Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 57, Kasım 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 57, Kasım 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Okt. Dr. Merih DOĞAN Ankara Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi, Temel Eğitim Bölümü merihdoganay@gmail.com Prof. Dr. Şeyda ÇİLDEN Gazi Üniversitesi, Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü, Müzik Eğitimi Anabilim Dalı cilden@gazi.edu.tr KEMAN DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ 1 Öz Bu araştırmada müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda keman dersi alan öğrencilerin, keman dersine yönelik tutumlarını ölçen bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Araştırma Türkiye deki 18 üniversiteden 528 öğrenci ile gerçekleştirilmiştir. Yapı geçerliğini belirlemek için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri hesaplanmıştır. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda toplam varyansın %52 sini açıklayan iki faktörlü bir yapı belirlenmiştir. Doğrulayıcı faktör analizinde iki faktörlü yapı doğrulanmıştır (X2/sd: 2.72, NNFI: 0.95, CFI: 0.96, GFI:0.86, AGFI: 0.82, RMSEA: 0.08 Standardize edilmiş RMR: 0.06). Cronbach Alpha katsayısı birinci faktör için, ikinci faktör için ve ölçeğin bütünü için sırasıyla.90,.78, ve.89 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin bütününde ve 2 alt faktörde her madde için hesaplanan sıra ortalamalarının üst %27 lik grup lehine yüksek olduğu ve bu farklılıkların da 0,01 düzeyinde anlamlı olduğu belirlenmiş, maddelerin ayırt edici olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlar, ölçeğin, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda keman dersi alan öğrencilerin tutumlarını ölçebilecek geçerli ve güvenilir bir ölçek olduğunu ortaya koymaktadır. Anahtar kelimeler: Keman Eğitimi, Keman Dersi, Keman Dersine Yönelik Tutum, Ölçek Geliştirme. 1 Bu makale yazara ait Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlardaki Öğrencilerin Keman Dersindeki Başarı Düzeylerini Yordayan Öğrenmeye İlişkin Özellikler başlıklı doktora tezinin bir kısmından üretilmiştir.

2 DEVELOPMENT OF ATTITUDE SCALE TOWARD VIOLIN LESSON Abstract In this study, it was aimed to develop a scale that measures the attitudes of students toward violin lessons who have taken violin lesson in music teacher education institutions. The study was conducted with 528 undergraduates from 18 universities stated in Turkey. To test construct validity of the scale exploratory factor analysis (EFA) and confirmatory factor analysis (CFA) have been calculated. Explorotory factor analysis results indicate that scale has a two- factor structure which explains %52 of the total variences. Confirmatory factor analysis (CFA) indicates that the two-factor structure of the scale was confirmed. (X2/sd: 2.72, NNFI: 0.95, CFI: 0.96, GFI:0.86, AGFI: 0.82, RMSEA: 0.08 Standardized RMR: 0.06). Cronbach Alpha coefficient for factor 1, factor 2 and the whole scale were calcuated as.90,.78 and.89, respectively. Items discrimiation results indicate that the upper %27 of the participants have higher mean range scores for each item on the scale and on the two factors, and this difference is significant at the 0.01 level. These results show that the scale can measure the attitudes of students who have taken violin lessons in music teacher education institutions in a reliable and valid way. Keywords: Violin education, violin lesson, attitude toward violin lesson, scale development GİRİŞ Tutumlar farklı alanlarda araştırılan bir kavramdır. Bireylerin tutumlarına etki eden değişkenler ve bireylerin tutumlarının neden olabileceği değişkenler çeşitli araştırmaların konusu haline gelmiştir. Thurstone (1931) tutumu, psikolojik bir objeye yönelen olumlu veya olumsuz bir yoğunluk sıralaması