KILIÇ DENİZ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ İHRACAT İTHALAT VE TİC. A.Ş.

Transkript

1 KILIÇ DENİZ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ İHRACAT İTHALAT VE TİC. A.Ş. AĞ KAFESLERDE SU ÜRÜNLERİ YETİŞTİRME TESİSİ-I ÇEVRESEL ETKİ DEĞERLENDİRMESİ RAPORU Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevkii Nihai ppm kirlilik önleme ve yönetimi dan. müh. inş. taah. san. ve tic. ltd. şti. Mustafa Kemal Mah. Dumlupınar Bulvarı No:266, Tepe Prime İş Merkezi, B-85, Çankaya/ ANKARA Tel: (312) Fax: (312) e-posta: Yeterlik Belge No: 33 ANKARA OCAK 2014

2 Proje Sahibinin Adı: Adresi : Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi Milas-Bodrum Karayolu 18. Km Kemikler Köyü Mevkii Milas-MUĞLA / TÜRKİYE Telefon Numarası : 0 (252) Faks Numarası : 0 (252) Projenin Adı : Proje Bedeli : Proje İçin Seçilen Yerin Açık Adresi (İli, İlçesi, Mevkii) : ,19 TL Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevkii Proje İçin Seçilen Yerin Koordinatları, Zone : Projenin ÇED Yönetmeliği Kapsamındaki Yeri (Sektörü, Alt Sektörü) nu Hazırlayan Kuruluşun Adı : nu Hazırlayan Kuruluşun Adresi, Telefon ve Faks Numaraları : nu Hazırlayan Kuruluşun Yeterlik Belgesi No su, Tarihi: UTM 6 DERECE ED-50 Zone: S 35 Dom: 27 Nokta COĞRAFİ KOORDİNATLAR Datum: WGS-84 Y (Sağa) X (Yukarı) Enlem Boylam No , , " " , , " " , , " " , , " " Alan: m 2 Söz konusu tesis, tarih ve sayılı ÇED Yönetmeliği Ek-I Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi Madde 22, Kültür Balıkçılığı Projeleri (1000 ton/yıl ve üzeri üretim) kapsamında yer almaktadır. PPM Kirlilik Önleme ve Yönetimi Dan. Müh. İnş. Taah. San. ve Tic. Ltd. Şti. Mustafa Kemal Mah. Dumlupınar Bulvarı No: 266, Tepe Prime İş Merkezi, B-85, Çankaya/ANKARA Tel No: (312) (312) Faks No: (312) Belge No: 33 Tarih: Raporun Hazırlanış Tarihi: Ocak 2014

3 İÇİNDEKİLER Sayfa İÇİNDEKİLER... i TABLOLAR LİSTESİ... vi ŞEKİLLER LİSTESİ... viii EKLER... ix KISALTMALAR... x BÖLÜM I: Projenin Tanımı ve Amacı: Proje Konusu, Faaliyetin Tanımı, Hizmet Amaçları, Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi, Gerekliliği, Kafes Tipi ve Kapasitesi, Kafeslerin Kaplayacağı Alan ve Projenin Ne Kadarlık Alanda Gerçekleştirileceği, Stoklama Yoğunluğu, Yöreye Sağlayacağı Faydalar, Ekonomik Ömrü Gibi Hususların Ayrıntılı Açıklanması Projenin Fayda Maliyet Analizi Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Kafeslerin Adetleri, Ebatları, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanının Harita Üzerinde Koordinatlarıyla İşaretlenerek Gösterimi.) Yer Bulduru Haritası, Faaliyet Alanı ve Çevresinin Panaromik Fotoğrafları, (Tesise Ait Deniz Ortamındaki Fotoğraflarda Sınırlarının Şamandıralarla Çizilmiş Olduğunun Gösterilmesi) Varsa, Projeye Konu Olan Bölgenin En Son Onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/ (Aslı Gibidir Onaylı), Plan Notları, Lejand Paftasından Bir Örnek ve Bu Planlar Üzerinde Tesis Yerinin Gösterimi ve Ayrıca Raporun İlgili Bölümünde Bu Hususlara Yer Verilmesi. (Onaylı Bir Planının Olmaması Durumunda da Faaliyet İçin Kullanılacak, Yeri Ölçekli Harita Üzerinde Açıkça Gösterilmeli ve Ayrıca Faaliyet Alanının Mücavir Alan Sınırları İçerisinde Olup Olmadığı Belirtilmelidir.) Faaliyet Alanının Halihazır Harita Üzerinde İşaretlenerek Yakınında Bulunan Yerleşimlerin Belirtilmesi Faaliyet Alanını Merkez Alan 1 Km lik Yarıçaplı Alanın İşaretlenmesi, Var İse 1/ ve 1/5.000 lik Halihazır Harita Üzerinde Faaliyet Alanı Merkezli 1 Km lik Yarıçap Alanını Kapsayan Arazinin Gösterilmesi ve Bu Alan İçin, Köy Yerleşik Alanları ve İşletmeleri Gösterir Analiz Paftasının, Ulaşım Ağının Gösterir Analiz Paftasının, Bütün Bu Unsurların (Plaj, Liman, İskele Vb.) Bir Arada Olduğu Sentez Paftasının Hazırlanarak Rapor Ekine Konulması BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) i

4 (Proje İçin Seçilen Yerin ve Projeden Etkilenecek Alanların ve Ortamların, Etkileyecek Parametreler Dikkate Alınarak Ayrı Ayrı Belirlenmesi, ) Proje İçin Seçilen Yerin ve Projeden Etkilenecek Alanların-Ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı: ) Deniz ve Kıyı Kullanımı: Deniz, Kıyılar ve Yakın Çevresinde Mevcut Kullanım Durumu ve Özelliklerinin Açıklanması, Mevcut Kullanımlar (Tarım, Orman, Turizm, Sanayi, Rekreasyon, Ulaşım, Limanlar, Su Kaynakları, Mevcut Koruma Statüleri ) Gelişme Potansiyeli Çevresinde Bulunan Benzer Tesislerin Olması Durumunda Bu Tesislerin Kapasiteleri, Proje Alanına Olan Uzaklıkları Kullanılacak Deniz Alanına İlişkin Özelliklerin Açıklanması (Derinlik, Jeolojik Yapısı, vb.), 1/1000 Ölçekli veya 1/ veya 1/ Ölçekli Detay Batimetri Haritası ) Türler ve Ekosistemler: Proje İçin Seçilen Yer ve Etki Alanı İçindeki Ekosistemler ve Ekosistemlerdeki Türler, Flora-Fauna Türleri, Sınıflandırılması, Yaşama Ortamları (Beslenme veya Üreme Alanları), Popülasyon Yoğunlukları, Endemik, Nadir, Nesli Tehlikede, Tehlike Dışı vb. Kategorilerinin Belirtilmesi (Deniz Ortamındaki Yapılan Araştırmalar Dikkate Alınarak) 33 3) Deniz Ortamındaki Akıntı Durumu ve Meteorolojik Veriler: Meteorolojik Durum: Meteorolojik Özelliklerin Açıklanması (Bölgenin Genel İklim Koşulları, Basınç, Sıcaklık, Yağış, Rüzgar (Esme Sayılarına Göre Mevsimlik, Yıllık Rüzgar Diyagramları, Hakim Rüzgar Yönü), Nem, Buharlaşma Dağılımları, Aylık Sıcaklıkların Maksimum, Minimum ve Ortalama Değerleri, Deniz Suyu Sıcaklıkları, Meteorolojik Parametre Dağılımlarının Tablo, Grafik ve Metin Olarak İfade Edilmesi) Bölgenin Akıntı Sirkülasyonu Ölçüm Sonuçları ve Yorumlarına İlişkin Detay Bilgilerin Hazırlanması, Deniz Suyu Analizlerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 4 e Göre Mevsimsel Olarak Yapılması Hava Kalitesi ve Gürültü: Hava Kalitesinin Mevcut Durumu, Ortalama Ve Maksimum Gürültü Seviyeleri. (Tekneler, Motorlar, Jeneratörler vb.) ) Deniz Trafiği Açısından Önemi, Uygunluğu: Deniz Trafiği (Seyri Sefer) Kıyılardaki Olası Durumlar ) Sosyo-Ekonomik Özellikler: Faaliyetin Sosyo-Ekonomik Etkilerinin Araştırılması (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler, Ekonomik Gelişim Trendi, İşsizlik Vb.). Faaliyet Alanında ve Bölgedeki Nüfus Yoğunlukları, Yerleşim Bölgelerinin Faaliyet Alanından Uzaklıkları, Faaliyetin Kurulması İle Etkilenecek Alandaki, Ev, İşyeri ve Sanayi Tesislerinin Sayı ve Çeşitlerinin Belirtilmesi.) ) Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresi İle İlgili Diğer Özellikler: Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar), ii

5 - Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, 7/16349 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı İle Sınırlandırılmış Alanlar Vb.) BÖLÜM III: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER A) FAALİYET ALANININ HAZIRLANMASI, İNŞAAT AŞAMASINDAKİ FAALİYETLER, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER; ) Yetiştirilecek Su Ürünlerine, Kullanılacak Su Kaynağına ve Şekillerine Bağlı Olarak Yapılacak Kafeslerin Özellikleri, Adetleri, Derinlikleri, Bu Kafeslerin Yapımı İçin Gerekli İşlemlerden; Faaliyet Alanının Hazırlanması ve İnşaat Aşamasında Faaliyet Sahasında Yapılacak İşler; Nerelerde, Nasıl ve Ne Kadar Alanda Yapılacağı, ) Tesisin deniz kıyısına olası etkileri, ) Proje kapsamında herhangi bir amaçla kazı, dolgu ve dip taraması işlemleri nedeniyle oluşacak maddelerin miktarları ve bertaraf yöntemleri, (iskele, barınak dahil) ) Faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat aşamalarında zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.) proje için seçilen yer ve etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi, ) Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanlarının faaliyet yeri ve çevresinde yer alması durumunda yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki muhtemel etkilerinin irdelenmesi. (varsa alana ilişkin daha önce alınmış Koruma Kurulu Kararlarından bahsedilmesi Sayılı Kanun ile değişik; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Valıklarını Koruma Kanunu ve konuya ilişkin olarak alınmış Sit Alanlarındaki Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Tesislerine İlişkin ve Doğal Tabii Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları ile ilgili olan Yüksek Kurulu İlke Kararlarına uygun biçimde projenin nasıl geliştirileceğinin tanımlanması.) ) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında oluşacak katı atıkların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, ) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında kullanılacak alet ve ekipmanlar ve bu ekipmanlarla yapılacak işlerden dolayı oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler B) PROJENİN İŞLETME AŞAMASINDAKİ FAALİYETLER, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER; ) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak hammaddenin/yavruların temini, üretilen ürünler, kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel, kimyasal özellikleri, miktarları ve veriliş yöntemleri.) ) İşletme sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri, tesisin yem ve ilaç depolarının nerede yer alacağı ) Su ürünlerinin üreme periyodunu etkileyen faktörler, planlanan üretim miktarı için gerekli yem, yemin depolanma durumu, vitamin ihtiyacı, birim metrekarede elde edilebilecek su ürünleri miktarı ve hasat durumu ) Üretimde kullanılan yemlerin özellikleri, besleme tekniği, şekilleri, her bir balık türünün yemi kullanma oranları, ortaya çıkan atık miktarı ve su ortamı üzerinde fiziksel ve kimyasal olası etkileri (PH, ötrifikasyon, ışık şiddeti, geçirgenliği vb.) ve su kirliliğine sebep iii

6 olunmaması açısından yemlemede dikkat edilmesi gereken hususlar, akıntı yönü, akıntı hızı, derinlik dikkate alınarak kirlilik yükünün olası dağılımı (Fazla yem, dışkı miktarı dikkate alınarak çökelme ve akıntı hızı göz önünde bulundurularak kirliliğin dağılımının belirtilmesi, yem ve dışkının kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak suda çözünen veya dip sedimente eklenen miktarların açıklanması.), ) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojiler, proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi, ) Proje alanından alınan deniz suyunun mevcut durumunun belirlenmesi için Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında yapılacak analizlerin nda belirtilmesi ) 1380 sayılı Su ürünleri Kanunu ve Yönetmeliği nde Ek-5 de yer alan alıcı ortam değerlerinin sağlanması hususunun ÇED raporunda yer alması ) Proje kapsamındaki tüm ünitelerin özellikleri, hangi faaliyetlerin hangi ünitelerde gerçekleştirileceği, kapasiteleri, stoklama yoğunluğu (Ayrı olarak alt başlıklar halinde verilmeli). (Tesis projesine uygun 1/500 Ölçekli Vaziyet Planı veya 1/250 ölçekli rapor ekinde yer almalıdır.) ) Su ürünlerinde ortaya çıkan hastalıklar ve bu hastalıklara karşı alınacak önlemler. Kullanılan ilaçların olası etkilerinin değerlendirilmesi ve balık ölümlerinde yapılacak işlemler, ) Kafes ve ağların temizlik ve dezenfekte edilmesinde kullanılan temizlik ve dezenfektanlar, bunların etken maddeleri, uygulama yöntemleri (hijyen planı) ve ortama etkileri, nerede yapılacağı, ) Faaliyet alanında Kafes ve ağlar üzerinde denizdeki akıntının ve dalgalanmaların etkileri, ) Hasat zamanına gelen su ürünlerinin nakil işleminin nasıl yapılacağı ve hangi ekipmanların kullanılacağı, özellikleri, muhafaza ve pazarlama şartları ) Üretimde verimliliğin sağlanması ve su ürünlerinde meydana gelebilen hastalıklara karşı, çalışan personel eğitimi ve iş güvenliği için alınacak tedbirler ve yapılacak çalışmalar, (Tesiste çalışacak personel sayısı da verilmelidir) ) Tesisin faaliyeti sırasında her bir üniteden oluşacak katı atık, kıyıda evsel katı atık miktarları (tesisten kaynaklanan) ve özellikleri, depolama/yığma, bertarafı işlemleri ) İşletme esnasında faaliyet ünitelerinde kullanılan alet ve ekipmanlardan kaynaklanacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler ) İşletme aşamasında yapılacak işlerden dolayı zarar görebilecek flora-fauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.), proje için seçilen yer ve faaliyetin etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi açıklanmalıdır ) Faaliyet için önerilen koruma bandı mesafesi ve bu bandın oluşturulması için yapılacak çalışmalar, ayrıca koruma ağları kullanımı hususunda bilgiler, ) Projenin, proje alanının yakınında bulunan benzer tesislerle olan etkileşiminin açıklanması, ) Aquatik ortama ait flora ve fauna bilgileri, bu türlerin koruma statülerinin belirtilmesi ve taraf olduğumuz Uluslar arası sözleşme hükümlerine uyulacağının taahhüt edilmesi, ) Sintine sularının ve çöktürme sonucunda oluşan tortuların ne şekilde bertaraf edileceğinin belirtilmesi, teknelerden kaynaklanan sintine sularının geri kazanımı veya iv

7 bertarafı ile ilgili Atık Alım Yönetmeliği nde belirtilen hususlara uygunluğun yerine getirilmesi, ) Hasat sonucu ortaya çıkacak atıkların bertarafında uygulanacak yöntemlerin açıklanması, C) İŞLETME FAALİYETE KAPANDIKTAN SONRA OLABİLECEK VE SÜREN ETKİLER VE BU ETKİLERE KARŞI ALINACAK ÖNLEMLER; Mevcut çiftliğin taşınması sonrası eski alanın durumunun irdelenmesi ve rehabilitasyonu. Taşınılması planlanan yeni alanda; tesisin ilerde işletilmesine son verilmesi durumuna yapılacak rehabilitasyon çalışmaları, Mevcut su kaynaklarına etkiler D) ACİL MÜDAHALE PLANI VE İZLEME PROGRAMI; Faaliyetin inşaat, işletme ve işletme sonrası için önerilen izleme programı ve doğal afet ve kaza, sabotaj ve benzeri durumlarda uygulanacak müdahale planı. İşçi sağlığı ve iş güvenliği açısından alınacak önlemler. Toplu halde balık ölümlerinin olması halinde alınacak önlemler ve bunların nasıl bertaraf edileceği. Deniz ortamındaki kirlilik düzeylerinin analiz ve ölçümlerle takibi (deniz yüzeyi ve deniz dibi.) izleme çalışmasında Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Tablo 3 ve Tablo 4 te belirtilen kriterler doğrultusunda yapılacağının ve sonuçlarının Valilik ve Bakanlığa bildirileceğinin belirtilmesi E) PROJE ALTERNATİFLERİ, (Bu bölümde, yer, üretim tekniği, alınacak önlemlerin alternatiflerinin karşılaştırılması yapılacak ve proje kapsamındaki alternatifler arası seçimler ve bu seçimlerin nedenleri) belirtilecektir.) F) SONUÇLAR (Yapılan tüm açıklamaların özeti, projenin önemli çevresel etkilerinin sıralandığı ve projenin gerçekleşmesi halinde ne ölçüde başarı sağlanabileceğinin belirtildiği genel bir değerlendirme ve taahhütler) EKLER NOTLAR VE KAYNAKLARI ÇED RAPORUNU HAZIRLAYANLARIN TANIMI v

8 TABLOLAR LİSTESİ Sayfa Tablo Balık Çiftliği Kurulamayacak Hassas Alan Niteliğindeki Alanlara Ait Parametre ve Kriterler... 2 Tablo Tesisin Kurulacağı Deniz Ortamına Ait Akıntı Ölçüm Sonuçları... 2 Tablo Ötrofikasyon Riski Skalası... 2 Tablo Mevcut Durum Trix İndeksi Analizleri... 3 Tablo Kültür Balıkları Üretim Miktarları... 5 Tablo Antalya İli Su Ürünleri İstatistiği (Avcılık ve Yetiştiricilik)... 6 Tablo Deniz Yetiştiricilik İşletmelerinin İller Bazında Dağılımı... 7 Tablo Yılları Su Ürünleri Üretimi... 7 Tablo Su Ürünleri Değerlendirme Şekli... 8 Tablo İlçelere Göre, Su Ürünleri Üretimi 2008 (kg) Tablo Kullanılacak Malzemenin Maliyet Tutarları Tablo Kullanılacak Alet-Ekipman Adet ve Fiyatları Tablo Beklenmeyen Giderler Tablo Yem Giderleri Tablo Yem Katkı Maddeleri, İlaçlar ve Aşı Fiyat Bilgileri Tablo Damızlık, Yumurta ve Yavru Giderleri Tablo Personel Giderleri Tablo Pazarlama Giderleri Tablo Bakım Onarım Giderleri Tablo Amortisman Giderleri Tablo Faaliyete Ait Bütün Giderler Tablo Giderlerin Yıllara Göre Dağılımı Tablo İşletme Giderlerinin Yıllara Göre Dağılımı Tablo Yatırım Giderlerinin Yıllara Göre Dağılımı Tablo Finansman Kaynaklarının Yıllara Göre Dağılımı Tablo Proje Gelirlerinin Yıllara Göre Dağılımı Tablo Proforma Gelir - Gider Tablosu Tablo Fonların Akış Tablosu Tablo Proje Nakit Akım Analizi Tablo Fayda Masraf Oranı Tablo İç Karlılık Oranı Tablo H.D.P.E. Kafeslere Ait Keşif Özeti Tablo Faaliyet Alanına Ait Koordinatlar Tablo H.D.P.E. Kafeslere Ait Bilgiler Tablo Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Deniz Suyunun Genel Kalite Kriterleri Tablo Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları ( Yılı) Tablo İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması (2011) Tablo Antalya İli İşgücü Göstergeleri (15+ yaş) Tablo Gazipaşa İlçesi Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Nüfus ( 6 +yaş ) Tablo Gazipaşa-Anamur Kıyıları Önemli Doğa Alanı (ÖDA) Tablo Gazipaşa-Anamur Kıyıları ÖDA Endemik ve Dar Yayılışlı Flora ve Fauna Türleri Tablo 3.a Büyütme Yemleri ve Yemleme Oranları vi

9 Tablo 3.b Ekstrude Balık Yemi Özelliği Tablo 3.b Ekstrude Balık Yemi İçeriği Tablo 3.b Projede Kullanılacak Alet Ekipman Tablo 3.b Birim Alandan Alınabilecek Ürün Tablo 3.b Yemdeki Azot ve Fosforun Ortama Karışım Oranları Tablo 3.b Projede Balıklara Verilen Azot ve Fosforun Ortalama Karışım Oranları Tablo 3.b Tesiste Gerçekleşecek Yaklaşık Levrek Ölümü Tablo 3.b Tesiste Gerçekleşecek Yaklaşık Çipura Ölümü Tablo 3.b Proje Alanında Muhtemel Gürültü Kaynakları ve Gürültü Düzeyleri Tablo 3.b Faaliyet Sahasındaki Çalışacak İş Makineleri İçin 4 Oktav Bandında Ses Basıncı Düzeyi Tablo 3.b Mesafelere Göre Her Bir Oktav Bandı İçin Atmosferik Yutuş Hesabı Tablo 3.b Faaliyet Sahasında Mesafelere Göre 4 Oktav Bandı İçin Net Ses Düzeyi. 106 Tablo 3.b Düzeltme Faktörleri Tablo 3.b Düzeltilmiş Net Ses Basıncı Düzeyi Tablo 3.b Bütün Gürültü Kaynaklarının 4 Oktav Bandında Mesafelere Göre Toplam Ses Düzeyi Tablo 3.d. 1. İşletme Aşamasında Deniz Ortamındaki Kirlilik Düzeylerinin İzlenmesi İçin Gerekli Parametreler vii

10 ŞEKİLLER LİSTESİ Sayfa Şekil Yıllara Göre İç Sularda, Denizde ve Toplam Kültür Balığı Üretim Eğrisi... 5 Şekil Bazı Balık Türlerine İçin Yıllara Göre Kültür Balığı Üretim Eğrisi... 6 Şekil Yılı Avlanan Deniz Ürünleri Miktarları... 8 Şekil Ağ Kafes Görüntüsü Şekil Yaklaşık Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf Şekil Kıyıya Ait Bir Fotoğraf Şekil Projenin Gerçekleştirileceği Deniz Alanından Kıyıyı Gösterir Bir Fotoğraf Şekil Antalya İli Arazi Dağılımı Şekil Antalya İl ine Ait Deprem Haritası Şekil Statülü Alanları Gösterir Harita Şekil Avlakları Gösterir Harita Şekil 3.b Ekstrude Yem Şekil 3.b Otomatik Yemleme Sistemi Şekil 3.b Nitrojen ve Fosforun Kütle Denkliği Şekil 3.b Ton Balık Karşılığında Ölçülen kg Cinsinden Nitrojen ve Fosfor Değerleri 72 Şekil 3.b kg Çipura Yetiştiriciliğinde Balıkta Tutulan ve Ortama Giren Fosfor ve Nitrojen Miktarları Şekil 3.b MED-POL Faz IV Programı 2007 Yılı Ege Denizi Güllük Körfezi Örnekleme Noktalarının Konumları Şekil 3.b Kafeslerden Gelen Atığın Su İçerisindeki Yolları (Barg,1992) Şekil 3.b Kafeslerin Altında Organik Girdinin Etkilemiş Olduğu Zonlar Şekil 3.b Yemden Alınan Enerjinin Dönüşümü Şekil 3.b Yunanistan, Zarakes Bölgesinde Kıyıya Yakın Konumda Su Ürünleri Tesislerine Ait Uydu Görüntüsü Şekil 3.b Fransa Akdeniz Kıyılarında Tatil Merkezlerinin Bulunduğu Bölgede Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Şekil 3.b İspanya, Vigo Bölgesinde Kıyıya Yakın Mesafede Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Şekil 3.b Japonya, Kuzura Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Şekil 3.b Proses Akım Şeması Şekil 3.b Yüzer Platform (Barch) Sistemi Şekil 3.b Ağ Kafes Görüntüsü Şekil 3.b Vinçli Tekneyle Hasat Şekil 3.b Faaliyet Sahasında Mesafeye Bağlı Olarak Gürültü Seviyeleri Şekil 3.b Kafes Altındaki Organizma Gruplarına Göre Zon Dağılımı viii

11 EKLER Ek 1 Ek 2 Ek 3 Ek 4 Ek 5 Ek 6 Ek 7 Ek 8 Ek 9 Ek 10 Ek 11 Ek 12 Ek 13 Ek 14 Ek 15 Ek 16 Ek 17 Ek 18 Ek 19 Ek 20 Ek 21 Ek 22 Yer Bulduru Haritası 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita 1/1.000 Ölçekli Vaziyet Planı ve Kafes Detay Planı Fotoğraflar ve Uydu Görüntüleri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Su Ürünleri Genel Müdürlüğü Yazısı Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Yazısı 1/ Ölçekli Batimetri Haritası Antalya-Burdur-Isparta Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejantı ve Plan hükümleri En Yakın Yerleşimlerin Gösterildiği Topoğrafik Harita 1 km Yarıçaplı Alan ve En Yakın Yerleşimlerin Gösterildiği Harita Benzer Tesisleri Gösterir 1/ Ölçekli Topoğrafik Harita Akıntı Ölçüm Raporu Triks İndeksi Analizleri Yüzme Suyu Kalitesi Yönetmeliği Yüzme Suyu Analizleri Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 4 Analizleri Gazipaşa Meteoroloji İstasyonu Verileri Alanya Su Ürünleri Kooperatifi Yazısı Alanya Belediyesi Atık Yazısı Yem Torbaları Kabul Yazısı Alanya Marina Sintine Atığı Kabul Yazısı Yem İçeriği Yazısı Proje Alanı ve Yakın Çevresine Ait Flora-Fauna Envanteri ix

12 KISALTMALAR AMP Bkz BOI CITES ÇED dba ha Hz IUCN kg KOI km L m MAK mm MW m/s m 2 NO x sa s SKKY TL TÜİK USEPA Acil Müdahale Planı Bakınız Biyolojik Oksijen İhtiyacı Nesli Tehlikede Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme Çevresel Etki Değerlendirmesi A-Ağırlıklı desibel Hektar Hertz Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi Kilogram Kimyasal Oksijen İhtiyacı Kilometre Litre Metre Merkez Av Komisyonu Milimetre Mega Watt Metre/saniye Metrekare Azot oksitler Saat Saniye Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği Türk Lirası µ mikro Türkiye İstatistik Kurumu Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı x

13 BÖLÜM I: 1. Projenin Tanımı ve Amacı: Proje Konusu, Faaliyetin Tanımı, Hizmet Amaçları, Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi, Gerekliliği, Kafes Tipi ve Kapasitesi, Kafeslerin Kaplayacağı Alan ve Projenin Ne Kadarlık Alanda Gerçekleştirileceği, Stoklama Yoğunluğu, Yöreye Sağlayacağı Faydalar, Ekonomik Ömrü Gibi Hususların Ayrıntılı Açıklanması. Proje Konusu Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi İhracat İthalat ve Ticaret A.Ş. tarafından Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü Zeytindökme Tepesi Mevkii nde yer alan m 2 lik deniz yüzeyinde, ağ kafeslerde çipura ve levrek yetiştirme tesisi (Ağ Kafeslerde Su Ürünleri Yetiştirme Tesisi-I) kurulması ve işletilmesi planlanmaktadır. Tesiste tonu levrek, 750 ton u çipura olmak üzere toplam ton/yıl su ürünleri üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Planlanan su ürünleri yetiştirme tesisi, Mülga tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Madde 21, Kültür Balıkçılığı Projeleri (1000 ton/yıl ve üzeri) kapsamında değerlendirilmiş olup bu doğrultuda ÇED başvurusu yapılmıştır. Söz konusu faaliyet tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği Çevresel Etki Değerlendirmesi Uygulanacak Projeler Listesi (Ek-I) in 22. Maddesi Kültür Balıkçılığı Projeleri (1.000 ton/yıl ve üzeri) kapsamında yer almaktadır. Proje kapsamında su ürünleri yetiştirme tesisi faaliyetinden kaynaklı meydana gelecek çevresel etkilerin değerlendirilmesi amacıyla işbu hazırlanmıştır. Faaliyetin gerçekleştirileceği alanın en yakın deniz kıyısına uzaklığı 1,25 km (0,68 deniz mili) dir. Diğer parametreler Tablo de verilmiştir. Proje alanına ait koordinatlar Tablo de verilmiştir. Aynı bölgede yine Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi İhracat İth. ve Tic. A. Ş. tarafından aynı kapasitede m 2 alan üzerinde söz konusu proje alanının yaklaşık m güneydoğusunda I kurulacaktır. Ağ Kafeslerde Su Ürünleri Yetiştirme Tesisi I faaliyetinin çevresel etkileri değerlendirilirken söz konusu planlanan diğer faaliyetin çevresel etkileri ile birlikte kümülatif değerlendirmeler yapılmıştır. Faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan alan hassas alan kapsamında değildir, ancak koy ve körfez kapsamında değerlendirilmektedir. Bu sebeple, projenin tüm aşamalarında, Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ hükümlerine uyulacaktır. Tebliğde belirtilen Balık Çiftliği Kurulamayacak Hassas Alan Niteliğindeki Alanlara Ait Parametre ve Kriterler Tablo de verilmiştir. 1

