Bu Proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. KADIKÖY BELEDİYESİ ENERJİ EYLEM PLANI ÖZETİ.

Transkript

1 1 Bu Proje Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti tarafından finanse edilmektedir. KADIKÖY BELEDİYESİ ENERJİ EYLEM PLANI ÖZETİ Eylül

2 2 KADIKÖY BELEDİYESİ SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ EYLEM PLANI RAPOR ÖZETİ İklim Bilimi, 21. Yüzyılın başlarında ulaştığı düzey itibarıyla, insan faaliyetlerinin ve özellikle enerji üretiminde kullanılan fosil yakıtlardan kaynaklanan karbondioksit ve eşdeğeri sera gazları nedeniyle küresel ısınmanın gerçekleştiğini artık kesin olarak söyleyebilmektedir. Fosil yakıt kullanımı, arazi kullanımındaki değişiklikler, tarım faaliyetleri sera gazı artışının en önemli sebepleri arasında sayılmaktadır. Hava ve okyanus sıcaklıklarının arttığını, kar ve buzulların yaygın bir şekilde eridiğini ve deniz seviyelerinin yükseldiğini gösteren pek çok gözlem ve araştırma bulunmaktadır. İklim bilimi tarafından çok açık bir şekilde ortaya konulan tehditler dünyayı eyleme itmiştir. Ancak, Hükümetler arası iklim değişikliği görüşmeleri oldukça yavaş ilerlemekte bilimin ortaya koyduğu adımları atma konusunda oldukça yetersiz ve yavaş kalmaktadır. Toplum ile daha yakın temas halindeki yerel yönetimler, insanların yaşam kalitesini ve sağlıklarını çok yakından ilgilendiren bu soruna giderek daha fazla müdahil olmaya başlamışlardır lı yıllarda kurulan Sürdürülebilirlik Yerel Yönetimler Ağı (Local Governments for Sustainability ICLEI) ve oluşturulan diğer birlikler ve koalisyonlar, 2000 li yılların başlarından itibaren kendi hükümetlerinden daha ileri hedefler koyarak, iklim değişikliği ile mücadelede önemli roller almaya başlayabileceklerini göstermişlerdir. Bugün yerel yönetimlerin oluşturdukları koalisyonlar, iklim müzakerelerinde artan bir ağırlığa sahiptirler. Kadıköy Belediyesi, Çevre Koruma ve Kontrol Müdürlüğü nün koordinasyonunda 2012 yılında katılım sağladığı Başkanlar Sözleşmesi (Covenant of Mayors) kapsamında 2020 yılına kadar ilçe sera gazı salımlarının %20 oranında azaltımını hedefleyerek Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı nı hazırlamış, 2015 yılında Covenant of Mayors sistemine yüklemiş ve onay almıştır. Son olarak Kadıköy Belediyesi Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı nın iklim değişikliği ile mücadele konusunda kurumsal kapasitenin iyileştirilmesi ve Paris İklim Antlaşması nın yeni hedefleri doğrultusunda Kadıköy Belediyesi Sürdürülebilir Enerji ve İklim Değişikliği Stratejisi ve Eylem Planı na dönüştürülmesini hedeflemiştir. Bu amaçla Türkiye'de İklim Değişikliği Alanında Kapasitenin Geliştirilmesi Hibe Programı na başvurarak hibe almaya hak kazanmıştır. Kadıköy Belediyesi, Bütüncül ve Katılımcı İklim Eylemi Projesi kapsamında Başkanlar Sözleşmesi (Covenant of Mayors - CoM) platformunda 2030 yılına kadar salımlarını %40 azaltmayı hedefleyen yeni oluşuma dahil olarak azaltım hedeflerini arttırmayı planlamaktadır. Bu amaçla hazırlanan Kadıköy Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı ile Kadıköy ün yetki sınırları dahilinde olan salımların azaltılması hedeflenmiştir. KADIKÖY SERA GAZI SALIM ENVANTERİ Kurumsal envanter oluşturulmasında, en yaygın olarak kullanılan uluslararası GHG Protokolü kullanılmıştır. Kent ölçeğindeki sera gazı salım envanterinin hazırlanmasında ise Hükümetler arası İklim Değişikliği Paneli (Intergovernmental Panel on Climate Change - IPCC) Ulusal Sera Gazı Envanterleri Çalışma Grubu tarafından geliştirilmiş olan 2006 ve 2013 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories temel alınmıştır. Kent ölçeğinde sera gazı salımları ise Uluslararası Yerel Çevre Girişimleri Konseyinin (ICLEI) oluşturduğu Uluslararası Yerel Yönetim Sera Gazı Salımları Analiz Protokolü (IEAP), konumundan bağımsız olarak her yerel yönetim için geçerli olan genel ilkeler ve felsefe çerçevesinde hazırlanmıştır. 2

