel rekabet günümüzde tüm örgütleri olduğu gibi otelleri de derinden etkilemektedir. Otel işletmelerinin daha fazla rekabetçi kalabilme arzuları, markalaşma olgusunu doğurmuştur. Marka oluşturma sürecinde önemli adımlardan biri de otel isimlerinin belirlenmesidir. Otel işletmeleri, tercih ettikleri isimlere çeşitli anlamlar yükleyerek mevcut ve potansiyel müşterileri üzerinde etkili bir imaj yaratmaya çalışmaktadırlar. Otel ismi sayesinde, sunulan ürün ve hizmetlerin tüketicilerin daha fazla ilgisini çekmesi hedeflenmektedir. Bu araştırmada, otel isimleri içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Örneklem olarak Muğla ve Aydın illerinde faaliyet gösteren üç, dört ve beş yıldızlı otel işletmeleri seçilmiştir. 269 adet otel isminin incelendiği araştırmada, otel isimlerinin ağırlıklı olarak özel bir kelime anlamı ile işletme sahibinin veya aileden birinin ismi ya da soy ismi üzerine odaklandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte, işletme ölçeği küçüldükçe aile odaklı otel ismi kullanma oranının arttığı saptanmıştır. Anahtar Kelimeler: Turizm, Otel İşletmeleri, Otel İsimleri, Markalaşma Abstract: Global competition affects the hotels as well as other organizations nowadays. The desire of staying competitive procreated a branding phenomenon for the hotel establishments. One of the crucial steps of the creation of the brand is the determination of the name of the hotels. Hotel enterprises try to create an effective image on the current and potential customers by adding up various meanings to the preferred names. By virtue of the name of the hotel, it is aimed to arouse consumers interest on the presented product and services. In this study, hotel names were examined by the content analysis method. Three, four and five star hotels that are in business in Muğla and Aydın provinces were chosen as examples. In the research where 269 hotel names were analyzed; it was determined that the names of the hotels were special lexical meaning and name or last name of the owner or a family member oriented. In addition to this, it was determined that the smaller the businesses got, there was an increase on the family oriented name usage. Key Words: Tourism, Hotel Businesses, Hotel Names, Branding Doi: /UHPAD (1) Sorumlu Yazar: Barış ERDEM, Balıkesir Üniversitesi, Turizm Fakültesi Turizm otelcilik Yüksekokulu Balıkesir / Türkiye berdem20@yahoo.com Geliş Tarihi / Received: Kabul Tarihi/ Accepted: Makalenin Türü: Type of article (Araştırma Uygulama / Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None Etik Kurul Raporu Yok None of Ethics Committee (Araştırmada Kurum İzni Var / Yok) YOK The Research Council Permit Yes / No NO 51

65 1. GİRİŞ UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Seyahate çıkan kişinin önemli gereksinimlerinden birinin konaklama olması nedeniyle kişinin seyahat kararı, gideceği yerde konaklama olanaklarının bulunup bulunmaması ile yakından ilişkilidir (Yılmaz ve Yılmaz, 1989: 4). Başka bir deyişle; oteller, turizm işletmeleri arasında temel bir öğe olarak kabul edilir (Tarlan ve Tütüncü, 2001: 142; Akgündüz ve Bardakoğlu, 2012: 14). Hatta bazı yazarlara göre bir yerin turizm açısından etkinliği belli ölçüde konaklama kapasitesine bağlıdır (Toskay, 1983: 228). Otel işletmeleri; farklı amaçlarla seyahat eden turistlerin geceleme, yeme içme, dinlenme ve eğlenme ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik faaliyet gösterirler (Erdem, 2010: 167). Bu bağlamda, tarihli Resmi Gazete de yayınlanan Turizm Tesislerinin lendirilmesine ve Niteliklerine İlişkin Yönetmeliğin 19. Maddesinde oteller; asıl edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz fonksiyonları müşterilerin konaklama ihtiyaçlarını sağlamak olan, bu hizmetin yanında, yeme içme, spor ve eğlence ihtiyaçları için yardımcı ve tamamlayıcı birimleri de bünyelerinde bulundurabilen tesislerdir, şeklinde tanımlanmaktadır 1. Yaygın bir kanı olarak turistlerin seyahat harcamaları içerisinde en büyük payı konaklama giderlerinin teşkil ettiği kabul edilir (Taşkın, 1997: 6). Diğer bir ifadeyle, genel olarak bir otelin gelirlerinin en büyük kısmı odalardan elde edilir (Olalı ve Korzay, 1993: 137; Türksoy, 1998: 36). Bununla 1 html birlikte oteller, bulundukları ülkelerin ekonomik, kültürel ve sosyal yapılarının gelişmesinde önemli rol oynarlar (Didin ve Köroğlu, 2008: 113). Tüm bu unsurlar dikkate alındığında otel işletmelerinin turizm endüstrisindeki önemi daha iyi anlaşılır. Öte yandan, iş dünyasında yaşanan rekabetin giderek artması örgütleri yeni arayışlara sürüklemektedir. Özellikle yeni kurulan işletmeler böyle bir ortamda ayakta kalabilmek için henüz başlangıçta stratejik düşünmek zorundadır. Rekabetçi kalabilmede birçok faktör etkili olmakla birlikte, günümüzde örgütlerin daha fazla görsel öğelere ihtiyaç duydukları ifade edilmektedir (Öztürk, 2006: 2). Bu öğelerden birisi de, işletmenin tanınmasında ve tüketicinin zihninde etkili bir yer edinebilmesinde önemli paya sahip olan işletme adıdır. İşletmeler, ürün ve hizmetleri ile ilgili olarak tüketicilerin algılarında rakiplere göre anlamlı bir farklılık yaratabilmek için ciddi bir çaba harcamak zorundadırlar. Bu noktada marka ismi ürün veya hizmete gerek duygusal gerekse de fiziksel bir anlam katmakta ve böylece işletme ile tüketici arasında bir iletişim sağlamaktadır. Marka ismi aynı zamanda tüketiciye bir statü ve prestij kazandırmaktadır (Baş ve Şahin, 2013: 23). Benzer şekilde Kırdar (2005: 243) da, satın alma ve karar sürecinde tüketicilerin çoğu zaman kendilerine bir statü veya kimlik kazandıracağı duygusuyla hareket ederek belli bir markaya yöneldiklerini ifade etmektedir. Özetle, örgütler bir marka inşa etmek istediklerinde, muhtemel tüketicilerin zihninde o markaya dair çağrışım yapan bir kelime oluşturmaya odaklanmaktadır. 52

66 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Bu araştırmada, otel isimleri içerik analizi yöntemiyle incelenmektedir. Araştırmanın taşıdığı amaç, otel isimlerinde odaklanılan öğelerin neler olduğunu saptamaya çalışmaktır. 2. TEORİK ÇERÇEVE İster küçük ister büyük bir işletme veya yeni bir ürün/hizmet olsun her şeyden önce önem arz eden konu, ismidir. Her varlığın değeri öncelikle ismiyle ölçülür 2. Nitekim ünlü pazarlama uzmanı Jack Trout; Alabileceğiniz en önemli pazarlama kararı, bir ürüne ne ad vereceğinizdir diyerek Mercedes marka adı, üçlü yıldız ise onun sem- Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik bolüdür ve doğalgaz (Mucuk, fiyatlarının 2010: tespit 146). edilmesi edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz işletme isminin ne denli önemli olduğuna vurgu yapmaktadır (The Brand Age Dergisi, 2011). Benzer şekilde Ataklı (2008) da, bir işyeri kurma aşamasındaki en önemli sorunlardan birinin isim bulmak olduğunu belirtmektedir. Yazar bu durumu, tıpkı yeni doğan bir çocuğa isim bulmanın zorluğuna benzetmektedir. Bu nedenle birçok girişimci, kurmayı düşündüğü işletmeye genelde kolay bir yol olduğu için aile isminden ya da soyadından kaynaklanan isimler koymayı tercih etmektedir. İşletme adı, işletmeyi tanıtmak ve onu benzer işletmelerden ayırt etmek için kullanılan bir kavram olmakla birlikte (Kurt, 2010), çoğu zaman marka olgusuyla karıştırılmaktadır. Birçok pazarlamacı her markanın bir ürün olduğunu, ancak her ürünün bir marka olmadığını ifade etmektedir. Ürün, fabrikada üretilen bir nesne; marka ise tüketiciler tarafından satın alınan değerdir (Kırdar, 2002: 234). Marka, üretici veya satıcıların malını 2 tanıtan, onu başkalarının mallarından ayırmaya yarayan isim, terim, sembol, şekil veya bunların bileşimidir (Mucuk, 2010: 146). Bu bağlamda, marka adının markadan daha dar kapsamlı olduğu; bir başka deyişle markanın sözle ifade edilebilen kısmını oluşturduğu söylenebilir. Marka sembolü ise, markanın gözle görülebilen kısmıdır. Örneğin İşletme adının Türk Ticaret Kanunu özel hükümleri ile korunabilmesi, ticaret sicile kaydedilerek tescil edilmesine bağlıdır. İşletme adının ancak bu şekilde tekel kullanılabilme hakkı doğmaktadır. Marka ve işletme adı arasındaki karmaşık gibi görünen bu anlam farklılığını açıklamada aşağıdaki örnek yardımcı olabilir 3 : Narinler Limited Şirketi nin Kuşadası nda işlettiği otele Narin Otel ismini vermiş olduğunu varsayalım. Şirket ruhsat alırken, ticaret faaliyetlerini gerçekleştirirken, fatura keserken, kısacası tüm resmi işlemlerinde ticaret unvanı olarak Narinler Limited Şirketi ibaresini kullanmaktadır. Otel adı olarak ise Narin Otel ismini seçmiştir. Bu ad altında konaklama hizmeti vermekte, çeşitli gazete ilanları ve broşürlerde Narin Otel ismini kullanmaktadır. Şirket, Narin Otel isminin başka bir teşebbüs tarafından otel hizmetlerinde kullanılmasını önlemek için marka olarak tescil ettirme kararı alabilir. Böylelikle Narin Otel, tescilli bir marka haline gelir. 3 php?page=marka-tescil-son-yazi&marka=13 53

67 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Markanın koruma altına alınması örgütler açısından büyük bir öneme sahiptir. Zira aksi halde, her zaman taklidi ve kötüye kullanılması mümkündür. Bu nedenle, her ülkede hukuk düzeni bu konuda bazı düzenlemeler yaparak markanın kötüye kullanılmasına karşı yasal, mali ve cezai önlemler almaktadır (Mucuk, 2010: 147). ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi pilleri); yönünde hareket edilmiş olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim Choice); aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Markalar, bağlı oldukları firmaların ürün ve hizmetlerini temsil ederler ve tüketiciler üzerinde belli bir imaj yaratmaya çalışırlar. Bir marka, sadece bir logo veya isim olmanın ötesinde, işletmenin ürün ve hizmetleri ile ilgili olarak tüketicilerin zihnine bir anlam yüklemeye çalışan önemli bir araçtır (Kırdar, 2002: 234). Bu bağlamda günümüzde birçok firma marka yaratabilmek için birbirleriyle büyük bir rekabet içine girmekte ve bu yolda önemli harcamalara katlanmaktadır. Bazı firmalar doğru ismi bulabilmek için şirket içinde çalışma grupları oluşturmaktadırlar. Hatta reklam ve halkla ilişkiler ajansları ile işbirliği yapmakta, marka tescil firmalarından öneriler istemekte ve marka danışmanlarının görüşlerini almaktadırlar. Bunların da ötesinde, bazı firmalar isim bulmak için çalışanların, müşterilerin veya halkın katıldığı yarışmalar düzenlemektedirler. Ayrıca, isim önerileri getiren çeşitli yazılımlar da bulunmaktadır. Söz konusu yazılımlara gerekli bilgiler girildiğinde, bir tuşa basarak binlerce isim önerisi alınabilmektedir. Bu tip yazılımlar marka tescil şirketlerinde mevcuttur 4. İşletmeler mal ya da hizmet markalarına isim verirken çeşitli adlardan yararlanabilirler (Çifci ve Cop, 2007: 74): Bir kişinin adını (Honda, Calvin Klein); Bir yer adını (Türk Hava Yolları); Bir niteliği (Safeway mağazaları, Duracell Bir yaşam tarzını (Weight Watchers, Healty Herhangi bir anlamı olmayan bir yapay adı (Kodak, Omo); Bir hayvan adını (Puma, Mustang, Dove) ve Bir cisim adını (Apple) kullanabilirler. İlgili yazında iyi bir marka adının taşıması gereken özellikler şu şekilde sıralanmaktadır (Waenke vd., 2007: 1 2; Mucuk, 2010: 146; The Brand Age Dergisi, 2011; Sarıiz, 2012; Şaylan, 2013): Kısa ve basit olmalı; Çekici olmalı; Ürün veya hizmetin yararlarını yansıtmalı; Her dilde telaffuzu ve yazımı kolay olmalı (Örneğin Schlotzsky s fast food zincirinin yaygınlaşamamasında isminin handikaplı olduğu iddia edilmektedir); Kolayca tanınmalı ve hatırlanmalı; 4 Türkçe karakter içermemeli (Çarşı mağazalarının Boyner ismine dönmesinde ve Arçelik in 54

68 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Beko markasını yaratmasının altında bu neden vardır); Küresel bir pazarın taleplerine cevap verebilecek nitelikte olmalı; Markaya verilen isim, başka bir markayı andırmamalı ve edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Global bir marka olmak için, seçilen ismin diğer dillerdeki anlamı iyi analiz edilmelidir (Örneğin Chevrolet in alt markalarından olan Nova nın Latin Amerika daki satışlarının yok denecek kadar az olmasının nedeni, Nova nın İspanyolcada gitmez anlamına gelmesinden kaynaklanmıştır). Genelde girişimciler bir markaya isim verirken kendi soyadlarını kullanmayı tercih ederler. Bu yöndeki eğilim genelde aile işletmelerinde görülür. Örneğin dev otel zinciri Hilton, aile soy ismini kullanan bir işletmedir yılında Almanya da analyzed. ANOVA model was applied to the study yararlı prepared olabilir with 6 : the use of different kurulan Hotel Pilgrim Haus ise, bugün de faaliyetini sürdüren Avrupa nın en eski aile şirketlerindendir (Ateş, 2003: 84; Arslan, 2006: 42). Türkiye de ise Dedeman ve Ceylan Intercontinental otelleri aile soy ismini kullanan otellere örnek olarak gösterilebilir. Dünyaca tanınan Disney, Toyota, HP, Benetton, Koç, Sabancı ve Eczacıbaşı gibi şirketler ise diğer örneklerdir. Ancak ürün veya hizmetlerde aile adının kullanılması kimi zaman eleştirilmektedir. Çünkü olası şirket satışları veya iflası halinde, işletmeyi satın alan girişimcinin elde kalan diğer markaları olumsuz etkileme ihtimali bulunmaktadır. Ayrıca aile adı verilen marka, gelecekte iyi bir fiyata satılamayabilir. Şirketi satın alan yeni firma, aile adını içeren eski marka adını kullanmak istemeyebilir. Sonuç olarak mağaza satılır, ancak markası satılamayabilir. Bu da daha az paraya devir işleminin gerçekleşmesi anlamına gelir (Şaylan, 2013). Bu durumda şöyle bir hareket tarzının izlenmesi, çözüm bulunmasını kolaylaştırabilir 5 : Tüm şirketleri bir arada toplayan ana şirket (holding) oluşturmaya karar verildiğinde aile adı kullanılabilir. Bu durumda aile adına sahip şirketlerin adlarının değiştirilmesi daha uygun olur. Birden fazla iş kolunda şirkete sahip olmayı amaçlayan bilinçli iş adamları, genellikle soyadlarını kurdukları şirketlere vermemeyi tercih ederler. Böylece aynı markaya sahip birçok şirket ve ürün ortaya çıkmamış olur. İşletme ismi belirlemede bazı adımları izlemek İlk olarak hedef kitle belirlenmelidir. Müşterilere ne sunulduğu, onlara nasıl faydalı olmanın umulduğu ve bu çerçevede işletmenin varlık sebebi netleştirilmelidir. İkinci adımda, işletmenin büyüme potansiyeli göz önünde bulundurulmalıdır. İleride hangi ürün/hizmetler üretilebilir?, onlara başka bir ad verilebilir mi?, farklı segmentler için de marka yaratılabilir mi? şeklindeki sorulara yanıt aranmalıdır