14 Tablo Balık Çiftliği Kurulamayacak Hassas Alan Niteliğindeki Alanlara Ait Parametre ve Kriterler Parametre Kriter Derinlik 30m Kıyıdan Uzaklık 0.6 deniz mili Akıntı Hızı* 0.1 m/sn *Akıntı hızı tesisin yanında; rüzgar hızının m/sn olduğu sakin, esintili ve hafif rüzgarlı hava şartlarında 5 metre derinlikte 24 saat süre ile ölçülür. Ancak rüzgar hızının düşük olduğu sakin ve/veya esintili hava şartlarının bulunduğu durumlarda ölçüm yapılması tercih edilir. Tablo Tesisin Kurulacağı Deniz Ortamına Ait Akıntı Ölçüm Sonuçları Proje Alanının Bulunduğu Deniz Ortamının Derinliği En Yakın Kıyıya Uzaklık Etkin Akıntı Yönü Akıntı Hızı Ortalama 49,3 m 1,25 km (0,68 deniz mili) Ortalama 197,82 0, Güney-Güneydoğu 0,112 m/s Su ürünleri yetiştirme tesisi için yerinde yapılan ölçümlere ait Akıntı Ölçüm Raporu Ek- 12 de verilmiştir. Hazırlanan ölçüm raporunda balık çiftliğinin en yakın kıyıya olan uzaklığının 1,25 km (0,68 deniz mili) olduğu belirtilmiştir. Bu değer tebliğde öngörülen kıyıdan minimum 0,6 deniz mili uzakta olma zorunluluğunu sağlamaktadır. İşletmenin planlandığı bölgede su derinliğinin 49,3 m olduğu bildirilmiştir. Bu derinlikte tebliğde belirtilen minimum 30 m derinlik şartını sağlamaktadır. Ayrıca, projenin planlandığı bölgede yapılan akıntı hızı ölçümünde akıntı hızının ortalama 0,112 m/sn olduğu bildirilmiştir. Bu değer tebliğde belirtilen 0,1 m/sn değerinden yüksektir tarih ve sayılı Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ gereğince, işletmenin kıyıya olan mesafesi, su derinliği ve akıntı hızı değerlendirildiğinde, belirtilen ve istenen asgari şartlar sağlanmaktadır. Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğin 5. maddesine göre TRIX indeksi analizleri her yılın Mayıs ve Ağustos aylarında olmak üzere yılda iki kez yaptırılacak ve sonuçları her yılın Eylül ayı sonu itibariyle değerlendirilmek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığı na rapor edilecektir. TRIX indeksine göre belirlenen ötrofikasyon riski skalası aşağıdaki tabloda verilmektedir. Tablo Ötrofikasyon Riski Skalası TRIX İndeksi (Tİ) Açıklama Tİ < 4 Ötrofikasyon Riski Yok 4 Tİ 6 Ötrofikasyon Riski Yüksek Tİ > 6 Ötrofik Su ürünleri yetiştirme tesisinin planlandığı alan için mevcut durum TRIX indeksi analizleri yapılmış olup sonuçlar Ek-13 de ve aşağıdaki tabloda verilmiştir. 2

15 Tablo Mevcut Durum Trix İndeksi Analizleri Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarı tarafından yapılan analizler sonuçlarına göre, mayıs ayı için trix indeksi ortalama 3,2, ağustos ayı için ortalama 3,6 olup tesisin planlandığı alanda Tablo e göre ötrofikasyon riski yoktur. Projenin gerçekleşeceği alana ilişkin, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğ ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ kapsamında yükümlü olunan analizler yaptırılacaktır. Bu doğrultuda analizler yapılmadan en az 15 gün önce İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü bilgilendirilecektir. Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğ İzleme sonuçlarını içeren raporlar, Üniversitelerin konu ile ilgili uzman birimlerine hazırlatılacaktır. Tebliğde verilen parametrelere göre dip çökeltisinde ve bu Tebliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen parametrelerin (makro bentik flora ve fauna türleri ile birlikte Beggiatoa bakterilerinin dağılımı (Standart Metod No: 9240) ölçümü) Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca yetki verilen Üniversiteler ile özel veya kamu kurum ve kuruluş laboratuvarlarında üç yılda bir Ağustos ayında yapılan ölçüm ve analizlerin karşılaştırılması neticesinde (% li ifadelerle) hazırlanan değerlendirme raporu, her yılın Aralık ayı sonuna kadar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne yazılı ve elektronik ortamda sunulacaktır. Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ kapsamında analizler yapılacaktır. Seçilen referans noktasında numune alma, saklama ve analiz yöntemleri ile ilgili olarak Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği hükümlerine uyulacaktır. Proje alanı, 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Geçici Madde 12- (1) 1/1/2016 tarihine kadar, Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan deniz ve içsularda veya bu yerlerden su alınarak 3

16 karada yapılacak su ürünleri üretim tesislerinde veya bu alanları ıslah etmek suretiyle projeye dayalı olarak yapılacak su ürünleri yetiştiriciliği yatırımlarında ihtiyaç duyulan su ve su alanları ile deniz ve içsulardaki su ürünleri istihsal hakkının kira teknik şartları, süreleri ve yıllık bedelleri, üretim yerlerinin özellikleri dikkate alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca tespit edilir. Bu yerler, gerçek veya tüzel kişilere, gelirleri il özel idarelerine ait olmak üzere, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından kiraya verilir. Projeli olarak yapılacak yatırımlarda ihtiyaç duyulacak karasal alanların kiralama işlemleri fıkra hükümleri çerçevesinde taşınmazın maliki kuruluş tarafından yapılır. Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kiralama işlemleri sonuçlandırılan veya devam eden dosyalar, bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip, üç ay içerisinde kiralamanın yapıldığı kurum tarafından Tarım ve Köyişleri Bakanlığına teslim edilir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, bu yerlerin kira teknik şartlarını, sürelerini ve yıllık bedellerini, üretim yerlerinin özelliklerini ve kiracıların müktesep haklarını dikkate alarak, yeniden belirler. Bu maddenin uygulanmasına ve kiralamalara ilişkin usul ve esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. hükmü gereği, geliri il özel idaresine ait olmak üzere, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan kiralanacaktır. Faaliyetin Tanımı Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevkii nde Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından m 2 lik alanda tonu levrek, 750 tonu çipura olmak üzere toplamda ton/yıl su ürünleri üretiminin gerçekleştirilmesi planlanmaktadır. Söz konusu projeye ilişkin Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü tarafından uygun görüş verilmiş olup, uygunluk yazısı Ek- 5 te verilmiştir. Ayrıca, faaliyet alanı T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı tarafından incelenmiş, seyir emniyeti ve deniz güvenliği açısından herhangi bir sakınca yaratmadığı kararına varıldığı bildirilmiştir (Bkz. Ek-6). Proje kapsamında yılda ton balık yetiştirilecek olup bu miktarın tonu levrek, 750 tonu çipura olacaktır. Balık yetiştiriciliğinde temel girdi canlı yavru balıktır. İhtiyaç olan yavru balıklar deniz balıkları faaliyet sahibine ait Muğla İlinde bulunan kuluçkahanelerinden temin edilecektir. Yavru balıkların nakil işlemi kuluçkahanenin denetimi altında tüm teknik şartlara ve ön hazırlıklara uyularak, en az zaiyat ile gerçekleştirilecektir. Üretim tesisine ulaşan yavru balıkların kafes ortamındaki su sıcaklığı ve oksijen seviyesi eşit hale getirildikten sonra, daha önce hazırlanmış polietilen kafeslere aktarılacaktır. Faaliyet kapsamında 50 m çaplı, 12 adet kafes kullanılacaktır. Hizmet Amaçları Projenin amacı ülkemizdeki toplam balık üretimi içinde kültür balıkçılığının üretim oranını artırarak iç ve dış piyasanın bu yöndeki ihtiyacının karşılanmasıdır. Ayrıca proje ile yöre ekonomisine büyük katkı sağlanması ve işçi istihdamı ile yeni iş olanakları yaratılması planlanmaktadır. 4

17 Projenin Ülke Ekonomisi İçerisindeki Yeri, Önemi, Gerekliliği Ülkemizde kültür balıkçılığı ile ilgili ilk uygulamalar, iç sularda alabalık üretimi için 1970, deniz balıkları üretimi için ise 1980 li yılların ortalarından itibaren başlamıştır yılı verilerine göre iç sularda ton, denizlerde ise ton olmak üzere toplam ton üretim gerçekleşmiştir. Türkiye İstatistik Kurumu nun, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı'nın idari kayıtlarından veri alarak oluşturduğu tablo, kültür balığı üretimi miktar ve yıl olarak aşağıda gösterilmiştir. Tablo Kültür Balıkları Üretim Miktarları Balık türü Toplam İçsu Alabalık Aynalı sazan İç Su Toplamı Deniz Çipura Levrek Deniz Toplamı (Kaynak: TÜİK, 2012) Bu veriler ile oluşturulan yıl ve üretim miktarı grafiği aşağıdaki şekilde hem deniz hem içsu hem de toplam olarak ayrıntılarıyla gösterilmiştir. (Kaynak: TÜİK, 2012) Şekil Yıllara Göre İç Sularda, Denizde ve Toplam Kültür Balığı Üretim Eğrisi 5

18 (Kaynak: TÜİK, 2012) Şekil Bazı Balık Türlerine İçin Yıllara Göre Kültür Balığı Üretim Eğrisi Antalya İl inde 2010 yılında gerçekleştirilen yetiştiricilik üretimi aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Antalya İli Su Ürünleri İstatistiği (Avcılık ve Yetiştiricilik) İstihsal Edilen Tür Üretim Miktarı (Ton) Alabalık (İçsu) Aynalı Sazan (İçsu) 8 Çipura (Deniz) 75 Levrek (Deniz) 241 Toplam (Kaynak: Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektör Raporu, Ankara, 2011) Ülkemizde deniz ürünleri yetiştiriciliği yoğun olarak Ege Denizi nde İzmir-Antalya kıyı şeridinde yoğunlaşmıştır. Karadeniz de ise Orta ve Doğu Karadeniz illeri yetiştiricilik anlamında öne çıkmaktadır. İç sulara bakıldığında işletme sayısı olarak Karadeniz, Doğu Anadolu ve Ege Bölgesi nin ağırlık kazandığı, kapasiteye göre değerlendirildiğinde ise Doğu Anadolu Bölgesi nin % 28 lik oranla birinci sırada yer aldığı, bunu % 17 oranla İç Anadolu Bölgesi nin takip ettiği görülmektedir. 6

19 Tablo Deniz Yetiştiricilik İşletmelerinin İller Bazında Dağılımı (Kaynak: Su Ürünleri Yetiştiriciliği Sektör Raporu, Ankara, 2011) Türkiye, dünyadaki konumu ve ülkemizin üç tarafının denizlerle çevrili bir yarımada oluşu nedeni ile farklı ekolojik özellikte km gibi küçümsenmeyecek bir kıyı şeridine ve 26,15 milyon hektar su alanı ile önemli bir potansiyele sahiptir. Su ürünleri yetiştiriciliği bakımından da gelişmeye müsait şanslı ülkelerden birisidir yılları arasında su ürünleri üretim miktarları ayrıntılı olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Yılları Su Ürünleri Üretimi Yıllar Yetiştiricilik Üretimi Tatlısu Ürünleri Deniz Ürünleri Avlanan Deniz Avlanan Tatlısu Balıkları Ürünleri , , (Kaynak: TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu)) Su ürünleri üretimi 2012 yılında bir önceki yıla göre %8,34 azalarak ton olarak gerçekleşmiştir. Üretimin %48,95 ini deniz balıkları, %12,51 ini diğer deniz ürünleri, %5,6 sını içsu ürünleri ve %32,94 ünü yetiştiricilik oluşturmuştur. Avcılıkla yapılan üretim ton olurken, yetiştiricilik üretimi ise ton olarak gerçekleşmiştir. Yetiştiricilik üretiminin %52,52 si içsularda, %47,48 i denizlerde gerçekleşmiştir. Yetiştirilen en önemli türler içsularda %52,42 ile alabalık, denizlerde %30,84 ile levrek, %14,47 ile çipura olmuştur. 7

20 Avcılığı yapılan deniz ürünleri üretim miktarı bir önceki yıla göre %17,03 oranında azalarak ton olarak gerçekleşmiştir. Deniz ürünleri üretiminde ilk sırayı %41,31 lik oran ile Doğu Karadeniz Bölgesi almıştır. Bu bölgeyi %30,02 ile Batı Karadeniz, %12,26 ile Marmara, %9,41 ile Ege ve %7 ile Akdeniz Bölgeleri izlemiştir. Deniz balıkları içinde önemli olan türlerden hamsi balığı üretimi bir önceki yıla göre %28,23 oranında azalarak ton olarak gerçekleşmiştir (Kaynak: TÜİK). Yıllar (Kaynak: TÜİK,2012) Şekil Yılı Avlanan Deniz Ürünleri Miktarları Tablo Su Ürünleri Değerlendirme Şekli Üretim (Ton) İhracat (Ton) İthalat (Ton) İç tüketim (Ton) 8 İşlenen (balık unu ve yağ fabrikaları) (Ton) Değerlendirilemeyen (Ton) Kişi başına tüketim (Kg) , , , , , , , , , , (Kaynak: TÜİK) Türkiye nin, kişi başına düşen su ürünleri tüketimi bakımından dünya ve AB ortalamasının gerisinde kaldığı görülmektedir. Türkiye de su ürünleri tüketimi kişi başı 7,589 kg olarak açıklanmıştır. Dünya ortalama su ürünleri tüketim miktarı kişi başı 16,4 kg; AB

21 ortalaması ise 22,3 kg dir (Kaynak: Şahin, Yeliz. İKV Değerlendirme Notu AB ve İş Dünyası: Balıkçılık Sektörü, 2011.) Su ürünleri tüketimi bölgelerimiz arasında farklılık göstermekte olup kıyı bölgelerimizde kişi başı 25kg; İç, Doğu ve Güneydoğu bölgelerimizde ise kişi başı 1kg ye kadar azalmaktadır (Kaynak: Köprücü, Kemal. Türkiye Su Ürünleri Üretiminin Durumu ve Değerlendirilmesi. Türk Tarım Dergisi Kasım-Aralık Sayı:178. s ) yılı itibarı ile ihracatımızda Japonya en büyük payı alan ülke olup, bunu Hollanda, İtalya, Yunanistan ve Almanya izlemektedir. Su ürünleri ihracatımızın yöneldiği pazarlar her ne kadar AB ağırlıklı ise de dünyanın her bölgesine ihracat gerçekleştirilmektedir. Türkiye İstatistik Kurumu nun 2012 yılı verilerine göre Ülkemizde, ton su ürünleri üretilmiş, ,5 ton ihraç edilmiş, ,1 ton ithal edilmiştir. İç tüketim ,7 ton, işlenen (balık unu ve yağ fabrikaları) ,9 ton ve değerlendirilemeyen ton dur. Kafes Tipi ve Kapasitesi Proje kapsamında 50 m çaplarında ağ kafesler kullanılacaktır. Kullanılacak ağlar düğümsüz, kafesler tamamen HDPE (yüksek yoğunluklu polietilen) malzemeden üretilmiş olacaktır. Metal aksam kullanılmayacaktır. Yüzdürücü boruların içi straforla takviye edilecektir. Kafes kenarlarındaki korkuluklar da HDPE malzemeden üretilmiş olacaktır. HDPE kafesler açık deniz kafesi özelliğini taşıyacak ve deniz suyundan etkilenmeyecek ve dalgalara uyum sağlayan özellikte esnek sistemde yapılacaktır. Ana yüzdürücü borularının çapları genelde mm arası değişir. Üst boru çapı 110 mm dir. Boru basınç dayanımı 8 Atü, boru et kalınlığı 15 mm dir. Bunlara ağlar bağlanır. Kafeslerde kullanım yerlerine göre polipropilen (yüzer halat), polisitil ve poliamid halatlar bulunur. Halatlarla çapalar, şamandıralar ve diğer aksamlar bağlanır. Kafesler dışında su yüzeyinde şamandıralar ve platform (barch) olacaktır. Proje kapsamında kurulacak olan ağ kafesler teknik özellikleri bakımından her türlü olumsuz deniz şartlarına dayanıklıdır. Kafesler deniz yüzeyine şamandıra ile bağlanacaktır. Bu şamandıraların dış kenarda bulunanları çakar şamandıra tipinde olacaktır. Kafesler deniz tabanına demir çapalarla sabitlenecektir. İşletmeye son verilmesi halinde ise tesislerde yer alan tüm makine ve ekipmanlar sökülecektir. Faaliyet sahasında halat, çürümüş ağ vb. herhangi bir atık bırakılmayacak, denizdeki çapalar, şamandıralar çekilerek başka amaçlar için kullanılacaktır. Ağ kafeslerin derinliği deniz derinliğine göre belirlenmiş olup, 15+1 m olacaktır. Yavru balıklar için kullanılan kafeslerin gözeneği, büyük boyutlardaki balıklar için kullanılan ağ kafeslerden küçük olmaktadır. 9

22 Şekil Ağ Kafes Görüntüsü Kafeslerin Kaplayacağı Alan ve Projenin Ne Kadarlık Alanda Gerçekleştirileceği Projenin taşınması ve kurulması planlanan alanın sınır koordinatları Tablo de verilmiştir. Proje kapsamında, toplam yüzey alanı m 2 ve kafes çapı 50 m olacaktır. Proje kapsamında kullanılacak kafeslerin yüzey alanı; 1 Kafese Ait Yüzey Alanı = 3,14 x (25 m) 2 =1963,495 m 2 / kafes Toplam Kafes Yüzey Alanı = 1963,495 m 2 / kafes x 12 kafes = ,94 m 2 Stoklama Yoğunluğu Proje kapsamında kurulacak tesisin yıllık kapasitesi ton olup, bu kapasitenin üzerinde üretim yapılması söz konusu olmayacaktır. Toplam 12 adet olan P.E. kafeslerden 8 adet i aktif olarak kullanılacak yalnızca 4 kafes her yıl yavru balık girişi için yedeklemeli olarak bir süre boş bırakılacaktır. Kafes derinlikleri 15+1 m olacaktır. Tesiste yıllık 1250 ton levrek, 750 ton çipura yetiştirilecek olup aktif kullanılacak 8 adet kafesin 3 âdeti çipura yetiştiriciliğinde 5 âdeti levrek yetiştiriciliğinde kullanılacaktır. Çipura Yetiştirilecek Kafeslere İlişkin Stoklama Yoğunluğu 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Yüzey Alanı (m 2 )x Kafes Derinliği 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1.963,5 m 2 x 15 m 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = ,4 m 3 Toplam Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Hacim x Kafes Adedi Toplam Kafes Hacmi = ,4 m 3 x 3 Kafes Toplam Kafes Hacmi = ,3 m 3 olup, 10

23 88.357,3 m 3 lük su kapasitesi porsiyonluk aşamaya kadar kullanılacak olan hacim olacaktır. Bu durumda; Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = Toplam Üretim Miktarı (kg) / Toplam Kafes Hacmi (m 3 ) Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = kg / ,3 m 3 Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = 8,5 kg/m 3 olacaktır. Levrek Yetiştirilecek Kafeslere İlişkin Stoklama Yoğunluğu 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Yüzey Alanı (m 2 )x Kafes Derinliği 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1.963,5 m 2 x 15 m 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = ,4 m 3 Toplam Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Hacim x Kafes Adedi Toplam Kafes Hacmi = ,4 m 3 x 5 Kafes Toplam Kafes Hacmi = ,2 m 3 olup, ,2 m 3 lük su kapasitesi porsiyonluk aşamaya kadar kullanılacak olan hacim olacaktır. Bu durumda; Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = Toplam Üretim Miktarı (kg)/toplam Kafes Hacmi (m 3 ) Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = kg / ,2 m 3 Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = 8,5 kg/m 3 olacaktır. Her yıl Kış sonu ve ilkbahar döneminde yavru büyütme amacıyla boş bırakılacak 4 adet kafesin 2 tanesinde çipura, 2 tanesinde levrek büyütülecektir. Büyütme kafeslerine ilişkin stoklama yoğunluğu hesapları aşağıda verilmiştir. Çipura Yavru Balık Kafeslerine İlişkin Stoklama Yoğunluğu 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Yüzey Alanı (m 2 )x Kafes Derinliği 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1.963,5 m 2 x 15 m 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = ,4 m 3 Toplam Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Hacim x Kafes Adedi Toplam Kafes Hacmi = ,4 m 3 x 2 Kafes Toplam Kafes Hacmi = ,9 m 3 olup, ,9 m 3 lük su kapasitesi büyütme kafesine iletilene kadar kullanılacak olan hacim olacaktır. 11

24 Bu durumda; Toplam Büyütülen Çipura Miktarı (kg) = Toplam Balık Adedi Maksimum Balık Ağırlığı (kg) Toplam Büyütülen Çipura Miktarı (kg) = ,02 Toplam Büyütülen Çipura Miktarı (kg) = kg Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = Toplam Büyütülen Balık Miktarı (kg) / Toplam Kafes Hacmi (m 3 ) Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = kg / ,9 m 3 Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = 0,73 kg / m 3 olacaktır. Levrek Yavru Balık Kafeslerine İlişkin Stoklama Yoğunluğu 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Yüzey Alanı (m 2 )x Kafes Derinliği 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = 1.963,5 m 2 x 15 m 1 Kafese Ait Kafes Hacmi = ,4 m 3 Toplam Kafes Hacmi = 1 Kafese Ait Hacim x Kafes Adedi Toplam Kafes Hacmi = ,4 m 3 x 2 Kafes Toplam Kafes Hacmi = ,9 m 3 olup, ,9 m 3 lük su kapasitesi büyütme kafesine iletilene kadar kullanılacak olan hacim olacaktır. Bu durumda; Toplam Büyütülen Çipura Miktarı (kg) = Toplam Balık Adedi Maksimum Balık Ağırlığı (kg) Toplam Büyütülen Çipura Miktarı (kg) = ,02 Toplam Büyütülen Çipura Miktarı (kg) = kg Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = Toplam Büyütülen Balık Miktarı (kg) / Toplam Kafes Hacmi (m 3 ) Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = kg / ,9 m 3 Stoklama Yoğunluğu (kg/ m 3 ) = 1,28 kg / m 3 olacaktır. Projenin Yöreye Sağlayacağı Faydalar Su ürünleri iki yöntemle elde edilmektedir; avcılık ve yetiştiricilik (kültür balıkçılığı). Üretimin büyük kısmı avcılık yoluyla olmaktadır. Ancak; kültür balıkçılığının toplam su ürünleri üretimi içindeki payı sürekli artmaktadır. Bunun en önemli nedeni okyanuslardan avcılık yoluyla elde edilebilecek ürün miktarının artık çok fazla arttırılamamasıdır. Ayrıca okyanuslarda kıyıları olmayan ülkeler için su ürünleri üretiminde en önemli çıkış yolu kültür balıkçılığı olmuştur. Dünyada avcılık yoluyla üretimde önemli paya sahip ülkelerin tamamının okyanuslarda kıyısı vardır. Türkiye, okyanuslarda kıyısı olmadığı için üretimde ve ticarette söz sahibi ülkelerden birisi değildir. Ancak uzun kıyı şeridi sayesinde denizde yetiştiricilik konusunda da önemli imkânlara sahiptir. 12

25 Antalya İli, Eşen Çayı ndan başlayıp Kaledran Çayı na kadar uzanan 640 km lik bir sahil şeridine sahip olup, önemli su ürünleri üretim potansiyelini oluşturmaktadır. Toplam tonluk üretimle, Ülkemiz su ürünleri üretiminin % 0,1 ini karşılandığı Antalya da, 2008 yılı toplam su ürünleri üretiminin % 0,6 sı avcılıktan ve % 0,4 ü yetiştiricilikten elde edilmiştir. Antalya da su ürünleri avcılığından elde edilen ürün miktarı yaklaşık ton olup bunun tonu denizdeki avcılıktan 125 tonu diğer deniz ürünlerinden ve 11 tonu ise avcılık yoluyla iç kaynaklarından avlanan su ürünlerinden oluşmaktadır. İl genelinde yapılan ton deniz balıkları avcılığının yaklaşık % 50 si il merkezine yakın avlak sahalarında yapılmaktadır. Bunu %20 lık oranla ilk sırada Gazipaşa İlçesi avlak sahası olmak üzere Alanya, Finike ve Kumluca ilçelerinde yapılan avcılık miktarı izlemektedir. Tablo İlçelere Göre, Su Ürünleri Üretimi 2008 (kg) (Kaynak: Antalya Tarım Master Planı, 2011) Planlanan proje ile istihdam sağlanacak, bölge ekonomisine katkıda bulunulacaktır. Projenin gerçekleştirilmesi planlanan Gazipaşa ilçesi Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri 2012 Listesinde Turizm Merkezi olarak belirlenmiştir. Ayrıca Antalya-Burdur-Isparta Bölgesi 1/ lik Çevre Düzeni Planında Gazipaşa Plajı Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi olarak belirlenmiştir. Kültür balıkçılığı sektörü, turizm faaliyetleri ile çatışmamaktadır. Aksine balıkçılık ve turizm birbirini tamamlayan iki sektördür. Özellikle avlanma yasaklarının olduğu ve turizm aktivitelerinin maksimuma ulaştığı yaz döneminde turizm sektörünün balık ihtiyacı çiftliklerden karşılanmaktadır. 13

26 Balık çiftliklerinin kurulması ile birlikte Gazipaşa İlçesi ve Köylerinin ekonomik kazanç kaynaklarında çeşitlilik artacak buna bağlı olarak da bölgeye istihdam ve ekonomik katkı sağlayacaktır. Bölgede turizmin gelişmesi, su ürünlerine olan talebi de artıracaktır. Planlanan tesis alanı, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgesi olarak belirlenen Gazipaşa Plajına m mesafede yer almaktadır. Planlanan faaliyetlerin, bölgedeki deniz ortamına etkileri, bölgede inşa edilecek turizm komplekslerinden çok daha az seviyelerde meydana gelecektir. Yapılan bazı çalışmalarda balık çiftliklerinin denize olan etkisinin, petrol endüstrisi, taşımacılık, şehircilik, turizm, askeri tatbikatlar ve benzeri birçok aktiviteden sonra 11. sırada olduğu bildirilmiştir (Kaynak: Balık Çiftlikleri ve Çevresel Etkileri", Bobat, A., Kırsal Çevre Yıllığı,, 7-25, (2009)). Ayrıca planlanan faaliyetin deniz kıyısına olan mesafesi m olup bu mesafe birçok Avrupa ülkesindeki benzer faaliyetlerin kıyıya olan mesafelerinden çok çok fazladır. Faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan alanda meydana gelecek kirliliğin turizm potansiyeline sahip plajlara ulaşması, uygun teknolojiler ve işletme yöntemleri ile kesinlikle söz konusu olmayacaktır. Ekonomik Ömrü Su ürünleri yetiştirme tesisi projesinin işletme süresi ilgili mevzuatlara uygun çalıştığı takdirde, ağ kafes yerlerinin her üretim periyodu sonunda toplam m 2 lik deniz yüzeyi alanı üzerinde değiştirilmesi ve gerekli bakım, onarım çalışmalarının yerine getirilmesi şartı ve gerek piyasa şartları gerekse şirket yatırım planlarına bağlı olarak sınırsız olarak belirlenmiştir. 2. Projenin Fayda Maliyet Analizi. Faaliyetin gerçekleştirilmesi için gerekli tüm giderler ayrıntılı olarak verilmiştir. Sabit Yatırım Giderleri Etüd Proje Giderleri: Etüd ve proje Raporu giderleri olarak 1.500,00 TL + KDV öngörülmüştür. İnşaat Giderleri: İşletmenin inşaat giderlerini; polietilen kafesler, Platform ve Vinçli Balıkçı Teknesi oluşturacaktır. Buna bağlı olarak kafes ünitesindeki, ağ materyali, zincir, halat, çapa, tonoz vs. yardımcı malzemelerde yer alacaktır. Yeni planlamada 50 m çaplı polietilen kafesler kullanılacak. Tablo Kullanılacak Malzemenin Maliyet Tutarları KALEMLER Birim Maliyet Toplam Tutar Toplam Birim Tutarı (TL) (TL) H.D.P.E. KAFESLER P.E. Kafes (çap: 50m.) ,00 TL 12 adet ,00 Düğümsüz ağ, çap 50 m (18 mm gözaçıklığı) ,00 TL 4 adet ,00 Düğümsüz ağ Anti - Fouling Boyanması, çap 50 m ,00 TL (18 mm gözaçıklığı) 4 adet ,00 14