3 3 Kadıköy ilçesi toplam Sera Gazı Envanteri, referans yıl olarak seçilen 2016 yılı için ton CO 2 e dir. Bunun yalnızca tonu (%6,41) Belediyenin doğrudan kurumsal faaliyetlerinden kaynaklanmaktadır. Kadıköy ün toplam sera gazı salımlarının %65 i, Kapsam 1 kategorisinde konut, ticari bina ve endüstriyel tesislerde kullanılan yakıtlar ile kent içi araç trafiği gibi salımlardan, % 29 u Kapsam 2 kategorisinde yer alan elektrik tüketiminden, geri kalan %6 sı ise İBB yetki alanında bulunan toplu taşıma araçlarından ve atıksu arıtma tesisinden oluşmaktadır. Kadıköy Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı bu değerler esas alınarak hazırlanmış, 2016 yılına göre salım azaltımı için hedefler ve eylemler belirlenmiştir. Aşağıdaki tablo ve şekilde Kadıköy kent envanteri özeti yer almaktadır. Tablo 1:Kadıköy SEEP Kapsamında Azaltımı Öngörülen Enerji Tüketimleri, 2016 Bina, Ekipman/Tesis ve Sanayilerde Enerji Tüketimi COM 3,542, ,446 Belediye Bina&Tesisleri Evet 13, ,115 Belediye Binalarının dışındaki diğer bina&tesisler Evet 543, ,876 Konutlar Evet 2,768, ,214 Belediye Sokak Aydınlatma Evet 2,150 1,068 Sanayi Evet 214,986 53,172 Ulaşımda Enerji Tüketimi 1,938, ,919 Belediye Araç Filosu Evet 26,864 7,290 Toplu Taşıma Belediye Otobüsleri Evet 291,280 79,057 Toplu taşıma Metro Evet 6,604 3,282 Kent Araçlar Evet 1,613, ,289 İş Amaçlı Uçuşlar Evet - - Transit - Otogar Evet - - Diğer Emisyonlar - 22,937 Atıksu Arıtma Proses CH4 Evet - 13,183 Atıksu Arıtma Deşarj N2O Evet - 9,703 Fugitive (Kaçak) Emisyonlar Evet - 51 TOPLAM 5,480,922 1,509,302 Toplu taşıma Metro 0% Kent Araçlar 28% Atıksu Arıtma Deşarj N2O Belediye 1% Fugitive (Kaçak) Bina&Tesisleri Emisyonlar 0% 0% Belediye Binalarının dışındaki diğer bina&tesisler 13% Toplu Taşıma Belediye Otobüsleri 5% Belediye Araç Filosu 1% Sanayi 4% Belediye Sokak Aydınlatma 0% Konutlar 48% Şekil 1:Kadıköy İlçesi Kent Sera Gazı Envanteri Dağılımı, 2016, % 3

4 4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELE İÇİN KADIKÖY SÜRDÜRÜLEBİLİR ENERJİ EYLEM PLANI (KSEEP) Kadıköy ün nüfusu son yıllarda azalmış olsa da bu azalışın kentsel dönüşüm nedeniyle ilçeden ayrılan nüfustan kaynaklandığı bilinmektedir. Önümüzdeki yıllarda, ayrılan nüfusun geri dönüşü ile ilçede Türkiye ortalamasının çok üzerinde, % 60 a yakın bir nüfus artışı beklenmektedir (2016 yılı nüfus 452 bin, 2030 beklenen 706 bin). Kadıköy Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı, Kadıköy ün gerek ulaşım, gerekse fiziksel gelişme kapsamında hazırlanan uzun vadeli planlarına uyumlu olarak hazırlanmış, bu planların öngörüleri ve tavsiyeleri ile pekiştirilmiştir. Kadıköy sera gazı salımlarının hiçbir önlem alınmazsa 2030 yılına kadar % 50 ye yakın bir oranda artarak 2,2 milyon ton CO 2 e ne ulaşması beklenmektedir. Bu artış nüfus artış beklentisinin altında kaldığından kişi başı salımların 3,34 ton CO 2 e den 3,18 ton CO 2 e ye gerilemesi beklenmektedir. Bu çalışma Kadıköy Belediyesi Bütüncül ve Katılımcı İklim Eylemi Projesi kapsamında Kadıköy halkının görüşleri de alındıktan sonra nihai hale getirilmiştir. Alınması öngörülen tedbirlerin bir kısmı kamunun yapacağı yatırımlarla mümkünken bir kısmı da Kadıköy ilçesinde yaşayan, çalışanların alacağı tedbirlerle mümkün olacaktır. Şekil 2: Kadıköy 2030 Böyle Gelmiş Böyle Gider (Business as Usual) BAU ve Salım Azaltım Senaryosu Çalışmanın temelini oluşturan kent ölçeğinde sera gazı salımları için kent ile ilgili çeşitli stratejik planlar dikkate alınarak enerji tüketimleri ile ilgili projeksiyonlar yapılmıştır. Kadıköy ilçesinin son yıllarda yapmış olduğu çalışmalar bu açıdan çok faydalı olmuştur. 4

