Hazırlayanlar: Dan. Ahmet ÖZÇAM Dr. M. Mahir ÜLGÜ

Transkript

1 GÖRÜNTÜ ARŞİVLEME VE İLETİŞİM SİSTEMİ (PACS) ALIMI ÇERÇEVE İLKELERİ Özet: T.C. Sağlık Bakanlığı Devlet Hastanelerinin Görüntü Arşivleme ve İletişim Sistemi (PACS) ile Radyoloji Bilgi Sistemi (RBS) alımları için hazırlanmış olan bu doküman, yazılım, teknolojik altyapı ve diğer gerekler için bir çerçeve çizmekte ve konuyla ilgili teknik önerileri kapsamaktadır. Hedef: Bu dokümanın hedeflediği personel: Proje Yöneticileri Hastane Yöneticileri PACS Alımında Görev Alacak Devlet Hastanesi Personeli Teftiş Kurulu Başkanlığı Personeli Hukuk Müşavirliği Personeli Strateji Geliştirme Başkanlığı Personeli Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü Personeli Bu doküman, bir şartname değildir. Şartname hazırlığında göz önüne alınacak bazı önerileri içermektedir. Hazırlayanlar: Dan. Ahmet ÖZÇAM Dr. M. Mahir ÜLGÜ Doküman Sürüm No: 1.0 Tarih: Şubat 2008 Durum: Onaylı T.C. Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı

2 İÇİNDEKİLER 1.G E N E L BİLGİ L E R İşin Adı Giriş A m a ç ve Kaps a m Kı s alt m a l a r Tabl o s u G e n e l Ş artlar KÜ Ç Ü K VE O R T A ÖL Ç E K L İ HA S T A N E L E R İÇİN PA C S- RB S SİST E Mİ G ö r ü n t ü Yöneti m i Ve Arşiv Sist e m i Yazılı m ı (PAC S) W e b Görü n t ü Dağıtı m Sist e m i Yazılı mı Ra d y o l oji Bilgi Siste m i Yazılı m ı (RBS) Yerel Gör ü n t ül e m e/ R a p o r l a m a Sist e m i Yazılımı BÜ Y Ü K ÖL Ç E K L İ HA S T A N E L E R İÇİN PA C S- RB S SİST E Mİ P A C S Siste m i Gen el Özellikleri W e b Görü n t ü Dağıtı m Sist e m i Yazılı mı Radyo l oji Bilgi Siste m i Yazılı m ı (RBS) Y er el Gör ü n t ül e m e/ R a p o r l a m a Sist e m i Yazılımı P A C S Siste m i Uygul a m a Yazılı ml a r ı (Opsiyo n e l: İ htiyaç vars a isten m e l d i r.) DİKT A S Y O N SİST E M L E R İ Dijital Dikt a s y o n Siste m i (Opsiyo n e l: İ htiyaç vars a isten m e li di r.) Dijital Ses Tanı m a Siste m i (Opsiyo n e l: İ htiyaç vars a isten m e li di r.) EĞİTİ M KU R U L U M VE KO N Fİ G U R A S Y O N TE K Nİ K SE R Vİ S, M U A Y E N E VE KA B U L, G A R A N T İ, YE D E K PA R Ç A P A C S, RB S, Dikta s y o n siste m i için gen el koş ullar Ka b ul ve Muayene

3 8. İST E Nİ L E N DO K Ü M A N L A R IH E UY U M L U L U Ğ U P A C S R B S D O N A N I M GENEL BİLGİLER 1.1.İşin Adı Görüntü Arşivleme ve İletişim Sistemi nin (PACS) Tedarik Edilmesi Açıklamalar: Tedarik Edilme Metodun (Satın Alınması/Hizmet Alınması) şeklindeki her kurum idaresi kendi karar verecektir. Doküman içerisinde şeklindeki boşluklara ya da (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) şeklindeki ifadelere atanacak olan değerler kurum idareleri tarafından belirlenecektir. Kurumlar lisans sayılarını hesaplarken ihtiyaç duyulması muhtemel en üst miktarı göz önüne almalıdır. (Opsiyonel), (Opsiyonel: ihtiyaç varsa istenmelidir.) şeklindeki açıklamaların yer aldığı maddeler titizlikle tetkik edilerek ihtiyaç varsa şartnamelere konacaktır. 1.2.Giriş Bilgisayar Teknolojilerindeki gelişmeler hemen daima Sağlık Sektörüne yansımakta, tedavi hizmetlerinin kalite ve performansında ciddi değişimlere neden olmaktadır. Son yıllarda Ülkemizdeki tedavi kurumlarında ivme kazanmış olan bilgisayarlaşma sürecinde Tıbbi kayıtların elde edilmesi, saklanması, iletimi, paylaşılması ve kullanılması bakımından ileri adımların atılması kaçınılmazdır. 3

4 Bakanlığımıza bağlı tüm tedavi kurumları, finansal çevirimin tamamını kapsayan ve diğer bazı bilgi sistemleri ile entegre olmuş uygulamalara sahiptir. Bu kurumlarımızın önemli bir bölümünde de Tıbbi Kayıtların tutulmasının önemi kavranmış olup bu doğrultuda çalışmalar olanca hızıyla sürdürülmektedir. Tıp alanındaki görüntüleme teknolojilerinin gelişimi ve çeşitlenmesi, tedavi kurumlarındaki iş süreçlerinin önemli bir bölümünü oluşturan tıbbi görüntülerin arşivlenmesi ve kullanılmak üzere arşivden geri çağrılmasından doğan gereksinim nedeniyle bu işlemlerin de elektronik ortama taşınmaya başlaması standardizasyon, maliyet, vb. birçok amaçla bu alanda bir düzenleme yapılması zorunluluğu doğurmaktadır. 1.3.Amaç ve Kapsam Bilgi üretimi, iletimi ve paylaşımı için ortak bir dilin kullanılması zorunludur. Bu amaca hizmet eden bazı ulusal ve uluslararası kodlama ve sınıflandırma sistemleri mevcuttur. Bakanlığımıza bağlı hastanelerde kurulacak olan Tıbbi Görüntü Arşiv ve İletişim Sistemlerinde(PACS) ulusal ve uluslar arası bazı standartların uygulanması zorunluluğunu vardır. Bilgi sistemlerinin temel bileşenleri Yerel Alan Ağ Alt Yapısı(kablo, hub, switch, modem, router vb. elemanlardan oluşan Network), Donanım(ana sunucu, istemci bilgisayarlar, yazıcılar vb), Yazılım(İşletim Sistemleri, Hastane Bilgi Sistemi gibi Uygulama Yazılımları, Veri Tabanı Yönetim Sistemi, Firewall, Antivirüs vb. güvenlik yazılımları, Ağ yönetim yazılımları, vb.) Veri ve Kullanıcılardır. Bu bileşenlerden Yerel Alan Ağ Alt Yapısı (Network) ve Donanım alımları hakkındaki bilgiler, Sağlık Bakanlığı Bilgi İşlem Daire Başkanlığı tarafından her yıl güncellenerek yayımlanan Bilgisayar, Çevre Birimleri, Ağ, Depolama, Yedekleme ve Güvenlik Cihazları Alım Kılavuzu nda ayrıntılı olarak yer almaktadır. Bu dokümanda PACS ın yazılım bileşenleri ile ilgili teknik öneriler yer almakta olup Donanım ihtiyaçları için Bilgisayar, Çevre Birimleri, Ağ, Depolama, Yedekleme ve Güvenlik Cihazları Alım Kılavuzu ndan yararlanılmalıdır. Bu doküman, PACS tedarik süreçlerinde kurumlara kılavuzluk etmek bakımından hazırlanmıştır, gerektikçe güncellenerek ihtiyaç sahibi kurumların kullanımına sunulmaya devam edilecektir. 1.4.Kısaltmalar Tablosu Kısaltma CD cd BR BT DICOM SCP SCU dpi DR CR Tanım Compact Disc Candela Bilgisayarlı Radyografi Bilgisayarlı Tomografi Digital Imaging and Communication in Medicine Service Class Provider Service Class User Dots per inch Digital Radiography Computed Radiography 4

