SOSYAL ÖĞRENME KURAMI İlhan AYDOĞDU

Transkript

1 SOSYAL ÖĞRENME KURAMI İlhan AYDOĞDU Kaynak II; Eğitim Psikolojisi Yazar;B.YEŞİLYAPRAK Hazırlayan;İlhan AYDOĞDU Ders Sor.; Doç. Dr. Nasip DEMİRKUŞ, 1-Önce Soruları Tıklayın Yanıtlamaya Çalışın. 2-Verdiğiniz Yanıtların Şıklarını Kenara Yazın. 3-Sonra Yanıtlarınızı Kontrol Ediniz. 4-Yanlış Yanıtları Muhakeme Ediniz. 5-Gösteriyi İzleyin Tekrar Aynı İşlemi Yapınız.

2 SOSYAL ÖĞRENME KURAMI İnsanlar her gün g birbirlerinden dolaylı olarak bir şeyler öğrenir. Toplumda bireyler diğer insanları seyrederek ve gözlem yaparak, onların yaptığı davranışı ışın pekiştirildi tirildiğini ini ve cezalandırıld ldığını gözlemleyerek öğrenirler. Sosyal öğrenme başkalar kalarını seyrederek çevreden öğrenme olarak tanımlanabilir

3 Sosyal Öğrenme Kuramının Gelişimi imi Çoğu u zaman yetişkinler birbirlerinden öğrenirlerken okulda, öğrencilerin birbirinden öğrenmeleri engellenmemelidir. En iyi öğrenme ortamı öğrencilerin öğretmenleriyle ve birbirleriyle ilişki içinde i inde bulunduğu u amaca uygun faaliyetlerin yapıld ldığı yerdir.

4 İnsanlar topluluk içindeki i indeki iletişimlerini imlerini etkili bir şekilde sağlarken kavramlar, semboller, işaretler, numaralar ve kelimeler kullanmaktadırlar ve bütün b bunlara psikolojik araç denmektedir. Dil, insanın en üst sistem olarak kullandığı psikolojik araçtır. r. Vygotsky, özellikle bilişsel gelişim im ve dil gelişimi imi ile ilgilenmiştir tir.

5 Fakat dışd uyarıcılar ve pekiştire tireçler insan davranışı ışını etkilemektedirler. İnsanlar pekiştireci iç denetim ve dış denetim odağı olmak üzere iki şekilde algılamaktad lamaktadırlar. İç denetim odaklı insanlar pekiştirmenin kendi davranış ışlarına bağlı olduğunu unu düşünerek d kendi yaşamlar amlarından sorumlu olduklarını düşünürler ve buna uygun davranış ortaya koyarlar. DışD denetim odaklı insanlar ise; pekiştirmenin dışd ışsal güçlere bağlı olduğunu unu düşünerek d sahip oldukları yetenekleri ve davranış ışlarıyla çok az şeyi değiştirebileceklerine inanırlar. Bu yüzden kendi durumlarını değiştirmek veya iyileştirmek için i in ya hiç çaba göstermezler g ya da çok az gayret gösterirler. g

6 Sosyal öğrenme kuramı bilişsel öğrenme renme kuramı ile analitik davranış ışçı kuramın n birleştirilerek ortaya konulan bir çeşit orta yol kuramıdır. r. Uyarıcı ile tepki arasında bir mekanizma vardır r ve bu mekanizma kişinin inin bilişsel sürecidir. Düşünme D süreçlerinin (inançlar, beklentiler ve yorumlar) dışa a ait pekiştirme tarifeleri üzerinde etkili olduğu u düşünülür. d

7 Sosyal öğrenme kuramı,, davranış ışçı yaklaşı şıma üç temel eleştiri getirmiştir. tir. Bunlar: Davranış ışçı yaklaşı şım m doğal ortamda olanları temsil edemez. Davranış ışçı yaklaşı şım m yeni tepkileri dikkate almaz. Davranış ışçı yaklaşı şım m sadece uyarıcıya verilen tepkiyi dikkate alırken gelecekteki tepkileri dikkate almaz.

8 Davranış kazandırma, değiştirme ve güçlendirme süreci s açıklanırken, insan ilişkilerinin düşünceyi d işleme sürecine s etkisi ile birlikte ele alınmal nmalıdır. İnsanlar birbirlerinden farklı davranır, r, çünk nkü insanların n düşünceleri, d fikirleri beklentileri birbirinden farklıdır. r. Bu düşünceler zaman içinde i inde değişerek erek dünyaya d ve olaylara bakış açımız etkiler.

9 Bandura ya göre davranışı değiştiren pekiştirme tarifesi değil, kişinin inin bu tarifenin ne olduğuna una dair düşünce d ve değerlendirmesidir. erlendirmesidir. Davranış değişikli ikliği i kişinin inin davranışı ile ödül l arasındaki ilişkiyi anlamada meydana gelen değişikliktir. ikliktir. Bazı zamanlarda kişinin inin zihninde meydana getirilen basit değişiklikler iklikler onun davranış değiştirmesini sağlar.

10 Sosyal Öğrenme Kuramının Temel Kavramları Dolaylı pekiştire tireç: Gözlemlenen davranış sonuçlar ları gözlemleyeni bilgilendirmekle kalmaz onun davranışı yapma güdüsünü de artırır..fakat r..fakat gözlemlenen davranışı ışın sonucu, gözlenmeyen g için i in anlamlı ve değerli erli olmalıdır. Gözlemleyenin G davranışı yapabileceğine ine gerekir.