5 5 Raporun hazırlandığı 2018 yılı sonrasında kent stratejik planlarındaki artış öngörülerine göre (nüfus, bina stoku, vs.) her yıl için enerji tüketimleri ve sera gazı envanteri artış eğilimleri kullanılmıştır. Aşağıdaki tabloda da görülen alt başlıklarda, yapılan projeksiyonlara göre olası azaltım önlemleri / eylemler sonucu yapılabilecek tasarruf miktarları yıllar bazında belirlenmiştir. Rapor kapsamında sunulan azaltım oranları 2030 yılında ulaşılan nihai azaltım miktarlarıdır. Aşağıda yer alan tablo, ana başlıkları ile farklı kategorilerdeki salım azaltımlarını özetlemektedir. Bu kategorilerdeki çeşitli azaltım önlemleri ya da eylemler, rapor kapsamında ayrıntılı olarak irdelenmektedir. Tablo 2: Sektörlere Göre Azaltım Önlemleri, 2030 AZALTIM ÖNLEMLERİ BAŞLIKLARI Enerji Tasarrufu (MWh) tco 2 e Azaltımı Binalar ile ilgili azaltımlar Ulaşım ile ilgili azaltımlar Yenilenebilir Enerji Uygulamaları Diğer (Atıksu ve sanayi) Bilinçlendirme Kampanyaları Doğal enerji verimliliği TOPLAM* *Enerji verimliliğine yönelik ulusal politikalar ve teknolojik gelişmeler ile % 7 oranında "doğal" salım düşüşü olacağı varsayılmıştır Aşağıdaki grafikler, Kadıköy ün referans yılı olan 2016'daki toplam salımlarını, BAU (böyle gelmiş böyle gider senaryosu) uyarınca 2030 salımlarını ve hazırlanan Sürdürülebilir Enerji Eylem Planı'nın farklı kaynak sektörlere yönelik önerdiği çeşitli önlemler uyarınca, yine 2030 yılına kadar sağlanabilecek salım azaltımlarını göstermektedir. 5

6 6 Toplam CO 2 e 2016'ya göre % 'a göre % ,509, BAU 2,247,700 Azaltım Senaryosu 1,405, ,000 1,000,000 1,500,000 2,000,000 2,500,000 Şekil 3: Toplam Sera Gazı Emisyon Envanteri 2016, 2030 BAU ve Azaltım Senaryosu kıyas Şekilden de görülebileceği üzere, yüksek nüfus artışı nedeniyle mutlak salımlar önerilen iddialı önlemlere rağmen 2016 temel yılına göre ancak %8 düşürülebilmektedir. Çeşitli sektörlerdeki enerji verimliliği önlemleri ve yenilenebilir enerji yatırımları sonucu 2030 yılı olası salımlarının yaklaşık 842 bin ton CO 2 e düşürülebileceği hesaplanmıştır. Kişi başı sera gazı salımları ise aynı azaltım senaryosu ile önemli ölçüde geriletilebilmekte, BAU senaryosuna göre %37, referans yıl 2016 ya göre %40 düşüş sağlanabilmektedir. Toplam CO 2 e/kişi 2016'ya göre % 'a göre % BAU 3.18 Azaltım Senaryosu Şekil 4:Toplam Sera Gazı Emisyonu Envanteri 2016, 2030 BAU ve Azaltım Senaryosu kıyas Azaltım senaryosu, yüksek büyüme hızlarına karşın Kadıköy ün salımlarını azaltarak büyüme gerçekleştirebileceğini de göstermektedir ki bu de önemli bir başarı kabul edilmelidir yılına kadar alınması düşünülen başlıca eylemler aşağıda sıralanmıştır: 6