5 Kısaltma Tanım DVD Digital Versatile Disc DVI Digital Video Interface DX Digital X-ray GB GigaByte Gbps Giga bit per second GHz GigaHertz, HDD Sabit Disk Sürücüsü (Hard Disk Drive) HBS Hastane Bilgi Sistemi HL7 Health Level 7 Hz Hertz LCD Liquid Crystal Display LTO Linear Tape Open MB MegaByte, MG MammoGraphy mm: Mili Metre Modalite Her bir görüntüleme sistemi (Mammografi, Ultrasonografi gibi) MR Magnetic Resonance Imaging NM Nuclear Medicine PACS Görüntü Arşivleme ve İletim Sistemi RAID Redundancy Array Independent Discs RAM Random Access Memory (Ana Bellek) RF Radyo Frekans (Radio Frequency) RIS/RBS Radyoloji Bilgi Sistemi Rpm Rotations Per Minute RT RadyoTerapi SAN Storage Area Network SCSI Small Computer System Interface TB TerraByte TFT Thin Film Transistor UPS Kesintisiz Güç Kaynağı (Uninterrupted Power Supply) US Ultrasonografi USB Evrensel Seri Yol Denetleyicisi (Universal Serial Bus) VAC Volt Alternatif Akım (Volt Alternative Current) IHE Integrating the Healthcare Enterprise MIP Maximum Intensity Projection MINIP Minimum Intensity Projection MPR Mannose-6-Phosphate Receptor SSD Single Step to Digital IVP İntravenöz Piyelografi 5

6 1.5.Genel Şartlar Yüklenici firma, kurumun ileride RBS ve PACS sistemlerini değiştirmesi durumunda, teklif ettiği RBS ve PACS sistemleri verilerinin, yeni alınacak RBS ve/veya PACS sistemlerine aktarılması için gerekli desteği vereceğini taahhüt etmelidir Uygulamalar gizlilik, güvenlik ve mahremiyet ilkeleri çerçevesinde yürütülecektir. Bu açıdan tüm taraflar eşit derecede sorumludur. 2. KÜÇÜK VE ORTA ÖLÇEKLİ HASTANELER İÇİN PACS-RBS SİSTEMİ Yıllık görüntüleme tetkiki sayısı arası olan hastaneler için tavsiye edilmektedir. 2.1.Görüntü Yönetimi Ve Arşiv Sistemi Yazılımı (PACS) Görüntü Değerlendirme, Arşivleme ve İletişim Sistemi olarak görev yapacaktır PACS sistemi online kavramında çalışarak tüm arşiv üzerindeki görüntülere tüm iş istasyonları üzerinden sorgulama yapılarak ulaşılabilmelidir PACS sistemi nearline mantığında çalışan DAS, NAS, SAN veya HSM gibi depolama mimarilerini destekleyebilmelidir. (Bu itibarla, kurum aşağıdaki opsiyonlardan birini seçmelidir.) Birincil Depolama Ünitesi ( Online ) İkincil Depolama Ünitesi ( Nearline/Arşiv ) Disk Teyp Kütüphanesi Disk İkincil Disk Depolama Ünitesi Tanimlanabilen zaman araliklariyla otomatik olarak imaj(lar) İkincil Depolama Ünitesi (Nearline/Arşiv) arşivlenebilmelidir DICOM 3.0 Query/Retrieve SCP/SCU ve DICOM Store SCP/SCU, DICOM Print SCU, DICOM Storage Commitment, DICOM Worklist desteğine sahip olacaktır Yazılımın desteklediği arşiv büyüklüğünde bir sınırlama olmayacaktır Firma yıllık xx adet görüntüleme tetkik sayısını karşılayacak lisans teklif edecektir. Depolama alanı hacminde herhangi bir lisans kısıtlaması olmayacaktır. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) Yazılım kümeleme (clustering) mimarisini destekleyebilmelidir Sistem kümelenmiş (clustured) olarak kurulmalıdır. (Opsiyonel) Sistem merkezi bir veri tabanına sahip olmalıdır Yazılım ilgili noktalar arasında HL7 protokolü ile haberleşmelidir.. Radyoloji Bilgi sistemine (RBS) ye güncelleme mesajı geldiğinde arşivde bulunan hasta verileri de güncellenmelidir PACS sistemi uygulama yazılımı arayüzü, kullanıcı klavuzları ve yardım menüleri Türkçe olmalıdır Raporlama iş istasyonlarından sorgulanabilmelidir Diğer sistem sağlayıcılarının DICOM 3.0 uyumlu iş istasyonları ile de çalışabilmelidir. Sistem DICOM 3.0 Query/Retrieve SCP/SCU ve DICOM Store SCP/SCU, DICOM Print SCU, DICOM Worklist desteğine sahip olacaktır. 6

7 Yazılım yönetim arayüzü LAN üzerindeki PC lerden web ile erişilebilir olmalıdır. PACS a kontrolsüz gönderilmiş RBS ile eşleşmemiş görüntüler web arayüzü üzerinden kontrol edilerek düzeltilebilmeli ve RBS ile eşleştirilmesi sağlanabilmelidir Sistem kullanıcı girişleri kullanıcı ismi ve şifre ile yetki seviyeli olmalıdır. Sisteme girişler RBS üzerinden tek bir şifre ile yapılabilinmelidir İstekli teklif ettiği PACS yazılımının Tıbbi Cihaz Yönetmeliği kapsamında hangi sınıfa girdiğini beyan edecektir Teklif edilen sistem en az DICOM Lossy JPEG ve DICOM Lossless JPEG veya DICOM Lossless JPEG2000 görüntü sıkıştırma algoritmalarını destekleyecektir. Bu sıkıştırma türlerinden bir veya birkaçı kullanım amacına bağlı olarak seçilebilir olmalıdır (Tanı amaçlı, Web, Klinik versiyonları v.s) Tüm bu özelliklerin belirtildiği Dicom Conformance Statement lar teklif dosyasına eklenmelidir Entegre Edilecek Cihaz Listesi: Cihaz Adı Marka Model Bulunduğu Servis Ort. Günlük Tetkik Adedi Ort. Tetkik Başına Görüntü Adedi Dicom Send/ Receive (Evet/ Hayır) Dicom Print (Evet/ Hayır) Dicom MPPS (Evet/ Hayır) Dicom Worklist (Evet/ Hayır) Dicom için Lisans gerektiren modüller Yukarıdaki tabloda belirtilen tüm DICOM 3.0 uyumlu Modalitelerin bağlanması/sisteme dahil edilmesi işi yüklenici firmaya aittir Ayrıca yukarıdaki tabloda listesi verilen Dicom uyumlu olmayan cihazların Dicom Dönüştürücü (örnek; frame grabber) vasıtasıyla Dicom standardında görüntü üretebilmesi sağlanmalıdır. 2.2.Web Görüntü Dağıtım Sistemi Yazılımı Görüntülerin web üzerinden dağıtılabilmesi için Web Dağıtım Sistemi kurulacaktır PACS sistemini üzerinde çalışacak olan Web görüntü dağıtım sistemleri bu proje kapsamında arşivlenen tüm radyolojik ve diğer görüntülere erişim imkânı sağlamalıdır. Bu iş için 7

