İŞÇİ SAĞLIĞI İŞ GÜVENLİĞİNİN TARİHİ GELİŞİMİ

Transkript

1 İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİNİN TARİHİ GELİŞİMİ

2 İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ

3 İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ NİN TANIMI İŞYERLERİNDE İŞİN YÜRÜTÜLMESİ SIRASINDA, ÇEŞİTLİ NEDENLERDEN KAYNAKLANAN SAĞLIĞA ZARAR VEREBİLECEK KOŞULLARDAN KORUNMAK AMACIYLA YAPILAN SİSTEMLİ VE BİLİMSEL ÇALIŞMALARDIR.

4 1789 FRANSIZ İNSAN VE YURTTAŞ HAKLARI BİLDİRİSİNDE HER SİYASAL TOPLUMUN AMACININ, KİŞİNİN DOĞAL, DOKUNULMAZ VE VAZGEÇİLMEZ HAKLARININ KORUNMASI OLDUĞU BELİRTİLMEKTEDİR.

5 BU GÖRÜŞÜN SONUCU OLARAK KİŞİNİN DOĞUŞTAN GETİRDİĞİ TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN SİYASAL İKTİDARLAR TARAFINDAN ORTADAN KALDIRILMASI VEYA SINIRLANDIRILMASI MÜMKÜN DEĞİLDİR.

6 DEVLETE K A R I Ş M A M A GÖREVİ

7 18. YÜZYILIN İKİNCİ YARISINDA SONRA * BİLİMSEL VE TEKNİK ALANDAKİ GELİŞMELER * BUHAR GÜÇÜNÜN MAKİNEYE UYGULANMASI SANAYİDE YENİ ÜRETİM YÖNTEMLERİNE GEÇİLMESİ SONUCUNU YARATMIŞ, BU DEVREDE BÜYÜK İŞLETMELER DOĞMAYA, İŞ BÖLÜMÜ UYGULANMAYA BAŞLANMIŞ, KİTLESEL VE SERİ ÜRETİM SÜRECİNE GİRİLMİŞTİR. SANAYİ DEVRİMİ OLARAK ADLANDIRILAN BU OLAY, TOPLUMLARIN SOSYAL, EKONOMİK VE SİYASAL YAPILARINDA KÖKLÜ DEĞİŞMELERE NEDEN OLMUŞTUR.

8 İ Ş Ç İ

9 SANAYİ DEVRİMİ İLE BİRLİKTE KENTLERE BÜYÜK KİTLELERİN AKIN ETMESİ VE MAKİNELERİN BİR HALLERDE İŞ GÜÇÜNÜN YERİNİ ALMASI SONUCUNDA, İŞ TALEBİ OLAĞAN ÜSTÜ BOYUTLARA ULAŞMIŞ, İŞÇİLER GEÇİNEBİLMEK, HATTA YAŞAYABİLMEK İÇİN, EN AĞIR KOŞULLARDA ÇALIŞMAYA ZORLANMIŞLARDIR.

10 Villérme Raporu * ALTI YAŞINDAKİ ÇOCUKLAR İPLİK BAĞLAMA * DÖRT-BEŞ YAŞINDAKİ ÇOÇUKLAR BOBİN TAŞIMA * İŞÇİ ÇOCUKLAR SAAT AYAKTA KALMAKTA * BU SÜRENİN EN 13 SAATİ KAPALI VE HAVASIZ YERLERDE GEÇMEKTE * ALTI- YEDİ YAŞINDAKİ ÇOCUKLAR İŞYERİNE GİDEBİLMEK İÇİN, ÇOK ERKEN KALKIP, SAATLERCE YOL YÜRÜMEK ZORUNDA KALIYORLAR

11 Kraliyet İnceleme Raporu (1842) * ALTI- YEDİ HATTA DAHA KÜÇÜK YAŞDAKİ ÇOCUKLAR YERALTINDA KÖMÜR OCAKLARINDA * TOZLARIN ZARARLI ETKİLERİNE VE * MADEN KAZALARINA KARŞI HİÇ BİR ÖNLEM ALINMADIĞINI * SANAYİ KENLERİNDE YAŞAYAN ONBİNLERCE ÇOCUK, YAŞADIKLARI KÖTÜ KOŞULLARIN SONUCU OLARAK İNGİLİZ HASTALIĞI OLARAK BİLİNEN RAŞİTİZM HASTALIĞINA YAKALANMIŞLAR.