ve derecelemesidir, şeklinde tanımlamaktadır (Thurstone 1967 den aktaran Tavşancıl, 2010, s. 65). Tutum, bir bireye atfedilen ve onun bir psikolojik obje ile ilgili düşünce, duygu ve davranışlarını düzenli bir biçimde oluşturan bir eğilimdir (Smith den aktaran Kağıtçıbaşı, 2012, s. 110). Allport (1935) a göre tutum, yaşantı ve deneyimler sonucu oluşan, ilgili olduğu bütün obje ve durumlara karşı bireyin davranışları üzerinde yönlendirici ya da dinamik bir etkileme gücüne sahip duygusal ve zihinsel hazırlıklar durumudur (Allport tan aktaran Tavşancıl, 2010, s.65). Tutumların üç bileşeni vardır. Merkezi bileşen bir nesne ile ilgili, göreli olarak devamlı olumlu veya olumsuz duyguların oluşturduğu duygusal bileşendir. Bilişsel bileşeni tutumun nesnesiyle ilgili inançlar oluşturur. Üçüncü bileşen ise, duygu ve inançlara uygun bir biçimde davranma eğilimi diyebileceğimiz davranışsal bileşendir (Morgan, 2010, s. 340) Tutum nesnesi, insanın karşı karşıya bulunduğu bir düşünce, olay ve kişi olabildiği gibi çözeceği bir sorun, öğreneceği bir konu da olabilir (Başaran, 2005, s. 442). Bu bağlamda bireylerin yaşamlarında yer edinen ve ilişkili oldukları konulara karşı belli tutumları bulunabilir. Bunlar, toplumsal, kültürel, ailevi, eğitim ve daha pek çok konuyu kapsayabilir. Bireylerin eği-

3 tim hakkındaki tutumları da okula, öğretmene, derslere, sınıf arkadaşlarına vb. çeşitli boyutlara yönelik olabilir. Söz konusu tutumları ise eğitim yaşamlarını etkileyebilir. Çeşitli alanlarda olduğu gibi, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen keman dersine yönelik tutumun da ders başarısını etkileyebileceği düşünülebilir. Keman dersine yönelik tutumu olumlu olan öğrencinin ders ile ilgili çalışmaları daha özenli ve düzenli olabileceğinden eğitim ve öğretim aksamadan gerçekleştirilebilir. Ancak, her öğrencinin ders ile ilgili tutumları olumlu olmayabilir. Bu noktada öğretim elemanlarının, öğrencinin dersle ilgili tutumlarını olumlu hale getirmeye çalışmaları yaralı olabilir. Bunun için öncelikle öğrencilerin keman dersine yönelik tutumlarının belirlenmesi önem arz etmektedir. Tutumların bilinmesi ortaya çıkacak olan davranışın önceden kestirilebilmesi açısından önemlidir (Yıldız Baklavacı & Deniz, 2015, s. 408). Öğrencilerin tutumlarının ne düzeyde olduğunun bilinmesi için, tutumlarının ölçülmesi gerekmektedir. Tutumların ölçümünde ise farklı yöntemler kullanılmaktadır. Tutumla ilgili bilgiler genelde, üç yoldan toplanır: Bunlar; (1) Doğrudan bilgi toplama: Dereceleme ölçekleri bu gruba girer. Obje ile ilgili önermeler hazırlanır, bireyin hangi ölçüde bu önermelere katıldığı sorulur. (2) Dolaylı bilgi toplama: Projektif testler bu gruba girer. Sorular resimlerin yorumlarıyla ilgili olabilir. Ya da açık uçlu ve yarım kalmış cümlelerden oluşur. (3) Gözlem yoluyla bilgi toplama: Bunlar da gerçekte doğrudan toplanan bilgilerdir. Öğrencinin, gerek görülen davranışları gözlenerek kaydedilir (Ülgen, 1997, s. 96). Bu araştırmada, öğrencilerin keman dersine yönelik tutumlarını belirlemek için ölçek geliştirilmek istenmiştir. Keman dersine yönelik tutumun tespit edilmesi, bir anlamda eğitim süreci hakkında da bilgi verebilir. Öğrencilerin olumsuz olan tutumlarının nereden kaynaklandığı araştırılabilir. Öğrencilerin derse yönelik tutumunun ne düzeyde olduğunun bilinmesi, öğretim elemanın kullanılan yöntemler ve materyaller ile ilgili olarak gerekli düzenlemeler yapmasını sağlayabilir. Yapılan katkılarla birlikte öğrencilerin tutumları olumlu hale getirilerek, ders başarıları arttırılabilir. Bu bağlamda, öncelikle öğrencilerin tutumlarının belirlenmesi gerekmektedir. Alan yazın incelendiğinde ilköğretim düzeyindeki öğrencilerin keman dersine yönelik tutumlarını ölçen bir tutum ölçeği geliştirildiği görülmüştür (Ergen & Bilen, 2010). Ancak, üniversite düzeyindeki öğrencilerin keman dersine yönelik tutumlarını ölçen bir ölçeğe rastlanmamıştır. Bu anlamda, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki öğrenciler için keman dersine yönelik tutum ölçeğinin geliştirilmesi alana katkı sağlayacaktır. Araştırmanın amacı, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda verilen keman dersine yönelik öğrenci tutumlarını belirleyen geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmektir. 