69 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Üçüncü adımda, doğrudan ve dolaylı rakiplerin listesi çıkarılmalı ve onlardan farklı bir algı yaratacak isimler üzerinde düşünülmelidir. Dördüncü adımda, isim önerileri listelenmelidir. Bu süreçte internet, dil sözlükleri vb. araçlardan yararlanılabileceği gibi beyin fırtınası, yarışma ve anket gibi yöntemler de kullanılabilir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Beşinci adımda, kulağa hoş gelmeyen, telaffuzu zor olan ve rakipleri çok andıran isimler elenmelidir. Altıncı adımda, nihai isim listesinin tescil durumları araştırılmalıdır. Yedinci adımda, tescil araştırmasından sonra geriye kalan isim önerileri üzerinde tartışılmalıdır. Son adımda ise, en uygun işletme isminin seçimine karar verilmelidir. Saylan (2013), günümüzde girişimcilerin vizyon eksikliğinden kaynaklanan pek çok hatalı işletme isimleri ile karşılaşıldığını öne sürmektedir. Örneğin hayatına yatak üretmekle başlayan Yataş markası, ileride mobilya alanına girebileceğini öngörmediğinden mobilya ürünlerini Enzo markasıyla pazarlamaya başlamıştır. İl ismini taşıyan otobüs firmalarında da (Denizli Seyahat, Balıkesir Seyahat gibi) benzer vizyon eksikliğini görmek mümkündür. Bu firmaların fazla büyümeleri olanaksızdır. Çünkü firma isimleri, tüketicide sadece o yerel bölge için hizmet verdikleri algısını uyandırmaktadır. Öte yandan, belli bir vizyon eksikliğinden kaynaklanan diğer bir isimlendirme hatasına yerel restoranlarda rastlanmaktadır. Örneğin yerel bir restoran zinciri olan Balıkesir Köftecisi, bulunduğu bölgenin dışına çıkmayı düşünmediğinden dar bir bölgedeki pazarı hedef almak zorunda kalmıştır. Ürün/hizmet iyi, ancak az kişi tarafından deneniyorsa, marka ismi, bilinirliği gibi alanlarda hata yapılıyor demektir. Şüphesiz böyle bir restoran zincirinin Bursa da ya da Akhisar da büyüme şansı oldukça zayıftır. Ancak benzer alanda faaliyet gösteren Köfteci Ramiz, günümüzde Türkiye genelinde hızla büyümeye devam etmekte, hatta yurt dışına açılmayı planlamaktadır. Dünyanın en yaşlı 10 markası içinde iki adet otel işletmesi bulunmaktadır. Bunlardan birincisi, 718 yılında Japonya da kurulan Hotel Hoshi Ryokan, diğeri ise 1304 yılında Almanya da kurulan Hotel Pilgrim Haus tur. Türkiye nin en eski markası ise, 1777 yılında kurulan Hacı Bekir Lokumları dır (Dinçel, 2009). İlgili yazında, müşterilerin otel seçiminde dikkate aldıkları faktörler arasında otel isimlerinin önemini ortaya koyan bulgular oldukça sınırlıdır. Örneğin Kim ve Perdue (2013: 254), müşteriler tarafından otel seçiminde dikkate alınan faktörleri üç grupta toplamışlardır. Bunlar; bilişsel özellikler (fiyat, hizmet ve yiyecek-içecek kalitesi, marka adı vb.), duyuşsal özellikler (rahatlık, heyecan, konfor, güvenlik ve eğlence) ve algısal özelliklerdir (odaların kalitesi, genel atmosfer vb.). Görüldüğü gibi otel ismi, müşteriler tarafından bilişsel özellikler kapsamında değerlendirilmektedir. Yurtseven ve Sönmez (2003: ) ise, otel işletmele- 56

70 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) rinde müşteri beklentilerini belirlemeye yönelik yapılan araştırmalarda, müşteriler açısından otel seçiminde önemli bulunan kriterlerin; temizlik, yer, oda fiyatı, güvenlik, hizmet kalitesi ve otelin adı gibi unsurları kapsadığını ifade etmişlerdir. İlgili yazındaki bazı araştırmalar, işyeri isimlerindeki yabancılaşma seyri üzerine odaklanmıştır (Dumke, 1988; Aydoğan, 2001; Danacı, 2005; Öçalan, 2006; Küçük ve Saraç, 2008). Bu araştırmalarda, genellikle yabancı dil otel ismi tercihleri ve turizmde sıkça kullanılan yabancı dildeki bazı sözcüklerin giderek Türkçeleştiği eleştirilmiştir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Örneğin Aydoğan (2001), gazete ilanlarından derleyerek Türkiye deki 318 otel adı üzerinden yaptığı araştırmada, bu otellerin sadece 30 unun Türkçe bir isme sahip olduğunu tespit etmiştir. Turizm sektörü, en fazla yabancı kelimenin kullanıldığı alanların başında gelmektedir. Bazı kesimler ise, bu durumdan duydukları rahatsızlıkları çeşitli şekillerde dile getirme çabası içindedir. Bu bağlamda Türkiye Otelciler Federasyonu ve Anadolu Turizm İşletmecileri Birliği çatısı altında çözüm yolları aranmaktadır. Federasyon ve Birlik üyeleri, Kültür ve Turizm Bakanlığı nın sınıflandırma formunda Türkçe isim kullananlara daha fazla puan verilmesini talep etmektedir. Ayrıca, mönülerde Türk yemeklerinin özgün isimlerinin kullanılması yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Örneğin İmambayıldı yemeğinin isminin her yerde aynı olması gerektiği halde, bu ve benzeri Türkçe yemek adlarının otel ve restoran mönülerinde İngilizce diline çevrildiği öne sürülmektedir. Bu durumun Türk yemeklerinin markalaşmasını engellediği ifade edilmektedir (Aydın, 2007). Türk Eğitim Sen e üye 515 öğretmen ise, cadde ve sokaklarda her geçen gün yabancı dilde dükkân isimlerinin arttığını öne sürerek, topladıkları imzalar ile Manavgat, Alanya ve belde belediye başkanlarına durumun düzeltilmesi talebinde bulunmuşlardır. Üyeler, Avrupalı turistlerin Türk kültürünü, gelenek ve göreneklerini yakından tanımak için Türkiye ye tatile geldiklerini, ancak yabancı dil taşıyan otel ve dükkân isimlerinin Türkiye nin yurt dışındaki imajını olumsuz etkilediğini öne sürmektedir. Bu doğrultuda dükkânlara Türkçe isim verilmesi için yerel yönetimler tarafından esnafların teşvik edilmesi gerektiği önerilmektedir. Bu bağlamda Side de bir restoran işletmeciliği yapan İsviçreli Melissa Peterss, Alman ve Hollandalı bir turiste ayran, Adana ve Urfa kebabının ismini farklı söylemenin olanaksız olduğunu ifade etmektedir. Peterss, mönülerde Türkçe isim kullanmanın yabancı turistlerin Türk yemek çeşitleri tercih etme oranını artırdığını belirtmektedir 7. Özetle, konu ile ilgili akademik çalışmalar sınırlı olup; yerli yazında genellikle Türkçeye giren yabancı sözcükler üzerine odaklanıldığı dikkati çekmektedir. Otel isimlerinin içerik analizi yöntemi ile incelendiği bu araştırmadan elde edilen bulguların ilgili paydaşlara faydalı olması umulmaktadır

71 3. YÖNTEM UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Bu araştırmada, Muğla ve Aydın illerinde faaliyet gösteren üç, dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinin isimlerinin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi amaçlanmaktadır. Crano ve Brewer e (1973 ten aktaran Öğülmüş 1991: 215) göre içerik analizi; bir gözlem yönteminden çok, bir çözümleme yöntemidir. Bu yöntemde, kişilerin davranışlarını gözlemek ya da onlara yapılanmış sorular sormak yerine, araştırmacı, kişilerin ortaya koymuş oldukları iletişim materyallerini ele alır ve inceler. İçerik analizi; içeriğin genellikle önceden belirlenmiş sınıflamalar çerçevesinde sistematik olarak incelenmesini sağlayan bir araştırma tekniğidir (Geray, 2004: 133 ten aktaran Basım vd., 2008: 39). Çiçek ve arkadaşlarına (2010: ) göre ise içerik analizi, bir metindeki değişkenleri ölçmek amacıyla sistematik, tarafsız ve sayısal olarak yapılan analizdir. Bir başka deyişle, yazılı veya sözlü bir metni veya sembolü analiz etmek, bunları rakamlara dönüştürmek ve bu rakamlar üzerinden yoruma gitmektir. İçerik analizinde temelde yapılan işlem, birbirine benzeyen verileri belirli kavramlar çerçevesinde bir araya getirmek ve bunları okuyucunun anlayacağı bir biçimde düzenleyerek yayımlamaktır. İçerik analizinde, çözümleme birimi bir takım kelimeler olabileceği gibi; semboller, boyutlar veya renkler gibi bazı görsel unsurları da kapsayabilir. Basım ve arkadaşlarının (2008) çalışmasına da atıfta bulunarak, bu araştırmada çözümleme birimi olarak kelimeler kullanılmıştır. Bu araştırmanın ana kütlesini, Muğla ve Aydın illerinde faaliyet gösteren otel işletmeleri oluşturmaktadır. Örneklem olarak ise Muğla nın Bodrum, Marmaris, Fethiye, Dalaman, Köyceğiz, Datça, Ula, Ortaca, Milas ve Merkez ilçeleri ile Aydın ın Kuşadası ilçesinde faaliyet gösteren üç, dört ve beş yıldızlı otel işletmeleri seçilmiştir. Muğla İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü verilerine göre, 2013 yılı Eylül ayı itibariyle Muğla ve ilçelerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan işletme belgeli 89 adet üç yıldızlı, 81 adet dört yıldızlı ve 56 adet beş yıldızlı olmak üzere toplam 226 adet otel işletmesi faaliyet göstermektedir. Aydın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü verilerine göre ise, 2013 yılı Eylül ayı itibariyle Aydın ili Kuşadası ilçesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan işletme belgeli 15 adet üç yıldızlı, 22 adet dört yıldızlı ve 8 adet beş yıldızlı olmak üzere toplam 45 adet otel işletmesi faaliyet göstermektedir. Bu bağlamda, örneklem toplam 271 adet otel işletmesinden oluşmaktadır. Araştırmanın gerçekleştirildiği Kasım Aralık 2013 döneminde, evreni oluşturan 271 işletmenin isimleri ile ilgili bilgilere ulaşmak için işletmelere elektronik posta gönderilmiş, telefon ile bilgi toplanmaya çalışılmış ve otellerin web sayfaları üzerinden isimleri ile ilgili bilgilere ulaşılmaya çalışılmıştır. Elektronik posta yolu ile geri dönüş yapan işletme sayısı 37, telefon ile ulaşılan işletme sayısı 68 ve web sayfaları üzerinden otel isimleri ile ilgili bilgiye ulaşılan işletme sayısı 164 olarak gerçekleşmiştir. Kapalı olduğu için ulaşılamayan 2 işletme ise araştırmanın kapsamı dışında 58

72 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) tutulmuştur. Neticede 269 adet otel işletmesi bu araştırmanın veri tabanını oluşturmuştur. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Bu araştırmada otel isimlerine ilişkin sınıflandırmalar, ulaşılan bilgiler doğrultusunda; aile ismi odaklı otel isimleri (işletme sahibinin veya aileden birinin ismi ya da soy ismi veya isim hecelerinin birleşmesinden oluşan otel isimleri), konum odaklı otel isimleri (bulunduğu mevkiinin veya bölgenin adını veya manzarasını isim olarak alan oteller), doğa temelli otel isimleri (bitki isimleri, rüzgar türleri ve çeşitli hayvan adlarından türetilen otel isimleri), var olan bir işletmenin yeni bir iş kolunda büyümesi sonucu ismini devam ettirmek amacıyla veriliş otel isimleri (uluslararası tur operatörlerinin ve mevcut holdinglerin isimlerinden türetilen otel adları), konsept odaklı otel isimleri (dinlenme, eğlenme vb. olgular üzerine odaklanan otel isimleri), özel kelime anlamı düşünülerek verilmiş otel isimleri (çeşitli dillerden alınmış kelimeler, edebiyat terimleri, yöresel terimler, turizm terimleri vb.), efsanelerden esinlenilerek verilmiş otel isimleri (efsanevi kurucular, yöre ile özdeşleşmiş veya uluslararası alanda yörenin tanınırlılığını arttıran hikayeler vb.), antik kent/ bölge isimlerinden esinlenilerek verilmiş otel isimleri (bölgede bulunan antik kentler vb.), destanlardan esinlenilerek verilmiş otel isimleri (çeşitli destanlar üzerine odaklanan otel isimleri), Osmanlı dönemini konu alan otel isimleri (Osmanlı döneminde yaşamış kişiler, yapılar vb.), mimari yapıya bağlı otel isimleri (görünüm açısından mimari yapısı ile özdeşleşen otel isimleri), mitolojiden esinlenilerek verilmiş otel isimleri (Roma, Yunan, Mısır mitolojisi vb.), şirket birleşmeleri sonucu oluşan otel isimleri (var olan iki şirketin isimlerinin ya da hecelerinin birleşmesi sonucu oluşan otel isimleri) ve diğer (kulağa hoş gelen, tiyatro oyunundan esinlenilen, belli bir anlamı olmayan, baba mesleğinden türetilen vb. otel isimleri) şeklinde yapılmıştır. 4. BULGULAR VE TARTIŞMA 4.1. Otel İşletmelerini Betimleyici Bulgular Bu kısımda ilk olarak, araştırma kapsamına alınan otel işletmelerinin faaliyet gösterdiği il ve ilçelere göre dağılımı incelenmiştir (Tablo 1). Tablo 1. Otel İşletmelerinin Bulunduğu İllere Göre Dağılımı İl Sıklık (n) Yüzde (%) Muğla ,3 Aydın 45 16,7 Toplam Tablo 1 de görüldüğü gibi, örneklemi oluşturan işletmelerin % 83 3 ü Muğla ilinde faaliyet göstermektedir. Muğla ilindeki otellerin ilçelere göre dağılımında en büyük pay 87 otel ile Bodrum ve 70 otel ile Marmaris e aittir. Bu ilçeleri 42 otel ile Fethiye izlemektedir. Diğer ilçelere göre 59

73 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) dağılım ise; Ortaca 9, Muğla Merkez 5, Milas 4, Dalaman 2, Datça 2, Ula 2 ve Köyceğiz 1 otel şeklindedir. Aydın ın Kuşadası ilçesindeki 45 otel ise, örneklemin % 16,7 sini temsil etmektedir. Bir sonraki aşamada, araştırma kapsamındaki otel işletmelerinin yıldız sayılarına göre dağılımı incelenmiştir (Tablo 2). Tablo 2. Otel 1 Kilis İşletmelerinin 7 Aralık Üniversitesi, Yıldız Elektrik-Enerji Sayılarına Bölümü Göre Dağılımı Özet Yıldız : Sayıları Yılları arasındaki TUİK Sıklık verileri (n) kullanılarak hazırlanan bu Yüzde çalışma, (%) sanayi şeklindedir. 5 Yıldız Farklı analiz teknikleri kullanılarak 64 hazırlanan çalışmada ANOVA 23,8 modeli 4 Yıldız ,3 yönünde 3 hareket Yıldızedilmiş olup, yapılan istatistik 102bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. 37,9 Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının Toplam genel seviyesinde düşüş gözlendiği 269 sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak 100 tüketim Tablo 2 de görüldüğü gibi, araştırma kapsamındaki otellerin % 38,3 ü dört yıldızlı, % 37,9 u üç yıldızlı ve % 23,8 i beş yıldızlı tesislerdir Otel İsimlerini Betimleyici Bulgular Bu kısımda ilk olarak, oteller yerli ve yabancı isim taşımaları açısından değerlendirilmiştir (Tablo 3). Tablo 3. Otellerin Yerli ve Yabancı İsim Taşımaları Açısından Dağılımı Yerli the consumption Yabancı of İsim electricity and natural Sıklık gas used (n) in industry and houses Yüzde is statistically (%) techniques Yerli for analysis. Moreover, tests of 141 hypothesis were applied and the 52,4 research was Yabancı ,6 Toplam Tablo 3 te de görüldüğü gibi, yerli ve yabancı isim tercihinde genelde dengeli bir dağılım söz konusudur. Aradaki küçük farklılık, Türkçe otel isimlerinin lehinedir. Bu bulgu, çalışmanın önceki kısımlarında belirtilen ve özellikle çeşitli kesimlerin Antalya daki otel isimlerine yönelik yapmış oldukları eleştirilerden farklılık göstermektedir. Dolayısıyla bu araştırma kapsamındaki otellerin isim tercihinde Türkçe ve yabancı bir dilde olması konusunda aralarında büyük bir farklılığın olmadığı, yerli ve yabancı otel isimlerinin dengeli bir görünüm sergilediği söylenebilir. Bir sonraki aşamada, yerli ve yabancı otel isimlerinin yıldız sayılarına göre dağılımı incelenmiştir (Tablo 4). 60

