C inayeti. Talat Pafla. Evrensel Bak fl Aç s

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "C inayeti. Talat Pafla. Evrensel Bak fl Aç s"

Gizem Erdinç
5 yıl önce
İzleme sayısı:

Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren C inayeti Almanya n n yan nda Birinci Dünya Savafl na kat lan Osmanl

Hangisinin di erinden daha etkin oldu u konusunda çeflitli görüfller vard r.

ttihat ve Terakki Cemiyeti nin önde gelen 3 isminden biri olan, Ermeni Tehciri nedeniyle hedef haline

1 Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren C inayeti Almanya n n yan nda Birinci Dünya Savafl na kat lan Osmanl Devleti nde yönetim Talat, Enver ve Cemal Paflalar n elindeydi. Hangisinin di erinden daha etkin oldu u konusunda çeflitli görüfller vard r. A ncak bu yaz da bir Ermeni taraf ndan Berlin de öldürülen n n durumuna de inece iz. ttihat ve Terakki Cemiyeti nin önde gelen 3 isminden biri olan, Ermeni Tehciri nedeniyle hedef haline gelmiflti. Bugün Bulgaristan s n rlar içinde olan K rcaali kentinde, 1874 y l nda do an, çiflleri Bakanl ve Sadrazaml k yani Baflbakanl k görevlerinde bulunmufltur. Almanya n n savafl kaybetmesi

BD OCAK 2015 ve silah b rakmas n n ard ndan müttefiki Osmanl Devleti de yenilgiyi kabul etmek zorunda kald. Yenilginin tescili ise 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi idi.

Geliflme üzerine Parti yönetimi 1 Kas m 1918 de yapt toplant da, ttihat ve Terakki nin kapat larak yerine Teceddüd F rkas n n kurulmas na karar verdi.

2 BD OCAK 2015 ve silah b rakmas n n ard ndan müttefiki Osmanl Devleti de yenilgiyi kabul etmek zorunda kald. Yenilginin tescili ise 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi idi. Bu sadece Osmanl n n de il ttihat ve Terakki nin de yenilgisi anlam na geliyordu. Geliflme üzerine Parti yönetimi 1 Kas m 1918 de yapt toplant da, ttihat ve Terakki nin kapat larak yerine Teceddüd F rkas n n kurulmas na karar verdi. Yine ayn gün, aralar nda Talat, Enver ve Cemal Paflalar n bulundu u 8 ittihatç, bir Alman denizalt s na binerek stanbul dan ayr l p, Karadeniz e aç larak, K r m Yar madas ndaki Sivastopol e do ru yola ç kt lar. Buraya ulaflt klar nda da, kendilerini bekleyen bir Alman trenine binerek Berlin e hareket ettiler. Bir süre sonra, Enver Pafla n n trenden gizlice indi i anlafl ld. Di er ttihatç lar ise Berlin e ulaflt lar. n n Berlin deki yaflam na ve u rad suikasta 38 Enver Pafla Cemal Pafla geçmeden önce Ermeni sorunu ile ba lant s na bakal m. Yüzy llar boyunca birlikte, sorunsuz yaflayan Türkler ve Ermenilerin aniden birbirlerine düflman oldu unu kimse söyleyemez. Öncelikle Rusya, ngiltere ve Fransa, ard ndan Amerika Birleflik Devletleri ve Almanya n n sömürgeci politikalar, Ermenileri, Osmanl Devletini parçalamak için müttefik olarak seçmeleri iki kardefl halk n Do uda ilerleyen Rusya ordusunda yer alan Ermeniler, Mart 1915 te Rus askerleri ile birlikte girdikleri Van da, Türk ve Müslüman unsurlara yönelik büyük bir katliam yapt lar.