27 Düğümsüz ağ, çap 50 m ( 22 mm gözaçıklığı ) ,00 TL 6 adet ,00 Düğümsüz ağ Anti - Fouling Boyanması, çap 50 m (22 mm gözaçıklığı) ,00 TL 6 adet ,00 Kafes Bağlantı Elemanları Bütün (şamandıra, kollektör, Halat çakar flaşör, zincir sistem için kilidi, zincir, çapa ) ,20 TOPLAM ,20 KDV ( % 18 ) ,48 GENEL TOPLAM ,68 Alet Ekipman Giderleri: Proje kapsamında kullanılacak olan alet-ekipman miktar, fiyat ve firma bilgileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Kullanılacak Alet-Ekipman Adet ve Fiyatları Kalemler Adet Br. Fiyat Tutar (TL) Polyester Servis Teknesi (9,5m) , ,00 Yemleme Platformu (14,8m x 12m x 3m) Sac Yüzer Platform , ,00 Ocea Kompakt Yemleme Sistemi , , Hp Mercury Motor , ,00 Hasatlık Boylama Aleti , ,00 Yavru Nakil Tamkı (2000 Lt Polyester Silindirik) , ,00 Oksijen Metre , ,00 Oksijen Tüpü 4 200,00 800,00 Oksijen Hortumu 300 0,50 150,00 Oksijen Saati 4 130,00 520,00 Krom Kepçe 2 100,00 200,00 Kova 20 15,00 300,00 Çizme 10 30,00 300,00 Yağmurluk 10 28,00 280,00 Iğrıp (Off - Shore Kafes'den Hasat İçin) 1 750,00 750,00 Balık Adam Dalış Malzemeleri Ağırlık Kemeri 2 15,00 30,00 Kurşun Ağırlık 20 3,00 60,00 Baraküda Elbise 2 450,00 900,00 Aqualung Bc 2 540, ,00 Titan Lx Regülatör 2 640, ,00 2' Li Konsol Sopras 2 360,00 720,00 Oktopus (Yhk) Aqualung 2 200,00 400,00 12 Lt Dalış Tüpü 2 620, ,00 Mares Palet 2 220,00 440,00 Tecnisub Look Maske 2 80,00 160,00 Palet İçin Patik 2 65,00 130,00 Şnorkel Problu Valfli 2 36,00 72,00 Şarjlı Pil 2 25,00 50,00 Pil Şarj Makinesi 2 50,00 100,00 Toplam ,00 Kdv ( % 18 ) ,16 Genel Toplam ,16 Beklenmeyen Giderler Faaliyet kapsamında beklemeyen giderler sabit yatırımın % 2 si olarak öngörülmektedir ve aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak verilmiştir. 15

28 Tablo Beklenmeyen Giderler Sabit Yatırımlar (TL) Etüd Proje Giderleri 1.500,00 İnşaat Giderleri (Tüm Kafes Ekipmanları) ,68 Alet Ekipman Giderleri ,16 Toplam ,84 Beklenmeyen Gider ,36 Genel Toplam ,19 İşletme Giderleri: Proje kapsamında işletme giderleri içerisinde yem giderleri, yem katkı maddeleri ilaçlar ve aşı, damızlık, yumurta ve yavru giderleri, personel giderleri, pazarlama giderleri, kiralama giderleri, bakım onarım giderleri, amortismanlar ayrı ayrı değerlendirilip, hesaplanmıştır. Yem Giderleri: Tablo Yem Giderleri Cinsi Yem No. (mm) Birim Fiyatı (TL) Miktar (Kg) Tutar (TL) Aqua K Ex. No 1 52 Prt./15 1mm 3,00 TL ,00 Aqua K Ex. No 2 50 Prt./16 2mm 1,94 TL Aqua K Ex. No 3 48 Prt./18 3mm 1,65 TL ,00 Aqua K Ex. No 4 43 Prt./20 4mm 1,42 TL ,00 Aqua K Ex. No 6 43 Prt./20 6mm 1,42 TL ,00 Toplam ,00 Kdv ( % 8 ) ,80 Genel Toplam ,80 Yem Katkı Maddeleri, İlaçlar ve Aşı: Proje kapsamında işletme giderleri arasında yer alan yem katkı maddeleri ile ilaç ve aşılara ait fiyat bilgileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Ürünler Tablo Yem Katkı Maddeleri, İlaçlar ve Aşı Fiyat Bilgileri Birim Fiyat (USD/Adet yavru balık için) Döviz Kuru (TL) Birim Fiyatı Miktar (adet) Tutar (TL) Levrek Yavrularının Aşılanması (Vibrogen - 2) $0,025 1,76 0, ,00 Toplam ,00 Kdv ( % 18 ) ,60 Genel Toplam ,60 Damızlık, Yumurta ve Yavru Giderleri: Proje kapsamında işletme giderleri arasında yer alan damızlık, yumurta ve yavru giderlerine ait fiyat bilgileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 16

29 CİNSİ Tablo Damızlık, Yumurta ve Yavru Giderleri Adet Birim Fiyat (EURO/Adet yavru balık için) Döviz Kuru (TL) Brim Fiyat (TL / Adet) Tutarı (TL) Levrek yavrusu ,15 2,36 0, ,71 Çipura yavrusu ,18 2,36 0, ,95 TOPLAM ,66 KDV ( % 8 ) ,61 GENEL TOPLAM ,27 Personel Giderleri: Kurulması ve işletilmesi planlanan proje kapsamında çalışacak 8 personelden kaynaklacak giderler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Personel Giderleri KONUMU Adet Maaş (TL) Yıllık Toplam (12 Ay) Mühendis , ,00 İşci 2 850, ,00 Bekçi 1 750, ,00 TOPLAM ,00 Pazarlama Giderleri: Kurulması ve işletilmesi planlanan proje kapsamında pazarlama giderleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Pazarlama Giderleri Cinsi Satış Gelirleri (TL) Satış Gelirlerinin % 1' i Tutar ( TL ) Levrek (1250 Ton) , ,00 Çipura (750 Ton) , ,00 Toplam ,00 * Satış gelirlerinin % 1 i pazarlama gideri olarak alınmıştır. Kiralama Giderleri: İşletmenin kurulacağı arazi hazineden kiralanacaktır. Kira bedeli olarak Yıllık ,00 TL öngörülmüştür. Bakım Onarım Giderleri: Faaliyet kapsamında ortaya çıkacak bakım-onarım giderleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 17

30 Tablo Bakım Onarım Giderleri Kalemler Giderler (TL) % Tutar (TL) İnşaat Giderleri 1.Yıl , ,19 2.Yıl 2 0,00 Toplam ,19 Alet Ekipman Giderleri , ,41 Toplam ,41 Genel Toplam ,60 Amortismanlar: Proje kapsamında işletme giderleri arasında yer alan amortisman giderleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Kalemler Tablo Amortisman Giderleri Tabi Kıymet ( Yıl ) Ömrü ( Yıl ) Oran (%) Tutar (TL) İnşaat Giderleri , ,97 Alet Ekipman Giderleri , ,82 Toplam ,78 Kurulması ve işletilmesi planlanan projenin tüm giderleri aşağıdaki tabloda ayrıntılı olarak verilmiştir. Tablo Faaliyete Ait Bütün Giderler İşletme Giderleri Tutar (TL) Kira Giderleri ,00 Yem Giderleri ,80 Aşı Giderleri ,60 Yavru Balık Giderleri ,27 Personel Giderleri ,00 Pazarlama Giderleri ,00 Bakım Onarım Giderleri ,60 Akaryakıt Giderleri ,00 Amortisman Giderleri ,78 Toplam ,06 Genel Giderler (İşletme Giderlerinin % 2' si) ,34 Genel Toplam ,40 İşletme Sermayesi Tam Kapasite İşletme Sermayesi ,40 Amortisman ,78 İşletme Sermayesi ,61 Toplam Yatırım : İşletme Sermayesi + Sabit Yatırım : ,61 TL ,19 TL : ,81 TL Kurulması ve işletilmesi planlanan projenin giderlerinin yıllara göre dağılımı, işletme giderlerinin yıllara göre dağılımı, yatırım giderlerinin yıllara göre dağılımı, finansman kaynaklarının yıllara göre dağılımı, proje gelirlerinin yıllara göre dağılımı, proforma gelir - gider ve fonların akımı, fonların akışı ve proje nakit akım analizi sırasıyla aşağıdaki tablolarda verilmiştir. 18

31 Tablo Giderlerin Yıllara Göre Dağılımı Yatırım Çeşidi 1.Yıl 2. Yıl 3. Yıl Sabit Yatırımlar Etüd Proje Giderleri 1.500,00 Çed Raporu Giderleri 0,00 İnşaat Giderleri ,68 Alet Ekipman Giderleri ,16 Beklenmeyen Giderler ,36 Toplam ,19 0 Tablo İşletme Giderlerinin Yıllara Göre Dağılımı İşletme Giderleri 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl Kira Giderleri , , ,00 Yem Giderleri , , ,80 Aşı Giderleri , , ,60 Yavru Balık Giderleri , , ,27 Personel Giderleri , , ,00 Pazarlama Giderleri , , ,00 Bakım Onarım Giderleri 0, , ,60 Akaryakıt Giderleri , , ,00 Amortisman Giderleri , , ,78 Genel Giderler , , ,34 Toplam , , ,40 Tablo Yatırım Giderlerinin Yıllara Göre Dağılımı Sabit Yatırım Giderleri 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl Etüd Proje Giderleri 1.500,00 İnşaat Giderleri ,68 0,00 0,00 Alet Ekipman Giderleri ,16 0,00 0,00 Beklenmeyen Giderler ,36 0,00 0,00 Toplam ,19 0,00 0 Tablo Finansman Kaynaklarının Yıllara Göre Dağılımı Sabit Yatırım Giderleri 1. Yıl 2. Yıl 3. Yıl Öz Kaynak ,19 0,00 0,00 Kredi İşletme Sermayesi Öz Kaynak , , ,61 Kredi Tablo Proje Gelirlerinin Yıllara Göre Dağılımı Ürün Miktar (Kg) Fiyat ( Tl / Kg ) 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl LEVREK , , ,00 ÇİPURA , , , ,00 TOPLAM , , ,00 Tablo Proforma Gelir - Gider Tablosu Yıllar Proje Gelirleri Proje Giderleri Proje Karı Vergi (% 25) Net Kar , , , , , , , , , , , , , ,45 19

32 , , , , , , , , , ,45 Tablo Fonların Akış Tablosu Yıllar Net Kar Amortisman Kullanılabilir Kar Yıllık Bakiyeler Kümülatif , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , ,44 Kümülatif değer 4. yılda toplam yatırım tutarını aşar. Tablo Proje Nakit Akım Analizi 1.Yıl 2.Yıl 3.Yıl 4.Yıl 1 Gelirler Satış Gelirleri , , , ,00 Kredi 2 Toplam Gelirler , , , ,00 3 Giderler Yatırım Giderleri ,19 0,00 İşletme Giderleri , , , ,40 Vergi 0, , , ,15 4 Toplam Giderler , , , ,55 ( 2-4 ) Net Nakit Akım , , , ,45 Proje Değerlendirme a) Rantabilite: Mali Rantabilite: (Proje Karı / Öz Sermaye) x 100 : ,60 / ,81 : 0,8466 x 100 : % 84,66 Ekonomik Rantabilite: ( Kullanılabilir Kar / Top.Yatırım) x 100 : ,24 / ,81 : 0,6564 x 100 : % 65,64 b) Geri Ödeme Süresi: G.Ö.S. : ( Yatırım Tutarı ) / ( Yıllık Net Gelir + Amortisman ) : ,81 / ,02 : 1,48 Yıl 20

33 c) Kara Geçiş Noktası: A) Sabit Giderler: Sabit Giderler: a) Amortisman ,78 TL b) Personel ,00 TL c) Bakım Onarım ,60 TL d) Kira ,00 TL e) Genel Giderler ,34 TL TOPLAM ,73 TL B) Değişken Giderler: Değişken Giderler: a) Yem ,80 TL b) Levreklerin Aşı Maliyeti ,60 TL c) Yavru Balık ,27 TL d) Pazarlama ,00 TL e) Akaryakıt ,00 TL TOPLAM ,67 TL K.G.N. : ( Sabit Giderler / Satış Gelirleri - Değişken Giderler ) x 100 : ,73 / ,33 : 0,0670 x 100 : % 6,70 Kapasitenin % 6,70 i Kara geçiş noktasıdır. Parasal olarak ,00 x 0,0670: ,00 TL lik satış yapıldığında işletme kara geçecektir. d) Emniyet Marjı: Emniyet Marjı: 100 6,70: 93,30 Kapasitenin % 93 ü emniyet marjıdır. Paranın Zaman Değerini ve Ekonomik Ömrünü Dikkate Alan Kriterler : a) Fayda Masraf Oranı Tablo Fayda Masraf Oranı Yıllar Gelirler İndirgeme Faktörü Giderler İndirgenmiş Gelirler İndirgenmiş Giderler (% 60) , , , , , ,40 0, , , , ,40 0, , , , ,40 0, , , , ,40 0, , , , ,40 0, , ,31 Toplam , ,69 21

34 Yıllar Fayda Masraf Oranı: Fayda Masraf Oranı: İndirgenmiş Gelirler / İndirgenmiş Giderler : ,39 / ,69 : 1,39 b) Net Bugünkü Değer: N.B.D.: İndirgenmiş Gelirler - İndirgenmiş Giderler : , ,69 : ,70 c) İç Karlılık Oranı: İç karlılık oranına ait detaylı bilgiler aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo İç Karlılık Oranı Nakit Akımı Düşük Faiz Oranı İle İndirgeme Faktörü (% 20) Düşük Faiz İle İndirgenmiş Değerler Yüksek Faiz Oranı İle İndirgeme Faktörü (% 60) Yüksek Faiz İle İndirgenmiş Değer 1. Yıl - 0, , , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , Yıl ,45 0, , , ,49 Rantabilite =Düşük Faiz Oranı + (Yüks. Faiz. Or. Düş. Faiz. Or.) x [(Düş. Faiz. Or. İle. İnd. Değ. Top.) / (Düş Faiz. Or. İle İnd. Değ. Top.+Yüks. Faiz Or. İle İnd. Değ. Top.)] R = % 52,88 d) Yatırımın Kritiği: Yapılan zamana bağlı ve zamana bağlı olmayan tüm ekonomik değerlendirmelerden sonra yatırımın karlı bir yatırım olduğu görülmektedir. Tesislerin Metraj ve Keşif Özetleri: Projede kullanılacak olan kafeslere, kafes bağlantı elemanlarına ait teknik ve fiyat bilgileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. 22

35 Tablo H.D.P.E. Kafeslere Ait Keşif Özeti Sıra No. Poz No. 1 ÖZEL 2 ÖZEL 3 ÖZEL 4 ÖZEL 5 ÖZEL İmalat Çeteresi Birim Miktar Birim Fiyat HDPE Kafes (çap: 50m) Düğümsüz ağ, çap 50 m (18 mm gözaçıklığı) Düğümsüz ağ Anti - Fouling Boyanması, çap 50 m (18 mm gözaçıklığı) Düğümsüz ağ, çap 50 m (22 mm gözaçıklığı) Düğümsüz ağ Anti - Fouling Boyanması, çap 50 m (22 mm gözaçıklığı) Toplam Tutar (TL) adet ,00 TL ,00 TL adet ,00 TL ,00 TL adet ,00 TL ,00 TL adet ,00 TL ,00 TL adet ,00 TL ,00 TL TOPLAM ,00 TL 3. Proje Kapsamındaki Faaliyet Ünitelerinin Konumu (Kafeslerin Adetleri, Ebatları, Teknik Alt Yapı Ünitelerinin Varsa Diğer Ünitelerin Proje Alanının Harita Üzerinde Koordinatlarıyla İşaretlenerek Gösterimi.) Tesis yüzey alanı m 2 alana yerleştirilecektir. Üretim kapasitesi ton/yıl olan tesiste deniz tipi her biri 75 m x 66,67 m alan içerisinde, 50 m çapında 12 adet kafes bulunacak ve derinliği 15+1 m olacaktır. Kafesler HDPE (yüksek yoğunluklu polietilen) malzemeden üretilmiş olacaktır. Üst boru çapı 110 mm olacaktır. Bunlara ağlar bağlanacaktır. Kafesler dışında su yüzeyinde şamandıralar ve platform (barch) olacaktır. Ayrıca, tesis alanı 1/ ölçekli topografik harita ve 1/ ölçekli batimetri haritasında işaretlenmiştir (Bkz. Ek-2 ve Ek-7 ). Proje alanına ait koordinatlar aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Faaliyet Alanına Ait Koordinatlar UTM 6 DERECE ED-50 Zone: S 35 Dom: 27 COĞRAFİ KOORDİNATLAR Datum: WGS-84 Nokta No Y (Sağa) X (Yukarı) Enlem Boylam Enlem Boylam , ,00 36, , " " , ,79 36, , " " , ,20 36, , " " , ,35 36, , " " Alan: m 2 Proje kapsamında karada yapılaşma yapılmayacaktır. İşletme aşamasında, personelin sosyal ihtiyaçlarının karşılanması, yemlerin depolanacağı, otomatik yem makinesinin konacağı deniz yüzeyine konulacak olan yüzer platform (barch) da karşılanacaktır. Dubayı deniz yüzeyine sabitlemek için çapa, zincir ve halat kullanılacaktır. Kafes, metraj ve malzeme ihtiyaçları ayrıntılı olarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. 23

36 Tablo H.D.P.E. Kafeslere Ait Bilgiler KULLANILAN MALZEME HDPE Kafes 50m çaplı adet 12 adet Şamandra 1600 lt adet 21 adet Düğümsüz ağ, çap 50 m Derinlik: (18 mm gözaçıklığı) 15+1m adet 4 adet Düğümsüz ağ Anti - Fouling Derinlik: Boyanması, çap 50 m 15+1m (18 mm gözaçıklığı) adet 4 adet Düğümsüz ağ, çap 50 m (22 mm gözaçıklığı) Düğümsüz ağ Anti - Fouling Boyanması, çap 50 m (22 mm gözaçıklığı) Derinlik: 15+1m Derinlik: 15+1m adet adet 8 adet 8 adet Çapa Halatı (36 mm) 216 kg 20 Çapa için 216 Kg x 20 Çapa= kg Çapa Üstü Halatı (26 mm) 51,2 kg 20 Çapa için 51,2 Kg x 20 Çapa= kg Çerçeve Halatı (36 mm) 276,6 kg 1 Grid Halatı için 276,6 Kg x 12 Grit= kg Kol Halatı (28 mm) (30m çap) 432 kg 12 kafes için 432 Kg x 12 Kafes= kg Sarf (10mm) Halat 20 Çapa için 500 kg Zincir ( 32-34mm ) 750 kg 20 Çapa için 750 Kg x 20 Çapa = kg Zincir (14 mm) 30 kg 21 Kollektör- Şamandra Bağlantısı için 30 Kg x 21 Kollektör = 630 kg Kollektör 4 adet 12 Kafes için 21 adet Zincir kilidi (14mm Omega Şmandra + Somunlu) Kollektör için 42 adet Zincir kilidi (28mm Omega Somunlu) 20 Çapa için 20 adet Çakar Fener (Güneş enerjili) Sistem için 4 adet Çapa (750 Kg) Sampson tip (pulluk) 20 Çapa 20 adet 20 adet 4. Yer Bulduru Haritası, Faaliyet Alanı ve Çevresinin Panaromik Fotoğrafları, (Tesise Ait Deniz Ortamındaki Fotoğraflarda Sınırlarının Şamandıralarla Çizilmiş Olduğunun Gösterilmesi) Rapora konu olan alan Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevkii nde yer alan m 2 lik denizalanı koordinatları Bölüm 1.3 de verilmiştir. Ayrıca, projenin gerçekleştirileceği alanın gösterildiği yerbulduru haritası Ek-1 de ve uydu görüntüleri Ek-4 te verilmiştir. Faaliyetlerin gerçekleştirilmesi planlanan deniz ortamına ait fotoğraflar aşağıda verilmiştir. 24

37 Şekil Yaklaşık Tesis Alanını Gösterir Fotoğraf Şekil Kıyıya Ait Bir Fotoğraf 25

38 Şekil Projenin Gerçekleştirileceği Deniz Alanından Kıyıyı Gösterir Bir Fotoğraf 5. Varsa, Projeye Konu Olan Bölgenin En Son Onaylı 1/1.000, 1/5.000, 1/ (Aslı Gibidir Onaylı), Plan Notları, Lejand Paftasından Bir Örnek ve Bu Planlar Üzerinde Tesis Yerinin Gösterimi ve Ayrıca Raporun İlgili Bölümünde Bu Hususlara Yer Verilmesi. (Onaylı Bir Planının Olmaması Durumunda da Faaliyet İçin Kullanılacak, Yeri Ölçekli Harita Üzerinde Açıkça Gösterilmeli ve Ayrıca Faaliyet Alanının Mücavir Alan Sınırları İçerisinde Olup Olmadığı Belirtilmelidir.) Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından, Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevkii nde m 2 deniz alanı üzerinde Ağ Kafeslerde Su Ürünleri Yetiştirme Tesisi planlanmaktadır. Faaliyet alanının gösterildiği tarihinde onaylanan Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/ Ölçekli Çevre Düzeni Planı, Lejantı ve Plan Notları raporun ekinde sunulmuştur (Bkz. Ek-8). Çevre Düzeni Planı Kararları ve Uygulama Hükümlerinde yer alan Su Ürünleri Üretim Alanları (9.31) ile ilgili hükümlere uyulacaktır. 26

39 6. Faaliyet Alanının Halihazır Harita Üzerinde İşaretlenerek Yakınında Bulunan Yerleşimlerin Belirtilmesi Faaliyet sahasının kuş uçuşu yaklaşık 9,4 km* kuzeybatısında inşaat halindeki Gazipaşa Limanı bulunmaktadır. Alanya Marina ise faaliyet alanının kuş uçuşu yaklaşık 49 km* kuzeybatısında yer almaktadır. Faaliyet alanının yaklaşık m* kuzey-kuzeybatısında en yakın yerleşim birimi olan Macar Köyüne bağlı hane, yaklaşık m* kuzeydoğusunda özel ürün üretim alanları (muz) yer almaktadır. Ayrıca faaliyet alanının kuzeydoğu, doğu kuzeydoğu doğrultusunda kuş uçuşu yaklaşık m*, 1600 m* ve m* mesafesinde, uzunlukları 60 m ile 150 m arasında değişen 3 adet küçük plaj bulunmaktadır. Faaliyet sahasının kuş uçuşu yaklaşık m* kuzeyinde örtü altı tarımın yapıldığı seralar bulunmaktadır. Proje alanı yakınındaki yerleşim yerlerinin, seraların, vs. gösterildiği harita Ek-9 da verilmiştir. (* Mesafeler belirlenirken Google Earth programından ve arazi gözlemlerinden faydalanılmıştır.) Balık çiftliğinin en yakın kıyıya olan uzaklığı, 1,25 km (0,68 deniz mili) dir (Bkz. Ek- 12 Akıntı Ölçüm Raporu). Bölgede daha önceden Başaranlar Su Ürünleri Yetiştiriciliği San. ve Tic. Ltd. Şti., Dardanel Su Ürünleri A.Ş. ve Ak-Tuna Gemicilik Balıkçılık Turizm ve Dış Tic. Ltd. Şti. firmalarına ait orkinos yetiştirme tesisleri faaliyet göstermiş olup şu anda bölgede faaliyet gösteren su ürünleri yetiştirme tesisi bulunmamaktadır. Bunların dışında Dardanel Su Ürünleri A.Ş. tarafından proje alanına yaklaşık m mesafede ve Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından proje alanına m mesafede su ürünleri yetiştirme tesisi faaliyetleri planlanmaktadır. Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi İhracat İth. ve Tic. A.Ş. tarafından planlanan I faaliyeti için ÇED Yönetmeliği kapsamında başvurular yapılmış olup, süreç devam etmektedir. 7. Faaliyet Alanını Merkez Alan 1 Km lik Yarıçaplı Alanın İşaretlenmesi, Var İse 1/ ve 1/5.000 lik Halihazır Harita Üzerinde Faaliyet Alanı Merkezli 1 Km lik Yarıçap Alanını Kapsayan Arazinin Gösterilmesi ve Bu Alan İçin, - Köy Yerleşik Alanları ve İşletmeleri Gösterir Analiz Paftasının, - Ulaşım Ağının Gösterir Analiz Paftasının, - Bütün Bu Unsurların (Plaj, Liman, İskele Vb.) Bir Arada Olduğu Sentez Paftasının Hazırlanarak Rapor Ekine Konulması Faaliyet alanı merkez alınarak, 1 km yarıçaplı alan işaretlenmiş 1/ ölçekli harita raporun ekinde sunulmuştur (Bkz. Ek-10). Faaliyet alanını merkez alan 1 km lik alan içerisinde herhangi bir yerleşim alanı, ulaşım ağı vb. bulunmamaktadır. Raporun ekinde sunulan, faaliyet alanının gösterildiği 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı ndan da anlaşılacağı üzere (Bkz. Ek-8), faaliyet alanına yaklaşık m mesafede Kumluca Kaplumbağa Yuvalama Alanı, yaklaşık olarak metre mesafede orman alanı, yaklaşık m mesafede ise kırsal yerleşim alanı yer almaktadır. Ancak faaliyetin gerçekleştirileceği deniz alanında herhangi bir koruma alanı bulunmamaktadır. Tesisin kurulacağı alan en yakın kıyıya yaklaşık 1,25 km, Gazipaşa Limanı na yaklaşık m mesafededir. Tesisin etrafında oluşturulan 1 km çaplı alan içerisinde yerleşim birimi, karayolu ve gemi seyir güzergahı bulunmamaktadır. 27

40 BÖLÜM II: PROJE İÇİN SEÇİLEN YERİN VE PROJEDEN ETKİLENECEK ALANIN BELİRLENMESİ VE BU ALANLAR İÇİNDEKİ MEVCUT ÇEVRESEL ÖZELLİKLERİN AÇIKLANMASI (*) (Proje İçin Seçilen Yerin ve Projeden Etkilenecek Alanların ve Ortamların, Etkileyecek Parametreler Dikkate Alınarak Ayrı Ayrı Belirlenmesi, ) Proje İçin Seçilen Yerin ve Projeden Etkilenecek Alanların-Ortamların Fiziksel ve Biyolojik Özellikleri ve Doğal Kaynakların Kullanımı: 1) Deniz ve Kıyı Kullanımı: Deniz, Kıyılar ve Yakın Çevresinde Mevcut Kullanım Durumu ve Özelliklerinin Açıklanması, - Mevcut Kullanımlar (Tarım, Orman, Turizm, Sanayi, Rekreasyon, Ulaşım, Limanlar, Su Kaynakları, Mevcut Koruma Statüleri ) Gelişme Potansiyeli Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından, Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevkii nde m 2 deniz yüzeyinde ton/yıl su ürünleri üretimi planlanmaktadır. Proje kapsamında yılda ton balık yetiştirilecek olup bu miktarın tonu levrek, 750 tonu çipura olacaktır. Su ürünleri yetiştirme tesisi için yerinde yapılan ölçümlere ait Akıntı Ölçüm Raporu Ek- 12 de verilmiştir. Hazırlanan ölçüm raporunda balık çiftliğinin en yakın kıyıya olan uzaklığının 1,25 km (0,68 deniz mili) olduğu belirtilmiştir. Bu değer tebliğde öngörülen kıyıdan minimum 0,6 deniz mili uzakta olma zorunluluğunu sağlamaktadır. İşletmenin planlandığı bölgede su derinliğinin 49,3 m olduğu bildirilmiştir. Bu derinlikler de tebliğde belirtilen minimum 30 m derinlik şartını sağlamaktadır. Ayrıca, projenin planlandığı bölgede yapılan akıntı hızı ölçümünde akıntı hızının ortalama 0,112 m/sn olduğu bildirilmiştir. Bu değer tebliğde belirtilen 0,1 m/sn değerinden yüksektir. Su ürünleri yetiştirme tesisinin planlandığı alan için mevcut durum trix indeksi analizleri yapılmış olup sonuçlar Ek-13 de verilmiştir. Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarı tarafından yapılan analizler sonuçlarına göre, mayıs ayı için trix indeksi ortalama 3,2, ağustos ayı için ortalama 3,6 olup tesisin planlandığı alanda ötrifikasyon riski yoktur. Gazipaşa İlçesi; Antalya'nın 180 km doğusunda 10 km uzunluğu, 7 km eninde Akdeniz kıyısında Gazipaşa Ovası üzerine kurulmuştur. Doğusunda Mersin ili, Anamur İlçesi, kuzeydoğusunda Karaman ili, Ermenek ilçesi, kuzeyinde Sarıveliler ilçesi ve batısında ise Alanya ilçesiyle komşudur. Güney sınırları teşkil eden Akdeniz sahiline paralel bir şekilde yaklaşık 35 km içerde batıdan doğuya doğru uzanan Toroslarla çevrilidir. Yüzölçümü 931 km olup ilçe merkezi sahilden 3 km içerde yer almakta ise de yeni yerleşimler sahile kadar uzanmıştır. İlçenin kıyı şeridi uzunluğu yaklaşık 50 km'dir. Denize girmek için çok uygun plajlara sahiptir. Kıyı şeridinin yarıya yakını kumsal olup diğer kısmı kayalıklardan oluşmaktadır. İlçe merkezi ile deniz kıyısı arasında alçak tepeler yer almaktadır. Ovanın kuzeyinde dağlık plato bulunur. Nisan ve mayıs aylarında ilçe de bir saat arayla hem kayak yapma hem de denize girme imkânı vardır. 28