8 kullanılacak web görüntü dağıtım sistemi sunucusu yazılımı dışında istemcilere ayrı bir kurulum yapılmamalıdır Görüntü Dağıtım Web Sunucu yazılımı, PACS veritabanındaki görüntüleri web üzerinden hizmete açan bir yazılımdır. Görüntü Dağıtımı Web Sunucu yazılımından RBS de bulunan onaylı Hasta Raporlarına erişilebilmelidir Görüntü Dağıtım Sunucu yazılımı, kullanılacak istemciler Microsoft Windows 98/ME/NT/2000/XP veya üstü işletim sistemi ve Internet Explorer 5.5 veya üzeri sürümlerin veya muadili web tarayıcıların desteğine sahip olmalıdır Görüntü Dağıtım Sunucu yazılımı, erişim kısıtlama, yetkilendirme, SSL gibi kullanıcı güvenlik mekanizmalarını desteklemelidir Hastane birimlerinde radyolojik inceleme isteği yapan kullanıcılar, yerel alan ağı ve bu ağ üzerindeki kişisel bilgisayarlar ile sistemi kullanarak, oluşan görüntülere Görüntü Dağıtım Sunucusu üzerinden erişecektir Teklif edilen Web görüntü dağıtım sistemi yüksek rezolüsyonlu monitor desteği olacaktır Teklif edilen Web görüntü dağıtım sistemi çoklu monitorleri destekleyecektir. (Opsiyonel: ihtiyaç varsa istenmelidir.) Herhangi bir lisans kısıtlaması olmamalıdır. Web görüntü Dağıtım sistemi limitsiz kullanıcı lisansı ile birlikte gelmelidir Kullanıcılar lokalde bağlı olan yazıcı üzerinden baskı alabilmelidir Kullanıcı seviyelerinde ayrı ayrı sınırlandırılabilen fonksiyonlar şunlardır; Layout değiştirme Cine butonları Pencereleme Kenar keskinleştirme Sürekli yakınlaştırma Optik kaydırma Döndürme, aynalama Renkleri ters çevirme Görüntü yazılarını gösterme/kaldırma Windows'a görüntü aktarma(copy-paste) Mesafe ve açı ölçümü alma 2.3.Radyoloji Bilgi Sistemi Yazılımı (RBS) RBS, hasta tetkik istem yönetimi, inceleme, raporlama, istatistikler ve sistem yönetimi konularında entegre işlevleri yerine getirmelidir Radyoloji Bilgi Sistemi; İstem Kayıt, Doktor Atama, Hasta Tıbbi Bilgi Girişi, Hasta Tıbbi Bilgi Görüntüleme ve Görüntü Raporlama, Radyoloji Raporu Hazırlama, Radyoloji İstatistik Raporlama gibi fonksiyonları kapsamalıdır RBS, modalitelere DICOM 3.0 Worklist (DWL) standardında iş listeleri göndermelidir. 8

9 2.3.4.Yazılımın arayüzü ve yardım menüleri Türkçe olmalıdır. Herhangi bir şekilde arayüzü ve yardım menüleri Türkçe olmayan yazılımlar kabul edilmeyecektir Radyoloji Bilgi Sistemi, randevulama ve doktor atama işlemlerini gerçekleştirebilecektir Verilmiş olan randevuların akıbeti ve ne aşamada olduğu yetkilendirilmiş kullanıcılar tarafından sistem üzerindeki raporlar kullanılarak takip edilebilecektir Gerek yeni randevu planlanması, gerekse takipte olan hastaların randevu planlaması yapılabilecektir Onaylanmış raporlar için yazma koruması olmalıdır, rapor ekleme desteği bulunmalıdır RBS, gerektiğinde Türkçe konuşma tanıma yazılımı sistemleri ile bütünleşik çalışabilmeyi desteklemelidir RBS veritabanında rapor durum bilgilerinin otomatik güncellemesi olmalıdır. (Yeni, Çekim yapıldı, Raporlandı, Dikte edildi, Tamamlandı) Hasta bilgilerinin birleştirilmesi ve değiştirilmesi olanağı sunulmalı, bu işlem RBS üzerinden yapılabilmelidir. Yapılan bu değişikliklerin takibi arşiv üzerinde yapılabilmelidir Radyoloji sonuç raporları, raporların hekim tarafından düz metin olarak üretildiği birimlerde (Ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, vb.) önceden tanımlanmış olan şablonlar üzerinden düzenlenecektir. Yeni şablonların tanımlanması mümkün olacaktır. Bu şablonların içerisine jpeg veya bitmap görüntü içerebilmelidir Raporlarda kullanılacak olan tanı, işlem, sonuç kodları gibi kodların liste ve menülerden seçilmesi mümkün olacaktır RBS sunucusu, üzerinde aynı anda web üzerinden veya istemci olarak xx sayıda kullanıcının bağlanabileceği RBS lisansı temin edilecektir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) RBS ve PACS Sistemlerinin yazılımları sistem bütünlüğü açısından tam entegre çalışmalıdır ve Türkçe arayüze sahip olmalıdır. Her iki sistem için Türkçe olmayan çözümler değerlendirme dışı bırakılacaktır Medikal uyarılar, istek sebebi, istekte bulunan doktor, istekte bulunan bölüm, dışarıdan istekte bulunan kurum, hastanın taşınabilme durumu, tetkik yapan doktor-teknisyen bilgisi gibi bilgiler saklanacak ve dokümante edilebilecektir ICD- 10 hastalık sınıflandırması kodlarını kullanılabilecektir Sistemde yer alan her hastaya ait RBS nin ihtiyaç duyduğu klinik ve kimlik bilgileri HBS den HL7 mesajları ile alınacak ve otomatik olarak görüntülenebilecektir; bu şekilde bu modül üzerinde tekrar tanımlamaya/veri girişine gerek kalmayacaktır Tarih-saat ve cihaz bazında randevu verilecek, iptal edilebilecek ve istenildiğinde, acil durumlarda özel saatsiz randevu verme imkânı da olacaktır Verilmiş olan randevuların akıbeti ve ne aşamada olduğu yetkilendirilmiş kullanıcılar tarafından sistem üzerindeki raporlar kullanılarak takip edilebilecektir Gerek yeni randevu planlanması, gerekse takipte olan hastaların randevu planlaması yapılabilecektir Randevu bilgilerindeki herhangi bir değişiklik neticesinde üretilebilecek sistemin ihtiyaç duyduğu komutlar ve veriler PACS ve HBS sistemine otomatik olarak iletilecektir Randevu Yönetimi rutin kullanımda çift randevuya izin vermemelidir. Gerekli durumlarda kullanıcı uyarılarak çift randevu sağlanabilmelidir Radyoloji bölümü tarafından modaliteler belirli zaman dilimleri, belirli birimler ya da özellikli uygulamalar için rezerve edilebilecektir Firma xx sayıda iş istasyonunda kullanılmak üzere lisans verecektir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) Yapılan işlemlerin kullanıcı bazında logları tutulmalıdır. 9