74 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Tablo 4. Yerli ve Yabancı İsim Taşıyan Otellerin Yıldız Sayılarına Göre Dağılımı Yerli Yabancı İsim Yıldız Sayısı Sıklık (n) Yüzde (%) Güven 5 Yıldız Grup A.Ş. Finans Yönetmeni 27 19,1 1 Kilis 7 Aralık 4 Yıldız Üniversitesi, Elektrik-Enerji 50 Bölümü 35,5 Yerli 3 Yıldız 64 45,4 ve Toplam konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel 141 olarak analiz edilmesi Yıldız 38 29,7 Yabancı Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına 4 Yıldız göre elektrik ve doğalgaz 53 fiyatlarının tespit edilmesi 41,4 edilen bulgular sonucunda; sanayi 3 Yıldız sektörü için tüketim aralığı 37 arttıkça, elektrik ve doğalgaz 28,9 Toplam Tablo 4 te görüldüğü gibi, Türkçe isim kullanan otellerin yaklaşık yarısına yakını (% 45,4) üç yıldızlı tesislerdir. Yabancı isim kullanan otellerde ise, ağırlık dört yıldızlı işletmelere (% 41,4) aittir. Buradan, işletme ölçeği küçüldükçe yerli isim kullanma tercihinin arttığı anlaşılmaktadır. Bu durum, küçük ölçekli otellerin aile işletmesi özelliği taşımalarından ve aile adını içeren bir otel ismini tercih etmelerinden kaynaklanmış olabilir. Bir sonraki aşamada, otel isimlerinin sınıflandırılmasına yer verilmiştir (Tablo 5). Böylece, otellerin isim tercihinde hangi öğeler üzerine odaklandıkları tespit edilmeye çalışılmıştır. 61

75 Kategoriler UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Tablo 5. Otel İsimlerinin Sınıflandırılması Sıklık (n) Yüzde (%) Aile İsmi Odaklı Otel İsimleri 66 24,5 Konum Odaklı Otel İsimleri 31 11,5 Doğa Temelli Otel İsimleri 31 11,5 Var Olan Bir ve İşletmenin konutlarda kullanılan Yeni Bir doğalgaz İş Kolunda ile elektrik Büyümesi tüketiminin Sonucu istatistiksel Ortaya olarak analiz edilmesi 8 3,0 Çıkan Otel şeklindedir. İsimleri Farklı analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli Konsept Odaklı Sanayi Otel ve konutlarda İsimleritüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi 8 Özel Kelime Anlamı Taşıyan Otel İsimleri 69 edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Efsanelerden fiyatlarının Esinlenilerek genel seviyesinde Verilen Otel düşüş İsimleri gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim 7 2,9 25,7 2,6 Antik Kent/Bölge İsimlerinden Esinlenilerek Verilen Otel İsimleri 5 1,9 Destanlardan Esinlenilerek Verilen Otel İsimleri 2 0,7 Osmanlı Dönemini Konu Alan Otel İsimleri 2 0,7 Mimari Yapıya ACCORDING Bağlı Otel İsimleri TO CONSUMPTION RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND 6 2,2 Mitolojiden Esinlenilerek Verilen Otel İsimleri 7 2,6 Şirket Birleşmeleri Abstract: Sonucu In this study Oluşan prepared Otel by İsimleri using data of TSI belonging to the years of , 5 1,8 Diğer Toplam 22 made more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas 269 prices 8,1 100 Tablo 5 te bir dizi tespit söz konusudur. Öncelikle otel isimlerinin iki temel öğe üzerine odaklandığı görülmektedir. Bunlar; özel bir kelime anlamı olan otel isimleri ve aileden herhangi bir bireyin adını, soyadını alan veya bunların bileşiminden ortaya çıkmış otel isimleridir. Özel kelime anlamı olan otellere birkaç örnek verilebilir. Örneğin Bodrum da faaliyet gösteren Diamond of Bodrum Otel, ismini elmas ve pırlanta kelimelerinin karşılığından almıştır. Yine Bodrum da faaliyet gösteren La Blanche Otel, ismini Fransızcada beyaz anlamına gelen La Blanche sözcüğünden almıştır ve Bodrum ile özdeşleşmek için bu isim tercih edilmiştir. Marmaris teki Elegance Otel ise, şıklık, zarafet anlamına gelmektedir. Kuşadası nda faaliyet gösteren Satürn Otel ise, bir gezegen ismini taşımaktadır. Bu örnekleri çoğaltmak mümkündür. Ancak otele isim vermede, özel kelime anlamı olan sözcüklere sıkça başvurulduğu anlaşılmaktadır. Aile odaklı isim taşıyan otellere de çeşitli örnekler verilebilir. Örneğin Bodrum da bulunan Ersan Otel, ismini otelin sahibi olan Recai Ersan dan almıştır. Yine Bodrum da faaliyet gösteren Feye Pınara Otel in adı, işletme sahibinin adı-soyadı olan Fehim Yenice den ve kızının adı Pınar dan gelmektedir. Marmaris te 62

76 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) faaliyet gösteren Ketenci Otele de, işletme sahibinin soyadı verilmiştir. Kuşadası ndaki Çidihan Otel e ise, işletme sahibinin çocuklarının isim hecelerinden (Çiğdem, Didem, Orhan) türetilen bir isim verilmiştir. Datça da faaliyet gösteren Orcey Otel de de benzer bir yol izlenmiştir. İşletme sahibinin çocuklarının adlarının (Orhan, edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Ceyhun) ilk heceleri otele isim olmuştur. Otel isimlerinin sınıflandırılmasında bu iki seçeneği, isimlerini konumlarından alan oteller (% 11,5) ve doğa temelli otel isimleri (% 11,5) izlemektedir. Bu otellere de çeşitli örnekler verilebilir. Örneğin Marmaris teki Turunç Otel, faaliyet gösterdiği beldenin ismini almıştır. Kuşadası nda yat limanı karşısında kurulan Marina Otel ve Bodrum daki Marina Vista Otel de konum odaklı otel isimlerine örnek olarak verilebilir. Bodrum un en eski konaklama tesislerinden olan Manastır Otel ise, adını yıkıntılarına inşa edildiği manastırdan almıştır. Konum odaklı otel isimlerine son bir örnek olarak Club Müksebi Otel gösterilebilir. Müksebi, Ortakent beldesinin eski adıdır. Görüldüğü gibi, otellerin kuruldukları mekânların da kendilerine isim olduğu anlaşılmaktadır. Böyle bir tercih, otelin faaliyet gösterdiği mekânla özdeşleşme isteğinden doğmuş olabileceği gibi, turistlerin zihninde tatil geçirdikleri bölgeye ilişkin olumlu çağrışımlar meydana getirme arzusundan da kaynaklanmış olabilir. Şüphesiz bu tür öngörülerin doğruluğunun ölçülmesi başlı başına ayrı bir araştırma yapmayı gerektirmektedir. Bu araştırmada ise otel isimlerinin içerik analizi ile yetinilmiştir. Doğa temelli otel isimlerine de bazı örnekler verilebilir. Bodrum da faaliyet gösteren Latanya Bodrum Beach Club Otel, bir palmiye türü olan Latanya bitkisinden ismini almıştır. Marmaris teki Green Nature Otel, yeşil doğayı simgelemektedir. Fethiye deki Alize Otel, bir rüzgâr türünden ismini almıştır. Marmaris teki Anemon Otel in ismi ise, denizde yaşayan değerli bir çiçek türünden gelmektedir. Bununla birlikte, çeşitli hayvan isimlerinin de otel adlarına konu olduğu dikkati çekmektedir. Bu otel isimleri de doğa temelli otel isimleri kategorisinde değerlendirilmiştir. Örneğin Bodrum daki Club Shark Otel in ismindeki Shark sözcüğü, köpek balığı anlamına gelmektedir. Marmaris teki Martı Resort Otel ile Yunus Otel ve Fethiye deki Orka Club Otel in isimlerinin de çeşitli hayvan adlarına konu olduğu gözlenmektedir. Orka, okyanusun en vahşi balığı anlamına gelmektedir. Oteller isim tercihlerinde doğa ile özdeşleşerek müşterilerinin zihninde olumlu algılar yaratmak istiyor olabilirler. Zira örneklemi oluşturan bölgedeki otellerin büyük bir bölümü dinlenme ve eğlence amaçlı faaliyet göstermektedir. Türkiye yi ziyaret eden yabancı turistlerin yaklaşık yarısının dinlenme, eğlenme, deniz, güneş, kum amaçlı güdülerle geldikleri düşünüldüğünde, doğayı çağrıştıran kavramların otellere isim olmasını normal karşılamak gerekir. Araştırmada, konsept odaklı sekiz adet otel ismine rastlanmıştır. Bazı işletmeler sunmuş oldukları hizmet konseptlerini isimlerine yansıtmaktadırlar. Örneğin Marmaris teki Romance Otel, balayı konseptine dayalı bir tesistir. Fethiye deki Hillside Beach Club Otel in web sayfasındaki tanıtıcı bilgilerden, otelin isminin konsept gereği yer- 63

77 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) yüzündeki cenneti betimlediği anlaşılmaktadır. Ortaca da faaliyet gösteren Puravida Club Seno Otel de bu sınıflandırmaya güzel bir örnektir. Pura sözcüğü dinlenmeyi; Vida ise eğlenceyi temsil etmektedir. Otel ismi, dinlenme ve eğlencenin bir arada sunulduğunu anlatmaya çalışmaktadır. Seno ise koy anlamına gelmektedir. İşletme bir koyda kurulmuş olduğundan isminin sonuna Seno sözcüğünü almıştır. Dalaman daki SPA Hotel Club Thermemaris ise, termal otel konseptini yansıtmaktadır. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Diğer taraftan, var olan bir işletmenin yeni bir iş kolunda büyümesi sonucu ortaya çıkan sekiz adet otel ismine rastlanmıştır. Örneğin Bodrum da faaliyet gösteren Bodrum Delta Beach Club, Delta Yatırım Holding bünyesinde kurulan bir otel işletmesidir. Kuşadası ndaki Charisma Otel ise, otel sahibinin Karizma adındaki şirketinden ismini almıştır. Efsanelerden türetilen otel isimleri de sayıca azdır. Bu kategoride ise yalnızca yedi otel ismi ile karşılaşılmıştır. Bunlardan biri, Bodrum da faaliyet gösteren Salmakis Resort Otel dir. Otel; ismini, Bodrum yakınlarındaki Salmakis adlı bir tatlı su kaynağında yaşayan peri kızının adından almıştır. Bu araştırma kapsamındaki otellerde, efsane isimlerinin de otellere çok fazla konu olmadığı dikkati çekmektedir. Bazıları ise bu duruma farklı bir açıdan yaklaşmaktadır. Örneğin, Alanya nın Kleopatra bölgesinde bulunan otellerin birçoğunun adının başında Kleopatra ismi geçmektedir. Bazı otel sahipleri (örneğin Kleopatra Kaya Otel in sahibi Mustafa Kahya) böyle bir kullanımın bölgenin tanıtımına katkı sağladığına inanmaktadır. Alanya da bu şekilde başında veya sonunda Kleopatra sözcüğü geçen 20 otel ismi bulunmaktadır 8. Bu araştırmada ise, efsane isimlerini taşıyan otel isimlerinin oldukça sınırlı olduğu saptanmıştır. Sayıca az olmakla birlikte, bazı otellerin de mimari yapılarına bağlı isimler aldıkları tespit edilmiştir. Örneğin Kuşadası ndaki Adakule Otel in mimari yapısında kuleler mevcuttur. Bodrum daki Yelken SPA&Wellness Otel ise, yelken şeklinde inşa edilmiştir. Yine Kuşadası nda faaliyet gösteren Marbel otelin mimarisinde beyaz mermerler kullanılmıştır. Marbel, Flemenkçede mermer anlamına gelmektedir. Öte yandan, antik kent ya da bölge isimlerinin de otellere sınırlı sayıda isim olduğu tespit edilmiştir. Bu kategoride yalnızca beş otel ismine (örneğin Club Lykia World) rastlanmıştır. Bu durum, bölgedeki antik kent sayısının sınırlı olmasından da kaynaklanmış olabilir. Bir başka açıdan ise, oteller birbirlerine benzer isim almaktan kaçınmış olabilirler. Böyle bir uygulama, ilgili yazın bilgilerini doğrulamaktadır. Nitekim marka adı seçiminde üzerinde sıklıkla durulan konulardan bazıları; ürün veya hizmeti kolayca tanıtır/hatırlatır nitelikte olması, ayırt edici olması ve rakip marka isimleri ile benzerlik taşımaması gerektiğidir. Bununla birlikte araştırmada, şirket birleşmeleri sonucu ortaya çıkan beş adet otel ismi saptanmıştır

78 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Örneğin Kuşadası nda faaliyet gösteren Korumar Hotel De Luxe, ismindeki Koru sözcüğünü sahibinin soy isminden almıştır. Marmara İnşaat sektöründe faaliyet göstermelerinden dolayı ise Mar hecesi otele isim olarak yansımıştır. Otel isimlerinin sınıflandırılmasında dikkat çeken diğer bir bulgu, Osmanlı dönemini konu alan otel isimlerinin yok denecek kadar az olmasıdır. Bu kategoride sadece iki otele rastlanmıştır. Bunlar; Bodrum daki Xanadu Paradise Island Resort Otel ve Fethiye de faaliyet gösteren Malhun Otel dir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim olarak aralığı vermiştir. arttıkça, elektrik ve doğalgaz Diğer kategorisinde ise; belli bir anlam taşımayan, kulağa hoş gelen veya anlamına ulaşılamayan otel isimlerine yer verilmiştir. Bu özellikleri taşıyan 22 adet otel ismine rastlanmıştır. Örneğin Bodrum daki Royal Arena Resort&SPA Otel in ismi, işletme sahibinin hoşuna gittiği için tercih edilmiştir. Kuşadası nda faaliyet gösteren Derici Otel ise, işletme sahibinin babasının mesleği dericilik olduğu için bu ismi almıştır. Kuşadası ndaki Kısmet Otel in isim hikâyesi ise oldukça ilgi çekicidir. Elde edilen bilgiye göre, işletme sahibi Kısmet adında bir tiyatro izlemiş ve buradan esinlenerek tiyatro gösterisinin adını otele isim Bir sonraki aşamada, otel isimlerinin işletmelerin yıldız sayılarına göre dağılımları incelenmiştir (Tablo 6). 65