12 İNGİLTERE DE ÖNGÖRÜLEN İLK YASA (1802) * ÇOCUK İŞÇİLERİN GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRELERİ EN ÇOK 10 SAAT SINIRLANDIRILIYOR * ÇOCUKLARIN GECE ÇALIŞTIRILMALARI YASAKLANIYOR 1819 TARİHLİ YASALARDA İSE: * DOKUZ YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLARI ÇALIŞTIRMA YASAĞI * KORUYUCU HÜKÜMLERDEN YARARLANMA YAŞI 18 E ÇIKARILIYOR

13 * RESMİ NİTELİKTE İŞ DENETİMİ SİSTEMİ İLK DEFA 1833 YILINDA İNGİLTERE DE KURULMUŞTUR. * BU TARİHTE DOKUMA SANAYİNDE ÇALIŞAN ÇOCUKLARIN HAFTALIK ÇALIŞMA SÜRESİ EN ÇOK 48 SAAT OLARAK SAPTANMIŞTIR YILINDA YÜRÜRLÜĞE KONAN BİR YASA İLE; * KADINLARIN VE ON YAŞINI DOLDURMAMIŞ ÇOCUKLARIN YER ALTINDA ÇALIŞTIRILMALARI YASAKLANMIŞTIR. * İŞ GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİNİ DENETLEYECEK BİR MADEN OCAKLARI MÜFETTİŞLİĞİ KURULMUŞTUR.

14 FIRANSIZ HUKUKUNDA (1) (22 MART 1841) EN AZ 20 İŞÇİ ÇALIŞTIRILAN İŞYERİNDE UYGULANMAK ÜZERE: * 8 YAŞINDAN KÜÇÜK ÇOCUKLARIN SANAYİDE ÇALIŞMALARI YASAKLANIYOR. * 8-12 YAŞINDAKİLERİN GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRELERİ SEKİZ, * YAŞINDAKİLERİN GÜNLÜK ÇALIŞMA SAATLERİ 12 SAAT İLE SINIRLIYOR. * 13 YAŞINDAN KÜÇÜKLERİN GECE ÇALIŞTIRILMALARI ENGELLENİYOR. * ÇOCUK İŞÇİLERE HAFTA TATİLİ HAKKI TANINIYOR.

15 FIRANSIZ HUKUKUNDA (2) ( ) * EN AZ ÇALIŞMA YAŞI 8 DEN 12 YE ÇIKARILMIŞ. * KADIN İŞÇİLERİN YER ALTINDA ÇALIŞTIRILMALARI YASAKLANMIŞ * 21 YAŞINA BASMAMIŞ OLANLARIN GECE ÇALIŞTIRILMALARI YASAKLANMIŞ * KADINLARA HAFTA TATİLİ HAKKI TANINMIŞ * RESMİ BİR İŞ DENETİMİ KURULMUŞ

16 FIRANSIZ HUKUKUNDA İŞÇİLERE 1884 TARİHLİ YASA İLE SENDİKALAŞMA HAKKI TANINMASI İLE MODERN HUKUKUK TEMELLERİ ATILMIŞTIR.

17 SANAYİ DEVRİMİNİN GERÇEKLEŞTİĞİ ÜLKELERDE DEVLET, İŞÇİ-İŞVEREN İLİŞKİLERİNE İLK ÖNCE, İŞÇİLERİN SAĞLIĞINI VE GÜVENLİĞİNİ KORUMAK AMACIYLA KARIŞMAYA BAŞLAMIŞTIR. YASA KOYUCUNUN İLK KAYGISI; * ÇALIŞMA SÜRELERİNİN SINIRLANDIRILMASI * ÇOCUK VE KADIN İŞÇİLERİN KORUNMASI * EN AZ ÇALIŞMA YAŞININ SAPTANMASI * YER ALTINDA VE GECE ÇALIŞMA YASAKLARININ KONULMASI * HAFTA TATİLİ HAKKININ TANINMASI * İŞYERİNDE İŞ KAZALARI VE MESLEK HASTALIKLARINA KARŞI GÜVENLİK ÖNLEMLERİNİN ALINMASI * BÜTÜN BUNLARIN DENETİMİNİ SAĞLAMAK ÜZERE BİR İŞ DENETİMİ TEŞKİLATININ KURULMASI olmuştur.