10 2.4.Yerel Görüntüleme/Raporlama Sistemi Yazılımı Görüntüleme iş istasyonu yazılımı ile arşiv sunucusu üzerindeki görüntülere kayıpsız olarak ulaşılacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımı ile görüntülerin pul resmi (thumbnail) olarak gösterimi sağlanacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımı ile herhangi bir hastanın herhangi bir modaliteye ait değişik zamanlarda çekilen görüntülerinin karşılaştırılması ve radyolojik bulguların geriye dönük değerlendirilmesi sağlanacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımında farklı kullanıcıların ihtiyaçlarına cevap vermek üzere asılı protokoller (adaptive hanging protocols) bulunacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımında en az 1x1 (bir çarpı bir), 1x2 (bir çarpı iki), 2x2 (iki çarpı iki), 3x3 (üç çarpı üç) ve 4x4 (dört çarpı dört) satırxsütun görüntüleme modlarında gösterim yapılacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımında tek veya seri görüntüler içeren 2 (iki) ayrı çalışma, yan yana gösterilebilecektir ve bu görüntüleme modunda ekran yatay veya dikey olarak bölünebilecektir Görüntüleme iş istasyonu yazılımında tam ekran (full screen) görüntüleme yapılabilecektir Görüntüleme iş istasyonu yazılımında görüntüler yüklenirken ekranda modaliteye ve tetkik türüne göre uygun diziliş biçimi (layout) otomatik olarak seçilecektir Görüntüleme iş istasyonu yazılımı ile otomatik veya interaktif olarak peş peşe saniyede en az 15 (cine) görüntüleme yapılacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımı ile DICOM Store SCU, DICOM Query/Retreive SCU, özelliklerine sahip olacaktır. Görüntüleme iş istasyonu yazılımı, bunlara ek olarak DICOM Print özelliğine sahip olacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımında görüntü büyütme (zoom) ve seçilen görüntünün fare kontrolünde yer değiştirmesi (pan) yapılacaktır Görüntüleme iş istasyonu yazılımında görüntüler döndürülebilecektir (rotate) Görüntüleme iş istasyonu yazılımında görüntüyü yatay ve dikey eksende ters çevirme özelliği olacaktır. (mirror & flip image) Görüntüleme iş istasyonu yazılımında kalibrasyon fonksiyonlu mesafe, açı, ölçme gibi işlemler yapılabilecektir Görüntüleme iş istasyonu yazılımında görüntünün herhangi bir yerine yazı veya şekil yerleştirme özelliği olacaktır. Bu işlem esnasında orijinal görüntü dosyasında herhangi bir değişiklik veya bozulma olmamalıdır Görüntüleme iş istasyonu yazılımlarının birinde modalitelerde veya hastane bilgi sisteminde yanlış girilen hasta kayıtlarının PACS arşiv sunucusunda düzeltilebilmelidir Hasta CD/DVD leri oluştumak mümkün olacak ve oluşturulan her bir hasta CD/DVD si içerisinde görüntüleme yazılımı da sistem tarafından otomatik olarak eklenecektir. 10

11 Hastanın sisteme kayıtlı eski tetkiklerinin mevcudiyeti görülebilmeli, gerektiğinde ekran bölünecek şekilde çağrılarak karşılaştırmalı raporların yazılmasına imkan vermelidir Firma xx sayıda iş istasyonunda kullanılmak üzere lisans verecektir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) Kesitler incelendiğinde, kesitlere ait referans görüntüler varsa bu görüntüler üzerinde incelenen kesit veya kesitlerin lokasyonu grafiksel olarak gösterilebilmelidir. (CT Scout Lines, MR Reference Lines) 3. BÜYÜK ÖLÇEKLİ HASTANELER İÇİN PACS-RBS SİSTEMİ Yıllık görüntüleme tetkiki sayısı den fazla olan hastaneler için tavsiye edilmektedir. 1.1.PACS Sistemi Genel Özellikleri Görüntü Değerlendirme, Arşivleme ve İletişim Sistemi, radyoloji departmanı bünyesinde Radyoloji Bilgi Sistemi ile birlikte çalışacak arşivleme sistemidir. Arşiv sunucusu, görüntü üreten cihazlardan gelen görüntüyü saklayan ve istendiğinde bu görüntüleri istemciye gönderen yazılım ve bu yazılımın üzerinde çalıştığı sunucu donanımından oluşur. Sistem, görüntü ve iş akışlarını düzenleyecek ve yeni alınacak modalite ve yazılımlara açık standartlarda uygun bağlantı desteği imkânını sunacaktır PACS sistemi sunucu yazılımları Unix/Linux veya Windows altyapısı üzerinde çalışmalıdır. PACS istemci yazılımı ve 3 boyutlu görüntüleme yazılımları RBS yazılımı ile entegre çalışmalıdır PACS sistemi online kavramında çalışarak tüm arşiv üzerindeki görüntülere tüm iş istasyonları üzerinde anında ulaşılabilir olmalıdır. İş istasyonları üzerinde görüntü tutulmamalıdır PACS sistemi nearline mantığında çalışan DAS, NAS, SAN veya HSM gibi depolama mimarilerini destekleyebilmelidir. (Bu itibarla, kurum aşağıdaki opsiyonlardan birini seçmelidir.) Birincil Depolama Ünitesi ( Online ) İkincil Depolama Ünitesi ( Nearline/Arşiv ) 1 Disk Teyp Kütüphanesi 1 1

12 2 Disk İkincil Disk Depolama Ünitesi Tanımlanabilen zaman aralıklarıyla otomatik olarak imaj(lar) İkincil Depolama Ünitesi (Nearline/Arşiv) arşivlenebilmelidir Arşiv sunucu yazılımının desteklediği arşiv büyüklüğünde bir sınırlama ve veri miktarı lisanslaması olmayacaktır Arşiv sunucu yazılımı, kümeleme ve replikasyon (clustering ve data replication) destekleyebilmeli ve clustered olarak yapılandırılmalıdır. (Opsiyonel) Firma yıllık xx görüntüleme tetkik sayısını karşılayacak lisans teklif edecektir. Depolama alanı hacminde herhangi bir lisans kısıtlaması olmayacaktır. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) HBS sisteminde RBS ye güncelleme mesajı geldiğinde arşivde bulunan hasta veri tabanı da otomatik olarak güncellenecektir PACS sistemi uygulama yazılımı arayüzü ve yardım menüleri Türkçe olmalıdır Raporlama iş istasyonlarından sorgulanabilmelidir Sistem DICOM Send özelliği ile istekte bulunan iş istasyonuna hasta görüntülerini gönderebilmelidir. Şartname cevabı ile birlikte sistem ait tüm DICOM Conformance Statement lar verilmelidir. DICOM 3.0 uyumluluğu, aşağıda listelenen fonksiyonları kapsamalıdır; DICOM Store SCP, SCU DICOM Query/Retreive SCP, SCU DICOM Print SCU DICOM Storage Commitment Dicom Worklist Tüm görüntüler sistem üzerinde PACS sunucularında tutulmalı, hangi iş istasyonundan istenir ise istensin o iş istasyonu üzerinde en geç 2 (iki) sn. içerisinde görüntülenebilinmelidir. Görüntülenen tetkik kesitsel bir çalışma ise ekranda bölünmüş görüntüleme alanının tamamı, ekran kaça bölünmüş olursa olsun en geç 2 (iki) sn. içerisinde yüklenmelidir. Fare ile kesitler üzerinde ileri veya geri gidildiğinde herhangi bir bekleme söz konusu olmamalıdır. (İdeal ortamda ve veri iletişim hızının en az 100 Mbps olduğu ağlar varsayılmıştır.) Arşiv sistemi, diğer sistem sağlayıcılarının DICOM 3.0 uyumlu iş istasyonları ile de çalışabilmelidir Arşiv sistemi yönetimi arayüzü LAN üzerindeki PC lerden web ile erişilebilir olmalıdır. PACS a kontrolsüz gönderilmiş RBS ile eşleşmemiş görüntüler web arayüzü üzerinden kontrol edilerek düzeltilebilmeli ve RBS ile eşleştirilmesi sağlanabilmelidir PACS veritabanında rapor durum bilgilerinin otomatik güncellemesi olmalıdır. (Yeni, Çekim yapıldı, Raporlandı, Dikte edildi, Tamamlandı) Sistem merkezi bir veri tabanına sahip olmalıdır. Dağıtık mimarideki çözümler kabul edilmeyecektir. Cihazlardan gelen görüntüler ilk olarak sistem tarafından alınacaktır ve iş istasyonlarına merkezi veri tabanından aktarılacaktır Sistem kullanıcı girişleri kullanıcı ismi ve şifre ile yetki seviyeli olmalıdır. Sisteme girişler RBS üzerinden ve/veya PACS üzerinden tek bir şifre ile olmalıdır. Sisteme RBS üzerinden girilirse PACS veya PACS üzerinden girilirse RBS otomatik olarak açılmalıdır. 12