79 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) Tablo 6. İşletmelerin Yıldız Sayılarına Göre Otel İsimlerinin Sınıflandırılması Kategoriler Sıklık (n) Yüzde (%) Beş Dört Üç Güven Yıldızlı Grup A.Ş. Finans Yıldızlı Yönetmeni Yıldızlı Beş Yıldızlı Dört Yıldızlı Üç Yıldızlı Aile İsmi Odaklı Otel İsimleri 1 Kilis 7 Aralık Üniversitesi, 8 Elektrik-Enerji 24 Bölümü 34 12,5 23,3 33,3 Konum Odaklı Otel İsimleri ,6 9,7 10,8 Doğa Temelli Otel ve konutlarda İsimleri kullanılan doğalgaz ile elektrik 7 tüketiminin 14 istatistiksel 10 olarak analiz 10,9 edilmesi 13,6 9,8 Var Olan Bir İşletmenin Yeni Bir İş ,1 4,9 1,0 Kolunda Büyümesi Sonucu Ortaya Çıkan Otel İsimleri edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Konsept Odaklı Otel İsimleri ,1 2,9 2,9 Özel Kelime Anlamı aralığı Taşıyan Kw cinsinden Otel yükseldikçe, fiyatlarda 20 da azalma 27meydana gelmektedir ,3 26,2 21,6 İsimleri Efsanelerden Esinlenilerek Verilen Otel ,7 1,9 2,0 İsimleri Antik Kent/Bölge İsimlerinden ACCORDING TO CONSUMPTION 2 RANGES 2IN TERMS 1OF INDUSTRY 3,1 AND 1,9 Esinlenilerek Verilen Otel İsimleri 1,0 Destanlardan Esinlenilerek Verilen Otel 1 1-1,6 1,0 - İsimleri Osmanlı Dönemini Konu Alan Otel 1-1 1,6-1,0 İsimleri Mimari Yapıya Bağlı Otel İsimleri 2 4-3,1 3,9 - Mitolojiden Esinlenilerek Verilen Otel İsimleri Şirket Birleşmeleri Sonucu Oluşan Otel İsimleri ,6 2,9 2, ,2 0,9 - Diğer ,5 6,7 13,7 Toplam Tablo 6 da görüldüğü gibi, beş yıldızlı oteller genellikle özel kelime anlamı taşıyan isimlere odaklanmaktadır. Bunu, konum ve aile odaklı otel isimleri takip etmektedir. Beş yıldızlı otellerin en az tercih ettikleri isimler ise; destanlardan esinlenilen, mitolojiden esinlenilen ve Osmanlı dönemini konu alan isimlerdir. Dört yıldızlı otellerde de özel kelime anlamına odaklanan isimler öne çıkmakla birlikte, bunu çok yakın bir yüzdeyle aile ismini taşıyan oteller takip etmektedir. Dört yıldızlı otellerde öne çıkan üçüncü önemli seçenek ise, doğa temelli otel isimleridir. Üç yıldızlı otellere 66

80 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) bakıldığında, en önemli yüzdeyi aile ismini taşıyan oteller temsil etmektedir. Bunu sırasıyla; özel kelime anlamı taşıyan, diğer ve konum odaklı otel isimleri izlemektedir. Buradan, işletme ölçeği küçüldükçe aile isimlerinden türetilen otel adları oranının arttığı anlaşılmaktadır. Bu araştırmada son olarak, otel isimlerinin başında veya sonunda Resort ve Club kelimelerini kullanan işletmelerin dağılımı incelenmiştir (Tablo 7). Tablo 7. Otel İsimlerinin Resort ve Club Kelimelerini İçerip İçermemesi şeklindedir. Farklı analiz teknikleri Bakımından kullanılarak Dağılımı hazırlanan çalışmada ANOVA modeli Sanayi ve Kelime konutlarda tüketim aralıklarına Sıklık göre elektrik (n) ve doğalgaz fiyatlarının Yüzde tespit (%) edilmesi edilen bulgular Resortsonucunda; sanayi sektörü için 32tüketim aralığı arttıkça, elektrik 11,9 ve doğalgaz Club 36 13,4 İçermeyen ,7 Toplam Tablo 7 de görüldüğü gibi, araştırma kapsamındaki otellerin % 11,9 u Resort kelimesini taşımaktadır. Resort, genellikle kıyı bölgelerindeki ve kış merkezlerindeki otelleri betimlemek için kullanılır. Resort otelleri tercih edenler, genelde dinlenme amacıyla seyahat eden turistlerdir. Dolayısıyla, Resort kelimesinin otel isimlerinde tercih edilmesinin nedeni, işletmelerin tatil ve dinlenme olgularına vurgu yapmak istemeleri olabilir. Benzer şekilde, Club kelimesini içeren otel isimlerinin oranı da % 13,4 olarak tespit edilmiştir. Club, genellikle eğlence olgusunu çağrıştıran bir kelimedir. Özellikle kıyı bölgelerdeki otel işletmelerinin turistler tarafından ziyaret edilme nedenlerinden birinin, eğlence ihtiyaçlarını karşılamak olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla oteller, isimlerinin başında veya sonunda kullandıkları bu kelime ile eğlence olgusuna vurgu yapmak istemiş olabilirler. 5. SONUÇ Küreselleşmenin etkisiyle rekabetin giderek arttığı günümüzde, işletmeler ayakta kalabilmek için sunmuş olduğu ürün ve hizmetlerde farklılık yaratma peşindedirler. Rekabet tüm endüstrileri olduğu gibi otelcilik sektörünü de derinden etkilemektedir. Nitekim Türkiye Otelciler Federasyonu nun 2013 yılının ilk yarısına ilişkin raporunda, Türkiye de Kültür ve Turizm Bakanlığı ndan belgeli işletme sayısının 3800 ü aştığı ve bunun 2885 adedini konaklama tesislerinin oluşturduğu belirtilmektedir (TÜROFED Turizm Raporu, 2013: 22). Bu rakam, Türk otelcilik sektöründeki rekabetin derecesini göstermesi bakımından anlamlıdır. Bu bağlamda otel işletmelerinin, farklı rekabet stratejileri üzerine odaklandıklarına tanık olunmaktadır. Bu stratejilerden birisi de, seçilen otel isimleri ile ilgilidir. Oteller taşıdıkları isimlerle ürün ve hizmetlerine farklı anlamlar yüklemeye 67

81 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) çalışmakta ve böylece turistlerin zihninde kalıcı bir yer edinmeyi hedeflemektedirler. Günümüzde oteller, hedef müşteri gruplarının beklentileri, kişilik özellikleri ve yaşam biçimleriyle uyumlu kimlikler yaratma çabası içindedirler. İşletme adı, uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri uygulanarak Öneriler araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz örgütlerin kimlik oluşturma sürecinde kullandıkları önemli araçlardan biridir. Rakiplerden farklı bir algı uyandırmayı başaran otel isimleri, yeni müşterilerin kazanılmasını sağlamakta ve mevcut müşterilerin elde tutulmasına yardımcı olmaktadır. Muğla ve Aydın illerinde faaliyet gösteren üç, dört ve beş yıldızlı otel işletmelerinin isimlerinin içerik analizi yöntemiyle incelendiği bu araştırmada öne çıkan bulgular şu şekilde özetlenebilir: Tercih edilen yerli ve yabancı isimlerin dağılımında bir denge söz konusudur. Küçük de olsa Türkçe otel isimleri lehine bir farklılık bulunmakla birlikte; otel isimlerinin yaklaşık yarısının yerli, yarısının ise yabancı olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, işletme ölçeği küçüldükçe yerli isim kullanma tercihinin arttığı saptanmıştır. Oteller, isim tercihinde genelde iki öğe üzerine odaklanmışlardır. Bunlar; özel kelime anlamı olan otel isimleri ve aile adını alan otel isimleridir. Bu iki seçeneği, konum odaklı ve doğa temelli otel isimleri izlemektedir. Otellerin isim tercihinde en az tercih ettikleri öğeler ise; destanlardan esinlenilerek verilen otel isimleri ve Osmanlı dönemini konu alan otel isimleridir. Tespit edilen diğer önemli bir bulgu; aile isminden türetilen otel adlarının, işletme ölçeğinin küçülmesiyle birlikte artış göstermesidir. Yani üç yıldızlı oteller, daha fazla aile ismini taşıyan otel adlarını kullanma eğilimindedir. Sınırlılıklar ve Sonraki Araştırmalar İçin Bu araştırma, Muğla nın önemli turizm ilçeleri ile Aydın ın Kuşadası ilçesindeki üç, dört ve beş yıldızlı otel işletmeleri ile sınırlıdır. Sonraki araştırmalarda, Türkiye nin diğer önemli turizm kentlerindeki (Antalya, İstanbul gibi) otel isimleri de incelenebilir. Hatta yurt dışındaki ve özellikle rakip turizm ülkelerindeki otel isimleri ile karşılaştırmalar yapılabilir. Bu araştırma, otel isimlerinin içerik açıdan incelenmesiyle sınırlıdır. Sonraki araştırmalarda, otellerin isim tercihinde hangi beklentilerin etkili olduğu ve turistlerin otel seçimini etkileyen faktörler arasında otel isminin yeri ve önemi görgül bir inceleme konusu yapılabilir. Son olarak, diğer turizm işletmelerinin (yiyecek-içecek işletmeleri, seyahat acenteleri, tur operatörleri, havayolu işletmeleri vb.) isim içerik analizi de konuya ilgi duyan araştırmacılara önerilebilir. KAYNAKÇA ARSLAN, E. T., (2006). Aile Şirketlerinde Profesyonel Yöneticinin İkilemleri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta 68

82 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) ATAKLI, C., (2008). Bize Özgü İşyeri İsimleri, Vatan Gazetesi, ( ) ATEŞ, Ö., (2003). Aile Şirketlerinde Değişim ve Süreklilik Anlayışı, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz AYDIN, A., (2007). Mönüler ve Otel İsimleri Türkçeleşiyor, haberayrinti.asp?id=7744 [Erişim Tarihi: ] AYDOĞAN, B., (2001). Türkçeye Giren Yabancı Sözcükler ve Otel Adları, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi, php [Erişim Tarihi: ] BASIM, H. N., ŞEŞEN, H., & ŞEŞEN, E., (2008). Personel Temin Sürecinde Gazete İlanları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma, Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (1): CRANO, W., & BREWER, M. B., (1973). Principle of Research in Social Psychology, McGraw- Hill, Inc., USA ÇİÇEK, H., DEMİREL, M., & ONAT, O.K., (2010). İşletmelerin Web Sitelerinin Değerlendirilmesine İlişkin Bir Araştırma: Burdur İli Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2): ÇİFCİ, S., & COP, R., (2007). Marka ve Marka Yönetimi Kavramları: Üniversite Öğrencilerinin Kot Pantolon Marka Tercihlerine Yönelik Bir Araştırma, Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 44 (512): DANACI, G., (2005). The Foreign Language Influence in the Process of Shop Naming, Ankara Üniversitesi Dil Dergisi, (130): DİDİN, S., & KÖROĞLU, Ç., (2008). Konaklama İşletmelerinin Satışlar Maliyetler Bakımından Rekabet Edebilme Durumu ve Gelecekten Beklentileri, ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (7): DİNÇEL, S., (2009). Dünyanın En Yaşlı 10 Markası, com/2009/02/06/dunyanin-en-yasli-10-markasi [Erişim Tarihi: ] DUMKE, A., (1988). The English Influence in Shop Names in Curitiba, br/dspace/bitstream/handle/1884/24344/d%20 -%20DUMKE,%20AURICEIA.pdf?sequence=1 [Erişim Tarihi: ] ERDEM, B., (2010). Kat Hizmetleri Yöneticilerinin Hizmet Kalitesi Algıları: Konaklama İşletmelerinde Görgül Bir Araştırma, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (3): GERAY, H., (2004). Toplumsal Araştırmalarda Nicel ve Nitel Yöntemlere Giriş: İletişim Alanından Örneklerle, Siyasal Kitabevi, Ankara 69

83 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) php?page=marka-tescil-son-yazi&marka=13 [Erişim Tarihi: ] html [Erişim Tarihi: ] edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz KIRDAR, Y., (2002). Marka Stratejilerinin Oluşturulması; Coca Cola Örneği, Review of Social, Economic & Business Studies, 3 (4): KİM, D., & PERDUE, R. R., (2013). The Effects of Cognitive, Affective, and Sensory Attributes on Hotel Choice, International Journal of Hospitality Management, (35): KURT, Z. E., (2010). Ticaret Unvanı ve Marka, ticaret-unvani-ve-marka/46/ [Erişim Tarihi: ] KÜÇÜK, S., & SARAÇ, S., (2008). İş Yeri Adlarındaki Batı Kaynaklı Kelimeler ve Ordu İli Örneği, İstanbul Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 38 (38): MUCUK, İ., (2010). Pazarlama İlkeleri, Türkmen Kitabevi, İstanbul. OLALI, H., & KORZAY, M., (1993). Otel İşletmeciliği, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul muharrem_ocalan_basin.pdf [Erişim Tarihi: ] ÖĞÜLMÜŞ, S., (1991). İçerik Çözümlemesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24 (1): ÖZTÜRK, G., (2006). Logonun Kurum Kimliği Üzerindeki Etkisi, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (9): 1 17 SARIİZ, E., (2012). Marka İsmi Seçmenin İncelikleri, com/2012/12/marka-ismi-secmenin-incelikleri. html [Erişim Tarihi: ] ŞAYLAN, M., (2013). Marka İsmi Nasıl Olmalı?, makaleler/ [Erişim Tarihi: ] TAŞKIN, E., (1997). Otel İşletmelerinde Yiyecek Maliyetlerinin Kontrolü ve Azaltılması (Bir Anket Uygulaması), Basılmamış Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir THE BRAND AGE DERGİSİ, (2011). Markaya İsim Vermenin Püf Noktaları ve Ünlü Şirketlerin Marka Hikayeleri, 29 Ağustos 2011, ÖÇALAN, M., (2006). Basın-Yayın Kuruluşlarında Doğru Türkçe Kullan/ama/ma, [Erişim Tarihi: ] TOSKAY, T., (1983). Turizm: Turizm Olayına Genel Yaklaşım, Der Yayınları, İstanbul 70

84 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ Uluslararası Hakemli Pazarlama ve Pazar Araştırmaları Dergisi International Refereed Journal of Researches on Economy Management Ocak / Şubat / Mart - Nisan Kış İlkbahar Dönemi Cilt: 2 Sayı: 4 Yıl:2015 Ekim / Kasım / Aralık 2014 Sayı: 02 Cilt: 01 Sonbahar Kış International Refereed Journal of Marketiıng And Market Researches October / November / December 2014 Issue: 02 Volume: 01 Autumn Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02 Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M31, M37, & (Economy) M19 ID:35 K:35 MARKA PATENT (ISO No / Document ISO No / Document 12880) (ISO & ISO ) TÜRKİYE OTELCİLER FEDERASYONU (TÜROFED) TURİZM RAPORU, (2013). Turizm_Raporu-rapor%20turizm%20turofed. pdf [Erişim Tarihi: ] TÜRKSOY, A., (1998). Otel Yönetim Muhasebesi, Turhan Kitabevi, Ankara ve konutlarda kullanılan doğalgaz ile elektrik tüketiminin Tarihi: istatistiksel ] olarak analiz edilmesi edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz WAENKE, M., HERRMANN, A., & SCHAFFNER, D., (2007). Brand Name Influence on Brand Perception, Psychology & Marketing, 24 (1): YILMAZ, B., & YILMAZ, Y., (1989). Kat Hizmetleri ve Yönetimi, İnce Ofset Baskı, Balıkesir YURTSEVEN, H. R., & SÖNMEZ, D., (2003). Örgütsel Etkinlik Kriteri Olarak Müşteri Tatmini: Örgüt ve Müşteri Boyutlarıyla Karşılaştırmalı Bir Pilot Araştırma, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 14 (2): Adımda Marka & İsim Seçme (2011). kobidestek.org/8-adimda-marka-isim-secme [Erişim Tarihi: ] Öğretmenlerden Dükkân ve Otel İsimleri Türkçe Olsun Kampanyası (2008). [Erişim Türk Otel İsimlerinin Önünde ve Arkasında En Çok Beach Kelimesi Kullanılıyor (2007). [Erişim Tarihi: ] Yazar Notu: Bu çalışma, VII. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Kongresi nde Bildiri Olarak Sunulmuştur. 71