41 Toprakları kıyıda kızıl kestane renkli olup bu topraklar sebze, narenciye ve muz tarımına uygundur. İçerilere doğru kızıl renkli (Terrarossa) topraklar olup bu topraklarda da tahıl tarımı yapılır. Dağılık kesimlerde de hayvancılık ağırlık kazanmaya başlar. Ayrıca, Antalya İli genelinde arazi dağılımını gösterir grafik aşağıdaki şekilde verilmiştir. (Kaynak: Antalya Tarım Master Planı,2011 ) Şekil Antalya İli Arazi Dağılımı Yukarıdaki şekilde belirtildiği gibi Antalya İli nde tarım dışı arazi il toplam alanının % 74 ü kadardır. Proje deniz alanı üzerinde planlanmaktadır. Projenin yakın çevresinde yer alan yerleşim, özel ürün, sera alanlarının gösterildiği harita Ek-9 da verilmiştir. Projenin gerçekleştirilmesi planlanan Gazipaşa ilçesi Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri 2012 Listesinde Turizm Merkezi olarak belirlenmiştir. Ayrıca Antalya-Burdur-Isparta Bölgesi 1/ lik Çevre Düzeni Planında Gazipaşa Plajı Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi olarak belirlenmiştir. Planlanan tesis alanları, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişme Bölgesi olarak belirlenen Gazipaşa Plajına m mesafede yer almaktadır. Planlanan faaliyetlerin, bölgedeki deniz ortamına etkileri, bölgede inşa edilecek turizm komplekslerinden çok daha az seviyelerde meydana gelecektir. - Çevresinde Bulunan Benzer Tesislerin Olması Durumunda Bu Tesislerin Kapasiteleri, Proje Alanına Olan Uzaklıkları Bölgede daha önceden Başaranlar Su Ürünleri Yetiştiriciliği San. ve Tic. Ltd. Şti., Dardanel Su Ürünleri A.Ş. ve Ak-Tuna Gemicilik Balıkçılık Turizm ve Dış Tic. Ltd. Şti. firmalarına ait orkinos yetiştirme tesisleri faaliyet göstermiş olup şu anda bölgede faaliyet gösteren su ürünleri yetiştirme tesisi bulunmamaktadır. Bunların dışında Dardanel Su Ürünleri A.Ş. tarafından proje alanına yaklaşık m mesafede ve Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından proje alanına yaklaşık m mesafede su ürünleri yetiştirme tesisi faaliyetleri planlanmaktadır. Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından planlanan Ağ Kafeslerde Su 29

42 Ürünleri Yetiştirme Tesisi-II faaliyeti için ÇED Yönetmeliği kapsamında başvurular yapılmış olup süreç devam etmektedir. Su ürünleri yetiştiriciliği amacıyla tesis tarafından kullanılacak m 2 lik denizalanı ticari avcılık için kullanılmayacaktır. - Kullanılacak Deniz Alanına İlişkin Özelliklerin Açıklanması (Derinlik, Jeolojik Yapısı, vb.), 1/1000 Ölçekli veya 1/ veya 1/ Ölçekli Detay Batimetri Haritası. Akdeniz Akdeniz dünyanın en büyük iç denizidir. Kuzeyinde Avrupa, güneyinde Afrika, doğusunda Asya yer alır. Çanakkale Boğazı ile Marmara denizine buradan İstanbul Boğazı ile Karadeniz e, Cebelitarık Boğazı ile Atlas Okyanusuna, Süveyş Kanalı ile Kızıldeniz e, dolayısıyla Hind Okyanusuna bağlanır. Yüzölçümü kilometrekaredir. Batıdan doğuya uzunluğu km, kuzeyden güneye genişliği 741 kilometredir. Düzgün bir derinliğe sahip olup ortalama derinliği 1400 metredir. En derin yeri Mora Yarımadasının Matapan Burnu civarındaki bölgedir ve derinliği 4400 metredir. En dar yeri Sicilya ile Tunus arasındadır. Buradan itibaren Doğu ve Batı Akdeniz diye iki bölüme ayrılır. Kıyı Şekilleri, kuzeyde çok düzensiz olmasına rağmen güneyde düzenlidir. Kuzeyde bulunan önemli yarımada ve körfezler, İberik, İtalya, Mora ve Anadolu yarım adaları ile Tiren, Adriya, Ege denizi büyük körfezlerdir. Güney kıyıları, Afrika nın birçok yerindeki platolar tarafından desteklenmiştir. Bu da düzenli olmasını temin eder. Batı Akdeniz de İki büyük ada olan Sardunya, Korsika; ayrıca Belear adaları, Tuscan ve Lipari takımadaları ve Elba küçük adaları bulunur. Bu bölgenin doğu kenarı dikkate değer volkanik hareketlere sahne olmaktadır. Bilhassa Vezüv, Etna ve Lipari adalarındaki Strompoli volkanları önemlidir. Doğu bölgesi batı bölgesinden daha fazla adaya sahiptir. Bunlardan Grit, Kıbrıs, Malta, Rodos, Adriya denizinin doğu sahillerindeki Delmation adaları ve Ege denizindeki pek çok küçük adalardır. Rüzgârlar genellikle kuzeyden eser. Fırtınaları şiddetli olmadığı gibi, dalga uzunlukları da fazla değildir. Med ve cezir olayları önemsiz derecededir. Yağışlar az ve sıcaklık sebebiyle buharlaşma fazla olduğundan, tuzluluk oranı yüksektir. Bu oran binde arasında değişir. Akdeniz ile Karadeniz ve Atlas Okyanusu arasında mevcut olan akıntılarda tuzluluk oranının önemi büyüktür. Tuzlu olan Akdeniz suları Cebelitarık Boğazında alt akıntı ile Atlas Okyanusuna, Atlas okyanusunun az tuzlu suları üst akıntı ile Akdeniz e akar. Bu akıntılar sırasında Akdeniz e saniyede metreküp su girerken, metreküp su çıkmaktadır. Karadeniz in suları ise boğazlar üzerinden Akdeniz e akar; çünkü Karadeniz in suları daha bol ve az tuzludur. Akdeniz den saniyede metre küp su Karadeniz e akarken metreküp su geri dönmektedir. Akdeniz e birçok nehir dökülür. Bu nehirlerin en büyüğü Mısır daki Nil nehridir. Diğer önemli nehirler ise, İtalya daki Po ve Tiber, Fransa da Ren, Yunanistan da Varda, Türkiye de ise Büyük ve Küçük Menderes, Gediz, Göksu, Seyhan ve Ceyhan nehirleridir. Bu nehirlerin hemen hemen hepsinin ağızlarında deltalar teşekkül etmiştir. 30

43 Akdeniz e kıyısı olan ülkeler: Güney de Fas, Cezayir, Tunus, Libya, Mısır; kuzeyde Türkiye, Yunanistan, Arnavutluk, Yugoslavya, İtalya, ıransa; kuzey-batıda İspanya; doğu da Suriye, Lübnan ve İsrail dir. Akdeniz in Anadolu kıyıları genellikle boyuna kıyı özelliğindedir. Türkiye nin Sınırları ve Komşuları Türkiye nin kara ve deniz sınırlarının toplam uzunluğu yaklaşık km dir. Yazları sıcak ve kurak, kışları da genellikle ılık ve yağışlıdır. Yıllık yağış miktarı kuzey kıyılarında daha fazladır. Güney kıyılarında daha azdır. Rüzgârlarından karayel meşhurdur. Adriyatik ve Fransa sahillerinde alçak basınç yerleştiği zaman düzenli esen kuzey rüzgârları dikkate değer birçok mahalli rüzgârlar meydana getirir. Bazen Afrika dan esen toz yüklü rüzgârlar Akdeniz in iklimine tesir etmektedir. Faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan alan hassas alan değildir ancak, köy ve körfez kapsamında değerlendirilmektedir. Bu sebeple, projenin tüm aşamasında, Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Köy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ hükümlerine uyulacaktır. Su ürünleri yetiştirme tesisi için yerinde yapılan ölçümlere ait Akıntı Ölçüm Raporu Ek-12 de verilmiştir. Hazırlanan ölçüm raporunda balık çiftliğinin en yakın kıyıya olan uzaklığının 1,25 km (0,68 deniz mili) olduğu belirtilmiştir. Bu değer tebliğde öngörülen kıyıdan minimum 0,6 deniz mili uzakta olma zorunluluğunu sağlamaktadır. İşletmenin planlandığı bölgede su derinliğinin 49,3 m olduğu bildirilmiştir. Bu derinlikler de tebliğde belirtilen minimum 30 m derinlik şartını sağlamaktadır. Ayrıca, projenin planlandığı bölgede yapılan akıntı hızı ölçümünde akıntı hızının ortalama 0,112 m/sn olduğu bildirilmiştir. Bu değer tebliğde belirtilen 0,1 m/sn değerinden yüksektir tarih ve sayılı Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Köy ve Körfez Alanlarının Belirtilmesine İlişkin Tebliğ gereğince, işletmenin kıyıya olan mesafesi, su derinliği ve akıntı hızı değerlendirildiğinde, belirtilen ve istenen asgari şartlar sağlanmaktadır. Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Köy ve Körfez Alanlarının Belirtilmesine İlişkin Tebliğin 5. maddesine göre TRIX indeksi analizleri her yılın Mayıs ve Ağustos aylarında olmak üzere yılda iki kez yaptırılacak ve sonuçları her yılın Eylül ayı sonu itibariyle değerlendirilmek üzere Çevre ve Şehircilik Bakanlığına rapor edilecektir. Su ürünleri yetiştirme tesisinin planlandığı alan için mevcut durum trix indeksi analizleri yapılmış olup sonuçlar Ek-13 de verilmiştir. Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvarı tarafından yapılan analizler sonuçlarına göre, mayıs ayı için trix indeksi ortalama 3,2, ağustos ayı için ortalama 3,6 olup tesisin planlandığı alanda ötrifikasyon riski yoktur. Projenin gerçekleşeceği alana ilişkin, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ kapsamında yükümlü olunan analizler yaptırılacaktır. Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğ İzleme sonuçlarını içeren raporlar, Üniversitelerin konu ile ilgili uzman birimlerine hazırlatılacaktır. Tebliğde verilen parametrelere göre dip çökeltisinde ve bu tebliğin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen parametrelerin (makro bentik flora ve fauna türleri ile Beggiatoa bakterilerinin dağılımı (Standart model no: 9240) ölçümü Çevre ve Şehircilik Bakanlığı nca 31

44 yetki verilen Üniversiteler ile özel veya kamu kurum ve kuruluş laboratuvarlarında üç yılda bir Ağustos ayında yapılan ölçüm ve analizlerin karşılaştırılması neticesinde (% li ifadelerle) hazırlanan değerlendirme raporu, her yılın Aralık ayı sonuna kadar Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ne yazılı ve elektronik ortamda sunulacaktır. Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ kapsamında yapılacak analizler, yapılmadan en az 15 gün önce İl Çevre ve Şehircilik Müdürlüğü bilgilendirilecektir. Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ kapsamında analizler yapılacaktır. Seçilen referans noktasında numune Alma, saklama ve analiz yöntemleri ile ilgili olarak Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Numune Alma ve Analiz Metotları Tebliği hükümlerine uyulacaktır. Proje alanını gösterir batimetri haritası Ek-7 de verilmiştir. Depremsellik Antalya ve çevresinin sismik etkinliği: Diri fayların tarihsel ve aletsel dönemde oluşturduğu hasar yapıcı ve yıkıcı depremler ile uzun süredir suskun olan yüksek deprem potansiyeli sismik boşluklardır. Antalya ve çevresi, Fethiye-Burdur Fay Zonu, Helenik-Kıbrıs Yayını Plini ve Strabo hendekleri ile Antalya Körfezine uzanan bölümü ve Aksu Bindirmesi boyunca uzanan faylarda meydana gelen hasar yapıcı depremlerden etkilenmektedir. Depremler Helenik- Kıbrıs Yayının Plini ve Strabo hendekleri boyunca yoğunlaşmaktadır. Hasar yapıcı ve yıkıcı depremler bu faylar boyunca olmaktadır. Antalya Körfezinde yoğun mikro deprem etkinliği gözlenmektedir. Aksu Bindirme Fayı boyunca hasar yapıcı bir deprem meydana gelmemiştir. Aksu Bindirme Fayında 1964 yılından günümüze kadar (Ms. 4.0) değerlerinde elli üç deprem olmuştur. Bu Depremlere bakıldığında ve geçmişten günümüze yapılan araştırmalarda Antalya bölgesinin son yüz yılında büyük ve yıkıcı bir deprem olmamıştır. Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi İhracat İthalat ve Ticaret A.Ş. tarafından gerçekleştirilecek su ürünleri yetiştirme tesisi faaliyet alanı Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü, Zeytindökme Tepesi Mevki nde m 2 lik denizalanı üzerinde yer almaktadır. T.C. Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı Türkiye Deprem Bölgeleri Haritasına göre en yakın karasal alan 4. Derece deprem bölgesi içerisinde yer almaktadır. 32

45 Şekil Antalya İl ine Ait Deprem Haritası Antalya, merkez ve ilçeleri bu haritaya göre derecelendirilmiş deprem dağılımları dört gruba ayrılmıştır. 1.Derecedeki İlçeler 2.Derecedeki İlçeler 3.Derecedeki İlçeler 4.Derecedeki İlçeler Kemer Merkez Akseki Alanya Kumluca Serik İbradi Gazipaşa Finike Manavgat Gündoğmuş Kale Korkuteli Kaş Elmalı 2) Türler ve Ekosistemler: Proje İçin Seçilen Yer ve Etki Alanı İçindeki Ekosistemler ve Ekosistemlerdeki Türler, - Flora-Fauna Türleri, Sınıflandırılması, Yaşama Ortamları (Beslenme veya Üreme Alanları), Popülasyon Yoğunlukları, Endemik, Nadir, Nesli Tehlikede, Tehlike Dışı vb. Kategorilerinin Belirtilmesi (Deniz Ortamındaki Yapılan Araştırmalar Dikkate Alınarak) Proje alanına ait Flora-Fauna Türleri, Sınıflandırılması, Yaşama Ortamları (Beslenme veya Üreme Alanları), Popülasyon Yoğunlukları, Endemik, Nadir, Nesli Tehlikede, Tehlike Dışı vb. Kategorilerin tespitine ilişkin çalışmalar yapılmış olup Ek-23 de verilmiştir. 33

46 3) Deniz Ortamındaki Akıntı Durumu ve Meteorolojik Veriler: - Meteorolojik Durum: Meteorolojik Özelliklerin Açıklanması (Bölgenin Genel İklim Koşulları, Basınç, Sıcaklık, Yağış, Rüzgar (Esme Sayılarına Göre Mevsimlik, Yıllık Rüzgar Diyagramları, Hakim Rüzgar Yönü), Nem, Buharlaşma Dağılımları, Aylık Sıcaklıkların Maksimum, Minimum ve Ortalama Değerleri, Deniz Suyu Sıcaklıkları, Meteorolojik Parametre Dağılımlarının Tablo, Grafik ve Metin Olarak İfade Edilmesi) Projenin yer alacağı alana ait meteorolojik özelliklerin açıklandığı, mikro ve makro meteorolojik koşulların tablo, grafik ve metin olarak ifade edildiği veriler ve proje alanını temsil eden Gazipaşa Meteoroloji Bülteni Ek-16 da verilmiştir. - Bölgenin Akıntı Sirkülasyonu Ölçüm Sonuçları ve Yorumlarına İlişkin Detay Bilgilerin Hazırlanması, Faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan alan hassas alan kapsamında değildir ancak, koy ve körfez kapsamında değerlendirilmektedir. Bu sebeple, projenin tüm aşamalarında, Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ hükümlerine uyulacaktır. Proje alanı ve çevresindeki akıntı sistemini tanımlamak için, MCH Deniz Araştırmaları Ltd. Şti. tarafından akıntı hızı ölçümü yapılmıştır. Su ürünleri yetiştirme tesisi için yerinde yapılan ölçümlere ait sonuç raporu Ek-12 te veriliştir. Hazırlanan ölçüm raporunda balık çiftliğinin en yakın kıyıya olan uzaklığının 1,25 km (0,68 deniz mili) olduğu belirtilmiştir. Bu değer tebliğde öngörülen kıyıdan minimum 0,6 deniz mili uzakta olma zorunluluğunu sağlamaktadır. İşletmenin planlandığı bölgede su derinliğinin 49,3 m olduğu bildirilmiştir. Bu derinlikler de tebliğde belirtilen minimum 30 m derinlik şartını sağlamaktadır. Ayrıca, projenin planlandığı bölgede yapılan akıntı hızı ölçümünde akıntı hızının ortalama 0,112 m/sn olduğu bildirilmiştir. Bu değer tebliğde belirtilen 0,1 m/sn değerinden yüksektir tarih ve sayılı Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ gereğince, işletmenin kıyıya olan mesafesi, su derinliği ve akıntı hızı değerlendirildiğinde, belirtilen ve istenen asgari şartlar sağlanmaktadır. - Deniz Suyu Analizlerinin Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 4 e Göre Mevsimsel Olarak Yapılması Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ne göre Deniz Suyu Genel Kalite Kriterleri Tablo de verilmiştir. 34

47 Tablo Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Deniz Suyunun Genel Kalite Kriterleri Parametre Kriter Düşünceler ph Renk ve bulanıklık Doğal Doğal suiçi yaşam için gerekli fotosentez aktivitesinin, ölçüm derinliğindeki normal değerini % 90 dan fazla etkilemeyecek kadar olmalıdır. Yüzer madde - Yüzer halde yağ, katran vb. sıvılarla çöp vb. sıvılarlara çöp vb. katı maddeler bulunamaz. Askıda katı madde 30 - (mg/l) Çözünmüş oksijen Doygunluğun % Çözünmüş oksijen değerleri derinlik boyunca izlenmelidir. (mg/l) Parçalanabilir organik kirleticiler 90 nından fazla - Seyreldikten sonra çözünmüş oksijen varlığını yukarıda öngörülen değerden daha fazla tehlikeye düşürecek miktarda olmamalıdır. Ham petrol ve petrol türevleri (mg/l) Su, biyota ve sedimanda ayrı değerlendirilmeli ve tercihan hiç bulunmamalıdır. Radyoaktivite - Sözkonusu deniz ortamına ait doğal radyoaktivite tür ve seviyeleri aşılmayacaktır. Yapay radyoaktivite ölçülmeyecek düzeyde bulunacaktır. Üretkenlik - Söz konusu deniz ortamına ait mevsimsel üretkenlik seviyeleri korunacaktır. Zehirlilik Fenoller (mg/l) Çeşitli ağır metaller Bakır, (mg/l) 0.01 Kadmiyum, (mg/l) 0.01 Krom, (mg/l) 0.1 Kurşun, (mg/l) 0.1 Nikel, (mg/l) 0.1 Çinko, (mg/l) 0.1 Civa, (mg/l) Arsenik, (mg/l) 0.1 Amonyak, (mg/l) 0.02 Bulunmayacak Proje alanının Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 4 te verilen parametrelere göre Çevre Endüstriyel Analiz Laboratuvar Hizm. Tic. A.Ş. ve Testmer Ölçüm ve Test Hizmetleri Ltd. Şti. tarafından analizler yapılmış olup Ek-14 te verilmiştir. Ölçüm sonuçlarına göre proje alanı Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği Tablo 4 te belirtilen kriterleri sağlamaktadır. Projenin gerçekleşeceği alana ilişkin, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğ ve tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Denizlerde Kurulan Balık Yetiştiriciliği Tesislerinin İzlenmesine İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ kapsamında yükümlü olunan analizler yaptırılacaktır. - Hava Kalitesi ve Gürültü: Hava Kalitesinin Mevcut Durumu, Ortalama Ve Maksimum Gürültü Seviyeleri. (Tekneler, Motorlar, Jeneratörler vb.) Antalya İli nde, hava kirliliğine yönelik ölçümler, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü nce yapılmaktadır. Kükürtdioksit (SO 2 ) ve Partikül Madde (PM) konsantrasyonları ölçülmektedir. Antalya İli nde tespit edilen yılı hava kirliliği ölçüm sonuçları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 35

48 Tablo Hava Kirliliği Ölçüm Sonuçları ( Yılı) Kaynak: İl Çevre Durum Raporu, Gazipaşa'da da ekonomik yaşam hava şartlarına bağlı olarak kuru tarım, küçük el sanatları ve ticaret, ormancılık ve hayvancılığa dayanmakta idi. Ancak 1970 lerden itibaren başlayan sera ve seracılık faaliyetleri o günden bu güne artan ölçüde ilçenin ekonomik yaşamla İlçenin ekonomik yaşamında en önemli gelir kaynağı olmuştur. İlçede herhangi bir büyük sanayi kuruluşu mevcut olmamakla beraber orta ve küçük çaplı imalathaneler ve atölyeler mevcuttur. İlçe ekonomisinde hakim olan sektör tarım sektörüdür. Tarımda da en büyük pay örtü altında yapılan turfanda sera sebzeciliği ve muzculuğa aittir. Son yıllarda örtü altında çilek yetiştiriciliği ve enginar yetiştiriciliği hızla artmaktadır. Ancak arazi yapısının genel olarak engebeli olması nedeniyle ilçe yüz ölçümünün yalnızca % 18'i tarımsal faaliyet için kullanılabilmektedir. Sebzecilikte halkın yönelimi seracılığa doğru olmuştur. Tarımla uğraşanların %80'i geçimi seracılıktan sağlamaktadır. İlçe merkezi ve Kahyalar Beldesi ile ilçedeki 41 köyün 36 sında seracılık yaygınlaşmıştır. İlçede güzlük ve baharlık olmak üzere yılda iki sezon halinde seralarda sebze üretimi yapılmaktadır. Seralarda üretilen sebzelerin başlıcaları salatalık, domates, taze fasulye, 36

49 patlıcan ve biberdir. Açık alanlarda ise taze fasulye, domates, biber, patlıcan ve enginar yetiştirilmektedir. İlçede mevsim koşulları hayvancılık için son derece uygundur. Ancak orman köylerinde doğal yapının son derece sarp olması ve hayvancılık için uygun şartlar taşıyan ova kesimlerde tarımsal uğraş olarak seracılık ve muzculuğun tercih edilmesi nedeniyle hayvancılık yeterince gelişmemiştir. Ova kesimlerde aile işletmeciliği tarzında süt sığırcılığı yapılmaktadır. Orman köylerinde ise kıl keçiciliği temel hayvancılık uğraşı olarak yapılmaktadır. Balıkçılık ve ormancılık ilçenin diğer önemli gelir kaynaklarındandır. (Kaynak: Gazipaşa Belediyesi Resmi İnternet Sitesi). Faaliyet alanının en yakın karaya mesafesinin 1.25 km (0,68 deniz mili) olması sebebi ile faaliyet alanında gürültüye ve hava kirliliğine neden olabilecek kaynaklar sadece jeneratör ve teknedir. 4) Deniz Trafiği Açısından Önemi, Uygunluğu: - Deniz Trafiği (Seyri Sefer) Kıyılardaki Olası Durumlar T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, tarih ve 9204 sayılı yazısında, planlanan proje kapsamında diğer kurumlardan gerekli yasal izinlerin alınması, denizde seyir, can ve mal emniyetinin temini bakımından kafeslerin konulacağı sahanın bitim noktalarının şamandıra ve çakar şamandıralarla markalanması, üretim kafeslerinin koordinatlarının ilgili deniz haritasına işletilmek üzere Dz.K.K. Seyi Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığına başvurulması, seyir emniyeti bakımından, uluslararası standartlara uygun (IALA, Fener Otoriteler Birliği) seyir yardımcılarının tesis edilmesi amacı ile üretim kafeslerinin konumunun ilgili deniz haritasına işlenerek, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğüne başvurulması ve anılan uygunluk belgesinin Liman Başkanlığına ibraz edilmesi, tesisin izin alınan saha dışına kaydırılmaması, genişletilmemesi ve kalıcı yapılaşmaya gidilmemesi, belirtilen ve seyir emniyeti ile çevre ve deniz güvenliği bakımından önem arz eden hususların izin işleminde somut olarak belirtilmesi şartlarına uyulması kaydı ile belirtilen koordinatlarda su ürünleri yetiştiriciliği yapılmasında seyir emniyeti ve deniz güvenliği bakımından herhangi bir sakınca görülmediğini bildirmiştir (Bkz. Ek-6 T.C. Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Yazısı). 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamesi gereği proje alanının seyir emniyeti ve deniz güvenliği bakımından bir sakınca teşkil edip, etmediği anılan Bakanlıkça değerlendirilmektedir. Denizde seyir, can ve mal emniyetinin temini bakımından kafeslerin konulacağı sahanın bitim noktaları şamandıra ve çakar şamandıralarla markalanacaktır. Üretim kafeslerinin koordinatlarının ilgili deniz haritasına işletilmesi için, Dz.K.K. Seyir Hidrografi ve Oşinografi Dairesi Başkanlığı na başvurulacaktır. Seyir emniyeti bakımından, Gemi Trafik Hizmetleri alanında standartları ve tavsiyeleri belirleyen Uluslararası Fener ve Seyir Yardımcıları Otoriteleri Birliği-IALA standartlarında seyir yardımcılarının tesis edilmesi amacıyla, üretim kafeslerinin konumu ilgili deniz haritasına işlenerek, Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü ne başvurulacak ve alınan uygunluk belgesi ilgili Liman Başkanlığı na ibraz edilecektir. 37

50 Tesis izin alınan saha dışına kaydırılmayacak, genişletilmeyecek ve kalıcı yapılaşma yapılmayacaktır. 04/01/2007 tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ hükümlerine uyulacaktır. Proje alanı, 6111 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması İle Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ve Diğer Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Geçici Madde 12- (1) 1/1/2016 tarihine kadar, Hazinenin veya Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün mülkiyetinde veya Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan deniz ve içsularda veya bu yerlerden su alınarak karada yapılacak su ürünleri üretim tesislerinde veya bu alanları ıslah etmek suretiyle projeye dayalı olarak yapılacak su ürünleri yetiştiriciliği yatırımlarında ihtiyaç duyulan su ve su alanları ile deniz ve içsulardaki su ürünleri istihsal hakkının kira teknik şartları, süreleri ve yıllık bedelleri, üretim yerlerinin özellikleri dikkate alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca tespit edilir. Bu yerler, gerçek veya tüzel kişilere, gelirleri il özel idarelerine ait olmak üzere, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından kiraya verilir. Projeli olarak yapılacak yatırımlarda ihtiyaç duyulacak karasal alanların kiralama işlemleri fıkra hükümleri çerçevesinde taşınmazın maliki kuruluş tarafından yapılır. Bu Kanunun yürürlüğe girmesinden önce kiralama işlemleri sonuçlandırılan veya devam eden dosyalar, bu Kanunun yürürlüğe girmesini müteakip, üç ay içerisinde kiralamanın yapıldığı kurum tarafından Tarım ve Köyişleri Bakanlığına teslim edilir. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, bu yerlerin kira teknik şartlarını, sürelerini ve yıllık bedellerini, üretim yerlerinin özelliklerini ve kiracıların müktesep haklarını dikkate alarak, yeniden belirler. Bu maddenin uygulanmasına ve kiralamalara ilişkin usul ve esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. hükmü gereği, geliri il özel idaresine ait olmak üzere, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan kiralanacaktır. 5) Sosyo-Ekonomik Özellikler: Faaliyetin Sosyo-Ekonomik Etkilerinin Araştırılması (Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler, Ekonomik Gelişim Trendi, İşsizlik Vb.). Faaliyet Alanında ve Bölgedeki Nüfus Yoğunlukları, Yerleşim Bölgelerinin Faaliyet Alanından Uzaklıkları, Faaliyetin Kurulması İle Etkilenecek Alandaki, Ev, İşyeri ve Sanayi Tesislerinin Sayı ve Çeşitlerinin Belirtilmesi.) Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü Zeytindökme Tepesi Mevkii nde planlanan Su Ürünleri Yetiştirme Tesisi Projesi kapsamında, proje sahasına yakın konumda bulunan yerleşim birimlerinin (Gazipaşa İlçesi) sosyo-ekonomik özellikleri aşağıda incelenmiştir. Yörenin Ekonomik Yapısını Oluşturan Başlıca Sektörler Gazipaşa İlçesi Ekonomisi Projenin gerçekleştirilmesi planlanan Gazipaşa ilçesi Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgeleri ve Turizm Merkezleri 2012 Listesinde Turizm Merkezi olarak belirlenmiştir. Ayrıca Antalya-Burdur-Isparta Bölgesi 1/ lik Çevre Düzeni Planında Gazipaşa Plajı Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgesi olarak belirlenmiştir. Ayrıca Gazipaşa Hava Limanının faaliyete geçmesi bölgede turizm açısından ilerleyen zamanlarda büyük yatırımların yapılmasına olanak tanımıştır. Bölgede turizmin gelişmesi, su ürünlerine olan talebi de artıracaktır. Bu doğrultuda su ürünleri üretim 38