18 TÜRK HUKUKUNDA (1) (1865) DİLAVER PAŞA NİZAMNAMESİ * İŞÇİLERİN GÜNLÜK EN FAZLA ÇALIŞMA SÜRESİ 8 SAAT * DİNLENME VE TATİL SÜRELERİ HAKKI TANINMIŞ * İŞÇİLERE YİYECEK VE YATACAK YER TEMİN EDİLMESİ * KAZAYA UĞRAYAN İŞÇİLERİN TEDAVİSİNE İLİŞKİN HÜKÜMLER GETİRİLMİŞTİR. DİLAVERPAŞA NİZAMNAMESİNİN UYGULANIP UYGULANMADIĞI KONUSUNDA CİDDİ KAYGILAR BULUNMAKTADIR

19 TÜRK HUKUKUNDA (2) (1869) MAADİN NİZAMNAMESİ * MADEN OCAKLARINDA MADEN MÜHENDİSİ ÇALIŞTIRMA MECBURİYETİ GETİRMEKTE * MADEN MÜHENDİSLERİ MADENDEKİ TEHLİKELERİ SAPTAYACAK * BUNLARI MADEN SAHİBİNE BİLDİRECEK * KAZA OLASILIĞININ GÖRÜLDÜĞÜ HALLERDE GEREKLİ ÖNLEMLERİ ALACAK * KAZA MEYDANA GELDİĞİNDE İSE DURUMU DERHAL HÜKÜMETE BİLDİRMEKLE YÜKÜMLÜ TUTULUYOR * AYRICA, NİZAMNAMEDE MADEN İŞLETENLERİN, MADENDE BİR ECZANE VE HEKİM BULUNDURMA ZORUNLULUĞUNA * KAZAYA UĞRAYAN İŞÇİ VE AİLESİNE TAZMİNAT ÖDENMESİNE

20 TÜRK HUKUKUNDA (3) ( ) EREĞLİ HAVZAİ FAHMİYESİ MADEN AMELESİNİN HUKUKUNA MÜTEALLİK KANUN * GÜNLÜK ÇALIŞMA SÜRESİ 8 SAATLE SINIRLANDIRILMIŞ * MADEN OCAKLARINDA 18 YAŞINDAN KÜÇÜK İŞÇİLERİN ÇALIŞTIRILMASI * KAZAYA UĞRAYAN İŞÇİLERİN TEDAVİ ETTİRİLMESİ, ECZANE VE HEKİM BULUNDURULMASI MECBURİYETİ * KAZAYA UGRAYAN İŞÇİYE VEYA AİLESİNE TAZMİNAT ÖDENMESİ * KAZANIN KÖTÜ YÖNETİM YA DA BİLİMİN GEREKTİRDİĞİ İŞ GÜVENLİĞİ ÖNLEMLERİNİN ALINMAMASI NEDENİYLE MEYDANA GELMESİ HALİNDE CEZAİ YAPTIRIM ÖN GÖRÜLMÜŞTÜR * İŞYERİNDE SAĞLIK KURALLARINA UYMAYAN MADENCİLERİN RUHSATNAME VE İMTİYAZLARININ FESİH OLUNACAĞI ÖN GÖRÜLMÜŞTÜR.

21 TÜRK HUKUKUNDA (4) / 394 HAFTA TATİLİ KANUNU / BORÇLAR KANUNU / 1580 BELEDİYELER KANUNU / 1593 UMUMİ HIFZISIHHA KANUNU / 3008 İŞ KANUNU * /12245 Fazla Saatlerle Çalışma Nizamname /14637 Günde Ancak Sekiz Saat veya Daha Az Çalışılması İcap Eden İşler Hakkında Nizamname /15156 İşçilerin Sağlığını Koruma ve İş Emniyeti Nizamnamesi /20738 İş Müddetleri Nizamnamesi /7896 Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğü /15556 Parlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde Alınacak Emniyet Tedbirleri Hakkında Tüzük /922 Maden İşletmelerinde Alınacak Emniyet Tedbirleri Hakkında Tüzük

22 TÜRK HUKUKUNDA (5) / 4841 ÇALIŞMA BAKANLIĞI KURULUŞ KANUNU / 4792 İŞÇİ SİGORTALARI KURUMU KANUNU /4792 İŞ KAZALARIYLA MESLEK HASTALIKLARI VE ANALIK SİGORTALARI KANUNU / 5690 SANAYİ VE TİCARETTE İŞ TEFTİŞ KANUNU / 5953 BASIN MESLEĞİNDE ÇALIŞANLARLA ÇALIŞTIRANLAR ARASINDAKİ MÜNASEBETLERİN TANZİMİ HAKKINDA KANUN / 854 DENİZ İŞ KANUNU / 6309 MADEN KANUNU / 1475 İŞ KANUNU