7 7 AMAÇ 1: SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTSEL DOKUNUN GELİŞTİRİLMESİ Hedef 1.1: Mevcut konutlarda enerji etkin yenilemeler; Konutlarda kış dönemi ısı kaybını, yaz dönemi ısı kazançlarını önlemek, yakıt tüketimini azaltmak, sera gazı salımlarını düşürmek. Faaliyet 1.1.1: Konutlarda ısı yalıtımı (binaların % 70 inde tasarruf ortalama bir dairede yatırımın geri dönüş süresi 6-7 yıl) Faaliyet 1.1.2: Konutlarda yenilenebilir enerji uygulamaları Faaliyet 1.1.3: Konutlarda Enerji etkin aydınlatma sistemlerinin kullanılması (tasarruflu-led aydınlatma - elektrik tüketiminde %15 tasarruf) Hedef 1.2: Ada ölçeğinde enerji sistemlerinin oluşturulması; Kentte ada bazlı enerji sistemlerinin arttırılmasıyla yakıt tüketimlerini azaltmak, sera gazı salımlarını düşürmek. Faaliyet 1.2.1: Bölgesel ısıtma ile konutların % 25 inin alternatif yakıtlarla ısıtılması (biokütle, ısı pompası, kojenerasyon, trijenerasyon sistemleri ile ilgili en azından ön çalışma yapma zorunluluğu vs.) Hedef 1.3: Yenilenen alanların enerji etkin planlanması; Deprem yönetmeliğine uygun olmayan binaların yeniden yapımı için tasarımları yapılırken enerji verimliliği ve yenilenebilir enerji kaynaklarının projelere entegrasyonu ile düşük karbonlu kentsel gelişim sağlanması ve % 40 daha az enerji tüketen konutlar. Faaliyet 1.3.1: Konutlarda enerji etkin kentsel dönüşüm (en fazla toplam maliyetin % 10 u ek maliyet) - Yönetmelikte öngörüldüğü üzere C sınıfı yerine B veya A sınıfı Enerji Kimlik Belgesinin zorunlu tutulması. Hedef 1.4: Mevcut üçüncül binalarda enerji etkin yenilemeler (kamu binaları, okul, hastane, AVM ve diğer ticari binalar); Üçüncül binalarda kış aylarında ısı kaybını, yaz aylarında ise ısı kazançlarını önlemek, yakıt tüketimini azaltmak, sera gazı salımlarını düşürmek. Faaliyet 1.4.1: Mevcut üçüncül binalarda enerji etkin yenilemeler (en az % 70 İnde) Faaliyet 1.4.2: Mevcut üçüncül binalarda enerji etkin aydınlatma (tamamında) Hedef 1.5: Belediye binalarında enerji etkin uygulamalar; Kadıköy ilçesinde Belediye başta olmak üzere kamu binalarında enerji verimliliği uygulamaları ile tüketimlerin azaltılması; hedef: Kamu binalarında kış dönemlerinde ısı kaybını, yaz dönemlerinde ısı kazançlarını önlemek, yakıt tüketimini azaltmak, sera gazı salımlarını düşürmek, iyi uygulamalarla vatandaşları bilinçlendirmek Faaliyet 1.5.1: Mevcut Belediye binalarında enerji etkin yenilemeler (ısı yalıtımı + aydınlatma) Hedef 1.6: Enerji etkin sokak aydınlatma sistemleri; Enerji etkin sokak aydınlatmaları ile enerji tasarrufu sağlamak 7