2.YÖNTEM Bu araştırma, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda keman dersi alan öğrencilerin, keman dersine ilişkin tutumlarını ölçmeye yönelik ölçek geliştirme çalışmasıdır Evren-Örneklem Çalışmanın evreni Türkiye de müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda bireysel çalgı olarak keman dersi alan lisans öğrencileridir. Araştırma sürecinde pratik nedenlerden dolayı seçkisiz örnekleme yoluna gidilememiş ve uygun örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Zaman, para ve işgücü kaybını önlemeyi temel amaç edinen uygun örnekleme yönteminde araştırmacı, ihtiyaç duyduğu büyüklükteki bir gruba ulaşana kadar en ulaşılabilir olan yanıtlayıcılardan başlamak üzere örneklemini oluşturmaya başlar ya da en ulaşılabilir ve maksimum tasarruf sağlayacak bir 364

4 durum, örnek üzerinde çalışır (Cohen ve Manion, 1989; Ravid, 1994 den aktaran Büyüköztürk, Kılıç Çakmak, Akgün, Karadeniz &Demirel, 2010). Araştırma kapsamında veri toplanan üniversiteler ve katılımcı sayıları Tablo 1. de verilmiştir. Tablo 1 Araştırma Örneklemine Dahil Olan Üniversiteler ve Katılımcı Sayıları Sıra No Üniversite Katılımcı Sayısı 1 Yüzüncü Yıl Üniversitesi 22 2 İnönü Üniversitesi 26 3 Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi 21 4 Abant İzzet Baysal Üniversitesi 14 5 Gazi Osman Paşa Üniversitesi 31 6 Atatürk Üniversitesi 41 7 Erzincan Üniversitesi 32 8 Balıkesir Üniversitesi 18 9 Uludağ Üniversitesi Marmara Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi Cumhuriyet Üniversitesi Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Harran Üniversitesi Niğde Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Gazi Üniversitesi Necmettin Erbakan Üniversitesi 15 TOPLAM 535 Tablo 1 de görüldüğü gibi toplamda 535 kişi üzerinden uygulama gerçekleştirilmiştir. Ancak kayıp veri içeren formlar dışarıda bırakıldığında analizler 528 kişi dikkate alınarak yapılmıştır Ölçme Aracını Geliştirme Süreci Ölçme aracını geliştirme sürecinde, öncelikle tutum ve keman dersine yönelik tutum kavramlarına ilişkin kuramsal çerçeve incelenmiş, ilgili araştırmalar gözden geçirilmiştir. Kullanılacak madde türüne karar verilmiş ve keman dersine yönelik tutumun göstergesi olabilecek ve tutumun bilişsel, duyuşsal ve devinimsel boyutlarını içeren maddeler yazılmıştır. Ölçek maddelerinin belirlenmesinde, hedef gruba benzer bir grup öğrenciye konu ile ilgili yazdırılan kısa kompozisyonlardan, önceki benzer çalışmalardan ve kuramsal bilgilerden faydalanılmıştır. Olumlu ve olumsuz yönde ifadeler içeren maddeler oluşturulmuştur. Yazılan maddeler, 3 ölçme ve değerlendirme uzmanı, 3 müzik eğitimi uzmanı, 1 Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık uzmanı ve 1 dil uzmanına sunulmuştur. Uzmanlardan kapsam geçerliğine ilişkin dönütler alınmıştır. Dönütler neticesinde maddeler üzerinde düzenlemeler yapılmıştır. Maddeler Likert tipinde 5 seçenekten oluşturulmuştur. Seçenekler (1) Hiç Katılmıyorum (2) Katılmıyorum (3) Kısmen Katılıyorum (4) Katılıyorum (5) Tamamen Katılıyorum şeklindedir. Taslak hali oluşturulan ölçek yanıtlaması planlanan hedef gruba benzer 25 kişilik bir gruba uygulanmıştır. Bu süreçte ölçeğin yanıtlama süresine, yönergenin anlaşılırlığına, yanıtsız bırakılan ve anlaşılmayan maddelerin olup olmadığına ilişkin belirlemeler yapılmış ve gerekli görülen yerlerde düzenlemeler yapılmıştır. Düzenlemeler neticesinde ölçeğin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılmadan önceki hali oluşturulmuştur. 535 kişilik örneklem grubuna uygu- 365