3 aras n n aç lmas n n temel nedenleridir. Ermeniler, söz konusu sömürgeci güçlerin kontrolüne girmelerinin ard ndan, ba ms zl k taleplerini dile getirmekle yetinmeyip, isyanlar ç karm fl, kurduklar komiteler arac l yla Anadolu nun birçok bölgesinde sald r lar düzenlemifl, katliamlar yapm flt r. Birinci Dünya Savafl s ras nda ise vatandafl olduklar ülkenin ordusuna karfl savaflmak üzere düflman saflar na kat lm fllard r. Do uda ilerleyen Rusya ordusunda yer alan Ermeniler, Mart 1915 te Rus askerleri ile birlikte girdikleri Van da, Türk ve Müslüman unsurlara yönelik büyük bir katliam yapt lar. Osmanl yönetiminin stanbul daki Ermeni toplumu önde gelenlerine yapt, Düflmanla iflbirli inden vazgeçin uyar s dikkate al nmam fl, Ermeni komiteleri bölgedeki katliamlar n sürdürmüfltür. Bunun üzerine Osmanl Devleti, 27 May s 1915 te ald Tehcir karar ile Do u Anadolu daki 6 vilayette bulunan Ermenileri, Suriye baflta olmak BD OCAK 2015 üzere imparatorlu un güneydeki topraklar na zorunlu göçe tabi tuttu. Ermeni lobileri, Tehcir s ras nda 1 milyondan fazla insan n hayat n kaybetti ini iddia ederek, bunun bir soyk r m oldu unu ileri sürmektedir. Dönemin çiflleri Bakan Talat Pafla, Tehcir karar n n al nmas nda etkisi oldu u gerekçesiyle Ermeni komitecilerin hedefi haline gelmiflti. Ermeniler, Tehcir s ras nda yaflanan ölümlerden büyük oranda y sorumlu tutuyordu. Di er hedefler ise Enver ve Cemal Paflalar n yan s ra, Beyrut Valisi Azmi, Doktor Bahaddin fiakir, Doktor Naz m, polis müdürü Bedri ve Cemal Azmi Bey gibi önde gelen ttihatç lard., an lar nda, Ermeni sorununa iliflkin olarak flöyle diyordu: Olaylar n birinci dereceden suçlusu, kendi siyasi ç karlar için Ermenileri k flk rtm fl olan Ruslar ve ikinci derecede de, onlara alet olan Ermeni komitecileridir. Ruslar n amac, Ermenilerin nüfusun ancak onda birini oluflturduklar bölgelerde, ço unlukta bulunan di er halk çeflitli

4 BD OCAK 2015 yollarla yok ederek, bir Ermeni devleti kurmakt bir süre ülkeden uzaklafl p, Avrupa da kalmak istiyordu. Alman denizalt s ile Sivastopol yolunda iken, yan ndaki di er ttihatç lara, Siyasi hayat m z bitmifltir. ster hakl ister haks z yere olsun, bir kere üstümüze milletin kin ve gazap yüzü döndü. Bir köfleye çekilip oturmal y z. Herhangi birimiz, herhangi bir nedenle en ufak bir k p rdanma içinde olmamal y z. Gerçi vicdanlar m za karfl mahkûm de iliz. Çünkü milletimiz kurtarmak ve yurdumuzu yükseltmek istedik. Fakat talih bize yar olmad sözleriyle bundan sonra izlenecek yolu anlatm flt. n n bu sözleri, Kafkaslarda ordu kurarak Türkistan ayakland rmak isteyen Enver Pafla ya uyar niteli indeydi. Ancak Enver Pafla ayn görüflte de ildi ve iflte bu yüzden, Sivastopol den hareketinden sonra trenden inerek ortal ktan kaybolmufltu. Berlin e ulaflan ise yaklafl k 3 y l bu kentte yaflayacakt. Berlin deki eski ttihatç lar n yan s ra Türk ö rencilerle s k s k bir araya gelen Pafla 2 adres de ifltirmiflti. Son olarak, Charlottenburg semtindeki bir eve efliyle birlikte yerleflen takip edildi inin fark nda de ildi. Ayn sokakta, n n tam karfl s ndaki binada bir daire kiralayan Sogomon Teyleryan isimli bir Ermeni, Paflay sürekli izliyordu. Pafla, her gün saat 11 civar nda evinden ç k p yürüyor, sonra ö len yeme i için eve dönüyordu. Takvimler, 15 Mart 1921 i gösterdi inde, evinden ç kt ktan k sa bir süre sonra arkas ndan yaklaflan Sogomon Teyleryan, çok yak ndan Talat Paflan n kafas na atefl etti. Pafla olay yerinde hayat n kaybetti. Silah n at p kaçmaya çal flan Teyleryan ise çevredekiler taraf ndan yakaland., Mehmed Sai ad na düzenlenmifl bir pasaport ile Berlin e gelmiflti. K sa süre sonra öldürülen kiflinin oldu u anlafl ld. Katil Teyleryan, cinayeti, Tehcir s ras nda ailesinin öldürülmesi nedeniyle iflledi ini söylüyordu. Dava bafllad - nda Ermeni lobilerinin etkisinde Bat medyas, Teyleryan hakl gösterecek yay nlar yap yordu. Dava, sadece Almanya da de il, dünya kamuoyu taraf ndan da yak ndan izleniyordu. Teyleryan n avukat, mahkemeye delil olarak ya ait oldu u n n vuruldu unda üzerinde olan kanl gömle i ileri sürülen ve Ermeni k y m n emreden telgraflar sunaca n bildirmiflti. Paris teki Ermeni komitesi taraf ndan yay nlanan bir kitapta yer 40