13 Hasta bilgilerinin birleştirilmesi ve değiştirilmesi olanağı sunulmalıdır İstekli teklif ettiği sistemin Tıbbi Cihaz Yönetmeliği kapsamında hangi sınıfa girdiğini beyan edecektir Teklif edilen sistem en az DICOM Lossy JPEG ve DICOM Lossless JPEG veya DICOM Lossless JPEG2000 görüntü sıkıştırma algoritmalarını destekleyecektir. Bu sıkıştırma türlerinden bir veya birkaçı kullanım amacına bağlı olarak seçilebilir olmalıdır (Tanı amaçlı, Web, Klinik versiyonları v.s) Tüm bu özelliklerin belirtildiği Dicom Conformance Statement lar teklif dosyasına eklenmelidir Entegre Edilecek Cihaz Listesi: Cihaz Adı Marka Model Bulunduğu Servis Ort. Günlük Tetkik Adedi Ort. Tetkik Başına Görüntü Adedi Dicom Send/ Receive (Evet/ Hayır) Dicom Print (Evet/ Hayır) Dicom MPPS (Evet/ Hayır) Dicom Worklist (Evet/ Hayır) Dicom için Lisans gerektiren modüller Yukarıdaki tabloda belirtilen tüm DICOM 3.0 uyumlu Modalitelerin bağlanması/sisteme dahil edilmesi işi yüklenici firmaya aittir Ayrıca yukarıdaki tabloda listesi verilen Dicom uyumlu olmayan cihazların Dicom Dönüştürücü (örnek; frame grabber) vasıtasıyla Dicom standardında görüntü üretebilmesi sağlanmalıdır. 1.2.Web Görüntü Dağıtım Sistemi Yazılımı Hastane iletişim ağına bağlı bütün departmanlar tarafından radyolojik görüntülere erişim imkanı sağlanmalıdır. Bu iş için kullanılacak web görüntü dağıtım sistemi sunucusu yazılımı dışında istemcilere ayrı bir kurulum yapılmamalıdır. Arşiv sistemindeki verilerle eşzamanlı olarak yeni veriler görüntü dağıtım sisteminde bulunmalıdır Görüntü Dağıtım Web Sunucu yazılımı, arşiv veritabanındaki görüntüleri web üzerinden hizmete açan bir yazılımdır. Görüntü Dağıtımı Web Sunucu yazılımından RBS de bulunan onaylı Hasta Raporlarına erişilebilmelidir Görüntü Dağıtım Sunucu yazılımı, kullanılacak istemciler Microsoft Windows 98/ME/NT/2000/XP veya üstü işletim sistemi ve Internet Explorer 5.5 veya üzeri sürümlerin veya muadili web tarayıcıların desteğine sahip olmalıdır Web görüntü dağıtım sistemi üzerindeki görüntülere kullanıcılar Internet Explorer üzerinden sorgulama yaparak ulaşabildikleri gibi mevcut Hastane Bilgi Sistemi ile yapılacak Open API entegrasyonu sayesinde kullanıcılar hastane bilgi sistemi istemci yazılımının içerisindeki hasta dosyasından görüntü link ini klikleyerek görüntülere ulaşıabilmelidir. Firma bu entegrasyonu Hastane Bilgi Sistemi firması ile müştereken sorumlu olacaktır Görüntü Dağıtım Sunucu yazılımı, erişim kısıtlama, yetkilendirme, SSL gibi RBS de tanımlı kullanıcı güvenlik mekanizmalarını desteklemelidir. 13

14 3.2.6.Hastane birimlerinde radyolojik inceleme isteği yapan kullanıcılar, yerel alan ağı ve bu ağ üzerindeki kişisel bilgisayarlar ile sistemi kullanarak, oluşan görüntülere Görüntü Dağıtım Sunucusu üzerinden erişecektir Herhangi bir lisans kısıtlaması olmamalıdır. Web görüntü Dağıtım sistemi limitsiz kullanıcı lisansı ile birlikte gelmelidir Teklif edilen Web görüntü dağıtım sistemi yüksek rezolüsyonlu monitor desteği olacaktır Teklif edilen Web görüntü dağıtım sistemi çoklu monitorleri destekleyecektir. (Opsiyonel: ihtiyaç varsa istenmelidir.) Kullanıcılar lokalde bağlı olan yazıcı üzerinden baskı alabilmelidir Kullanıcı seviyelerinde ayrı ayrı sınırlandırılabilen fonksiyonlar şunlardır; Layout değiştirme Cine butonları Pencereleme Kenar keskinleştirme Sürekli yakınlaştırma Optik kaydırma Döndürme, aynalama Renkleri ters çevirme Görüntü yazılarını gösterme/kaldırma Windows'a görüntü aktarma(copy-paste) Mesafe ve açı ölçümü alma 1.3.Radyoloji Bilgi Sistemi Yazılımı (RBS) RBS, Dijital Radyoloji Departmanında, hasta tetkik istem yönetimi, inceleme, raporlama, sarf malzemeleri, istatistikler ve sistem yönetimi konularında entegre işlevler yerine getirerek radyolojik görüntüler haricindeki tüm işlemlerin elektronik ortamda gerçekleştirilmesini sağlamalıdır. RBS ve PACS ile tam bir uyum içerisinde çalışarak iş akışını düzenlemeli ve PACS'ın bu iş akışına uygun çalışmasını sağlamalıdır RBS, PACS kapsamındaki modalitelere DICOM 3.0 Worklist (DWL) standardında iş listeleri göndermelidir. DICOM uyumlu tüm cihazlara RBS ten gönderilen demografik ve istem bilgilerine ait iş listelerinin gönderilmesi için gerekli donanımlarının sağlanması ihaleyi kazanan firma tarafından gerçekleştirilmelidir RBS ve PACS uygulama yazılımlarının arayüzü ve yardım menüleri Türkçe olmalıdır. Herhangi bir şekilde arayüzü ve yardım menüleri Türkçe olmayan yazılımlar kabul edilmeyecektir RBS sunucusu, üzerinde aynı anda web üzerinden veya istemci olarak xx sayıda kullanıcının bağlanabileceği RBS lisansı temin edilecektir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) 14