5 lanmıştır. Geri dönüşü olan formların 7 tanesi çok sayıda yanıtsız madde içerdiği için analiz dışında bırakılmıştır. Bu nedenle analizler 528 kişi üzerinden gerçekleştirilmiştir. Keman Dersine Yönelik Tutum Ölçeği nin geçerlik ve güvenirlik çalışmaları kapsamında, yapı geçerliği için açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi hesaplanmıştır. Yapı geçerliği çalışmaları öncesinde çok değişkenli normalliği test etmek için Bartlett küresellik testi, örneklem büyüklüğünün uygunluğu içinse Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi hesaplanmıştır. Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizinin hesaplanması sürecinde örneklem seçkisiz olarak ikiye ayrılmış ve her iki yapı geçerliği çalışması farklı gruplar üzerinde gerçekleştirilmiştir. Ölçek maddelerinin ayırt ediciliğinin belirlenmesi için üst ve alt % 27 lik grupların ölçek maddelerine verdikleri yanıtlar arasındaki farkın anlamlılığını test etmek için Man Whitney U testi hesaplanmıştır. Katılımcıların madde bazında verdikleri yanıtlar sıralama düzeyinde olduğu için bu süreçte parametrik testler kullanılmamıştır. Ölçeğin iç tutarlılığının belirlenmesi için ölçeğin tamamı ve alt faktörler için Cronbach Alpha katsayısı hesaplanmıştır. 3. BULGULAR 3.1 Yapı Geçerliği Ölçeğin yapı geçerliği çalışması bağlamında sırasıyla açımlayıcı faktör analizi ve doğrulayıcı faktör analizi hesaplanmıştır. Yapı geçerliği sürecinde açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizleri iki ayrı örneklem üzerinden gerçekleştirilmiştir. Bunun için 528 kişilik örneklem seçkisiz bir şekilde ikiye ayrılmıştır Açımlayıcı Faktör Analizi Açımlayıcı faktör analizi için toplanan veri (N=528) seçkisiz olarak 2 ye ayrılmış ve 260 kişilik örneklem 1 üzerinden analizler gerçekleştirilmiştir. Kline (1994) faktör analizinin hesaplanması için 200 kişilik bir örneklemin yeterli olabileceğini belirtmiştir. Örneklem büyüklüğünün uygunluğu için bakılabilecek diğer bir değer ise Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) testi sonucudur. Çalışma bağlamında hesaplanan KMO değeri.91 olarak hesaplanmıştır. Leech, Barret ve Morgan (2005).90 üzerindeki değerlerin mükemmel olarak yorumlanabileceğine değinmiştir. Verilerin çok değişkenli normallik varsayımını gösterip göstermediğinin belirlenmesi için Bartlett küresellik testi hesaplanmıştır. Bartlett testi sonucunda üretilen kay kare değerinin anlamlı çıkması (.05 ten küçük) dağılımın çok değişkenli normallik gösterdiği, korelasyon matrisinden faktör çıkarılabileceği şeklinde yorumlanır (Çokluk, Şekercioğlu & Büyüköztürk, 2010). Hesaplanan açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğin öz değeri 1 den büyük dört faktöre sahip olduğu belirlenmiştir. Önemli faktör sayısının belirlenmesinde Kaiser (1960) örneklem sayısının 250 den fazla, ortak varyans değerlerinin ortalamasının.60 a eşit veya büyük olduğu durumlarda 1 den büyük öz değere sahip faktörlerin dikkate alınması gerektiğini vurgulamıştır. Elde edilen maddelerin ortak varyans değerlerinin ortalaması.51 olarak hesaplanmıştır. Stevens (2009) ise önemli faktörlerin belirlenmesinde 200 den fazla örnekleme ulaşıldığında öz değerlere göre oluşturulan çizgi grafiğinin (scree plot) dikkate alınabileceğini belirtmiştir. İlgili çizgi grafiği incelendiğinde birinci ve ikinci faktörden sonra ciddi bir düşüş ivmesi olduğu üçüncü faktörden itibaren düşüş ivmelerinin çok azaldığı ve yatay bir seyir gösterdiği belirlenmiştir. Bu nedenle ölçeğin iki önemli faktöre sahip olabileceği düşünülüp faktör sayısı iki ile sınırlandırılarak analiz tekrar edilmiştir. Öz değerlere ait çizgi grafiği Şekil 1 de sunulmuştur.