85 ACED HAKEMLİ PAZARLAMA VE PAZAR ARAŞTIRMALARI DERGİSİ UHPADULUSLARARASI International Refereed Journal of Marketing and Market Researches GSM KURUM ÇALIŞANLARININ SUNDUĞU HİZMET KALİTESİNİN MÜŞTERİ MEMNUNİYETİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNİN 1) ANALYSIS OF THE EFFECT OF SERVICE QUALITY PROVIDED BY GSM EMPLOYEES ON CUSTOMER SATISFACTION Murat KORKMAZ 1, Ali Serdar YÜCEL 2, Ayhan AYTAÇ 3, Sefer GÜMÜŞ 4 1 Güven grup A.Ş. Finans Yönetmeni, İstanbul / Türkiye 2 Fırat Üniversitesi, Spor Bilimleri Fakültesi, Elazığ / Türkiye 3 Trakya Üniversitesi, Ekonomi Bölümü, Edirne / Türkiye 4 Beykent Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İstanbul / Türkiye Öz: Bu araştırmanın amacı kurumsal kimliğe sahip GSM operatör çalışanlarının sunduğu hizmet kalitesinin müşteri tercih ve memnuniyetleri üzerindeki etkisinin ortaya çıkarılmasına yöneliktir. Ayrıca GSM operatör çalışanlarının müşteri talep ve beklentilerine yönelik düşünceleri ile geri bildirimleri konusundaki görüşleri üzerinde durulmuş ve araştırma bu yönde genişletilmiştir. Araştırma Türkiye de hizmet sunan üç büyük GSM operatöründen hizmet alan toplam 3682 müşteri ve 961 GSM çalışanının katılımlarıyla gerçekleştirilmiştir. Bu araştırma yaklaşık olarak 9 ay sürmüştür. Araştırmanın evrenini Türkiye örneklemi ise İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Antalya ve Tekirdağ illeri oluşturmaktadır. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS 18 istatistik programı ile analiz edilmiş ve analizde güvenirlilik, faktör, çoklu regresyon, t testi, varyans, korelasyon ve Mann Whitney U testleri gerçekleştirilmiştir. Analiz sonrası hizmet alan müşteri tarafının büyük çoğunluğu GSM operatörleri tarafından sunulan hizmet kalitesinden memnun kalmadığı, hizmet sunan çalışanların ise büyük çoğunluğunun mesleki tükenmişlik ve özellikle psikolojik anlamda yıprandıkları sonucuna ulaşılmıştır. Saptanan bir önemli nokta ise çalışanların tükenmişlik boyutunun yüksek olması iş kalitesi ve sunulan hizmet kalitesinin düşmesine neden oluşturmasıdır. Anahtar Kelimeler: GSM Operatörü, Müşteri, Çalışan, Kalite, Hizmet, Tükenmişlik, Beklenti Abstract: The purpose of this research is to reveal the effect of service quality provided by GSM operator employees with corporate identity on customer preference and satisfaction. Also the opinions of GSM operator employees regarding customer demands and expectations and feedback were emphasized, and the research was extended accordingly. The research was conducted with the participation of a total of 3682 customers receiving service from three biggest GSM operators in Turkey and 961 GSM employees. This research lasted 9 months approximately. Turkey is the research population and research sample is composed of the provinces of Istanbul, Ankara, Izmir, Bursa, Antalya and Tekirdağ. Data obtained from the research were analyzed with SPSS 18 statistics program, and reliability, factor, multiple regression, t test, variance, correlation and mann-whitney u tests were conducted in the analysis. Following the analysis, it has been concluded that the majority of customers receiving service aren t satisfied with the service quality offered by GSM operators, and the majority of employees providing service experience professional burnout and psychological exhaustion. Another important point specified is that high level of burnout for employees has caused the work quality and the quality of service provided to reduce. Key Words: GSM Operator, Customer, Employee, Quality, Service, Burnout, Expectation Doi: /UHPAD (1) Sorumlu Yazar: Ali Serdar YÜCEL, Fırat Üniversitesi Beden Eğitimi Spor Yüksekokulu Elazığ / Türkiye alsetu_23@hotmail.com Geliş Tarihi / Received: Kabul Tarihi/ Accepted: Makalenin Türü: Type of article (Araştırma Uygulama / Research -Application) Çıkar Çatışması / Conflict of Interest:Yok / None Etik Kurul Raporu Yok None of Ethics Committee (Araştırmada Kurum İzni Var / Yok) YOK The Research Council Permit Yes / No NO 72

86 GİRİŞ UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) İletişim sektörü tüm ülkelerin ekonomisinde önemli yer tutmaktadır. Son dönemlerde meydana gelen teknolojik gelişmeler dünya genelinde iletişim sektörünün hızla değişmesine yol açmıştır. Bu bağlamda GSM sektörü de hızla gelişmekte ve sektörün sağladığı iletişim olanakları hayatımızı önemli ölçüde kolaylaştırmaktadır (Maksüdünov, 2014). edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz GSM hem ses hem de veri hizmetlerinin sunulabildiği bilgi teknolojilerindeki gelişim ve değişime bağlı olarak sürekli gelişen çok yönlü bir hizmet sistemidir. Ses hizmetlerinde, konuşma, sesli mesaj gibi sesle ilgili veriler iletilirken veri hizmetlerinde bilgisayar verileri, mesajlar, yazılar ve görüntüler gibi başka her şey iletilmektedir (Ulaşanoğlu, 2005). Günümüz işletmeleri hem global hem de ulusal pazarda faaliyet gösterirlerken çok yoğun bir rekabetle karşı karşıya kalmaktadırlar. Türkiye de telekomünikasyon sektöründe GSM operatörleri kullanıcıları açısından özellikle son yıllarda müşteri ilişkileri yönetimindeki gelişmelerle müşteri için değer yaratma ve bu değeri sadakate dönüştürme konusunda büyük gelişmeler yaşanmaktadır. Pazarda yaşanan rekabet, sektördeki şirketleri performanslarını arttırmaları ve pazarda etkin olabilmeleri konusunda teşvik etmektedir (Erk, 2009). Telekomünikasyon sektörünün ekonomiye etkisi de gün geçtikçe artmaktadır. Sektördeki gelişmeler ve kullanıcılara sunulan son teknolojiler, toplumların yaşayışlarını temelden etkilemekte ve abone ihtiyaç ve taleplerinin karşılanması, müşteri refahının gelişmesine katkı sağlamaktadır (Böbrek, 2011). Küreselleşmenin etkileri ve gelişmenin yol açtığı değişikler nedeniyle hizmet sektörü ülkemizde de önemi artan bir sektör haline gelmektedir (Öztürk, 2005, s.18). Türkiye de de hızla gelişmekte olan bu sektörlerden biri de GSM operatörlüğüdür. Turkcell, Avea ve Vodafone markalarından sonra TTNET Mobil, BIMCell ve PTTCell markalarının da pazara girmesi ile rekabetin giderek arttığı bir pazar haline gelen GSM operatörlüğü pazarı Türkiye için önemli sektörlerden biri haline gelmiştir. Akıllı telefonlar, 3G, internetin cep telefonu üzerinden kullanımı, cep telefonlarının kredi kartı, fotoğraf makinesi, mp3 çalar, video oynatıcı vb. birçok araç olarak kullanılabilir olması bu cihazların ve dolayısıyla da GSM operatörlerinin insanların hayatlarına daha çok girmelerine neden olmuştur (Türker ve Türker, 2013). Bunun etkisi ile insanların değişen ihtiyaçları ve sunulan hizmetten beklentileri artmış ve dolayısı ile kalite kavramı daha çok gündeme gelmeye başlamıştır. İnsanlar sunulan hizmetin kalitesine önem vermekte ve hizmetten tatmin olmak istemektedirler. Aynı doğrultuda günümüz işletmeleri de artık hizmet kalitelerinin artırmak, müşterileri memnun etmek ve müşteri bağlılığını, marka sadakatini sağlayarak pazarda daha fazla rekabet gücüne sahip olabilmek için yoğun çaba sarf etmektedirler. Müşteri beklentilerin karşılanmasında verilen hizmetin kalitesi ve dolayısıyla 73

87 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) müşterilerin kalite algıları ve memnuniyetliği işletmeler açısından önemli rol oynamaktadır. Yaşanan bu gelişmeler doğrultusunda operatörlerin sundukları hizmetlere bağlı olarak müşteri memnuniyeti gündeme gelmekte ve buna bağlı olarak müşterilerin operatör tercihleri değişkenlik edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz göstermektedir. Müşteri memnuniyeti, alıcının satın aldığı üründen beklediği performansa karşılık elde ettiği sonuç ile katlandığı maliyeti değerlendirmesinin bir sonucu olarak ifade edilmektedir (Aydın vd., 2007). Bir başka ifadeyle Anahtar müşteri Kelimeler memnuniyeti, : Elektrik, Doğalgaz, müşterinin Tüketim, da Sanayi, mükemmel Konut, Anova, hizmetin TUİK, Fiyat verilmesidir. Bir diğer belirli bir ürünü satın alması ve kullanması tanıma göre hizmet kalitesi, bir işletmenin müşteri sonucunda zaman içinde oluşan tüm tüketim beklentilerini karşılayabilme ya da geçebilme yeteneğidir (Odabaşı, 2004). deneyimlerinin bir değerlendirmesi olarak tanımlanmaktadır (Aaker, 2009). Memnun edilmiş müşterilere sahip olan bir işletmenin rakipleri ile rekabet edebilmesi daha kolaydır. Çünkü bir mal ya da hizmetle ilgili beklentileri karşılanmış bir müşterinin, işletmede tutulması ve tekrar mal ve hizmet satın almasının sağlanması diğer kişilerin işletmeden mal ve hizmet almasından çok daha kolay olacaktır (Avcıkurt ve Köroğlu, 2006). Müşteri memnuniyeti sunulan hizmetin kalitesiyle yakın ilişki içerisindedir. Günümüz dünyasında yaşanan teknik ve ekonomik gelişmelere paralel olarak, üretim ve tüketimin her aşamasında değişimler oluşmaktadır. İşletmelerin bu değişimlere ayak uydurabilmesi ve pazarda söz sahibi olması için kaliteli ürün ve hizmet üretmesi gerekmektedir. Bu durumda kalite kavramının önem ve önceliği artmaktadır (Değermen, 2006). Avrupa Kalite Kontrol Organizasyonu (EOQC) na göre kalite belirli bir malın veya hizmetin, müşteri isteklerine uygunluk derecesi olarak ifade edilmektedir (Ertuğrul, 2004). Müşterinin hizmet kalitesi ihtiyaçları ise, belli bir hizmet için gerekli olan kalite seviyesini göstermektedir. Müşteri, hizmetin nasıl sağlandığı ya da şebekenin iç dizaynının özellikleri ile değil sadece hizmet kalitesiyle ilgilenir (Ulaşanoğlu, 2005). Bu doğrultuda hizmet kalitesi kavramı ise; müşteri beklentilerini karşılamak için üstün ya Kısacası; müşterilerin istek ve ihtiyaçlarını karşılamak adına hizmet sunmak kaliteli hizmet sunabilmenin şartıdır. Ancak bu sayede işletmeler müşterilerinin beklentilerini karşılayabilir ve müşteri tarafından algılanan hizmet kalitesini artırabilir (Okumuş ve Duygun, 2008). Müşteri tarafından algılanan hizmet kalitesi, müşteri tarafından tecrübe edilen hizmet kalitesi seviyesini anlatmaktadır. Algılanan hizmet kalitesi genellikle tatmin dereceleri gibi teknik olmayan terimlerle ifade edilir. Değerlendirilmesi ise müşteri anketleri ve hizmet seviyesi hakkında müşterinin kendi yorumları ile yapılır. Algılanan hizmet kalitesi, hizmet sağlayıcı tarafından, hizmet kalitesine ilişkin müşteri memnuniyetinin belirlenmesi amacıyla kullanılabilir (Ulaşanoğlu, 2005). 74

88 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) GSM Operatörlerine Yönelik Bazı Çalışmalar (Müşteri Memnuniyetliği Veya Hizmet Kalitesine İlişkin); Literatürde GSM operatörlerine yönelik müşteri memnuniyetliği veya hizmet kalitesine ilişkin yapılmış çeşitli çalışmalar mevcuttur. Nasır (2003), GSM operatörü tercihinde kullanıcıların önem verdikleri unsurları belirleyerek kullandıkları GSM operatörlerinden memnuniyetliklerini incelemiş, ayrıca müşterilerin farklı operatörlere yönelmelerini ve nedenlerini sınıflandırmıştır (Nasır, 2003). Aydın vd., çalışmalarında müşteri memnuniyeti edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz ve güven kavramlarının müşteri sadakati üzerindeki etkisini incelemişlerdir (Aydın vd., 2007). Barutçu (2007), çalışmasında müşteri bağlılığının önemini, müşteri bağlılığını etkileyen faktörleri ve GSM operatörlerine bağlılığı etkileyen faktörleri incelemiştir (Barutçu, 2007). Çalkaya (2009), çalışmasında müşteri bağlılığının artırılması analyzed. ANOVA model was applied to the study Araştırmanın prepared with hipotezleri the use of different konusunda müşteri memnuniyetliğinin önemini belirtmiştir (Çalkaya, 2009). Usta ve Memiş (2009), algılanan hizmet kalitesi ve marka bağlılığı arasındaki ilişkiye dayalı müşteri tatmininin etkisini incelemişlerdir (Usta ve Memiş, 2009). Türker ve Türker (2013), çalışmalarında GSM sektöründeki bazı faktörlerin marka sadakati ile ilişkilerini incelemiş müşteri memnuniyetinin marka sadakati oluşturmada rol oynayan en önemli unsurlardan biri olduğunu belirmişlerdir. Ayrıca müşteri memnuniyeti ile markaya güven arasında %70 gibi çok yüksek oranda pozitif yönlü bir ilişki bulmuşlardır (Türker ve Türker, 2013). Tayyar ve Işık (2013), yaptıkları çalışmada müşteri bağlılığına en fazla etkiyi memnuniyetin yaptığını saptamışlardır (Tayyar ve Işık, 2013). Işık (2009) çalışmasında, hizmet kalitesinin müşteri memnuniyetini doğrudan etkilediği sonucuna ulaşmıştır (Işık, 2009). Günümüzde iletişim sektörü içerisinde GSM operatörleri sürekli kendilerini geliştirmek, hizmet kalitelerini artırmak ve müşteri memnuniyetliğini sağlamak için yoğun çaba sarf etmektedir. Bu anlamda müşterilerin algıladıkları hizmet kalitesi ve hizmetten sağladıkları memnuniyet bu işletmelerin tercih edilmesinde etken olabilmektedir. Bu bağlamda kurumsal kimliğe sahip GSM operatör çalışanlarının sunduğu hizmet kalitesinin müşteri tercih ve memnuniyetleri üzerindeki etkisinin ortaya çıkarılması çalışmamızın temel amacını oluşturmaktadır. H0: Müşterilerin operatörü tercih etme nedenleri diğer değişkenlerden bağımsızdır. H0: Operatörle ilgili algılanan değer diğer değişkenlerden bağımsızdır. H0: Operatör çalışanlarının beklentileri diğer değişkenlerden bağımsızdır. H0: Operatör çalışanlarının algıları diğer değişkenlerden bağımsızdır. H0: Faktörler, yaş değişkeninden bağımsızdır. H0: Faktörler, cinsiyet değişkeninden bağımsızdır. 75

89 bağımsızdır. UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) H0: Faktörler, eğitim durumu değişkeninden H0: Faktörler, çalışma şekli değişkeninden bağımsızdır. H0: Müşteri beklentileri arasında ilişki yoktur. Sanayi ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve Cronbach s doğalgaz fiyatlarının Alpha tespit edilmesi Madde sayısı, edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz H0: Operatör çalışanlarının algıları, çalışılan şirketten bağımsızdır. H0: Operatör çalışanlarının algıları, pozisyondan bağımsızdır. H0: Operatör çalışanlarının algıları, kurumda çalışılan süreden bağımsızdır. H0: Operatör kullanıcılarının eğitimi ile çalışma şekli bağımsızdır. H0: Operatör çalışanlarının eğitimi ile pozisyonları bağımsızdır. BULGULAR Tablo 1. Ölçeğe İlişkin Güvenirlik Analizi Güvenilirlik analizi sonucunda Alpha = 0,942 olmasından dolayı 104 faktörün çok yüksek güvenilirlik düzeyinde olduğunu söyleyebiliriz. ACCORDING Tablo 2. Katılımcılara TO CONSUMPTION ilişkin RANGES bazı IN demografik TERMS OF INDUSTRY özellikler AND F % Yaş Abstract: In this study prepared by using data of TSI belonging to the years of , 579 analyzed. ANOVA model was applied to the study prepared with the use of different ,47% 26,04% techniques for analysis. Moreover, 26-30tests of hypothesis were applied and the research was 391 8,42% ,27% ,29% ,14% ,26% ,10% Cinsiyet Erkek ,88% Kadın ,12% Medeni Durum Evli ,14% Bekar ,86% Eğitim Durumu Okur yazar ,57% İlköğretim ,49% Lise ,21% Yüksekokul ,08% Üniversite ,42% Yükseklisans - Doktora 104 2,24% 76