15 Sistemde yer alan her hastaya ait RBS nin ihtiyaç duyduğu klinik ve kimlik bilgileri HBS den HL7 mesajları ile alınacak ve otomatik olarak görüntülenebilecektir; bu şekilde bu modül üzerinde tekrar tanımlamaya/veri girişine gerek kalmayacaktır Tarih-saat ve cihaz bazında randevu verilecek, iptal edilebilecek ve istenildiğinde, acil durumlarda özel saatsiz randevu verme imkânı da olacaktır Verilmiş olan randevuların akıbeti ve ne aşamada olduğu yetkilendirilmiş kullanıcılar tarafından sistem üzerindeki raporlar kullanılarak takip edilebilecektir Gerek yeni randevu planlanması, gerekse takipte olan hastaların randevu planlaması yapılabilecektir Randevu bilgilerindeki herhangi bir değişiklik neticesinde üretilebilecek sistemin ihtiyaç duyduğu komutlar ve veriler PACS ve HBS sistemine otomatik olarak HL7 mesajları ile iletilecektir Randevu Yönetimi rutin kullanımda çift randevuya izin vermemelidir. Gerekli durumlarda kullanıcı uyarılarak çift randevu sağlanabilmelidir Radyoloji bölümünün izniyle modaliteler belirli zaman dilimleri, belirli birimler ya da özellikli uygulamalar için rezerve edilebilecektir Gerekli donanım ve veritabanı lisansları yüklenici tarafından sağlanacaktır RBS ile PACS'ın HBS'ye entegrasyonu HL7 (Health Level 7) ve Dicom standartları doğrultusunda sağlanmalıdır RBS, HBS den gelen mesajlar (ADT (Admin, Discharge ve Transfer) ve ORM (Order Request Message vb..)) ışığında incelemeyi planlamalı ve inceleme ile ilgili, Randevu bilgilerini faturalamaya yansıyacak tetkik bilgilerini, İnceleme Raporlarını ve Malzeme kullanım verilerini Hastane Bilgi Yönetim Sistemine HL7 (ORU veya DFT) mesajlarını kullanarak aktarmalıdır Raporlama iş istasyonu ile entegre çalışabilen PACS sayesinde, RBS iş listesinde oluşturulmuş hasta görüntüleri otomatik olarak PACS tarafında (monitörlerinde) görüntülenebilmelidir Yapılan işlemlerin kullanıcı bazında logları tutulmalıdır Radyoloji Hasta Kabul Önceden randevusunu almış hastaya yönelik RBS nin ihtiyaç duyduğu hasta kayıt bilgileri HBS den HL7 mesajları ile alınacaktır Radyoloji hasta kabul modülünde sekreter listesi oluşturulurken hangi tür tetkiklerin iş listesine girmeyeceğinin seçilebileceği bir altyapıya sahip olacaktır Bu kayıt sırasında hasta iş listesinden seçilmeli ve gerekli cihaza randevu verilmesi sağlanmalıdır Radyoloji İş Akış-Durum Takibi Sistemdeki herhangi bir terminalden yapılan radyolojik görüntüleme isteği görülebilecek, kaydedilebilecek ve işlemin sonuçlanıp sonuçlanmadığına dair bilgiler isteyen kişiye iletilecektir Sonuçlanmış olan radyoloji isteklerine yönelik radyoloji raporları isteği yapan doktor görüntülenebilmeli ve raporlar elektronik hasta dosyasına entegre olarak saklanmalıdır PACS ta mevcut olan hasta radyolojik görüntüsü, raporu ile birlikte istekte bulunan doktora iletilebilecek ve bu görüntüler gerektiğinde görüntülenebilecektir. 15

16 Radyoloji birimlerinde görevli personelin yapacağı işler otomatik olarak görüntülenecek, personel tarafından tamamlanan işin bir sonraki iş adımına yine otomatik olarak geçişi sağlanacaktır RBS işlerin durumu, iş adımı, sonuç, gerçekleştiren kişi, cihaz vb. bazında takibi yapılacaktır. Tetkik durum takibi (hasta geldi, sonuç alındı, rapor yazıldı v.b.) statü bazında takip edilecektir Radyolojik Tetkik Radyolojik tetkik yapıldıktan sonra yapılan işlem bilgilerinin (görüntü raporu değil) girilmesini sağlayan alt modüldür Tetkiklerle ilgili günlük, haftalık, aylık ve istenen tarih aralığında istatistikler alınabilecektir RBS Dicom Modality Modality Performed Procedure Step (MPPS) özelliğini desteklemelidir. Bu özelliği sağlayan cihazlarda tetkik parametreleri, alınan X ışını dozu, modalite tipi, prosedür kodu organ bilgisi RBS sistemine aktarılarak dokümante edilebilmelidir. Uygulama zamanında kurumda bulunan DICOM MPPS (DICOM Modality Performed Procedure Step) destekleyen modaliteler RBS tarafında MMPS olarak entegre edilmelidir. (Opsiyonel: İhtiyaç varsa istenmelidir.) Radyoloji Sonuç Raporlama Radyolojik sonuçlarının girilmesini sağlayan fonksiyondur Raporlama kelime işlem aracı olarak dış bir kelime işlem aracı kullanılması veya raporlamanın entegre sistem içinde yapıldığı bir çözüm önerilmelidir Onaylanmış raporlar için yazma koruması olmalıdır, rapor ekleme desteği bulunmalıdır RBS, Türkçe konuşma tanıma yazılımı ile bütünleşik çalışabilmelidir Radyoloji sonuç raporları, raporların hekim tarafından düz metin olarak üretildiği birimlerde (ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi, vb.) önceden tanımlanmış olan şablonlar üzerinden düzenlenecektir. Yeni şablonların tanımlanması mümkün olacaktır Raporlarda kullanılacak olan tanı, işlem, sonuç kodları gibi kodların liste ve menülerden seçilmesi mümkün olacaktır Sarf Malzeme Takibi (Opsiyonel: İhtiyaç varsa istenmelidir.) Birim, kişi ve cihaz bazında malzeme kullanım detayları görüntülenecektir Sarf malzemelerinin son kullanım tarihine ve süresine yönelik takipler yapılabilmeli ve sistem bu duruma ilişkin rapor üretebilecek bir altyapıya sahip olmalıdır. 1.4.Yerel Görüntüleme/Raporlama Sistemi Yazılımı Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde görüntülerin pul resmi (thumbnail) olarak gösterimi sağlanacaktır Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde, herhangi bir hastanın herhangi bir modeliteye ait değişik zamanlarda çekilen görüntülerinin karşılaştırılması ve radyolojik bulguların geriye dönük değerlendirilmesi sağlanacaktır Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde (1x1 1x2, 2x2, 3x3, 4x4 4x8, v.b.) satırxsütun görüntüleme modlarında gösterim yapılacaktır. 16

