Chapter 9. Ticaret Politikasının Araçları (devam. 2. Kısım) Slides prepared by Thomas Bishop

Transkript

1 Chapter 9 Ticaret Politikasının Araçları (devam. 2. Kısım) Slides prepared by Thomas Bishop Copyright 2009 Pearson Addison-Wesley. All rights reserved.

2 İhracat Teşviki (İmport Subsidy) İhracat teşvikleri de spesifik ya da ad valorem olabilir. Spesifik teşvik: ihraç edilen ürün başına alınan bir ödemedir Ad valorem teşvik ihraç değerinin belirli bir oranı kadar bir ödemedir. 8-2

3 İhracat Teşviki (İmport Subsidy) (devam) İhracat teşviki ihracatçı ülkede ürünün fiyatını arttırarak tüketici fazlasını azaltır (tüketicileri daha kötü duruma gelir) üretici fazlasını arttırır (üreticileri daha iyi duruma gelir). Devlet geliri de s X S * ihracat teşviki ödediği için azalır İthalatçı ülkede ürünün fiyatını azaltır P S* = P S s. Gümrük tarifesinden farklı olarak yerli (ihracatı yapılan) ürünün dünya piyasalarındaki fiyatını düşürerek ülkenin TOT sini kötüleştirir. İhracat teşvikleri tartışmasız bir şekilde ülke refahını olumsuz etkiler. 8-3

4 Şekil 9-11: İhracat Teşvikinin Etkileri 8-4

5 İhracat Teşviki (İmport Subsidy) (devam) b + c + d + e+ f + g : teşvikin devlete maliyeti Devlet Teşvikinin Maliyeti= Sübvanse fiyatı X İhracat miktarı Net refah kaybı: b + d + e+ f + g b ve d: verimlilik kaybı (efficiency loss). İhracat teşviki üretim ve tüketim kararlarını bozar: Piyasa dengesine durumuna göre üreticiler gereğinden fazla üretir, ve tüketiciler gereğinden az tüketir. e+ f + g: dış ticaret haddi kaybı (terms of trade loss) Yabancı piyasaya ihraç edilen ürünlerin fiyatı P w dan P * s ye düştüğü için TOT düşer. 8-5

6 Avrupa da İhracat Teşviki Avrupa Birliği ni Ortak Tarım Politikası (CAP-Common Agricultural Policy) tarım ürünlerine yüksek fiyatlar koyar ve üretim fazlasını elden çıkartmak için ihracatı sübvanse eder. Bu sübvanse edilmiş ihracat dünyadaki tarım ürünü fiyatlarını düşürüyor. Bu politikanın Avrupalı vergi mükelleflerine maliyeti kazancından yaklaşık 30 milyar $ daha fazla (2007 yılında). Teşvik ödemeleri ortalama tüm tarım üretim değerinin %22si kadar. AB fiyatlarının düşmesine ve üretimin azalmasına yardımcı olmak için AB çiftçilere üretim miktarlarından bağımsız direkt ödeme önerdi. 8-6

7 Şekil 9-12: Avrupa Ortak Tarım Programı 8-7

8 İthalat Kotası (İmport Quota) İthalat kotası: ithal edilebilecek ürün miktarına getirilen kısıt. Bu kısıtlama genellikle ithalat lisansı ya da kota hakları (quota rights) vermekle olur. Kısıtlayıcı bir ithalat kotası durumunda ürün talebi yerli üreticinin ve ithalatçının sağladığı miktarı aşacağı için ithalat fiyatını arttırır. Ör: Amerika daki ithal peynir kotası (İthalat kotası ithal ürün fiyatını aynı miktar ithalata izin veren gümrük tarifesi ile aynı miktarda arttırır.) 8-8

9 İthalat Kotası (İmport Quota) (devam) İthalatı kısıtlamak için gümrük tarifesi yerine kota kullanılırsa, devlet gelir elde etmez. İthalatı yüksek fiyattan satmanın sonucu elde edilen gelir kota lisans sahiplerine (yerli firmalar ya da yabancı devletler) gider. Bu ekstra gelirlere kota rantı denir. 8-9