90 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Çalışma Şekli SANAYİ VE KONUTLAR Özel AÇISINDAN sektör TÜKETİM ARALIKLARINA GÖRE ,64% Kamu ,21% Öğrenci ,22% Emekli ,39% İşletme sahibi - Serbest Meslek ,54% kaç değişik cep telefonu operatörünün ,43% (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz? ,68% ,89% Hizmet aldığınız şeklindedir. operatörle Farklı ilgili sorun analiz teknikleri Evet kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA modeli ,14% yaşadınız mı? uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri Hayıruygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir ,86% Yaşadığınız soruna yönünde yönelik hareket hızlı edilmiş ve olup, Evet yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde ,65% etkili bir çözüm yaratıldı edilen bulgular mı? sonucunda; sanayi Hayır sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz ,35% En fazla hangi sorunu yaşıyorsunuz? Müşteri hizmetleri ,38% Fatura ,86% Ücretler ,83% İletişim kesintileri hattın çekmemesi ,50% ECONOMETRIC ANALYSIS İnternet OF ELECTRICITY kesintileri AND NATURAL GAS PRICES 445 9,58% Diğer 132 2,84% Çalıştığınız bu operatör ile çalımaya Evet ,25% devam edecek misiniz? Abstract: In this study prepared Hayır by using data of TSI belonging to the years of , ,87% Uğradınığızın sorunlara analyzed. ilişkin ANOVA oluşan model was Evet applied to the study prepared with the use of different ,59% maddi ya da manevi techniques zararınız for analysis. operatör Moreover, Hayır tests of hypothesis were applied and the research was ,41% tarafından karşılandı made mı? more comprehensive. The purpose was to determine electricity and natural gas prices Operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı? Diğer operatörler ile çalıştığınız operatörü karşılaştırdığınızda dahamı iyi dahamı kötü? Evet ,46% Hayır ,54% Daha iyi ,74% Daha kötü ,35% Kararsızım ,00% Diğer ,91% Gelir Durumu ,12% ,85% ,33% ,70% ,41% ,60% 77

91 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Hangi ilde yaşıyorsunuz? SANAYİ VE KONUTLAR İstanbul AÇISINDAN TÜKETİM ARALIKLARINA GÖRE ,95% Ankara ,79% İzmir ,26% Kullandığınız operatörün kampanya ve Tamamen Müşteriyi Yanıltmak ,42% uygulamaları hakkında ne düşünüyorsunuz? 1 Pazarlama ve Satış Stratejisi Oluşturmak ,98% Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü Müşterinin Tercih Şanslarını Kısıtlamak ve ,67% Kullandığı Hat Operatörüne Mahkum Etmek Daha Fazla Karlılık ve Ticari Rant Elde Etmek ,94% Cihaz kampanyaları şeklindedir. hakkında Farklı ne düşünüyorsunuz? analiz teknikleri Müşterinin kullanılarak Operatöre hazırlanan Mahkum çalışmada Edilmesi ANOVA modeli ,61% uygulanmıştır. Ayrıca hipotez testleri Daha uygulanarak Fazla Hat Kullanımı araştırma daha Üzerinden kapsamlı hale Karlılık getirilmiştir ,37% Elde Edilmesi edilen bulgular sonucunda; sanayi Operatör sektörü Açısından için tüketim Reklam aralığı arttıkça, ve Tanınırlığı elektrik ve doğalgaz ,17% fiyatlarının genel seviyesinde düşüş Artırmak gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, Hiçbirisi fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir ,84% Aşağıdaki hangi Anahtar operatörü Kelimeler kullanıyorsunuz : Elektrik, Doğalgaz, Turkcell Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat ,19% diğer soruları bu kullandığınız Avea ,25% operatöre göre cevaplayınız Vodafone 444 9,56% Kullandığınız hat faturalı ACCORDING ya da kontörlü TO CONSUMPTION Faturalı RANGES IN TERMS OF INDUSTRY AND ,69% bunlardan hangisi? Kontörlü ,31% Aylık telefon gideriniz nedir 20 TL 298 6,42% the consumption of electricity 25 and TL natural gas used in industry and houses is statistically ,77% 50 TL 248 5,34% made more comprehensive. The 75 purpose TL was to determine electricity and natural gas prices ,68% Telefon hattınızdan kapama ve açma konusunda alınan ücret hakkında ne düşünüyorsunuz? 100 TL ,13% 150 TL 432 9,30% 200 TL 285 6,14% 250 TL 286 6,16% 300 TL 200 4,31% ,75% Tamamen haksız kazanç ,25% Ticari farklı bir kazanç ,59% Hiçbirisi ,16% Faktör Analizi 104 Madde ile yapılan faktör analizi sonucunda toplam 4 faktör belirlenmiştir. Bu faktörler sırasıyla aşağıdaki gibidir; 1. Müşterilerin operatörü tercih nedenleri 2. Operatörle ilgili algılanan değer 3. Operatör çalışanlarının beklentileri 4. Operatör çalışanlarının algıları 78

92 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 3. Dönüştürülmüş Faktör Yükleri Değerleri (Rotated Component Matrixa) component 1 2 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,748 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri, Özet Müşterilerin : operatörü Yılları arasındaki tercih nedenleri TUİK verileri kullanılarak,718 hazırlanan bu çalışma, sanayi Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,695 uygulanmıştır. Müşterilerin Ayrıca operatörü hipotez tercih testleri nedenleri uygulanarak araştırma,693 daha kapsamlı hale getirilmiştir. yönünde Müşterilerin hareket operatörü edilmiş olup, tercih yapılan nedenleri istatistik bulgulara,685 göre de sonuca gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,683 aralığı Müşterilerin Kw cinsinden operatörü yükseldikçe, tercih fiyatlarda nedenleri da azalma meydana,674 gelmektedir. Anahtar Müşterilerin Kelimeler operatörü : Elektrik, tercih Doğalgaz, nedenleri Tüketim, Sanayi,,674 Konut, Anova, TUİK, Fiyat Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,665 Müşterilerin ECONOMETRIC operatörü ANALYSIS tercih OF nedenleri ELECTRICITY AND,665 NATURAL GAS PRICES Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,657 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,656 the Müşterilerin consumption operatörü of electricity tercih and natural nedenleri gas used in,656 industry and houses is statistically techniques Müşterilerin for analysis. operatörü Moreover, tercih tests nedenleri of hypothesis were,655 applied and the research was Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,652 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,646 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,645 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,639 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,639 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,636 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,634 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,634 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,632 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,631 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,631 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,625 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,616 79

93 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,611 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,596 Müşterilerin operatörü Murat tercih KORKMAZ, nedenleri Hakan AÇIKGÖZ,587 Müşterilerin operatörü Güven tercih Grup nedenleri A.Ş. Finans Yönetmeni,581 Müşterilerin operatörü 1 Kilis 7 Aralık tercih Üniversitesi, nedenleri Elektrik-Enerji,569 Bölümü Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,565 ve Müşterilerin konutlarda kullanılan operatörü doğalgaz tercih ile nedenleri elektrik tüketiminin,507 istatistiksel olarak analiz edilmesi uygulanmıştır. Müşterilerin Ayrıca operatörü hipotez tercih testleri nedenleri uygulanarak araştırma,486 daha kapsamlı hale getirilmiştir. Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,429 edilen Müşterilerin bulgular sonucunda; operatörü sanayi tercih sektörü nedenleri için tüketim aralığı,424 arttıkça, elektrik ve doğalgaz aralığı Müşterilerin Kw cinsinden operatörü yükseldikçe, tercih fiyatlarda nedenleri da azalma meydana,154 gelmektedir. Anahtar Müşterilerin Kelimeler operatörü : Elektrik, tercih Doğalgaz, nedenleri Tüketim, Sanayi,,123 Konut, Anova, TUİK, Fiyat Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,109 Müşterilerin ECONOMETRIC operatörü ANALYSIS tercih OF nedenleri ELECTRICITY AND,200 NATURAL GAS PRICES Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,653 Müşterilerin operatörü tercih nedenleri,638 the Müşterilerin consumption operatörü of electricity tercih and natural nedenleri gas used in,577 industry and houses is statistically techniques Operatörle for ilgili analysis. algılanan Moreover, değer tests of hypothesis were applied,570 and the research was Operatörle ilgili algılanan değer,570 Operatörle ilgili algılanan değer,568 Operatörle ilgili algılanan değer,560 Operatörle ilgili algılanan değer,529 Operatörle ilgili algılanan değer,506 Operatörle ilgili algılanan değer,504 Operatörle ilgili algılanan değer,503 Operatörle ilgili algılanan değer,501 Operatörle ilgili algılanan değer,464 Operatörle ilgili algılanan değer,458 Operatörle ilgili algılanan değer,453 Operatörle ilgili algılanan değer,412 Operatörle ilgili algılanan değer,404 80

94 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Operatörle ilgili algılanan değer,373 Operatörle ilgili algılanan değer,356 Operatörle ilgili algılanan Murat değer KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ,354 Operatörle ilgili algılanan Güven değer Grup A.Ş. Finans Yönetmeni,345 Operatörle ilgili 1 Kilis algılanan 7 Aralık değer Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü,345 Operatörle ilgili algılanan değer,301 ve Operatörle konutlarda kullanılan ilgili algılanan doğalgaz değer ile elektrik tüketiminin istatistiksel,282 olarak analiz edilmesi uygulanmıştır. Operatör çalışanlarının Ayrıca hipotez beklentileri testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale,748 getirilmiştir. Operatör çalışanlarının beklentileri,738 edilen Operatör bulgular çalışanlarının sonucunda; sanayi beklentileri sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik,738 ve doğalgaz aralığı Operatör Kw cinsinden çalışanlarının yükseldikçe, beklentileri fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.,714 Anahtar Operatör Kelimeler çalışanlarının : Elektrik, beklentileri Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK,,714 Fiyat Operatör çalışanlarının beklentileri,700 Operatör ECONOMETRIC çalışanlarının ANALYSIS beklentileri OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS,693 PRICES Operatör çalışanlarının beklentileri,684 Operatör çalışanlarının beklentileri,683 the Operatör consumption çalışanlarının of electricity beklentileri and natural gas used in industry and houses,675 is statistically techniques Operatör for çalışanlarının analysis. Moreover, beklentileri tests of hypothesis were applied and the,654 research was Operatör çalışanlarının beklentileri,629 Operatör çalışanlarının beklentileri,591 Operatör çalışanlarının beklentileri,583 Operatör çalışanlarının beklentileri,564 Operatör çalışanlarının beklentileri,528 Operatör çalışanlarının beklentileri,348 Operatör çalışanlarının beklentileri,316 Operatör çalışanlarının algıları,842 Operatör çalışanlarının algıları,803 Operatör çalışanlarının algıları,752 Operatör çalışanlarının algıları,663 Operatör çalışanlarının algıları,644 Operatör çalışanlarının algıları,603 81

95 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Regresyon Analizi Operatör çalışanlarının algıları,600 Operatör çalışanlarının algıları,571 Operatör çalışanlarının Murat algıları KORKMAZ, Hakan AÇIKGÖZ,531 Operatör çalışanlarının Güven algıları Grup A.Ş. Finans Yönetmeni,514 Operatör çalışanlarının 1 Kilis 7 Aralık algıları Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü,506 Operatör çalışanlarının algıları,505 ve Operatör konutlarda çalışanlarının kullanılan doğalgaz algıları ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak analiz edilmesi,490 uygulanmıştır. Operatör çalışanlarının Ayrıca hipotez algıları testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir.,490 Operatör çalışanlarının algıları,487 edilen Operatör bulgular çalışanlarının sonucunda; sanayi algıları sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz,440 aralığı Operatör Kw cinsinden çalışanlarının yükseldikçe, algıları fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.,434 Anahtar Operatör Kelimeler çalışanlarının : Elektrik, algıları Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat,368 Operatör çalışanlarının algıları -,179 Operatör ECONOMETRIC çalışanlarının ANALYSIS algıları OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES -,119 H0: Müşterilerin operatörü tercih etme nedenleri diğer değişkenlerden bağımsızdır. - Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, müşterilerin operatörleri tercih etmesi üzerinde 0,251 birim negatif katkı yapmaktadır. - Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, müşterilerin operatörleri tercih etmesi üzerinde 0,178 birim pozitif katkı yapmaktadır. - Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, müşterilerin operatörleri tercih etmesi üzerinde 0,008 birim pozitif katkı yapmaktadır. 82

96 Model UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 4. Müşterilerin Operatörü Tercih Etme Nedenlerine İlişkin Regresyon Analizi Unstandardized Standardized Murat KORKMAZ, Coefficients Hakan AÇIKGÖZ Coefficients Güven Grup A.Ş. Std. Finans Er-Yönetmenror Elektrik-Enerji Bölümü 1 Kilis 7 Aralık BÜniversitesi, Beta 1 -Hizmet aldığınız operatörle -,251,031,328 8,120,000 ilgili sorun Özet : yaşadınız mı? Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi -Yaşadığınız şeklindedir. soruna Farklı yönelik analiz teknikleri,178 kullanılarak,025 hazırlanan çalışmada -,328 ANOVA -7,015 modeli,000 hızlı ve uygulanmıştır. etkili bir çözüm Ayrıca hipotez yaratıldı Sanayi mı? ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir. -Uğradığınız edilen bulgular sorunlara sonucunda; ilişkin oluşan fiyatlarının maddi genel ya seviyesinde da ma- düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim sanayi,008 sektörü için tüketim,026 aralığı arttıkça,,012 elektrik ve doğalgaz,315,753 nevi zararınız aralığı Kw operatör cinsinden yükseldikçe, tarafından Anahtar karşılandı Kelimeler mı? : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir. Fiyat a. Dependent Variable: Müşterilerin Operatörü Tercih Nedenleri b. Linear Regression ECONOMETRIC through the Origin ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES H0: Operatörle ilgili algılanan değer diğer değişkenlerden bağımsızdır. techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis yapmaktadır. were applied and the research was - Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde 0,115 birim pozitif katkı yapmaktadır. t Sig. - Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde 0,202 birim negatif katkı - Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde 0,160 birim pozitif katkı yapmaktadır. 83

97 Model UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 5. Operatörle İlgili Algılanan Değere İlişkin Regresyon Analizi Unstandardized Standardized Murat KORKMAZ, Coefficients Hakan AÇIKGÖZ Coefficients Güven Grup A.Ş. Finans Std. Yönetmeni 1 Kilis 7 Aralık Üniversitesi, B Elektrik-Enerji Error Bölümü Beta 1 -Hizmet aldığınız operatörle,115,031,151 3,722,000 ilgili sorun Özet yaşadınız : mı? Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi -Yaşadığınız şeklindedir. soruna Farklı yönelik analiz teknikleri -,202 kullanılarak,025 hazırlanan çalışmada -,371 ANOVA modeli -7,936,000 hızlı ve uygulanmıştır. etkili bir Ayrıca çözüm hipotez testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir. yaratıldı Sanayi mı? ve konutlarda tüketim aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi -Uğradığınız edilen sorunlara bulgular sonucunda; ilişkin sanayi sektörü,160 için tüketim,026 aralığı arttıkça, elektrik,241 ve doğalgaz 6,067,000 oluşan maddi fiyatlarının ya genel da seviyesinde manevi düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim zararınız aralığı operatör Kw cinsinden tarafından yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir. karşılandı Anahtar mı? Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat a. Dependent Variable: Operatörle İlgili Algılanan Değer b. Linear Regression ECONOMETRIC through the Origin ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES H0: Operatör çalışanlarının beklentileri diğer değişkenlerden bağımsızdır. - Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, operatör çalışanlarının beklentileri üzerinde 0,110 birim pozitif katkı yapmaktadır. t Sig. - Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, operatör çalışanlarının beklentileri üzerinde 0,001 birim negatif katkı yapmaktadır. - Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, operatör çalışanlarının beklentileri üzerinde 0,092 birim negatif katkı yapmaktadır. 84