17 Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde tek veya seri görüntüler içeren 2 (iki) ayrı çalışma, yan yana gösterilebilecektir ve bu görüntüleme modunda ekran yatay veya dikey olarak bölünebilecektir Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde tam ekran (full screen) görüntüleme yapılabilecektir Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde görüntüler yüklenirken ekranda modaliteye uygun diziliş biçimi (layout) otomatik olarak seçilecektir Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde görüntü ebatları önceden tanımlı (preset) olarak kaydedilecektir ve görüntüler bu ebatlarda gösterilecektir Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde saniyede en az 15 (onbeş) görüntüye kadar otomatik veya interaktif olarak (kullanıcının fare hareketleri ile) peş peşe (cine) görüntüleme yapılacaktır Raporlama İş İstasyonu üzerinden, DICOM Print yapılabilmelidir Raporlama İş İstasyonu ve Klinik Dağıtım Sisteminde Sistemde görüntü büyütme (zoom) ve seçilen görüntü kesitinin fare kontrolünde yer değiştirmesi (pan) yapılacaktır Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde görüntüler döndürülebilecektir (rotate) Raporlama İş İstasyonu ve Görüntü Dağıtım Sisteminde görüntüyü ters çevirme özelliği olacaktır (mirror image) Raporlama iş istasyonu yazılımında kalibrasyon fonksiyonlu mesafe, açı, ölçme gibi işlemler yapılabilecektir Raporlama İş İstasyonunda görüntünün herhangi bir yerine yazı veya şekil yerleştirme özelliği olacaktır Görüntüler ve bu görüntülere ait raporların sistemde birlikte saklanması sağlanacaktır Raporlama İş İstasyonunda özel okuma aparatı ile dijital ortama okunan raporların, her bir hasta için ayrı ses dosyaları halinde en az rapor onaylanana kadar saklanması sağlanacaktır Kesitler incelendiğinde, kesitlere ait referans görüntüler varsa bu görüntüler üzerinde incelenen kesit veya kesitlerin lokasyonu grafiksel olarak gösterilebilmelidir. (CT Scout Lines, MR Reference Lines...) Firma xx sayıda iş istasyonunda kullanılmak üzere lisans verecektir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) 1.5.PACS Sistemi Uygulama Yazılımları (Opsiyonel: İhtiyaç varsa istenmeldir.) Sistem ile birlikte PACS ile entegre tüm iş istasyonlarında çalışabilen aynı anda aşağıda belirtilen sayıda kullanıcının kullanabildiği, BT, MDBT ve MRG için kullanılabilecek o kullanıcılı MIP, (Opsiyonel) o kullanıcılı MIP MPR, (Opsiyonel) o kullanıcılı MIP 3D MPVR,(Opsiyonel) o kullanıcılı MIP 3D VRT, (Opsiyonel) o kullanıcılı MIP 3D SSD (Opsiyonel) o kullanıcılı MIP organ içinden uçuş (Fly-Through, Navigation v.b.) (Opsiyonel) gibi yazılımlar bulunacaktır xx adet iş istasyonunda anatomi ve kemik dokusunun birbirinden ayrılmasını sağlayacak önceden programlanmış protokollere sahip kemik yapısı ayırım programı (Bone Removal, 17

18 Bone Exract, AutoBone vb.) bulunacaktır. Teklif edilen iş istasyonlarının hepsinde bu özellik bulunacaktır. Lisanslama her bir iş istasyonu için Concurrent lisans halinde yapılabilinecektir. Bu yazılımların özellikleri aşağıdaki kriterleri karşılayabilmelidir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) VRT (Volume Rendering Technique) İncelenen organ sagittal koronal ve aksial planda Mouse un bir hareketi ile izlenebilmelidir. Tespit edilen bir lezyonun lokalizasyonu bir işaretleme ile her üç anatomik planda da izlenebilmelidir. Böylece patolojilerin diğer organlarla olan ilişkisi volumetrik olarak saptanabilmelidir Organa uygun dansite, opasite ve renkler otomatik olarak kolayca ayarlanabilmelidir Organ, kontrast madde ve kemik gibi farklı dokular klinik görünüme uygun renk ve dansitelerde oluşturulabilmelidir Oluşturulan 3D imajlara, interaktif olarak sadece mouse kullanılarak istenilen her dansite ve kontrast farkı uygulanabilmelidir Organların renklendirilmesinin yanı sıra parlaklık ve opasite gibi ayarlar da ayrıca yapılabilmeli ve bunlar sabitlenerek kaydedilebilmelidir Zoom yapılan VRT imajlarda hiçbir şekilde rezolüsyon ve renk kontrast ayarlarının kaybı olmamalı, bu sayede boyut olarak küçük olan patoloji ve organların daha rahat gösterilebilmesi, imajların büyük olarak incelenebilmesi ve basılabilmesi sağlanmalıdır Daha önceden kaydedilmiş olan VRT presetleri (görüntülenmek istenen organa göre) mouse un (fare) tek bir seçimi ile hızlı bir şekilde ekrana getirilebilmelidir Hazır VRT presetleri önceden bir galeriye yüklenmiş olarak workstationlarda hazır olarak bulunmalıdır. Galeriden seçilen presetler başka modalitelerde çekilmiş olan DICOM formatındaki tüm imajlara uygulanabilmelidir Hastanın önceki incelemelerinin farklı modalitelerde yapılmış olması halinde mevcut patolojinin takibi, ölçümlerinin karşılaştırılması ve yeniden VRT yapılması mümkün olabilmelidir İmajların rotasyon, kesme ve renklendirme işlemleri iş istasyonlarına takılmış olan extra görüntü işleme hızlandırıcı kartlar sayesinde real time olarak uygulanabilmelidir. Bu hızlandırıcı kartlar, yeni ayar yapıldıktan sonra yeni görüntü oluşturulması için gereken beklenme süresini milisaniye (ms) bazına indirebilmelidir VRT, MPR, MIP, MINIP görüntüleri clip planlar şeklinde kesilebilmeli, istenmeyen organlar görüntü kapsamından çıkarılarak kaliteli görüntüler elde edilebilmelidir Tüm görüntüler üzerinde freehand ve clipplane kesme ve çıkarma işlemleri uygulanabilmelidir. Uygulanan kesme-çıkarma işlemleri imajlara kaydedilebilmelidir. (Böylece imajlar her açıldığında kesme-çıkarma işlemlerinin tekrarı ortadan kalkmış olacaktır.) Oluşturulan volumetrik görüntülerin kesit kalınlıkları cihaz tarafından otomatik hesaplanabilmeli ve istendiğinde kullanıcı tarafından değiştirilebilmelidir VRT görüntüler üzerinde kesme-çıkarma işlemleri yapılabildiğinden organlar birbirinden rahat ayırt edilebilmeli ve bu özellik kullanıcıya işlemler sırasında kolaylık sağlayabilmelidir Threshold değerini değiştirerek kemik yapıları yok etmek ya da yeniden eklemek mümkün olabilmelidir (Bone Removal özelliği). Kemik yapılar temizlendikten sonra görüntüler bu şekilde kaydedilebilmelidir. Dokuların threshold değerleri otomatik olarak hesaplanabilmeli, çıkartılacak organın threshold değeri bu şekilde belirlenebilmelidir. Ve yanılma payı 18