51 faaliyetleri bölgedeki turizm komplekslerinin balık ihtiyacının karşılanması açısından fayda sağlayacaktır. Gazipaşa'da günümüz ekonomik yaşamı hava şartlarına bağlı olarak kuru tarım, küçük el sanatları ve ticaret, ormancılık ve hayvancılık ve sanayi gibi dallardadır. Ancak 1970 lerden itibaren başlayan sera ve seracılık faaliyetleri o günden bu güne artan ölçüde ilçenin ekonomik yaşamla İlçenin ekonomik yaşamında en önemli gelir kaynağı olmuştur. İlçede herhangi bir büyük sanayi kuruluşu mevcut olmamakla beraber orta ve küçük çaplı imalathaneler ve atölyeler mevcuttur. İlçe ekonomisinde hakim olan sektör tarım sektörüdür. Tarımda da en büyük pay örtü altında yapılan turfanda sera sebzeciliği ve muzculuğa aittir. Son yıllarda örtü altında çilek yetiştiriciliği ve enginar yetiştiriciliği hızla artmaktadır. Ancak arazi yapısının genel olarak engebeli olması nedeniyle ilçe yüz ölçümünün yalnızca % 18'i tarımsal faaliyet için kullanılabilmektedir. Sebzecilikte halkın yönelimi seracılığa doğru olmuştur. Tarımla uğraşanların %80'i geçimi seracılıktan sağlamaktadır. İlçe merkezi ve Kahyalar Beldesi ile ilçedeki 41 köyün 36 sında seracılık yaygınlaşmıştır. İlçede güzlük ve baharlık olmak üzere yılda iki sezon halinde seralarda sebze üretimi yapılmaktadır. Seralarda üretilen sebzelerin başlıcaları salatalık, domates, taze fasulye, patlıcan ve biberdir. Açık alanlarda ise taze fasulye, domates, biber, patlıcan ve enginar yetiştirilmektedir. İlçede mevsim koşulları hayvancılık için son derece uygundur. Ancak orman köylerinde doğal yapının son derece sarp olması ve hayvancılık için uygun şartlar taşıyan ova kesimlerde tarımsal uğraş olarak seracılık ve muzculuğun tercih edilmesi nedeniyle hayvancılık yeterince gelişmemiştir. Ova kesimlerde aile işletmeciliği tarzında süt sığırcılığı yapılmaktadır. Orman köylerinde ise kıl keçiciliği temel hayvancılık uğraşı olarak yapılmaktadır. Balıkçılık ve ormancılık ilçenin diğer önemli gelir kaynaklarındandır. Yörenin Nüfus Bilgileri Antalya İli Nüfus Bilgileri TÜİK verilerine göre, Antalya İli nin döneminde aldığı göç , verdiği göç , net göç ve net göç hızı 9,94 dür döneminde İstanbul , Ankara , İzmir , Bursa , Kocaeli en çok göç alan iller olarak sıralanmaktadır. Gazipaşa İlçesi Nüfus Bilgileri Gazipaşa İlçesi nin 2012 yılı adrese dayalı nüfus kayıt sistemi verilerine göre toplam nüfusu olup, bunun si İl ve İlçe merkezinde, i ise merkezlere bağlı belde ve köylerde yaşamaktadır (Kaynak: 39

52 Gelir Düzeyi Antalya İli sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 2003 yılında onuncu, 2010 yılında yedinci sırada yer alırken, 2011 yılı değerlendirmelerine göre beşinci sırada yer almıştır. İlin Türkiye sıralamasında yerini gösterir veriler aşağıdaki tabloda verilmektedir. Bu bilgiler dâhilinde ilin konumunda üç basamak yükselme görülmektedir. Tablo İllerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması (2011) Sıra İl Endeks Sıra İl Endeks 1 İstanbul 4, Malatya -0, Ankara 2, Afyon -0, İzmir 1, Artvin -0, Kocaeli 1, Erzincan -0, Antalya 1, Hatay -0, Bursa 1, Kastamonu -0, Eskişehir 1, Bartın -0, Muğla 1, Sivas -0, Tekirdağ 0, Çorum -0, Denizli 0, Sinop -0, Bolu 0, Giresun -0, Edirne 0, Osmaniye -0, Yalova 0, Çankırı -0, Çanakkale 0, Aksaray -0, Kırklareli 0, Niğde -0, Adana 0, Tokat -0, Kayseri 0, Tunceli -0, Sakarya 0, Erzurum -0, Aydın 0, Kahramanmaraş -0, Konya 0, Ordu -0, Isparta 0, Gümüşhane -0, Balıkesir 0, Kilis -0, Manisa 0, Bayburt -0, Mersin 0, Yozgat -0, Uşak 0, Adıyaman -0, Burdur 0, Diyarbakır -1, Bilecik 0, Kars -1, Karabük 0, Iğdır -1, Zonguldak 0, Batman -1, Gaziantep 0, Ardahan -1, Trabzon 0, Bingöl -1, Karaman 0, Şanlıurfa -1, Samsun 0, Mardin -1, Rize 0, Van -1, Düzce 0, Bitlis -1, Nevşehir 0, Siirt -1, Amasya 0, Şırnak -1, Kütahya 0, Ağrı -1, Elazığ -0, Hakkâri -1, Kırşehir -0, Muş -1, Kırıkkale -0,0687 Kaynak: Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü SEGE

53 2001 yılı TÜİK verilerine göre, Antalya İli nde kişi başına düşen GSYH (cari fiyatlarla) TL dir (Kaynak: İşsizlik Oranı TUİK tarafından yayımlanan İşgücü Göstergeleri (2012) ye göre Antalya İli ne ilişkin işsizlik verileri aşağıda verilmektedir. Tablo Antalya İli İşgücü Göstergeleri (15+ yaş) İş Gücüne Katılma Oranı (%) İşsizlik Oranı (%) İstihdam Oranı (%) İşgücüne Dahil Olmayan Nüfus 56,9 8,2 52,2 888 Kaynak: Türkiye genelinde 2012 işgücü göstergeleri dikkate alındığında, ülkemizde işsizlik oranının % 9,2 olduğu görülmektedir. Antalya İli verileri Türkiye geneli ile kıyaslandığında, İlin işsizlik oranının Türkiye ortalamasının altında olduğu ortaya çıkmaktadır. Eğitim Gazipaşa İlçesi Sosyal Altyapı Hizmetleri İlçe halkının % 97 si okuryazardır. Gazipaşa İlçesi nde 17 ilköğretim kurumu, 26 ortaöğretim kurumu ve 23 mesleki ve teknik eğitim kurumu bulunmaktadır. İlçedeki tüm okullarda toplam öğrencimiz 468 derslikte eğitim-öğretim faaliyetini sürdürmektedir. Derslik başı ortalama öğrenci mevcudu 20 dir (Kaynak: Gazipaşa İlçesi bitirilen eğitim düzeyi ve cinsiyete göre nüfus bilgileri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo Gazipaşa İlçesi Bitirilen Eğitim Düzeyi ve Cinsiyete Göre Nüfus ( 6 +yaş ) 2012 Bitirilen Eğitim Düzeyi Kadın Erkek Toplam Okuma Yazma Bilmeyen Okuma Yazma Bilen Fakat Bir Okul Bitirmeyen İlkokul Mezunu İlköğretim Mezunu Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya Dengi Okul Mezunu Yüksekokul veya fakülte mezunu Yüksek lisans mezunu Doktora mezunu Bilinmeyen Toplam Kaynak: Sağlık İlçe Sağlık Grup Başkanlığı na bağlı Devlet Hastanesi Merkez, Kahyalar, Çobanlar, Aydıncık, Zeytinada ve Karatepe sağlık ocakları sağlık hizmeti vermektedir (Kaynak: / Gazipaşa Belediyesi Resmi Web Sitesi). 41

54 Bu sağlık ocaklarında toplam 9 doktor, 3 hemşire, 3 çevre sağlığı teknisyeni, 8 sağlık memuru, 23 ebe, 6 diğer personel olmak üzere toplam 53 kişi ile hizmet verilmektedir. İlçe devlet Hastanesi metrekare arsa üzerine kurulu 75 yatak kapasitesine sahip 5 uzman, 7 pratisyen, 2 diş doktoru olmak üzere toplam 14 doktor, 59 sağlık memuru ebe hemşire, 15 teknisyen, 6 idari personel, 13 diğer kadrolarda olmak üzere toplam 107 kişi hizmet vermektedir. Hastane bahçesinde bulunan lojman; bina yetersizliğinden dolayı depo, arşiv ve idare olarak kullanılmaktadır. Hastanenin hizmet binası yetersiz olup acil olarak ek hizmet binasının yapılması gerekmektedir. 6) Faaliyet Alanı ve Yakın Çevresi İle İlgili Diğer Özellikler: - Koruma Alanları (Milli Parklar, Tabiat Parkları, Sulak Alanlar, Tabiat Anıtları, Tabiatı Koruma Alanları, Yaban Hayatı Koruma Alanları, Yaban Hayvanı Yetiştirme Alanları, Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanları, Biyogenetik Rezerv Alanları, Biyosfer Rezervleri, Özel Çevre Koruma Bölgeleri, Özel Koruma Alanları, Turizm Bölgeleri ve Koruma Altına Alınmış Diğer Alanlar), - Devletin Yetkili Organlarının Hüküm ve Tasarrufu Altında Bulunan Alanlar (Askeri Yasak Bölgeler, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Belirli Amaçlarla Tahsis Edilmiş Alanlar, 7/16349 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı İle Sınırlandırılmış Alanlar Vb.) Hassasiyet Derecesi (EK-5 deki Duyarlı Yöreler Listesi de dikkate alınarak) tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği, Ek-5 te yer alan duyarlı yöreler listesi uyarınca proje sahası ve etki alanı içerisinde; a) 09/08/1983 tarihli ve 2873 sayılı Milli Parklar Kanunu nun 2 nci maddesinde tanımlanan ve bu Kanunun 3 üncü maddesi uyarınca belirlenen "Milli Parklar", "Tabiat Parkları", "Tabiat Anıtları" ve "Tabiat Koruma Alanları kalmamaktadır (Bkz. Şekil Statülü Alanları Gösterir Harita). 42

55 Kaynak: Yaban Hayatı Veri Tabanı-2013, E.T.: Şekil Statülü Alanları Gösterir Harita b) 1/7/2003 tarihli ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu uyarınca belirlenen "Yaban Hayatı Koruma Sahaları ve Yaban Hayvanı Yerleştirme Alanları" kalmamaktadır (Bkz. Şekil Avlakları Gösterir Harita). Kaynak: Yaban Hayatı Veri Tabanı-2013, E.T.: Şekil Avlakları Gösterir Harita c) 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili 43

56 yapılan alanların bulunup belirlenebilmesi amacıyla Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi dalgıç ekibi tarafından projenin gerçekleştirileceği alanda dalış yapılmıştır. Yapılan dalışlarda herhangi bir görüntü elde edilemediği belirtilmiş ve proje uygulanırken herhangi bir buluntuya rastlanılması durumunda, çalışmanın durdurularak ilgili Müze Müdürlüğü ne haber verilmesinin gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca Bodrum Sualtı Arkeoloji Müdürlüğü tarafından, yapılan sualtı incelemelerinde, proje alanının, Sualtında Korunması Gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları İle İlgili Olarak Bakanlar Kurulunun 2001/2952 sayılı kararı ile 24 Eylül 2001 Gün ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yasak dalış bölgeleri dışında kalmakta olduğu belirtilmiştir. ç) 22/03/1971 tarihli ve 1380 sayılı Su Ürünleri Kanunu kapsamında olan Su Ürünleri İstihsal ve Üreme Sahaları içerisinde kalmaktadır. d) 31/12/2004 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği nin 17, 18, 19 ve 20 nci maddelerinde tanımlanan alanlar kalmamaktadır. e) 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu nun 9 uncu maddesi uyarınca Bakanlar Kurulu tarafından "Özel Çevre Koruma Bölgeleri" olarak tespit ve ilan edilen alanlar kalmamaktadır. f) 18/11/1983 tarihli ve 2960 sayılı Boğaziçi Kanunu na göre koruma altına alınan alanlar bulunmamaktadır. g) 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman alanı sayılan yerler açısından orman alanı bulunmamaktadır. h) 4/4/1990 tarihli ve 3621 sayılı Kıyı Kanunu gereğince yapı yasağı getirilen alanlar bulunmamaktadır. ı) 26/1/1939 tarihli ve 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanunda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. i) 25/2/1998 tarihli ve 4342 sayılı Mera Kanununda belirtilen alanlar bulunmamaktadır. j) 17/5/2005 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği nde belirtilen alanlar bulunmamaktadır. Söz konusu proje Antalya İli, Gazipaşa İlçesi, Macar Köyü Zeytindökme Tepesi Mevkii nde yer alan m 2 lik deniz alanı üzerinde yer alan Ağ Kafeslerde Su Ürünleri Yetiştirme Tesisi-I olup, tarihli sayılı Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği ile tarihli, sayılı Sulak Alanların Korunması Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Madde 23 Mevsimsel ve daimi akarsular ile deniz kıyılarına ilişkin uygulama esasları, Göl, delta ve lagün gibi kıyı sulak alanları haricindeki deniz kıyısı bölümlerinde sulak alan koruma bölgeleri belirlenmez. Bu alanlarda ilgili mevzuat uyarınca uygulama yürüten kurumlar, uluslararası sözleşmelerle ülkemizin korumakla yükümlü olduğu türlerin Bakanlıkça belirlenen ve belirlenecek koruma ilkelerini planlarına işlemekle yükümlüdür. Bu alanlarda yürütülecek tüm faaliyetlerde Bakanlığın uygun görüşü alınır hükmü yer almaktadır. 44

57 2. Ülkemizin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler uyarınca korunması gerekli alanlar a) 20/2/1984 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Avrupa nın Yaban Hayatı ve Yaşama Ortamlarını Koruma Sözleşmesi" (BERN Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlardan "Önemli Deniz Kaplumbağası Üreme Alanları"nda belirtilen I. ve II. Koruma Bölgeleri bulunmamakta olup, "Akdeniz Foku Yaşama ve Üreme Alanları" bulunmaktadır. Ulusal ölçekte yapılan bilimsel çalışmalar neticesinde Akdeniz kıyılarında önemli deniz kaplumbağası yuvalama alanları tespit edilmiş olup, bu alanlar; Ekincik, Dalyan, Dalaman- Sarıgerme, Fethiye-Çalış Kumsalı, Patara, Kale, Kumluca, Olympos-Çıralı, Tekirova, Belek, Kızılot, Demirtaş, Gazipaşa, Anamur, Göksu Deltası, Alata, Kazanlı, Akyatan, Yumurtaklık ve Samandağ kumsallarıdır. Projenin gerçekleştirileceği deniz alanı, Gazipaşa Deniz Kaplumbağası Koruma Alanı na kuzeybatı yönünde yaklaşık olarak m mesafede yer almaktadır (Bkz. Ek-8 Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı). Ayrıca, Gazipaşa İlçesi ne bağlı Zeytindökme Tepesi Mevkii açıklarında yer alan proje alanı Akdeniz'de Alanya ile Taşucu arasında kalan sahillerde görülen Akdeniz foku (Monachus monachus) için yaşama ve beslenme ortamının içerisinde bulunmaktadır (Kaynak: SAD-AFAG (Su Altı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Araştırma Grubu, E.T: ). b) 12/6/1981 tarih ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Akdeniz in Kirlenmeye Karşı Korunması Sözleşmesi" (Barcelona Sözleşmesi) uyarınca korumaya alınan alanlar bulunmamaktadır. ı) 23/10/1988 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanan "Akdeniz de Özel Koruma Alanlarının Korunmasına Ait Protokol" gereği ülkemizde "Özel Koruma Alanı" olarak belirlenmiş alanlar bulunmamaktadır. ıı) 13/9/1985 tarihli Cenova Bildirgesi gereği seçilmiş Birleşmiş Milletler Çevre Programı tarafından yayımlanmış olan "Akdeniz de Ortak Öneme Sahip 100 Kıyısal Tarihi Sit" listesinde yer alan alanlar bulunmamaktadır. ııı) Cenova Deklerasyonu nun 17. maddesinde yer alan "Akdeniz e Has Nesli Tehlikede Olan Deniz Türlerinin" yaşama ve beslenme ortamı olan kıyısal alanlardan; Projenin gerçekleştirileceği deniz alanı Gazipaşa Deniz Kaplumbağası Koruma Alanı na kuzeybatı yönünde yaklaşık olarak m mesafede yer almaktadır (Bkz. Ek-8 Antalya- Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı). Ayrıca, projenin gerçekleştirileceği alan Alanya ile Taşucu arasında kalan sahillerde görülen Akdeniz foku (Monachus monachus) için yaşama ve beslenme ortamının içerisinde bulunmaktadır. c) 14/2/1983 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesi"nin 1. ve 2. maddeleri gereğince Kültür Bakanlığı tarafından koruma altına alınan "Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" statüsü verilen kültürel, tarihi ve doğal alanların bulunup bulunmadığının belirlenebilmesi amacıyla Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi dalgıç ekibi tarafından projenin gerçekleştirileceği alanda 45

58 dalış yapılmıştır. Yapılan dalışlarda herhangi bir görüntü elde edilemediği belirtilmiş ve proje uygulanırken herhangi bir buluntuya rastlanılması durumunda, çalışmanın durdurularak ilgili Müze Müdürlüğü ne haber verilmesinin gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca Bodrum Sualtı Arkeoloji Müdürlüğü tarafından, yapılan sualtı incelemelerinde, proje alanının, Sualtında Korunması Gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları İle İlgili Olarak Bakanlar Kurulunun 2001/2952 sayılı kararı ile 24 Eylül 2001 Gün ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yasak dalış bölgeleri dışında kalmakta olduğu belirtilmiştir. ç) 17/5/1994 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren "Özellikle Su Kuşları Yaşama Ortamı Olarak Uluslararası Öneme Sahip Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi" (RAMSAR Sözleşmesi) uyarınca koruma altına alınmış alanlar bulunmamaktadır. d) 27/7/2003 tarihli ve sayılı Resmî Gazete de yayımlanarak yürürlüğe giren Avrupa Peyzaj Sözleşmesi kapsamında alanlar bulunmamaktadır. 3. Korunması gereken alanlar a) Onaylı Çevre Düzeni Planlarında, mevcut özellikleri korunacak alan olarak tespit edilen ve yapılaşma yasağı getirilen alanlar (Tabii karakteri korunacak alan, biogenetik rezerv alanları, jeotermal alanlar ve benzeri) kalmamaktadır. Ancak, projenin gerçekleştirileceği deniz alanı Gazipaşa Deniz Kaplumbağası Koruma Alanı na kuzeybatı yönünde yaklaşık olarak m mesafede yer almaktadır (Bkz. Ek-8 Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı). b) Tarım Alanları: Tarımsal kalkınma alanları, sulanan, sulanması mümkün ve arazi kullanma kabiliyet sınıfları I, II, III ve IV olan alanlar, yağışa bağlı tarımda kullanılan I. ve II. sınıf ile, özel mahsul plantasyon alanlarının tamamı bulunmamaktadır. c) Sulak Alanlar: Doğal veya yapay, devamlı veya geçici, suların durgun veya akıntılı, tatlı, acı veya tuzlu, denizlerin gel-git hareketinin çekilme devresinde 6 metreyi geçmeyen derinlikleri kapsayan, başta su kuşları olmak üzere canlıların yaşama ortamı olarak önem taşıyan bütün sular, bataklık sazlık ve turbiyeler ile bu alanların kıyı kenar çizgisinden itibaren kara tarafına doğru ekolojik açıdan sulak alan kalan yerler bulunmamaktadır. ç) Göller, yeraltı suyu işletme sahaları bulunmamaktadır. d) Bilimsel araştırmalar için önem arzeden ve/veya nesli tehlikeye düşmüş veya düşebilir türler ve ülkemiz için endemik olan türlerin yaşama ortamı olan alanlar, biyosfer rezervi, biyotoplar, biyogenetik rezerv alanları, benzersiz özelliklerdeki jeolojik ve jeomorfolojik oluşumların bulunduğu alanlardan Akdeniz'de Alanya ile Taşucu arasında kalan sahillerde görülen Akdeniz foku (Monachus monachus) için yaşama ve beslenme ortamı bulunmaktadır (Kaynak: SAD-AFAG (Su Altı Araştırmaları Derneği Akdeniz Foku Araştırma Grubu, E.T: ). Ayrıca, projenin gerçekleştirileceği alanın karaya olan en yakın mesafesi m olup, söz konusu karanın bulunduğu alan Gazipaşa-Anamur Kıyıları Önemli Doğa Alanı na dahildir (Eken vd., 2006). 46

59 Tablo de Gazipaşa-Anamur Kıyıları ÖDA için endemik ve dar yayılışlı flora ve fauna türlerine ait bilgiler verilmiş olup, Önemli Doğa Alanı ile ilgili bilgiler de bu tabloda yer almaktadır. ÖDA kriterleri ve açıklamalarına ise aşağıda değinilmiştir. ÖDA Kriterleri ve Açıklamaları E: Endemik Tür veya alttürün ülkemize endemik olup olmadığını göstermektedir. TE: Tek Nokta Endemiği Dünya üzerinde tek bir noktada yaşayan ve o noktada nesli tehlike altında olan türleri belirtmektedir. K: Küresel Kırmızı Liste IUCN in (Dünya Doğayı Koruma Birliği) sitesinde yer alan kımızı liste kategorisi olup, bu kategorilerin açıklamaları aşağıda verilmiştir. Eğer bir taksonun kategorisi - olarak işaretlenmişse, bu o taksonun kırmızı liste kriteleri açısından henüz değerlendirilmediğini göstermektedir. EX (EXTİNCT) = TÜKENMİŞ: Eğer son ferdinin öldüğü konusunda hiçbir şüphe yoksa bu takson EX kategorisindedir. EW (EXTINCT IN THE WILD) = DOĞADA TÜKENMİŞ: Eğer bir takson doğada kaybolmuş ve yalnız kültüre alınmış olarak yaşamaya devam ediyorsa bu kategoriye konur. CR (CRITICALLY ENDANGERED) = KRİTİK DÜZEYDE TEHLİKEDE: Önlem alınmadığı takdirde çok yakın bir gelecekte soyunun tükenme riski yüksek olan taksonlardır. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır. EN (ENDANGERED) = TEHLİKEDE: CR kategorisi kadar olmamakla birlikte, çok yakın bir gelecekte soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan sahip türlerdir. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır. VU (VULNARABLE) = HASSAS TÜRLER(ZARAR GÖREBİLİR) : Orta vadeli bir gelecekte soyu tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olan türlerdir. A, B, C, D ve E olmak üzere 5 alt kategoride ele alınmaktadır. NT (NEAR THREATENED) = YAKIN ZAMANDA TEHLİKE SINIRINA GİREBİLİR: Üstteki tehlike kategorilerine girmeyen ancak sayılarının azalma eğiliminde olmasından dolayı yakın zamanda tehlike kategorilerine girmesi beklenen taksonlar için kullanılan kategoridir. LC (LEAST CONCERN) = EN AZ ENDİŞE VERİCİ: Herhangi bir koruma gerektirmeyen ve tehdit altında olmayanlar. DD (DATA DEFICIENT) = VERİ YETERSİZ: Bir taksonun dağılım ve bolluğu hakkındaki bilgi yetersizse takson bu gruba konur. NE (NOT EVALUATED) = DEĞERLENDİRİLMEMİŞ: Henüz yukarıdaki ölçütlere göre değerlendirilmemiş bir takson bu gruba girer. 7 47

60 B: Bölgesel/Ulusal Kırmızı Liste Taksonlar için hazırlanmış en güncel bölgesel veya ulusal kırmızı liste kategorisidir. Türkiye nin Önemli Doğa Alanları (2006) kitabında parantez içinde gösterilen kategoriler, Türkiye nin Önemli Doğa Alanları (2006) kitabı editörlerinin uzman görüşüyle atanmıştır. Popülasyon Büyüklüğü ve Yıl ÖDA kriterlerini sağlayan tür populasyonlarının büyüklüğünü tanımlar. Tür gruplarının verilerinin bulunduğu tüm çalışmalar Doğa Derneği biyolojik çeşitlilik veritabanında toplanmıştır. Bazı türlerin alandaki sayısı her yıl değiştiğinden, populasyon büyüklükleri aralık olarak verilmiştir. Bu aralıklar, veri toplama süresinde farklı yıllarda yapılmış sistematik sayımların alt ve üst değerlerine karşılık gelmektedir. ÖDA Kriteri: Tehlike altındaki türler Tehlike altındaki bir türün, alttürün ya da alt populasyonunun düzenli olarak önemli sayıda bulunduğu alanlardır. A1 Kriteri: Küresel ölçekte tehdit altındaki türler için önemli alanların seçiminde kullanılmaktadır. A1 kriterinin uygulanması esnasında sadece tür taksonları düzeyinde alan seçimi yapılabilmektedir. Alttürler veya bir türe ait varyete ve alt populasyonlar bu kriterin uygulama alanı dışındadır. B1 Kriteri: Bölgesel ölçekte tehlike altındaki alttür ya da alt populasyonlar için önemli alanların seçiminde kullanılmaktadır. Bir türün veya bölgesel (Avrupa vb) ve/veya ulusal (Türkiye) kırmızı listede CR, EN, VU kategorilerinde yer alan ve ana dağılım alanından kopuk bir yayılış gösteren alttürleri veya belirgin populasyonları bu kriteri sağlamaktadır. Varyeteler bu kriterler altında değerlendirilmemektedir. Bu kriterlerin uygulanmasında eldeki en güncel bölgesel ve ulusal kırmızı liste değerlendirmeleri ile uzman görüşleri kullanılmıştır. Dar yayılışlı türler Bir ya da daha fazla dar yayılışlı türün veya alt taksonun küresel ya da bölgesel nüfusunun önemli bir kısmını düzenli olarak barındıran alanlardır. A2 Kriteri: Dünya üzerindeki yayılış alanı 50 bin kilometrekare veya daha az olan türler bu kriteri sağlamaktadır. Türün dağılım alanı tek bir ülke ya da tek bir noktada yoğunlaşacağı gibi eşik değeri geçmemek kaydı ile birden daha fazla ülkeye dağılmış olabilir. Dar Yayılışlı Tür tanımına uyan bir türün toplam populasyonunun yüzde beşini barındıran alanlar bu kriter altında ÖDA statüsü kazanmaktadır. 48

61 B2 Kriteri: Bu kriter dünyadaki yayılış alanı 20 bin kilometrekareden az olan alttürler ve/veya ana dağılım alanından kopuk populasyonları kapsamaktadır. Ana dağılım alanından kopuk populasyonları kapsamaktadır. Ana dağılım alanlarından kopuk durumda bulunan veya belli coğrafi oluşumlara sıkışmış kalıntı populasyonlar bu niteliktedir. Yoğunlaşan Türler Bir türün küresel nüfusunun önemli bir bölümünü, belli dönemlerde, düzenli olarak barındıran alanlar bu kriteri sağlamaktadır. Bazı türler dünya üzerinde yaygın bir dağılım gösterse de yaşam döngülerinin belli dönemlerinde dar bir coğrafi bölge içinde yoğunlaşmaktadırlar. Üreme kolonileri, gecelemek, beslenmek veya kışlamak için yoğunlaşılan alanlar bu niteliktedir. Bitkiler gibi hareketsiz organizmalar bu kriter altında değerlendirilmemektedir. A3 Kriteri: Bir türün küresel nüfusunun yüzde birini yılın belli dönemlerinde düzenli olarak barındıran alanlar bu kritere uygun niteliktedir. B3 Kriteri: Bir türün, dünya üzerindeki belirgin bir populasyonunun yoğunlaştığı alanlar bu niteliktedir. Bu kriterin uygulanabilmesi için alanın, türün bölgesel populasyonunun yüzde birini yılın belli dönemlerinde düzenli olarak barındırması gerekmektedir. C Kriterleri: C kriterleri, Avrupa Birliği nin Kuş Direktifi ve Habitat Direktifi ne göre korunması gereken alanları belirleme işlevini görür. Pratik anlamda A veya B kriterlerini sağlayan hemen bütün alanlar C kriterlerine göre önemli olup, diğer kriterlerden hiçbirini sağlamaması söz konusu olabilir. C1 Kriteri: Avrupa Birliği ölçeğinde tehlike altındaki türler için önemli alanların seçiminde kullanılmaktadır. Bu türler Avrupa Birliği Kuş ve Habitat direktiflerinin ilgili eklerinde yer almaktadır (Kuş Direktifi Ek 1 ve Habitat Direktifi Ek 2). C3 Kriteri: Yoğunlaşan bir türün Avrupa Birliği populasyonunun yüzde birini veya daha fazlasını düzenli olarak barındıran alanlar bu kriterleri sağlamaktadır. 49

62 Gazipaşa-Anamur Kıyıları Önemli Doğa Alanı (ÖDA) Tablo Gazipaşa-Anamur Kıyıları Önemli Doğa Alanı (ÖDA) Yüzölçümü: 27618ha Boylam: 32,54 D Enlem: 36,12 K İl(ler): Mersin İlçe: Alanya, Gazipaşa, Anamur Yükseklik: m Koruma Statüleri: Yok Alanın Tanımı: Demirtaş Beldesi, Gazipaşa ve Anamur ilçeleri arasındaki kıyı şerididir. Genelde sarp ve girintili çıkıntılı olan kıyı şeridinde yer yer kumsallar bulunur. Anamur ilçe merkezinin kıyısında yaklaşık 12 kilometre uzunluğunda, Gazipaşa ilçe merkezinin batısında yaklaşık 10 kilometre uzunluğunda ve Demirtaş ın güneyinde yaklaşık 8 kilometre uzunluğunda bir kumsal bulunur. Kıyının diğer kesimleri denize kadar ulaşan kireçtaşı yalıyarlar ile birden sarplaşır. Karadaki yapı denizde de benzer bir değişim gösterir ve kumlu yumuşak zemin yerini tüm bölgeyi kaplayan kayalık alanlara bırakır. Deniz ve kara arasında oluşmuş çok sayıda havalı deniz mağaraları bulunur. Alan, başta deniz memelileri ve sürüngenleri olmak üzere pek çok göçmen türünün yoğunlaştığı bir alandır. Alan Kullanımı: Alanda balıkçılık, tarım, hayvancılık ve turizm faaliyetleri yapılır. Tüm alanda yoğun olarak balıkçılık yapılmaktadır. Gazipaşa da orkinos çiftlikleri bulunur. Açık deniz tipi olan yüzer havuzlar kıyının batı bölümünde yer alır. Göçerler Kızılliman bölgesini keçi kışlatmak için kullanır. Ot toplayıcılığı da yöre köylüleri tarafından yoğun olarak yapılan bir uğraştır. Kırsal yerleşimler muzculuk ve seracılık yapmaktadır. Anamur kumsalının batısı tamamen ikinci konutlarla kaplanmıştır. 50