6 Şekil 1. Öz değerlere ait çizgi grafiği Belirlenen iki faktörlü yapının toplam varyansın %52 sini açıkladığı görülmüştür. Maddelerin hangi faktörlerde yer aldığına ilişkin daha sağlıklı yorumlar yapabilmek için, faktörler üzerinde dik döndürme (varimax yöntemi) yapılmıştır. Döndürme sonrasında birinci faktörün toplam varyansın %32.7 sini ikinci faktörün ise %19.1 ini açıkladığı belirlenmiştir. Analiz sürecinde faktör yük değeri.40 tan küçük olan 3,4,7,11,14 numaralı maddeler ve hangi faktörde yer aldığı belirgin olmayan 17,19,20 ve 25 numaralı maddeler analiz dışında bırakılmıştır. Döndürme sonrası faktör yük değerleri Tablo 2 de verilmiştir. Tablo 2 Maddelerin Döndürme Sonrası Faktör Yük Değerleri Maddeler 1)Keman dersine girmek hoşuma gider. 2)Keman dersinde zaman geçmek bilmiyor. 5)Keman dersine gitmemek için bahaneler bulurum. 6)Keman dersini bırakıp, başka bir çalgı dersini seçmeyi düşünüyorum. 9)Keman dersi Müzik Öğretmenliği müfredatından kaldırılmalıdır. 10)Keman dersinde iyi vakit geçiriyorum. 12)Keman dersi yeteneğimin gelişimine katkı sağlamıyor. 15) Keman dersinde kendimi kötü hissederim. 16)Keman dersine konsantre olamam. Faktör Faktör 2 367

7 18)Keman dersinin boş geçmesini isterim. 21) Keman dersine girmek benim için zaman kaybıdır. 26) Keman dersinin hemen bitmesini isterim )Keman dersi ödevlerime bir an önce başlamak isterim. 13)Çok yoğun olduğum zamanlarda bile keman dersine çalışmak için zaman bulurum. 22) Keman dersi ile ilgili yazılı kaynakları okurum. 23) İnternette keman dersi ile ilgili konuları araştırırım. 24) İnternette keman dersi ile ilgili videoları takip ederim. 27) Gazetede, dergi veya televizyonda keman dersi ile ilgili konuları takip ederim. 28) Keman dersinde öğrendiğim bilgi ve becerileri okul dışında keyifle sergilerim Analiz sonucunda 1,2,5,6,9,10,12,15,16,18,21,26,numaralı toplam 12 madde birinci faktör altında yer alırken 8,13,22,23,24,27,28 numaralı 7 madde ikinci faktör altında yer almıştır. Birinci faktörde yer alan maddelerin içeriği incelendiğinde bu faktöre ders esnasındaki etkinlik ve duruma yönelik tutumlar adı verilmiştir. İkinci faktör ise ders dışında dersle ilgili çalışmalara yönelik tutumlar olarak adlandırılmıştır. İki faktörlü ölçeğin döndürme öncesinde birinci faktörüne ait yük değerlerinin yüksek olması ve bu faktörün tek başına açıkladığı varyansın yüksek olması nedeni ile ölçeğin genel bir faktöre sahip olduğu da düşünülebilir (Büyüköztürk, 2010) Doğrulayıcı Faktör Analizi Araştırma kapsamında geliştirilen ölçek için hesaplanan açımlayıcı faktör analizi sonucunda belirlenen 2 faktörlü yapının doğrulanma sürecinde doğrulayıcı faktör analizi hesaplanmıştır. Doğrulayıcı faktör analizi, açımlayıcı faktör analizinin hesaplanması sürecinde kullanılan örneklem ile aynı evrenden seçilmiş 268 kişiden oluşan farklı bir örneklem üzerinden hesaplanmıştır. Tablo 3 te geliştirilmesi amaçlanan ölçeğe ilişkin gözlenen, gizil değişkenler ve bunlara ilişkin kısaltmalara yer verilmiştir. Tablo 3 Araştırmada Kullanılan Gizil ve Gözlenen Değişkenler Gizil Değişkenler Derse Esnasındaki Etkinlik ve Duruma Yönelik Tutumlar Ders Dışında Dersle İlgili Çalışmalara Yönelik Tutumlar Gizil Değişkenler için kullanılan kısaltma DERS ÇALIŞMA Gözlenen değişkenler K1,K2,K5,K6,K9,K10,K12, K15, K16,K18,K21,K26 K8,K13,K22,K23,K24,K27, K28