19 olmaksızın kemik yapıları silme işlemi gerçekleştirilebilmelidir. Buna ek olarak, yalnızca kemik, yalnızca damar veya yalnızca kemik ile damar görüntülenebilmelidir Threshold değeri girdikten sonra kemikleri yok etmeden önce istenirse yok edilecek bölgeler piksel bazında genişletilebilmeli veya daraltılabilmelidir SSD görüntülerde threshold değerleri değiştirilerek Kemik yapıdan yumuşak dokunun tam olarak ayırt edilebilmesi sağlanabilmelidir. (Böylece kemik kırıklarının yumuşak doku ile dolarak kırığın gizlenmesi önlenebilmelidir.) MIP (Maximum Intensity Projection), MINIP (Minimum Intensity Projection), MPR (Mannose-6-Phosphate Receptor), SSD (Single Step to Digital) Aksial, koronal, ve sagittal planda MPR MIP MIP thick MIP thin MINIP, MINIP thick görüntüler elde etmek mümkün olabilmelidir Görüntülere açı verilebilmelidir Anjiografik görüntüler elde edilebilmeli, MIP görüntüleme tekniği ile yumuşak dokuların silinmesi ve sadece damar yapıların görüntülenmesi sağlanabilmelidir. Bu MIP tekniği MR ve BT imajlarına aynı şekilde kolayca tatbik edilebilmelidir MIP kullanılarak kemik görüntüleme sağlanabilmelidir SSD görüntüleme tekniği ile hem kemik yapılar hem de anjıografik görüntüler elde edilebilmelidir MINIP tekniği ile özellikle akciğer parenkim havalanmasına bağlı hastalıklar kolayca görüntülenebilmelidir Dansite kontrast ve opasite ayarlamaları yapılabilmelidir. Mouse ile kolayca değiştirilebilmelidir. Oluşturulan kesitler sagittal, aksial ve koronal planda kaydedilebilip, filme aktarılabilmelidir Dansite ve metrik ölçümler yapılabilmeli, yapılan ölçümler kaydedilebilip, filme aktarılabilmelidir Freehand ve clipplane araçları ile kesme-çıkarma işlemleri yapılabilmelidir. Elde edilen görüntüler istenilen rotasyon ve dansitede kaydedilebilmelidir DICOM formatındaki diğer imajlar yüklenebilmeli ve bütün bu işlemler bu görüntüler üzerinde de uygulanabilmelidir Curved plane görüntüleme teknikleri MIP MPR MINIP MIP thick MIP thin görüntüler üzerinde kolaylıkla uygulanabilmelidir. Uygulanan Curved Plane a paralel istenilen sayıda kesit elde edilebilip, kaydedilebilmeli ve filme basılabilmelidir Curved Plane kalınlıkları ve kesit sayısı kullanıcı isteğine göre değiştirilebilmelidir Elde edilen imajlar üzerinde notlar yazılabilmeli ve lezyonun yerini belirleyici işaret ve markerlar eklenebilmeli ve iptal edilebilmeli, kaydedilebilmeli ve filme basılabilmelidir Volumetrik imajlar üzerinden kullanıcının isteğine bağlı kesit kalınlıklarında yeni kesitler oluşturulabilmelidir Endoskopik İncelemeler (Fly Through) Endoskopik incelemeler, kolon, trakea, damar, içi hava dolu organlarda gerçekleştirilebilmelidir Endoskopik görünüm renkli olarak yapılabilmelidir. Renkler, opasite, kontrast, dansite ayarları kullanıcı isteğine göre değiştirilebilmelidir Lümen içinde uçmak mouse un (fare) tek hareketi ile gerçekleştirebilmelidir. Yol boyunca ilerleme otomatik olarak gerçekleştirebilmelidir. Yön belirlemek için başka tuşlara ihtiyaç duyulmamalıdır. 19

20 Gidilen yol istenilen sıklıkta kesitler halinde renkli imajlar olarak kaydedilebilmelidir. İmajları kaydetmek için her imajı kayd etmek gerekli olmayıp, ne sıklıkla kaydedileceği belirlendikten sonra yalnızca lümen içinde ilerlemek yeterli olabilmelidir Lümen içinde bir yönde ilerledikten sonra cihaz otomatik olarak path (yön) kaydedebilmelidir. Kıvrım arkalarını görmeden ilerlediğimiz yoldan otomatik olarak geri uçmak mümkün olabilmelidir. (Böylece kolon gibi kıvrımlı organlarda birkez baştan sona uçmak, sondan başa görüntülemeyi sağlayabilmelidir.) D endoskopik görüntüleme ile MPR görüntüleri sagittal, aksial, koronal planda eş zamanlı takip edilebilmelidir Endoskopik uygulamalar CT, MR ve 3D-XA imajları ile gerçekleştirilebilmelidir Diğer modalitelerde yapılmış DICOM formatındaki imajlar endoskopik uygulamalarda kullanılabilmeli, sonuçlar kaydedilebilmeli ve filme basılabilmelidir Lümen içinde ilerleme sırasında mouse (fare) ile yön değiştirilebilmeli her dört yöne ve geriye bakış sağlanabilmelidir. Trakea gibi gittikçe dallananan organlarda gidilecek olan yön tayin edilebilmeli, gidilen yön MPR görüntülerinden takip ve teyid edilebilmelidir Başlangıç noktası kullanıcının isteğine göre belirlenebilmelidir. Lümende tıkanıklık veya geçilemeyen bölüm varsa isteğe bağlı atlanarak yeni başlangıç yeri tayin edilebilmelidir. (Böylece endoskopik görüntülemenin tamamlanabilmesi için lümen bütünlüğü şartı aranmayacaktır.) Endoskopik görünümde saptanan lezyonun boyutları MPR görüntülerde ölçülebilip, sonuçlar kaydedilebilmelidir. 4. DİKTASYON SİSTEMLERİ 4.1.Dijital Diktasyon Sistemi (Opsiyonel: İhtiyaç varsa istenmelidir.) RBS sistemi ile tamamen entegre olmalıdır Asgari olarak toplam... sayıda lokasyondan rapor verilerinin ses olarak girilebileceği ve toplam xx sayıda lokasyondan sesli raporların dinlenerek dikte edilebileceği sistem teklif edilmelidir. (xx: Kurum sayıyı belirtecektir.) Her bir raporlama iş istasyonunun RBS ve diktasyon sistemi entegrasyonu yapılmalıdır Dikte edilen kayıtları rapor sekreterleri sisteme entegre edilen herhangi bir kelime işlem programı ile yazılı hale getirmelidir Sistem, rapor ve hasta görüntü bilgileri arasında bir bağlantı kurabilmelidir Raportör kendisine ait RBS iş listesinde çalışmalıdır Radyoloji raporlarının direkt ses olarak elde edileceği, saklanacağı ve daha sonraki adımlarda ilgili kullanıcı tarafından dinlenerek sisteme girileceği yapı ve mekanizmalar Radyoloji Modülü bünyesinde entegre olarak sağlanacaktır. Bu işlemler direk bu modül içersinde, ilgili iş adımında, herhangi bir şekilde uygulama/kontrol değişikliği yapılmaksızın, entegre olarak gerçekleştirilecek; indirekt, kopuk, parçalı ve münferit çözümler kullanılmayacaktır. 4.2.Dijital Ses Tanıma Sistemi (Opsiyonel: İhtiyaç varsa istenmelidir.) RBS sistemi ile bütünleşik gerçek zamanlı Türkçe ses tanıma sistemi verilecektir Türkçe ses tanıma sistemi ile doktorların bir mikrofon aracılığı ile konuşmalarının yazıya dönüştürülerek raporlanması sağlanacaktır. 20