10 Şekil. 9-13: A:B:D: ve Dünya Ham Şeker Fiyatları ($/ton), Şeker ithalat kotasın nedeniyle şeker fiyatları ABD de daha yüksek

11 Şekil 9-13: A.B.D. Şeker İthalat Kotasının Etkileri 8-11

12 Gönüllü İhracat Kısıtları (Voluntary Export Restraint) (VER) (devam) Gönüllü İhracat Kısıtı (Voluntary Export Restraint (VER) ) (Volunatary restraint agreement (VRA) ) Lisansları yabancı ülke tarafından sağlanan bir ithalat kotası gibidir. Ancak VER da kota ithal eden değil ihraç eden ülke tarafından uygulanır. Bu kısıtlar genellikle ithalatçı ülke tarafından istenir. Genellikle ithalatçı ülkenin isteğine karşılık başka ticaret kısıtlarının önüne geçmek için uygulanır. Bu politikanın karları (rantı) yabancı devlet ya da yabancı üreticilere geçer. Yabancılar kısıtlı miktarda ürünü yüksek fiyattan satarlar. 8-12

13 Gönüllü İhracat Kısıtları (Voluntary Export Restraint) (VER) (devam) Ör: 1981 sonrası Japonya nın A.B.D. ye araba ihracatına uygulanan VER: 1981 de ABD ye ithal edilen araba sayısı 1.68, milyon ile kısıtlandı (1984 yılında 1.85 e çıktı). A.B.D. ekonomisine zararı (çoğunluğu verimlilik kaybı yerine Japanya ya gelir transferi olmak üzere) 1984 yılında 3.2 milyar A.B.D. doları. (Japon araba fiyatları arttı) (1985 yılında kaldırıldı) 8-14

14 Gönüllü İhracat Kısıtları (Voluntary Export Restraint) (VER) Bazı VER lar birden çok ülkeyi kapsar ve Orderly Marketing Agreement (OMA) adıyla da anılır. Örnek: 2005 yılı başına kadar 22 ülkeden olan tekstil ihracatını önleyen Multi Fiber Arrangement 8-16

15 Yerli Katkı Gerekleri (Local Content Requirement) Yerli Katkı Gerekleri (Local Content Requirement) Bir ülkede üretilen bir nihai ürünün belirli bir oranının yerli üretim olmasını gerektiren regülasyon. Yerli katkı oranı Ürünün fiyatı üzerinden (ürün fiyatı üzerinden en az belirli bir oranın yerli katma değer olması) ya da fiziksel birim üzerinden belirtilebilir. 8-17

16 Yerli Katkı Gerekleri (Local Content Requirement) (devam) Yerli girdi üreticileri açısından yerli katkı gerekleri, ithalat kotası ile aynı şekilde koruma sağlar. Yerli girdi alması gereken firmalar açısından ise farklıdır. İthalata kesin limitler koymaz. Bu firmaların daha çok yerli parça kullanmaları durumunda daha çok ithalat yapmalarına izin verir. 8-18

17 Yerli Katkı Gerekleri (Local Content Requirement) (devam) Yerli katkı gerekleri ne devlet geliri (tarifin aksine) ne de kota rantına sebep olmaz. İthal ürün fiyatı ile yerli ürün fiyat arasındaki fark nihai ürün fiyatına ortalanır ve tüketici tarafından ödenir. 8-19

18 Yerli Katkı Gerekleri (Local Content Requirement) (devam) 2009 yılındaki American Recovery and Re-Investment Act (ARRA) ile finanse edilen herhangi bir kamu işi A.B.D. menşeli demir, çelik ve üretilmiş ürün kullanmalı. (yabancılar 25% daha düşük fiyat vermedikçe). San Francisco ile Oakland ı birleştiren Bay Bridge bazı ana aksamlar 23% ($400 million) daha masraflı olacağı için ARRA ile finanse edilmedi. Bazı ürünlerin A.B.D. Kaynaklı temin edilemediğini ispatlamaktan doğan gecikmeler. Diğer ülkelerin benzer korumacı misillemeleri bazı A.B.D. firmalarının yurt dışı fırsatlarını kapattı.