8 Araştırmada doğrulayıcı faktör analizinde model veri uyumuna karar vermede kay kare değerinin serbestlik derecesine oranı (X 2 /sd), iyilik uyum indeksi (GFI), düzenlenmiş iyilik uyum indeksi (AGFI), karşılaştırmalı uyum indeksi (CFI), normlaştırılmamış uyum indeksi (NNFI), yaklaşık hataların ortalama karekökü (RAMSEA) ve standardize edilmiş artık ortalamaların karekökü (SRMR) değerleri dikkate alınmıştır. Bu uyum iyiliği indeksleri ve kabulü için kesme noktaları Tablo 4 te verilmiştir. Tablo 4 Uyum İndeksleri ve Kabul İçin Kesme Değerleri Uyum İndeksleri X 2 /sd GFI-AGFI- CFI- NFI SRMR-RMSEA Kabul için Kesme Değerleri 2.5 mükemmel uyum 5 orta düzeyde uyum 0.95 mükemmel uyum 0.90 iyi uyum 0.05 mükemmel uyum 0.08 iyi uyum zayıf uyum (Sümer, 2000) ; (Hooper, Coughlan, Mullen, 2008) Hesaplanan açımlayıcı faktör analizi neticesinde ders esnasındaki etkinlik ve duruma yönelik tutum (12 madde) ve ders dışında dersle ilgili çalışmalara yönelik tutum (7 madde) olarak iki faktör altında toplanan yapının doğrulanması sürecinde doğrulayıcı faktör analizi hesaplanmıştır. Analiz sonucunda gizil değişkenlerin gözlenen değişkenlere ilişkin t değerlerinin kritik değerden büyük olduğu (2,99) ve istatistiksel olarak manidar 0,01 düzeyinde anlamlı olduğu belirlenmiştir. Şekil 2 ve 3 te sırasıyla modelde bulunan ilişkilere yönelik standardize edilmiş katsayılar ve t değerleri sunulmuştur. 369

9 Şekil 2. Standardize edilmiş katsayılar 370

10 Şekil 3. T değerleri 371 Modifikasyon önerileri incelendiğinde ve 8-27 numaraları maddeler aralarında yapılacak modifikasyonların X 2 değerinde önemli bir düşüş gerçekleştirildiği görülmüştür. Yapılan incelemeler ve alınan uzman görüşleri doğrultusunda modifikasyonun kuramsal temeli ol-

11 duğuna karar verilmiştir. Yapılan modifikasyonlar sonrasında analiz tekrar hesaplanmış ve X 2 değerinin serbestlik derecesine oranının \149 = 2.72 olduğu belirlenmiştir. Bu değer mükemmel düzeyde bir uyumun göstergesi olarak kabul edilebilir(tabachnick ve Fidell, 2015). Hesaplanan diğer uyum indeksleri ise şöyledir; NNFI: 0.95, CFI: 0.96, GFI:0.86, AGFI: 0.82, RMSEA: 0.08 Standardize edilmiş RMR: Sonuçlar incelendiğinde NNFI, CFI değerlerinin 0,95 ve 0,95 ten büyük olması mükemmel uyumun göstergesi olarak kabul edilebilir (Hooper, Coughlan & Mullen, 2008; Sümer, 2000). RMSEA ve Standardize edilmiş RMR değerlerinin ise 0.08 ve daha küçük olması iyi uyumun göstergesi olarak değerlendirilebilir. GFI ve AGFI değerlerinin ise orta düzeyde bir uyumun göstergesi olduğu belirtilebilir (Brown, 2006; Tabachnick ve Fidell, 2015). Elde edilen sonuçlara genel olarak bakıldığında GFI ve AGFI değerlerinin nispeten düşük olduğu görülmekle beraber özellikle X 2 değerinin serbestlik derecesine oranının, NNFI, CFI, RMSEA ve Standardize edilmiş RMR değerlerinin istenilen düzeyde olması açımlayıcı faktör analizi neticesinde belirlenen 2 faktörlü yapının doğrulandığı ve ölçeğin yapı geçerliğinin istenilen düzeyde olduğu belirtilebilir İç Tutarlılık Katsayısı Geliştirilen ölçeğin iç tutarlık katsayısının belirlenmesi için Cronbach Alpha katsayısı hesaplanmıştır Ölçeğin 12 maddeden oluşan birinci alt faktörüne ilişkin Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı.90 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin 7 maddeden oluşan ikinci alt faktörüne ait Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı ise.78 olarak hesaplanmıştır. Ölçeğin bütününe ait Cronbach Alpha iç tutarlık katsayısı ise.89 olarak belirlenmiştir. Bu bulgular ölçeğin alt boyutları ve tamamı dikkate alındığında, ölçeğin iç tutarlığının yüksek seviyede olduğunu göstermektedir Madde Ayırt Ediciliği Ölçekte bulunan maddelerin ayırt edicilik düzeylerinin belirlenmesi için ölçeğin bütününden ve iki alt boyutundan alınan puanlar dikkate alınarak üst ve alt % 27 lik gruba giren bireylerin ölçek maddelerinden elde ettikleri puanların anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği incelenmiştir. Bu işlem ölçeğin bütünü, birinci faktör ve ikinci faktör için ayrı ayrı gerçekleştirilmiştir. Ölçek maddeleri sıralamalı ölçek düzeyinde olduğu ve parametrik analizlerin varsayımlarını karşılamadığı için üst ve alt grupta yer alan bireylerin ölçek maddelerinden aldıkları puanların anlamlı bir fark gösterip göstermediğinin belirlenmesi için Man- Whitney U testi hesaplanmıştır. Ölçeğin bütününde ve 2 alt faktörde her madde için hesaplanan sıra ortalamalarının üst %27 lik grup lehine yüksek olduğu ve bu farklılıkların da 0,01 düzeyinde anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular ölçekteki maddelerin üst ve alt %27 lik grupta yer alan bireyleri ayırabildiği başka bir ifade ile ölçekte yer alan maddelerin ayırt ediciliğinin yüksek olduğu şeklinde yorumlanabilir. 4. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışmada müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda keman dersi alan öğrencilerin keman dersine yönelik tutumlarını belirleyebilecek bir ölçek geliştirilmiştir. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonrasında ölçeğin iki faktörlü bir yapıya sahip olduğu belirlenmiştir. Birinci faktör ders esnasındaki etkinlik ve duruma yönelik tutumlar, ikinci faktör ders dışında dersle ilgili çalışmalara yönelik tutumlar olarak adlandırılmıştır. Bu iki faktör toplam varyansın %52 sini açıklamaktadır. Daha sonra yapılan doğrulayıcı faktör analizinde ise açımlayıcı faktör analizinde ortaya çıkan iki faktörlü yapı doğrulanmıştır ( X 2 /sd: 2.72, NNFI: 0.95, CFI: 0.96, GFI:0.86, AGFI: 0.82, RMSEA: 0.08 Standardize edilmiş RMR: 0.06).

12 Ölçeğin iç tutarlık katsayısını belirlemek için Cronbach Alpha katsayısı hesaplanmıştır. Ölçeğin birinci faktörüne ilişkin Cronbach Alpha katsayısı.90, ikinci faktörüne ilişkin Cronbach Alpha katsayısı.78, ölçeğin bütününe ilişkin Cronbach Alpha katsayısı ise.89 olarak belirlenmiştir. Madde ayırt edicilik düzeyinin belirlenmesi için ölçeğin bütünü ve her iki faktörü için ayrı ayrı işlem gerçekleştirilmiştir. Her madde için hesaplanan sıra ortalamalarının üst %27 lik grup lehine yüksek olduğu ve bu farklılıkların da 0,01 düzeyinde anlamlı olduğu belirlenmiştir. Bu bulgular ölçeğin tutumu yüksek ve düşük olan öğrencileri ayırt edebildiği şeklinde yorumlanabilir. Ölçek 19 maddeden oluşmaktadır. Birinci alt boyutta 12 madde, ikinci alt boyutta 7 madde bulunmaktadır. Ölçeğin bütününden alınabilecek en düşük puan 19, en yüksek puan 95 tir. Ölçekten alınan yüksek puan tutumun daha yüksek olduğunun göstergesi olarak yorumlanmaktadır. Genel olarak elde edilen bulgular ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğunu göstermektedir. Bu bağlamda ölçek, müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda keman dersi alan öğrencilerin keman dersine yönelik tutumlarını ölçmek için kullanılabilir. Öğretim elemanlarına ve öğrencilere katkı sağlayabilir. Öğrencilerin derse yönelik tutum düzeylerini bilen öğretim elemanı, öğretim sürecindeki aksaklıkları belirleyip, öğretimin niteliğini arttırabilir. Tutum düzeylerini bilen öğrencilerin kendileri ile ilgili farkındalıkları artabilir. Benzer konularda çalışan araştırmacılar, bu ölçeği kullanarak öğrencilerin keman dersine yönelik tutumları ile farklı değişkenler arasındaki ilişkileri inceleyebilir. 373 KAYNAKLAR Başaran, İ. E. (2005). Eğitim psikolojisi Gelişim öğrenme ve ortam (6. Basım). Ankara: Nobel. Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York: The Guilford. %20Social%20Sciences.pdf sayfasından erişilmiştir. Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (10. Baskı). Ankara: Pegem. Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Pegem. Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. & Büyüköztürk, Ş. (2010), Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik. Ankara: Pegem. Ergen, D & Bilen S. (2010). İlköğretim düzeyinde eşlikli çalmaya dayalı keman eğitiminin entonasyon, özgüven ve tutum üzerindeki etkisi. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 1 (1), Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. The Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), sayfasından erişilmiştir. Kağıtçıbaşı, Ç. (2012). Günümüzde insan ve insanlar sosyal psikolojiye giriş (13. Basım). İstanbul: Evrim.