63 Habitatlar: Alanın geneli yüksek kesimlerden aşağıya doğru karışık Akdeniz kızılçam (Pinus brutia) ormanı, maki ve garig ile kaplı kayalıklardan oluşur. Sahilinde ise geniş kum ve çakıl kumsallar yer alır. Kumsal gerisinde ikinci konutlar ve tarım arazileri yer alır. Denizde kayalık alan ve deniz çayırları (Posidonia oceanica) bulunur. Türler: Alanda ÖDA kriterlerini sağlayan bitki türleri Campanula telmessi, Allium rupicola ve Centaurea aegialophila dır. ÖDA kriterlerini sağlamamakla beraber, boz yelkovan (Calonectris diomedea) açık denizde görülürken, tepeli karabatak (Phalacrocorax aristotelis) kayalık kıyılarda ve özellikle Aksaz adasında görülür. Kilikya kolonisi olarak adlandırılan, Türkiye sahillerinde bilinen en kalabalık ve sürekli üreyen Akdeniz foku (Monachus monachus) kolonisinin en önemli bölümü bu alan içinde barınmaktadır. Alan içinde her sene doğum gerçekleşen toplam dört fok mağarası bulunur. Son on yıl içinde Kilikya kolonisinde doğan 18 fok yavrusundan 17 tanesi bu alan içinde dünyaya gelmiştir. Alan aynı zamanda uzunayaklı yarasa (Myotis capaccinii) için önemli üreme alanıdır. Alandaki sahiller, deniz kaplumbağası (Caretta caretta) ve nil kaplumbağası (Trionyx triunguis) için önemli üreme kumsalıdır. Nesli küresel ölçekte tehdit altında olan Osmanlı ateşi (Lycaena otomana) ile nesli bölgesel ölçekte tehlike altında olan sarı lekeli zıpzıp (Thymelicus acteon) alandaki önemli kelebek türleridir. Akdeniz biyomuna özgü ve dar yayılışlı bir kızböceği türü olan Ceriagrion georgifreyi de alanda yaşamaktadır. Tehditler: Alan üzerindeki önemli tehdit plansız ve kaçak balıkçılık uygulamalarıdır. Bölgede balıkçılık amaçlı patlayıcı kullanılmaktadır ve zıpkunla avcılık yapılmaktadır. Kaçak olarak uygulanmaya devam eden kafesle avcılık başta orfoz (Epinephelus marginatus) olmak üzere bazı balık türleri üzerinde önemli baskı oluşturur. Kafesçilik birçok balık türünün küçük boylarını henüz erginleşmeden tüketmektedir. Sportif amaçlı balıkçılık, özellikle fokların üreme döneminde mağaralara yakın alanlarda yapıldığında yavru fokların anne tarafından terk edilip ölümlerine sebep olacak kadar ciddi sonuçlar doğurmaktadır. Son yıllarda artan orman yangınları sonucu açılan araziler muz bahçelerine dönüşmektedir. Bahçelerde kullanılan tarımsal kimyasallar su havzasının ve drenaj sonucu denizin kirlenmesine neden olmaktadır. 51

64 Koruma Çalışmaları: Bölgedeki Akdeniz foku kolonisinin durumunun incelenmesi amacıyla ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü nce (DBE) TÜBİTAK destekli izleme projesi yürütülmektedir. LEVANT Doğa Koruma Derneği alanının korunmasına yerel halkın katılımını sağlamada en uygun modelin geliştirilmesi amacıyla eko-turizm denemeleri yapılmaktadır. Ayrıca LEVANT Doğa Koruma Derneği ve ODTÜ DBE, istilacı türlere karşı Akdeniz in savunuculuğunu yaptığı düşünülen deniz çayırının (Posidonia oceanica) doğu sınırını genişletmek amacıyla çayır iyileştirme ve transplantasyon çalışmaları yapmaktadır. 52

65 Tablo Gazipaşa-Anamur Kıyıları ÖDA Endemik ve Dar Yayılışlı Flora ve Fauna Türleri (Kaynak: Türkiye nin Önemli Doğa Alanları, 2006) 53

66 BÖLÜM III: PROJENİN ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER A) FAALİYET ALANININ HAZIRLANMASI, İNŞAAT AŞAMASINDAKİ FAALİYETLER, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER; 1) Yetiştirilecek Su Ürünlerine, Kullanılacak Su Kaynağına ve Şekillerine Bağlı Olarak Yapılacak Kafeslerin Özellikleri, Adetleri, Derinlikleri, Bu Kafeslerin Yapımı İçin Gerekli İşlemlerden; Faaliyet Alanının Hazırlanması ve İnşaat Aşamasında Faaliyet Sahasında Yapılacak İşler; Nerelerde, Nasıl ve Ne Kadar Alanda Yapılacağı, Kafeslerin Özellikleri, Derinlikleri, Adetleri İhtiyaç olan yavru balıklar deniz balıkları kuluçkahanelerinden temin edilecektir. Kuluçkahaneden temin edilen yavru balıklar genellikle 2-20 gr arasında sayılmış ve boylanmış olarak temin edilecek; taşınması ise yavru üretim tesisinin imkânları veya üreticinin kendi imkânları ile kara yoluyla taşıma tankları ve oksijen takviyesi ile yapılacaktır. Yavru balıkların nakil işlemi kuluçkahanenin denetimi altında tüm teknik şartlara ve ön hazırlıklara uyularak, en az zaiyat ile gerçekleştirilecektir. Üretim tesisine ulaşan yavru balıkların kafes ortamındaki su sıcaklığı ve oksijen seviyesi eşit hale getirildikten sonra, daha önce hazırlanmış polietilen kafeslere aktarılacaktır. Faaliyet kapsamında 50 m çaplı, 18 mm ve 22 mm göz açıklıklı kafesler kullanılacaktır. Yavru balıkların kafes ortamına inişi ile birlikte günlük besleme programları takip edilerek düzenli olarak yemleme işlemi gerçekleştirilecektir. Günlük yem tüketimi, stok miktarı ve su sıcaklığının paralelinde hesaplanarak uygulanacak ve özellikle yavru balıklarda besleme gün boyunca 6 10 öğün olarak gerçekleştirilecektir. Balık ağırlıklarının artması ile bu oran günlük (su sıcaklığının C olduğu zamanlarda) 3 öğüne kadar düşürülebilir. Ancak yine de her zaman önerilen, hasat zamanına kadar otomatik yemlik kullanmaktır ve işletmede otomatik yemleme sistemi kullanılacaktır. Üretim süresince özellikle su sıcaklığının yüksek olduğu dönemlerde bu artışa paralel olarak, su ortamındaki canlılık aktivitesinin artması ile beraber, ağların göz açıklıklarının kapanması da aynı oranda kısalmaktadır. Bunun için önlem olarak ağlar üzerindeki fouling (bir batık metal yüzeyinde deniz canlılarının birikmesi) organizmaların önlenmesinde hiçbir kimyasal boya vs. ürünler kullanılmayacak; bu organizmaları giderilmesi gözlemlere bağlı olarak, tamamen mekanik yolla olacaktır. Çipura Levrek balıklarının su sıcaklıkları ve vücut ağırlıklarına göre verilmesi gereken yem oranları, yem firmaları arasında çok az farklılık gösterse bile genellikle aşağıdaki tablodaki oranlarda uygulanmaktadır. Tablo 3.a Büyütme Yemleri ve Yemleme Oranları YEM BOYUTU (mm) BALIK AĞIRLIĞI ( gr ) 12 o C 14 o C 16 o C 18 o C 20 o C 22 o C 24 o C 26 o C 28 o C 0, ,1 2,1 3,2 3,8 4,4 4,9 5,1-1, , ,8 3,6 4,2 4,5 4, ,6 0,9 1,9 2,8 3,5 4,0 4,4 4,5 4,1 2, ,6 0,9 1,2 1,9 2,6 3,3 3,6 3,7 3, ,5 0,8 1,1 1,5 2 2,3 3 2,9 2,6 54

67 YEM BOYUTU (mm) BALIK AĞIRLIĞI ( gr ) 12 o C 14 o C 16 o C 18 o C 20 o C 22 o C 24 o C 26 o C 28 o C ,4 0,7 0,9 1,2 1,6 2 2,3 2,2 1, ,3 0,6 0,7 0,9 1,2 1,6 1,9 1,8 1, ,2 0,5 0,6 0,8 1 1,3 1,6 1,5 1, ,1 0,4 0,5 0,7 0,9 1,2 1,4 1, ,09 0,3 0,4 0,6 0,8 1 1,1 1,1 0, ,08 0,2 0,3 0,5 0,7 0, , ,07 0,1 0,2 0,4 0,6 0,7 0,8 0,8 0,7 8mm - 10mm ,06 0,09 0,1 0,3 0,5 0,6 0,7 0,7 0,6 *Çağatay Yem ( ECOBİO ) firmasının yemleme oranları kullanılmıştır. Proje kapsamında açık deniz tipi her biri 75 m x 66,67 m alan içerisinde, 50 m çapında 12 adet HDPE (yüksek yoğunluklu polietilen) kafes kullanılacaktır. Ayrıca, her kafeste PE kuş koruma ağı bulunacaktır. Kullanılacak ağlar düğümsüz, kafesler tamamen HDPE (yüksek yoğunluklu polietilen) malzemeden üretilmiş olacaktır. Metal aksam kullanılmayacaktır. Yüzdürücü boruların içi straforla takviye edilecektir. Kafes kenarlarındaki korkuluklar da HDPE malzemeden üretilmiş olacaktır. HDPE kafesler açık deniz kafesi özelliğini taşıyacaktır; deniz suyundan etkilenmeyecek ve dalgalara uyum sağlayan özellikte esnek sistemde yapılacaktır. Ana yüzdürücü borularının çapları genelde mm arası değişir. Üst boru çapı 110 mm dir. Boru basınç dayanımı 8 Atü, boru et kalınlığı 15 mm dir. Bunlara ağlar bağlanır. Kafeslerde kullanım yerlerine göre polipropilen (yüzer halat), polisitil ve poliamid halatlar bulunacak, halatlarla çapalar, şamandıralar ve diğer aksamlar bağlanacaktır. Kafesler dışında su yüzeyinde şamandıralar ve platform (barch) olacaktır. Bu platformda otomatik yemleme sistemi, yem deposu, kontrol odası, çalışanların günlük ihtiyaçlarını giderebilecekleri yerler ve katı ve sıvı atıkların depolandığı bölümler bulunacaktır. Proje kapsamında kurulacak olan ağ kafesler teknik özellikleri bakımından her türlü olumsuz deniz şartlarına dayanıklı olacak ve kafesler deniz yüzeyine şamandıra ile bağlanacaktır. Bu şamandıraların dış kenarda bulunanları çakar şamandıra tipinde olacaktır. Kafesler deniz tabanına ise demir çapalarla sabitlenecektir. Ağ kafeslerin derinliği deniz derinliğine göre belirlenmiş olup, 15+1 m olacaktır. Yavru balıklar için kullanılan kafeslerin gözeneği ve derinliği büyük boyutlardaki balıklar için kullanılan ağ kafeslerden küçük olmaktadır. İşler Faaliyet Alanının Hazırlanması ve İnşaat Aşamasında Faaliyet Sahasında Yapılacak Proje alanına önce, dalgıçlar gözetiminde çapalar yerleştirilecektir. Kafesler ve yüzer platform (barch) hazır olarak getirilecek, proje alanına montajları yapılacaktır. Kafesler, çapalara zincirlerle ve bağlantı halatlarıyla bağlanacaktır. Daha sonra ağlar takılacaktır. Bu işler 2 3 hafta içerisinde bitirilmiş olacaktır. Ayrıca, proje alanın hazırlanması aşamasında deniz alanının köşe noktaları çakar şamandıralarla işaretlenerek proje alanı belirtilecektir. 55

68 2) Tesisin deniz kıyısına olası etkileri, Deniz ortamında off-shore sisteme uygun olarak kafeslerin kurulması sırasında herhangi bir inşaat çalışması yapılmayacak, kafes materyalleri faaliyet alanına hazır olarak getirilerek sadece montajları yapılacaktır. Mevcut tesise ait ekipmanların tamamı sökülerek, faaliyet alanında tesisten kaynaklanan hiçbir atık, ekipman bırakılmayacaktır. Proje kapsamında karada herhangi bir yapılaşma olmayacaktır. Tesisin faaliyete hazırlanması kapsamında çalışacak personel günlük sosyal ihtiyaçlarını teknede gidereceklerdir. Kafes materyalleri üretici firma tarafından hazır halde faaliyet alanına getirilerek burada sadece montajı gerçekleştirileceğinden ve faaliyet alanının açık deniz olduğu göz önüne alındığında diğer çiftlikler bu çalışmalardan dolayı olumsuz yönde etkilenmeyecektir. 3) Proje kapsamında herhangi bir amaçla kazı, dolgu ve dip taraması işlemleri nedeniyle oluşacak maddelerin miktarları ve bertaraf yöntemleri, (iskele, barınak dahil) Proje kapsamında karada şantiye tesisi, iskele vb. herhangi bir yapılaşmaya gidilmeyecektir. Tesisin işletme aşamasına kadar, çalışacak personel günlük sosyal ihtiyaçlarını teknelerde gidereceklerdir. Ancak, yapılacak faaliyet için gerekli lojistik destek, balıkçı barınağından yararlanan balıkçı teknelerinin yanaşma, kalma ve faaliyetlerini engellemeden Alanya Balıkçı Barınağı tesisinden alınacaktır (Bkz. Ek-17 Alanya Su Ürünleri Kooperatifi S.S. Yazısı). Ayrıca, deniz ortamında herhangi bir kazı, dolgu, dip taraması gibi çalışmalar yapılmayacaktır. Denizde off-shore sisteme uygun kurulacak kafeslerin kara ile bağlantısı teknelerle sağlanacaktır. 4) Faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat aşamalarında zarar görebilecek florafauna türleri (Endemik türler, nesli tehlikede vb.) proje için seçilen yer ve etki alanında bulunan tür popülasyonlarının etkilenmesi, Deniz ortamında off-shore sisteme uygun olarak kafeslerin kurulması sırasında herhangi bir inşaat çalışması yapılmayacak, kafes materyalleri faaliyet alanına hazır olarak getirilerek sadece montajları gerçekleştirilecektir. Ayrıca, deniz ortamında herhangi bir kazı, dolgu, dip taraması gibi çalışmalar yapılmayacaktır. Kafesler dışında su yüzeyinde şamandıralar ve platform (barch) olacaktır. Kafesler, çapalara zincirlerle ve bağlantı halatlarıyla bağlanacak, daha sonra ağlar takılacaktır. Bu işler 2 3 hafta içerisinde bitirilmiş olacaktır. Kafesler deniz yüzeyine şamandıra ile bağlanacak olup, kafesler deniz tabanına demir çapalarla sabitlenecektir. Kullanılacak olan çapalar nedeniyle deniz tabanında bir miktar arazi kullanımı söz konusu olup, kullanılan alan miktarı sınırlı olacağı için olumsuz bir etki oluşmayacağı öngörülmektedir. Montaj faaliyetleri sırasında proje alanı ve yakın çevresinde bulunan fauna türleri kısa süreli proje alanı ve yakın çevresinden uzaklaşacaktır. Montaj faaliyetleri bittiğinde ise ağ kafeslerin çevresinde diğer deniz canlıları habitatlarına tekrar gelecek, proje alanının hazırlanması ve montaj faaliyetlerinden kaynaklı proje alanı ve yakın çevresinde bulunan deniz faunası faaliyetten olumsuz etkilenmeyecektir. 56

69 5) Kültür Varlıkları, Tabiat Varlıkları, Sit ve Koruma Alanlarının faaliyet yeri ve çevresinde yer alması durumunda yer altı ve yerüstünde bulunan kültür ve tabiat varlıklarına (geleneksel kentsel dokuya, arkeolojik kalıntılara, korunması gerekli doğal değerlere) materyal üzerindeki muhtemel etkilerinin irdelenmesi. (varsa alana ilişkin daha önce alınmış Koruma Kurulu Kararlarından bahsedilmesi Sayılı Kanun ile değişik; 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Valıklarını Koruma Kanunu ve konuya ilişkin olarak alınmış Sit Alanlarındaki Su Ürünleri Üretim ve Yetiştirme Tesislerine İlişkin ve Doğal Tabii Sitler, Koruma ve Kullanma Koşulları ile ilgili olan Yüksek Kurulu İlke Kararlarına uygun biçimde projenin nasıl geliştirileceğinin tanımlanması.) tarihli ve 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının "Tanımlar" başlıklı (a) bendinin 1, 2, 3 ve 5 inci alt bentlerinde "Kültür Varlıkları", "Tabiat Varlıkları", "Sit" ve "Koruma Alanı" olarak tanımlanan ve aynı Kanun ile 17/6/1987 tarihli ve 3386 sayılı Kanunun (2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu nun Bazı Maddelerinin Değiştirilmesi ve Bu Kanuna Bazı Maddelerin Eklenmesi Hakkında Kanun) ilgili maddeleri uyarınca tespiti ve tescili yapılan alanların bulunup bulunmadığının belirlenebilmesi amacıyla Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi dalgıç ekibi tarafından projenin gerçekleştirileceği alanda dalış yapılmıştır. Yapılan dalışlarda herhangi bir görüntü elde edilemediği belirtilmiş ve proje uygulanırken herhangi bir buluntuya rastlanılması durumunda, çalışmanın durdurularak ilgili Müze Müdürlüğü ne haber verilmesinin gerektiği belirtilmiştir. Ayrıca Bodrum Sualtı Arkeoloji Müdürlüğü tarafından, yapılan sualtı incelemelerinde, proje alanının, Sualtında Korunması Gerekli Kültür ve Tabiat Varlıkları İle İlgili Olarak Bakanlar Kurulunun 2001/2952 sayılı kararı ile 24 Eylül 2001 Gün ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan yasak dalış bölgeleri dışında kalmakta olduğu belirtilmiştir. Projenin gerçekleştirileceği deniz alanı, Gazipaşa Deniz Kaplumbağası Koruma Alanı na kuzeybatı yönünde yaklaşık olarak m mesafede yer almaktadır (Bkz. Ek-8 Antalya-Burdur-Isparta Planlama Bölgesi 1/ ölçekli Çevre Düzeni Planı). Ayrıca, projenin gerçekleştirileceği alan Alanya ile Taşucu arasında kalan sahillerde görülen Akdeniz foku (Monachus monachus) için yaşama ve beslenme ortamının içerisinde bulunmaktadır. Alanda yapılacak olan uygulamalar sırasında, herhangi bir taşınmaz kültür varlığına rastlanılması durumunda, 2863 sayılı Kanunun 4. Maddesi gereği en yakın Mülki İdari Amirliğe veya Müze Müdürlüğü ne haber verilecektir. 6) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında oluşacak katı atıkların cins ve miktarları, bertaraf yöntemleri, Katı Atıkların Cins, Miktar ve Bertaraf Yöntemleri Proje alanında sadece montaj çalışmaları yapılacağı için inşaat faaliyetlerinden kaynaklı katı atık oluşumu söz konusu olmayacaktır. Bu nedenle hem montaj hem de işletme aşamasında sadece çalışan personelden kaynaklanan evsel nitelikli katı atık oluşacaktır. Proje kapsamında 8 kişi çalışacak olup, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,34 kg değeri kullanılarak aşağıdaki şekilde hesaplanmıştır (TUİK, Çevre İstatistikleri; Hane Halkı Katı Atık Kompozisyon Araştırması ve Eğitim Anket Sonuçları); 57

70 Çalışan Sayısı Birim katı atık miktarı Katı atık miktarı : 8 kişi : 1,34 kg/kişi.gün : 8 x 1,34 = 10,72 kg/gün Sızdırmaz, korozyona dayanıklı kaplarda biriktirilen evsel nitelikli katı atıklar tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Alanya Belediyesi Tesislerine gönderilecektir. (Bkz. Ek-18). Ayrıca, işçilerin yemeklerinin taşınması sırasında yiyecek ve içecek paketlerinden kaynaklanacak ambalaj atığı oluşacaktır. Proje kapsamında 8 kişi çalışacak olup, günlük kişi başına üretilen evsel nitelikli katı atık miktarı 1,34 kg/kişi-gün değeri kullanılarak toplam 10,72 kg/gün atık oluşacağı hesaplanmıştır. Bu durumda evsel nitelikli ambalaj atıkları %15 değeri kullanılarak aşağıdaki gibi hesaplanmıştır (Kaynak: Mülga T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü Atık Yönetimi Eylem Planı ). Ambalaj Atığı Miktarı = Katı Atık Miktarı x 15/100 = 10,72 x 15/100 = 1,608 kg/gün Katı atıklardan geri dönüşümü mümkün olanlar, kimyasal ve fiziksel özellikleri nedeniyle doğal çevreye atıldıkları takdirde zararlı olabilecekler kağıt, cam şişe, petler, teneke, şişeler vs. Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği Madde 23 (1) de, Kullanılan malzemeye ve oluştuğu kaynağa bakılmaksızın, tüketim sonucu oluşan ambalaj atıkları, çevre kirliliğinin azaltılması, düzenli depolama tesislerinden azami seviyede istifade edilmesi ve ekonomiye katkı sağlanması amacıyla diğer atıklardan ayrı olarak oluştukları yerlerde biriktirilmek zorundadır. Hükmü yer almaktadır. Ayrıca yine aynı yönetmelik, Madde 23 - (4) te Geri kazanılabilir ambalaj ve ambalaj dışı atıkların üreticisi tarafından getirilip bırakılacağı, teknik ve idari detayları Bakanlık tarafından belirlenecek getirme merkezi oluşturan satış noktaları ve alışveriş merkezleri ayrı biriktirilen ambalaj atıklarını oluştuğu noktada çevre lisanslı/geçici faaliyet belgeli toplama ayırma tesislerine veya istemeleri halinde belediyenin toplama sistemine bedelsiz şartı aranmaksızın verirler. hükmü yer almaktadır. Oluşacak ambalaj atıkları; tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliği ile tarih ve sayılı Gemilerden Atık Alınması ve Atıkların Kontrolü Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik hükümleri doğrultusunda yönetmelik hükümleri doğrultusunda ayrı biriktirilerek Alanya Belediyesi Tesislerine gönderilecektir. (Bkz. Ek-18). 7) Faaliyet alanının hazırlanması ve kafeslerin inşaatında kullanılacak alet ve ekipmanlar ve bu ekipmanlarla yapılacak işlerden dolayı oluşacak gürültünün seviyesi ve kontrolü için alınacak önlemler. Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından gerçekleştirilecek su ürünleri yetiştirme tesisi faaliyetinde, faaliyet alanının hazırlanması ve inşaat-montaj aşamasında inşaat faaliyetleri (kazı, dolgu vb.) yapılmayacaktır. Yüzer platformlar (duba) ve kafesler hazır getirilerek sadece proje alanında montaj çalışmaları yapılacaktır. Montaj işlerinde bazı küçük el aletleri kullanılacaktır. Motorlu herhangi bir alet kullanımı söz konusu 58

71 olmadığından dolayı montaj çalışmaları aşamasında gürültü oluşumu söz konusu olmayacaktır. Ayrıca, proje kapsamında kullanılacak tekneler ise sürekli seyir halinde olmayacağından dolayı tekneden kaynaklı meydana gelecek gürültünün göz ardı edilebilir seviyede olacaktır. Ayrıca, faaliyetin montaj ve işletme aşamasında, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği, tarih ve sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Su Yolları İçin Çevresel Gürültü Kriterleri başlığı altında verilen Madde 21 hükümlerine uyulacaktır. Ayrıca, 1475 Sayılı İş Kanunu ile İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü hükümleri yerine getirilecektir. 59

72 B) PROJENİN İŞLETME AŞAMASINDAKİ FAALİYETLER, FİZİKSEL VE BİYOLOJİK ÇEVRE ÜZERİNE ETKİLERİ VE ALINACAK ÖNLEMLER; 1) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak hammaddenin/yavruların temini, üretilen ürünler, kullanılan yemler, ilaçlar ve vitaminler (bunların fiziksel, kimyasal özellikleri, miktarları ve veriliş yöntemleri.) Yavru İhtiyacı Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından kurulması planlanan su ürünleri yetiştiriciliği tesisinde çipura ve levrek yetiştiriciliği yapılacaktır. Balık yetiştiriciliğinde temel girdi canlı yavru balıktır. İşletmenin çipura ve levrek yavrularının Kılıç Deniz Ürünleri Üretim İth. İhr. Tic. A. Ş. ye ait Muğla İli, Milas İlçesinde bulunan kuluçkahanelerden temin edilmesi planlanmaktadır. Kuluçkahane tesisleri TS EN ISO 9001:2001 Kalite yönetim ve TS HACCP Gıda Güvenliği Sistem Belgelerine sahiptir. Kuluçkahanelerde üretilen yavru balıklar sağlık ekibi tarafından muayene edilip mikrobiyolojik analizleri yapılarak proje alanına özel tanklarla getirilecektir. Yem İhtiyacı Proje kapsamında işletme giderlerinin büyük bir kısmını oluşturan ve balıkların beslenmesinde kullanılacak yem, Kılıç Deniz Ürünleri Üretim İth. İhr. Tic. A. Ş. ye ait Muğla İli, Milas İlçesinde bulunan yem fabrikasından ve yeterli olmadığı durumlarda başka firmalara ait yem fabrikalarından temin edilecektir. Üretilen Ürünler Tesiste tonu levrek, 750 tonu çipura olmak üzere toplam ton çipura ve levrek yetiştirilecektir. Yetiştirilecek balıkların biyolojik özellikleri şöyledir: Çipura ( Sparus aurata) Sparidae familyasının bir üyesi olan çipura balığı, Kanarya adaları ve İngiltere kıyıları dahil tüm Akdeniz Bölgesi nde bulunan yaygın bir türdür. Ülkemizde ise daha çok Güney ve Ege Bölgeleri nde bulunur. Atlanto-mediteran kökenli olup, bentik - demersal bir türdür. Kumlu ve çamurlu zeminlerde ve deniz çayırlarında yaygındır m derinliklerde dağılım gösterirken, 5 25 m derinliklerde yaşamayı severler. Balıklar yaşlandıkça derinlerde yaşamayı tercih eder. Bu balıklar sürü oluşturabildikleri gibi tek tek de dolaşırlar. Maksimum boyları 70 cm dir. Genellikle cm boydaki bireyler yaygındır. Anatomik yapıları bakımından, vücut yüksek ve yanlardan basıktır. Beslenmelerini kabuklular, yumuşakçalar, algler, balıklar ve poliketler oluşturur. Üreme dönemi Ege Bölgesi nde Kasım-Mart, Akdeniz de Ekim-Aralık arasındadır. Üreme periyodunu etkileyen en önemli faktör sudaki ani ısı değişimleri ve kirlilikten kaynaklanan paraziter hastalıklardır. Çipura Sparidae familyasının diğer türleri gibi Protorandrik hermofrodit tir. Yani bu balıklar 2 yaşına kadar erkek, 3 ve 4 yaşından itibaren ise dişiliğe dönüşüm olduğu görülür. İlk eşeysel olgunluğa erkek bireyler 1-2 yaşında (20-30 cm), dişi bireyler 2-3 yaşında (30-40 cm) erişirler. Karadeniz Bölgesi nde yumurtlamazlar. İlk üreme mevsiminde ile adet arası yumurta verebilir. Yumurtlama en çok C de vuku bulmaktadır. Optimum 60