5 Mahkemede sadece Ermeni iddialar lehinde flahitlik edenlere söz verildi ve sonuçta Teyleryan beraat etti. alan ve Andosyan adl bir Ermeni taraf ndan düzenlenen bu telgraflar n sahte oldu u biliniyordu. Avukat sözünü etti i telgraflar son anda davadan çekti. Ancak Türk taraf n n flahitleri dinlenmedi. Sadece Ermeni iddialar lehinde flahitlik edenlere söz verildi. Sonuçta mahkeme Teyleryan n beraat na karar verdi. n n öldürülmesinin ard nda ngiliz gizli servisinin bulundu u söylenmektedir. Cinayeti iflleyen Teyleryan ngiltere gizli polis flefi Sir Basil Thompson un kulland ileri sürülmüfltür. Yaklafl k 3 ay sonra, Bahaeddin fiakir ve Cemal Azmi Beyler de Berlin de öldürüldüler. Bu cinayetleri de, ngiliz gizli servisinin yönlendirdi i Ermenilerin iflledi i iddia ediliyordu, ama katiller bulunamad. ile Berlin e gelen Cemal Pafla ise bir süre Almanya da yaflad ktan sonra, sviçre ye yerleflti. Buradan Rusya ya geçen Cemal Pafla, ard ndan Afganistan a gitti. Daha sonra Fransa ve Almanya da bulundu. Gürcistan n Tiflis kentine gelerek, Anadolu ya geçmek için izin istedi i Mustafa Kemal den haber beklerken, yan ndaki biri binbafl di eri te men 2 yaveri ile birlikte, 21 Temmuz 1922 de Ermeni komitecileri taraf ndan vurularak öldürüldü. Bu cinayetlerin BD OCAK 2015 arkas nda ngiliz gizli servisinin oldu unu söyleyenler Malta sürgünleri konusuna iflaret ederler. ngiltere nin Ermeni k y m ad n verdi i 1915 olaylar nda suçlular bulmak ve cezaland rmak amac yla döneminde, aralar nda sadrazam, vali, ordu komutan, fleyhülislam, pafla, profesör, yazar ve gazetecilerin bulundu u Osmanl Devleti nin önde gelen 144 yöneticisini tutuklayarak Malta daki ngiliz hapishanesine götürmüfltü. Sevres Anlaflmas n n 230. Maddesi uyar nca önce stanbul da kurulan mahkemenin, Bo azl yan Kaymakam Kemal Bey in 10 Nisan 1919 da suçsuz oldu u halde idam karar vermesi ve cezan n infaz edilmesi üzerine, stanbul da gösteriler bafllam flt. Halk n tepkilerinden çekinen ngilizler, mahkemeyi Malta ya tafl d. Dava sürecinde yap lan tüm araflt rmalara ra men Ermeni k r m oldu una dair bir delil bulamam flt. Bunun üzerine Mahkeme tüm san klar n beraat na karar verdi. Sürgünlerin ço u TBMM Hükümeti nin elindeki ngiliz esirlerle de ifl-tokufl yap larak serbest b rak ld. flte bu nedenlerden ötürü ngiltere nin 1915 olaylar ndaki sorumlulu- unu unutturmak için Talat ve Cemal Paflalar ile Bahaeddin fiakir ve Azmi Beyleri öldürttü ü belirtilmektedir. n n geçici olarak Berlin de defnedilen cenazesi, Alman hükümeti taraf ndan Türkiye ye gönderildi ve 25 fiubat 1943 tarihinde, stanbul da, Hürriyet-i Ebediye flehitli ine gömüldü. gurbuzevren@butundunya.com.tr 41

Benzer belgeler

Almanya n n Ermeni Politikalar

Evrensel Bak fl Aç s Gürbüz Evren Almanya n n Ermeni Politikalar Birinci Dünya Savafl s ras nda, Osmanl Devleti vatandafl Ermeniler, do uda ilerleyen Çarl k Rusya s ordusuna kat lm fl, Mart 1915 te ise