13 Kaiser, H.F. (1960). The application of electronic computers to factor analysis. Educational and Psychological Measurement, 20(1), doi/ / sayfasından erişilmiştir. Kline, P. (1994). An Easy Guide to Factor Analysis. London: Routledge Leech, N. L., Barrett, K. C., & Morgan, G. A. (2005). SPSS for intermediate statistics: use and interpretation (Second Edition), New Jersey: Lawrence Erlbaum, sayfasından erişilmiştir. Morgan, C. T. (2010). Psikolojiye giriş. S. Karakaş & R. Eski (Ed.), Tutumlar ve önyargı (O. Aydın, Çev.) içinde (s ). (18. Baskı). Konya: Eğitim. Stevens, J.P. (2009). Applied multivariate statistics for the social sciences (Fifth Edition). New York: Routledge. Sümer, N. (2000). Yapısal eşitlik modelleri: Temel kavramlar ve örnek uygulamalar. Türk Psikoloji Yazıları, 3(6), Tabachnick.B.G., & Fidell, L.S. (2015). Çok değişkenli istatistiklerin kullanımı. M. Baloğlu (Ed.), Yapısal Eşitlik Modellemesi (G. Şekercioğlu, Çev.) İçinde Ankara: Nobel. Tavşancıl, E. (2010). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi (4. Basım). Ankara: Nobel. Ülgen, G. (1997). Eğitim psikolojisi kavramlar, ilkeler, yöntemler, kuramlar ve uygulamalar (3. Baskı). İstanbul: Alkım. 374 Yıldız Baklavacı, G. & Deniz, L. (2015). Okul Öğrenci Meclislerine Yönelik Bir Tutum Ölçeği Geliştirilmesi. The Journal of Academic Social Science (Asos Journal) 3 (14), Ek:1 Keman Dersine Yönelik Tutum Ölçeği KEMAN DERSİNE YÖNELİK TUTUM ÖLÇEĞİ Aşağıda verilen ifadeleri dikkatle okuyunuz ve her ifadeye ne düzeyde katıldığınızı karşısındaki kutucuklara X işareti koyarak belirtiniz. Yanıtlarınızı aşağıdaki yönergeye uygun olarak veriniz 1 Hiç Katılmıyorum 2 Katılmıyorum 3 Kısmen Katılıyorum 4 Katılıyorum 5 Tamamen Katılıyorum 1)Keman dersine girmek hoşuma gider. 2)Keman dersinde zaman geçmek bilmiyor. 3)Keman dersine gitmemek için bahaneler bulurum. 4)Keman dersini bırakıp, başka bir çalgı dersini seçmeyi düşünüyorum. 5)Keman dersi ödevlerime bir an önce başlamak isterim. 6)Keman dersi Müzik Öğretmenliği müfredatından kaldırılmalıdır

14 7)Keman dersinde iyi vakit geçiriyorum. 8)Keman dersi yeteneğimin gelişimine katkı sağlamıyor. 9)Çok yoğun olduğum zamanlarda bile keman dersine çalışmak için zaman bulurum. 10) Keman dersinde kendimi kötü hissederim 11)Keman dersine konsantre olamam. 12)Keman dersinin boş geçmesini isterim. 13) Keman dersine girmek benim için zaman kaybıdır. 14) Keman dersi ile ilgili yazılı kaynakları okurum. 15) İnternette keman dersi ile ilgili konuları araştırırım. 16) İnternette keman dersi ile ilgili videoları takip ederim. 17) Keman dersinin hemen bitmesini isterim. 18) Gazetede, dergi veya televizyonda keman dersi ile ilgili konuları takip ederim. 19) Keman dersinde öğrendiğim bilgi ve becerileri okul dışında keyifle sergilerim. 375