98 Model UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 6. Operatör Çalışanlarının Beklentilerine İlişkin Regresyon Analizi Unstandardized Standardized Murat KORKMAZ, Coefficients Hakan AÇIKGÖZ Coefficients Std. 1 Kilis 7 Aralık Üniversitesi, B Elektrik-Enerji Error Bölümü Beta 1 -Hizmet aldığınız operatörle ilgili,110,031,144 3,538,000 sorun yaşadınız Özet : mı? Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi -Yaşadığınız şeklindedir. soruna Farklı yönelik analiz hızlı teknikleri kullanılarak -,001 hazırlanan,026 çalışmada ANOVA -,002 modeli-,049,961 ve etkili uygulanmıştır. bir çözüm yaratıldı Ayrıca hipotez mı? testleri uygulanarak araştırma daha kapsamlı hale getirilmiştir. -Uğradığınız sorunlara ilişkin -,092,027 -,138-3,472,001 oluşan maddi edilen ya bulgular da manevi sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz zararınız fiyatlarının operatör genel tarafından seviyesinde düşüş gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak tüketim karşılandı aralığı mı? Kw cinsinden yükseldikçe, fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir. a. Dependent Variable: Anahtar Kelimeler Operatör : Çalışanlarının Elektrik, Doğalgaz, Beklentileri Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat b. Linear Regression through the Origin H0: Operatör çalışanlarının algıları diğer değişkenlerden bağımsızdır. - Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, operatör çalışanlarının algıları üzerinde 0,151 birim pozitif katkı yapmaktadır. t Sig. - Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, operatör çalışanlarının algıları üzerinde 0,234 birim negatif katkı yapmaktadır. - Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, operatör çalışanlarının algıları üzerinde 0,160 birim negatif katkı yapmaktadır. 85

99 Model UHPAD ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 7. Operatör Çalışanlarının Algılarına İlişkin Regresyon Analizi Unstandardized Standardized Murat KORKMAZ, Coefficients Hakan AÇIKGÖZ Coefficients Güven Grup A.Ş. Finans Std. Yönetmeni B Error Beta t Sig. 1 -Hizmet aldığınız operatörle ilgili,151,031,198 4,899,000 sorun yaşadınız Özet : mı? Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma, sanayi -Yaşadığınız soruna yönelik hızlı -,234,025 -,432-9,251,000 ve etkili bir çözüm yaratıldı mı? -Uğradığınız Sanayi sorunlara ve konutlarda ilişkin tüketim oluşan aralıklarına,160 göre elektrik,026 ve doğalgaz fiyatlarının,241 tespit edilmesi 6,080,000 maddi yönünde ya da hareket manevi edilmiş zararınız olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz operatör tarafından karşılandı mı? a. Dependent Variable: aralığı Kw Operatör cinsinden yükseldikçe, Çalışanlarının fiyatlarda Algıları da azalma meydana gelmektedir. b. Linear Regression Anahtar through Kelimeler the : Elektrik, Origin Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat Anova (Varyans) Analizleri H0: Faktörler, yaş değişkeninden bağımsızdır. Yapılan Anova testi sonuçlarına göre; yaş, müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatörle ilgili algılanan değer, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. 86

100 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Müşterilerin Operatörü Tercih Nedenleri Tablo 8. Ölçek Faktörleri İle Yaş Değişkenine İlişkin Anova Testi Sum of Murat KORKMAZ, Hakan Squares AÇIKGÖZ df Mean Square F Sig. Between Güven Groups Grup A.Ş. Finans 46,835 Yönetmeni 7 6,691 6,752,000 1 Kilis Within 7 Aralık Groups Üniversitesi, Elektrik-Enerji 4382,165 Bölümü 4422,991 Total 4429, Operatörle İlgili ve Algılanan konutlarda kullanılan Between doğalgaz Groups ile elektrik tüketiminin 36,339istatistiksel 7olarak analiz 5,191 edilmesi 5,226,000 Değer Within Groups 4392, ,993 Sanayi ve konutlarda tüketim Total aralıklarına göre elektrik 4429,000 ve doğalgaz 4429 fiyatlarının tespit edilmesi Operatör Çalışanlarının edilen bulgular sonucunda; Between sanayi Groups sektörü için tüketim 158,820 aralığı arttıkça, 7 elektrik 22,689 ve doğalgaz 23,495,000 Beklentileri aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, Within Groups fiyatlarda da azalma 4270,180 meydana gelmektedir. 4422,966 Anahtar Kelimeler : Elektrik, Total Doğalgaz, Tüketim, 4429,000 Sanayi, Konut, 4429 Anova, TUİK, Fiyat Operatör Çalışanlarının Between Groups 97, ,909 14,199,000 Algıları ACCORDING TO Within CONSUMPTION Groups RANGES 4331,636 IN TERMS 4422 OF INDUSTRY,980 AND Total 4429, H0: Faktörler, cinsiyet değişkeninden bağımsızdır. Yapılan Anova testi sonuçlarına göre; cinsiyet, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. 87

101 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 9. Ölçek Faktörleri İle Cinsiyet Değişkenine İlişkin Anova Testi Sum of Murat KORKMAZ, Squares Hakan AÇIKGÖZ df Mean Square F Sig. Müşterilerin Between Groups Güven Grup A.Ş. 145,553 Finans Yönetmeni 1 145, ,465,000 Operatörü Tercih Nedenleri Within 1 Kilis Groups 7 Aralık Üniversitesi, 4283,447 Elektrik-Enerji 4428 Bölümü,967 Total 4429, Operatörle İlgili ve konutlarda Between kullanılan Groups doğalgaz ile elektrik,287 tüketiminin istatistiksel 1 olarak,287 analiz edilmesi,287,592 Algılanan Değer Within Groups 4428, ,000 Sanayi ve konutlarda Total tüketim aralıklarına 4429,000 göre elektrik ve doğalgaz 4429 fiyatlarının tespit edilmesi Operatör edilen bulgular Between sonucunda; Groups sanayi sektörü için 72,794 tüketim aralığı 1arttıkça, elektrik 72,794ve doğalgaz 73,994,000 Çalışanlarının aralığı Kw cinsinden Within yükseldikçe, Groups fiyatlarda 4356,206 da azalma meydana 4428 gelmektedir.,984 Beklentileri Anahtar Kelimeler Total : Elektrik, Doğalgaz, 4429,000 Tüketim, Sanayi, 4429 Konut, Anova, TUİK, Fiyat Operatör Between Groups 45, ,552 46,015,000 Çalışanlarının Algıları ACCORDING Within TO Groups CONSUMPTION 4383,448 RANGES IN TERMS 4428 OF INDUSTRY,990 AND Total 4429, H0: Faktörler, eğitim durumu değişkeninden bağımsızdır. Yapılan Anova testi sonuçlarına göre; eğitim durumu, müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatörle ilgili algılanan değer, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. 88

102 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 10. Ölçek Faktörleri İle Eğitim Rurumu Reğişkenine İlişkin Anova Testi Müşterilerin Operatörü Tercih Nedenleri Sum of Murat KORKMAZ, Squares Hakan AÇIKGÖZ df Mean Square F Sig. Between Groups Güven Grup A.Ş. 51,021 Finans Yönetmeni 5 10,204 10,312,000 Within 1 Kilis Groups 7 Aralık Üniversitesi, 4377,979 Elektrik-Enerji 4424 Bölümü,990 Total 4429, Operatörle İlgili ve konutlarda kullanılan Between doğalgaz Groups ile elektrik 199,387 tüketiminin istatistiksel 5 olarak 39,877 analiz edilmesi 41,710,000 Algılanan Değer Within Groups 4229, ,956 Sanayi ve konutlarda Total tüketim aralıklarına göre 4429,000 elektrik ve doğalgaz 4429 fiyatlarının tespit edilmesi Operatör Çalışanlarının edilen bulgular sonucunda; Between Groups sanayi sektörü için 145,951 tüketim aralığı arttıkça, 5 elektrik 29,190 ve doğalgaz 30,151,000 Beklentileri aralığı Kw cinsinden Within yükseldikçe, Groupsfiyatlarda 4283,049 da azalma meydana 4424 gelmektedir.,968 Anahtar Kelimeler Total : Elektrik, Doğalgaz, Tüketim, 4429,000 Sanayi, Konut, 4429Anova, TUİK, Fiyat Operatör Çalışanlarının Between Groups 117, ,443 24,053,000 Algıları ACCORDING Within TO CONSUMPTION Groups 4311,783 RANGES IN TERMS 4424 OF INDUSTRY,975 AND Total 4429, H0: Faktörler, çalışma şekli değişkeninden bağımsızdır. Yapılan Anova testi sonuçlarına göre; çalışma şekli, müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatörle ilgili algılanan değer, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. 89

103 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 11. Ölçek Faktörleri İle Çalışma Şekli Değişkenine İlişkin Anova Testi Sum of Mean Murat KORKMAZ, Squares Hakan AÇIKGÖZ df Square F Sig. Müşterilerin Operatörü Between Groups 322, ,624 86,877,000 Tercih Nedenleri Within Groups 4106, Total 1 Kilis 7 Aralık Üniversitesi, 4429,000 Elektrik-Enerji 4429 Bölümü,928 Operatörle İlgili Between Groups 862, , ,656,000 Algılanan Değer Özet : Within Yılları arasındaki Groups TUİK verileri 3566,168 kullanılarak 4425 hazırlanan bu,806 çalışma, sanayi ve konutlarda kullanılan Total doğalgaz ile elektrik 4429,000 tüketiminin istatistiksel 4429 olarak analiz edilmesi Operatör Çalışanlarının şeklindedir. Farklı Between analiz teknikleri Groups kullanılarak 138,072 hazırlanan çalışmada 4 34,518 ANOVA modeli 35,596,000 Beklentileri uygulanmıştır. Ayrıca Within hipotez Groups testleri uygulanarak 4290,928 araştırma daha 4425 kapsamlı hale,970 getirilmiştir. Sanayi ve konutlarda Total tüketim aralıklarına göre 4429,000 elektrik ve doğalgaz 4429 fiyatlarının tespit edilmesi Operatör Çalışanlarının Between Groups 54, ,735 13,895,000 edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Algıları aralığı Kw cinsinden Within yükseldikçe, Groups fiyatlarda da 4374,059 azalma meydana 4425 gelmektedir.,988 Total 4429, Korelâsyon Analizi bulunmaktadır. H0: Müşteri beklentileri arasında ilişki yoktur. İkili Korelâsyon analizi ile aşağıdaki maddeler arasında istatistiksel farklılık yaratacak ilişki bulunduğu belirlenmiştir. 1. Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz ile hizmet aldığınız operatörle ilgili sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 2. Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz ile operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 3. Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz ile diğer operatörler ile çalıştığınız operatörü karşılaştırdığınızda daha mı iyi daha mı kötü değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon 4. Hizmet aldığınız operatörle ilgili sorun yaşadınız mı ile operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 5. Yaşadığınız soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratıldı mı ile operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 6. En fazla hangi sorunu yaşıyorsunuz ile çalıştığınız bu operatör ile çalışmaya devam edecek misiniz değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 7. En fazla hangi sorunu yaşıyorsunuz ile uğradığınız sorunlara ilişkin oluşan maddi ya da manevi zararınız operatör tarafından kar- 90

104 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) şılandı mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 8. Çalıştığınız bu operatör ile çalışmaya devam edecek misiniz ile uğradığınız sorunlara ilişkin Correlations oluşan maddi ya da manevi zararınız operatör tarafından karşılandı mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. Tablo 12. Müşteri Beklentilerine İlişkin Maddeler Arası Korelasyon Analizi Hizmet doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel Uğradığınız olarak analiz edilmesi ve konutlarda Kaç değişik cep Farklı aldı- analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada sorunlara ANOVA modeli kullanılan şeklindedir. telefonu ğınız Yaşadığınız soruna şan maddi ya Operatör ratörler ile ilişkin olu- Diğer ope- operatörünün ve konutlarda törle tüketim yönelik aralıklarına göre elektrik Çalıştığınız ve doğalgaz da fiyatlarının manevi tespit ile ilgili edilmesi çalıştığınız opera- Sanayi yönünde (mobil hareket ilgili edilmiş olup, hızlı ve yapılan En istatistik fazla bulgulara operatör göre zararınız de sonuca gidilmiştir. herhangi Elde operatörü sağlayıcının sorun etkili bir hangi ile çalışmaya devam operatör bir hukuki karşılaştırdığınızda daha edilen bulgular hattını sonucunda; yaşadınız seviyesinde yaratıldı düşüş gözlendiği yaşıyorsu- sonucuna edecek varılmaktadır. karşılandı Sonuç olarak yaşadınız tüketim mı iyi daha çözüm sanayi sektörü sorunu için tüketim aralığı arttıkça, tarafından elektrik sorun ve doğalgaz fiyatlarının kullanı-geneyorsunuz? Kw cinsinden mı? yükseldikçe, mı? fiyatlarda nuz? da azalma misiniz? meydana gelmektedir. mı? mı? mı aralığı kötü? Geliriniz nedir? Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz? ECONOMETRIC 1 ANALYSIS OF ELECTRICITY AND NATURAL GAS PRICES Hizmet aldığınız opera-abstracttörle ilgili sorun yaşadı- -,160 In this study 1 prepared by using data of TSI belonging to the years of , nız mı? Yaşadığınız soruna techniques -,017 for analysis. -,005 Moreover, 1 tests of hypothesis were applied and the research was yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratıldı mı? En fazla hangi sorunu yaşıyorsunuz? Çalıştığınız bu operatör ile çalımaya devam edecek misiniz? Uğradığınız sorunlara ilişkin oluşan maddi ya da manevi zararınız operatör tarafından karşılandı mı? Operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı? Diğer operatörler ile çalıştığınız operatörü karşılaştırdığınızda daha mı iyi daha mı kötü?,027 -,024 -, ,015,066,154, ,050 -,006 -,012,151 -,122 1,207 -,116 -,132,042 -,003,024 1,152 -,009,001 -,008 -,026 -,051,050 1 Geliriniz nedir?,081,030,066 -,060 -,058,086,064,

105 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Man Whıtney U Analizleri H0: Operatör çalışanlarının algıları, çalışılan şirketten bağımsızdır. Yapılan Man Whitney U testi sonuçlarına göre; çalışılan şirket, müşterilerin operatör tercih nedenleri ve operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa neden olmaktadır. Tablo 13. Faktörlere ve konutlarda kullanılan İlişkin doğalgaz Çalışılan ile elektrik Şirket tüketiminin Değişkenine istatistiksel Göre olarak Man analiz edilmesi Whıtney U Testi Müşterilerin Operatör Operatör operatörü tercih Operatörle ilgili çalışanlarının çalışanlarının edilen bulgular sonucunda; nedenleri sanayi sektörü algılanan için tüketim değer aralığı arttıkça, beklentileri elektrik ve doğalgaz algıları Mann-Whitney U , , , ,000 Wilcoxon W , , , ,000 Z -11,391 -,020 -,065-10,250 Asymp. Sig. (2-tailed),948,984,008,000 a. Grouping Variable: ACCORDING 8.Aşağıdaki TO hangi CONSUMPTION operatör bünyesinde RANGES IN çalışmaktasınız? TERMS OF INDUSTRY AND H0: Operatör çalışanlarının algıları, pozisyondan bağımsızdır. Yapılan Man Whitney U testi sonuçlarına göre; pozisyon, müşterilerin operatör tercih nedenleri ve operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa neden olmaktadır. Tablo 14. Faktörlere İlişkin Pozisyon Değişkenine Göre Man Whıtney U Testi Müşterilerin operatörü tercih nedenleri Operatörle ilgili algılanan değer Operatör çalışanlarının beklentileri Operatör çalışanlarının algıları Mann-Whitney U , , , ,000 Wilcoxon W , , , ,000 Z -3,717-15,899-5,023 -,420 Asymp. Sig. (2-tailed),675,348,000,000 a. Grouping Variable: 6. Göreviniz Konumuz Nedir? 92