73 gelişmeyi C de gösterir C arasında yaşayabilir tuzluluğa dayanabilirler. Ekonomik değeri yüksek olan bu tür, yılda 830 ton avlanmaktadır. Levrek (Dicentrarchus labrax) Levrek balıkları Percidae familyasına dahildir. Levrek balıkları, tüm Akdeniz den, İngiltere nin kuzey sahillerine ve Kanarya adalarına kadar yayılım gösterirler. Deniz fenogramlarının bulunduğu kumlu, çamurlu-sığ biyotoplarda, sıcaklığa ve tuzluluğa karşı gösterdiği toleransı ile nehir ağızlarında ve lagüner bölgelerde yaşayan bir littoral bölge balığıdır. Havaların soğuması ile birlikte kışlamak için derin sulara göç ederler. Karnivor bir tür olan, bazen yalnız bazen de küçük sürüler halinde dolaşan levreklerin besinlerini eklembacaklılar, küçük balıklar, kafadan bacaklılar oluşturmaktadır. Vücudu lateralden hafif yassılaşmış olan levrek balığının derisi ktenoid pullarla (yuvarlak şeklini kaybetmiş ve uç kısmında dişli bir yapı kazanmış olan, modifiye sikloid pullardır) kaplıdır. Sikloid pullar ense ve yanaklar üzerindedir. Göz kemiğinin üstünde siyah lekeler mevcuttur. Renkleri sırt kısmında koyu gri-esmer, yanlarda gümüşi, karın bölgesinde beyazdır. Levrekler 5-28 C deki sularda yaşayıp C de yumurta bırakırlar. Doğal ortamda 1 kg dişi adet yumurta bırakabilmektedir. Tuzluluk ve ısı değişimlerine karşı dayanıklı olup, 3 50 tuzluluk arasında yaşayabilmektedir. 0 tuzluluğa adapte olabilirler aylarda testiküllerde ve ovaryumlarda farklılaşma başlar. Dişiler doğal şartlar altında 3. yılda yumurta bırakabilirler. Kullanılan Yemler Proje kapsamında işletme giderlerinin büyük bir kısmını oluşturan ve balıkların beslenmesinde kullanılacak yem, Kılıç Deniz Ürünleri Üretim İth. İhr. Tic. A. Ş. ye ait Milas ta bulunan yem fabrikasından ve yeterli olmadığı durumlarda başka firmalara ait yem fabrikalarından temin edilecektir. Yemler; sindirilebilirlikleri ve yemden yararlanma oranı (YYO) arttırılarak ve yemlerdeki toplam azot ve fosfat miktarı azaltılarak devamlı geliştirilmektedir. Bu tür geliştirilmiş yemlerin kullanılması ve optimum yemleme stratejileri ile yem artıklarını ve dolayısı ile azot ve fosfor girişini azaltmak mümkün olmaktadır. Tüm bu tedbirler sadece daha temiz bir çevre sağlamakla kalmamakta aynı zamanda çiftliklerdeki verimliliği, ürün kalitesini ve balıklardaki sağlığı da olumlu şekilde etkilemektedir. Ağ kafeslerde sürdürülen entansif akuakültürde kullanılan yemlerin çevreye etkisi; yem, balık ve ağ kafeslerin olduğu bölgelerde zeminde biriken azot ve fosfor miktarlarının ölçülmesine dayanan bir yöntemle araştırılmaktadır. (Güven ve Şener) Besin-Bütçesi Dengesi veya Birikim Dengesi Modeli: Genellikle akuakültürü yapılan ve belirli bir üretim tonajında çalışan çiftliklerde yemle giren, balıkta tutulan ve serbest bırakılan besin maddeleri arasındaki ilişkinin hesaplanmasında bu metot uygulanmaktadır (Gowen ve ark. 1988). Genel olarak yetiştiriciliği yapılan balıklara verilen pelet şeklindeki yemlerde besin maddelerinin % 25 i balığın etinde tutulurken, yaklaşık %75 i çevreye bırakılır. Bu atıkların %62 si çözünmüş azot, %11 çözünmüş fosfordur. %69 fosfor ve %13 azot ise katı formda bırakılır. (Güven ve Şener) Entansif Deniz Akuakültüründe Azot ve Fosfor Bütçesi: Entansif balık üretiminden kaynaklanan azot ve fosfor girdileri üzerine dünya çapında yapılmış çalışmalar bulunmakla beraber, Akdeniz için bu konuda çok az sayıda çalışma vardır. Bu çalışmaların büyük 61

74 çoğunluğu yem kullanımı ve farklı türlere dayanan kütle/yığın denge hesaplarıdır. (Güven ve Şener) Balık yetiştiriciliğinde 2 tür yem kullanılmaktadır: pelet ve ekstrude. Söz konusu proje kapsamında ekstrude yem kullanılacaktır. Ekstrude Yemler: Bunların üretiminde ekstrude yem teknolojisi kullanılmaktadır. Yem üretimi için gerekli hammaddeler seçilirken yüksek protein ve yağ içerikli olanlar kullanılmaktadır. Ekstrude yem üretimi için gerekli temel hammaddeler; balık unu, balık yağı, tahıllar (mısır glüteni, buğday unu, soya küspesi), vitaminler ve bitkisel proteindir. Ekstrude yemler suda çok uzun süre bozulmadan ve dağılmadan kalabilmekte, pelet yemlere oranda daha yavaş batığından dolayı balıklardan tarafından algılanma ve alınma ihtimali daha yüksektir. Ekstrude yemlerin balıklar tarafından sindirilebilirlikleri %90 nın üzerindedir. Proje kapsamında yemlemede bilgisayarlı otomatik yemleme sistemi kullanılacaktır. Şekil 3.b Ekstrude Yem Gowen ve ark.(1997) Kıbrıs taki levrek ve çipura çiftliklerinde girilen N ve P oranları tahmin ederek artık çıkışını hesaplamak için kütle denge modelini kullanmışlardır. Daha sonra bu model Hall ve Ackefors (1990), Hall ve ark. (1992), Gowen and Bradburry (1987) bu modeli geliştirerek; denize bırakılan yenmemiş yem oranını % 10 kabul etmişlerdir. (Öztürk vd, 2006.) Proje kapsamında kullanılacak olan ekstrude balık yeminin özelliği ve içeriği aşağıdaki tablolarda verilmiştir. 62

75 Tablo 3.b Ekstrude Balık Yemi Özelliği Özellikleri Düşük Orta Yüksek Aminoasit Adaptasyonu X Protein Sindirimi X Balık Unu İçeriği X Omega Yağ İçeriği X Vitamin ve Mineral İçeriği X Tablo 3.b Ekstrude Balık Yemi İçeriği Temel Besin Maddeleri Besin Maddesi Miktarı Su En çok % 12 Ham Protein En az % 52 Sıvı ve Katı Yağlar En az % 13 Ham Selüloz En çok % 2 Karbonhidratlar En çok % 10,5 Ham Kül En çok % 12 Fosfor En çok % 1,6 NaCl En çok % 1,5 Ham Yağ En çok % 12 HCL de Çözünmüş Kül En çok % 1,5 Metabolik Enerji 3750 K.Kal Vitamin-Mineraller Vitamin A En az 5000 IU/kg Vitamin D3 En az 1500 IU/kg Vitamin E En az 30 mg/kg Vitamin B2 En az 20 mg/kg Vitamin C En az 200 mg/kg Vitamin K3 12 mg/kg Vitamin B12 En az 25 mg/kg Antioksidant En az 95 mg/kg Amino Asitler Lisin En az %1,8 Sistin En az %1,3 Methionin En az %1,5 Mikro ve Makro Elementler Çinko En az 1,5 mg/kg Kalsiyum En az %1-2 Fosfor En az 1,5 mg/kg Magnezyum En az 60 mg/kg Sodyum En az %0,75; En çok % 1,5 Proje kapsamında yılda ton balık yetiştirilecek olup bu miktarın tonu levrek, 750 tonu çipura olacaktır. Gerekli olan yem miktarı ton/yıl olacaktır. Kullanılan İlaç, Aşı ve Vitaminler Balıkları hastalıklara karşı koruma ve tedavi amaçlı vitaminler yemin içinde mevcut olacaktır. Balıklara ilk aşılama kuluçkahanelerde, larva aşamasında iken daldırma yöntemiyle yapılacaktır. Daha sonra ise off-shore tesislerinde antibiyotik ve aşı kullanılması gerektiğinde tedarikçi firma ile anlaşılacak ve aşılama enjeksiyon yöntemiyle yapılacaktır. 63

76 Balıkların hastalıklara karşı direncini artırmak ve aldığı yemi hazmettirmek için C, B, K, E, D gibi vitaminlerle çeşitli mineraller balık yemi içeriğinde olacaktır. Balıklara kg yemde verilecek (mg) vitamin miktarları yukarıdaki tabloda verilmiştir. Balıkları hastalıklara karşı koruma (profilaktik) amaçlı vitaminler, Yetkili / Ruhsatlı bayii tarafından premix olarak hazırlanan vitaminler, yem fabrikasında rasyona uygun oranda hesaplanmış, yeme karıştırılmış olarak sahada uygulanacaktır. Gerekli önlemler alındığında tesis ve çevresinde herhangi bir hastalık riski oluşmayacaktır. Ayrıca, proje kapsamında, kafeslerin ve ağların dezenfeksiyonu için proje alanına yakın faaliyet gösteren bir firma ile anlaşılacak faaliyet alanında dezenfeksiyon yapılmayacak ve kimyasal depolanmayacaktır. 2) İşletme sırasında kullanılacak olan alet, ekipmanlar ve özellikleri, tesisin yem ve ilaç depolarının nerede yer alacağı Kurulması planlanan tesis için kullanılması öngörülen alet, ekipmanlar ve özellikleri aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 3.b Projede Kullanılacak Alet Ekipman Kalemler Adet Polyester Servis Teknesi (9,5m) 1 Yemleme Platformu (14,8m x 12m x 3m) Sac Yüzer Platform 1 Ocea Kompakt Yemleme Sistemi Hp Mercury Motor 1 Hasatlık Boylama Aleti 2 Yavru Nakil Tankı (2000 lt Polyester Silindirik) 4 Oksijen Metre 1 Oksijen Tüpü 4 Oksijen Hortumu 300 Oksijen Saati 4 Krom Kepçe 2 Kova 20 Çizme 10 Yağmurluk 10 Iğrıp (Off - Shore Kafes'den Hasat İçin) 1 Balık Adam Dalış Malzemeleri Ağırlık Kemeri 2 Kurşun Ağırlık 20 Baraküda Elbise 2 Aqualung Bc 2 Titan Lx Regülatör 2 2' li Konsol Sopras 2 Oktopus (Yhk) Aqualung 2 12 lt Dalış Tüpü 2 Mares Palet 2 Tecnisub Look Maske 2 Palet İçin Patik 2 Şnorkel Problu Valfli 2 Şarjlı Pil 2 Pil Şarj Makinesi 2 64

77 Balık nakli yapılacak olan tank ısı izolasyonlu ve oksijen dağılım sistemli olacaktır. Termometre, dijital, iç-dış ortam sıcaklığını ve nemi ölçecektir. Oksijenmetre, su geçirmez ve darbelere dayanıklı olacaktır. Proje kapsamında kullanılacak ağ kafeslerin, yüzer platformun özellikleri Bölüm I.3 te verilmiştir. 3) Su ürünlerinin üreme periyodunu etkileyen faktörler, planlanan üretim miktarı için gerekli yem, yemin depolanma durumu, vitamin ihtiyacı, birim metrekarede elde edilebilecek su ürünleri miktarı ve hasat durumu. Su Ürünlerinin Üreme Periyodunu Etkileyen Faktörler Kültür balıkçılığı projelerinde üretimi etkileyen etkenler deniz suyu tuzluluğu, deniz suyu sıcaklığı ve hastalıklardır. Tesiste çipura ve levrek cinsi balıklar yetiştirilecektir. Çipura balığı için deniz suyu sıcaklığı 6 32 ºC, levrek balığı için 5 28 ºC dir. Projenin gerçekleştirileceği bölgede deniz suyu sıcaklığı ortalama 21,8 olup bu değer 2 tür balığın gelişimi için de yeterli sıcaklıktır. Çipura balığı için deniz suyu tuzluluğu %5 40, levrek balığı tuzluluk değeri çok önemli değildir. Projenin gerçekleştirileceği bölgede deniz suyu tuzluluğu yaklaşık % 38 olup bu değer 2 tür balığın gelişimi için de yeterli bir orandır. Üreme periyodunu etkileyen en önemli etken hastalıklardır. Bu konuda gereken önlemler alınacaktır. İlk ilaçlama ve aşılama larva döneminde kuluçkahanelerde yapılacaktır. Tesislerde hastalık oluşumunu önlemeye yönelik gerekli önlemler alınacaktır. Proje alanının açık deniz olması, deniz derinliğinin fazla olması sebebiyle ortamdan kaynaklanabilecek bir hastalık beklenmemektedir. Planlanan Üretim Miktarı İçin Gerekli Yem Miktarı Proje kapsamında işletme giderlerinin ortalama % ni oluşturan ve balıkların beslenmesinde kullanılacak yem, Kılıç Deniz Ürünleri Üretim İth. İhr. Tic. A. Ş. ye ait yem fabrikasından ve yeterli olmadığı durumlarda başka firmalara ait yem fabrikalarından temin edilecektir. Yapılan çalışmalar sonucu, yemin ete dönüşme oranının (FCR) çipura için 1.6 ile 2.5 arasında ve levrek için 1.5 ile 2.2 arasında olduğu, aynı tür balığı yetiştiren işletmeler arasında, gelişim ve yem değerlendirme oranlarında farklılıkların oluşmasına neden olan etmenlerin, su sıcaklığı ve çözünmüş oksijen miktarı gibi dış faktörlerin yanında, yemin içeriği ve tüketilene kadar iyi korunabilmesi, yemin veriliş öğün sayısı, şekli (yöntemi), süresi, miktarı ve boyutları olduğu belirtilmektedir. (Yıldırım ve Alpbaz, 2005) Söz konusu projede üretimi yapılacak çipura ve levrek için yemin ete dönüşme oranı (FCR) 2 olarak alınmıştır. Proje kapsamında 750 ton çipura ve ton levrek balıkları olmak üzere toplam 2000 ton balık üretilecektir. 1 kg balık için 2 kg yem tüketilecektir. 65

78 Yem ihtiyacı = ton/yıl x kg/ton x 2 kg/kg = kg/yıl = ton/yıl. Yıllık toplam yem ihtiyacı ton/yıl olacak tesiste, günlük toplam yem ihtiyacı ise 10,96 ton/gün olacaktır. Yemin Depolanma Durumu Planlanan işletmede ağ kafeslerin yanında platform (barch) bulunacaktır. Bu platformda otomatik yemleme sistemleri bulunacağından yemler burada ihtiyaca göre, belirlenecek sürelerde depolanacaktır. Vitamin İhtiyacı Balıkların hastalıklara karşı direncini artırmak ve aldığı yemi hazmettirmek için C, B, K, E, D gibi vitaminlerle çeşitli mineraller balık yeminin içerisinde mevcut olacaktır. Balıklara kg yemde verilecek (mg) vitamin miktarları Tablo 3.b.1.1. de verilmiştir. Birim Metrekarede Elde Edilebilecek Su Ürünleri Miktarı ve Hasat Durumu Kılıç Deniz Ürünleri Üretimi tarafından planlanan m 2 lik deniz alanı üzerinde, Su Ürünleri Yetiştirme Tesisi kapsamında yılda ton balık yetiştirilecek olup bu miktarın tonu levrek, 750 tonu çipura olacaktır. İşletmeye ait öngörülen birim alanda alınabilecek ürün miktarı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 3.b Birim Alandan Alınabilecek Ürün Kapasite Kapasite Yüzey Alanı Birim Alan Ürün Miktarı Tür (ton/yıl) (kg/yıl) (m 2 ) (kg/ m 2 ) Çipura ,5 Levrek ,83 4) Üretimde kullanılan yemlerin özellikleri, besleme tekniği, şekilleri, her bir balık türünün yemi kullanma oranları, ortaya çıkan atık miktarı ve su ortamı üzerinde fiziksel ve kimyasal olası etkileri (PH, ötrifikasyon, ışık şiddeti, geçirgenliği vb.) ve su kirliliğine sebep olunmaması açısından yemlemede dikkat edilmesi gereken hususlar, akıntı yönü, akıntı hızı, derinlik dikkate alınarak kirlilik yükünün olası dağılımı (Fazla yem, dışkı miktarı dikkate alınarak çökelme ve akıntı hızı göz önünde bulundurularak kirliliğin dağılımının belirtilmesi, yem ve dışkının kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak suda çözünen veya dip sedimente eklenen miktarların açıklanması.), Kullanılan Yemlerin Özellikleri Balık üretiminde kirliliği en aza indirmede yem formülasyonları büyük önem taşıdığından dolayı, dengeli beslenme ve minimum kirlilik sağlanması için balık yeminde fazla olan nutrientleri azaltarak balık türüne ve gelişme evresine göre gerekli Azot:Fosfor dengesi kontrol altında tutulmalıdır. Ayrıca, enerji ihtiyacına göre yemlerin protein:enerji dengesi ayarlanmalıdır. Yemde, ihtiyaca göre fosfor miktarının ayarlanması için hammaddelerde bulunan azot/fosfor kullanılabilirliği tespit edilmeli, balık türü ve balığın gelişim evresine göre azot/fosfor ihtiyacı belirlenmeli ve soya, mısır gluteni gibi azot: fosfor oranı düşük olan bitkisel hammaddeler tercih edilmelidir. (Tekinay vd., 2006) 66

79 Yemlerin çevresel etkilerini belirleyen önemli bir unsur da yem üretim teknolojisidir. Günümüzde balık üretim sektöründe iki farklı tip teknoloji kullanılmaktadır: Pelet pres ve ekstruzyon teknolojisi. Balık üretiminin çevresel etkileri bu iki teknoloji değerlendirildiğinde, yemlerin pişirilerek şekli verilmesini kapsayan termo-mekanik bir işlem olan ekstruzyon teknolojisi, çevreye olan etkileri azaltarak sindirilebilirliği daha yüksek olan yem üretme olanağını sunmaktadır. Ekstruzyon yöntemi ile üretilen yemlerin en büyük avantajlarından biri tatlı ve tuzlu su ortamına ve yaz-kış şartlarına göre yüzebilirlik-batabilirliklerinin ayarlanabilmesidir. (Tekinay vd., 2006) Ekstruzyon yönteminde, ön şartlandırıcı ve ekstruderde uygulanan ısı ve buhar sayesinde, yemde bulunan nişastanın %60-90 ı jelatinize olur ve nişasta kullanılabilirliği artar. Nişasta jelatinizasyonuna etki eden faktörler yemin ön şartlandırıcıda muamele süresi, sıcaklık ve verilen su/buhar miktarıdır. Su miktarı ve sıcaklığın düşürülmesi ve tutulma süresinin azaltılmasıyla, nişasta jelatinizasyonu oranı düşmektedir. Optimum nişasta jelatinizasyonu yemin sindirilebilirliğini ve yemin fiziksel kalitesini artırmaktadır. Ön şartlandırıcıda C lik sıcaklık ve %30 luk bir nem oranı sağlandığında ve geçiş süresi en az 45 saniyeye ayarlandığında, nişasta jelatinizasyonu %80-90 düzeyine ulaştırılmaktadır. Böylece, nişasta kullanılabilirliği artırılarak, dışkı yoluyla atılan karbonhidrat oranı en aza indirgenir ve katı madde kirliliğinde önemli düşme sağlanır. Ekstruzyon, mikroorganizma yükü ve diğer istenmeyen kontaminant oranlarının da düşürülmesine yardımcı olur. Yemdeki mikroorganizmaların azaltılması, balıkların daha az hastalanmalarına katkı sağlamaktadır. Ekstrude yemlerin suda dayanıklı olması ve daha az tor ve kırık oluşumu fiziksel kalite bakımında önemli noktalardır. Yukarıda bahsedilen faktörlerden dolayı, ekstrude yemler balıklar tarafından daha verimli kullanılır ve çevresel etki anlamında yetiştiricilik uygulamalarına büyük katkı yapmaktadır. Sonuçta, gerek fiziksel ve kimyasal, gerekse biyolojik nedenlerle, ekstrude yemler pelet pres teknolojisiyle üretilen yemlere her zaman tercih edilmelidir. (Tekinay vd., 2006) Proje kapsamında işletme giderlerinin büyük kısmını oluşturan ve balıkların beslenmesinde kullanılacak ekstrude yem, Kılıç Deniz Ürünleri Üretim İth. İhr. Tic. A. Ş. ye ait Muğla İli, Milas İlçesinde bulunan yem fabrikalarından ve yeterli olmadığı durumlarda başka firmalara ait yem fabrikalarından temin edilecektir. Ekstrude yem üretimi için gerekli temel hammaddeler; balık unu, balık yağı, tahıllar (mısır glüteni, buğday unu, soya küspesi), vitaminler ve bitkisel proteindir. Ekstrude yemler suda çok uzun süre bozulmadan ve dağılmadan kalabilmekte, pelet yemlere oranla daha yavaş battığından dolayı balıklardan tarafından algılanma ve alınma ihtimali daha yüksektir. Ekstrude yemlerin balıklar tarafından sindirilebilirlikleri %90 nın üzerindedir. Ekstrude yem özelliği ve içeriği Bölüm III-B-1 de verilmiştir. Besleme Tekniği, Şekilleri Besleme ve yemleme işletme faaliyetleri içinde oldukça önemli yer tutmaktadır. İşletme giderlerinin büyük kısmını yem giderlerinden oluşması besleme faaliyetlerinin yoğunluğunu ve önemini ortaya koymaktadır. Bu nedenle tesiste bilgisayar kontrol sistemli otomatik yemleme makineleri kullanılacaktır. Yemleme makineleri yüzer platform (barch) üzerine 67

80 monte edilecek ve kafeslere uzatılan borular vasıtasıyla bilgisayar kontrollü olarak otomatik yemleme yapılacaktır. Bu yöntemle yemlemede balıklar özenle, yavaş bir şekilde ve en az yem zayiatıyla yemlenmektedir. Otomatik yemleme sistemi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Proje kapsamında yavru yetiştirme kafeslerinde beslenecek yavru balıklara ağırlıklarının % 10 u kadar yem verilecektir. Yetiştirme kafeslerine alınan balıklar için yemle suyun sıcaklığına ve balığın ağırlığına bağlı olarak bu oran % 1,3-2 ye kadar düşürülecektir. Yavrulara verilecek yem daha yüksek protein içerikli olacaktır. Şekil 3.b Otomatik Yemleme Sistemi 68

81 Her Bir Balık Türünün Yemi Kullanma Oranları Yapılan çalışmalar sonucu, yemin ete dönüşme oranının (FCR) çipura için 1.6 ile 2.5 arasında ve levrek için 1.5 ile 2.2 arasında olduğu, aynı tür balığı yetiştiren işletmeler arasında, gelişim ve yem değerlendirme oranlarında farklılıkların oluşmasına neden olan etmenlerin, su sıcaklığı ve çözünmüş oksijen miktarı gibi dış faktörlerin yanında, yemin içeriği ve tüketilene kadar iyi korunabilmesi, yemin veriliş öğün sayısı, şekli (yöntemi), süresi, miktarı ve boyutları olduğu belirtilmektedir. (Yıldırım ve Alpbaz, 2005) Söz konusu projede üretimi yapılacak çipura ve levrek için yemin ete dönüşme oranı (FCR) 2 olarak alınmıştır. Çevresel ve fizikokimyasal parametrelere göre değişmekle birlikte, faaliyet kapsamında balık bünyesinde, verilen yemin 1/2'si ete dönüşecektir. Geriye kalan kısım ise tüketilmeyen yem, metabolik atık olarak deniz ortamına bırakılacaktır. Genel olarak balıklar aldıkları her l kg yemin (besinin) kuru ağırlık olarak 260g ını dışkı olarak suya bırakmaktadırlar. Bu dışkının içeriği, alınan besinin içeriğine ve maddelerin sindirilme oranlarına göre değişmektedir. (Yıldırım ve Yıldırım Korkut, 2004) Gelişen yem teknolojileri ve otomatik yemleme sistemleri sayesinde proje kapsamında kullanılacak olan yemin balıklar tarafından alınma oranı % 90 ın üzerindedir. Elle yemleme yönteminde yemin verilme süresi balıkların doyma durumlarının görsel olarak belirlenmesi sebebiyle yem otomatik sistemlere göre fazla verilmektedir. Ortaya Çıkacak Atık Miktarı Projede yemden kaynaklı oluşacak atıkları tüketilmeyen yem ve metabolik atıklar olarak ikiye ayırabiliriz. Tüketilmeyen Yem Miktarı Gowen ve ark.(1997) Kıbrıs taki levrek ve çipura çiftliklerinde girilen N ve P oranları tahmin ederek artık çıkışını hesaplamak için kütle denge modelini kullanmışlardır. Daha sonra bu model Hall ve Ackefors (1990), Hall ve ark. (1992), Gowen and Bradburry (1987) bu modeli geliştirerek; denize bırakılan yenmemiş yem oranını % 10 kabul etmişlerdir. (Öztürk vd, 2006.) Faaliyet kapsamında otomatik yemleme sistemi kullanacak olup, işletmede ton levrek, 750 ton çipura, toplam ton balık üretilecektir. Bu kapasite için ihtiyaç duyulacak yem miktarı ton/yıl ve 10,96 ton /gün olarak hesaplanır. Bu durumda; ton/yıl * % 10 = 400 ton/yıl, 10,96 ton/gün *% 10 * 1000 kg/ton = 1096 kg/gün tüketilmeyen yem deniz ortamına karışacaktır. Yapılan hesaplara göre yem kullanımından kaynaklı toplam atık miktarı 400 ton/yıl ve kg/gün olacaktır. 69

82 Metabolik Atıklar Yemi oluşturan tüm bileşenler aynı zamanda metabolizma ürünleri olarak atık haline gelmektedirler. Bu atık ürünler organik karbon, organik nitrojen (karbonhidrat, lipid, protein), amonyum, üre, bikarbonat, fosfat, vitaminler ve pigment maddelerinden oluşmaktadır. Dışkı ve metabolik atıkların miktarı stok yoğunluğuna ve kullanılan yemin kalitesine göre değişmektedir. Genel olarak balıklar aldıkları her l kg yemin (besinin) kuru ağırlık olarak 260 g ını dışkı olarak suya bırakmaktadırlar. Bu dışkının içeriği, alınan besinin içeriğine ve maddelerin sindirilme oranlarına göre değişmektedir. ( Yıldırım ve Yıldırım Korkut, 2004) Dışkı miktarı: ton/yıl*% 26 = 1040 ton/yıl = 2,85 ton / gün =2850 kg/gün Balıkların aldıkları besinlerdeki karbonhidrat, protein ve yağ midede parçalanarak küçük moleküllü birimlere dönüşürler. Bağırsak çeperinden dolaşım sistemine emilen bu birimler vücudun çeşitli dokularına taşınırlar ve çeşitli tepkimelerle yeniden tekrar büyük moleküllü maddelere dönüşürler. Bunların kimisi metabolizmaya uğrayarak enerji üretir, kimisi de büyüme şeklinde vücutta birikir. Bu sindirim ve metabolik faaliyetler sonucu dışkı ve metabolik atıklar oluşur. Bu dışkının içeriği, alınan besinin içeriğine ve maddelerin sindirilme oranlarına göre değişmektedir. Dışkının yanı sıra metabolik faaliyetler sonucunda ortaya çıkan ürünler de oldukça etkilidirler. Bunlardan amonyum ve üre ilk sırayı alan ürünlerdendir. Amonyum ve üre içerisindeki azot miktarı dışkı ile atılanın oldukça üstündedir. Azot amonyak halinde solungaçlardan veya üre, amonyum, ürik asit, trimetilamin oksit (TMAO) gibi formlarda böbrekler yoluyla suya bırakılmaktadır. Toksik bir yapıda olan amonyak diğer canlılardan farklı olarak balıklarda daha çok solungaçlardan atılmaktadır. Solungaç yolu ile atılan amonyak miktarı böbrek ile atılanın 5-10 katıdır. Azot kaynaklı diğer ürünler nitrit ve nitrattır. Nitrojen ve Fosforun Çevreye Boşaltımı Balık çiftliklerinin bulundukları ortamlara en büyük etkileri, ortaya çıkan organik maddelerin (fazla yem, dışkı), başta nitrojen ve fosfor olmak üzere çeşitli formdaki nütrientleri serbest bırakması ve oksijeni tüketerek ötrifikasyona sebep olmalarıdır. Yapılan araştırmalar neticesinde, balık çiftliklerinden kaynaklanan nitrojen ve fosfor miktarının tahmin edilmesi ve dağılımının yaklaşık olarak bulunması konusunda değişik yaklaşımlar geliştirilmiştir. 1.Yaklaşım Balık çiftliklerinden kaynaklanan nitrojen ve fosforun kütle denkliği aşağıdaki şekilde açıklanmaktadır. (Wallin and Hakanson,1991). 70

83 Şekil 3.b Nitrojen ve Fosforun Kütle Denkliği Bu araştırmada yemle birlikte ortama verilen azot ve fosfor baz alınarak kütle denkliği geliştirilmiştir. Rapora konu olan, çiftliğe bu denklik uygulandığında elde edilen değerler aşağıda açıklanmaktadır. Kullanılacak yem miktarı: ton/yıl = 10,96 ton/gün = kg/gün Yemin toplam azot miktarı (max) : % 9,6 Yemin fosfor miktarı (max) : % 1,5 Yukarıda belirtilen yemle ilgili fosfor ve azot miktarları, kullanılacak yemi üreten firmadan temin edilmiştir (Bkz. Ek-21). Bu girdiler kütle denkliğine uygulandığında elde edilen sonuçlar aşağıdaki gibidir. Nitrojen Ortama yemle birlikte verilecek azot miktarı: 1052,16 kg/gün Balık bünyesinde kalan: 220,95 kg/gün 315,65 kg/gün Suda çözünen: 515,56 kg/gün 631,3 kg/gün Partikül halinde çöken: 157,82 kg/gün 315,65 kg/gün Fosfor Ortama yemle birlikte verilecek fosfor miktarı: 164,4 kg/gün Balık bünyesinde kalan: 24,66 kg/gün 49,32 kg/gün Suda çözünen: 26,3 kg/gün 42,74 kg/gün Partikül halinde çöken: 83,84 kg/gün 97 kg/gün 2.Yaklaşım İçeriğinde % 1,5 fosfor, % 0,9 - %7,2 nitrojen bulunan yem ile beslemenin yapıldığı balık çiftliğinde yapılan araştırma neticesinde, sezonda üretilen 1 ton balık karşılığında ölçülen kg cinsinden nitrojen ve fosfor değerleri aşağıdaki şekilde özetlenmiştir (Kaynak: Enell and Ackefors, 1991). 71