8 8 Faaliyet 1.6.1: Enerji etkin sokak aydınlatma sistemi (Kadıköy belediyesi, İstanbul Büyükşehir ve Karayolları aydınlatma sistemleri Kadıköy park ve bahçelerde 2018 sonu % 99 dönüşüm hedefliyor) Faaliyet 1.6.2: Sokak aydınlatma sistemlerine PV entegrasyonu AMAÇ 2: SÜRDÜRÜLEBİLİR KENTSEL HAREKETLİLİK AĞININ GELİŞTİRİLMESİ Hedef 2.1: Düşük karbon emisyonlu ulaşım ağının geliştirilmesi; Toplu taşımanın yaygınlaşması ile trafikte kullanılan motorlu taşıt ulaşımının azaltılması amaçlanmaktadır. Ulaşım salımlarında % 7.5 azaltım hedeflenmektedir. Faaliyet 2.1.1: Toplu taşıma kullanım oranının arttırılması (park et bin uygulamalarının tüm toplu taşıma modlarına entegrasyonunun sağlanması) Faaliyet 2.1.2: Banliyö treninin yeniden devreye alınması (Ulaştırma Bakanlığı) Faaliyet 2.1.3: Toplu taşıma araçlarının enerji etkin araçlar ile değiştirilmesi (İBB ve Kadıköy Belediyesi) Faaliyet 2.1.4: Kentte elektrikli araç kullanımının özendirilmesi (alt yapı yatırımlarının teşviki şarj istasyonları) Faaliyet 2.1.5: Elektrikli araç kullanımının özendirilmesi amacıyla belediye araç filosunun %80 inin elektrikli araçlarla değiştirilerek örnek olunması Hedef 2.2: Yeşil ulaşım altyapısının oluşturulması; Bisiklet kullanımının artması ile özel araç, taksi gibi motorlu araç kullanımının azaltılması. Faaliyet 2.2.1: Bisiklet kullanımının ulaşımdaki payını9n %2 artışının sağlanması güvenli bisiklet yollarının İBB ile koordineli çalışarak yapılması Faaliyet 2.2.2: Yayaların ulaşımdaki payının %5 artışının sağlanması araçlara kapalı yaya yollarının bütüncül bir plan içinde ele alınması, toplu taşıma ulaşımına erişim kolay olacağı noktalarda yaygınlaştırılması Hedef 2.3:Ulaşım teknikleri eğitimlerinin gerçekleştirilmesi; İleri ve ekolojik sürüş teknikleri ile yakıt tüketiminin azaltmak Faaliyet 2.3.1: Ekonomik sürüş teknikleri eğitimi (özellikle taksi, toplu taşıma, atık toplama araçlarını kullanan sürücüler) AMAÇ 3: ENERJİ ÜRETİMİNDE YERELE ÖZEL YENİLİKÇİ ÇÖZÜMLERİN GELİŞTİRİLMESİ Hedef 3.1: Yenilenebilir enerji uygulamaları; Kadıköy de yenilenebilir enerji uygulamalarının yaygınlaştırılması ile fosil yakıtlardan sağlanan enerji ihtiyacının düşürülmesi Faaliyet 3.1.1: Belediye ve iştirak binalarında yenilenebilir enerjisi uygulamaları (toplam 1 MW) Faaliyet 3.1.2: Bina çatılarında PV uygulamaları (105 MW kurulum) 8

9 9 AMAÇ 4: KATILIMCI TOPLUMSAL FARKINDALIK SÜREÇLERİ VE DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİĞİ ÇALIŞMALARI Hedef 4.1: Enerji verimliliği kampanyaları; Enerjinin tüketim noktasında tasarruf bilincini arttırmak, daha az enerji tüketen verimli elektrikli cihaz alımını özendirmek, yatırım noktasına gelindiğinde teknik destek; ekonomik sürüş yöntemleri ile yakıt tasarrufu sağlamak hedeflenmektedir. Konutların %75 inde % 5 enerji tasarrufu ile MWh, ton CO 2 e, üçüncül binaların %75 inde %5 enerji tasarrufu ile MWh enerji ton CO 2 e salım azaltımı öngörülmüştür. Kadıköy Belediyesi konu ile ilgili kendi bünyesinde bir Enerji Birimi kurarak tüm yaş gruplarına yönelik uygulamaları bilgilendirme çalışmaları düzenlemek istemektedir. Faaliyet 4.1.1: Bilinçlendirme kampanyaları ile konutlarda tasarruf finansal destek için bankalarla işbirliği Faaliyet 4.1.2: Bilinçlendirme kampanyaları ile üçüncül binalarda (ticari, kamu binaları, okul, hastane, AVM ler) tasarruf finansal destek için bankalarla işbirliği Faaliyet 4.1.3: Talep tarafı yönetimi vatandaşların enerji tüketimlerini izlemelerini sağlayacak uygulamaların hayata geçirilmesi (cep telefonu aplikasyonları gibi enerji dağıtım şirketleri ile işbirliği yapılabilir) AMAÇ 5: DİĞER AZALTIM ÇALIŞMALARI Hedef 5.1: Sanayide enerji verimliliği uygulamaları Faaliyet 5.1.1: Sanayide %25 enerji verimliliği Hedef 5.2: Atık su arıtma tesislerinde sera gazı azaltımı sağlanması İşletme koşullarının iyileştirilmesi ve atık çamurundan biyogaz ve enerji eldesi ile sera gazı salımının azaltılması Faaliyet 5.2.1: Tüm atıksu arıtma tesislerinin işletme koşullarının iyileştirilmesi (İBB). 9