106 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) H0: Operatör çalışanlarının algıları, kurumda çalışılan süreden bağımsızdır. Yapılan Man Whitney U testi sonuçlarına göre; kurumda çalışılan süre, müşterilerin operatör tercih nedenleri ve operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa neden olmaktadır. Tablo 15. Faktörlere İlişkin Kurumda Çalışılan Süre Değişkenine Göre Man Whıtney U Testi ve konutlarda kullanılan Müşterilerin doğalgaz ile elektrik tüketiminin istatistiksel olarak Operatör analiz edilmesi şeklindedir. Farklı operatörü analiz teknikleri tercih kullanılarak Operatörle hazırlanan ilgili çalışmada çalışanlarının ANOVA modeli uygulanmıştır. Ayrıca nedenleri hipotez testleri uygulanarak algılanan araştırma değer daha kapsamlı beklentileri hale getirilmiştir. Mann-Whitney yönünde U hareket edilmiş ,000 olup, yapılan istatistik ,000 bulgulara göre de sonuca ,000 gidilmiştir. Elde Operatör çalışanlarının algıları ,000 Wilcoxon W edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz , , , ,000 Z aralığı Kw cinsinden yükseldikçe, -12,519 fiyatlarda da azalma -13,667 meydana gelmektedir. -4,251-2,060 Asymp. Sig. (2-tailed) Anahtar Kelimeler : Elektrik, Doğalgaz,,384 Tüketim, Sanayi,,952 Konut, Anova, TUİK, Fiyat,000,039 a. Grouping Variable: 7. Kurumdaki Çalıştığınız Süre Nedir? T-Testi Analizleri H0: Operatör kullanıcılarının eğitimi ile çalışma şekli bağımsızdır. Yapılan t-testi sonuçlarına göre; operatör kullanıcılarının eğitimi ile çalışma şekli birbirinden bağımsız değişkenler olmadığı belirlenmiştir. 93

107 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 16. Operatör SANAYİ VE Kullanıcılarının KONUTLAR AÇISINDAN Eğitimi TÜKETİM İle Çalışma ARALIKLARINA Şekline GÖRE İlişkin T-Testi Çalışma Şekli Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü Equal variances assumed Equal variances not assumed Levene s Test for F 19,336 Equality of Variances Özet : Sig. Yılları arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma,,000 sanayi t-test for Equality şeklindedir. of Farklı t analiz teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA 3,501 modeli 3,033 Means yönünde hareket edilmiş df olup, yapılan istatistik bulgulara göre de sonuca gidilmiştir Elde edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Sig. (2-tailed), ,169,003 aralığı Kw cinsinden Mean yükseldikçe, Difference fiyatlarda da azalma meydana gelmektedir.,47315,47315 Anahtar Kelimeler Std. : Elektrik, Error Difference Doğalgaz, Tüketim, Sanayi, Konut, Anova, TUİK, Fiyat,13513, % Confidence Interval Lower,20805,16421 of the Difference Upper,73825,78209 H0: Operatör çalışanlarının eğitimi ile pozisyonları bağımsızdır. Yapılan t-testi sonuçlarına göre; operatör çalışanlarının eğitimi ile pozisyonları birbirinden bağımsız değişkenler olmadığı belirlenmiştir. 94

108 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Tablo 17. SANAYİ Operatör VE KONUTLAR Kullanıcılarının AÇISINDAN Eğitimi TÜKETİM İle ARALIKLARINA Pozisyona İlişkin GÖRE T-Testi Göreviniz Konumuz Nedir? Kilis 7 Aralık Üniversitesi, Elektrik-Enerji Bölümü Equal variances assumed Equal variances not assumed Levene s Test for Equality of F 311,194 Variances Özet : Yılları Sig. arasındaki TUİK verileri kullanılarak hazırlanan bu çalışma,,000 sanayi t-test for Equality şeklindedir. of Means Farklı analiz t teknikleri kullanılarak hazırlanan çalışmada ANOVA 9,038 modeli Sanayi ve konutlarda tüketim df aralıklarına göre elektrik ve doğalgaz fiyatlarının tespit edilmesi 4641 Sig. (2-tailed),000 edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz fiyatlarının genel seviyesinde Mean düşüş Difference gözlendiği sonucuna varılmaktadır. Sonuç olarak,12175 tüketim 9, ,720,000,12175 Std. Error Difference,01347, % Confidence Interval Lower,09534,09527 of the Difference ECONOMETRIC ANALYSIS OF ELECTRICITY AND Upper NATURAL GAS PRICES,14816,14822 SONUÇ VE DEĞERLENDİRME Yapılan faktör analizi sonucu 4 faktör belirlenmiştir. a. Müşterilerin operatörü tercih nedenleri b. Operatörle ilgili algılanan değer c. Operatör çalışanlarının beklentileri d. Operatör çalışanlarının algıları Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, müşterilerin operatörleri tercih etmesi üzerinde 0,251 birim negatif katkı yapmaktadır. Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, müşterilerin operatörleri tercih etmesi üzerinde 0,178 birim pozitif katkı yapmaktadır. Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, müşterilerin operatörleri tercih etmesi üzerinde 0,008 birim pozitif katkı yapmaktadır. Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde 0,115 birim pozitif katkı yapmaktadır. Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde 0,202 birim negatif katkı yapmaktadır. Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde 0,160 birim pozitif katkı yapmaktadır. Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, operatör çalışanlarının beklentileri üzerinde 0,110 birim pozitif katkı yapmaktadır. Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, operatör çalışanlarının beklentileri üzerinde 0,001 birim negatif katkı yapmaktadır. Uğranılan soruna iliş- 95

109 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) kin maddi veya manevi zararın temini, operatör çalışanlarının beklentileri üzerinde 0,092 birim negatif katkı yapmaktadır. Hizmet alınan operatörle ilgili sorun yaşama, operatör çalışanlarının algıları üzerinde 0,151 birim pozitif katkı yapmaktadır. Yaşanılan soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratma, operatör çalışanlarının algıları üzerinde 0,234 birim negatif katkı yapmaktadır. Uğranılan soruna ilişkin maddi veya manevi zararın temini, operatör çalışanlarının algıları üzerinde 0,160 birim negatif katkı yapmaktadır. bulunmaktadır. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz Yaş, müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatörle ilgili algılanan değer, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. Cinsiyet, operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. Eğitim durumu, müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatörle ilgili algılanan değer, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. Çalışma şekli, müşterilerin operatörleri tercih nedenleri, operatörle ilgili algılanan değer, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa sebep olabilmektedir. İkili Korelâsyon analizi ile aşağıdaki maddeler arasında istatistiksel farklılık yaratacak ilişki bulunduğu belirlenmiştir. a. Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz ile hizmet aldığınız operatörle ilgili sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon b. Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz ile operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. c. Kaç değişik cep telefonu operatörünün (mobil sağlayıcının hattını kullanıyorsunuz ile diğer operatörler ile çalıştığınız operatörü karşılaştırdığınızda daha mı iyi daha mı kötü değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. d. Hizmet aldığınız operatörle ilgili sorun yaşadınız mı ile operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. e. Yaşadığınız soruna yönelik hızlı ve etkili bir çözüm yaratıldı mı ile operatör ile ilgili herhangi bir hukuki sorun yaşadınız mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. f. En fazla hangi sorunu yaşıyorsunuz ile çalıştığınız bu operatör ile çalışmaya devam edecek misiniz değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. 96

110 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) g. En fazla hangi sorunu yaşıyorsunuz ile uğradığınız sorunlara ilişkin oluşan maddi ya da manevi zararınız operatör tarafından karşılandı mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. h. Çalıştığınız bu operatör ile çalışmaya devam edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz edecek misiniz ile uğradığınız sorunlara ilişkin oluşan maddi ya da manevi zararınız operatör tarafından karşılandı mı değişkenleri arasında orta seviyeli korelasyon bulunmaktadır. Çalışılan şirket, müşterilerin operatör tercih nedenleri ve operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa neden olmaktadır. techniques for analysis. Moreover, tests of hypothesis İ.İ.B.F. were applied Dergisi, and the C research (IX): was 1. Pozisyon, müşterilerin operatör tercih nedenleri ve operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa neden olmaktadır. Kurumda çalışılan süre, müşterilerin operatör tercih nedenleri ve operatörle ilgili algılanan değer üzerinde farklılığa sebep olmazken, operatör çalışanlarının beklentileri ve operatör çalışanlarının algıları üzerinde farklılığa neden olmaktadır. Operatör kullanıcılarının eğitimi ile çalışma şekli birbirinden bağımsız değişkenler olmadığı belirlenmiştir. Operatör çalışanlarının eğitimi ile pozisyonları birbirinden bağımsız değişkenler olmadığı belirlenmiştir. KAYNAKLAR AVCIKURT, C., KÖROĞLU, Ö., (2006). Termal Otel İşletmelerinde Müşteri Sadakatini Artıran Nitelikleri Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, sayı:1, yıl:3, s.6, İstanbul. AYDIN, S., ÖZCAN, M., YÜCEL, R., (2007). Türk GSM Sektöründe Abonelerin Sadakat Tutumu ve Değiştirme Maliyetinin Rolü, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12 (2): BARUTÇU, S., (2007). GSM Sektöründe Müşteri Bağlılığı, Afyon Kocatepe Üniversitesi, BÖBREK, A., (2011). Sabit ve GSM Telefon Kullanıcılarının Memnuniyet Düzeylerini Belirleyen Faktörler Üzerine Bir Araştırma, Tezsiz Yüksek Lisans Bitirme Projesi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ÇALKAYA, H., (2009). Müşteri Memnuniyeti Müşteri Bağlılığı Etkileşimi Ve İlgili Değişkenlerin Etkisi Üzerine Bir Model Önerisi GSM Sektörü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. DEĞERMEN, H.A., (2006). Hizmet Ürünlerinde Kalite, Müşteri Tatmini Ve Sadakati: Hizmet 97

111 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) Kalitesi ile Müşteri Sadakatinin Sağlanması ve GSM Sektöründe Bir Uygulama, Türkmen Kitabevi, İstanbul. ERK, Ç., (2009). Müşteri İçin Değer Yaratma, Müşteri Sadakati Oluşum Süreci ve Şirket Performansına Etkileri Üzerine Araştırma, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi, Edirne. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz ERTUĞRUL, İ., (2004). Toplam kalite Kontrol ve Teknikleri, İstanbul, Ekin Kitabevi IŞIK, S., (2011). GSM Operatörlerinde Hizmet Kalitesi, Müşteri Memnuniyeti, Algılanan Değer Ve Fiyatın İlişkilendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Uşak Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü. MAKSUDUNOV, A., (2014). Kırgızistan gsm sektöründe operatör tercihini etkileyen faktörlerin belirlenmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (2), s. 60. NASIR, S., (2003). Türkiye de GSM Sektöründe Müşteri Memnuniyeti: Kullanıcıların Operatör Değiştirme Eğilimlerinin Saptanması, 8.Ulusal Pazarlama Kongresi, ODABAŞI, Y., (2004). Satışta ve Pazarlamada Müşteri İlişkileri Yönetimi, 4. Baskı, İstanbul, Sistem Yayıncılık. OKUMUŞ, A., DUYGUN, A., (2008). Eğitim hizmetlerinin pazarlanmasında hizmet kalitesinin ölçümü ve algılanan hizmet kalitesi ile öğrenci memnuniyeti arasındaki ilişki, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8 (2): ÖZTÜRK, S.A., (2005). Hizmet Pazarlaması, Ekin Kitabevi, 5. Baskı, Ankara TAYYAR, N., IŞIK, S., (2013). GSM Sektöründe Hizmet Kalitesi ve Diğer Değişkenler Arasındaki İlişkilerin Yapısal Eşitlik Modeli İle Analizi, Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 25: TÜRKER, Ö.G., TÜRKER, A., (2013). GSM Operatörleri Sektöründe Marka Sadakatini Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi; Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Uygulama, Electronic Journal of Vocational Colleges-May, s ULAŞANOĞLU, M.E., (2005). GSM sektöründe hizmet kalitesi: müşteri memnuniyeti ölçümü ve öneriler, Telekomünikasyon kurumu, Uzmanlık tezi, Ankara. USTA, R., MEMİŞ, S., (2009). Hizmet Kalitesi Ve Marka Bağlılığı Arasındaki İlişki Üzerine Müşteri Tatmininin Aracılık Etkisi, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23 (4). 98

112 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) EXTENDED ABSTRACT Meaning and Significance: Quality is an important factor in meeting the expectations of customers. The concept of quality has also come to the forefront in communication sector which has changed together with the Özet rapidly : developing Yılları arasındaki technology TUİK verileri and kullanılarak has important hazırlanan bu çalışma, place in sanayi national economy. GSM operators facilitating our lives in every sense and offering innovations attach importance to the necessity of keeping uygulanmıştır. the current Ayrıca hipotez customers, testleri uygulanarak offering service araştırma to daha more kapsamlı new hale customers, getirilmiştir. satisfying them and creating trust yönünde and hareket brand edilmiş loyalty olup, by yapılan increasing istatistik the bulgulara quality göre of de service sonuca gidilmiştir. they offer Elde and meeting the expectations of edilen customers. bulgular Determining sonucunda; sanayi the sektörü customer için tüketim perceptions aralığı arttıkça, regarding elektrik ve the doğalgaz service provided and their satisfaction aralığı level Kw will cinsinden provide yükseldikçe, information fiyatlarda da on azalma the perspectives meydana gelmektedir. and attitudes of GSM operators concerning service Anahtar quality Kelimeler and : customer Elektrik, Doğalgaz, value. Tüketim, Purpose: Sanayi, The Konut, purpose Anova, TUİK, of this Fiyat study is to determine the effect of service quality provided by GSM operator employees with corporate identity on customer preference and satisfaction. Also the research was extended in accordance with the opinions of GSM operator employees ACCORDING regarding TO CONSUMPTION customer demands RANGES IN and TERMS expectations OF INDUSTRY and AND feedback. Scope: The research was conducted with the participation of a total of 3682 customers receiving service from three biggest GSM operators in Turkey and 961 GSM employees. This research lasted 9 months approximately. Turkey is the research population and research sample is composed of the provinces of Istanbul, Ankara, Izmir, Bursa, Antalya and Tekirdağ. Limitations: As the research requires high costs and time, it has been limited to the provinces of Istanbul, Ankara, Izmir, Bursa, Antalya and Tekirdağ. Method: With the purpose of determining the opinions of the participants, a questionnaire was applied. It is 5-point likert scaled questionnaire. Simple random sampling was used in the study. Reliability coefficient (Cronbach s alpha) of the questionnaire applied was found to be 0,942. Data obtained from the research were analyzed with SPSS 18 statistics program, and reliability, factor, multiple regression, t test, variance, correlation and mann-whitney u tests were conducted in the analysis. Findings: While having a problem with the operator from which service is received has a negative effect on customer preferences of operators, compensation of material and nonmaterial damage regarding the problem has a positive effect on the perceived value. The variables of age, working condition and education create difference on reasons of customer preferences for operators, perceived value regarding the operator, expectations of operator employees and perceptions of operator employees. Sex doesn t create difference of the perceived value about the operator; however, reasons of customer preferences for operators create difference on expectations of operator employees and perceptions of operator employees. Conclusion: At the end of the study, it has been concluded 99

113 ULUSLARARASI HAKEMLİ EKONOMİ YÖNETİMİ ARAŞTIRMALARI DERGİSİ International Uluslararası Refereed Hakemli Journal Pazarlama of Researches ve Pazar on Araştırmaları Economy Management Dergisi Ocak / Şubat Ekim / Mart / Kasım - Nisan / Aralık Kış 2014 İlkbahar Sayı: 02 Dönemi Cilt: 01 Cilt: Sonbahar 2 Sayı: Kış 4 Yıl:2015 October International / November Refereed / December Journal 2014 of Marketiıng Issue: 02 Volume: And Market 01 Autumn Researches Winter January / February / March-April Spring ID:13 Semester K:02Winter Volume: 2 Issue: 4 Year: 2015 JEL CODE: (Ekonomi) M00-M3-M12-M31 & (Economy) ID:37 K:23 (ISO (ISO No / Document & ISO ISO No 12880) / Document 12880) that the majority of SANAYİ customers VE KONUTLAR receiving AÇISINDAN service aren t TÜKETİM satisfied ARALIKLARINA with the service GÖRE quality offered by GSM operators, and the majority of employees providing service experience professional burnout and psychological exhaustion. Another important point specified is that high level of burnout for employees has caused the work quality and the quality of service provided to reduce. edilen bulgular sonucunda; sanayi sektörü için tüketim aralığı arttıkça, elektrik ve doğalgaz 100