19 Diğer Ticaret Politikaları İhracat Kredi Teşvikleri (Export credit subsidies) - İhracatçılara verilen sübvanse edilmiş krediler - A.B.D. deki İhracat-İthalat Bankası (Export-Import Bank) Amerikalı ihracatçılara borç sübvanse eder. Bürokratik regülasyonlar (red tape barriers) - Sağlık, güvenlik ve gümrük prosedürlerinin ticareti kısıtlayıcı şekilde kullanılması. Ör: 1982 yılındaki Fransa da Japan video kayıt cihazlarının Poitiers daki küçük bir gümrükten geçmesi kuralı 8-22

20 Diğer Ticaret Politikaları Milli Tedarik - Devlet kurumlarının yabancı tedarikçilere oranla daha yüksek fiyat (ya da daha düşük kalite) dahi olsa yerli tedarikçilerden alma zorunluğu. Örnek: Avrupa birliğinde telekom endüstrisindeki regülasyon telekom cihazlarında çok az ticarete neden olmuştur. Örnek: ABD nin 1933 de başlayan Buy American Act ithal edilecek ürünlerin ABD fiyatından belirli oranda ucuz olmasını şart koşuyor. Otobüs için %25 ucuz olmalı, %51 ABD de yapılmış olmalı Amerika ya Macaristan dan otobüs ihracatı,1995 (Macaristan da 1500 saat vs ABD de 900 saat montaj) 8-23

21 Ticaret Politikasının Etkileri Tüm bu ticaret politikalarıyla, bu politikayı uygulayan ülkedeki fiyat artar. Yerli üreticiler daha çok üretir ve kazanır. Yerli tüketiciler daha az tüketir ve kaybeder. Yerli ülke dünya fiyatlarını etkileyebilecek büyük bir ülkeyse dünya fiyatları düşer. Tarifeler devlet geliri sağlarken, ihracat teşvikleri azaltır, ithalat kotalarının devlet kazancına etkisi yoktur. Tüm bu politikalar üretim ve tüketim bozulmalarına (distortions) yol açar. 9-25

22 Özet Gümrük Tarifesi İhracat Teşviki İthalat kotası Gönüllü Ticaret Kısıtı Üretici Fazlası Artar Artar Artar Artar Tüketici Fazlası Azalır Azalır Azalır Azalır Devlet Net Geliri Artar Azalır Değişmez: rantlar lisans sahiplerine Değişmez: rantlar yabancılara Milli Refah Belirsiz, Küçük ülke için düşer Azalır Belirsiz, Küçük ülke için düşer Azalır 8-26

23 Özet 1. Gümrük tarifesi yerli ülke fiyatlarını ve üretilen miktarı arttırır, talebi ve ticaret miktarını azaltır. Ülke büyükse dünya fiyatlarını da düşürür. 1. (Çünkü: Fiyat artınca arz artar, fiyat artınca talep azalır) 2. Kota da aynısına sebep olur, ihracat teşviki de. 3. Tarifeler devlet geliri sağlar, ihracat teşvikleri azaltır, ithalat kotalarının devlet gelirine etkisi yoktur. 9-28

24 Özet (devam) 4. Tarife, kota ya da ihracat teşviklerinin refah etkisi ile ölçülür. üretim ve tüketim bozulmalarına bağlı verimlilik kayıpları Dış ticaret hadleri (terms of trade) kazanç ya da kaybı 5. İthalat kotaları, gönüllü ihracat kısıtları (voluntary export restraints) ve yerli katkı gerekleri (local content requirements) ile ithalat yapan ülkedeki devlet hiç gelir elde etmez 6. Gönüllü ihracat kısıtlar ve bazen kotalar ile, kota rantları yabancılara gider. 9-29