84 Şekil 3.b Ton Balık Karşılığında Ölçülen kg Cinsinden Nitrojen ve Fosfor Değerleri Araştırma sonuçları projeye uygulandığında elde edilen değerler aşağıda özetlenmiştir. Nitrojen Üretilecek balık miktarı: ton/yıl = 5,48 ton/gün Balık bünyesinde kalan: 164,4 kg/gün Suda çözünen: 334,28 kg/gün Partikül halinde çöken: 93,16 kg/gün Fosfor Üretilecek balık miktarı: ton/yıl = 5,48 ton/gün Balık bünyesinde kalan: 21,92 kg/gün Suda çözünen: 12 kg/gün Partikül halinde çöken: 40 kg/gün 3.Yaklaşım Alvarado (1997), 1000 kg çipura üretmek için 1800 kg yem tüketilmesi durumunda bunun %1 oranında 18 kg fosfor ve %7.38 oranında 135,4 kg nitrojen olduğunu belirtmiştir. Bu durumda balık vücudunda 5 kg fosfor, 30 kg nitrojen tutunurken, alıcı ortama ise 180 kg katı madde, 13 kg fosfor ve 105,4 kg nitrojen eklenmektedir (Alvarado,1997). 72

85 Şekil 3.b kg Çipura Yetiştiriciliğinde Balıkta Tutulan ve Ortama Giren Fosfor ve Nitrojen Miktarları Yukarıdaki şekilde verilen değerlere göre proje kapsamında ton/yıl yem kullanıldığında 3600 ton/yıl balıklar tarafından tüketilmesiyle, bunun %1 i oranında 36 ton/yıl fosfor ve %7.38 i oranında 265,68 ton/yıl azot balıklarca alınacaktır. Bu durumda balık vücudunda 10 ton/yıl fosfor, 60 ton/yıl azot tutunurken alıcı ortama 26 ton/yıl fosfor ve 210,8 ton/yıl azot eklenmektedir. Bunların yanında yıllık 360 ton katı madde deniz ortamına bırakılacaktır. Ayrıca, faaliyet kapsamında % 10 oranında tüketilmeyen yem öngörülmekte olup, kullanılacak yemin toplam azot miktarını maksimum % 9,6, fosfor miktarı maksimum maksimum % 1,5 olacaktır. Bu durumda tüketilmeyen yemden kaynaklı ; Nitrojen: 4000 ton / yıl x % 10 x % 9,6 = 38,4 ton / yıl Fosfor: 4000 ton / yıl x % 10 x % 1,5 = 6 ton / yıl olacaktır. Söz konusu hesaplamalar literatürden yararlanarak ve en kötü durum düşünülerek yapılmıştır. Su Ortamı Üzerinde Fiziksel ve Kimyasal Olası Etkileri (ph, ötrofikasyon, ışık şiddeti, geçirgenliği vb) Biyolojik bir üretim faaliyeti olan su ürünleri yetiştiriciliği kendi gelişimi de çevresel kaliteye bağlı olan ve direk olarak çevresel imkanlarından faydalanan bir üretim tarzıdır. Bu anlamda, üretim faaliyetleri çevre ile etkileşim içerisinde, çevresel değişimlere neden olabilmektedir. Bu çevresel değişimler; genel görünüm ve estetiği bozma, ulaşımı engelleme, doğal hayatın rahatsız edilmesi ve interaksiyonlar, su kolonunda su kalitesi üzerine olumsuz etkiler ve bentosta, sedimentte organik madde artışı, bentik komunitede önemli modifikasyonlar, balık hastalık ve zararlılarına karşı kullanılan ilaç ve kimyasal maddelerin canlılara ve su kalitesine olan etkiler şeklinde sıralanabilir. (Özfuçucu,2003) Su ürünleri yetiştiriciliğinin su ortamına etkisi, yetiştiricilik metodunun çeşidine, üretim kapasitesine, kullanılan yemlerin türüne ve yetiştiricilik yapılan alanın biyolojik, kimyasal ve fiziksel karakterine bağlı olarak değişmektedir (Başaran, Aksu, Egemen, 2006). 73

86 Su ürünleri yetiştiriciliğinin su ortamı üzerine başlıca etkilerini ötrofikasyon, sedimentte organik zenginleşme, ışık geçirgenliğinin azalması olarak sıralayabiliriz. Ötrofikasyon Su ürünleri yetiştiriciliği faaliyetleri su içerisindeki çözünmüş nutrient miktarında artışa; su içindeki çözünmüş nutrientlerin artışı ise su kalitesinde bozulmalara neden olmaktadır (Anonim,1993). Çözünmüş nutrientler NO 3, NO 2, NH 4, PO 4 ve vitaminlerden oluşmaktadır. Bu nutrientlerin ortama girişi yem kayıpları, besin atıkları ve metabolik atıklar yoluyladır. Ortamdaki nutrientlerin artışına bağlı olarak ortaya çıkan sorunların en büyüğü hipernutrifıkasyon ve ötrofikasyondur. Hipernutrifikasyon suda çözünemeyen nutrientlerin konsatrasyonunun artışı ile meydana gelirken, ötrofikasyon ise hipernutrifikasyon sonucunda fitoplanktonların gelişimi ve verimliliğinin artışı ile ortaya çıkmaktadır. Su ürünleri yetiştirme tesisleri sürekli olarak yem kalıntıları, dışkı ve boşaltım ürünleri şeklinde organik atık üretir. Yemlerle alınan azotun, balık türlerine göre değişmekle beraber, yaklaşık %20-30 u balık vücudunda tutulur, geri kalan %70-80 oranındaki miktar çözülebilir amonyum ve üre olarak atılır. Amonyum ve üre formunda olan nitrojen fitoplanktonların gelişmesini hızlandırmakta ve ötrofikasyona sebep olmaktadır. Fosforun etkisi de sudaki oksijen miktarının fosforun yol açtığı bakteriyolojik olaylara bağlı olarak çok düşmesidir. Bunun sonucunda sudaki yaşam ve organizmaların miktarında değişiklikler meydana gelmektedir. Pitta ve arkadaşları (1999) Batı Akdeniz de kafeslerde balık yetiştiriciliğinin yapıldığı işletmelerde yaptıkları araştırmalarda yetiştiriciliğin azot fosfor konsantrasyonunda artışa, oksijen ve ph miktarında düşüşe sebep olduğu, klorofil konsantrasyonun ise değişmediğini bildirmişlerdir. Su kolonunda organik maddenin artmasıyla çözünmüş oksijen konsantrasyonu azalmaktadır. Şekil 3.b.4.6. da verilen kafesten gelen atığın denizsel ortamda maruz kalacağı durumlar belirtilmiştir. Şekil 3.b.4.8. de de görüleceği üzere kafeslerden dışarı çıkan atığın önemli bir kısmı denizsel ortamda süzülme ve her bir 10 m de artan atmosferik su basıncı karşısında daha dibe ulaşmadan toz haline gelir ve erir. Ayrıca bu atıkların bir kısmı da denizin derinliklerinde yaşayan ve deniz ekosistemindeki bazı kabuklu canlılar tarafından yenmektedir. Avrupa Çevre Ajansı nın Akdeniz Çevresinin Öncelikli Konuları (2006) başlıklı raporunda akuakültür faaliyetleri ve ötrofikasyon arasında direk bir ilişki bulunamadığı, akuakültürlerden yayılan fosfor ve azot miktarının insanlardan kaynaklı toplam fosfor ve azot salınımına oranla küçük olduğu belirtilmiştir. (European Environment Agency, 2006) Sedimentin Organik Zenginleşmesi Organik zenginleşme su dibinin dinamik yapısı ve su değişimi ile doğrudan etkilidir (FAO, 1992). Organik atıklar ağ kafeslerin altında toplanmaktadır. Katı maddeler daha çok yenmemiş yem ve dışkının yığılması ile birikir. Bu maddelerin bazıları serbest dolaşan balıklar tarafında yenir ve bazıları da yeniden çözünerek suya karışır. Yine de büyük çoğunluğu deniz tabanında ve kafeslere yakın yerlerde birikir ve burada ya bentik fauna tarafından tüketilir ya da bakteriler tarafından dekompoze edilir. Yetiştiriciliği yapılan balıklar tarafından aşırı derecede absorbe edilen bu besin maddeleri protein katabolizmasının son 74

87 ürünü ile birlikte solungaçlardan çözünmüş amonyak ve üre şeklinde salgılanır. Akuakültür yoluyla balıkların metabolik atık ürünleri ve yenmeyen yemlerin denize karışması ekosistemin zenginleşmesine sebep olmaktadır. Bu ise organik atıkların sedimente geçmesine neden olmaktadır. Bu toplanma sonucu sediment havasız kalmakta ve dolaylı olarak sisteme geçen organik karbon miktarı artmaktadır. Organik atıkların ekosisteme girmesiyle bir seri kimyasal ve biyokimyasal olaylar ortaya çıkmaktadır. Ortama giren karbon aerobik metabolizmaların artışına sebep olabilmektedir. Zemine çöken karbon (katı veya dışkı şeklinde) mevcut oksijeni tüketir ve sedimentler yavaş yavaş oksijensiz hale gelir. Mikroflora anaerobik türlere göre değişir, metan ve hidrojen sülfit üreten bakteriler ortaya çıkar. Bunun yanında suda askıda kalan atıklar suyun bulanmasına ve balığın beslenmesinin zorlaşmasına neden olmaktadırlar (Güven ve Şener). Derinliğin 15 m den düşük olduğu ve akıntının olmadığı yerlerde su ürünleri yetiştirme tesisi kurulması çevrede biyolojik hareketliliği ve nutrient etkisini artırır. Bu nedenle proje alanının açık deniz olması, derinliğin çok olması ve proje alanı ve çevresinde akıntının olması bu riski ortadan kaldırmaktadır. Işık geçirgenliği Askıda partikül maddeler, yemleme esnasındaki yüklemeler görsel bulanıklığa sebep olur. Deniz yüzeyinde meydana gelecek görsel bulanıklık ışık geçirgenliğinde azalmaya neden olacaktır. Biyolojik sistemler termodinamik yasalarına tabi olduklarından balık tarafından alınan enerji (j), metabolizma (M), büyüme (G), ve boşaltım (E) ile bir formdan diğerine dönmek zorundadır. Bu eşitlik şu şekilde formüle edilir: I= M + G + E Yapılan birçok çalışmalar ışığında bulunan rakamlar şu şekildedir. 100 I = (44 ±7) M + ( 26 ± 6) G + ( 27 ± 3) E Yapılan çalışmalar göstermiştir ki, su ürünleri yetiştiriciliğinin çevreye etkisi kalıcı olmayıp, kısa bir zaman diliminde yok olacak niteliktedir. Denizlerin kirletici etmenlerine bakıldığında evsel atıksu, endüstri, kanalizasyon, sintine suları gibi kirleticilerin oluşturduğu kirlilik boyutları çok daha önemli bir seviyededir. (Yıldırım ve Korkut, 2004.) Buna ek olarak, İstanbul Üniversitesi tarafından 2006 yılında yapılan bir çalışmada balık çiftliklerinin faaliyetini durdurmasından itibaren 1-2 yıl sonra doğal komunite yapısında düzelme görüldüğü bildirilmiştir. (Öztürk vd, 2006.) Ildır Koyu nda (İzmir- Ege Denizi) off-shore balık üretim tesislerinde yapılan bir çalışmada, üç istasyonda, Mayıs 2000 Kasım 2004 arasında mevsimsel yapılan 8 ölçümde fiziko-kimyasal parametreler ve besleyici elementlerin değişimi incelenmiştir. Çalışma sonunda bölgede dip suyunda çözünmüş oksijen değerlerinin yüzey sularındaki değerlere yakın olduğu, nitrit ve nitrat miktarlarında kafes ve referans istasyonları arasında istatistiksel fark saptanamadığı ve nitrit-nitrat azout değerlerinde mevsimsel değişimlerin önemli olduğu, ayrıca açık deniz kafeslerde çözünmüş inorganik azot formlarının ortamda dağıldığını ve böylelikle bölgesel etkilerin azaldığını vurgulanmış; ağ kafeslerin anakaradan oldukça uzak 75

88 olması, dolayısıyla derinliklerin yüksek oluşu ve yemlemenin kontrollü olarak yapılması nedeni ile su kalite kriterlerinde önemli boyutta değişim gözlenmediği belirtilmiştir (Başaran, Aksu, Egemen, 2006). Salih Adası ve İkiz Adalar da bulunan toplam 8 istasyonun yer aldığı su kalitesinde olası değişimlerin mevsimsel olarak izlendiği bir çalışmada şu sonuçlara ulaşılmıştır: Su kolonunda, su kalitesine yönelik bulguların hiçbir istasyonda sürekli negatif bir görünüm sergilemediği, tüm istasyonlarda çözünmüş oksijen değerinin asla kritik nokta olan 5 mg/l nin altına inmediği; hem dip hem de yüzey sularında ph değerlerinin 7-8,5 sınır değerini aşmadığı bildirilmiştir.(özfuçucu vd.,2003,) Ayrıca, MEDPOL çalışması final raporunda ağ kafes balıkçılığının ötrofikasyona etkisinin belirlenmesi amacıyla pilot bölge seçilen, kültür balıkçılığının yoğun olduğu Güllük Körfezi nde 8 adet örnekleme noktasında (Bkz. Şekil 3.b.4.5.) yılda bir kez su ve sediment örneklerinin toplandığı ve su örneklerinde çözünmüş oksijen, besin tuzları, ph ve klorofil-a, sedimentte ise karbon ölçümlerinin yapıldığı bildirilmektedir. Üç derinlikten (yüzey, orta, dip) toplanan su örneklerinin analizi sonucunda çözünmüş oksijen ve ph değerlerinin sırasıyla 6,01-7,65 ve 8,12-8,28 aralığında değiştiği, bu aralığın ise genel deniz suyu kalite kriterlerine uygun olduğu açıklanmıştır. Ayrıca, toplam fosfor, reaktif fosfor, nitrit+ nitrat azotu, amonyum azotu ve klorofil-a derişimlerinin sırasıyla 0,18-0,95, 0,01-0,05, 0,14-0,61, 0,10-0,54 µm ve 0,01-0,14 µg/l aralığında olduğu ve bu sonuçların da genel deniz suyu kriterlerine uyum sağladığı vurgulanmıştır. Elde edilen sonuçlarla toplam fosfor, toplam inorganik azot, klorofil-a konsantrasyonları ve % doymuş oksijenden sapma değerleri kullanılarak ötrofikasyon seviyesini ve suların kalitesini belirlemek için TRIX İndeksi hesaplanmış ve Güllük Körfezi için değerin 1,0-3,54 arasında değiştiği belirlenmiştir. Buna göre Güllük Körfezi nin birincil üretimin az alan olduğu alan olarak bildirilmiştir (Tuğrul vd., 2007). Yukarıda literatür çalışmalarından derlenen bilgiler ışığında, balık çiftliklerinin çevreye sanıldığı kadar büyük bir etkisinin olmadığı, uygun ortam ve doğru üretim teknikleriyle etkilerin indirgeneceği ortaya çıkmaktadır. 76

89 Şekil 3.b MED-POL Faz IV Programı 2007 Yılı Ege Denizi Güllük Körfezi Örnekleme Noktalarının Konumları Su Kirliliğine Sebep Olunmaması Açısından Yemlemede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Akuakültürün zararlı etkisi daha çok çiftliklerin görünür kısmında lokalize olmuştur. Bu küçük zarar yemlerin ve yemleme stratejilerinin optimizasyonu ile daha da azaltılabilir. Gelecekte Akdeniz deki akuakültür endüstrisinin daha etkili ve daha çevre dostu yemler (yüksek enerji-protein oranları, yüksek sindirilebilir hammaddeler ve düşük fosfor düzeylerine sahip) kullanılarak çevreye zarar vermeyeceği umulmaktadır (Güven ve Şener). Yemleme durumu, yemleme zamanı ve yem miktarı önemlidir. Beslenecek balığın günün hangi saatinde daha iyi yem aldığı gözlenmeli ve buna uygun bir programlama yapılmalıdır. Ekstrude yem kullanılması, yetiştirilen canlının optimum protein ve yağ oranları belirlenip, yüksek enerjili yemler kullanılarak fosfor ve azotun alıcı ortama yükü azaltılması, iyi bir besleme cetveli kullanılması, stoklama yoğunluğuna dikkat edilmesi yetiştiriciliğin çevreye olan etkisini azaltmaya yönelik alınması gereken birkaç önlemdir (Yıldırım ve Korkut, 2004.). Bunlara göre; - Fazla yemlemenin önüne geçmek için otomatik yemleme metodu kullanılacaktır. - Hem işletme hem de çevre için, suda arzulanan sürede kalabilen ve balıklar tarafından tamamen tüketilebilecek, fosfor içeriği düşük, yüksek enerjili, sindirilebilirliği yüksek ekstrude yem kullanılacaktır. - Yemleme sırasında aşırı yemleme yapılmayacaktır. - Yemlemede balıkların vücut ağırlıkları ve deniz suyu sıcaklıkları dikkate alınacaktır. - Yemlemede kontrolü sağlamak için yemleme kartları düzenlenecektir. 77

90 Kafeslerden gelen atığın su içerisindeki yolları Şekil 3.b.4.6., kafeslerin altında organik girdinin etkilemiş olduğu zonlar Şekil 3.b.4.7., yemden alınan enerjinin dönüşümü ise Şekil 3.b.4.8. de verilmiştir. Kaynak: Muğla Kültür Balıkçıları Derneği, Milas Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Nihai ÇED Raporu, Şekil 3.b Kafeslerden Gelen Atığın Su İçerisindeki Yolları (Barg,1992) Kafeslerden Mesafe Sediment Rengi Faunal Karakteristikler Doğal Populasyon -5 Siyah Bakteriyel Örtü Çok bol -10 Gri/Siyah Dışkılar Bol -15 Kahverengi/Gri Çürükçüller/Dışkılar Bol -20 Kahverengi Artık Yem Doğal (Eriyebilir Ekstrat Ürün) -25 Doğal Renk Dışkılar Gazlaşma Kaynak: Muğla Kültür Balıkçıları Derneği, Milas Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Nihai ÇED Raporu, Şekil 3.b Kafeslerin Altında Organik Girdinin Etkilemiş Olduğu Zonlar 78

91 Kaynak: Muğla Kültür Balıkçıları Derneği, Milas Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Nihai ÇED Raporu, Şekil 3.b Yemden Alınan Enerjinin Dönüşümü Akıntı Yönü, Derinlik Dikkate Alınarak Kirlilik Yükünün Olası Dağılımı (Fazla yem, dışkı miktarı dikkate alınarak, çökelme ve akıntı hızı göz önünde bulundurularak kirliliğin dağılımının belirtilmesi, yem ve dışkının kimyasal özellikleri göz önünde bulundurularak suda çözünen veya dip sedimente eklenen miktarların açıklanması) Yetiştiricilik yapılan sahalarda özellikle azot ve fosfor bileşiklerinin kontrolü şarttır. Bunun için dn = (LxT) / Vve dn = (LxT) / V formülleri kullanılır. Bu formüllerde; dn= Azottaki değişim miktarı (mg/m 3 ) dp= Fosfordaki değişim miktarı (mg/m 3 ) L = Günlük azot ya da fosfor yük (mg/gün) T = Yenilenme süresi (gün) ( 1 gün alınmıştır) V = Ortalama su hacmi (m 3 ) ton/yıl yem kullanıldığında 3600 ton/yıl balıklar tarafından tüketilmesiyle, bunun %1 i oranında 36 ton/yıl fosfor ve %7.38 i oranında 265,68 ton/yıl azot balıklarca alınacaktır. Bu durumda balık vücudunda 10 ton/yıl fosfor, 60 ton/yıl azot tutunurken alıcı ortama 26 ton/yıl fosfor ve 210,8 ton/yıl azot eklenmektedir. Bunların yanında yıllık 360 ton katı madde deniz ortamına bırakılacaktır. Balıklar tarafından tutulmayan ve deniz ortamına yüklenen azot ve fosforun bir kısmı kornivor balıklar tarafından yenir, arta kalan kısmı ise sedimente eklenir. Ancak sedimente eklenen azot ve fosforun bir kısmı ise sedimentten tekrar çözünmektedir. Yemdeki azot ve fosforun ortama karışım oranları aşağıdaki tabloda verilmiştir. 79

92 Tablo 3.b Yemdeki Azot ve Fosforun Ortama Karışım Oranları Azot (%) Fosfor (%) Suda çözünen Kornivor balıklar tarafından yenen Sedimente eklenen Sedimentten çözünen Bilinmiyor Bilinmiyor Kaynak: Muğla Kültür Balıkçıları Derneği, Milas Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Nihai ÇED Raporu, Yukarıda verilen oranlara göre hesaplama yapılırsa proje sahası için alıcı ortama eklenen 26 ton/yıl fosfor (71,23 kg/gün) ve 210,8 ton/yıl (577,53 kg/gün) azot için aşağıdaki tablo ortaya çıkar. Tablo 3.b Projede Balıklara Verilen Azot ve Fosforun Ortalama Karışım Oranları Azot (kg/gün) Fosfor (kg/gün) Suda çözünen 109,73 346,52 11,4 18,52 Kornivor balıklar tarafından yenen 57,75 86,63 7,12 10,68 Sedimente eklenen 86,63 173,26 35,61 42,02 Sedimentten çözünen Bilinmiyor Bilinmiyor Kaynak: Muğla Kültür Balıkçıları Derneği, Milas Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Nihai ÇED Raporu, Bu hesaplamalara göre sedimente eklenen günlük ortalama 130 kg/gün azot, 38,81 kg/gün fosfor dur. Bu miktar m 2 lik proje alanında ortalama derinlik 49,3 m alındığında; m 2 x 49,3 m = m 3 su hacmine oranlanırsa 0,044 gr/m 3 gün azot, 0,013 gr/m 3 gün fosfordur ki bu miktarın büyük bir kısmı sedimentten çözünerek akuatik ortamda kaybolur. FAO tarafından yapılan çalışmalar sonucunda ağ kafeslerden çıkan atıkların denizsel ortamı kirletme olasılıkları aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanmıştır. D= d.c / V Bu formülde; D = Dağılım mesafesini (m) d = Derinlik (49,3 m alınmıştır) c = Akıntı hızı (0,112 m/sn) V = Atıkların dibe çökme hızı (0,1 1 m/sn arasında bir değer alınır) Dağılım mesafesi en kötü durum dikkate alındığında; D = 49,3 x 0,112 / 0,1 = 55,2 m Dağılım mesafesi en iyi durum dikkate alındığında; D = 49,3 x 0,112 / 1 = 5,52 m (Hesaplamalarda en kötü koşullar dikkate alınmıştır.) Proje alanında akıntı hızı yüzeyde ve dipte farklılıklar göstermektedir. Akıntı hızı 0,112 m/sn olarak ölçülmüştür. (Bkz. Ek-12. Akıntı Ölçüm Raporu). 80

93 Hesaplamalar en kötü ve en iyi durum senaryosuna göre ele alınmıştır. En kötü durum senaryosu dikkate alındığında, atıkların dağılım mesafesi 55,2 m, en iyi durum senaryosu dikkate alındığında ise atıkların dağılım mesafesi 5,52 m bulunmuştur. Ayrıca her 10 m de artan su basıncı nedeniyle organik atıklar dibe çökmeden dekomprese olarak çözünür. Bu nedenle yemlerin ve dışkının dağılması veya sedimente çökmesi olayı önemsenmeyecek düzeyde olacaktır. Örnek Tesisler Planlanan su ürünleri üretim faaliyetinin Avrupa ülkelerinde örnekleri incelendiğinde turizmiyle ünlü birçok ülkede turizm faaliyetleri ile iç içe gerçekleştirilmekte olup turizm işletmeleri balık ihtiyaçlarını buradan karşılaşmaktadır. Dünya genelinde kentselleşme ve nüfus artışı ile meydana gelen iklim değişiklikleri, tarım arazilerinin azalması sanayinin çevreye olumsuz etkileri gıda kaynaklarını hızla azaltmaktadır. Artan nüfusun su ürünleri talebi ilerleyen zamanlarda avcılığın artmasına doğal ortam su ürünlerinin hızla azalmasına sebep olacaktır. Su ürünleri yetiştiriciliği avcılık ile temin edilemeyecek büyük miktarda su ürünü talebinin karşılanması açısından gerekli ve önemli bir sektördür. Balığın insan bünyesine faydaları bir çok kaynakta açıklanmaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliği ülkemizde yılları arasında %393, yılları arasında %76 oranında artmıştır. Ancak üretim potansiyelimiz dikkate alındığında bu miktar yeterli değildir. Avrupa ülkelerinde ve diğer bazı ülkelerde su ürünleri yetiştiriciliğine ait örnekler aşağıda verilmiştir. Şekil 3.b Yunanistan, Zarakes Bölgesinde Kıyıya Yakın Konumda Su Ürünleri Tesislerine Ait Uydu Görüntüsü 81

94 Şekil 3.b Fransa Akdeniz Kıyılarında Tatil Merkezlerinin Bulunduğu Bölgede Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Şekil 3.b İspanya, Vigo Bölgesinde Kıyıya Yakın Mesafede Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri 82

95 Şekil 3.b Japonya, Kuzura Bölgesi Su Ürünleri Yetiştirme Tesisleri Günümüzde denizlerimizin kirlenmesi yalnızca balık çiftliklerinden kaynaklı değildir. Ülkemizi yılda ortalama 10 milyon turist ziyaret etmekte ve ortalama 200 mililitre güneş yağı kullanarak tatillerini geçirmektedirler. Kaba hesaplarla 7 milyon turistin denize girmesiyle yıllık litre güneş yağı deniz ortamına karışmaktadır. Çevre Şehircilik Bakanlığı verilerine göre ülkemizde sayıları 2000 üzerinde olan belediyelerde, sadece 436 tane atık su arıtma sistemi bulunmaktadır. Çoğunluğu 30 yıllık ömrünü dolduran bu atık su arıtma tesislerinin büyük bir çoğunluğu yenilenmesi gerekmekte yine büyük bir çoğunluğu ileri arıtma sistemine sahip değildir. Verilere göre şehirlerde kullanılan suların çoğunluğunun kanalizasyon sistemi ile direkt arıtılmadan doğal su ortamlarına verilmektedir. (Kaynak: Çevre Eylem Planı) Ülkemizde ege kıyılarında bir çok bölgede kurulu bulunan su ürünleri yetiştirme tesisleri turizm rantı sağlamak amacıyla ve denizleri kirletiyor gerekçesiyle kaldırılmıştır. Ancak turizm sektörünün denizlere verdiği kirlilik yükü su ürünleri yetiştirme sektörünün verdiği kirlilik yükünden çok daha fazladır. Ayrıca ülkemizde kıyıya uzak mesafede yapılmasına izin verilen bu faaliyetin çevresel etkileri değerlendirildiğinde zararları önemsenmeyecek düzeydedir ve turizm sektörüne zarar vermek yerine fayda sağlayacak bir sektördür. 5) Faaliyet ünitelerinde kullanılacak üretim ve işletme yöntemleri ve teknolojiler, proses akım şeması, şema üzerinde kirletici kaynakların gösterimi, Tesiste çipura ve levrek yetiştirilecektir. Balık yetiştiriciliğinde temel girdi canlı yavru balıktır. Karada kurulmuş kuluçkahanelerden elde edilen yaklaşık 2-20 gr arasında ağırlıkta sayılmış ve boylanmış olarak temin edilecek yavrular tesise getirilir. Ekstrude adı verilen sindirilme ve özümleme kapasitesi yüksek yemlerle beslenerek büyütme sağlanır. Büyütme 83

96 aşamasında balık, ağırlığına ve boyuna göre ağ gözü açıklığı farklı kafeslere aktarılır. Ortalama ayda gr ağırlığa ulaşınca pazarlanır. Proseste kirlenmeye neden olan safha, yetiştirme kafeslerindeki yemleme safhasıdır. Ayrıca yetiştiricilik periyodunda ölen balıklar da kirletici kaynağı oluşturmaktadır. Prosese ait akım şeması aşağıdaki şekilde verilmiştir. Şekil 3.b Proses Akım Şeması 6) Proje alanından alınan deniz suyunun mevcut durumunun belirlenmesi için Su Kirliliği Kontrol Yönetmeliği kapsamında yapılacak analizlerin nda belirtilmesi. Faaliyetin gerçekleştirilmesi planlanan alan hassas alan kapsamında değildir ancak, koy ve körfez kapsamında değerlendirilmektedir. Bu sebeple, projenin tüm aşamalarında, Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ hükümlerine uyulacaktır. Su ürünleri yetiştirme tesisi için yerinde yapılan ölçümlere ait Akıntı Ölçüm Raporu Ek- 12 de verilmiştir. Hazırlanan ölçüm raporunda balık çiftliğinin en yakın kıyıya olan uzaklığının 1,25 km (0,68 deniz mili) olduğu belirtilmiştir. Bu değer tebliğde öngörülen kıyıdan minimum 0,6 deniz mili uzakta olma zorunluluğunu sağlamaktadır. İşletmenin planlandığı bölgede su derinliğinin 49,3 m olduğu bildirilmiştir. Bu derinlikler de tebliğde belirtilen minimum 30 m derinlik şartını sağlamaktadır. Ayrıca, projenin planlandığı bölgede yapılan akıntı hızı ölçümünde akıntı hızının ortalama 0,112 m/sn olduğu bildirilmiştir. Bu değer tebliğde belirtilen 0,1 m/sn değerinden yüksektir tarih ve sayılı Denizlerde Balık Çiftliklerinin Kurulamayacağı Hassas Alan Niteliğindeki Kapalı Koy ve Körfez Alanlarının Belirlenmesine İlişkin Tebliğ gereğince, işletmenin kıyıya olan mesafesi, su derinliği ve akıntı hızı değerlendirildiğinde, belirtilen ve istenen asgari şartlar sağlanmaktadır. 84