11 Dolaylı ceza :Modelin: yapmış olduğu u davranış sonunda almış olduğu cezanın n gözlemlenmesi, g gözleyenin o davranışı yapma eğilimini e azaltılır veya ortadan kaldırır. r. Örneğin, arkadaşı şının trafik kurallarına uymadığı ığından dolayı bir yıl l ehliyetine el konulmasını gözlemleyen birinin aynı hataları yapmamaya özen göstermesi g gibi.

12 Dolaylı duygusallık: Korkuların n birçoğu doğuştan getirilemez, çevredeki kişilerin ilerin tepkileri gözlenerek g öğrenilir. Örneğin, evde bir fare görüldüğünde çığlık atarak sandalyenin üzerine çıkan anneyi gören çocuk, farenin korkulacak bir yaratık olduğu u sonucuna varır ve anneyi taklit eder.

13 Model ile gözlenmeyen g arasındaki etkileşimde imde bazı temel özellikler bulunmalıdır. Bunlar 1. Yaş- İnsanlar kendi yaşlar larına yakın n modeller seçerler. erler.. 2. Cinsiyet- İnsanlar kendi cinslerinin davranışı ışını daha çok model alırlar 3. Kariyer- İnsanlar çoğu zaman toplumda öne çıkmış iyi karakterli ve insan ilişkileri iyi olan kişiler iler örnek alırlar. Okullarda, öğrenciye değer er veren öğretmenler diğer öğretmenlerden daha çok model alınırlar.

14 4. Benzerlik- İnsanlar nsanlar kendilerine uygun benzeyen kişileri ileri daha çok model alma eğilimindedirler. Ortak noktaların n olması model alınmay nmayı olumlu etkiler. 5. Statü- Yüksek statülü modeller düşük d statülü modellerden daha çok etkilidir.

15 Davranışı ışın özelliği: i: İnsanlar basit davranış ışları karmaşı şık davranış ışlardan daha çok model alır.bir başka açıdan ise, bazı araştırma rma sonuçlar larına göre: g çocuklar, düşmanca d ve saldırgan davranış ışları taklit etmeye daha meyillidirler. Dolaysıyla, yla, aileler çocuklarının televizyonda şiddet içeren filmleri seyretmemelerine dikkat etmelidirler.

16 Model alınan davranışı ışın sonuçlar larının öğrenmeye etkisi: Öğrencilerin yapmış olduğu u istenmeyen davranış ış, öğretmen tarafında onaylanmadığı veya kabul edilemez olduğuna una dair tepki almalıdır. Eğer E almıyorsa bunu diğer öğrencilerin taklit etme durumu ortaya çıkabilir.

17 Gözlem yaparak öğrenme renme ikiye ayrılır; r; 1.Dolayl Dolaylı etki yoluyla başkalar kalarının davranış ışlarının sonunda onların alacakları ödül l veya cezanın gözlemleyenin aynı davranışı yapma veya yapmama kararına etkisi.

18 2. Model alınan kişinin inin yaptığı davranış ışta ödül veya ceza almamasına rağmen gözlemleyenin g modelin davranışı ışını taklit etmesi. Pekiştirmemesine rağmen ilgimizi çeken yeni davranış ışları öğreniriz. Gözlem G yapan kişinin inin modelin yaptıklar klarını öğrenme isteği i veya öğrendiklerini daha iyi yapabilmesi durumunda özellikle modelin yüksek y statüye sahip olması durumunda modelin davranışı ışından etkilenir.

19 Sosyal Öğrenme Kuramının Dayandığı Temel İlkeler 1. Karşı şılıklı Belirleyicilik : Öğrenmeyi; birey, çevre ve davranış olarak üç temel faktör r birlikte oluşturur. Bireyin karakteristik özellikleri, kişili iliği, i, düşünceleri, d beklentileri ve inançlar ları üçgenin bir köşesinde yer almaktadır. Diğer köşede ise davranış yer almaktadır. Kişi i kendi davranış ile hem kendi kararlarını etkilemekte, hem de diğerlerinin kişiye iye göstereceg stereceği tepkiye neden olmaktadır. Üçünc ncü köşede ise; çevre yer almaktadır. Bir yandan çevresel faktörler bireyin kararlarını etkilerken, diğer yanda çevrede olan olaylar, bireye nasıl davranması gerektiği i ile ilgili olarak yol gösterici g olabilmektedir.

20 2. Sembolleştirme Kapasitesi: Bandura Bandura ya göre, insanlar dünyada d gördüklerini zihinlerinde sembolleştirirler. Semboller insanların n zihninde dünyadaki d gördüklerinin temsilcileridir. Bu durum, insanlara düşünme d ve düşüncelerini ifade etmede dili kullanma gücünüg sağlar. Geçmi mişte yaşad adıklarının ışığında geleceği değerlendirmeye erlendirmeye çalışır.

21 3. Öngörü Kapasitesi : İnsanlar geçmi mişte yaşad adıklarını,, düşünce d ve sembollerle zihinlerine kodlayarak ileriye dönük d planlar yapma gücüne g sahiptirler. İnsanlar beklentilerini karşı şılama durumunu dikkate alarak hedefler oluştururlar ve gelecekle ilgili planlar yaparlar.

22 4. Dolaylı Öğrenme Kapasitesi : İnsanlar başkalar kalarının n davranış ışlarını ve o davranış ışların sonuçlar larını gözlemleyerek öğrenirler. Elbette insanlar kendi yaptığı davranış ve sonuçlar larından da öğrenirler fakat bu durum insanın öğrenme kapasitesini sınırlar. s Başkalar kalarının deneyimlerinden öğrenilmesi insanların öğrenme kapasitesi ve hızını yükseltir.